Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino (Reviewer)

Aralin 1: Mga Konseptong Pangwika

ANG WIKA Tinalakay sa kumbensiyong

Isang napakahalagang instrument ng

1934 Konstitusyunal noong 1934 ang pag pili
sa wikang ito.

komunikasyon ang wika.

Pangulong Quezon ay nagbigay-daan sa

 Ang salitang Latin na lingua ay

1935 probisyong pangwika na Artikulo XIV,
Seksiyon 3 ng Saligang Batas ng1935

nangangahulugang
“dila at wika o lengguwahe.” Noong Disyembre 30, 1937 ay iprinoklama ng

 Ayon kina Paz, Hernandez, at

1937 Pangulong Manuel L. Quezon ang wikang tagalog
upang maging batayan ng Wikang Pambansa
(Tagpagpaganap Blg. 134)

Peneyra (2003:1), ang

wika ay tulay na ginagamit para Naisimulang ituro ang tagalog sa mga
maipahayag ang
anumang minimithi.
1940 paaralang pampubliko at pribado.

Hulyo 4,1946- Nang ipagkaloob ng mga

 Ayon kay Henry Allan Gleason,

Jr., ang wika ay
1946 amerikano ang atin kalayaan. Ipinahayag din
ang wikang opisyal sa bansa na Tagalog at
Ingles sa bias ng Batas Komonwelt Bilang 57

masistemang balangkas ng mga

tunog Noong Agosto 13, 1959 pinalitan ang tawag mula

na pinili at isinaayos
1959 sa Tagalog ito ay naging Pilipino (Kautusang
Pangkagawaran Blg. 7 ni Jose E. Romero, Kalihim
ng edukasyon noon.

 Cambridge Dictionary: ang wika Muling nagkaroon ng pagtatalo sa kumbensiyong

ay isang sistemang
komunikasyong
1972 kontitusyunal.

nagtataglay ng tunog, salita at

gramatika. Sa Saligang Batas ng 1987 ay pinagtibay ni dating

1987 Pang. Cory Aquino ang implementasyon sa

paggamit ng Wikang Filipino. (Artikulo XIV,
Seksiyong 6)

 Charles Darwin: ang wika ay

sining.

ANG WIKANG PAMBANSA

Humigit –kumulang 150 wika at diyalekto ang umiiral sa bansa.

“Ang wikang pipiliin ay dapat…

 Wika ng sentro ng pamahalaan
 Wika ng sentro edukasyon
 Wika ng sentro kalakalan at
 Wika ng pinaka marami at pinakakadakilang nasusulat na panitikan

1|Page
WIKANG PANTURO AT WIKANG OPISYAL
 Ayon kay Virgilio Almario (2014) ang Wikang Opisyal ay ang itinadhana ng batas na
maging wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan.

 Wikang Panturo - ang opisyal na wikang ginagamit sa pormal na edukasyon.

 Filipino at Ingles – Opisyal na wika at wikang panturo sa paaralan.

 Mother Tongue-Based Multi-Lingual Education (MTB-MTLE) - paggamit ng mother tongue mula

Kindergarten hanggang Grade 3.

ANG UNANG WIKA, PAMBANSANG WIKA AT IBA PA

 Unang Wika (L1) -ang tawag sa wikang

kinagisnan mula sa pagsilang

 Pangalwang Wika (L2)- Wikang natutuhan at

ginagamit sa pakikipag-usap

 Pangatlong Wika (L3)- Wikang ginagamit upang

makiaangkop sa lumalawak na mundo.

MONOLINGGUWALISMO- Ang tawag sa pagpapatupad ng iisang wika sa isang bansa tulad ng

isinasagawa sa mga bansang England, Pransya, South korea, Hapon, at iba pa.

BILLINGGUWALISMO
- Leonard Bloomfield ( 1935), isang Amerikanong lingguwista, ang bilingguwalismo
bilang paggamit o pangkontrol ng tao sa dalawang wika tila ba ang
dalawang ito ay kanyang katutubong wika. (“Perpektong Bilingguwal”)

- John Macnamara (1967), isa pa ring lingguwistang nagsabing ang bilinguwal

ay isang taong may sapat na kakayahan sa isa sa apat na makrong
kasanayan pangwika kinabibilangan ng pakikinig, pagbasa, pagsasalita, at pagsulat.

