1

20 Enero 2020

Portfolio # 1

Kahulugan, Katangian, at Kahalagahan ng Barayti ( Varayti ) ng Wika

I. Rasyonal

Ayon sa mga eksperto may iba’t ibang ideya at pagpapakahulugan

ang barayti ng wika. Sa sinabi nga nina Kelman, Fishman at Kloso na
ang barayti ng wika ay nararapat tuonan ng panahon sapagkat hindi ito
simpleng pagkalap ng iba’t ibang uri ng wika ngunit ang pag-alam ng
iba’t ibang gamit dito. Ang barayti ng wika ayon naman kay Maala ay
ang iba-ibang paggamit ng wika kung saan makikita ang iba-ibang
katangian ng kulturang mayroon ang isang lugar. May iba’t ibang ideya
ang mga awtor tungkol sa barayti ng wika na makikita sa nagawang
proyekto.

II. Paksa

A. Kahulugan ng Barayti ng Wika

 Ayon kay Jonathan Lim Maala, ang barayti ng wika ay

tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng paggamit ng wika depende
sa kultura ng isang lugar sa panahon o henerasyon, o kaya’y
sa antas ng taong gumagamit nito.

 Sinabi naman ni Starshon Concepcion na ang varayti ng

wika ay ang pagkakaroon ng natatanging katangian na
nauugnay sa partikular na uri ng katangiang sosyo-
 2

sitwasyunal na makatutulong sa pagkilala sa isang partikular

na varyasyon o varayti ng wika.

 Ayon din naman kay Elyza J. Arcenal ito ay ang

pagkakaroon ng pagkakaiba depende sa istilo, punto at iba
pang salik pang wika na ginagamit ng isang lipunan.

 Ayon din kay Alonzo (2002), ang varayti nang wika ay

makikita sa formal o substantikung katangian kaugnay nang
pinanggalingan ng tagapagsalita ng grupo sa isang tatlong
dimension, at katayuang sosyal, espasyo at panahon.

 Sinabi din nina Kelman, 1991; Fishman, 1968; Kloso, 1968

na ang varayti ng wika ay bahagi ng sosyolingwistika na
nararapat tuonan ng panahon dahil ayon kay Tollefson
(1991) na nagbigay ng tepolohiya ng mga pangkat-wika
batay sa mga katangiang istruktural ng mga varayti ng wika
sa degri ng pagkamultilinggwal at sa gamit ng mga
varyasyong ito.

B. Katangian ng Barayti ng Wika

 Ayon kay Elaryll, ang varayti ng wika ay maaaring sanhi ng

heograpiya, edukasyon, okupasyon, uring panlipunan, edad,
kasarian, o kaligirang etniko.

 Sinabi naman ni Justin Thadddeus Soria na ang barayti ng

wika ay permanente na nauukol sa tagapagsalita-tagabasa
(performer) – binubuo ng idyolek at diyalekto.
 3

Idyolek – varayti ng wikang kaugnay sa personal na

kakayahan o katangian ng tagapagsalita gaya ng kwaliti ng
kanyang boses, katayuang pisikal, paraan ng pagsasalita at
uri ng wikang ginagamit.

Diyalekto – varayti ng wika batay sa lugar, panahon, at

katayuan sa buhay kaya’t may tinatawag na diyalekton
heograpikal, diyalektong sosyal.

C. Kahalagahan ng Barayti ng Wika

 Ayon kay Elyza J. Arcenal, nagagawa ng barayti ng wika na

mapaunlad ang isang wika sa pamamagitan ng pagdaragdag
ng salitang gagamitin sa isang lipunan.

 Ayon pa rin kay Arcenal E, mahalaga ang Wika/ Barayti ng

Wika sa atin , dahil dito nagkakaroon ng pagkakaunawaan at
pagkakaisa ang lahat ng tao. Kung wala ito mawawalan ng
saysay ang lahat ng ating sinasabi. Mahalagang pag aralan
ang iba't ibang barayti ng wika upang maintindihan natin ang
ating kapwa.

 Sinabi pa ni Elyza J. Arcenal na mapaparami ng barayti ng

wika ang iba’t ibang katawagan ng isang salita.

 Sinabi rin kay Elyza J. Arcenal, natutulungan nito ang mga tao
na makapamili ng mga salitang pinakaangkop na gamitin.

III. Karanasang Natutunan

A. Kahulugan
 4

Sa pagpapakahulugan ni Jonathan Lim Maala, sinabi niya na

ang barayti ng wika ay tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng paggamit ng
wika depende kung saang lugar ito nakapaloob. Sa kahulugan na ito
makikita na ang wikang ginagamit ng mga tao ay nakadepende sa
kung saang lugar sila nakatira at ito ay nakabatay din sa kulturang
ginagamit ng mga ito. Ang wika ay nagbabago ayon din sa pabago-
bagong henerasyon o panahon kaya’t dumadami ang gamit ng wika
ng mga tao.

Sabi naman ni Starshon Concepcion, ito ay pagkakaroon ng

natatanging katangian na nauugnay sa partikular na uri ng
katangiang sosyo-sitwasyunal na makatutulong sa pagkilala sa
isang partikular na varyasyon o varayti ng wika. Sa nasabing
pagpapakahulugan ni Concepcion, natutunan ng mananaliksik na
ang barayti ng wika ay isang katangiang may partikular na uri batay
sa pangkat na mayroon ang isang lugar. Ang iba’t ibang wikang
umuusbong sa isang lugar ay nagsisilbing dahilan ng pagkakaroon
ng barayti ng wika.

