DARYL Y.

PATANAO, LPT
MAT - SOCSCI
 Ano ang Wika
Ang salitang wika ay nagmula sa salitang
Latin sa lengua, na ang literal na
kahulugan ay “dila”, kayat ang
magkasingtunog ang dila at wika. Ito raw
ay simbolong salita ng mga kaisipan,
saloobin, behikulo o paraan ng
paghahatid ng ideya, opinyon, pananaw,
lohika o mga kabatirang ginagawa sa
proseso na maaring pagsulat o pasalita.
Ang Wika
 Sinasabing hindi kukulangin sa 5,000 ang
lahat ng wikang sinasalita sa buong daigdig –
5,000 iba’t ibang wika.

 Nagkakaiba-iba man ang wikang ito, lahat

naman ay masasabing may pagkakatulad sa
dahilang lahat ay binibigkas at lahat ay
binubuo ng mga tunog.
Ang Wika
 Walang tunog na unibersal.

 Ang ibig sabihin, ang halimbawa, sa lahat ng

wikang mayroon nito ay tiyak na may
pagkakaiba, kung susuriing mabuti, sa uri o
paraan ng pagbigkas. Bukod dito, ang bawat
wika ay may kani-kaniyang set (palatunugan) at
balangkas ng mga tunog. Ang mga
mekanismong ginagamit ng tao sa pagsasalita
ay may kakayahang lumikha ng napakarami at
halos walang katapusang uri ng mga tunog.
Ang Wika
 Hindi lahat ng tunog na nabibigkas ng tao ay
ginagamit sa isang wika.
 Pumipili lamang ang tao ng mga tunog na
kanyang kailangan sa napakaraming tunog na
maaari niyang mabigkas. Sapagkat kung hindi
gayon, magiging lubhang napakaraming tunog
ang gagamitin ng mga tao sa kanilang
pagsasalita at dahil sa karamihan ay tiyak na
hahantong sa hindi pagkakaunawaan o
pagkalagot ng komunikasyon.
Ano ang Dalubwika

Ang taong dalubhasa sa wika

sapagkat nag-aangkin siya ng mga
di-karaniwang kaalaman at
kakayahan hindi sa pagsasalita
kundi sa pagsusuri ng wika.
Ang Dalubwika
 Kung ang linggwista ay isang sangay ng agham,
natural lamang na ang mga taong dalubhasa sa
larangang ito ay kilalaning siyentipiko.
Inoobserbahan nila ang wika, pagkatapos ay
kinaklasipika at gumagawa ng mga
alituntuning bunga ng kanilang isinagawang
pagsusuri. May mga dalubwikang isa-isang
sinusuri ang mga wika; ang iba naman ay
dalubhasa sa mga pangkalahatang kaalaman
tungkol sa wika.
 Ayon sa lingguwistang si Henry Gleason, ang wika
ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na
pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang
magamit ng mga taong kablilang sa isang kultura.
• Lahat ng wika ay nakabatay sa tunog na kung tawagin ay
ponema, na ang maagham na pag-aaral nito ay tinatawag na
ponolohiya.
• Kapag ang ponema ay pinagsama-sama maaaring makabuo
ng maliliit na yunit ng salita na tinatawag na morpema.
• Sintaksis ang tawag sa makaagham na pinagugnay-ugnay
na mga pangungusap.
• Diskors, kapag nagkaroon ng makahalugang palitan ng
dalawa o higit pang tao.
• Ayon kay Whitehead, isang edukador at
Pilosopong Ingles: Ang Wika ay kabuuan ng
kaisipan ng lipunang lumikha nito; bawat wika
ay naglalaman ng kinaugaliang palagay ng
lahing lumikha nito. Ito raw ay salamin ng lahi
at kanyang katauhan.