- BALANCE BILINGUAL-Ang tawag sa paggamit sa dalawang wika kung

saan hindi malalaman kung alin sa dalawa ang una at pangalawang wika.

BILINGGUWALISMO SA WIKANG PANTURO

Makikita sa Artikulo 15 Seksiyon 2 at 3 ng Saligang Batas ng 1973 ang

probisyon para sa bilingguwalismo o pagkakaroon ng dalawang wikang
panturo sa mga paaralan.

MULTILINGGUWALISMO
- Sa Unang taon ng pagpapatupad ng MTB-MLE unang nagtalaga ang
Deped ng walong pangunahing wika o lingua franca at apat na iba pang
wikain sa bansa upang gamitin wikang panturo at ituturo din bilang hiwalay na asignatura.

2|Page
 1. Tagalog
2. Kapampangan
3. 8 pangunahing wika
Pangasinense 4 na hiwalay na wika:
4. Ilokano
5. 1. Tagalog
Bikol 1. Tausug
6. Cebuano
7.
2. Kapampangan
Hiligaynon
2. Maguindanao
8. 3. Pangasinense
Waray 3. Maranao
4. Ilokano 4. Chavacano

5. Bikol
6. Cebuano
7. Hiligaynon
8. Waray

Pitong nadagdag na wika:

1.Ybanag para sa mga taga
Tuguegarao City Cagayan at Isabela
2. Ivatan para sa mga taga Batanes,
3. Sambal sa Zambales
4. Aklanon sa Aklan
5. Kinaray-a sa Antique
6. Yakan sa Autonomous Region of
Muslim Mindanao
7. Surigaonon para sa lungsod ng
Surigao City

Aralin 3: Mga Barayti ng Wika

- Masasabi lang kasing “Homogenous” ang wika kung

pare-parehong magsalita ang lahat ng gumagamit
ng isang wika ( Paz, et, al 2003).

- Heterogenous ng wika - Ipinakikita ng iba’t-ibang salik panlipunan.

3|Page
 - Tore at Babel mula sa bibliya sa Genesis 11:1-9

Mga Barayti ng Wika

DAYALEK IDYOLEK SOSYOLEK

Ito ang barayti ng Sa barayting ito, Ito ang barayti ng

wikang ginagamit ng
particular na pangkat ng
mga tao mula sa isang
mula sa isang particular
na lugar
lumulutang ang
katangian at
kakanyahang natatangi
ng taong nagsasalita.
wikang nakabatay sa
katayuan o antas
panlipunan.
Ayon kay Rubrico
(2009), ang sosyolek ay
isang mahusay na
palatandaan ng
istraptipikasyon ng
isang lipunan.

ETNOLEK REGISTER PIDGIN AT CREOLE

Ito ay barayti ng wika Ito ang barayti ng Ang pidgin ay

mula sa mga wika kung saan
etnolongguwisitkong naiaangkop ng isang
grupo. nagsasalita ang uri ng
wikang ginagamit niya
sa sitwasyon at sa
kausap.
umusbong na bagong
wika o tinatawag sa
Ingles na “nobody’s
native language“.
Creole ang wikang
nagmula sa isang pidgin
at naging wika sa isang
lugar.

Aralin 4: Gamit ng Wika sa Lipunan

 Ayon kay Durkheim (1985) isang sociologist,

nabubuo ang lipunan ng mga taong naninirahan sa isang pook.

Tinukoy ng lingguwistang si W.P. Robinson ang mga tungkulin ng wika sa aklat niyang
Language and Social Behavior (1902). Ito ay ang sumusunod:

1. Pagkilala sa estado ng damdamin at pagkatao, panlipunang pagkakakilanlan, at ugnayan.

2. Pagtukoy sa antas ng buhay sa lipunan.

4|Page
 Si M.A.K. Halliday ay isang bantog na
iskolar mula sa Inglatera. Naging
malaking ambag niya sa mundo ng
lingguwistika ang popular niyang
modelo ng wika, ang systemic
functional linguistics.

7 tungkulin ng wika:

Instrumental - Tumutugon sa mga pangangailangan ng

tao gaya ng pakikipag-ugnayan sa iba.
1.

Regulatoryo- nagagamit ito sa pagkontrol sa mga ugali o

asal ng ibang tao, sitwasyon o kaganapan.
2.

