Gawain Filipino 65: Mga Natatanging Diskurso sa Wika at Guro: Amroding Tauter

2 Panitikan Baraiman
Mga Babasahin Tungkol sa Wika at Panitikan Deadline: Ika-31 ng Oktubre,
Panuto: Basahin ang mga ibinigay na babasahin 2020 11:59PM
tungkol sa wika at panitikan. Pumili ng lima at
sagutin ang mga tanong sa ibaba.

Pangalan ng mag-aaral: Galas, Aljon A.

1. Ilista ang pamagat ng binasang pag-aaral o pagsusuri tungkol sa wika at panitikan.
 Mga Pag-aaral na umiinog sa Wika
 Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa
 Dalawang Kaso: Kunwari o Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o
Bagay?
 Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon: Isang Analisis
 Mga Pag-aaral na umiinog sa Panitikan
 Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016
 Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang Filipino
2. Sino-sino ang nagsagawa ng pag-aaral o pagsusuri? Ibigay ang mga pangalan.
 Ang nagsagawa sa pag-aaral na "Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa"
ay si G. Romeo Palustre Peña
 Isinagawa Naman ni Dr. Maria Gannaban ang pag-aaral na "Dalawang Kaso: Kunwari o
Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o Bagay?"
 Sa kabilang banda, ang pag-aaral na "Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon:
Isang Analisis" ay isinagawa naman ni G. William S. Augusto Jr.
 Si G. Emmanuel Jayson V. Bolata naman ang nagsagawa sa pag-aaral na pinamagatang
"Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016"
 Ang pag-aaral na pinamagatang "Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang
Filipino" ay isinagawa naman ni G. John Carlo Santos
3. Ibigay ang buod ng pag-aaral o pagsusuri (maximum 150 salita).
 Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa
 Sa pag-aaral na ito, dadalumatin kung bakit kinakailangang pahalagahan ang Wikang
Filipino. Sisiyasatin din kung bakit hininga ang kawangis ng wika lalong-lalo na ang
Wikang Filipino. Susuriin din kung bakit ang wika ay patuloy na nakadaragdag ng
kaalaman na ginagamit sa pagpapadaloy ng karunungan.
Tunay na Isa ang ating sariling wika na humuhubog sa ating pagkatao. Kaya naman,
kapangyarihan ang Wikang Filipino bilang ating lingua franca. Nang dahil din dito,
nagkaroon tayo ng sariling kakanyahan na hindi hinango sa iba. Dagdag pa rito, ang
sariling wika ay nakadaragdag ng karunungan bagamat inaakala ng karamihan na mahina
ang mga Pilipinong hindi maalam sa Wikang Dayuhan. Hindi umano ay bobo sapagkat
mas nakatutok lamang sa wikang dakila—Filipino.
Malaking kalbaryo at balakid ang sinapit ng Wikang Pambansa nang isinilang ang
Executive Order 210 na naglalayong gamitin ang Ingles bilang wikang bukal sa sistema ng
edukasyon. Kaya naman paulit-ulit na natatrapik ang ating identidad bilang Pilipino.
Sa landas na ating tinatahak, isaisip at isapuso natin na ang tatag ng Wikang Filipino ay
siyang lakas ng ating pagka-Filipino. Gaya nga ng diing pagkasabi ni Lumbera,"Parang
hininga ang wika, sa bawat sandali ng buhay natin ay nariyan ito."
 Dalawang Kaso: Kunwari o Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o Bagay?
 Sa pag-aaral na ito, kakikitaan na tulad ng ibang wikang buhay, ang Wikang Filipino ay
hindi rin naiiba sa iba pang wikang ginagamit saanmang panig ng mundo. Susuriin din dito
 ang kalakarang nagaganap sa Wikang Filipino. Sisiyasatin din ang pagdalumat sa gamit
ng "siya" hindi lamang bilang isang panghalip sapagkat napuna ng mga mananaliksik na
isa itong kalakarang umiiral dahil ginagamit din ito bilang pantukoy.
Dagdag pa rito, ang pagbabago ng gamit ng Wikang Filipino sa ngayon, lalo na ang gamit
ng "kunwari" bilang panghalili sa salitang halimbawa. Tunay na alinmang wikang buhay ay
dinamiko, gaya ng Filipino, ay nagbabago, kasabay ng pagbabagong-bihis ng ibang bansa
na pilit na pumapatianod sa pag-unlad ng teknolohiya at globalisasyon.
