Mga Varayti ng

Wika
ni Nilo S. Ocampo
 ano ang varayti ng wika?

 Ang Varayti ay ang pagkakaiba-iba ng wika na

ginagamit ng mga tao sa bansa. Maaring ang
pagkakaiba ay nasa bigkas, tono, uri at anyo ng salita.
Tandaan: Ang bawat wika ay magkakaroon ng mahigit isang
varayti ,lalo na sa anyong pasalita.

George Yule ( 2010) - The study of Language

 Dalawang Uri ng Baryasyon

 Naiimbestigahan sa pamamagitan ng GEOGRAPHIC

LINGUSTIC

 Mga sangkot na salik sa panlipunang baryasyon sa gamit

ng wika .
 ANG ISTANDARD NA WIKA

Tumutuon lamang sa iisang varayti kapag inilalarawan ang

mga tunog, salita, at pangungusap.

(Standard English - mass media, eskwelahan, sa mga gustong

matuto nito bilang pangalawang wika)

 Tanging uri ng "wasto" wika at kailangang mapanatiling

"dalisay" o "puro"
French Academy
• isang pangkat ng iskolar sa France
• regular na nagkikita at nagpapasiya kung ang partikular na
salita ay bahagi ng Standard French o hindi.

 Le whiskey at Le weekend
- naiisip nating Standard French
 Punto ( Aksent) at Dayalek

 Bawat gumagamit ng wika ay may punto.

 Sa gamit teknikal nito, ang terminong punto ay kalimita
sa mga aspekto sa pagbigkas na nagpapakilala sa
indibidwal na tagapagsalita kung saan siya
galing,rehiyonal o panlipunan.
 Dayalek - naglalarawan ng mga sangkap ng grammar at
bokabularyo, gayundin ng aspekto ng pag bigkas.
Pagkakaunawaan ng tagapagsalita ng iba't ibang dayalek o
varayti.
HALIMBAWA :

American/Scootish English - You don't know what you're

talking about.

• Ye diannae ken whit yer haverin' aboot

 Pareho ang kahulugan sa nauna , pero isinulat
bilang aproksimasyon ng kung paano magsasalita ang
taong may isang dayalek na Scootish English.
Madaling makilala ang mga pagkakaiba sa
bokabularyo, mas hindi naitatala ang mga
baryasyong dayalektal sa kahulugan ng mga
konstruksiyong gramatikal.
halimbawa, ang palitan ng dalawang spiker ng British English ( b at c
) at isang spiker mula sa Ireland (a) na naganap sa Donegal, Ireland:

A: How long are youse here?

B: TIill after Easter.

( Mukhang nalilito si Ispiker A)

C: We came on Dunaday
A: Ah, youse're here a while then.
 Linguistic Point of View
• Walang varayting mas mabuti kaysa sa isa pa.

• Pero ang varayting naging Wikang Istandard ay karaniwang

dayalek na prestihiyoso sa lipunan, orihinal na konektado sa
isang sentrong politikal o kultural.

• Palaging may varayti ng isang wika na sinasalita sa ibang mga

rehiyon.
 MGA DAYALEK NA REHIYONAL
• May kakabit na stereotype na bigkas ang ilang dayalek
na rehiyonal

• Kapag nagrerecord, dapat malaman kung ang

pananalita ay tunay na tipikal na kinatawan ng dayalek
ng rehiyon

• Mas maunti ang impluwensya: mas okay na informant:

nakahimpil, matatanda, rural, lalaki

• Pero ang hindi maganda rito ay hindi pangkasalukuyan

 Isogloss at Dayalek na Hanggahan

 Tumukoy sa mga makabuluhang

pagkakaiba sa pananalita ng mga
naninirahan sa iba't ibang lugar at gawan
ng tsart kung saan ang mga hanggahan,
mga puntong dayalek sa pagitan ng mga
lugar na ito.
Linguistic Atlas of the Upper Midwest of the United States
 resulta sa isang survey na may layuning tumukoy sa mga makabuluhang
pagkakaiba sa pananalita ng mga naninirahan sa iba't ibang lugar gawan
ng tsart kung saan ang hanggahan , sa puntong dayalek, sa pagitan ng mga
lugar na ito.

