MGA VARAYTI

NG WIKA
ni: Nilo S. Ocampo

Ulat ni: Precilla Z. Sosa, Ma. Ed

BARAYTI AT BARYASYON NG FILIPINO

 Ang Istandard na Wika

Kapag inilalarawan natin ang mga tunog, salita at

pangungusap ng Ingles at iba pang malaganap o
pambansang wika, tumutuon tayo sa isang varayti
lamang, karaniwang tinatawag na Standard
English o Istandard Ganito/ Ganoon. Ito ang
varayting bumubuo sa batayan ng nakalimbag na
Ingles sa mga pahayagan at aklat, mass media at
ang itinuturo sa mga eskuwelahan.
 Punto (Aksent) at Dayalek
 Litaw
o madaling mapansin ang mga punto ng ilang
nagsasalita pero hindi naman sa iba, gayunman
bawat gumagamit ng wika ay may punto.
 Saterminong teknikal, ang terminong punto ay
nakalimita sa mga aspekto sa pagbigkas na
nagpapakilala sa indibidwal na tagapagsalita kung
saan siya galling, rehiyonal o panlipunan.
 Iba
ito sa terminong dayalek na naglalarawan ng mga
sangkap ng grammar at bokabularyo, gayundin ang
aspekto ng pagbigkas.
 Mga Dayalek na Rehiyonal

Dalawa ang basehan ng pag-uuri sa mga dayalek ng wika.

Una, base sa lugar at pangalawa, base sa uri ng mga
nagsasalita sa isang lipunan. Rehiyonal na dayalek ang
tawag sa una at sosyal na dayalek ang tawag sa
pangalawa.
Gaya ng mga nabanggit na halimbawa, ang rehiyonal na
dayalek ng wikang Ingles na sinasalita sa Amerika ay
nahahati sa tatlo: Northern accent, Midland accent at
Southern accent.
Sa Pilipinas, makikita ito sa mga patutsada kung ang
tumatawag ba ay Jiji o Jeyjey, malinaw na may kakabit na
 Isogloss at Dayalek na Hanggahan

Isogloss – ang tawag sa linyang nagsisilbing geographical

boundary ng mga katangian ng isang dayalekto. Ibig sabihin, ito
ay tumutukoy sa pagmamapa ng mga katangian ng isang wika at
kung paano ito nagkakaiba iba.

Halimbawa: sa Bicol Region, may mga lugar sa iisang bayan

lamang na madalas ang tunog na “r”, pero kung lilipat ka lang ng
isang barangay, ang parehong salita na may tunog na “r” ay
ginagamitan ng tunog na “l”.
Halimbawa dito ay ang salitang “dakura” o malaki at sa ibang
bayan, ito ay “dakula”.
Ang isogloss ay nakatutulong sa mga linguist upang mas
maintindihan ang pagbabago ng isang wika. Dito rin makikita
ang paggalaw ng mga tao at ang pagkakaugnay-ugnay ng
mga wika sa isang bansa o lugar.

Tandaan natin na ang dayalek ay hindi katulad ng

wika. Ang dayalek ay varyasyon ng isang wika.
 • Paper bag
North Dakota Minnesota  Paper sack

South Dakota

Iowa isogloss
Nebraska
Gamit ang impormasyon ng dayalek na hanggahan, makikita
nating may isang lugar ng dayalek na panghilaga na kasama
ang Minnesota, North Dakota, kalakhan ng South Dakota at
Northern Iowa. Ang natitira sa Iowa at Nebraska ay
nagpapakita ng mga katangian ng dayalek na Midland. Ilang
mga kapansin-pansing pagkakaiba sa bigkas at bokabularyo
ang nakalista dito:
(taught) (roof)
(creek) (grave)
Northern: [C] [U]
[I] [s]
Midland: [a] [u]
Kaya, kung binibigkas ang isang ispiker ng American English
ang salitang greasy bilang [grizi] at nag-uuwi ng groseri sa
isang paper sack, hindi siya maituturing na lumaki at nanirahan
ng matagal sa Minnesota

Ang Katuluyang Kontinuum na Dayalektal

Malaki ang naitutulong ng pagdodrowing ng isogloss at dayalek

na hanggahan sa pagtukoy ng malawakang pananaw ng mga
dayalek na rehiyonal, pero napagtatakpan nito ang katunayang
maghahalo-halo rin ang iba’t ibang varayti sa mga lugar
dayalektal.
Isang kaparehong sitwasyon ang naidokumento sa tinatawag
na kontinuum ng dayalek sa Scandinavian, na humahangga sa
mga itinuturing na magkaibang wika, kaugnay ng iba’t ibang
bansa. Sa pananaw na ito, maituturing ang mga ispiker ng
Norwegian at Swedish na gumagamit ng ibang rehiyonal na
dayalek ng iisang wika. Isang kampante sa pagsasalita sa
kapuwa Swedish at Norwegian ay puwedeng tawaging
bidialectal (‘nagsasalita ng dalawang dayalek’). Gayunman,
dahil nag-uusap tayo tungkol sa karaniwang itinuturing na
dalawang wika, ang ispiker na iyon ay mas tatawaging bilingual
(nagsasalita ng dalawang wika).
 Bilingguwalismo