Inter-aksiyonal - nakikita sa paraan ng pakikipag-ugnayan

niya sa kapwa; pakikipagbiruan etc.
3.

Personal- Pagpapahayag ng personalidad at damdamin ng

isang indibidwal.
4.

Heuristiko- Ito ay ang pagkuha o paghahanap ng

kaalaman.
5.

Impormatibo- Ang wika ay instrumento upang ipaalam

ang iba’t ibang kaalaman at insight tungkol sa mundo.
6.

5|Page
 Si Jakobson (2003) naman ay nagbahagi rin ng amin na paraan ng paggamit ng wika.

Pagpapahayag ng damdamin (Emotive)-

Saklaw nito ang pagpapahayag ng mga
saloobin, damdamin, at emosyon.

Panghihikayat ng pakikipag-ugnayan
( Conative) – Ito ay gamit ng wika upang
makahimok at makaimpluwensiya

Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic)-

Ginagamit ang wika upang makipag-ugnayan
sa kapwa

Paggamit bilang sanggunian

( Referential)- Ipinakikita nito ang
gamit ng wikang nagmula sa aklat

Paggamit ng kuro-kuro (Metalingual)- Ito

ang gamit na lumilinaw sa mga suliranin sa
pamamagitan ng pagbibigay ng komento sa
isang kodigo o batas.

Patalinghaga (Poetic)- Saklaw nito ang gamit

ng wika sa masining na paraan ng
pagpapahayag gaya ng panulaan, prosa,
sanaysay, at iba pa.

6|Page
Aralin 5: Kasaysayan ng Wikang Pambansa (Unang Bahagi)

Ebolusyon
 Teoryang Ding-dong – nagmula raw ang wika mula sa
tunog ng kalikasan
 Teoryang Bow-wow – nagmula raw ang wika mula sa tunog
ng hayop
 Teoryang Pooh-pooh – mula sa mga salitang namumutawi
sa bibig kapag nakaramdam
 Teoryang Yo-he-ho – mula sa pagsasama-sama
 Teoryang Ta-ta- koneksiyong sa galaw ng kamay sa
paggawala ng dila ng tao
 Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay – mula sa mga ritual
 Teorya ng Tore at Babel (Genesis 11:1-9)

Panahon ng Katutubo

Teoryang Pandarayuhan
Kilala rin ang teoryang ito sa taguring wave migration theory na pinasikat ni Dr.
Henry Otley Beyer, isang Amerikanong antropologo noong 1916.

Tatlong pangkat na unang dumating sa Pilipinas:

• Negrito
• Indones
• Malay

Dr. Robert B. Fox - isang arkeologo ng Pambansang Museo ng

Pilipinas ang nakakita ng isang bungo at isang buto ng panga sa
yugib ng Tabon sa Palawan noong 1962.

Taong Tabon - unang taong ito sa yungib ng Tabon may 50,000

taon na ang nakaraan.

Pinatunayan nina Felipe Landa Jocano sa kanyang pag-aaral ukol sa kasaysayan ng Pilipinas sa
UP Center for Advanced studies noong 1975 at ng mga mananaliksik ng National Museum na
ang unang bungong natagpuan ay kumakatawan sa unang lahing Pilipino sa Pilipinas.

7|Page
 Ayon sa kanila ang taong Tabon ay nagmula sa specie ng Taong Peking (Peking Man) na
kabilang sa Homo Sapiens o modern Man at ang Taong Java ( Java Man ) na kabilang sa Homo
Erectus.
Dr. Armand Mijares – natagpuan ang isang pang
buto na sinasabing mas matanda pa sa Taong
Tabon sa kuweba ng Callao, Cagayan.
Tinatawag itong Taong Callao ( Callao Man ) na
sinasabing nabuhay nang 67,000 taon na ang
nakalipas.

Teorya ng Pandarayuhan mula sa Rehiyong Austronesyano

• Austronesian ay hinango sa salitang Latin na auster na nangangahulugang “south wind”

at neso na ang ibig sabihin ay “Isla”.
• Wilheim Solheim II, Ama ng Arkeolohiya ng Timog-Silangang Asya, ang mga
Austronesian ay nagmula sa mga isla ng Sulu at Celebes na tinatawag Nusantao.
• Peter Bellwood ng Australia National University, ang mga Austronesian ay nagmula sa
Timog Tsina at Taiwan na nagtungo sa Pilipinas 5,000 BC.

