Komunikasyon at

Pananaliksik sa wika at
Kulturang Pilipino (Yunit 2)
PAKSA: WIKA, WIKANG FILIPINO AT SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS
(MGA SITWASYONG PANGWIKA)
I. MGA SITWASYONG PANGWIKA

Malayo na ang nalakbay ng wikang Filipino. Nabasa mo sa mga

nagdaang aralin ang mahabang kasaysayan ng ating wika mula
sa panahon ng ating mga ninuno, panahon ng mga Espanyol, ng
rebolusyong Pilipino, ng mga Amerikano, ng mga Hapones, ng
pagsasarili, hanggang sa kasalukuyan. Sa mahabang kasaysayang
ito nakita natin ang paglago, pag-unlad, at pagbabago o pag-
evolve ng ating wika. Malaki ang epekto ng mga pagbabagong
dala ng panahon at ng makabagong teknolohiya sa mga
pagbabago rin sa kalagayan o sitwasyon ng ating wika. Nasaan na
nga ba o ano na nga ba ang kalagayan ng wikang Filipino sa ika-
21 siglo sa ibat ibang larangan? Ating alamin
A. Sitwasyong Pangwika sa
Telebisyon
Ang telebisyon ay itinuturing na pinakamakapangyarihang media sa kasalukuyan
dahil sa dami ng mamamayang naaabot nito.
Sa paglaganap ng cable o satellite connection ay lalong dumami ang manonood
ng telebisyon saanmang sulok ng bansa sapagkat nararating na nito maging ang
malalayong pulo sa bansa at maging mga Pilipino sa ibang bansa.
Ang magandang balita, wikang Filipino ang nangungunang midyum sa telebisyon sa
ating bansa.
Ang halos lahat kasi ng mga palabas sa mga local na channel ay gumagamit ng
wikang Filipino at ng ibat ibang barayti nito.
Ito ang wika ng mga teleserye, mga pantanghaling palabras, mga magazine show,
news and public affairs, komentaryo, dokumentaryo, reality, TV, mga programang
pang-showbiz, at maging mga programang pang-edukasyon.
May mangilan-ngilang news program sa wikang Ingles subalit ang mga itoy hindi sa
mga nangungunang estasyon kundi sa ilang lokal na news TV at madalas ay
inilalagay hindi sa primetime kundi sa gabi kung kailang tulog na ang nakararami.
 Ang pagdami ng palabas pantelebisyon particular ang mga teleserye o
telenobela at mga pantanghaling programa o noontime show tulad ng Eat
Bulaga at Its Showtime na sinusubaybayan ng milyon-milyong manonood ng
isa sa malalaking dahilan kung bakit ang halos lahat ng mamamayan sa bansa
ay nakauunawa at nakapagsasalita ng wikang Filipino.
Malakas ang impluwensya ng mga programang ito na gumagamit ng wikang
Filipino sa mga manonood.
Hindi kasi uso ang mag-subtle o mag-dub ng mga palabras sa mga wikang
rehiyonal.
Ang madalas na exposure sa telebisyon ang isang malaking dahilan kung bakit
sinasabing 99% ng mga mamamayan sa Pilipinas ang nakapagsasalita ng
Filipino at maraming kabataan ang namumulat sa wikang ito bilang kanilang
unang wika maging sa lugar na hindi kabilang sa kapatagan.
Sa mga probinsiya, kung saan rehiyonal na wika ang karaniwang gamit ay
ramdam ang malakas na impluwensiya ng wikang ginagamit, sa telebisyon.
Makikita sa mga paskil o babalang nasa paligid ng mga lugar na ito ang
paggamit ng wikang Filipino tulad ng Bawal Pumarada Rito o Bawal
Magtapon ng Basura Rito.
Kapag nagtanong ka ng direksyon sa wikang Filipino ay sasagutin ka rin sa
wikang ito. Patunay ang mga ito na habang dumarami ang manonood ng
telebisyon ay lalong lumalakas ang hatak ng midyum na ginagamit ditto sa
mga mamamayan saanmang dako sa bansa at maging ng mundo.
B. Sitwasyong Pangwika sa Radyo
at Diyaryo
Katuld ng telebisyon. Filipino rin ang nangungunang wika sa radyo.
Ang hhalos lahat ng mga estasyon ng radyo sa AM man o sa FM ay
gumagamit ng Filipino at ibat ibangbarayti nito.
May mga programa rin sa FM tulad ng Morning Rush na gumagamit ng wikang
Ingles sa pagbo-broadcast subalit nakararami p rin ang gumagamit ng Filipino.
May mga estasyon ng radyo sa probinsiyang may mga programang
gumagamit ng rehiyonal na wika pero kapag may kinapanayam sila ay
karaniwang sa wikang Filipino sila nakikipag-usap.
Sa mga diyaryo naman ay wikag Ingles ang ginagamit sa mga broadcast at
wikang Filipino sa mga tabloid maliban sa Peoples Journal at Tempo na
nakasulat din sa wikang Ingles.
Subalit tabloid ang mas binibili ng masa o mga karaniwang tao tulad ng mga
drayber ng bus at dyip, mga tinder sa palengke, mga ordinaryong
mangagawa, at iba pa dahil sa mas mura at nakasulat sa wikang higit nilang
naiintindihan, kaya naman masasabing masa malawak ang impluwensiya ng
mga babasahing ito sa nakararaming Pilipino.
 Iyon nga lang, ang lebel ng Filipinong ginagamit sa mga tabloid ay
hindi ang pormal na wikang karaniwang ginagamit sa mga
broadsheet.
Nagtataglay ito ng pula, malalaki, at nagsusumigaw na hedline na
naglalayong makaakit agad ng mambabasa.
Ang nilalaman ay karaniwan ding sensasyonal at litaw sa mga ito
ang mga barayti ng wika kaysa sa pormal na Filipino.
C. Sitwasyong Pangwika sa Pelikula