Kaya naman ayon pa sa sinabi ni Otto Jospersen: "Hindi ang paglimot sa makalumang
metodolohiya ang higit na mahalaga kung hindi ang positibong pahiwatig ng mga bagong
pamamaraan na ating magagamit. Sa ganito, mas magiging kapana-panabik ang
pagtuturo sa Wikang Filipino at magiging kabahagi tayong lahat sa pagbubuklod ng ating
kababayan at bansa.
 Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon: Isang Analisis
 Ang analitikal na pag-aaral sa leksikong kultural ng Tagalog at Sinugbuanon ay
naglalayong masagutan ang mga salitang naitala sa Wikang Tagalog at Sinugbuanong
Bisaya na may magkaparehong anyo; makita ang tamang pagbigkas nito ayon sa
ponolohikong estruktura ng mga salita; ang kahulugan ng bawat rehistro ng mga salita sa
bawat pinag-ugatan nito.
Ang pag-aaral na ito ay nakaangkla sa teoryang sosyolingguwistika at teoryang
variationist ni Lavov et al na naniniwalang ang wika ay nagkabuhay dahil sa kultura at ang
kultura ay nagkabuhay dahil sa wika. Dagdag pa rito, ipinapakita ng variationist na ang
wika ay laging may pagbabago.
Sa pagsusuri, natuklasan na maraming mga salita sa dalawang nabanggit na wika ang
magkapareho sa palatunugan at palabuuan ito ay dahil sa pagkakapareho ng mga ito sa
paraang pagbigkas na mauuri bilang malumay, mabilis, at maragsa. Nakita rin na kahit na
magkatulad ang baybay at bigkas ng bawat salita ng dalawang wika, nagkakaiba pa rin ito
sa rehistro dahil na rin sa heograpiko at sosyolingguwistikong dimensiyon.
Kaya naman nabubuhay at nagkakaroon ng kahulugan ang wika dahil sa paraan ng
paggamit ng taong nasa loob ng isang lipunan. Ang pagkabuo ng mga salitang ito ay
tinatawag na leksikong pangkultural.
 Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016
 Sa pag-aaral na ito, bilang pagsasalikop ng kapanahong kasaysayang pampanitikan at
ekokritisismo, iginigiit na namukadkad ang panitikang pambatang Pilipino sa taong 2010
hanggang 2016 sa disaster ng mga bagyo noong panahon ng pamamahala ni Pangulong
Benigno S. Aquino III.
Binigyang kahulugan ni Evasco (2007) ang "ekokritisismo" bilang dulog na nag-uugnay sa
kapaligiran at panitikan at paglalapat ng mga konsepto ng ekolohiya sa pag-aaral ng
panitikan. Sa pag-aaral ding ito, iginigiit ang kahalagahan ng peryodo ni PNoy bilang
tagpuan ng paglulunsad at paglilinang ng mga panibagong pananaw at paradigma hinggil
sa disaster. Sa pamamagitan ng pagkilala sa mga disaster bilang materyal na batayan ng
pagsibol ng ideya at kamalayan, nangyayari ang Inobasyon ng mga akdang pambatang
Pilipino.
Sa pag-aaral na ito, binibigyang puwang din ng panitikang pambatang pandisaster ang
paghilom mula sa sugar ng trahedya at manghikayat ng entusiastikong pagkilos mula sa
mga bata. Dito ay maaari silang maging mga aktibong kalahok, sa halip na pasibong
tagatanggap lamang, sa pagpapalawig ng kaalaman, kamalayan, at kasanayang
pangkapaligiran at pandisaster. Isang hamon sa ngayon ay kung paano mapapaalpas ang
aktibong pakikilahok na ito mula at para sa mga bata at mula sa binagyong mga pahina
lamang.
 Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang Filipino
 Patuloy na bumabalik na animo ay kasalukuyan ang nakaraan sa tuwing gugunitain ang
mga pangyayaring bahagi ng kasaysayan. Kung kaya, layunin ng pag-aaral na ito na
 alalahanin ang malagim na mga pangyayari sa ilalim ng diktaduryang Marcos.
Pumutok din ang internasyonal na usapin hinggil sa sex trafficking nang tumaas ang
bilang ng kababaihang sangkot sa prostitusyon, partikular na sa Republika ng Korea, na
may pinakamalaking merkado ng pita ng laman at mataas na bahagdan ng mga prosti.