Kinikilala ang mga Pilipino bilang unang naka tuklas ng bangkang may katig

Baybayin nakasulat sa biyas ng kawayan

matatagpuan sa Museo ng Aklatan at Unibersidad ng
Sto. Tomas

8|Page
 Alibata
 Alphabetong Arabiko tulad ng
pagkakakilala sa Silangan.

Panahon ng mga Espanyol

• Agustino
• Pransiskano
• Dominiko
• Heswita
• Rekoleto

- Gobernador Tello II- Nagmungkahi naman na turuan ang mga indio

ng Wikang Espanyol.
- Sina Carlo I at Felipe II naman ay naniniwalang kailangan
maging bilingguwal ang mga Pilipino.
- Iminungkahi ni naman ni Carlos I na ituro ang Doctrina Christiana
gamit ang wikang Espanyo.

Haring Felipe II- utos tungkol sa pagtuturo ng wikang Espanyol sa

lahat ng katutubong noong ika-2 ng Marso, 1634.

Carlos II - lumagda ng isang dekrito na inuulit ang probisyon na nabanggit

na kautusan.

Noong Disyembre 29, 1972 si Carlos IV lumagda sa isa pang dekrito na

nag uutos na gamitin ang wikang Espanyol sa lahat ng paaralan itatatag
sa pamayanan ng indio.

Aralin 6: Kasaysayan ng Wikang Pambansa (Ikalawang Bahagi)

Panahon ng mga Amerikano

 Almirante Dewey – dumating ang mga amerikano mula sa kanyang pamumuno.

 Jacob Schurman ay naniwalang kailangan ng Ingles sa

edukasyon primary. Nagtakda ang komisyon ng Batas Blg. 74
noong ikaw-21 ng Marso, 1901

9|Page
  Pinagtuboy naman ng lupon ng Superyor na Tagapayo ang
resolusyon sa pagpapalimbag ng mga librong pam-primary:
Ingles-Ilokano, Ingles-Tagalog, Ingles-Bisaya at Ingles-Bikol.

 1931, ang Bise si Gobernador-Heneral George Butte na siyang

kalihim ng pambayang Pagtuturo, ay nagpahayag ng kanyang
panayam ukol sa paggamit ng bernakular sa pagtuturo sa apat na
taon.
 Henry Jones Ford – gumagastos ng milyon milyon para maisulong
ang paggamit ng Ingles
 Propersor Nelson
 Dean Fansler 1923
Sa sarbey na ginawa ni Najeeb Mitri Saleeby at ng Educational Survey
Commision na pinamunuan ni Dr. Paul Monroe, natuklasan nila na ang
kakayahang makaintindi ng mga kabataang Pilipino ay mahirap tayahin
kung ito ba ay hindi malilimutan paglabas nila ng paaralan.

Lope K. Santos - Iminungakahi na isa sa mga wikang ginagamit ay dapat

maging Wikang Pambansa.
Artikulo XIV, Seksiyon 3 ng Saligang Batas ng 1935. Nilikha ng Batasang
Pambansa ang Batas Komonwelt Blg. 184 na nagsasaad ng opiysal na
paglikha ng Surian ng Wika Pambansa noong ika-13 ng Nobyembre, 1936.
Ipinalabas noong 1937 ni Pangulong Quezon ang kautusang
Tagapagpaganap Blg. 134 na nag-aatas na Tagalog ang magiging batayan ng
wikang gagamitin sa pagbuo ng wikang Pambansa.

Panahon ng mga Hapones

Philippine Executive Commision- Itinatag sa pamumuno ni Jose Vargas upang maitaguyod din
ang patakarang militar ng mga Hapones pati na rin ang ang propangandang pangkultura.
Japanese Imperial Forces sa Pilipinas- Nagpatupad ang komisyong ito ng mga pangkalahatang
kautusan.

• Junior
• Intermediate
• Senior

10 | P a g e
Sa panahong ito isinilang ang KALIBAPI o Kapisanan sa Paglilingkod sa Bagong Pilipinas.