Isogloss - Linya sa mapa para madifferentiate ang

katangian ng dalawang lugar.
- Pagitan ng mga lugar tungkol sa isang partikular na
lingguwistik na aytem.
 Isogloss
Linya sa mapa para madifferentiate
ang katangian ng dalawang lugar.
 Pagitan ng mga lugar tungkol sa
isang partikular na lingguwistik na
Dayalek na hanggahan
aytem.  Kapag natipon ang ilang bilang
ng isogloss, makakadrawing ng
mas makapal na linyang
tumutukoy sa isang dayalek na
hanggahan
 ANG KATULUYANG KONTINUUM NA DAYALEKTAL
 Nakatulong ang isogloss at dayalek na hanggahan sa pagtukoy
ng malawakang pananaw ng mga dayalek na rehiyonal pero
natakpan ang katunayang naghahalo-halo rin ang iba't ibang
varayti sa mga lugar na dayalektal

 Pwedeng tanawin ang isang rehiyonal na baryasyon na

nakalugar sa isang katuluyan o kontinuum, at hindi iyong may
kapansin-pansing patlang sa pagitan ng rehiyon
 BILINGGUWALISMO
 Sa maraming bansa , hindi lang simpleng dalawang
dayalek ang rehiyonal na baryasyon, subalit isang bagay
ng dalawang magkakaiba at magkalayong wika.
Bidialectal - Nagsasalita ng dalawang dayalek
Bilingual - Nakakapagsalita ng dalawang wika
 Pagpaplanong Pangwika
 Hindi isinasaalang - alang ang pagkakaroon mg malaking
komunidad na hindi ingles ang pangunahing wika.

 Sa israel, sa kabila ng katunayang hindi hebrew ang

pinakagamit na wika sa populasyon, ito ang pinili bilang
opisyal na wika ng pampamahalaan.

 Sa India, pinili ang hindi.

 masmalinaw na makikita ang proseso ng
pagpalanong pangwika kapag yugto-yugto itong
napapatupad sa lakad ng mga taon.

Isang magandang halimbawa ang pagpili ng

Swahili bilang pambansang wika ng Tanzania sa
East Africa.
 Proseso sa pagpaplanong pangwika
1. Pagpili (pagtukoy sa opisyal na wika)

2. Kodipikasyon - ginagamit ang batayang gramar, diksiyonaryo, mga

modelong sulatin para itanghal ang varayting istandard.

3. Elaborasyon- Ang varayting istandard ay nililinang para gamitin sa lahat ng

aspekto ng buhay sa lipunan kasama ang pagpapalitan ng mga akdang
pampanitikang nakasulat sa istandard.

4. Implementasyon- katungkulan ng pamahalaan ang pagtutulak nito sa gamit ng

istandard.

5. Pagkatanggap - huling yugto kung saan ang mayorya ng populasyon ay

gumagamit na ng istandard at iniisip ito bilang pambansang wika.
 Mga Pidgin at Creole

Pidgin
Isang varayti ng wika na napaunlad sa kadahilanang praktikal tulad
ng pangangalakal, sa mga pangkat ng taong hindi alam ang wika at
iba pa

Mula sa isang bersyon ng Pidgin Chinese ng salitang Ingles na

“business”

Natatangi na may kawalan ng anumang komplikadong

morpolohiyang gramatikal at limitadong bokabularyo.
Halimbawa :
Sa halip na palitan ang anyong "you" sa " your " tulad ng
parirala sa Ingles na “your book” ginagamit ng pidgin ang batay
sa Ingles ang anyong tulad ng bilong. At pinapalitan ang
pagkakasunod ng mga salita paramakalikha ng mga pariralang
tulad ng buk bilong yu.

• “ruin, destroy” - bararimap ( bugger him up)

• “lift” - haisimap (hoist him up)
• “us” - yumi ( mula sa you, dagdag ang me)
• “cause” o “source”
• “buttom” - nanggaling sa salitang Ingles na "arse"
Pwedeng ibang -iba ang sintaks ng Pidgin sa mga
wikang hinihiram at hinahanguan nito, tulad ng
sumusunod na halimbawa ng Tok Pisin

 Bimeby ( by and by)

 Hed (head)
 Bilongyu (belong you)
 i-arraít ( he alright)

" your head will soon get well again”.