Ayon sa pagpapakahulugan ni Elyza, natutunan ng

mananaliksik na may istilo, punto at iba pang salik pang wika na
ginagamit sa isang lipunan na naging batayan sa pagkakaiba nito.
Magkakaiba ang paliwang ng bawat lugar tungkol sa kanilang wika
dahil may sinusunod silang istilo at punto na kanilang natutunan sa
kanilang lugar. Hindi madaling tukuyin ang kadahilanan ng
pagkakaroon ng varyasyon ng wika kung wala ang tulong ng mga
salik na pinagbabasehan sa kanilang lipunan.

Natutunan ng mananaliksik sa ibinigay na pagpapakahulugan

ni Alonzo tungkol sa varayti ng wika ay mayroon itong substantikung
 5

katangian kaugnay ng pinanggalingan ng tagapagsalita. Maaaring

masangkot ang katayuang sosyal, espasyo at panahon. Sa hinaba-
haba ng panahon ay maaaring nagdulot din ito ng pagbabago sa
pagpasa-pasa ng wika. Habang ipinapasa kasi ito ng tagapagsalita
ng grupo ay maaaring may nakaligtaan sila na gawin na ipasa at
maaari din na nagkapalitan kasi tumutukoy sila dito sa espasyo at
panahon.

Ayon sa ibinigay na pagpapakahulugan nina Kelman,

Fishman at Kloso ay natutunan ng mananaliksik na malaki din ang
ambag ng panahon sa pagkakaroon ng varayti ng wika. Maaari kasi
na sa sobrang taas ng panahon ay maraming pagbabago ang
nagaganap kung kaya nanaglitawan ang iba’t ibang klase ng wika.
May pagkakataon na ang iba ay natutunan na ang ibang wika bago
natutunan ang kanilang wika sa haba ng panahon ay maaaring may
tamang edad ang iba para turuan ang mga anak nila ng wika talaga
nila.

May iba’t ibang pagpapakahulugan ang barayti ng wika at sa

mga naisulat sa itaas makikitang may mga katungkulan ang wika na
nagbibigay kulay sa iba’t ibang pangkat sa iba’t ibang lugar. Sa
sinabi nga ni Malala ang barayti ng wika ay ang pagkakaiba-iba ng
paggamit ng wika kung saan ito ay nakabatay sa kultura ng isang
lugar. Sa sinabi naman ni Concepcion ito ay isang natatanging
katangian na nauugnay sa isang partikular na katangian na
tumutulong sa pagkilala sa isang lugar. Ang sabi naman ni Arcenal
ito daw ay ang pagkakaroon ng iba-ibang istilo at may iba-ibang salik
pangwika na ginagamit sa isang lipunan. Ang barayti ng wika rin pala
ay makikita sa formal o substantikung katangian kaugnay nang
pinanggalingan ng tagapagsalita ng isang pangkat ayon kay Alonzo.
 6

Pwede din pala ito bilang bahagi ng sosyolingwistika na kailangang

bigyan o pagtuonan ng panahon dahil ito ay nagbibigay pagkilala sa
isang pangkat ayon kina Kelman, Fishman at Kloso . Iba-ibang
kahulugan na may iba-ibang ideya na magpapaisip kung ano nga ba
ang barayti ng wika ngunit mayroon itong iisang ideya na tutumpok
sa bawat kahulugan at ito ay ang iba-ibang istilo sa paggamit ng
wika.

B. Katangian

Ang Pilipinas ay binubuo ng maraming isla kaya ito ay isang

sanhi na mayroong varayti ang wika dahil sa heograpiya na lokasyon
nito. May iba’t ibang wika sa Pilipinas na hindi alam ng karamihan na
may iba’t ibang katangian din pala. Ang wika ay ginagamit sa araw-
araw na pakikipagtalastasan o pakikisalamuha sa iba’t ibang tao
ngunit iba-iba pala ito ayon sa pangkat na gumagamit nito. Isa na
rito ang mga taong may hanapbuhay gaya ng doktor, guro, bombero
at iba pa na may sariling wika kapag nasa lugar na sila ng trabahong
pinapasukan. Iba't iba ang mga salita na ginagamit ng mga may
hanapbuhay at mga walang hanapbuahay kaya isa ring batayan sa
katangian ng barayti ng wika ang katayuan sa buhay. Sa kasarian
naman iba-iba ang wikang ginagamit at ang paraan sa pagbigkas
lalo na ngayon na nauso ang Gay lingo na kadalasa’y hindi
maintindihan ng karamihan lalo na ngayon na patuloy na umuusbong
ang mga salitang ito na ginagamit sa pakikipagtalastasan.

