( Reviewer para sa Unang MahabangPagsusulit )
ponema ang wika na nakalilikha ng
 WIKA
Kahulugan ng Wika
- isangmahalaganginstrumentosapakikipagko
munikasyon natin saatingkapwa.
- kasangkapanupangmaiparating natin
saatingkapwa ang atingmgasaloobin o
nararamdaman, pighati, kalungkutan, o
magingkasiyahan man.
Ayon kay Henry Gleason (mula kay Austeroetal.
1999)
- ang wika ay masistemangbalangkas
Ayon kay Bernales et al. (2002)
- ang wika ay isangproseso ng pagpapadala at
pagtanggap ng mensahesapamamagitan ng
simbolikong cues namaaaringberbal o di-
berbal
Ayon sa aklat nina Mangahis et al. (2005)
- ang wika ay ang
midyumnaginagamitsamaayosnapaghahatid
at pagtanggap ng
mensahenasusisapagkakaunawaan
Ayon samgaedukadornasina Pamela C.
Constantino at Galileo S. Zafra (2000)
- ang wika ay isangkalipunan ng mgasalita at
ang pamamaraan ng pagsasama-sama ng
mgaito para maunawaan o makapag-usap
ang isanggrupo ng mgatao
Bienvenido Lumbera (2007)
- ang wika ay parang hininga. Gumagamit
tayo ng wikaupangkamtin ang
bawatpangangailangan natin
Para salinggwistangsi Alfonso O.
Santiago
- ang wika ang sumasalamin sa mga mithiin,
lunggati, pangarap, damdamin, kaisipan,
moralidad, paniniwala at mga kaugalian ng
tao sa lipunan
Ayon sa UP Diksyunaryong Filipino (2001)
- ang wika ay isang malaki at natatanging
koleksyon ng mgasalita at sistema ng
paggamit sa mga ito nalaganap sa isang
sambayanan na may iisang tradisyongp ang
kultura at pook na tinatahanan.
KATANGIAN NG WIKA
1. Ang wika ay may masistemangbalangkas.
- Binubuo ng mga makabuluhang tunog o
mgayunit ng salita na kapag pinagsama-
sama sa isang maayos at makabuluhang
pagkakasunod-sunod ay makabubuo ng mga
parirala, pangungusap at talata.
- Tunog o ponema – salita – parirala –
pangungusap – talata
2. Ang wika ay sinasalitangtunog
- Sinasalita na galing sa magkakasunod-sunod
na tunog na humuhugis sa paraan ng mga
iba’t ibang kasangkapan sa pagsasalita na
tinatawag na mga bahagi ng pagsasalita o
speech organs.
3. Ang wika ay arbitraryo
- Pinagkakasunduan ang anumang wikang
gagamitin ng mga grupong tao para sa
kanilang pang-araw-araw na pamumuhay.
4. Ginagamit ang wikang pangkat ng mga taong
kabilang sa isang kultura
- Mag kaugnay ang wika at kultura at hindi
maaaring paghiwalayin.
- Ang kultura ang nagpapayaman sa
wika,samantalang ang wika naman ang
magbibigay ng ngalan o salita sa lahat ng
mga gawaing nakapaloob sa kultura.
5.Ang wika ay pantao
- Ang wika ay isang eksklusibong pag-aari ng
mga tao na sila mismo ang lumikha at sila
rin ang gumagamit.Dala-dalang mga tao nito
bilang kasangkapan ng pakikipagtalastasan.
6.Ang wika ay kaugnay ng kultura
- Taglay nito ang kulturang lipunang
pinagmumulan nito. Ang sining, panitikan,
karunungan, kaugalian, kinagawain at
paniniwalang mamamayan ang bumubuo ng
kultura.
7.Ang wika ay ginagamit
- Kailan ganito ng gamitin na instrumento sa
komunikasyon.Unti-unting mawawala ito
kapag hindi ginagamit.
8.Ang wika ay natatangi
- May kaibahan ang bawat wika sa ibang
wika.
- Walang dalawang wika na magkatulad.Ang
bawat wika ay may sariling sistemang
palatunugan, palabuuan, at palaugnayan; at
may sariling set ng mga bahagi.
9.Ang wika ay dinamiko