Si Jose Villa Panganiban ay nagturo ng Tagalog sa mga Hapones at di Tagalog. Para sa madali
ikatututo ng kanyang mga mag-aaral ay gumawa siya ng kanyang tinatawag na “A Shortcut to
the National Language.”

Kabanata II: Sitwasyong Pangwika sa Pilipinas at kakayahang

Pangkomunikatibo

Aralin 1: Mga Sitwasyong Pangwika sa Pilipinas

SWS Survey (1993)
 18% ay may ganap na kasanayan sa Ingles.

SWS Survey (Dec. 1995)

 Ayon sa 2 sa 3 tao ay mahalaga ang Filipino.
“12 Reasons to save our National Language” – David Michael San Juan
Filipino- spoken by 99% of the population
Mga Sitwasyong Pangwika

Sitwasyong Pangwika sa Telebisyon

Telebisyon ang itinuturing na pinakamakapangyarihang media.

Sitwasyong Pangwika sa Radyo at Dyaryo

Radyo - AM or FM
Broadsheet - Ingles
Tabloid - Tagalog

Sitwasyong Pangwika sa Pelikula

(Tiangson,2012) Ang palabas na Filipino ay layuning mag-aliw

Sitwasyong Pangwika sa Iba Pang Anyo ng Kulturang Popular

 Fliptop- Ito’y pagtatalong oral na isinasagawa nang-rap.

 Battle League- kung saan may tig tatlong round at ang panalo ay pagdedesiyunan ng
mga hurado.
11 | P a g e
  Pick-up Lines
May mga nagsasabing ang pick-up lines ay makabagong bugtong kung saan may
taong sinasagot ng isang bagay na madalas maiugnay sa pag-ibig at iba pang aspekto ng
buhay. Sinasabing nagmula ito sa boladas ng isang batang nanliligaw

TEA ka ba?
TEAnamaan na kasi ako sa’yo e…

 Hugot Lines
Ang hugot lines ay kaiba sa pick-up lines, tinatawag na love lines o love quotes.
Itoy ay ang isang patunay na ang wika nga ay malikhain.

“Wala namna pala yun sa tagal ng relasyon. Kung hindi kana nya mahal, hindi
kana nya mahal
-Angelica Panganiban bilang Mace That Thing Called Tadhana

Sitwasyong Pangwika sa text

Ang pagpapadala o pagtanggap ng SMS ( Short message system) na lalong
kilala sa bilang text message.
"Texting Capital of the World"
Code Switching- 160 characters (titik, numero,sysmbol

Sitwasyong Pangwika sa Social Media at Internet

Halimbawa: Facebook, Twitter, Instagram, Pineterest, Twitter at iba pa.

Sitwasyong Pangawika sa Kalakalan

Boardroom (multinational companies) -paggamit ng Ingeles
Direct Selling - barayti ng wika

Sitwasyong Pangwika sa Pamahalaan

Bisa ng Alas Tagapagpaganap Blg. 335, serye 1998 - paggamit ng Filipino
(Dating Pangulo Cory Aquino)

Sitwasyong Pangwika sa Edukasyon

MTB-MTLE (Mother Tongue-Based of Multilingual Education )

12 | P a g e
 Register o Barayti ng Wikang ginagamit sa iba’t-ibang sitwasyon
 Abogado – exhibit, appeal, complainant suspect, court, justice at iba pa
 Guro – Lesson plan, test, assessment, curriculum, text book at iba pa

Aralin 2: Kakayahang Pangkomunikatibo ng mga Pilipino

 Komunikeytor – natataglay ng communicative competence

 Dell Hymes- terminong kakayahang pangkomunikatibo o communicative competence
 Noam Chomsky- pinakilala ang nilinang nila ng kasamahang niyang si John J. Gumpers
ang konseptong ito bilang reaksiyon sa kakayahang lingguwistikang o linguistic
competence.

