You are on page 1of 3

Good Friday Special Edition 10th April 2020

GILEAD Inkhawmna Hmun : St Georges Church, ABIDS


Pathian Ni Tlai Dar 4:00 PM gileadhmcf@gmail.com

VOL XX. ISSUE 5 | H M C F T T  

ISUA, THUTHLUNG THAR PALAI


- Nl VL Hruaitluangi
Kum 2020 Good Friday chu Biak In-a kalin sermon ngaithla theilo mah ila, kan hruaituten remchang dang a ziaka chhiar theih turin
ruahmanna an siam a. Kan sermon sawi tur chu hian Gilead-ah zauzawk a kan zavaia kan lo chhiara, kan lo hlawkpui tlan theih nan
kan han tarlang zawk a ni.

Kan ngaihtuah ho atana ka rawn thlanchhuah chu, Isua, Thuthlung thar palai in ka rawn dah a. ‘Thuthlung’ kan h chuan a
sapṭawngin ‘Covenant’, ‘Testament’, h a ni a. Hei hian a kawh chu, mi pakhat aia tamte inkara thu thlun hna a kawk awm e. Kan thupuiin
a kawh chu, Pathianin mihring leh amah inkara a thu thlun a ni. ‘Thuthlung thar’ a awm chuan ‘Thuthlung hlui’, ‘Thuthlun hmasak’ a awm
a ni h a lang reng mai. Tichuan, kan thupuiin a rawn tarlan duh leh tum ber chu, hemi thu thlun hmasak leh thu thlun thar inkarah hian
Isua a awm h a ni.
Thuthlung Hmasa-ah chuan he ang hian kan hmu a. Pathian chu mithianghlim a nih angin a fate, Israel fate, nen inzawma awm
reng tur chuan Israel faten an sual leh bawhchhiatnate inthenthianghlim a ngai ṭhin a. Tin, Pathian chuan an sualte thupha chawi turin a
phut tlat a. Hemi atana inthawina tur hian Pathian chuan ran thisena inthawi a phut tlat a ni h Bible-ah kan hmu bawk. Hei hian a kawh
chu ran khan an aiawihin alo tuar ṭhin h a ni. Inthawi dan leh a hmun pawh hi Pathianin a duh uluk zia chu Levi cus-ah ka hmu thei a.
Inthawi tur chuan mipuite Puithiam hnenah ran thianghlim an lo keng anga, chu ran chu talhin a thisen chu Puithiamin maichamah a theh
tur a ni a (Lev 4 - 7). Tin, he an sual ngaihdam inthawina pawh hi hmun thianghlim a ni a. Puithiam chu thisen kengin kum khatah vawikhat
chiah alut thei a ni (Heb 9:7). Heng hi Thuthlung Hlui dan a ni.
Nimahsela, engvangin Thuthlung thar a lo awm tak le? Enga nge Pathian a thu GILEAD
phelh tawh ngailova chuan a thuthlun hmasak chu a phelh tak mai? Enga nge ‘Thuthlung Kan hun tawnin a zir loh avangin GILEAD pawh kan
Thar’ siama alo awm? kal dan pangngaiin kan kal thei dawn lo a. Tun issue
Hebrai 8:7-ah hian kan hmu a, “Thuthlung hmasa chu sawisel bo ni se, thlun aṭang chuan hard copy sem lovin, PDF file-in kan
nawn a ngai lo tur” in. Kawng thum chauh han sawi ta ila. Pakhatna-ah chuan, Israel thehdarh rih tawh dawn a chuvangin GILEAD size
hi hlen a ni a. Hei vang hian hmun awl a zau hle a,
faten Dan an zawh famkim thei lo. Deu 31:16-18 ah Israel faten dan bawhchhia in ram ar cle thawh duh tan inthlahrun loh tur a ni.