- Ito ay buhay at patuloy sa pagbabago nang
dahil sa patuloy rin na nagbabago ang
pamumuhay ng tao at iniangkop ang wika sa
mabilis na takbo ng buhay na dulot ng
aghamatteknolohiya.
10.Ang wika ay malikhain
- Ang anumang wika ay may abilidad na
makabuo ng walang katapusang dami ng
pangungusap.
11.Ang wika ay may iba’t ibang antas
- Ang ating wika ay nahahati sa dalawang
kategorya, ang Pormal at di-Pormal.
Nabibilang sa pormal ang antas na
Pampanitikan at Pambansa, at sa di–pormal
naman ay Kolokyal, Lalawiganin at Balbal.
IBA’T IBANG ANTAS NG WIKA
1. Pambansa – higit na pormal ang gamit,
ginagamit sa buong bansa, mga salitang kabilang sa
wikang Filipino, gamit sa pagtuturo at sa mga aklat.
Hal. hustisya, maganda, asawa, tahanan,
masaya, malaya, katipan, kabukiran
2. Pampanitikan– ginagamit ang mgasalitang may
malalim o nakatagong kahulugan, ginagamit din
sapagsulat ng tula at iba pang akdang pampanitikan.
Hal. Kahiramang-suklay, putok sa buho, di-
mahuluga ng karayom, nagkadaupang-palad,
di-maliparanguwak
3. Kolokyal– mga salitang hango sa pormal na
salita na pinaikli at karaniwang ginagamit sa araw-
araw.
Hal. Mayroon – meron
Nasaan – asan
Pahingi – penge Puwede – pede
4. Lalawiganin – salitain o diyalekto ng mga
katutubo sa isang particular na lalawigan at
maaaring nagiging bahagi na sa pang-araw-araw na
pakikipag-usap.
Hal. Balay (Bahay), Bana (asawa),
Adlaw (araw), Babaye (Babae)
5. Balbal –pinaka mababang uri ng wikang
ginagamit ng mga particular na grupo ng tao, na buo
mula sa ka gustuhan ng grupong gumagamit nito na
nagkakaroon ng sariling pagkakakilanlan.
Hal. Lespu – pulis, Chaka – di-kagandahan,
Chika lang – kunwari lang, Kano –
Amerikano
KAHALAGAHAN NG WIKA
1. Pagiging instrument nito sa komunikasyon.
2. Mahalaga ang wika sa pagpapanatili,
pagpapayabong at pagpapalaganap ng kultura ng
bawat grupo ng tao.
3. Kapag may sariling wikang ginagamit ang isang
bansa, nangangahulugang ito ay malaya at may
soberanya.
4. Wika ang nagsisilbing tagapag-ingat at
tagapagpalaganap ng mga karunungan at kaalaman.
5. Nagsisilbingtulay o lingua franca para magkausap
at magkaunawaan ang iba’t ibang grupo ng tao na
may kani-kaniyang wikang ginagamit.
UNANG WIKA, PANGALAWANG
WIKA AT IBA PA
Unang Wika
- Wikang kinagisnan mula sa pag silang at
unang itinuro sa tao
- tinatawag ding katutubong wika, mother
tongue, arterial nawika, at kinakatawan din
ng L1
- Sa pamamagitan nito, pinakamahusay na
naipahahayag ng tao ang kaniyang mga
ideya, kaisipan o saloobin
- Wikang sinuso sa ina o inang wika
- Taal nataga pagsalita ng isang particular na
wika ang tawag sa tao na ang unang wika ay
ang pinag-uusapan.
PangalawangWika
- Tawag sa wikang natutuhan ng isang tao pag
karaang matutuhanang kaniyang unang wika
- Dahil sapaulit-ulit itong naririnig ay
nagkakaroon ng kakayahang maunawaan at
magingsapat ang kakayahan sa pag-unawa at
paggamit nito.
- Tinatawag din ang wikang ito na L2
Iba pang wika
- Wikang ginagamit sa pakiki angkop ng tao
sa lumalawak na mundong kaniyang
ginagalawan
- Wikang pinag-aralan upang gamitin sa
pakikipag talastasan sa mga taong
nakapaligid sa kaniya
- Tinatawag na L3
MTB-MLE (Mother Tongue Based- Multilingual