Hindi lang simpleng dalawang dayalek ang rehiyonal na

baryasyon, subalit isang bagay ng dalawang magkakaiba at
magkakalayong wika. Ang indibiduwal na bilingguwalismo ay
simpleng resulta lang ng pagkakaroon ng dalawang magulang
na magkaiba ang wika.
 Pagpaplanong Pangwika

Makikita ang proseso ng pagpaplanong pangwika kapag

yugto-yugto itong naipatupad sa lakad ng mga taon. Ang
proseso ng ‘pagpili’ (pagtukoy ng opisyal na wika) ay ang
mga sumusunod:

1. Kodipikasyon--- kung saan ginagamit ang batayang

grammar, diksiyonaryo at mga modelong sulatin para
itanghal ang varayting Istandard.
2. Elaborasyon– ang varayting Istandard na nalilinang para
gamitin sa lahat ang aspekto ng buhay panlipunan, kasama na
sa pagpapalitaw ng katipunan ng mga akdang pampanitikang
nakasulat sa Istandard.

3. Implementasyon– ang prosesong ito ay dapat katungkulan

ng pamahalaan sa pagtutulak nito sa gamit ng Istandard.

4. pagkatanggap-- huling yugto kung saan ang mayorya ng

populasyon ay gumagamit na ng Istandard at iniisipito bilang
pambansang wika, gumaganap ng bahagi hindi lang sa
panlipunan, kundi sa pagkakakilanlang pambansa.
 Mga Pidgin at Creole

 Ang pidgin– isang varayti ng isang wika na napaunlad sa

mga kadahilanang praktikal, tulad ng pangangalakal, sa mga
pangkat ang mga taong hindi alam ang wika ng iba.
 Sinasabing ang salitang pidgin ay nanggaling sa isang
bersiyon ng Pidgin Chinese ng salitang Ingles na ‘business’.
 kapag nadebelop ang pidgin lagpas sa tungkulin nito bilang
wika ng pangangalakal at naging unang wika ng isang
pamayanang panlipunan, inilalarawan ito bilang Creole.
 Wika, Lipunan, at Kultura

Ang dalawang taong lumaki sa parehong lugar na heograpiko

sa parehong panahon ay puwedeng magkaibang magsalita
bunga ng ilang panlipunang salik. Mahalagang hidi maisantabi
ang panlipunang aspekto ng wika dahil, sa maraming paraan,
ang pananalita ay isang uri ng panlipunang identidad at
ginagamit, malay o hindi malay, para tukuyin ang pagkabilang
sa iba’t ibang panlipunang pangkat o iba’t ibang komunidad ng
pananalita.
Idyolek -Ginagamit ang term na idyolek para sa dayalek na
personal ng bawat ispiker na indibiduwal ng isang wika.

Register- Isa pang pinanggagalingan ng baryasyon ng pananalita

ng indibidwal ay depende sa mga sitwasyon ng paggamit.

Tenor- Estilo ng pananalita, mula sa napakapormal hanggang sa

napakaimpormal. May iba’t ibang pangalan o ‘titulo’ na ginagamit
ng iba’t ibang tao, sa iba’ ibang panahon, para makuha ang
atensiyon. Para maipaliwanag ang aspekto na itong tinatawag
minsan na lipat estilo (style- Shifting).
Larang/ Field-- madalas tinatawag itong teknikal na
bokabularyo, pero medyo nakaliligaw ito dahil naituturing na
makabagong agham at teknolohiya lamang halos ang
nangangailangan ng gayong bokabularyo.

Paraan (Mode)– wika sa mga pamamaraang gamit sa

komunikasyon.
Diglossia– ginagamit ang salitang ito para ilarawan ang isang
sitwasyong may dalawang napakaibang varayti ng wika sa loob
ng isang komunidad ng pagsasalita, bawat isa ay may malinaw
na katungkulang panlipunan.
Determinismong Lingguwistik– kung talagang mukhang
magkaibang-magkaiba ang dalawang wika sa paglalarawan
kung ano ang daigdig , siguro, habang natutuhan mo ang isa sa
mga wikang iyon, maitatakda ng paraan kung paano
naorganisa ang iyong wika kung paano mo titingnan ang
pagkakaorganisa ng daigdig. Mayroon kang tinatawag na
“Determinismong Lingguwistik” na naghahawak sa
pinakamasidhing bersiyon nito na ‘itinakda ng wika ang pag-
iisip.
Baryasyon at
Varayti ng Wika
ni: Rosario I. Alonzo
Ang varayti ng wika ay isang maliit na grupo,ng pormal o
makabuluhang katangian na nauugnay sa particular na uri ng
katangiang sosyo-sitwasyonal. Hinati ni Catford ang varayti ng
wika sa dalawang malalaking uri. Ang varayting permanente
at varayting pansamantala.
1. Varayting Permanente–