Sa paglalayag ng organisadong pakikibaka ng mga Lola, marami pang mga biktima ng
mga sundalong Hapon ang namulat at piniling makiisa sa naunang mga hakbangin;
nagtipon upang ilahad ang malagim nilang nakaraan sa kamay ng mga manunupil. Ang
Lila Pilipina Lola's (LILA-Pilipina) na nakalikom ng 175 dokumentadong talambuhay ng
mga comfort women ay itinatag noong 1994. Sumunod ang Malaya Lolas na ang mga
miyembro ay kababaihang ginahasa ng mga Hapon. At ang ikatlong pangkat ng mga lola
na naorganisa noong 2000 na may listahan ng 135 comfort women na Lolas Kampanyera
para sa Kapayapaan at Kumpensasyon.
Sa pagmulat ng mga pangyayaring bumabalot sa Pilipinas, parehong pakikiisa run ang
kailangan ng mga Lola upang matamo nila ang hustisya bago sumapit ang kanilang dapit-
hapon.
4. Ano ang gustong malaman sa pag-aaral o pagsusuri? May guwang o kawalan ba ng
kaalaman na mapupunuan ng pag-aaral o pagsusuri? Kung mayroon, ano ang mga iyon?
Mga Pag-aaral na umiinog sa Wika
 Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa
 Nais kong malaman sa pag-aaral na ito kung bakit nararapat pahalagahan ang ating
sariling wika. Sa anong paraan at about nausal ni Bienvinido Lumbera na ang wika
ay parang hininga at ano kaya ang kanyang napuna bakit nasabi niya ito. Idagdag
pa rito ay kung bakit kulang na kulang ang mga sanggunian at mga nasasaling
karunungan gayong marami naman ang mga iskolar ng bayan at nakapagtapos ng
degri sa Linggwistika at pagsasalin sa iba't ibang pamantasan sa Pilipinas. Nais ko
ring mabigyang kasagutan ang katanungan na maaari rin kaya na dahil sa
kapangyarihan at puwersa kaya hindi gaanong umuunlad ang Wikang Filipino?
 Dalawang Kaso: Kunwari o Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o Bagay?
 Sa pag-aaral na ito, nais kung malaman kung bakit nasabi ng mananaliksik na wala ng
saysay ang pag-aaral ng mga katangian ng mga varayti at baryasyon ng Filipino na
nadebelop sa iba't ibang sulok ng ating bansa. Kasi para sa akin, kailangan pa rin itong
pag-aralan gaya nga ng kanyang nausal na dinamiko ang wika kaya ibig sabihin
nagbabago ang wika, may nawawala at nadaragdag. Kaya naman puwede itong pag-
aralan gamit ang ibang pokus, lente at pagdulog.
 Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon: Isang Analisis
 Nais kong malaman sa pag-aaral na ito kung saan at anong paraan kaya tiyak na
magiging epektibo ang paggamit ng Wikang Tagalog at Sinugbuanon sa pagpapaunlad ng
kamalayang Pilipino at kulturang nakagawian nating mga Pilipino. Sa pag-aaral na ito ay
wala akong napunang mga guwang o naging kawalan sa kaalaman dahil nailahad nang
maayos ng may-akda ang nais niyang ipabatid sa mga mambabasa at higit sa lahat ay
nagkaroon tayo ng karagdagang kaalaman patungkol sa pag-aaral ng leksikong kultural.
Mga Pag-aaral na umiinog sa Panitikan
 Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016
 Nais kong malaman sa pag-aaral na ito kung bakit mas nakatuon ang pokus sa
pangkalinangang pagbasa ng kalikasan kaysa siyentipiko. Nakita ko rin na mas nananaig
ang estrukturalistang pananaw ng pagtatalaga ng simbolismo at kahulugan sa likod ng
mga materyal na kultura. Karagdagang puna ay mas nananaig pa ang pagsasatema
kaysa sa pagsasakasaysayan ng pag-aaral. Hindi pinagtuunan ng pansin ang korelasyon
ng mga peryodo sa pag-usbong ng mga naturang tema ng akdang pambata sa
kalagayang pampolitika-pangkapaligiran ng bansa. Napansin ko rin na parang lutang ang
kinalabasan ng teksto sa sarili nitong konteksto.
 Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang Filipino
  Nais kong malaman sa pag-aaral na ito kung bakit kaya nasangkot ang mga lolang
comfort women sa Panitikang Pilipino at ano kaya ang makabuluhang kontribusyon na
naalay nila upang mapayabong ang Panitikang Pilipino sa kabila ng militarisasyon. Nais
ko ring malaman kung buhay na buhay pa rin kaya ang mga akdang nagawa ng mga lola
sa kasalukuyang panahon ng Panitikang Pilipino? Napuna ko run habang nagbabasa sa
pag-aaral na ito na hindi gaanong napagtuunan ng pansin ang kongklusyon kasi hindi ito
nailagay sa pag-aaral.

5. Ano-ano na ang mga pag-aaral ang naisagawa o nalathala tungkol o na may kinalaman sa
bagay, gawain, lugar, atbp. Na paksa ng pag-aaral o pagsusuri? Paano ang mga ito
nakatutulong sa pag-aaral na ito?
Mga Pag-aaral na umiinog sa Wika
 Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa
 Ayon pa sa pag aaral ni Zig Madamba Dulay mula sa kanyang pagsusuri na "Sa Wikang
Ipinaghele ng Bagong Henerasyon:Isang Pagtatanghal sa Wikang Filipino sa
Kandungan ng Postmodernismo", na ang mga salita o wikang makikita sa mga librong
sumikat sa ngayon ay ang wika ng bagong henerasyon, ito ang wika ng kabataan sa
panahon ng postmodernismo, simple, di mahirap maunawaan. Bakit nga ba simple ang
nais basahin ngayon ng kasalukuyang henerasyon? Bakit ba sumisikat ang pagpapatawa
ni Bob Ong, ni Eros Atalia o lahat ng mga baguhang manunulat? Dahil ba ‘yun na lamang
ang simple ngayon at ang lahat ay kumplikado na? Dahil ‘yun na lamang ang magaan sa
kasalukuyan? Dagdag pa niya, "Napagod na rin ako sa kakaisip. Marami na siguro ang
mga naiisip ko para maging laman ng papel ko. Buo na ang papel sa utak ko. Kumuha ako
ng malinis na iskrats para simulan na ang aking papel na “Sa Wikang Ipinaghele ng
Bagong Henerasyon: Isang Pagtatanghal sa Wikang Filipino sa Kandungan ng
Postmodernismo.” Handa na ako sa pagsusulat, at alam ko, na kapag nasimulan ko na,
gaya nang dati, tuloy-tuloy na ito hanggang sa wakas. Sisimulan ko na (sana), kung hindi
lang nag-brown-out."
 Dalawang Kaso: Kunwari o Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o Bagay?
 Mula sa pag-aaral nina Amur M. Mayor-Asuncion, at Allan B. de Guzman sa "Doon o dito,
ganoon o ganito: isang paggalugad sa pananaw ng guro hinggil sa kanyang papel
sa pagtuturo ng Akademikong Wikang Filipino sa antas tersyarya" na ang kaganapan
ng paghuhubog ng akademikong wika sa mga mag-aaral ay kaganapan ng paghuhubog
ng akademikong wikang Filipino. Ang pagsusulong na magamit ang wikang Filipino sa
mga usaping pang-akademiko tulad ng mga nauna nang nabanggit ay isang malaking
hakbang upang matamo ng wikang Filipino ang antas ng wikang Ingles at ng iba pang
mga wika ng mga makapangyarihang bansa. Hanggang ang Filipino ay nakakulong
lamang sa limitadong paggamit nito bilang wika ng komunikasyon, wikan pambansa, wika
ng kabutihang-asal, hindi ito makasusulong bilang wika ng nagbabagong panahon.
Mula sa paggalugad na ito, kailangan ang isang pagbalikwas (at hindi pagtalikod sa
nakagawian) upang Makita ang isa pang mukha ng wika na dapat malinang sa mga mag-
aaral.Sa mga nakalap na mga rebyu ng iba pang pag-aaral, gayundin ng mga
pakikipanayam, matagumpay na nailantad ng pag-aaral na ito ang kasalukuyang estado
ng pagtuturo ng Filipino sa antas tersyarya. Bagamat nailantad ang ilang mga maling
akala at kakulangan ng sapat na pagkilala sa konsepto ng akademikong wika, hindi ito
nangangahulugan ng kabiguan ng kurikulum. Bagkus, sa pamamagitan nito ay higit na
magiging malinaw ang mga aspektong kailangang linangin sa mga guro ng Filipino.