Education)
- Probisyon para sa wikang panturo particular
sa kindergarten at sa grade 1,2 at 3
- Ayon sa mga pag-aaral mas epektibo ang
pagkatuto ng mga bata kung unang wika ang
gagamitin sa kanilang pag-aaral
- Nagtalaga ang DepEd ng walong
pangunahing wika o lingua franca: Tagalog,
Kapampangan, Pangasinense, Ilokano,
Bikol, Cebuano, Hiligaynon, Waray)
- Noong 2013, nadagdagan pa ng
pitongwikain: Ybanag, Ivatan, Sambal,
Aklanon, Kinarayan, Yakan at Surigaonon
Monolingguwalismo
- Tawag sa pagpapatupad ng iisang wika sa
isang bansa
- Iisang wika ang umiiral bilang wika ng
komersiyo, negosyo, pakikipagtalastasansa
pang-araw-araw nabuhay ng mamamayan
nito
- Gagamiting wikang panturo sa lahat ng
asignatura o larangan ay iisang wika
 Bilingguwalismo
Ayon kay Bloomfield (1935)
- Paggamit o pagkontrol ng tao sa dalawang
wika na tila ba ang dalawang wikang ito ay
kaniyang katutubong wika
Ayon kay Macnamara (1967)
- Bilingguwal ang isang taong may sapat
nakakayahan sa isa sa apat namakrong
kasanayan (pagsulat, pagsasalita, pagbasa at
pakikinig).
Artikulo 15 Seksyon 2 at 3 ng Saligang Batas ng
1973
- Ang Batasang Pambansa ay magsasagawa
ng mga hakbang tungo sa pag papaunlad at
pormal na paggamit ng pambansang wikang
Filipino.
- Hangga’t hindi binabago ang batas, ang
Ingles at Filipino ang mananatiling wikang
opisyal ng Pilipinas.
Ayon kay Uriel Weinreich
- Ang paggamit ng dalawang wika nang
magkasalitan ay matatawag na
bilingguwalismo at ang taong gagamit ng
mga wikang ito ay bilingguwal.
Mga Dahilan ng Bilingguwalismo
1.Geographical Proximity
2. Relihiyon
3. Kasaysayan
4. International Relations
5. Migration
Kabutihan ng Bilingguwalismo (Lowry, 2011)
1. Mas malikhain at nagpapakita ng kahusayan sa
pagpaplano at paglutas ng mga kompleks na
suliranin.
2. Mas magagamit ng mga bata kapag lumaki sa
iba’t ibang lugar
3. Kapag matanda ang bilingguwal, mababawasan
ang panganib na magkaroon ng sakit pang-utak
PatakaransaEdukasyonBilingguwalismo
(Bilinggual Education Policy BEP 1974)
National Board of Education Resolution No. 73-
7, s. 1973
DECS ng Department Order No. 25 s. 1974
Implementing Guidelines for the Policy on
Bilinggual Education
AralingPanlipunan – AghamPanlipunan – Musika –
Sining – Physical Education – Siyensya –
Teknolohiya – Matematika
PangunahingLayunin ng BEP
1. Mapataas ang pagkatuto sa pamamagitan ng
dalawang wika.
2. Maipalaganap ang wikang Filipino bilangwika ng
literasi.
3. Mapaunlad ang Filipino bilangsimbolo ng
pambansang pagkakakilanlan at pagkakaisa.
4. Malinang ang elaborasyon at intelektwalisasyon
ng Filipino bilang wika ng akademikong diskurso.
5. Mapanatili ang Ingles bilang internasyonal na
wika para sa Pilipinas at bilang wika ng syensya at
teknolohiya.
Multilingguwalismo
Ayon kay Leman (2014)
- Maaaring matawag ang tao na
multilingguwal kung maalam sila sa
pagsasalita ng dalawa o higit pang wika,
anuman ang antas ng kakayahan.
- Isang multilingguwal na bansa ang Pilipinas
dahil maraming wikang umiiral dito
- Ang MTB-MLE ay isang patunay ng
pagiging multilingguwal ng atingbansa.
Barayti ng Wika
- Pagkakaroon ng pagkakaiba sa istili, punto o
iba pang salik pangwika sanhi ng