• Ayon kay Robins (1985), ang wika ay

sistematikong simbolo na nababatay sa
arbitraryong tuntunin na maaaring magbago
at mapadali ayon sa pangangailangan ng
taong gumagamit nito.
 • Ayon kay Henry Sweet, ang wika ay
pagpapahayag ng ideya sa pamamagitan ng
mga pinagsama-samang tunog upang
maging salita.
• Sa pagpapaliwanag ni Hymes (1972),
nangangahulugan itong isang buhay, bukas
sa sistema ang wika na nakikipagnteraksyon.
Binabago at bumabago sa kapaligiran bilang
bahagi ng kultura ng grupong gumagamit
nito. Isa itong kasanayang panlipunan at
makatao.
• Sa pagtalakay ni Halliday (1973) may gamit na
instrumental ang wika. Tumutulong ito sa mga tao
upang maisagawa ang mga bagay na gusto niyang
gawin.
 Nagagamit ang wika sa pagpapangalan, verbal
na pagpapahayag, pagmumungkahi, paghingi,
pag-uutos,at pakikipag-usap.

• Ayon sa pagpapahayag ni Constantino, isang

dalubwika, ang wika ay maituturing na behikulo ng
pagpapahayag ng damdamin, isang insrumento rin
sa pagtatago at pagsisiwalat ng katotohanan.
• Ayon naman kina Pamela C. Constantino at
Galileo S. Zafra (2000), ang wika ay isang
kalipunan ng mga salita at ang pamamaraan
ng pagsasama-sama ng mga ito para
magkaunawaan o makapag-usap ang isang
grupo ng mga tao.

• Binanggit naman ni Bienvenido Lumbera

(2007) na parang hininga ang wika.
Gumagamit tayo ng wika upang kamtin ang
bawat pangangailangan natin.
• Ayon naman sa lingguwistang si Alfonso O.
Santiago (2003), ang wika ay sumasalamin sa mga
mithiin, pangarap, damdamin, kaisipan o saloobin,
pilosopiya, kaalaman at karunungan, moralidad,
paniniwala, at mga kaugalian ng tao sa lipunan.

• Sa paliwanag ni Ngugi Ihiong (1987) isang

Aprikanong manunulat: Ang wika ay kultura. Isa
itong konektibong kaban ng karanasan ng mga tao
at ng kasaysayan ng wika. Dahil sa wikang
nakatala sa mga aklat pangkasaysayan at
panliteratura, nagkikita ng bayan ang kanyang
kultura na natutuhan nitong angkinin at ipagmalaki.
• Ang wika ayon kay Dr. Jose Villa Panganiban, ay
paraan ng pagpapahayag ng kuru-kuro at damdamin
sa pamamagitan ng mga salita upang makipag-
unawaan sa kapwa-tao. Ito ay binubuo ng mga
salita, parirala, at pangungusap na may kahulugan.

• Ayon kay Todd (1987) ang wika ay isang set o

kabuuan ng mga sagisag na ginagamit sa
komunikasyon. Ang wikang ginagamit ng tao ay hindi
lamang binibigkas na tunog kundi ito’y sinusulat din.
Ang mga tunog at sagisag na ito ay arbitraryo at
sistematiko. Dahil dito ay ayon sa kanya, walang
dalawang wikang magkapareho bagamat bawat isa
ay may sariling set ng mga tuntunin.
 Ano ang Kultura
Bawat pangkat ng mga taong naninirahan sa
isang bansa, bayan, pook o pamayanan ay
may sariling kultura. Ang kultura, sa payak
na kahulugan, ay ang sining, literatura,
paniniwala, at kaugalian ng isang pangkat
ng mga taong nananahanan sa isang
pamayanan. (Santiago, 1979)
 Ano ang Kultura
Ang kultura ay ang pangkabuuang pananaw ng mga
tao sa isang lipunan sa mundo at sa kanilang
kapaligiran. Ang pananaw na ito ay hango sa
paniniwala, tradisyon, uri ng pamumuhay, at iba
pang mga bagay na nag-uugnay sa kanila at
nagpatibay sa bigkis ng pagkakaisa na siyang
nagpapalaganap ng kanilang pangkalahatang diwa,
pananaw, kaugalian at adhikain. (Rubrico, 2009)
Wika at Kultura
• Ang kulturang ito ay nabibigyang anyo,
naipahayag, at naipasa sa ilang henerasyon
sa pamamagitan ng wika.