C. Kahalagahan

Mahalaga ang barayti ng wika dahil dito tayo nagkakaisa at

nagkakaintindihan. Dapat na malaman ng lahat ang mga kadalasang
ginagamit na wika upang makapili ng angkop na salita sa pakikipag-
 7

usap sa ibang tao. Gaya ng Bisaya na linggwahe ito ay may mga

barayti tulad ng Sugboanong Bisaya, Bolohanong Bisaya,
Siquihodnong Bisaya at iba pa. Kapag nalaman ng lahat ang
kanilang mga salita at paano sila bumigkas ang lahat ay
magkakaintindihan kahit man lang hindi lahat nakatira sa kanila.
Mahalaga ito sa paglalakbay sa pang-araw-araw na buhay dahil iba't
iba ang paraan ng pakikipagsalamuha na mga tao. Ang kahalagahan
ng barayti ng wika ay nagsisilbing gabay upang mas lalong
maintindihan ng bawat indibidwal ang punto ng iba’t ibang wika sa
buong lugar. Natutunan ng mananaliksik na sobrang mahalaga ang
barayti ng wika sapagkat ito ay nagbibigay kulay sa bawat taong
nahihirapan umintindi ng wika nang iba. Tumutulong ang barayti ng
wika upang mas mapausbong ang pagkakaunawaan at mas
mapadami ang mga salitang mabubuo ng iba’t ibang pangkat sa iba’t
ibang dako ng mundo.

IV. Kongklusyon

Bilang kabuuan, ang proyektong ito ay nagbigay kaalaman sa

bawat indibidwal tungkol sa kahulugan, katangian at kahalagahan ng
barayti ng wika batay sa mga inilahad na eksperto na ang barayti ng
wika ay ang pagkakaiba ng wika na nakadepende sa mga salik nito
at ito din ay mahalaga sapagkat kahit na magkakaiba ang mga wika
na ginagamit ng mga tao ay hindi pa rin ito hadlang upang ang lahat
ay magkaisa at magkaunawaan.

V. Mga Sanggunian

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
 8

https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.

Brainly.ph (2017). Anu ang katangian ng barayti ng wika. Retrieved from

https://brainly.ph/question/707644.

Chavez, M. (n.d.). Kahulugan ng dayalek at idyolek. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/MoroniChavez/kahulugan-ng-
dayalek-at-idyolek-63483580.

Liwanag, L. (n.d.). Ang Pag-Aaral ng Varayti at Varyasyon ng Wika:

Hanguang Balon sa Pagtuturo at Pananaliksik. Retrieved from
https://www.academia.edu/34093314/Ang_Pag-
Aaral_ng_Varayti_at_Varyasyon_ng_Wika_Hanguang_Balon_sa_Pagt
uturo_at_Pananaliksik.

Maala, J. (n.d.). Kahulugan ng Barayti ng Wika. Retrieved from

https://www.coursehero.com/file/38707064/Kahulugan-ng-Barayti-ng-
Wikadocx/.

Soria, J. (n.d.). Aralin 2 gçô ang wika at lipunan. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/thaddeussoria/aralin-2-g-ang-wika-
at-lipunan.

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.
 9

Alvarado, E., Bacalla, L., Largo R.(2018). Varayti Ng Wikang

Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu. Global Journal Inc., 18(4), 2-
3. Retrieved from https://globaljournals.org › 3-...PDF
Varayti Ng Wikang Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu - Global.
 10

26 Enero 2020

Reaksyong Papel # 1
Pagpapakahulugan

I. Rasyonal

Ang papel na ito ay maglalahad sa mga reaksyon ng

mananaliksik tungkol sa iba’t ibang pagpapakahulugan ng barayti ng
wika. Makikita dito kung sang-ayon ba o hindi ang mananaliksik sa
mga ibinigay na pagpapakahulugan ng iba’t ibang awtor tungkol sa
barayti ng wika. Ang bawat interpretasyon ng mananaliksik sa bawat
kahulugang ibinigay ng mga awtor ay magsisilbing komento nito o
pananaw nito sa kahulugang nailahad.

II. Reaksyong Personal

Tinatanggap ng mananaliksik ang pagpapakahulugan ni

Jonathan Lim Maala na ang barayti ng wika ay tumutukoy sa
pagkakaiba-iba ng paggamit ng wika depende sa kultura ng isang
lugar sa panahon o henerasyon, o kaya’y sa antas ng taong
gumagamit nito. Sang-ayon ang mananaliksik sa
pagpapakahulugang ito sapagkat totoong nakadepende sa kultura
ng isang lugar ang isang wika kung kaya mayroong iba’t ibang wika.
Ang ilan sa mga wika ay unti-unti ng namamatay sa kadahilanan na
wala ng angkan o kapamilya na sumunod nito dahil sa panahon
ngayon ay mas nahuhumaling pa ang mga kabataan na matuto ng
banyagang wika kaysa pag-aaral ang kanilang katutubong wika.
Hindi nila alam na ang wika ay siyang sumasalamin sa isang bansa
at hinahayaan na lang din na masakop ito ng mga banyaga.
 11

Tinatanggap din ng mananaliksik ang pagpapakahulugan ni

Starshon Concepcion na ang varayti ng wika ay ang pagkakaroon
ng natatanging katangian na nauugnay sa partikular na uri ng
katangiang sosyo-sitwasyunal na makatutulong sa pagkilala sa
isang partikular na varyasyon o varayti ng wika. Sumasang-ayon ang
mananaliksik dito dahil may punto si Concepcion na nakadepende
sa sosyo-sitwasyunal ang pagkakaroon ng varyasyon ng wika dahil
iba’t ibang pangyayari ang nagaganap at nangyayari sa bawat lugar.
Nakadepende ito sa sitwasyon ng kanilang pang-araw-araw na
pamumuhay na kanilang ginagawa. Hindi kasi magkatulad ng lugar
na kinalakihan at kinagisnan. Iba’t iba ang mga kaganapang
nangyayari sa ating paligid na magiging dahilan ng iba’t ibang
karanasan at kaalaman.