…hindi lang ng kaalaman tungkol dito kundi kahusayan, kasanayan at

galing sa paggamit ng wika naangkop sa mga sitwasyong
pangkomunikatibo.
-(Bagaric et al. 2007)

Sa pagtatamo ng kakayahang pangkomunikatibo, kailangang pantay na isaalang-

alang ang pagtalakay sa mensaheng nakapaloob sa teksto at sa porma o kayarian
(gramatika) ng wikang gingamit sa teksto
-(Higgs at Clifford 1992)

13 | P a g e
Naniniwala naman si Dr. Fe Otanes (2002), na ang paglinang sa wika ay
nakapokus sa kapakinabangang idudulot nito sa mga mag-aaral…
14 | P a g e
KOMPONENT NG KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO
(Kakayahang Lingguwistiko o Gramatikal)

Sa mga naunang framework o modelo ng mga lingguwistang sina Canale at Swain (1980-1981) may tatlong
component silang iminungkahi:
 Gramatikal / Sosyolingguwistik
 Sosyolingguwistiko
 Istratedyik
 Diskorsal - Kakayahang Tekstuwal (pagbasa)
- Kakayahang Retorikal (pagsasalita)

Ayon kina Canale at Swain, ang kakayahang gramatikal ay pag-unawa at paggamit sa kasanayan sa
ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantics at gayundin ang mga tuntuning pang-ortograpiya.

Mungkahing component ng kakayahang Gramatikal (Celce-Murcia, Dornye at Thurell – 1995):

Pagsasama ng mga salita upang makabuo ng pangungusap.

Sintaks Estruktura ng pangungusap
Pasalaysay, patanong, pautos at padamadam

Morpolohiya Mahalagang bahagi ng salita

Pagbuo ng salita

Leksikon Pagkilala sa : Content Words at Function Words

Konotasyon at Denotasyon

Ponolohiya Makabuluhang tunog

Segmental at Suprasegmental

Ortograpiya Pagbigkas ng salita

Aralin 3: Mga Dapat Isaalang-Alang sa Epektibong Komunikasyon

 Ayon sa lingguwistang si Dell Hymes, magiging mabisa lamang ang komunikasyon kung
ito ay isasaayos, at sa pagsasaayos ng komunikasyon, may mga bagay na dapat
isasalang-alang.

15 | P a g e

e tti n g - l u g a r o p o o k
 a r ti c ip a n t s - t a o n g k a u s a p

n d s - l a y u n in o p a k a y

ct se q u e n ce - ta k b o n g u sa p a n

e y s - t o n o n g p a k ik ip a g -u s a p

n s t r u m e n t a l i ti e s - m id y u m n a g a m i t

o rm s - p a ksa n g u sa p a n

Kakayahang Pangkomunikatibo ng mga Pilipino

(Kakayahang Sosyolingguwistiko: Pag-unawa Batay sa Pagtukoy sa Sino,
Paano, Kailan, Saan, at Bakit)

 Ang modelong ginamit nina Canaile at Swain, inisa-isa nila ang mga kakayahang
pangkomunikatibo: una, ang lingguwistiko, ikalawa, ang sosyolingguwistiko, na
tatalakayin natin sa araling ito

 Sa kakayahang sosyolingguwistiko, maari natin balikan ang usapin tungkol sa pagkakaiba

ng competence o kagalingan o kakayahan sa performance o pagganap.

 Savignon(1972), isang propesor sa University of Illinois:

Competence ay ang batayang kakayahan o kaalaman sa wika
Performance ay ang paggamit ng tao sa wika.
 Idinagdag din ni Savignon(1972) na ang kakayahan o kaalaman ng isang tao sa wika ay
makikita, madedebelop, at matataya lamang gamit ang pagganap.

 Ang kakayahang sosyolingguwistiko ay ang pagsasaalang-alang ng isang tao sa ugnayan

niya sa mga kausap, mga impormasyong pinag-uusapan at ang lugar na pinag-uusapan.

16 | P a g e
  Sa akronim na SPEAKING, mapapansing tatlo sa mga ito ay ang participant, setting, at
norm na binibigyan din ng konsiderasyon ng taong may kakayahang sosyolingguwistiko

 Ayon kay Fantini( sa Pagkalinawan 2004), isang propesor sa wika, may mga salik
panlipunang dapat isaalang-alang sa paggamit ng wika.

Aralin 4: Kakayahang Pangkomunikatibo ng mga Pilipino

(kakayahang Pragmatik at Istratedyik)

 Komunikasyon – Ang akto ng pagpapapahayag ng ideya sa pamamagitan ng

pagsalita o pagsulat.

 Verbal na Komunikasyon- Pagpapahayag ng mensahe sa pamamagitan ng

pakikipagtalastasan.