dang Pathiante an biak san h kan hmu a. Pahnihna-ah chuan malsawmna chu dan
zawmna hnuaia thuawihna zarah chauh a nih avangin malsawmna chu an chang thei
HMCF THAWHLAWM PEK DAN
lo. Tin, pathumna-ah chuan an sual inthawinate pawh chatuan kumkhaw daih a ni si lo.
Hengte hi Pathianin a hmuhin a thuphelh ngai miahlova pawh khan a thu a lo phelh ta a, Thuthar a awm leh te a nih loh chuan April thla
chhung HMCF inkhawm a awm rih dawn loh
Thuthlung Thar a lo siam ta a ni (Jer 31:31-34). Hei hi thil awlai a ni dawn miah lo h kan avangin thawhlawm thawh duh tan englai pawn
ngaihtuah thiam thei ang. Nimahsela, a mite a hmangaihna a nasat zawk em vang chauh hnuaia tarlan ah te hian a thawh thei reng a ni tih
a ni. kan han in hriattir nawn leh a ni e.
Isua’n Thuthlung Hlui chu rawn danglamin, Thuthlung Thar palai a rawn ni ta i) HMCF Bank Account - 151901000007164,
a. Tichuan, amah chu inthawina ran ai a rawn awh ta a. Puithiam vawi tamtak hna chu IFSC Code: IOBA0001519
vawikhatah a rawn tlak ta a. Thuthlung hmasa rawn ṭhiah chiangtu pakhat chu Heb
ii) HMCF Treasurer GPay (hruaiiv@oksbi),
9:25-26-ah khan kan hmu a. “Nimahsela, Puithiam Lalber chu kum nin mahni thisen PhonePe (hruaiz@ybl)
lo, thisen keng chunga Hmun Thianghlima a lut ṭhin angin, ani chu mahni inhlan fo turin
a lut hek lo; chu ni suh sela, leilung pian rh achin vawi tam tak a tuar tawh tur a ni;
nimahsela tun lai hun tawpah hian inthawi nana inhmang chawpin sual h bo nan vawi A hnuaia QR
khatah a lo lang ta nghal a ni.” Hei hian Thuthlung hmasa a vawi tam tak sual ngaihdam Code pawh hi
inthawi ngai chu rawn ṭhia n, vawikhat a thih kha Thutlung Thar siamtu chuan a tawk a payment tih nan a
lo ta a ni. hman theih e...
Tunah erawh chuan thuthlung tha lehzual palai a nih angzia zelin rawngbawl hna
ṭha zawk a lo chang ta, chu thuthlung chu thu am ṭha zawk chungah te siam a ni (Heb 8:6).
Heb 9:11-15 ah hian kan hmu bawk a. Krista chu thil ṭha, lo awm turahte Puthiam Lalbera
lo kalin, biakbuk, kuta sak loh, ropui leh famkim zawk kal tlangin, kan tan chatuana tlanna
hmu tawhin kelte leh bawng note thisen vang ni lovin, ama thisen vang zawkin Hmun
Thanghlimah chuan vawi khatah a lo lut tlingtla ta nghal a. Kel leh bawngpate thisen leh HMCF GILEAD chanchinbu
PDF File a download duh tan QR
bawngla vap, mi bawlhhlawh chunga theh mahin sa thiang khawp a a hthianghlim si
code hi scan mai tur. PDF le in
chuan, Krista, chatuana Thlarau zara hmelhem lova, Pathian hnena inhlana thisen chuan a hlawm a dahkhawm zel a ni a.
Pathian Nung rawng bawl turin in chhia leh ṭha hriatna chu thil h thite lakah chuan a Issue hmasa lam pawh en theih
va thianghlim nasa dawn em! Tin, he mi avang hian, ani chu thuthlung thar palai a ni, vek a ni.