Sumasang-ayon din ang mananaliksik sa pagpapakahulugan

ni Elyza J. Arcenal na ang barayti ng wika ay isang pagkakaroon ng
pagkakaiba depende sa istilo, punto at iba pang salik pang wika na
ginagamit ng isang lipunan. May punto din ito sapagkat may mga
lugar kasi na iba-iba ang tono ng kanilang pananalita dahil iyon ang
kanilang sariling istilo hanggang sa nagpasa-pasa na ito sa iba’t
ibang henerasyon. Ang ibang lugar kasi, ang wika nila ay minsan
nakabase sa kanilang kultura at ang tono ng pananalita ay mula sa
mga naririnig sa kanilang paligid. Medyo nakapanlulumo lang na sa
ibang lugar ay unti-unti ng nawawala ang kanilang wika na siyang
isang malaki sa pagkakaroon ng varyasyon.

Sang-ayon din ang mananaliksik sa kahulugang ibinigay ni

Alonzo (2002) na ang barayti ng wika ay makikita sa formal o
substantikung katangian kaugnay nang pinanggalingan ng
tagapagsalita ng grupo sa isang tatlong dimension, at katayuang
 12

sosyal, espasyo at panahon. Maaari naman talaga na may malaking

katungkulan ang tagapagsalita ng grupo dahil sila ang siyang
magiging gabay sa iba para matutunan ang kanilang wika. Pero
minsan ay nakadepende sa katayuang sosyal, espasyo at panahon
ang pagsalin ng kanilang wika.

Katanggap-tanggap din ang pagpapakahulugan nina Kelman,

Fishman at Kloso na ang varayti ng wika ay bahagi ng
sosyolingwistika na nararapat tuonan ng panahon dahil ayon kay
Toliefson (1991) na nagbigay ng tepolohiya ng mga pangkat-wika
batay sa mga katangiang istruktural ng mga varayti ng wika sa degri
ng pagkamultilinggwal at sa gamit ng mga varyasyong ito. Mula kasi
sa salita na varayti ay maaaring mawala ang iba dahil hindi na
mabibigyan ng pansin. Lalo na kung makarinig ang ibang grupo ng
ibang wika ay maaaring gayahin nila ito at iyon na lamang ang
kanilang gagamitin sa halip na pagsanayin ang sarili nilang wika.
May mga salita din na halos magkakapareha lang at ang iba ay
binawasan o di kaya’y dinagdagan.

Ang lahat ng pagpapakahulugan ng mga awtor na nabanggit

ay sinang-ayonan ng mananaliksik sapagkat ito ay umaangkla sa
kahulugan talaga ng barayti ng wika. Lahat ng pagpapakahulugan
ay makikitang hindi lang basta-bastang binigyan ng katuturan
sapagkat nabibigyan ito ng sapat na panahon upang maibigay ang
tama at sapat na impormasyon tungkol dito. Ito ay nangangailangan
ng matinding panahon at espasyo upang makapagbigay ng tamang
detalye tungkol sa lahat ng nilalaman dito. Bawat wika ay may kanya-
kanyang pinanggalingan at may kanya-kanyang estorya kung bakit
ito nabuo. Ito’y marahil dahil sa kultura ng isang lugar o dahil sa iba’t
ibang pangkat na nakatira dito na naging dulot ng varyasyon.
 13

III. Kongklusyon

Sa kabuuan, tinanggap ng mananaliksik ang bawat

pagpapakahulugan ng barayti ng wika na inilahad ng bawat awtor
sapagkat ito ay nagdulot ng kaalaman at nagbigay impormasyon sa
bawat indibidwal na walang alam tungkol dito.

IV. Mga Sanggunian

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.

Brainly.ph (2017). Anu ang katangian ng barayti ng wika. Retrieved from

https://brainly.ph/question/707644.

Chavez, M. (n.d.). Kahulugan ng dayalek at idyolek. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/MoroniChavez/kahulugan-ng-
dayalek-at-idyolek-63483580.

Liwanag, L. (n.d.). Ang Pag-Aaral ng Varayti at Varyasyon ng Wika:

Hanguang Balon sa Pagtuturo at Pananaliksik. Retrieved from
https://www.academia.edu/34093314/Ang_Pag-
Aaral_ng_Varayti_at_Varyasyon_ng_Wika_Hanguang_Balon_sa_Pagt
uturo_at_Pananaliksik.
 14

Maala, J. (n.d.). Kahulugan ng Barayti ng Wika. Retrieved from

https://www.coursehero.com/file/38707064/Kahulugan-ng-Barayti-ng-
Wikadocx/.

Soria, J. (n.d.). Aralin 2 gçô ang wika at lipunan. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/thaddeussoria/aralin-2-g-ang-wika-
at-lipunan.

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.