 Di verbal na Komunikasyon- Ginagamitan ng kilos o galaw ng katawan upang

maiparating ang mensahe

 Kakayahang pragmatic – Pagtukoy sa kahulugan ng sitwasyong sinasabi, di

sinasabi at ikinikilos ng taong kausap.

 Kakayahang Istratedyik – Kakayahang magamit ang verbal at di verbal na

hudyat upang maipahatid ng mas malinaw ang mensahe.

17 | P a g e
 Pag- aaral ng kilos at galaw ng
Kinesika
katawan

Pictics Pag-aaral ng ekspresyon ng mukha

Pag-aaral sa galaw ng mata bilang
Oculesics
komunikasyon

Pag-aaral ng komunikatibong
Proksemika
paggamit ng espasyo

Pag-aaral sa mga paghawak o padama

Haptics
na naghahatid ng mensahe

Pag-aaral na tumutukoy kung

Chronemics paanong ang oras ay nakakaapekto sa
komunikasyon

Aralin 5: Kakayahang Pangkomunikatibo ng mga Pilipino

(kakayahang Diskorsal)

 Kakayahang Diskorsal – saklaw ng diskorsal ang pagkakaugnay – ugnay ng serye

ng mga salita o pangungusap na bumubuo ng makabuluhang teksto.

2 dapat isaalang-alang upang malinang ang kakayahang diskorsal:

 Cohesion o Pagkakaisa
 Coherence o Pagkakaugnay-ugnay

“Dapat tandaang ang isang taong may kakayahan sa wika ay dapat magtaglay hindi lamang ng
kaalaman tungkol ditto kundi kahusayan, kasanaayan at galling sa paggamit ng wikang angkop
sa mga sitwasyong pangkomunikatibo” – Bagari et. al 2007

Sina Canary at Cody (2000) ay nagbigay ng anim na pamantayan sa pagtataya ng

kakayahang pangkomunikatibo:

18 | P a g e
 PAKIKIBAGAY PAGLAHOK SA PAMAMAHALA
(ADAPTABILITY) PAG-UUSAP SA KAUSAP

Kakayahang May kakayahan Tumutukoy ito sa

mabago ang pag- ang isang taong sa kakayahan ng
uugali at kayunin gamitin ang isang taong
upang kaalaman sa pamahalaan ang
maisakatuparan anumang paksa pag-uusap.
ang pakikipag- sa
ugnayan. pkikisalamuha.

PAGKAPUKAW- BISA
KAANGKUPAN
DAMDAMIN (EFFECTIVENESS)
Ito ay Pagtiyak kung Naiaangkop niya
pagpapakita ng nauunawaan o ang kanyang
kakakayahang epektibo ang wika sa
mailagay sa pag-uusap. sitwasyon, lugar
damdamin sa at taong kausap.
katauhan ng
ibang tao.

Aralin 6: Introduksiyon sa Pananaliksik sa Wika ay Kulturang

Pilipino

Mga Hakbang sa Pagbuo ng Sulating Pananaliksik

1. Pagpili ng Mabuting Paksa

2. Pagbuo ng pahayag ng tesis (thesis statement)
 Ano ang layunin ko?
 Sino ang aking mambabasa?
 Ano-anong kagamitan ang kakailanganin ko?
3. Paghahanda ng pansamantalang bibliyograpiya

19 | P a g e
  Bibliograpiya – talaan ng iba’t ibang sangguniaan tulad ng aklat,
artikulo, report, peryodiko, web site at iba pa.
 Sa isang 3” x 5” na index card:
Pangalang ng awtor
Pamagat ng kanyang isinulat
Impormasyon ukol sa pagkakalathala (mga naglimbag, lugar at taon
ng pagkakalimbag, pamagat ng aklat)
 Ilang mahahalagang tala ukol sa nilalaman

4. Paghahanda ng tentatibong balangkas

5. Pangangalap ng tala o note taking
Tatlong uri:
 Tuwirang sinipi – direktang sinipi sa sangguniaan
 Buod – pinaikling bersyon ng mahabang teksto
 Hawig- binago lamang ang pananalita
6. Paghahanda ng iwinastong balangkas o final outline
7. Pagsulat ng borador o rough draft
 Intro
 Body
 Kongklusyon
8. Pagwawasto at pagrebisa ng borador
 Proofread
9. Pagsusulat ng pinal na sulating pananaliksik

20 | P a g e