HMCF Chanchinbu GILEAD-a thuziak duh emaw kan awm chuan Editorial Board member te hnenah englai pawhin a thehluh theih reng e.
1
“Ka ṭawngṭaina hi englo rimtui tak angin i hmaah hchhuahin awm sela; Ka kut phar hi tlai lam inthawina angin awm rawh se.”— Sam 141:2

Sermon chhunzawmna...
thuthlung hmasa hnuaia bawhchhiatnate boral tur chuan kan ‘boral’/ kan ‘thih’ ve a
lak ata tlan nan mi alo thih tak avangin ngai ta hna a ni a. Chu chu eng nnge a h
Editor kohvate chuan chatuana roluah tur thu am theih tak ang le?. Taksa nunna chu ‘thisen’
Tv CK Lalropuia - 8014127494 chu an chang thei ang. a ni h kan hre ṭheuh a, chuan, kan thih a,
Joint Editor
Enga nge Pathian hian sual ngaihdam kan thisen a chhuah ngei a lo tul ta a ni. Chu
Pu HZ Siama - 8008402064
Circulation Managers : nan ‘thisen’ kher a phut le?. Engkim siamtu, ngei mai chu a ni Pathian chuan a lo phut
Tv angrobul In mate - 8903452321 mihring pawh min siam a, khawvel leh a tak le!.
Tv H Lalmuanzuala - 9612113193 chhunga awm zawng zawng pawh dintu Krista thisenin min tlanchhuah a
Tv Lalnundika - 9515733790
leh, chung zawng zawng chunga roreltu min chhandam awmzia hi Kum 2012 kuma
Tv C Vanthangpuia - 8974174330
chuan enga nge a laka kan sualna ngaidam zaipui ka lo tawh ve tawh azarah chiang
turin phut a neih tlat le? Phut nei kher lo takin ka hrefiah ve in ka hria. Thisen chu
BIBLE CHHIAR CHHUAH pawhin, emaw thisen kher lovin enga nge ‘nunna’ a ni kan h kha. Min zaina chu a
min ngaihdam mai theihloh le h zawhna chhungah phuilo alo awm palh ni ngei tur
hi keimah pawhin ka lo ngaihtuah ve nasa a ni, zanah thisen alo put nasa hman hle
ṭhin a. Hebrai 9:22 ah chuan ‘thisen chhuak a, an hmuchhuak tlai ṭep a. Thisen ka hloh
lovin ngaihdamna reng a awm lo’, a lo hnem lutuk tawh avangin darkar tlemteah
HMCF 2020 Project pakhat - member a
sia. mihring ni pha tawh lo mai tur ka ni a.
tam thei ang ber Bible chhiarchhuah ni
Tihian i han chhui teh ang. Pathian Nimahsela, thisen ka mamawh ang zat mi
se a rel a ni a. Member chhiarchhuak
chu tha famkim, sual ngaitheilo, sual duh tlawmngai tak takten ui miahlova an thisen
zawng zawngte tan kum tawpah
lawmman a awm dawn bawk a ni. lo, Amahah sual awm theilo a ni h kan hre hlu tak ka tan an hlan a, min pe a. Thi lek
Kan lockdown hun hi hun ṭha a vek a. Nimahsela, mihring, Ama anpui ngeia lek tawh hnu chu Nunna min pe leh a, an
chuhin, tun ang hun baka hun hlu leh a siamte chu sual nen kan lo inchiahpiah ta thisen hmangin ka nung leh ta a ni. Hla-ah
remchang hi a awm zen zen lo a ni h si a, keini pawh sualin kan lo piang ta si a. pawh “Thisen-in min tlan ta” h hla te kha
hria in hmang ṭangkai ṭheuh turin kan in Chuvang chuan, Amah nen a inzawm leh tur a awmzia ka hmuthiam ta uar uar a. Isuan
sawm vek a ni. chuan thil pakhat phut a nei ta tlat a, thil a thisen hmanga min lo tlanchhuah, Nunna
pakhat h a ngai ta tlat. Chu chu enge kan min lo pek azara chatuan nunna chang ve
h chuan ‘Sualna hboral’ a ni. Eng nnge tur chauh kan ni h hi hre thar in, he Good
sual chu a boral theih tak ang le?. Keimahni Friday-ah hian lawmthu sawi chungin a
pawh sual kan nih tawh si chuan ‘sual’ ropuina I fak ang u!

