KOMPAN reviewer
pampubliko at pribadong paaralan.
Wika - pinagsama-samang makabuluhang tunog,
simbolo at tuntunin.
Paz, Hernandez at Peneyra (2003:1) - ang
wika ay tulay na ginagamit para maipahayag at
mangyari ang anumang minimithi o
pangangailangan natin.
Henry Allan Gleason JR. - ang wika ay
masistemang tunog na pinili at isinaayos sa
pamaraang arbitraryo upang magamit ng taong
nabibilang sa isang kultura.
Cambridge Dictionary - Isang sistema ng
komunikasyon nagtataglay ng mga tunog, salita at
gramatikang sa pakikipagtalastasan ng mga
mamamayan sa isang bayan o sa iba’t ibang uri ng
gawain.
Charles Darwin - Isang sining tulad ng
paggawa ng serbesa o pagbe-bake ng cake, o ng
pagsusulat, hindi rin daw ito tunay na likas sapagkat
ang bawat wika ay kailangan munang pag-aralan
bago matutuhan.
Wikang Pambansa
- Binubuo ng 150 wika at diyalekto
1934 - Naging isang paksang pinagtalunan,
pinag-isipan at tinalakay sa kumbensyon
konstitusyonal ang pagpili sa wikang ito.
- Manuel L. Quezon
- Lope K. Santos
1935 - Artikulo X1V, Seksyon 3 ng Saligang Batas
1935
- Isang batas na isinulat ni Noberto
Rumualdez ng Leyte, Ang batas
Kommonwealth blg. 184
Pamantayan binuo ng Surian sa Pagpili ng Wikang
Pambansa
- Wika ng sentro ng pamahalaan
- Wika ng sentro ng edukasyon
- Wika ng sentro ng kalakalan
- Wika ng pinakamarami at pinakadakilang
nasusulat ng panitikan
- 3 - Batasang pambansa ay magsasagawa ng mga
1937 - Disyembre 30, 1937 iprinoklama ni Pang.
Manuel L. Quezon ang wikang tagalog. Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 134
1940 - Nagsimulang ituro ang tagalog sa
1946 - Nung Hulyo 4, 1946, ipinahayag na Tagalog
at INgles ang wikang opisyao sa bansa bisa ng
Batas Komonwelt Bilang 570.
1959 - Agosto 13, 1959, pinalitan ang tawag sa
wikang pambansa, Tagalog to Pilipino sa bisa ng
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 ni Jose E.
Romero
1972 - Saligang Batas ng Artikulo XV, Seksyon 3,
Blg. 2
1987 - Pinagtibay ng Komisyong Konstitusyonal na
binuo ni dating Pang. Cory Aquino. Artikulo XIV,
Seksyon 6.
Ayon kay Virgilio Almario (2014); itinadhana ng
batas na maging opisyal na talastasan ng
pamahalaan.
Ayon kina Paz. et. al. 2003 - Bagama’t may mga
hayop na natuturuan magsalita ngunit hindi
masasabing malikhain ang pangungusap na
nabubuo nila dahil karaniwang bunga lang
pag-udyok.
Unang Wika - kinagisnan mula pagsilang. Mother
tongue, katutubong wika, arterial na wika.
Pangalawang Wika - natutunan sa pagkakaroon ng
exposure sa paligid.
Ikatlong Wika - lumalawak sa mundong
ginagalawan.
Monolingguwalismo - pagpapatupad ng iisang
wika sa isang bansa kung saan iisang wika ang
ginagamit sa lahat panturo
Bilingguwalismo
● Leonard Bloomfield - paggamit at pagkontrol
ng tao sa dalawang wika
● John Macnamara - papaging bilingguwal ay
sapat na kakayahan sa kahit isa sa 4 na
makrong kasanayang pangwika.
● Uriel Weinrich - paggamit ng 2 wika nang
magkasalitan ay matatawag na
bilingguwalismo.
Saligang Batas 1973 Artikulo 15 at Seksiyon 2 at
hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na
paggamit ng pambansang wikang Filipino. Hangga’t
hindi binabago ang batas, ang Ingles at Filipino ang
mananatiling mga wikang opisyal ng PIlipinas’
Multilingguwalismo
1. Ang Pilipinas ay isang bansang may 150
wika
2. Nakakapagsalita ang Pilipino ng Ingles,
Filipino, at isa o higit pang katutubong wika.