Binubuo ng idyolek ay diyalekto. Idyolek ang varayti ng wikang

kaugnay sa personal na kakanyahan ng tagapagsalita; ang
varayti ng wikang ginagamit sa particular na indibiduwal. Ayon
kay Catford, permanente na humigit-kumulang, ang idyolek ng
isang taong may sapat na gulang. Diyalekto naman yaong
varayting batay sa lugar,panahon, at katayuan sa buhay. Kaya’t
may tinatawag ding diyalekto heograpiko, diyalektong
temporal, at diyalektong sosyal.
2. Pansamantalang varayti
Ay kaugnay sa kagyat na sitwasyon ng pahayag. Nabibilang
dito ang ang register, mode, at estilo.
 Ang Register- ay varayting kaugnay ng higit na malawak na
panlipunang papel na ginagampanan ng tagapagsalita sa oras
ng pagpapahayag.
Estilo- maaaring pormal, kolokyal, at intimeyt.
Mode- varayting kaugnay sa midyum na ginagamit, maaaring
pasalita o pasulat.
Para kina Gregory at carol, dalawa ang pangunahing uri ng
baryasyon ayon sa gamit ng wika: Diyalekto at Diatypes

1. Diatypic varieties- ginamit nina Gregory at Caroll upang

tukuyin ang register na para sa kanila ay “repleksiyong
lingguwistiko ng paulit-ulit na katangian sa paggamit ng
wika.”
2. Ang field, mode at tenor of discourse ay mga dimension ng
baryasyon ng sitwasyon kaugnay ng papel ng performer na
nagbubunga ng diatypic varieties o diatypes.
Mga Pag-aaral Kaugnay ng Varayti ng Wika

A. Mga Pag-aaral sa Wika at Larang na

Pang-akademya
Sa Pag-aaral ni Delima (199) na ‘’Emerging Filipino Variety as
Interchanges among Native and Non-Native Speakers: An
Analysis”ang academic Filipino variety (AFV) na ginamit sa
Metro Baguio.
Nakita sa pag-aaral na ito ang mga pekulyar na katangian nito
sa aspektong ponolohikal, leksikal, at estruktural. Halimbawa
sa ponolohikal free variants na eto / ito, ika/ wika, at kunyari/
kunwari.
Pag-aaral ni Cubar (1989).

Nakita niya ang sumusunod:

1. paggamit ng Taglish
2. Paglipat sa Ingles mula sa Filipino sa pagrereport ng oral sa
kolehiyo
3. Paggamit ng medyo pormal na wika ng propesor sa lektyur
bagama’t impormal ang talakayan sa klase,at
4. Paggamit ng pandiwa sa pagtuturo
Sa pag-aaral Bautista (1992) na pinamagatang
‘’Academic Writing Filipino: Aspect Use in
Psychology Theses.”

 Ayon sa kanya nakita umano sa kaniyang mabilisan at

maaaring hindi pinong pag-aanalisa na ang pagpili ng
aspekto sa Filipino ay hindi kasinghirap ng pagpili ng English
tense dahil mas kakaunti ang poproblemahin at wala nang
tinatawag na aspect harmony.
B. Mga Pag-aaral sa Wika at Istandardisasyon
Ayon kay Haugen (1996), ang istandard na wika ay dumaan na
sa sumusunod na proseso: Pagpili, Kodipikasyon, Elaborasyon,
at Pagtanggap.

3 Pangunahing Lapit sa Intelektuwalisasyon ng Filipino

ayon Kina Gonzalez at Bautista.

1. Pagbuo ng Salita
2. Padesisyon
3. Batay sa Disiplina.
c. Mga Pag-aaral Kaugnay sa Diatypes/ Register

 Language register ang naging tuon ng dalawang pag-aaral

na isinagawa ni Bautista.
 Ang una (1979) ay nakasalalay sa speech act na ayon sa
mga sosyolingguwistang sina Hymes at Ervin-Tripp ay
pinakamagaling na yunit para sa pag-aanalisang
lingguwistiko.
 Sa pangalawang pag-aaral naman hinanap ng mananaliksik
ang pagsasama ng anyong lingguwistiko para sa tawag at
katangiang sitwasyonal.
• Ang pag-aaral ni Cabaero (1980) ay tungkol naman sa horse
language o slang ng mga teenager. Binubuo ang horse
language ng pagdaragdag ng mga letra tulad ng pa, pe, pi, po,
pu, sa hulihan ng bawat pantig tulad ng “Mapagandedapi
kapo,”.pinagbabali-baligtad din nila ang pantig tulad ng “Nosi
Ba lasi.”
• Kakaibang grupo ang pinag-aralan ni Llagas (1987)- ang mga
estudyanteng progresibo. Ipinaliwanag niya ang pagsunod sa
Batas Zipf lalo na ang mga salita sa di-pormal na pag-uusap.
Ayon sa batas na ito, “ang antas ng pagtukoy sa wika ay may
baligtarang relasyon sa antas ng kaniyang leksikalisasyon.
Maraming Salamat!!!
God Bless…