HMA ṬANPUI

Tun kan boruak tawn chhoh; Lock Down avanga Hyderabad Mizo
harsatna tawk thei reng ṭanpuina tur leh a ṭul ṭul a hman atan HMCF
chuan Hyderabad Mizo Associa on hnenah Rs 5000 a pe.

KEIMAH VANGA LUNGNGAI A NI


Rawng a bawl laia Rabbi ropui leh zuitu ngah em em mai kha zam te reuhte chu cha n thlan bawmah a lut a, thlan chu thisen angin
lungngai mangangin Gerthsemani-ah a rum ta. Gethsemani huana a a lo far ta ṭhin a ni” in. Isua chu lungngaihna nasa takin a tuam vel
thlen hma ni li vel bawrchhung hian Isua hi lungngaihnain a lo tlak avangin a vun hnuai maia Capillary Vein chu cha n at hlan nen infinin
buak tawh a ni mai awm mange a h theih. “Tunah ka rilru a mangang a lo luang chhuak ta a ni. Lungngaih avang chuan thlan fimte chu a lo
e; eng nge ka sawi ang aw? ‘Ka Pa, he mi hun lakah hian mi chhandam chhuak a ni thei e, thisen anga far hial khawpa thlan chhuak chuan
rawh,’ ka ang em ni? Eng pawh ni sela... he mi hun thleng hian ka kan Lalpa tuar natzia a lang chiang hle mai. “Ka Pa, rem i h chuan
awmchhan a ni” (John 12:27) in a lo sawi a. He ang thu hi a hma he no hi ka hnen ata la sawn rawh;” in a ngen tlawk tlawk mai a ni
lam khan a la sawi ngai lo. A ṭawngkam en hian chu a hmachhawn (Lk.22:42).
tur harsatna leh hlauhawmna chuan thlah hauh loin a delh reng a ni A no in tur kha a hautak em a ni. Chu no chu Pathian laka
h a hriat theih. Chu lungngaihna a lo phurh mek chuan Gethsemani mihranna no, Pathian thinrimna no leh tuarna no a ni a. Charles
huanah a vawrtawp a thleng ta a. Pindan chungnung an chhuahsan H.Spurgeon phei chuan, "Uarlutuk a awm thei lo vang, a no in turah
dawn chuan Pathian fakna hla nen an chhuak a, tunah chuan hla chu hian hremhmun zawng zawng an chhung lut a ni” a hial a ni. Chu
ṭahna thawmin a thlak ta a ni. Nasa taka thlaphang leh mangangin a hremna chu chatuan hremna erawh a ni lo, Pathian anih avangin kan
awm a, a lungngaihna chu Pathian fapa ni lo se thihpui tham hial tur tan a tuar a ni. Sual hliam hnu piang tawh leh piang lo te pawhin
a ni. an tuar tur thihna leh hremna chu a no-ah chhunkhawm a ni a, na
A thlan thisen anga far hian a lungngaihzia a lang chiang hle. A lo thei a ni lo. Kan natnate leh kan lungngaihna te chu keini phurh
thlan lian taka far a ni mai lo, thisen pawlhin a far niin a lang. Damdawi zawh rual a ni lo. Lalpan min tuarsakin min phurhsak ta a ni. Kan
lam thiam Galen chuan “Hlauhna nasa lutukah hian thisenin a pawlh natna leh lungngaihna zawng zawng chu Lalpan a koah a nghat ta. A
rawng sen lam (crimson) chu a lo chhuak thei” in a sawi a; Warren nghawngkawlchu kan bah ve thiam hun apiangah kan phur pawh a
W. Wiersbee chuan hian a sawi "He ang hi hema drosis an a, rilru zang zel dawn a ni.
pek nasat lutuk KEIMAHNI VANGA LUNGNGAI A NIH avangin thisen