Bagamat mas maraming banyaga kaysa local na pelikula ang

naipalalabas sa ating bansa taon-taon ang mga local na
pelikulang gumagamit ng midyum na Filipino at mga barayti nito ay
mainit ding tinatangkilik ng mga manonood.
Katunayan, sa dalawang nangungunang pelikulang ipinalabas
noong 2014 batay sa kinita, lima sa mga ito ang local na
tinatampukan din ng mga local na artista.
Iyon nga lanag, Ingles ang karaniwang pamagat ng mga
pelikulang Filipino tulad ng One More Chance, Starting Over Again,
It Take a Man and a Woman, Bride for Rent, Youre My Boss, Youre
Still the One, at iba pa.
Ang wikang ginagamit ay Filipino, Taglish, at iba pang barayti ng
wika.
 Hindi na nga maitatatwang Filipino ang wika o lingua franca ng
telebisyon, radyo, diyaryo, at pelikula.
maaaring sabihing ang pangunahing layunin ng mga ito sa
paggamit ng Filipino bilang midyum ay upang makaakit nang mas
maraming manonood, tagapakinig, o mambabasa na
makakaunawa at malilibang sa kanilang palabras, programa, at
babasahin upang kumita sila nang mas Malaki.
Subalit hindi rin mapasusubalian ang katotohanang dahil sa
malawak na impluwensiya ng wikang ginagamit sa mass media ay
mas maraming mamamayan sa bansa ngayon ang
nakapagsasalita, nakauunawa, at gumagamit sa wikang Filipino.
Isang mabuting senyales para sa lalong pag-unlad at paglago ng
ating wikang pambansa.
 Bagamat laganap na sa mass media, mapapansin pa rin na ang
wikang Filipino ay madalas na ginagamit sa mga programa sa
radyo at telebisyon, sa tabloid at sa pelikula kung saan ang
nananaig na tono ay impormal, at waring hindi gaanong istrikto
ang pamantayan ng propesyonalismo.
Sa maraming babasahinat palabas sa Filipino, ang tila
nangingibabaw na layunin ay mang-aliw, manlibang, lumikha ng
ugong at ingay ng kassayahan (Tiongson, 2012).
Isang pag-asam at hamon para sa mga taong nasa likod ng mass
media at mga taong tumatangkilik sa mga ito na hindi lag basta
lumaganap ang Filipino kundi magamit din ito ng mga nasabing
midyum upang higit na maitaas ang antas ng ating wika.
II. SITWASYONG PANGWIKA SA IBA PANG
ANYO NG KULTURANG POPULAR
Isa sa mga katangian ng wika ang pagiging malikhain. Sa patuloy
na paglago ng wika ay umuusbong ang ibat ibang paraan ng
malikhaing paggamit ditto dala na rin ng impluwensiya ng mga
pagbabagong pinalalaganap ng media. Sa kasalukuyan ay may
ibat ibang nauusong paraan ng malikhaing pagpapahayag na
gumagamit ng wikang Filipino at mga barayti nito sa mga
sitwasyong tulad ng sumusunod:
A. Fliptop