Maaari itong magamit bilang saligan sa pagbubuo ng mga seminar sa Filpino at kurikulum
para sa antasgradwado.Sa kabilang banda, ang kinasapitan ng pag-aaral na ito ay isang
magandang lunsaran sa iba pang pananaliksik-pangwika. Maaaring sa susunod na
pagkakataon ay galugarin naman ang pananaw ng mga mag-aaral hinggil sa kanilang
 pag-aaral ng Filipino. Sa ganitong paraan lamang magiging malinaw ang puwang ng
Filipino hindi lamang sa larangan ngedukasyon kung di gayundin bilang tatak ng isang
bansang nagnanais na umunlad. Sapagkat ang tunay na pagsusulong ng sariling wika ay
hindi lamang sa paggamit nito sa araw-araw kung di gayundin sa pamamagitan ng
matapang na pagtatangka na magamit ito bilang isang akademikong wika.
 Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon: Isang Analisis
 Ayon pa kay Voltaire Villanueva sa kanyang pag-aaral na "PANIMULANG PAG-AARAL
SA VARAYTI NG TAGALOG-PATEROS SA DOMEYN NG BALUTAN" na lahat ng
komunidad pangwika ay kakikitaan ng varyasyon ng wika. Uusbong dito ang varayti ng
isang wika mula sa dimensyong panlipunan ng magiging isang tiyak na rejister sa iba’t
ibang institusyon o domeyn. Katangian ito ng wika na dapat pang-pagyabungin sa
pamamagitan ng pag-aaral at pagsusuri upang maging kabahagi sa pagpapayaman ng
wikang pambansa. Kaya naman ang mga salita ay nabubuo at napaparami sa
pamamagitan ng tatlong pangunahing pamamaraan: pag-uulit, paglalapi at pagtatambal.
Aang tatlong ito ay pamamaraan din sa deribasyon ng mga salita sa iba’t ibang wika sa
bansa. Kaya’t ang mga salitang nabuo sa domeyn ng balutan ay hindi lamang ambag sa
wika ng katagalugan kundi sa halos lahat ng wika sa buong bansa. Bukod sa
pagpapamalas ng iba’t ibang katangian ng wika sa domeyn ng balutan bilang dayalektal
na varayti ng Tagalog Pateros ay napagsasama-sama pang lalo sa paggamit nito bilang
lingua franca ng mga Pilipino. Ang dayalektal na varayti ng Pateros Tagalog sa domeyn
ng balutan ay isang varayti na hindi lamang mananatili sa lugar na ito. May mga salitang
hawig at kapareho ng iba’t ibang wika sa kapuluan dahil nagkaroon ng ugnayan ang iba’t
ibang varayti. Ang dayalektal na varayti ng Pateros Tagalog sa domeyn ng balutan ay may
sosyolingguwistikong katangian. Buhay ang wikang ito at umuunlad dahil sa pagiging
dinamiko bungsod ng paggamit at pagsasama-sama ng mga kasapi ng komunidad
pangwika.
Dahil sa pagkakaroon ng kaalaman sa dayalektal na varayti ng Pateros Tagalog sa
domeyn ng balutan, magiging malay ang isang Pilipino na may bahagi siya sa
pagpapaunlad ng pambansang wika. Lalago pa ang ibang varayti kung madalas itong
gagamitin at tatangkilikin. Mahalagang maunawaan ang konsepto ng varyasyon at varayti
ng wika sapagkat dito iinog ang mga hakbang sa pagpapaunlad ng wikang pambansa
Mga Pag-aaral na umiinog sa Panitikan
 Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016
 Sa pagsuri ni Rosario Torres Yu sa kanyang pag-aaral na "Haraya ng Bata: Kapayapaan
sa Paningin at Panulat ng Batang Filipino" sinabi niya na ang Filipino ang direksyon ng
nostalgia. Partikular sa mga kuwento tungkol sa kalikasan, nag-uugat sa pananaw na may
dalisay na nakalipas ang mundo na may harmoniya ng lahat ng nabubuhay dito. Dito
laging umuugnay ang iba-ibang pag-imahinasyon sa nangyayari sa kasalukuyan at sa
malapit na hinaharap—ang pagkawasak ng kalikasan at ang kaakibat nitong trahedya.
Marahil, kailangan pa ng mga batang mambabasa ang mas mayamang eksposyur sa
ibaibang klase ng kathang-isip upang mabuksan naman sa kanilang katha ang isa pang
tunguhin— ang pagharaya ng alternatibong mundo. May mahahalagang implikasyon ang
mga natuklas na ito sa edukasyong pangkapayapaan ng mga batang Filipino na ginagamit
ang panitikang pambata bilang daluyan nito. Higit na may potensyal ang kathang-isip na
isinulat at isusulat pa ng mga bata, dahil sa mga katwirang tinukoy na sa unahan.