PALM SUNDAY PUAL SPECIAL EDITION 2


HRIATZAUNA

GOOD FRIDAY BEHBAWM NI PAWIMAWHTE

Good Friday lo thlen dawn hian ni pawimawh kohhran hrang hrangin ni serh kan nei nual a, a tlangpuiin Palm
Sunday, Good Friday leh Easter Sunday hi kan serh a. Lent huam chhunga ni pawimawh dang Easter Sunday, Tumkau
Ni leh Good Friday te chu a hrana sawi a nih dawn avangin tunah chuan sawi lo mai ila. Good Friday ni chanchin kan
hre hlawm tawh anga, a ni chhiar leh ni bik awm loh dan tlem sawi tel hram ila. Ni pawimawh dang chanchin te chu
tawi te tein lo tarlang ila :

Lent (Lenten Season) : Lent hun hi Kris ante hun pawimawh an hal a, a vâp chu hemi ni hian Puithiamin ringtute chalah kraws
pakhat a ni a. Mihringte chhandam tura Pathianin Chhandamtu a lemin a tat a, hei hian sual thupha chawina a en r.
rawn rh hriat rengna hun a ni. Mihring chu Pathian pawmtlak ni
turin amah a in thianghlim zo tawh lo va, Pathian khawngaihna Holy Week (Chawlhkar Thianghlim) : Palm Sunday aṭanga Good
avanga kan sualnate ngaihdam a nih theihna tura Isuan mihringte Friday ni thleng hi "Chawlhkar Thianghlim" an a. Hemi hun
sualna a phurh hriat rengna hun atan "Lent" hun hi an hmang a chhunga Isua thil hte Marka ziaka a lan dan chu : Tumkau Ni-
ni. ah Isua chu Jerusalem-ah a lut a. Tlai lamah Bethani khuaah a
zir rte nen an kir leh a. A tuk thawhṭanni ah chuan zing takah
Lent awmzia : Lent h chu Sapṭawng hlui a ni a, Anglo-Saxon Jerusalem-ah an kal leh a. A kalkawngah theipui rah lo a hau
ṭawnga "Lenten" aṭanga lo kalin English miten "lengthen" an hlum a. Jerusalem a thlen hnuin Temple a thian thianghlim a.
a. Mizo ṭawng chuan " rei" (to make longer) hna a ni thei. Lent Thawhlehni-ah Jerusalem-ah a lo kal leh a. Thil tam tak an lo
hun hi ṭhâl inṭanna a ni a. Isua Krista thihna ata a thawhlehna zawt a. Mahse, amah man theihna tur remchang an la hmu thei
atana thinlung inbuatsaihna hun atan an hmang a ni. lo. Nilaini-ah chuan Jerusalem-a kal lovin , Bethani-ah a chawl
hahdam a, hemi ni hian Simon-a inah zanriah a kil a; hmeichhe
Lent awmze dang : Lent awmze dang chu La n ṭawnga "Lili" hna pakha n hriak rimtui man to takin a rawn chulh a. Ningani-ah
a ni bawk. Lent huna Kohhran ni pawimawh te hi Krismas ni angin chuan Isuan a zir rte pahnih chu Jerusalem khuaah Kalhlen Kût
ni bik a awm lo va, thla dêt hun chu an chhiar dan a nih avangin chaw buatsaih turin a r a. Amah leh mi dang erawh chu Bethani-
hman hun a insawn ṭhin. Mahse a ni (day) erawh chu a insawn ve ah an awm rih a. Tlai lamah zanriah ei turin Jerusalem-ah chuan
lo. an kal a. Zanriah an kil zawhah chuan Gethsemani huanah an kal
a. Chuta an awm lai chuan Juda Iskariota'n a rawn man r ta a ni.
Lent inṭanna : Lent innṭanna chu thawhlehni (Easter) aṭanga