Itoy pagtatalong oral na isinasagawa nang pa-rap. Nahahawig ito

sa balangkas dahil ang mga bersong nira-rap ay magkakatugma
bagamat sa fliptop ay hindi nakalahad o walang malinaw na
paksang pagtatalunan.
Kung ano lang ang paksang sisimulan ng nauuunang kalahok ay
siyang sasagutin ng kanyang katunggali.
Di tulad ng balagtasan na gumagamit ng pormal na wika sa
pagtatalo, sa fliptop ay walang nasusulat na iskrip kaya karaniwang
ang mga salitang ibinabato ay di pormal at maibibilang sa ibat
ibang barayti ng wika.
Pangkaraniwan na ang paggamit ng mga salitang nanlalait para
mas makapuntos sa kalaban.
 Laganap ang fliptop sa mga kabataan.
Katunayan, may malalaking samahan na silang nagsasagawa ng
mga kompetisyong tinatawag na Battle League.
Ang bawat kompetisyong tinatampukan ng dalawang kalahok ay
may tigatlong round at ang panalo ay dinedesisyunan ng mga
hurado.
May mga fliptop na isinasagawa sa wikang Ingles subalit ang
karamihan ay sa wikang Filipino lalo sa tinatawag nilang Filipino
Conference Battle.
Ang karaniwang paraan ng paglaganap ng fliptop ay sa
pamamagitan ng YouTube.
Milyon-milyon ang views ng mga kompetisyong ito. Sa ngayon ay
maraming paaralan na rin ang nagsasagawa ng fliptop lalo sa
paggunita ng Buwan ng Wika.
B. Pick-up Lines

May mga nagsasabing ang pick-up lines ay makabagong bugtong

kung saan may tanong na sinasagot ng isang bagay na madalas
maiuugnay sa pag-ibig at iba pang aspekto ng buhay.
Sinasabing nagmula ito sa boladas ng mga binatang nanliligaw na
nagnanais magpapansin, magpakilig, magpangiti, at magpa-ibig
sa dalagang nililigawan.
Kung may mga salitang angkop na makapaglalarawan sa pick-up
line, masasabing itoy nakatutuwa, nakapagpapangiti, nakakikilig,
cute, cheesy, at masasabi ring corny. Madalas itong marinig sa
usapan ng mga kabataang magkakaibigan o nagkaaibigan.
Nakikita rin ito sa mga Facebook wall, sa Twitter, at sa iba pang
social media network.
 Kailangang ang taong nagbibigay ng pick-up line ay mabilis mag-isip
at malikhain para sa ilang sandal lang ay maiugnay o mai-konekta ang
kanyang tanong sa isang nakapagpapakilig sa sagot.
BOOM! ang sinasabi kapag sakto o maliwanag na maliwanag ang
koneksiyon ng dalawa.
Nauso ang pick-up lines dahil sa impluwensiya ni Boy Pick-up o Ogie
Alcasid sa programa nilang Bubble Gang na may ganitong segment.
Naging matunog din ito lalo na nang gamitin ni Senadora Miriam
Defensor Santiago sa kanyang talumpati; at isinulat pa niya sa aklat na
Stupid is Forever.
Dito pinagsama-sama niya ang ibat ibang pick-up lines, orihinal man
niya o hindi.
Naging best seller ang aklat niyang ito kayat ngayoy mas maraming
tao na ang nagpapalitan ng mga pick-up line gamit ang wikang
Filipino o Taglish at ibat ibapang barayti ng wika.
Halimbawa:
TEA ka ba? TEAnamaan na kasi ako sayo eh
C. Hugot Lines