Isa itong paraan upang huwag malimitahan ang pag-akda ng literaturang pambata, na
nangyayari sa ngayon dahil sa lubos na pagsandal sa mga lathala ng mga establisadong
pabliser sa bansa na nalilimitahan naman ng mga konsiderasyong pangnegosyo at
makalumang perspektibo sa pagiging bata. Napatunayan sa mga halimbawa ng inisyatibo
na tinukoy sa pag-aaral na ito na may malaking potensyal pa ang mga pribadong
samahan, NGO, at akademya upang mapausbong at mapabunga ang panulat ng mga
bata. Importante, kung gayon, ang mas sistematiko, tuluy-tuloy at malikhaing edukasyong
 pangkapayapaan sa hanay nila upang higit na maging daluyan ng pagpupunla ng
kapayapaan ng kanilang panulat.
 Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang Filipino
 Ukol kay Jose Mathew P. Luga sa kanyang pag-aaral na "MGA KUWENTO NINA LOLO’T
LOLA: PANG-ARAW-ARAW NA BUHAY SA BAGUIO NOONG PANAHON NG HAPON
(1941-1945)", makikita na naisakonteksto natin ang kanilang mga buhay sa panahong
kanilang ginalawan—ang mga base-militar ng Amerika, pagsiklab ng digmaan, pag-akyat
ng mga Hapon, pagdami ng mamamayan ng siyudad, at ang pag-carpet-bombing dito.
Lahat ng ito’y nakaapekto sa kung paano kumilos ang mga nasabing mamamayan na
nailahad sa pag-aaral na ito, at naipakita rito ang dinamiko sa pagitan ng ahensya at ng
kanyang lipunan na siyang tunguhin ng Kasaysayang Buhay.
Pero hindi lamang maikakahon ang mga kuwentong ito sa Kasaysayang Buhay dahil sa
pagtalakay sa mga dinamikong naganap sa pagitan ng mga mamamayan at ng lipunan na
kanyang ginalugad ay nasasalamin din ang naging takbo ng isang pamayanan para sa
nasabing panahon. Kung gayon, nalahad din natin ang kasaysayan ng Baguio sa
pagsasaliksik sa mga buhay na ito, kaya naman masasabing ang pag-aaral na ginawa ay
isa ring Kasaysayang Pampook ng Baguio noong panahon ng Hapon.Ang Kasaysayang
Pampook ay tumutukoy sa “sistematikong paglalahad ng kasaysayan ng partikular na
bayan, probinsya, o rehiyon” (Reyes-Boquiren 2002, 3; Navarro et al. 2012, 3).
Ang ganitong tunguhin ay nakaangkla sa pangangailangang palitawin ang mga
naisasantabing Kasaysayang Pampook dala ng sentristang atensyon sa Maynila. Dito
nagkakapareho ng tunguhin ang Kasaysayang Lokal at ang Kasaysayang
Pampook(Elumbre 2012, 416). Ngunit, hinihigitan ng “kasaysayang pampook ang
kasaysayang lokal dahil mayroon itong kapookang pambansa” (Elumbre 2012, 427).
Tinutuligsa ng Kasaysayang Pampook, kung gayon, ang dalumat ng dikotomiyang
lokal/nasyonal at sa halip ay tinitingnan nito ang ugnayang pook/bansa—kahalintulad ng
ugnayang buhay/bayan (pook) sa Kasaysayang Buhay.
Malinaw sa saliksik kung paano nailarawan ang kasaysayan ng Baguio sa takbo ng
pagsasalaysay sa mga Kasaysayang Buhay ng mga bubumuo dito, habang nakapook sa
mga kaganapang pambansa. Pinakita nitong ang Baguio ay naging biktima ng digmaan
dahil sa kanyang pagiging sentrong-pulitikal noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at
itong mas malawakang kasaysayan ang humubog sa mga reaksyong naganap sa loob ng
maliit na kapookan. Maaaring kaiba ang reaksyon sa lunsod ng Baguio kumpara sa ibang
lalawigan, ngunit hindi maitatangging magka-uugnay ang mga ito (halimbawa na lamang
ng nailatag na ugnayang Baguio-Maynila noong huling yugto ng panahong Hapon). Sa
pagsasaliksik sa mga Kasaysayang Buhay na ganito, makakaambag tayo sa pagsasabuo
ng mga Kasaysayang Pampook, na maaaring paghabing at pag-ugnayin, tungo sa
pagbubuo ng “isang bagong kasaysayan.