Alvarado, E., Bacalla, L., Largo R.(2018). Varayti Ng Wikang

Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu. Global Journal Inc., 18(4), 2-
3. Retrieved from https://globaljournals.org › 3-...PDF
Varayti Ng Wikang Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu - Global.
 15

26 Enero 2020

Reaksyong Papel # 2

Katangian

I. Rasyonal

Ang papel na ito ay maglalahad sa mga reaksyon ng

mananaliksik tungkol sa iba’t ibang katangian ng barayti ng wika.
Ang bawat katangian na ibinigay ng bawat awtor ay bibigyan ng
komento na maaaring positibo o negatibo sa ano mang
interpretasyon. Ang bawat interpretasyon ay maaaring pagsang-
ayon o di pagsang-ayon ng mananaliksik sa katangian ng barayti ng
wika na nailahad.

II. Reaksyong Personal

Bawat wika ay may iba’t ibang katangian. Sa dinami-dami ng

wika marami din itong katangian ngunit ano nga ba kaya ang
katangian ng barayti ng wika?

Sa mga katangiang inilahad ng mga eksperto, sang-ayon ang

mananaliksik sa sinabi ni Elaryll na ang varayti ng wika ay maaaring
sanhi ng heograpiya, edukasyon, okupasyon, uring panlipunan,
edad, kasarian, o kaligirang etniko. Ang kadahilanan ng varayti ng
wika ay ang iba’t ibang wikang ginagamit kung saan-saan kaya’t
napapadami ang bawat uri nito. Maaaring sanhi ito ng heograpiya o
ang iba’t ibang kapuluan o lugar ng tirahan ng bawat tao sapagkat
 16

kung iba-iba ang tirahan ng bawat isa ay posibleng iba-iba rin ang
wikang ginagamit nila. Pwede ring maging dahilan ang edukasyon
sa pagkakaroon ng barayti ng wika sapagkat ang taong may pinag-
aralan ay pwedeng magkaroon ng kaalaman sa kahit ano mang
wikang maituro sa paaralan. Bawat asignaturang itinuturo ay may
kasamang wikang ginagamit na kung saan ito ay magiging tulay ng
pagkakaintindihan ng guro at ng mga estudyante. Ang okupasyon ay
maaari ring dahilan ng varayti ng wika sapagkat kapag ikaw ay
naghahanap-buhay iba’t ibang tao rin ang iyong masasalamuha at
matututo ka ng mga salitang hindi mo madalas gamitin. May mga
salita ring sa lokasyon ng trabaho mo lang nakalap o di kaya’y
nagawa at hindi mo man lang namamalayan na ginagamit mo na
pala ang mga ito sa pakikipagtalastasan. Ang uri ng lipunan ay
nagkakaroon din ng iba’t ibang wika dulot ng iba’t ibang taong
naninirahan dito. Kung iba-iba ang edad ng mga taong nakatira sa
isang lipunan ay maari rin na may mga salita ang mga kabataan na
kakaiba sa kinagisnang salita ng mga nakatatanda. Kung ang
kapaligiran ay dulot ng iba’t ibang kultura, iba’t ibang kaugalian at
paniniwala ay posibleng magkaroon ng mga wikang iba-iba rin ang
katangian. Ito ang mga posibleng kadahilanan ng barayti ng wika at
maaaring katangian nito.

Tinanggap din ng mga mananaliksik ang katangiang inilahad

ni Justin Thaddeus Soria na ayon sa kanya ang katangian ng wika
ay permanente na nauukol sa tagapagsalita-tagabasa (performer) at
ito ay binubuo ng dalawang barayti: idyolek at diyalekto, ang idyolek
ay barayti ng wikang kaugnay sa personal na kakayahan o katangian
ng tagapagsalita; at ang diyalekto naman ay barayti ng wika batay
sa lugar, panahon, at katayuan sa buhay. Totoong nakabatay sa
isang indibidwal ang pagkakaiba ng mga wika maari itong tungkol sa
personal na kakayahan o sa heograpikal at sosyal. Sinabi ng awtor
na ang idyolek ay nakabatay sa personal na kakayahan o katangian
 17

ng isang tao gaya ng kwaliti ng kanyang boses, katayuang pisikal,

paraan ng pagsasalita at uri ng wikang ginagamit. Kaya pala iba ang
nais maiparating ang isang indibidwal kung pag-uusapan ang paraan
ng pagsasalita dahil iba't iba ang pamilyang kinagigisnan merong
mga pamilya na malumanay lang ang pagsasalita at meron ding
marahas gaya ng mga Muslim na tao. Ang barayti din ng wika ay
nakadepende sa kakayahan ng isang tao dahil kung ikukumpara ang
taong propesyonal isang ordinaryo lamang ay may lamang ang
propesyonal kung pag-uusapan ang bokabularyo. Lalo na yung
taong mababa ang napag-aralan mas limita ang kanilang
bokabularyo kaya hindi sila makakaintindi ng maayos dahil iba't iba
ang wika at hindi nila ito alam. Sumang-ayon din ang mga
mananaliksik sa pagkakaiba ng wika ayon sa lugar dahil bawat lugar
ay may kanya-kanyang wikang kinagigisnan kahit pareho lang ng
Rehiyon, halimbawa sa Rehiyon 7 ang mga sinasalita ng tao ay
Bisaya ngunit ito ay iba-iba sa bawat probinsya na sakop nito gaya
ng Cebu sila ay nagsasalita ng Sugbuanong Binisaya at ang taga
Siquijor naman ay nagsasalita ng Siquihodnong Binisaya. Bawat
lugar ay may sariling wika na ginagamit, mayroong mga salita na
ginamit sa ibang lugar na iba ang kahulugan sa ibang lugar. Ang
pamamaraan din ng pagbigkas ng salita ng tao ay nakadepende
kung saan nanggaling dahil bawat lugar ay may kanya kanyang
paraan sa pagsasalita kagaya ng kapag pumunta sa Manila ang
bisaya ay malalaman agad ng taga-Manila na ang tao ay isang
Bisaya kapag matigas ang pagbigkas ng mga salita dahil iyon ang
naka-ugalian ng mga Bisaya. Sa pagdating ng panahon ay lalong
uusbong ang mga wikang ginagamit, iba-iba ang wikang ginagamit
ng makabagong henerasyon kumpara sa mga matatanda kaya ang
mga matatanda ay madalas hindi makipag-usap sa mga batang na
sa bagong henerasyon dahil sa mga estilo ng pagsasalita nito. Lalo
na ngayon na nauuso ang "gay linggo" kung saan ay binabaliktad
 18