pagkakaiba ng uri ng lipunan na ating
ginagalawan, heograpiya, antas ng
edukasyon, okupasyon, edad, kasarian, at uri
ng pangkat etniko na ating kinabibilangan
MGA BARAYTI NG WIKA
Idyolek
- Bawatindibidwal ay may sarilingistilo ng
pamamahayag at pananalitananaiibasabawat
isa
- Gaya ng pagkakaroon ng personal na
paggamit ng wika na nagsisilbing
simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao
Halimbawa
“Lumipad ang aming team…” – Jessica
Soho
“Magandang Gabi, bayan.” – Noli de Castro
“Ang buhay ay weather weather lang.” – Kuya Kim
Atienza
“Hindi ka namintatantanan.” – Mike Enriquez
Dayalek
- Barayti ng wika na nalilikha ng dimensiyong
heograpiko
- Salitang gamit ng mga tao ayon sa particular
na rehiyon o lalawigan na kanilang
kinabibilangan
- Tayo ay may iba’tibanguri ng wikang
panrehiyon na kung tawagin ay wikain.
Halimbawa
Tagalog: “Ang bait naman niya.”
Batangas: “Ala eh, ang bait naman niya.”
Nueva Ecija: “Kainam naman ng ugali niya.”
Sosyolek Creole
- Grupong gumagamit ay nagkakaiba ayon sa - Barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga
edad, kasarian, uri ng trabaho, istatus sa pinag halo-halong salita ng indibidwal, mula
buhay, uri ng edukasyon atbp. sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay
- Sinasalita ng mga tao sa isang lipunan/grupo nagging pangunahing wika ng particular na
ng iba’t ibang uri o klasipikasyon ng mga lugar
mamamayan Halimbawa
- Wika ng mgadukha o wika ng mga nasa Tagalog: “Saan ka pupunta?”
mataas na antas ng lipunan Chavacano: “Dondetu hay anda?”
Halimbawa
“Anyare sa proyektong ginagawa mo?” Register
“Sige ka baka mamaya chararat yang proyekto mo.” - Sinusulat minsan na “rejister”
“Repa, aratnaborlogna us.” - Wikang espisyalisadong ginagamit ng isang
Gaylingo: “Ang chaka ng feslakmes.” particular na domeyn gaya ng mga salitang
Jejemon: “H3ll0 powhhzs!” tipiko o teknikal na nagtataglay ng iba’t
Konyo: “Kumainna lang tayo over there!” ibang kahulugan sa iba’t ibang larangan o
Salitangkanto: “Bakit may lespusagedli?” disiplina
Halimbawa
Etnolek Salita Larangan Kahulugan
- Uri ng barayti ng wika na nadebelop mula Kapital Negosyo Puhunan
sasalita ng mga etnolinggwistang grupo Kapital Heograpiya Kabisera
- Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat-
etniko ay sumibol ang iba’tibang uri ng Ang Pagbabagong Heograpikal ng Wika
Etnolek.
Halimbawa Heograpiya – salik sa pagkakaroon ng barayti ng
Bulanon – full moon sa Hiligaynon wika
Palangga – iniirogsasalitang Cebuano
Vakul – - Ang Pilipinas ay isangarkipelago kaya
salitangIvatannatumutukoysakanilangpanakipsa ulo hindimaiiwasangmakalikha ng
sarilingkultura o paraan ng pamumuhay ang
Ekolek mga taong magkakasama ng naninirahan sa
- Wika na kadalasan naginagamit saloob ng isang lugar.
tahanan - Ang wika ay kabuhol ng kultura dahil
- Mga salitang madalas na namumutawi sa anupang magkaroon ng magkaibang
bibig ng mga bata at mga nakatatanda katawagan sa isang bagay o konsepto.
Halimbawa Halimbawa
Silid-tulugan – kuwarto Salita Tagalog Bisaya
Palikuran – kubeta o banyo Ibon ibon langgam
Paminggalan – cupboard; pantry Salita Tagalog Pangasinense
Batalan – lababo Sitaw sitaw utong