• Habang natututuhan ng isang bata ang

kanyang katutubong wika, unti-unti rin
niyang nakukuha ang kaniyang kultura.
 Ang mga salita na napabilang sa leksikon ng
isang wika ay matinding indikasyon sa uri ng
pamumuhay at pananaw sa mundo sa mga
nagsasalita nito.

Halimbawa, ang bawat grupo ng mga tao ay may

kani-kanilang paraan at terminolohiya sa pagbibilang
ng panahon:
magsasaka - buwan ng pagtatanim at pag-ani
empleyado - walong oras sa bawat araw at naghihintay
ng akinse ng bawat buwan
mag-aaral - nagbibilang ng semester sa pasukan at
bakasyon
• Ang leksikon ng wika ay nagsasaad rin sa
mga bagay na pinahahalagahan sa mga
nagsasalita nito.

• Samakatuwid, ang wika ay ang nagbibigay

anyo sa diwa at saloobin ng isang kultura.
Ito rin ang nag-uugnay sa mga tao sa
isang kultura, at sa pamamagitan nito ang
kultura ay maiintindihan at mapapahalagan
maging sa mga taong hindi napaloob sa
tinutukoy na kultura.
• Ayon sa aklat ni Geronimo, et.al. (2016),
magkaugnay ang wika at kultura at hindi
maaaring paghiwalayin.

• Katulad ng nabanggit, ang kultura ang

nagpapayaman sa wika samantalang ang
wika naming ang nagbibigay ngalan o salita
sa lahat ng mga gawaing nakapaloob sa
kultura.
• Mahalaga ang wika sa pagpapanatili,
pagpapayabong, at pagpapalaganap ng
kultura ng bawat grupo ng tao.

• Nagkakahiraman ng kultura ang mga

bansa sa tulong ng wika. Kung walang
wika, walang magagamit na pantawag sa
tradisyon at kalinangan, paniniwala,
pamahiin, at sa iba pangbagay na
kaugnay sa pamumuhay ng mga tao.
• Ayon naman sa lingguwistang si Ricardo Ma.
Nolasco, dating Tagapangulo ng Komisyon sa
Wikang Filipino, may bentahe ang pagkakaroon ng
maraming wika at maraming kultura sa isang
bansa.

• Sa kaniyang “Pamaksang Pananalita” sa

Pambansang Seminar sa Filipino ng KWF Sa
Pamantasang Lungsod ng Maynila noong Mayo 10-
12, 2006, sinabi niya na “bukod sa nabiyayaan tayo
ng maraming katutubong wika ay mayroon din
tayong wikang pambansa-Filipino at wikang
internasyonal- Ingles.
• Ang pagtutulungan ng mga wikang ito-lokal
at dayuhan- ay siyang nagpapatotoo kung
gaano ka-linguistically diverse at
culturally diverse ang ating bansa, isang
bagay na dapat nating ipagbunyi at
ipagmalaki.

• Kabuhol ng wika ang kultura dahil

sinasalamin nito ang paraan ng pamumuhay
ng mga tao. Nahihinuha ang kulturang
kinabibilangan ng mga tao sa kanilang
wikang ginagamit.
Sanggunian:
De Mesa, Alvin R. 2014. Panimulang Linggwistika sa Filipino
(Pansubok na Edisyon), Tacloban City: Leyte Normal University.

Marteja, Rosemarie V. 2019. Hand-out sa Ang Wika at ang

Dalubwika at Hand-out sa Ang Wika at ang Kultura. Kinuha mula sa
https://scribd.com/document/413724236/Hand-out-Ang-Wika-at-
Ang-Dalubwika at https://scribd.com/document/413723715/Hand-
out-Ang-Wika-at-Ang-Kultura