ang mga salita, dinagdagan at kinuhanan. Ngunit darating din ang

panahon na mga wikang kasanayang ginagamit ay mapapatay dahil
hindi na ito ginamit at ang wika ay dinamiko lagi itong nagbabago.
Isa ding salik ang katayuan sa buhay ng isang tao, bawat katayuan
sa lipunan ay may kanya kanyang wika halimbawa ang mga
propesyonal na tao gaya ng doktor, guro at iba pa ay may sariling
terminolohiya ng mga salita na sila lang ang nakakaalam kung
ikukumpara natin sa ordinaryong tao lamang ay lubos na hindi nila
maiintindihan.

Ngunit ang mga katangian na ito ay hindi hadlang upang ang

lahat ay magkakaintindihan at magkakaisa ito lamang ay naging
batayan kung bakit mayroong barayti ng wika.

Makikitang sinang-ayonan lahat ng mananaliksik ang mga

katangian ng barayti ng wika na ibinigay ng bawat eksperto sapagkat
ang bawat katangian ay tinataglay ng barayti ng wika na magiging
kadahilanan upang mas maintindihan ng bawat indibidwal kung bakit
tayo mayroong iba’t ibang wika. Ang mga katangian ding ito ay
maaaring maging daan ng pagkakaintindihan ng bawat isa at
magbigay tulong sa mga taong nahihirapang umintindi sa wika ng
iba. Ang katangian ng barayti ng wika ay hindi lamang katulad sa
isang pagsulat ng sanaysay kung saan pwede mo lang isulat kung
anong gusto mo ngunit ito ay may sariling buhay na nagpapakita ng
kanyang totoong kulay na sa kanya mo lang makikita.

III. Kongklusyon
 19

Sa kabuuan, ang bawat katangian na inilahad ng bawat awtor

ay tinanggap at sinang-ayonan ng mananaliksik dahil ang mga ito ay
pawang katutuhanan na nagbigay tulay upang maintindihan ng
bawat indibidwal ang pagkakaiba ng wika sa isa’t isa at kung bakit
ito nabuo at napalaganap.

IV. Mga Sanggunian

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.

Brainly.ph (2017). Anu ang katangian ng barayti ng wika. Retrieved from

https://brainly.ph/question/707644.

Chavez, M. (n.d.). Kahulugan ng dayalek at idyolek. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/MoroniChavez/kahulugan-ng-
dayalek-at-idyolek-63483580.

Liwanag, L. (n.d.). Ang Pag-Aaral ng Varayti at Varyasyon ng Wika:

Hanguang Balon sa Pagtuturo at Pananaliksik. Retrieved from
https://www.academia.edu/34093314/Ang_Pag-
Aaral_ng_Varayti_at_Varyasyon_ng_Wika_Hanguang_Balon_sa_Pagt
uturo_at_Pananaliksik.

Maala, J. (n.d.). Kahulugan ng Barayti ng Wika. Retrieved from

https://www.coursehero.com/file/38707064/Kahulugan-ng-Barayti-ng-
Wikadocx/.
 20

Soria, J. (n.d.). Aralin 2 gçô ang wika at lipunan. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/thaddeussoria/aralin-2-g-ang-wika-
at-lipunan.

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.

Alvarado, E., Bacalla, L., Largo R.(2018). Varayti Ng Wikang

Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu. Global Journal Inc., 18(4), 2-
3. Retrieved from https://globaljournals.org › 3-...PDF
Varayti Ng Wikang Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu - Global.
 21

26 Enero 2020

Reaksyong Papel # 3

Kahalagahan

I. Rasyonal

Ang papel na ito ay maglalahad sa mga reaksyon ng

mananaliksik tungkol sa iba’t ibang kahalagahan ng barayti ng wika.
Makikita ang pagsang-ayon o di pagsang-ayon ng mananaliksik sa
bawat kahalagahan ng barayti ng wika na ibinigay ng bawat awtor.
Ang bawat personal na reaksyon ng mananaliksik ay maaaring
negatibo o di kaya’y positibo na magsisilbing komento sa bawat
kahalagahang naibigay. Makikita sa papel na ito ang iba’t ibang
pagkakaintindi o interpretasyon ng mananaliksik tungkol sa iba’t
ibang kahalagan ng barayti ng wika.