Ang hugot lines na tinatawag ding love lines o love quotes ay isa pang
tunay na ang wika nga ay malikhain.
Hugot lines ang tawag sa mga linya ng pag-ibig na nakakikilig,
nakatutuwa, cute, cheecy, o minsay sa linya ng ilang tauhan sa
pelikula o telebisyong nagmarka sa pusot isipan ng mga manonood
subalit madalas nakagagawa rin ng sarili nilang hugot lines ang mga
tao depende sa damdamin o karanasang pinagdaraanan nila sa
kasalukuyan.
Minsan ang mga itoy nakasulat sa Filipino subalit madalas, Taglish, o
pinaghalong Tagalog at Ingles ang gamit na salita sa mga ito. Makikita
sa kabilang pahina ang ilang halimbawa ng hugot lines.
Halimbawa:
Ang crush ay parang math problem, kung hindi mo makuha,
titigan mo nalang.
D. Sitwasyong Pangwika sa Text

Ang pagpapadala at pagtanggap ng SMS (short messaging system)

na lalong kilala bilang text message o text ay isang mahalagang
bahagi ng komunikasyon sa ating bansa,
Katunayan, humigit-kumulang apat na bilyong text ang ipinadadala at
natatanggap sa ating bansa araw-araw kaya naman tinagurian
tayong Texting Capital of the World.
Higit na itong popular kaysa pagtawag sa telepono o cell phone dahil
bukod sa mas murang mag-text kaysa tumawag sa telepono ay may
mga pagkakataong mas komportable ang taong magparating ng
maiikling mensaheng nakasulat kaysa sabihin ito nang harapan o sa
text nga naman ay hindi mo nakikita ang ekspresyon ng mukha o tono
ng boses ng taong tumatanggap ng mensahe.
Sa pagpindot din sa keypad ay mas nabibigyan ng pagkakataon ang
taong i-edit ang sarili niya at piliin ang mas angkop na pahayag o salita
kaysa sa kung aktuwal niya itong sinasabi sa harapan man o sa
telepono.
 Subalit ano ba ang katangian ng wika sa SMS o text? Ikaw mismo
kapag nag-te-text ay malamang na gumagamit ng magkahalong
Filipino at Ingles at pinaikling mga salita, hindi ba?
Sa pagbuo ng mensahe sa text, madalas ding binabago o pinaiikli
ang baybay ng mga salita para mas madali o mas mabilis itong
mabuo. 160 characters (titik, numero, at simbolo) lang kasi ang
nilalaman ng isang padalahan ng mensahe kaya nangyayari ito
para makatipid sa espasyo at para mapabilis ang pagpindot sa
maliliit na keypad ng cell phone.
Walang sinusunod na rule o tuntunin sa pagpapaikli ng salita,
gayundin kung sa Ingles o sa Filipino ba ang gamit bastat
maipadala ang mensahe sa pinakamaikli, pinakamadali, at kahit
paanoy naiintindihang paraan.
Halimbawa:
dito (d2), Happy Birthday (HBD), sn k n b?
E. Sitwasyong Pangwika sa Social
Media at sa Internet
Sa panahog ito ay mabibilang na lang marahil sa daliri ang tao lalo
na lang marahil sa daliri ang tao lalo na ang kabataang wala ni
isang social media account tulad ng Facebook, Instagram, Twitter,
Pinterest, Tumblr, at iba pa.
Maging mga nakatatanda tulad ng mg lolo at lola ay kabilang ba
rin sa mga netizen a umaarangkada ang social life sa
pamamagitan n social media. Marami ang nagtuturing ditong
isang biyaya dahil nagiging daan ito ng pagpapadali ng
komunikasyon sa pagitan ng magkakaibigan o mga mahal sa
buhay lalo na iyong malalayo sa isat isa o matagal nang hindi
nagkikita.
Madaling makabalita sa mga nangyayari sa buhay sa
pamamagitan ng mga naka-post na impormasyon, larawan, at
pagpapadala n pribadong mensahe gamit ang mga ito.