Pidgin - Dahil ditto nag kakaroon ng pagkakaiba sa

- Barayti ng wika na walang pormal na kahulugan ang isang salita sa dalawang mag
estruktura at binansagang “nobody’s native kaibang wika.
language” ng mga dayuhan
- Ginagamit ng dalawang nag-uusap na may
dalawa ring magkaibang wika
Halimbawa
“Akokitagandababae.”
“Kayo bilialak akin.”
“Akotindadamitmaganda.”
 Ang Homogeneous at Heterogeneous
naKatangian ng Wika
Homogeneous
- Nagsasabing ang wikang pormal ay iba sa na
imbentong wika
- Tumutukoy sa iisang anyo o katangian ng
wika
- Mga salitang iba-iba ang baybay ngunit iisa
lamang ang napupuntahang kahulugan
- Dahil saparaan ng pagbaybay at intonasyon
ay nagkakaroon ng iba’tibang kahulugan ang
mga salita
Halimbawa
Puno – tree (Puno), full (puNO)
Tama – correct (TAma), hit (TAma)
Labi – lips (LAbi), remains (laBI)
Heterogenous
Heteros – magkaiba
Genos – uri o lahi
- Pagkakaiba-iba ng uri o katangian ng isang
wika
- Tumutukoy sa iba’t ibang konsepto ng
dayalektal na baryasyon sa wika
Saussure (1916)
- “Nakabatay ang pagkakaroon ng barayti at
baryasyon ng wika sa paniniwala ng mga
lingguwista ng pagiging heterogeneous o
pagkakaiba-iba ng wika.”
Bloomfield(1918)
- “Hindi kalian man pagkakatulad o
uniformidad ng anumang wika.”
Halimbawa
Erpat – binaligtadna “father”
Ermat – binaligtadna “mother”
Lodi, werpa, letmaku, igop, alaws, lokbu
Tagalog – Filipino Ilokano – Filipino
Filipino – English Chavacano –Espanyol
GAMIT AT TUNGKULIN NG WIKA SA
LIPUNAN
- Ang lipunan ay malaking pangkat ng mga
taona may karaniwang set ng pag-uugali,
ideya, saloobin at namumuhay sa tiyak na
teritoryo at itinuturing ang mga sarili bilang
isang yunit.
- Wika ang instrumentong ginagamit ng mga
tao sa loob ng lipunang ito upang makipag-
ugnayan sa isa’t isa.
M.A.K. Halliday
- Naglalahad ng pitong tungkulin ng wika
Gamit at Tungkulin ng Wikaayon kay Halliday
Instrumental
- Layunin nitong makipagtalastasan para
tumugon sa pangangailangan ng mga tao sa
paligid lalo na kung may katanungan na
kailangan sagutin.
Halimbawa
Sa akin, gusto ko munang makipaghiwalay.
Regulatori
- Tumutukoy sa pagkontrol sa pangyayari sa
kaniyang paligid
- Gumagabay sa kilos at asal ng mga tao
- Magagamit ang wika upang
makapanghikayat, mag-utos at humiling sa
kaniyang kausap.
Halimbawa
- Signages tulad ng “Bawaltumawid.”
“Bawalmagkalat.” “No Parking”
- Pagbibigay ng panuto ng guro
- Pag-uutos ng magulang
Interaksyunal
- Nagpapanatili ng relasyong sosyal
- Matatamo ang mahusay na interaksyon sa
pamamagitan ng estratehiyang
interaksiyonal ng paggamit ng
mgakatangiang di gumagamit ng salita.
Halimbawa
“Magandang umaga po!
Pagkukwentuhan sa mga taong bago mo lamang na
nakilala sa paaralan
Personal
- Layunin na palakasin ang personalidad at
pagkakakilanlan ng isangindibidwal
- Ginagamit ng isang tao ang wikang personal
upangipahayag ang kaniyang personal
napreperensya, saloobin at pagkakakilanlan.
Halimbawa
- Pagsusulatsa diary / talaarawan
- Paggamit ng Twitter
Heuristiko
- Ginagamit ang wikaupangmagtamo ng mga
tiyak nakaalaman tungkol sa mundo at iba
pang bagay sa pamamagitan ng pakikinig sa
radyo, pagbabasa ng pahayagan, sarbey,
pagtatanong
Halimbawa
- Pag-iinterview ng media saisangtaona may
alam tungkol sa isang isyu
- Pagbabasa ng mga pahayagan, magasin