3. Ang wikang ingles at Filipino ang panturo sa
paaralan.
Mother Tongue-Based Multilingual Education
Ducher at Tucker (1977) Napatunayan nila ang bisa
ng unang wika bilang panturo sa unang taon ng
pag-aaral.
Barayti ng Wika
Homogenous - bawat wika ay binubuo nang
mahigit sa isang barayti. (Paz, et. al. 2003)
Heterogenous - ang wika ay nagkakaroon ng
pagkakaiba-iba sanhi ng iba’t ibang salik ng
panlipunan.
Dayalek - ginagamit partikular na pangkat ng tao
mula sa iisang lalawigan, rehiyon o bayan.
Idyolek - pansariling paraan ng pagsasalita ng
bawat isa.
Sosyolek - nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan o dimensyon sosyal ng taong
gumagamit ng wika.
Jargon - natatanging bokabularyo ng
partikular na pangkat ay makapagpapakilala sa
kanilang trabaho o gawain.
Etnolek - etniko + dayalek. Wika mula sa
etnolinggwistikong grupo.
Register - naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri
ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa
kausap. Pormal at Di-Pormal.
Pidgin - ‘nobody’s language’
Creole - wikang nagsisimula bilang pidgin
Tungkulin ng Wika
W.P. Robinson (linggwista)
1.) Pagkilala sa estado ng damdamin at
pagkatao. Panlipunang pagkakakilanlan. At
ugnayan
2.) Pagtukoy sa antas ng buhay sa lipunan.
Tungkulin ng wika ( M.A.K. HALLIDAY)
1. Instrumental - tumutugon sa
pangangailangan ng tao gaya ng
pakikipag-ugnayan sa iba.
2. Regulatory - wikang tumutukoy sa
pagkontrol sa ugali o asal ng ibang tao.
3. Inter-aksiyonal - pakikipag-ugnayan ng tao
sa kanyang kapwa.
4. Personal - pagpapahayag ng sariling
opinyon o kuro-kuro sa paksang
pinag-uusapan.
5. Heuristiko - ginagamit sa pagkuha o
paghahanap ng impormasyon may
kinalaman sa paksang pinag-aaralan.
6. Impormatibo - pagbibigay ng impormasyon
sa paraang pagsulat at pasalita.
7. Imahinatibo - paggamit ng wika sa
malikhaing paraan.
Paraan ng Paggamit ng Wika
1. Pagpapahayag ng Damdamin (Emotive) -
pagpapahayag ng saloobin, damdamin at
emosyon.
2. Panghihikayat (conative) - makahimok at
makaimpluwensya sa iba.
3. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (phatic) -
makipag-ugnayan sa kapwa at
makapagsimula ng usapan.
4. Paggamit bilang sanggunian (Referential) -
gamit ng wika nagmula sa aklat at iba pang
sanggunian.
5. Paggamit ng kuro-kuro (metalingual) - gamit
na lumilinaw sa mga suliranin sa
pamamagitan ng pagbibigay ng komento
6. Patalinghaga (poetic) - masining na paraan
ng pagpapahayag.
Kasaysayan ng Wika
1. Teorya ng Pandarayuhan
- Wave migration theory na pinasikat ni Dr.
Henry Otley Beyer (American anthropologist
noon 1916). 3 nagsimula ang lahing Pilipino
(Negrito, Malay, at Indones)
- Dr. Robert B. Fox pinabulaan ang teorya ni
Beyer dahil natagpuan ang bungo at isang
buto ng panga sa yungib ng Tabon sa
Palawan noon 1962.
 - Taong Tabon (Tabon Man) natagpuan sa
Palawan. Kasama sa nahukay: chertz,
quartz, buto ng ibon at paniki at mga uling.
- 1962, Felipe Landa Jocano, unang
nagkaroon ng tao sa Pilipinas kaysa sa
Malaysia at Indonesia.