 Kumusta naman kaya ang paggamit ng wika sa mga social media?
Tulad ng sa text, karaniwan ang code switching o pagpapalit-palit
ng Ingles at Filipino sa pagpapahayag gayundin ang pagpapaikli
ng mga salita o paggamit ng daglat sa mga post at komento rito.
Gayumpaman, dahil di tulad ng text o SMS na pribado o iisang tao
lang ang inaasahang makababasa, sa social media ay
mapapansing mas pinag-iisipan ang mga salita o pahayag bago i-
post dahil mas maraming tao ang maaaring makabas nito. Sa post
o komento ay madalas Makita ang edited.
Ibig sabihin, may binago o inayos ang nag-post o nag-komento
pagkatapos niyang mabasa ang kanyang isinulat/
Sa Internet bagamat marami nang website ang mapagkukunan
ng mga impormasyon o kaalamang nasusulat sa wikang Filipino o
Tagalog ay nananatiling Ingles pa rin ang pangunahing wika nito.
Napakalawak at napakarami kasi ng mga taong konektado sa
Internet na umaabt sa mahigit 3 bilyon sa buong mundo.
 Sa Pilipinas, nasa 39,470 milyong katao ang konektado sa Internet sa
taong 2015 at itoy dumarami nang 10% taon-taon.
Bagamat nasa 39.49% na ito ng buong populasyon ng Pilipinas ay
nasa 1.35% lamang ito ng kabuoang bilang ng mga taong konektado
sa Internet sa buong mundo.
Ang pangunahing wika sa mga website at sa iba pang impormasyong
mababasa, maririnig at mapanonood sa Internet ay nananatiling
Ingles.
Ano-ano nga ba ang babasahin at impormasyong nasusulat sa wikang
Filipino sa Internet?
Mababasa rito ang mga dokumentong pampamahalaan tulad ng
ating saligang batas, mga kautusang pampamahalaan mula sa ibat
ibang kagawaran, mga impormasyon mula sa ibat ibang sangay ng
pamahalaan, gayundin ang maraming akdang pampanitikan, mga
awiting nasusulat sa wikang Filipino maging ang mga lumang awiting-
bayan na karaniwang laganap lamang dati sa paraang pasalita, mga
resipe, rebuy ng mga pelikulng Tagalog, mga balita mula sa ibat ibang
pahayagang online, disksyonaryong Filipino, mga impormasyong
pangwika, video ng mga broadcast, at samot saring sulatin sa wikang
Filipino tulad ng mga blog, komento at marami pang iba.
F. Sitwasyong Pangwika sa
Kalakalan
Wikang Ingles ang higit na ginagamit sa mga boardroom na
malalaking kompanya at korporasyon lalo na sa mga pag-aari o
pinamuhunan ng mga dayuhan at tinatawag na multinational
companies.
Ito rin ng wika sa mga Business Process Outsourcing (BPO) o mga
call center lalo na iyong mga kompanyang nakabase sa Pilipinas
subalit ang sinserbisyuhan ay mga dayuhang customer.
Ang mga dokumentong nakasulat tulad ng memo, kautusan,
kontrata, at iba pa ay gumagamit din ng wikang Ingles
Ang mga web site ng malalaking mangangalakal na ito ay sa Ingles
din nakasulat gayundin ang kanilang mga press release lalo na
kung ito ay sa mga broadsheet o magazine nalalathala.
 Gayunpaman, nananatiling Filipino at ibat ibang barayti nito ang
wika sa mga pagawaan o production line, mga mall, mga restoran,
mga pamilihan, mga palengke, at maging sa direct selling.
Ito rin ang wikang ginagamit sa mga komersiyal o patalastas
pantelebisyon o panradyo na umaakit sa mga mamimili upang
bilhin ang mga produkto o tangkilikin ang mga serbisyo ng mga
mangangalakal.
Mas malawak at mas maraming mamimili kasi ang naaabot ng
mga impormasyong ito kung wikang nauunawaan ng nakararami