- Panonood ng telebisyon
Impormatibo
- Kabaligtaran ng Heuristiko
- Pagbibigay ng impormasyon sa paraang
pasulat at pasalita
Halimbawa
- Pagbibigay ng impormasyon ng isang Mayor
tungkolsa COVID
- Pagtuturo ng isangguro
- Pag-uulat sa klase
- Pagsagot sa mga tanong sa panayam
Imahinatibo
- Ginagamit ng tao ang wika sa pagpapahayag
ng imahinasyon sa malikhaing paraan
- Lumilikha ang tao ng
mgaideyanglikhangisiplamang
Halimbawa
- Alamat
- Nobela
- MaiklingKuwento
Gamit at Tungkulin ng Wikaayon kay
Jakobson
Ayon sapag-aaral ni Jakobson
- May anim na tungkulin sa paggamit ng wika
Conative
- Ito ay ang paghimok at pag-impluwensya sa
iba sapamamagitan ng mga pag-uutos at
pakiusap.
- May gusto tayong mangyari o gusto nating
pakilusin ang isangtao.
Halimbawa:
- Piliin natin ang
mgakandidatongmaglingkodsaatin.
- “Mama, pwede po bang ilutomoako ng
hotdog?”
- Pag-aalok ng isang sales lady sa mall
Informative
- Ginagamitito kung may gusto
tayongipaalamsaisangtao
- Nagbibigay tayo ng datos at kaalaman at
nagbabahagisaiba ng
mgaimpormasyongnakuha o narinig natin.
Halimbawa:
- Ang Pilipinas ay binubuo ng 7,107 mgapulo.
- Si Rodrigo Duterte ay ang ikalabing-
animnapangulo ng Pilipinas.
- Ang Japan ay matatagpuansaSilangangAsya.
Labelling
- Ito ay gamit ng wikakapagnagbibigay tayo
ng bagongtawag o pangalansaisangtao o
bagay.
Artista
- Regine Velasques – Asia’s Songbird
- Vice Ganda – Unkabogable Star
- Sharon Cuneta – Mega Star
Propesyon / Trabaho
- Ate Xerox
- Manong Guard
- Ma’am Science
Phatic
- Small talk o social talk
- Pagsisimula ng usapan o pakikipag-ugnayan.
- Nagpapakita ng pakikipagkapwa-tao o
pakikipag-ugnayan.
- Karaniwang maikli ang mga usapang phatic.
Halimbawa:
- Nakasalubong mo ang iyong guro kaya
naman binate mo ito ng, “Magandang araw
po, Ma’am/Sir!”
- Nagkita kayo ng dati mong kaklase sa mall.
“Hello, sis!” “Kumusta ka!”
Emotive
- Pagpapahayag ng saloobin, emosyon at
damdamin
Halimbawa:
- “Naiinisako kay Sharmaine
nanghindiniyanaibalikyung ballpen ko.”
- “Wow! Napakagandamo naman!”
- “Nakalulungkot naman ang sinapit ng
mganasunugansakabilang barangay.”
Expressive
- Ang gamit ng wika ay nakatutulong upang
mas makilala at maunawaan tayo ng ibang
tao.
- Gayundin sa pagbuo ng isang kaaya-ayang
relasyon sa ating kapwa.
- Nababanggit dito ang tungkol sa ating
sariling paniniwala, pangarap, mithiin,
panuntunan sa buhay, kagustuhan at marami
pang iba.
Halimbawa
- “Naku! Kahit marami akong pera hinding-
hindi ako bibili ng mamahaling bag na
‘yan.”
- “Kahit kailan hindi ko nagustuhan ang
KPOP na ‘yan.”
- “Kanya-kanyang hilig naman talaga kasi
‘yan.”
- “Kahit ano pang sabihin ninyo si Alyssa
Valdez pa rin ang pinakamagaling sa
paglalaro ng volleyball sa Pilipinas.”
Referential
- Ginagamit ang wikang nagmula sa aklat at
iba pang babasahin bilang sanggunian o
batayan ng pinagmulan ng kaalaman.
Halimbawa
- Ayon saaklat na El Filibusterismo….
- Pagkuha ng impormasyonni Jewel sa mga
aklat para sa kaniyang reporting
- “Sa kabanata 10 ng Noli Me Tangere
inilarawan si Maria Clara…”
Metalingual (Kuro-kuro)
- Ginagamit ang wika sa pamamagitan ng
pagbibigay ng komentaryo sa isang kodigo
o batas.
Halimbawa
- Dalawangmagkaibangorganisasyonnanagba
bangayan kung ano ang mas