II. Reaksyong Personal

Ang wika na mayroon ang isang bansa o lugar at kahit man

ang mga kultura ay iba-iba. Ito ay nakadepende sa isang indibdwal,
sa panahon o henerasyon at ang kalagayan sa buhay. Bakit nga ba
mahalaga ang varayti ng wika ?

Tinatanggap ng mananaliksik ang sinabi ni Elyza Arcenal na

mahalaga ang wika dahil nagawa nitong mapaunlad ang isang wika
 22

sa pamamagitan ng pagdaragdag ng salitang gagamitin sa isang

lipunan. Ang wika ay pantao at ito rin ang sanhi na
magkakaintindihan ang mga tao na bumubuo a lipunan. Sa
pagkakaroon ng iba't ibang barayti ng wika, ang mga nadadag na
mga salita ay maaaring mapaunlad kapag lagi itong ginagamit sa
isang lipunan. Kagaya lang ng mga "gay linggo" na ginagamit ng
mga LGBT, sa pagbabaliktad ng kanilang mga salita at ang kanilang
estilo sa pagbigkas ng salita, ito ay lagi nilang ginagamit at lalo itong
uunlad na nagreresulta na maraming tao ang gumagamit nito. Sa
pagdating ng panahon ay lalo pang-uusbong ang mga salitang
kanilang ginagamit at magdadahilan na lalong mag iba-iba ang wika.
Kaya mahalaga itong malaman ng mga tao upang
magkakaintindihan at ang pagkakaintindihan ay tulay sa pagkakaisa.

Sumasang-ayon din ang mananaliksik na sinabi niya na

mahalaga ang barayti wika upang maparami nito ang katawagan ng
isang salita. Makikita at maoobserbahan ang mga wikang ginagamit
sa isang lugar. Ang Pilipinas ay binubuo ng libu-libong isla bawat isla
o lugar ay may kanya-kanyang salita na ginagamit. Mayroong mga
salita na iba ang pagpapakahulugan sa ibang lugar. May mga salita
na malaswa ang pagpapakahulugan kung ikukumpara sa ibang lugar
at mayroon ding mga salita na maganda ang kahulugan lalo na ang
pagbigkas nito. Kahit dito man lang sa Cebu iba’t iba ang mga salita
na ginagamit ng mga tao, sa hilagang bahagi ng Cebu ay iba at lalo
na rin sa timog na bahagi nito. Halimbawa ang salitang “ambak” ay
nangangahulugang “bababa” sa hilagang bahagi ng Cebu tulad ng
pagsabi na “Para po kuya, bababa po” kapag sabihin ng taga
hilagang bahagi ng Cebu na “Sige ambak” ito ay nangangahulugang
pwede ka nang bababa. Pero kapag ikukumpara natin sa timog na
bahagi ng Cebu ang salitang “ambak” ay nangangahulugang
 23

tatatalon. Nakakamangha diba pareho lang ang probinsyang

kinagigisnan ngunit iba ang salitang pinagkakahulugan. Lalo na
kaya kung pagsama-samahin ang lahat ng salita na ginagamit sa
bawat lugar ng Pilipinas, lalong napakarami.

Kaya mahalagang malaman ang barayti ng wika sa isang lugar

upang maiwasan ang pag-aaway at ang hindi pagkaka-intindihan.
Huwag na humusga ng tao dahil sa wikang kanilang ginagamit dahil
hindi alam ang kanilang pinanggagalingan, kultura at iba pang salik
kung bakit sila naiiba.

Sumang-ayon din ang mananaliksik sa kahalagahan na

ibinigay ni Arcenal na ang barayti ng wika ay mahalaga dahil
natutulungan nito ang mga tao na makapamili ng mga salitang
pinakaangkop na gamitin. Ang wikang ginagamit ay nakadepende sa
isang indibidwal ayon sa kanyang edukasyon, okupasyon, uring
panlipunan, edad, kasarian, lugar na kinagigisnan at iba pa. Bawat
tao ay gumagamit ng wika ayon sa kanyang angking kakayahan.
Gumagamit ang tao na naaangkop sa kanyang edukasyon na
nakamit dahil masasabi na ang taong mababa ang pinag-aaralan ay
may limitang bokabularyo pero hindi ito hadlang para
makipagsalamuha sa ibang tao kaya mahalaga ang pagkakaroon ng
barayti ng wika upang may angkop ang salitang gagamitin. Naging
sanhi din ang okupasyon na mayroon ang isang indibidwal dahil
bawat okupasyon ay may kanya kanyang wikang ginagamit. Bawat
kasarian din ay may kanilang wikang ginagamit gaya ng LGBT na
grupo, mayroon silang sariling mga salita na sila lang ang
nakakaalam at nakakaintindi. Kung ikumpara ang wika ng matanda
at makabagong henerasyon ito ay magkakaiba, merong mga salita
na hindi alam ng mga matatanda na binibigkas ng mga bata.
 24

Kaya mahalaga ang barayti ng wika, mga salitang gagamitin

at may angkop na salita ayon sa makasalamuha upang maiwasan
ang pag-aaway at magkakaintindihan ng lubos ang lahat.