Creole
Nanggaling sa pidgin

Wika ng isang pamayanang panlipunan dahil lumampas na

sa tungkulin bilang wika ng pangangalakan.

 mas tamang sabihin ngayon na ng tok pisin ay isang

halimbawa ng creole.

 May mga creole na french na sinasalita sa Haiti at louisaina

at creole na Ingles sa Jamaica at sierra Leone.
 Wika, Lipunan at Kultura
Sa pamamaraan ng pananalita, may bakas kung saan ka namalagi
sa iyong mga unang taon sa buhay (puntong rehiyonal o dayalektal)

Naaapektuhan din ng panlipunang salik ang pagsasalita ng

dalawang tao

Hindi dapat maisantabi dahil ang pananalita ay isang uri ng

panlipunang identidad at ginagamit, malay, o hindi malay, para
tukuyin ang pagkabilang sa iba't ibang panlipunang pangkat o iba't
ibang komunidad ng pananalita
 Panlipunang Dayalek
• questionnaires madalas ang method

• Mga varayti ng wikang ginagamit ng mga pangkat na

tinutukoy ayon sa uri, edukasyon, trabaho, edad, kasarian, at
iba pang panlipunang sukatan
Edukasyon
• Isang pangkat -> magkakaparehong kasanayang edukasyonal.

• Umalis sa edukasyon sa murang edad - gumagamit ng anyong hindi gaanong

gamitin sa pananalita ng mga tumutuloy sa kolehiya.

• Matagal na nag-aral - may bigkas na pananalitang mas nakuha sa matagal na

pakikipag-ugnayan sa wikang nakasulat.

Okupasyon
• May sangkap na jargon na hindi basta maiintindihan ng mga hindi ganoon ang
okupasyon.
 Uring Panlipunan

• Istatus na sosyo-ekonomiko - salespeople

• Nakitang mas komon sa mga ispiker na manggagawa,

varayting rehiyonal ang paggamit ng going kesa
walking.
Edad at Kasarian
• Sa survey, sinasabi ng mga bata na ginagamit nga ng mga
lolo/lola nila ang salita pero sila, hindi.

• Gumagamit ang mga babaeng tagapagsalita ng mga

prestihiyoso na anyo kaysa sa mga lalaki.

• Madaling makita ang pagkakaiba sa pananalitang lalaki at

babae.
 Etnikong Kaligiran
• Pananalita ng mga bagong migrante

• Black English - resulta ng pagkakahiwalay ng isang grupo sa

lipunan (diskriminasyon)

- copula ( mga anyo ng verb)

- Double negative
Hal: He don't know nothing.
I ain't afraid of ghosts.
Idyolek
• Dayalek na personal ng bawat ispiker na indibidwal ng isang
wika.

Register
• Natutukoy din bilang estilo o stylistic variation.

• Kakabit ang wika sa konteksto ng sitwasyon na

nangangailangan ng iba't ibang pagharap.
MGA SITWASYON

1. I'm going to give you a prescription for the pain.

2.New Tubifast. The tubular dressing retention bandage. No
sticking. No trying. No pinning.

Ibig sabihin, kaya natin nakikilala ang mga pahayag at

nailalagay sa konstekto, ay may particular na gamit ng wika
sa iba't ibang sitwasyon.
Tenor
Estilo ng pananalita: napakapormal - napakaimpormal

Paggamit ng titulo (Sir. Prof)

Lipat-espitlo (style shifting) - depende sa katungkulan para

makuha ang atensyon

Tenor o tono - pagkamagalang, antas ng pormalidad at relatibong

katayuang panlipunan ng mga kalahok
 Larang/Field

• Aktibidad at sa bokabularyong sangkot

• Teknikal na bokabularyo - madalas ay sa makabagong agham at

teknolohiya

• bokabularyong espesipiko sa larang (field specific)

 Paraan (Mode)

• Pananalita at pagsulat - pangunahing katangian ng

distinksyon sa kultura ng Europe

• Midyum - nagkokondisyon sa pananaw sa wika

• Mas madaling husgahan ang paraang nakasulat

 Katangian ng mga Pananalitang Espontanyo

 Dinamiko at interaktibong apekto ng paraang ito.