magandangparaan para makamit ang
layunin.
- Debate / Ms. Q and A
- Itinadhana nang walang pasubalisa Batas
ng Komonwelt Blg. 184 ang
pagkakatatag ng Surian ng Wikang
Pambansa nangayon ay Komisyon sa
Wikang Filipino.
Patalinghaga (Poetic)
- Ginagamit ang wika sa masining na paraan
ng pagpapahayag gaya ng panulaan, prosa,
sanaysay at iba pa.
Halimbawa
- Naniningalang-pugad – nanliligaw
- Balatsibuyas – mababaw ang luha / iyakin
- Di mahulugangkarayom – siksikan /
maraming tao
- Isa-isa mang mawala ang mga bituin sa
langit, hindi pa rin niya maikakaila na
nananalaytay sa kaniyang mga ugat ang
dugong naghasik ng lagim sa puso ng bawat
Pilipino noong panahon ng digmaan.
Kasaysayan at Pag-unlad ng
Wikang Pambansa
Panahon ng Katutubo
- May sariling kalinangan na ang mga
katutubo bago pa dumating ang mga Kastila.
- May sarilinang panitikan, sariling alpabeto
na kung saan hawig ang wikang Filipino.
Baybayin
- Katutubongparaan ng pagsulat
- Binubuo ng 17 titik: 3 patinig (vowels) at 14
nakatinig (consonants)
Paano isinusulat ang Baybayin?
- Ang katinig ay binibigkasna may
kasamangtunog ng patinigna /a/.
- Kapag naman ang katinig ay may kasamang
tunog na /e/ at /i/, nilalagyan ng tuldok sa
itaas.
- Samantala, kapag naman ang tunogna /o/
at /u/ ang naisisamasapagbasa ng
mgakatinig, nilalagyan ng tuldok sa ibaba.
- Kung nais kaltasin ang tunog ng patinig
nakasama ng katinig ay gumagamit ng krus
(+).
Panahon ng Kastila
- Ipinasunog ng mga Kastila ang mga naisulat
sa baybayin ng mga Katutubo dahil
pinaniniwalaan ng mga Kastila na ito ay
likha ng isang demonyo.
- Maraming pagbabago ang naganap at isa
narito ang sistema ng pagsulat.
Abecedario
- Itinuro ng mga Kastila ang
kanilangAbecedario.
- Mulasa 17 tiitk, naging 31 titik lahat.
3Gs - GOD, GLORY, GOLD
Kristiyanismo – pangunahing layunin ng
pananakop ng Kastila
-Pamananila sa ating mga Pilipino
Sa panahong ito ang panitikan ay nahahatisadalawa:
1. Pamaksang pananampalataya at kabutihang asal
- Karamihan sa mga unang akda ng nalikha sa
panahong ito ay halos paksang
pananampalataya
Halimbawa: Senakulo, Tibag, pasyon
2. Panitikang Panrebolusyon
- Karamihan sa panitikan ay may diwang
panrebolusyon na nag bukas sa kamalayang
Pilipino sa di-makatarungan at makataong
pagtrato sa kanila ng mga Kastila.
- Nag-udyok na kalabanin ang pamahalaan
Ayon samgaKastila, ang mgakatutubo ay
barbariko(matapang,malakas),hindisibilisado(wal
angtamangpag-uugali),pagano(walangdiyos,
sumasambasa anito).
Suliraninsakomunikasyon
- Nagtatag ang Hari ng Espanya ng
mgapaaralangmagtuturo ng
wikangKastilaSUBALIT tinutulanito ng
mgaprayle.
MisyonerongKastila
- Sila ang nag-aral ng katutubongwika.
- Dahil mas madalingmatutuhan ang wika ng
isangrehiyonkaysaituroitosa lahat ang
Espanyol.
- Higitnakapani-paniwala at mabisa kung ang
isangbanyaga ay nagsasalita ng
katutubongwika.
WikangPanturonggagamitinsamga Pilipino
Marcelo H. del Pilar (Plaridel)
1882 – itinatagniya ang pahayagangDiariong
Tagalog
1888 – ipinagtanggolniya ang kasulatanni Rizal
- Tumakasmulasa pang-uusig ng mgapari at
nagpuntasaEspanya
1889 – pinalitanniyasi Graciano Lopez Jaenabilang
editor ng La Solidaridad
Tuberculosis – sanhi ng kamatayanniya
Panahon ng Amerikano
George Dewey – namunosapananakop ng
AmerikanosaPilipinas