6. Ano ang mga pangunahing ideya na pinagmumulan at anong mga pamamaraan ng

pangangalap ng datos ang ginamit?
Mga Pag-aaral na umiinog sa Wika
 Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa
 Ang pangunahing ideya ng pag-aaral na ito ay upang ipaalala sa atin na pahalagahan ang
wika sapagkat parang hininga na natin ito at palatandaan na buhay at humihinga tayo.
Ipinapakita rin dito na makapangyarihan ang wika partikular na ang Wikang Filipino dahil
sa ito ang nagbubunsod sa ating identidad at kakanyahan bilang isang mamamayang
Pilipino.
 Dalawang Kaso: Kunwari o Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o Bagay?
 Ang pangunahing ideya ng pag-aaral na ito ay ipadama sa atin na hindi naiiba ang Wikang
 Filipino sapagkat kagaya ng ibang wika, may pagbabagong nagaganap sa ating sariling
wika. Umaagos din sa pag-aaral na ito ang gampanin ng magkrolingguwistiks at
mikrolinguwistiks sa kaso ng Wikang Filipino. Kasali na rin dito ang pagtalakay sa gamit
ng "siya" hindi lamang bilang panghalip na panao, maging ang gamit ng "kunwari/kunyari"
na tila isang lingguwistikong penomenon, kalakaran, at signal na patuloy na pag-inog nito
sa ating gramatika. Sarbey ang ginamit na pamamaraan na may 100 respondente upang
maisakatuparan ang pag-aaral.
 Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon: Isang Analisis
 Ang pangunahing ideya ng pag-aaral na ito ay upang maitampok ang isang analisis
patungkol sa leksikong kultural ng Wikang Tagalog at Sinugbuanon. Sa pagdalumat nito
ay ginamit ng mananaliksik ang deskriptiv na pamamaraan o paglalarawan na nilapatan
ng estruktural na pagdulog samantalang sa pag-aanalisa Naman ng rehistro ng mga
saliya ay ginamit ang pamamaraang semantik signal bilang isang teknik na naangkop sa
sosyolinguwistikong pagpapakahulugan. Nagkaroon tayo ng karagdagang kaalaman
patungkol sa leksikong kultural.
Mga Pag-aaral na umiinog sa Panitikan
 Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016
 Ang pangunahing ideya ng pag-aaral na ito ay maisalikop ang mga akdang Pambatang
Pilipino hinggil sa kamalayang pandisaster gamit ang ekokritisismong pagdulog.
Ginamitan din ng berbal-biswal na panunuri sa mga piling picturebook, talastasin ang mga
dalumat ng vulnerabilidad at resilience na taglay ng mga akda.
 Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang Filipino
 Ang pangunahing ideya ng pag-aaral na ito ay ipaalala sa atin ang nakaraan na tuwing
alalahanin ay animo'y kasalukuyan na tinatawag na memory boom gamit ang midya at
panitikan na nag-uudyok sa lipunan upang sariwain ang metodo ng pag-alala kahit na ito
ay naganap na nang ilang taong nakalipas.
7. Ano ang mga target na output ng pag-aaral o pagsusuri?
Mga Pag-aaral na umiinog sa Wika
 Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa
 Ang target na output ng pag-aaral na ito ay upang ipakita sa atin ang isyu tungkol sa wika
at edukasyon sa Pilipinas, huwag lang sana itong maging wangwang kung hindi
maipatupad din ayon sa kagustuhan ng mga boss—tayong mga Pilipino.
 Dalawang Kaso: Kunwari o Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o Bagay?
 Ang target na output ng pag-aaral na ito ay upang malaman natin ang kalakaran o signal,
ang kaso ng "kunwari" bilang pamalit sa halimbawa at ang pambalarilang kaso ng "siya"
bilang panao o pantukoy.
 Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon: Isang Analisis
 Ang target na output ng pag-aaral na ito ay upang suriin ang leksikong kultural na mga
salita ng wikang Tagalog at Sinugbuanon
Mga Pag-aaral na umiinog sa Panitikan
 Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016
 Ang target na output ng pag-aaral na ito ay maihanay ang mga salik ng pamumukadkad
ng mga Akdang Pambatang Pilipino sa kabila ng kalunos-lunos navkaranasan sa
pananalasa ng mga bagyo, at kawalang aksiyon ng gobyerno.
 Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang Filipino
 Ang target na output ng pag-aaral na ito ay masariwa sa atin ang mga walang habas na
pagkitil ng buhay noong Panahon ng Batas Militar at ang pagsulong ng mga lolang
comfort women sa kabila ng karahasan at pagkamit ng demokrasya ng bayan.

8. Ilarawan kung ano ang hangarin ng pag-aaral o pagsusuri – ano ang kabuluhan nito o kung
paano ito makatutulong; ano ang ambag nito na bagong kaalaman o kaya’y ambag sa wika at
panitikan ng Pilipinas?
Ilista ang pamagat ng binasang pag-aaral o pagsusuri tungkol sa wika at panitikan.
Mga Pag-aaral na umiinog sa Wika
 Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa
 Ang hangarin ng pag-aaral na ito ay maisangkot ang angkop na angkop na pananaw mi
Umberto Eco sa kanyang sanaysay na "Language, Power, Force" sapagkat nakasaad dito
na, "We must not be amazed then to hear people say that the given language is power...
because outside the given language there is nothing.
Makatutulong ang pag-aaral na ito sa atin bilang Pilipino upang mahkaisa tayo. At
maikintal sa ating puso at isipan na mismong ang kolonyal na pag-iisip ang siyang
nagpapabagal sa pag-unlad ng identidad at karunungan nating mga Pilipino. Sapagkat
magiging malakas tayo kung mananatiling matatag ang ating sariling wika dahil idinidiin
nga ni Lumbera na,"Parang hininga ang wika, sa bawat sandali ng buhay at nariyan ito"
 Dalawang Kaso: Kunwari o Halimbawa? Alin sa Dalawa? Sinong Siya? Tao o Bagay?
 Ang hangarin ng pag-aaral na ito ay mabigyan ng seryosong pansin ang mga nabanggit
na pagbubuo ng mga makabagong gramatikang Filipino sa pagdalumat at pagsipat nito.
Makatutulong ang pag-aaral na ito sa atin bilang isang Filipino Major nang sa gayon ay
maisapuso natin ang positibong pahiwatig ng mga bagong pamamaraan na ating
magagamit. Sa ganitong danas, magiging kapana-panabik ang Pagtuturo natin ng Filipino
 at magiging aktibong kabahagi tayo ng pagbubuklod ng ating kababayan at bansa.
 Leksikong Kultural ng Tagalog at Sinugbuanon: Isang Analisis
 Ang hangarin ng pag-aaral na ito ay mabigyan ng sapat na kaalaman ang mga
mambabasa patungkol sa isang analisis na isinagawa bg may-akda na may kaugnayan sa
Wikang Tagalog at Sinugbuanon.
Ang kabuluhan ng pag-aaral na ito ay magsisilbing gabay sa mambabasa na malaman
ang paraan ng pagbigkas ng Sinugbuanon at Tagalog at maging ng sa rehistro nito.
Mga Pag-aaral na umiinog sa Panitikan
 Binagyong mga Pahina: Pagsibol ng mga Akdang Pambatang Pilipino Hinggil sa
Kamalayang Pandisaster, 2010-2016
 Ang hangarin ng pag-aaral na ito ay maisakonteksto ang mga Panitikang Pambata na
nakaangkla sa temang pandisaster.
Makatutulong ang pag-aaral na ito sa atin bilang mamamayang Pilipino na magkaroon ng
resilience sa kabila ng pagdanak ng bagyo. Sa pamamagitan nito, mahihikayat tayo na
magkaroon ng entusiastikong pagkilos mula sa mga bata at ng panitikan na may
positibong pagtugon sa mga hamon ng disaster.
 Para sa mga Lola: Ang Comfort Women sa Panitikang Filipino
 Ang hangarin ng pag-aaral na ito ay maipaalala sa atin ang malagim na mga pangyayari
sa diktaturyang Marcos gayundin ang kabayanihan ng mga Pilipinong nagbuwis ng buhay
upang makamtan ang demokrasya ng bansang Pilipinas.

- Makatutulong ang pag-aaral na ito sa atin bilang mamamayang Pilipino na magkaroon muli ng
pag-igting ng diwang nasyonalismo ang ating bansa na naging tulay sa pormasyon ng ating
identidad.