- Taong Tabon ay nagmula sa specie ng
Taong Peking(Peking Man) at kabilang sa
Homo Sapiens o Modern Man at Taong
Java(Java Man) na kabilang sa Homo
Erectus.
- Dr. Armand Mijares, natagpuan ang buto ng
sinasabing mas matanda pa sa Taong Tabon
sa Kuweba ng Callao, Cagayan (Callao
Man) 67,000 taon nakalipas.
2. Teorya ng Pandarayuhan mula sa Rehiyong
Austronesyo
- Pilipino ay nagmula sa lahing
Austrenesyano.
- Wilheim Solheim II, ama ng arkeolohiya ng
Timog-Silangang Asya, ang Austronesian ay
nagmula sa mga isla ng Sulu at Celebes na
tinawag na Nusantao.
- Peter Bellwood, australia national university,
ang mga austronesian ay nagmula sa Timog
Tsina at Taiwan. 5,000BC
Wika sa Pilipinas ay kabilang sa malaking pamilya
ng wikang austronesian.
Relasyon ng mga wika sa mga wikang katutubo:
● Gramatika
● Estruktura ng Pangungusap
● Liksikon at iba pa
600 wika sa pamilyang Austonesian (⅛) sa wika sa
mundo.
Mga Teoryang Maaaring Pinagmulan ng Wika
Emmert at Donaghy (1981) - Ang wika, kung ito ay
pasalita, ay isang sistema ng mga sagisag na
binubuo ng mga tunog; kung ito naman ay pasulat,
ito ay iniuugnay natin sa mga kahulugang nais
nating iparating sa ibang tao.
1. Teoryang Ding Dong - Nagmula wika sa
panggagaya ng mga sinaunang tao sa mga
tunog ng kalikasan.
2. Teoryang Pooh-Pooh - nagmula ang wika sa
mga salitang namutawi sa bibig ng
sinaunang tao.
3. Teoryang Ta-Ta - may koneksyon ang
kumpas o galaw ng kamay ng tao sa
paggalaw ng dila.
4. Teoryang To-he-ho - ang wika ay nabuo
mula sa pagsasama-sama
Panahon ng Katutubo - baybayin
Panahon ng mga Espanyol
- layunin nilang ikintal sa isip at puso ng mga
katutubo ang Kristiyanismo.
- Gobernador Tello, turuan ang mga indio ng
wikang Espanyol.
- Carlos I at Felipe II naniniwalang bilingguwal
mga Pilipino.
- Haring Felipe II, pagtuturo ng wikang
Espanyol sa lahat ng katutubo marso 2,
1634
- Disyembre 29,1972, Carlos IV paggamit ng
wikang espanyol sa paaralan para sa indio
Panahon ng Rebolusyong Pilipino
- Naging nasyonalismo
- 1872 propagandista.
- Andres Bonifacio Katipunan
- Biak-na-bato 1899
Panahon ng Amerikano
- Ginamit ang wikang ingles
- Komisyon ng batas blg. 74 marso 21, 1901,
nagtatag ng paaralang pambayan para
maituro ingles. Sundalo ang mga guro.
- Manuel L. Quezon Pangulo ng Pamahalaang
Komonwelt ng Pilipinas
Panahon ng mga Hapones
- Bawal ang ingles
- Ordinansa militar blg. 13 - opisyal na wika
ang tagalog at wikang hapones
- Philippine Executive Commission, Jorge
Vargas, patakarang militas ng mga hapones
at propagandang kultura.
Sergio Osmena - Marso 26, 1946 ‘Designating the
Period from March 27 - April 2 each year ‘National
Language Week’
Proklamasyon blg. 25, Marso 27- abril 2 ‘Linggo ng
Wika’
Ramon Magsaysay - Marso 26, Proklamasyon blg.
12 “ Napapayag ng Linggo ng Wikang Pambansa
ang Panahong Sapul sa Marso 29 - Abril 4 kada
taon.
Ferdinand Marcos - Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 96. S. 1967, lahat ng gusali at tanggapan ay
pangalan sa Pilipino.
Fidel Ramos - Buwan ng Wikang Pambansa tuwing
Agosto Proklamasyon Blg. 1041.