 Bihira tayong maging maláy sa kung paano tayo

magsalita kaya interesting na busisiin ang isang
halimbawa ng espotanyong usapan sapagkat sa ganitong
paraan, lumilitaw nang husto at napapatingkad ang mga
katangian.
HALIMBAWA: (WIKANG INGLES)

A. What about erm Stephen do you s

B. He comes to Aikodo with me now (A: o yea) I try er encourage

him t do it(.) I've tried yhe painting a bit on'em all ( A: yea ) painting
I've tried you know ( A: yea ) tried to find there's anything there you
know anything that's been passed on(.) Sally's quite good(.) for her
age like you know(A: mm) (.) erm she seems to be able to put
thingss in the right place(.) which is something(.) which is min thing
really. .er(.) I try and get them to do things you know but(.) you
know they sort of go their own way(.) you know
Makikita natin ang mga katangian ng tuloy-tuloy , di pinag
iisipang pananalita sa

1.mga patlang at /o pampunong bigkas na inilalagay ito sa mga

panandang tulad ng (.) o ers/ems, yea,mm sa pagitan ng mga
pangungusap o sa loob mismo;

2. Mga marker ng pagkaunawaan o simpatya sa nag-uusap tulad ng you

know, sort of ;

3. Mga pag-uulit tulad ng I've tried, Painting , anything at;

4. Mga pagtatangka sa pgbabago ng pangungusap.

Magkahalong Paraan
Napalalabo ng elektronik midya ang kaibhan sa dalawa

Bumubuo sa nosyon ng register: tenor, larangan at paraan

halimbawa: verbal at ang virtual na komunikasyon.

( social media)
Diglossia
- sa pagtalakay sa mga naunang bahagi, mawawari nating
mukhang napakahirap na panlipunang pagkilos ang pagsasabi
ng tamang bagay sa tamang tao sa tamang panahon.
Mas nagiging hayag ang gagamiting angkop na anyong
lingguwistik

Naglalarawan ng isang sitwasyong may dalawang

napakaibang varayti ng wika sa loob ng isang komunidad ng
pagsasalita
 Varayting mataas para sa mga seryoso at pormal
at varayting mababa para sa usap-usap o gamit
impormal.

 Sa mga bansang nagsasalita ng Arabik kung saan may

mataas o klasikal na varayting gamit sa mga lektyur,
talumpating relihiyoso at pormal na talumpating politikal.

 Samantalang ang mababang varayti ay ang lokal na

dayalek na kolokyal na Arabik.
 Wika at Kultura
Minsan natatalakay base sa pagkakaibang kultural

“Kultura ng uring manggagawa” o “Black Culture”.

Sa pag-aaral ng mga kultura ng daigdig, kitang-kita

naman na hindi lang iba-ba ang wika ng iba't ibang tribu,
kundi iba-iba ang pananaw - pangmundong nasasalamin
sa kanilang wika.
Determinismong Lingguwistik

• Mayroon nang nakahandang sistema ng pagkakategorya sa

kung ano ang nakikita mo, at kung gayon, mahihila kang
tingnan at daigdig doon lamang sa mga kategoryang iyon.

• Teorya ng wika na itinatakda ng wika ang pag-iisip -

makapag-iisip ka lamang sa mga kategoryang
pinapahintulutan sa iyo ng iyong wika.
 Haypothesis na Sapir-Whorf

 Edward Sapir at Benjamin Whorf (1930).

 Hindi nakikita ng mga ispiker ng ingles na pareho

ang daigdig

 Kategoryang linguwistik vs kategoryang biyolohiko

• Sa gramar ng Hopi, may distinksiyon sa
pagitan ng “ gumagalaw / animate “ at “ di-
gumagalaw/ inanimate”.

Katigoryang lingguwistik (“Gumagalaw,” “

Pambabae”)

Katigoryang biyolohiko (“buhay,” “ Babae”)

MARAMING
SALAMAT PO!