ang gagamitin.
G. Sitwasyong Pangwika sa
Pamahalaan
Sa bisa ng Atas Tagapagpaganap Blg. 335, serye ng 1988 na nag-
aatas sa lahat ng mga kagawaran, kawanihan, opisina, ahensya,
at instrumentality ng pamahalaan na magsagawa ng mga
hakbang na kailangan para sa layuning magamit ang Filipino sa
opisyal na mga transaksiyon, komunikasyon, at korespondensya,
naging mas malawak ang paggamit ng wika sa ibat ibang antas
at sangay ng pamahalaan.
Ito ang malaking kontribusyon ng dating Pangulong Cory Aquino sa
paglaganap ng wikang Filipino sa pamahalaan dahil hanggang sa
kasalukuyan ay nananatili ang mga pinasimulan niyang mga
inisyatibo sa paggamit ng wika.
 Tulad ng kanyang ina, si Pangulong Benigno Aquino III y nagbigay
rin ng malakig suporta at pagpapahalaga sa Wikang Filipino sa
pamamagitan ng paggamit niya ng wikang Filipino sa
pamamagitan ng paggamit niya ng wikang ito sa mahahalagang
panayam at sa mga talumpating ibinibigay niya katulad ng SONA o
State of the Nation Address. Sa buong panahon ng kanyang
panunungkulan ay sa Filipino niya ipinararating ang kanyang SONA.
Makabubuti ito para maintindihan ang ordinaryong mamamayan
ang kanyang mga sinasabi.
Ito rin ay nagbibigay ng impresyon sa mga nakikinig na
pinahahalagahan niya ang wikang ito.
Maging sa mga opisyal na pagdinig sa pamahalaan ay wikang
Filipino rin ang ginagamit subalit hindi rin naiiwasan ang code
switching lalo na sa mga salitang teknikal na hindi agad
naihahanap ng katumbas sa wikang Filipino.
H. Sitwasyong Pangwika sa
Edukasyon
Sa mga naunang aralin ay ating nalaman ang kasalukuyang kalagayan ng
wikang Filipino sa mga silid-aralan ayon sa itinakda ng K to 12 Basic Education
Curriculum.
Sa mababang paaralan (K hanggang Grade 3) ay unang wika ang gamit
bilang wikang panturo at bilang hiwalay na asignatura, samantalang ang
wikang Filipino at Ingles bilang magkahiwalay na asignaturang pangwika.
Sa mataas na antas ay nananatiling bilingguwal kung saan ginagamit ang
wikang Ingles bilang wikang panturo.
Bagamat marami pa ring edukador ang hindi lubusang tumatanggap sa
sitwasyong ito, ang pagkakaroon ng batas at pamantayang sinusunod ng mga
paaralan, pribado man o pampubliko ay nakatutulong nang malaki upang
higit na malinang at lumaganap ang unang wika ng mga mag-aaral, gayundin
ang wikang Filipino, kasabay ang pagakatuto ng wikang Ingles at makatulong
sa mga mag-aaral upang higit nilang maunawaan at mapahalagahan ang
kanilang pinag-aralan.
I. Register o Barayti ng Wikang
Ginagamit sa Ibat ibang Sitwasyon
Ang barayting ito ay nagagamit sa ibat ibang barayti ng wika.
Ang mga barayting ito ay nagagamit sa ibat ibang sitwasyong
pangwikang ating natalakay rito. Isa sa mga uri ng sosyolek ang
nais bigyang-diin dito, ang paggamit ng mga jargon o mga
terminong kaugnay ng mga trabaho o ibat ibang hanapbuhay o
larangan.
Kapag narinig ang mga terminong ito ay matutukoy o masasabi
ang larangan o sitwasyong karaniwang ginagamitan ng mga ito.
 HALIMBAWA
1. Ang mga abogado o taong nagtatrabaho sa korte ay maipakilala
ng sumusunod na mga jargon:
Exhibit, appeal, complainant, suspect, court, justice
2. Ang mga guro o mga taong konektado sa edukasyon ay
maipapakilala ng sumusunod:
Lesson plan, test, assessment, curriculum, textbook