Gobernador Tello – nagsabinaturuan ng Espanyol Edukasyon at Demokrasya – pamana ng

ang mga Indio mgaAmerikanosaatin

Carlos I at Felipe II – naniniwalangkailangang Thomasites – sundalongnanagingunangguro ng

“bilingual” ang mga Pilipino mga Pilipino

Carlos I – nagmungkahinaituro ang Doctrina - Sakay ng barkong Thomas

Christiana gamit ang wikang Espanyol
Haring Felipen II – mulinginulit ang pag-
utosnaituro ang wikang
KastilasamgakatutubonoongMarso 2, 1634.
Carlos II – naglagda ng nasabingkautusan at
parurusahan ang hindisusunod
KomisyongSchurman
- Itinatagni McKinley
napinamunuanniSchurman
- Layuninnitongalamin ang pangangailangan
ng mga Pilipino (isangpambayangpaaralan
ang kailangan ng mga Pilipino)

Carlos IV – nilagdaan ang isangdeskritona nag- WikangPanturonggagamitinsamga Pilipino

uutossapaggamit ng wikang Espanyol Jorge Bocobo – naniniwalang ang lahat ng
samgapaaralan sabjeksaprimaryangbaitang, kahitna ang Ingles ay
dapatiturosapamamagitan ng diyalekto ng local

Jose Rizal (Mga naiambag) Saleeby – kahitmahusay ang gurosapagtuturo ng

wikang Ingles hindi pa rinmagigingwikangpanlahat
1. Pagsulat ng Nobela ang wikangitodahil may wikangbernakulor ang mga
- naipabatidsamgamambabasa ang Pilipino
mgaabusadongprayle at kawani ng pamahalaan. George Butte – naniniwalangwikangbernakular ang
Noli Me Tangere El Filibusterismo epektibonggamitinsapagtuturosamga Pilipino

Touch Me Ang Paghahari ng

KasakimanHuwag Mo PAGKAKATATAG NG WIKANG PAMBANSA

Akong Salingin Oktubre 27, 1936 – Inatasan ang

Kongresonamagpaunlad at magpatibay ng
Para saInang Bayan Para sa GomBurZa pangkalahatangpambansangwika
Berlin, Germany Ghent, Belgium Nobyembre 13, 1936 – Pinagtibay ng kongreso ang
Dr. Maximo Viola Don Valentine Ventura bataskomonweltblg. 184

2. Nagmulatsakaisipangnasyonalismo Enero 12, 1937 – Hinirang ng Pangulo ang

mgakagawad ng
3. Tinanggap ang parusangkamatayan para sa Surianmulasaiba’tibanglugarsaPilipinasalinsunodsa
bayan Seksiyon 1, Batas KomonweltBlg. 185
Nobyembre 7, 1937 – Inilabas ang resolusyon ng Halimbawa:
Surianna ang Tagalog ang pagbabatayan ng
Araw namulat
pambansangwika.
Sa may gintongpalayan
Disyembre 30, 1937 – Lumabas ang kautusang Ngayongtaglagas
tagapag paganap blg. 134 na nagpapatibaysa ‘Di ko alam kung kelan
Tagalog bilang wikang pagbabatayan ng Puso ay titigilna
pambansang wika ng Pilipinas.
Tanaga
1959 – unang tawag sa pambansang wika ng
- Sina unang anyo ng maikling tulang Tagalog
Pilipinas ay “Pilipino”
- Binubuo ng 4 nataludtod na may tugmaan, 7
1987 – “Filipino” ang wikangpambansa ng pantig bawat taludtod na nagpapahayag ng
Pilipinas. isang buong diwa

Tagalog- Wikang pinagbatayan ng pambansang Halimbawa:

wika ng Pilipinas Palay siyangmatino
Pilipino – unang tawag sa pambansang wika ng Nang humangi’yyumuko
Pilipinas (1959) Ngunitmulingtumayo
Nagkabunga ng ginto
Filipino – kasalukuyang tawag sa pambansang wika
ng Pilipinas, lingua franca ng mga Pilipino at isa sa
mga opisyal na wika sa Pilipinas kasama ng Ingles

Panahon ng Hapon
“Good luck! Malapit ka nasainaasam-
- Biyaya ang pananakop ng Hapones para sa
iling manunulat dahil ipinag bawal ng mga asammongtagumpay. Huwag kang
Hapon ang paggamit ng wikang Ingles at susuko!” <3
itinaguyod ang pagpapayaman sa panitikan
gamit ang mga katutubong wika sa bansa.
- Gintong Panahon ng Panitikang Pilipino
dahil mas malaya ang mga Pilipino
sapagsulat ng panitikan
Liwayway Arceo at Genoveva Edroza-Matute
- Babaeng Pilipinong manunulat na kilala sa
pagsulat ng maikling kuwento na tungkol sa
maka-feminista
Dahil sakakapusansapapel ay lumabas ang
mgamaiiklingtula….
Haiku
- Binubuo ng 17 pantig, 3 taludtod, (5-7-5)
- Tungkolsakalikasan at mundo
Halimbawa:
Hila mo’ytabak…
Ang bulaklak: nanginig!
Sa paglapit mo.
Tanka
- Isang maikling awitin
- Nagpapahayag ng emosyon o kaisipan
- Karaniwang paksa ay tungkolsapag-ibig,
pagbabago at pagkakaisa
- Binubuo ng 31 napantig, 5 taludtod, (7-7-7-
5-5)