chhiar let a, ni 40-na (Pathianni chhiar tel lovin) Nilai niah a inṭan
Chhut dan dang pakhat chu : Jerusalem-ah Lal anga a luh niin
a. He angin a chhut theih bawk : Easter aṭanga chhiar leta hapta Temple a thian thianghlim a. Tlai lamah Bethani-ah a phei ta a ni
ruk leh a chanve-na Nilaini apiang a ni. He Nilaini hi "Vut phul ang. Thawhṭanni-ah chuan Jerusalem-ah a zir rte nen an kal leh
Nilai" (Ash Wednesday) an a. He Nilai ni hi Lent hun inṭan ni a a. Hemi ni hian theipui rah lo kalkawnga a hmuh chu a hau hlum
ni. Lent hun hi an ngai pawimawh em em ṭhin. Hmanlai chuan a. Thawhlehni-ah chuan Jerusalem-ah an kal leh a. Chanchin Ṭha
Bap sma chang tur te chu ni 40 chhung chaw an nghei r a. bua Isua thusawi hnuhnung tam ber hi Thawhlehni-a a sawi a nih
Easter zingah Bap sma an chan r ṭhin. Isuan ni 40 chhung chaw a rinawm. Nilaini-ah erawh chuan Bethani-ah a chawl hahdam a.
a nghei te, Mosia leh Elija ten ni 40 chhung chaw nghei a Pathian Zirtu tam berin Nilaini-ah hi chuan Isua hi hi chawlin an sawi deuh
an pawlna te kha entawnin bap sma chang tur te chuan h tak vek. Ningani-ah pawh a zir r pahnih Jerusalem-a Kalhlen Kût
zeta Pathian an pawlna hun atan Lent hun ni 40 hi an hmang a ni. chaw buatsaih tura a rh bak te nen chuan chhun lamah Bethani-
ah an awm a. Tlaiah Jerusalem khawpuiah Kalhlen Kût chaw ei
Lent chu tuarna leh simna en r nan : He Nilaini-ah hian tuarna turin an chhuak a. Zanriah ei khamah Gethsemani huan lamah an
leh simna en r nan Puithiamin mipui lu chungah vut a phul a. Hei kal a; chuta an awm lai chuan an rawn man ta a ni.
hi "Vut phul Nilaini" an hchhan pawh a ni. Lent hun hi Bap sma
chang turte chauh lo pawhin Krista tuarna en r nan te, mahni Good Friday : Good Friday hi tahrik ni bik a awm lo va. Kum n
inthunun nan leh inserh nan te an hmang a. He Lent hun chhung a insawn chhan hi Judate Calender kan zawm vang a ni. Judate
hian hlimna min thlen thei inneih te leh hlimna dang reng reng chuan thla an chhiarin thlafang hi an ring a. Thla lo de hi ni khat
an nei ngai lo. Chaw ngheia inserh nan an hmang a. Chaw an ei a ni a, thla mang chu ni 29/30 vel a ni ṭhin. Kalhlen Kût chu Nisan
pawhin sa tel loin an ei a, Lent hun chhunga thil thleng te chu : thla ni 14/15 a ni a, thla vânglai a ni. March 21 leh April 24 inkara
thla bial awm hmasa apiang hi Judate Kalhlen Kût hun a ni a. Thla
Ash Wednesday : "Vut phul Nilaini" hian thawhlehna bial hnaih ber Zirtawp chu Good Friday a ni. Thla bial hnu lama
chhinchhiahna leh sual thupha chawi a en r a. Roman Catholic Sunday lo awm hmasa ber chu Easter Sunday (Isua Thawhleh ni)
Kohhran chuan tûm hnah ro (Isua chawimawi ṭuma an ken kha) a ni ṭhin.

GOOD FRIDAY PUAL SPECIAL EDITION 3

You might also like