Tinatanggap ng mananaliksik ang pagbibigay ng

kahalagahan ni Elyza Arcenal na ang barayti ng wika ay mahalaga
dahil dito nagkakaroon ng pagkakaunawaan at pagkakaisa ang lahat
ng tao. Kung wala ito mawawalan ng saysay ang lahat ng ating
sinasabi. Mahalagang pag-aralan ang iba’t ibang barayti ng wika
upang maiintindihan natin ang ating kapwa. Ang wika ay isang
behikulo ng komunikasyon at sa pamamagitan ng wika ay naihahatid
ang mga impormasyon, kaisipan at maipapahayag ang mga
saloobin. Magkakaiba man ang mga wikang sinasalita at ginagamit
hindi ito hadlang upang magkakaintindihan ang bawat taong
masasalamuha sa pang-araw-araw na buhay at magkakaisa ang
lahat. Dapat na malaman at pag-aralan ang iba’t ibang barayti ng
wika upang kahit saan man mapadpad maiintindihan ang mga taong
masasalamuha. Ang wika ay gawaing pantao ayon kay Archibilidad
A. Hill, kaya mahalagang malaman ang barayti ng wika dahil kung
wala ito parang nakikipag-usap lang sa mga hayop at halaman,
walang saysay ang mga sinasabi dahil hindi nila mauunawaan ang
nais ipapahiwatig. Ang wika ay tulay ng pagkakaisa, kahit iba iba
man ang mga kahulugan at pagbigkas ng mga salita sa bawat lugar
at kultura ay dapat na isaisip at isapuso na iba’t iba ang
pinanggalingan ng bawat isa. Bigyang pansin ang mga salik kung
bakit iba’t iba ang mga wika gaya ng heograpiya, edukasyon,
kasarian, edad, okupasyon, panahon o henerasyon at iba pa. Huwag
lang basta bastang magpapahayag sa saloobin dapat na may
angkop na salita ang gagamitin sa bawat tao na masasalamuha
 25

upang mapapanatili ang pagkakaisa at magkakaunawaan patungo

sa totoong tagumpay.

Binigyang diin ng awtor ang kahalagahan ng barayti ng wika

at naibigay ng awtor ang apat na kahalagahan nito at ito’y lubos na
sinasang-ayonan ng mga mananaliksik. Hindi madali ang pagbigay
ng impormasyon kung bakit mahalaga ang barayti ng wika. Ang lahat
na ibinigay na kahalagahan sa barayti ng wika ay talagang angkop
kung bakit dapat na malaman at pag-aralan ang barayti ng wika. Sa
pamamagitan nito ay mapapa-unlad ang isang wika, mapapadami
ang tawagan ang isang salita, makagagamit ng angkop na salita at
ang pinakamahalaga sa lahat ay upang magkaroon ng
pagkakaunawaan at pagkakaisa ang lahat ng tao. Talagang
binigyang pansin ng awtor kung ano talaga ang kahalagahan ng
barayti ng wika upang maiwasan ang hindi pagkakaintindihan.

III. Kongklusyon

Sa kabuuan, lubos na sumang-ayon ang mananaliksik sa

pagbibigay kahalagahan ng barayti ng wika ng mga awtor sapagkat
kahit na magkakaiba ang mga wika na ginagamit ng mga tao ay hindi
pa rin ito hadlang upang ang lahat ay magkaisa at magkaunawaan,
kaya dapat lang itong pag-aralan upang magkaintindihan at
maiwasan ang pag-aaway ng bawat taong makakasalamuha sa
pang-araw-araw na buhay.

IV. Mga Sanggunian

 26

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.

Brainly.ph (2017). Anu ang katangian ng barayti ng wika. Retrieved from

https://brainly.ph/question/707644.

Chavez, M. (n.d.). Kahulugan ng dayalek at idyolek. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/MoroniChavez/kahulugan-ng-
dayalek-at-idyolek-63483580.

Liwanag, L. (n.d.). Ang Pag-Aaral ng Varayti at Varyasyon ng Wika:

Hanguang Balon sa Pagtuturo at Pananaliksik. Retrieved from
https://www.academia.edu/34093314/Ang_Pag-
Aaral_ng_Varayti_at_Varyasyon_ng_Wika_Hanguang_Balon_sa_Pagt
uturo_at_Pananaliksik.

Maala, J. (n.d.). Kahulugan ng Barayti ng Wika. Retrieved from

https://www.coursehero.com/file/38707064/Kahulugan-ng-Barayti-ng-
Wikadocx/.

Soria, J. (n.d.). Aralin 2 gçô ang wika at lipunan. Retrieved from

https://www.slideshare.net/mobile/thaddeussoria/aralin-2-g-ang-wika-
at-lipunan.

Arcenal, E. (2014,November 20). KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN

NG BARAYTI NG WIKA. Retrieved from
https://prezi.com/i4z0t3z1zic0/kahulugan-at-kahalagahan-ng-barayti-
ng-wika/.
 27

Alvarado, E., Bacalla, L., Largo R.(2018). Varayti Ng Wikang

Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu. Global Journal Inc., 18(4), 2-
3. Retrieved from https://globaljournals.org › 3-...PDF
Varayti Ng Wikang Sugbuanong Binisaya Sa Hilagang Cebu - Global.