[ΤΊΤΛΟΣ ΕΓΓΡΆΦΟΥ]

Α΄ επεισόδιο, 1η σκηνή, στ. 437-494

Αφού διαβάσετε τους στίχους 437-494, να απαντήσετε στα παρακάτω:

1. α) Ποιο είναι το νέο πρόσωπο που εμφανίζεται στη σκηνή μετά την είσοδο της
Ελένης και του Χορού στο παλάτι; Εμφανίζεται ο Μενέλαος .
β) Από ποια πάροδο νομίζεται πως έρχεται; Έρχεται από την δεξιά πάροδο,
γιατί έρχεται από τη θάλασσα. Στο αρχαίο θέατρο από τη δεξιά πάροδο
έμπαιναν όσοι έρχονταν ή από το λιμάνι ή την πόλη.
γ) Τί φοράει; Φοράει κουρέλια από το καραβίσιο πανί.
δ) Πώς πληροφορούμαστε ποιος είναι; Ο Μενέλαος αυτοσυστήνεται. Στον
μονόλογό του αναφέρει ότι είναι ο ξακουστός βασιλιάς της Σπάρτης , θυμάται
τα παλιά μεγαλεία και τις περιπλανήσεις του.

2. Στους στίχους 470 και 482-483 υπάρχει τραγική ειρωνεία.

α) Να εξηγήσετε γιατί.

στ. 470: Υπάρχει τραγική ειρωνεία γιατί δεν έφερε την πραγματική Ελένη,
αλλά το είδωλο της. Η πραγματική Ελένη βρίσκεται και αυτή στην
Αίγυπτο στο παλάτι.

στ. 482-483: Υπάρχει τραγική ειρωνεία γιατί δεν είναι η γυναίκα του αυτή
που είναι στην σπήλια, αλλά το είδωλο της. Επίσης, δεν φταίει εκείνη για
τις συμφορές του, αλλά οι θεοί.

β) Νομίζετε ότι η αντίληψη που έχει ο Μενέλαος στους στίχους αυτούς για την
Ελένη θα διευκολύνουν/επιταχύνουν ή θα εμποδίσουν/επιβραδύνουν την
αναγνώριση των δύο συζύγων; Να υπογραμμίσετε τη σωστή απάντηση.

3. Στους στίχους 478-480 εντοπίζεται η αντίθεση ανάμεσα στο «φαίνεσθαι» και

στο «είναι» (τα φαινόμενα απατούν). Να εξηγήσετε με λίγες λέξεις γιατί.

Στους στοίχους αυτούς έχουμε αντίθεση στο «φαίνεσθαι» και στο «είναι» γιατί ο
Μενέλαος ενώ είναι ξακουστός βασιλιάς και ένδοξος στρατηγός παρουσιάζεται
στην σκηνή με κουρέλια, βρόμικος και ταλαιπωρημένος. Από την εξωτερική του
εμφάνιση και μόνο δεν θα πιστεύαμε ότι είναι βασιλιάς.

4. Ο Μενέλαος βρίσκεται σε τραγική θέση.

α) Να δικαιολογήσετε την άποψη αυτή αναφέροντας τρεις (3) λόγους.

1
 [ΤΊΤΛΟΣ ΕΓΓΡΆΦΟΥ]

1. Μεταπίπτει από την ευτυχία στη δυστυχία

2. Είναι αντιμέτωπος με τους θεούς που αρνιούνται την επιστροφή του στην
πατρίδα.
3. Αγνοεί την αλήθεια και δεν ξέρει ότι ουσιαστικά βασανίστηκε για ένα είδωλο.

β) Με βάση τα παραπάνω, νομίζετε ότι ο Μενέλαος προκαλεί στους θεατές τον

«έλεο» (συμπόνια, πόνο); Ναι ή όχι; Να υπογραμμίσετε τη σωστή λέξη.

5. Ως θεατές/αναγνώστες της Ελένης είναι η δεύτερη φορά που ακούμε κάποιον

ήρωα να περηφανεύεται πως κούρσεψε την Τροία: στον Πρόλογο ο Τεύκρος,
τώρα ο Μενέλαος.
α) Να σημειώσετε δύο (2) ομοιότητες και (2) διαφορές ανάμεσα στους δύο αυτούς
ήρωες ως προς τη σκηνική παρουσία και την κατάστασή τους.
Ομοιότητες:
* Και οι δυο είναι περιπλανώμενοι και προσπαθούν να επιστρέψουν στην
πατρίδα.

*Τόσο ο Μενέλαος όσο και ο Τεύκρος είναι τραγικά πρόσωπα.

Διαφορές:
*Ο Τεύκρος έχει τα ρούχα του και τα όπλα του, ενώ ο Μενέλαος όχι.
*Ο Τεύκρος ξέρει που βρίσκεται και για ποιο λόγο έχει φτάσει στην Αίγυπτο.
Ήρθε να ζητήσει μαντεία από την Θεονόη για να συνεχίσει το ταξίδι του. Ο
Μενέλαος είναι ναυαγός και δεν ξέρει που βρίσκεται.

β) Ποιες σκέψεις για τις συνέπειες του πολέμου μάς γεννά η τύχη των δύο αυτών
ηρώων;

Η τύχη των δυο ηρώων μας γεννά σκέψεις για άσχημες συνέπειες του πολέμου.
Αντιλαμβανόμαστε ότι πολλοί πόλεμοι γίνονται χωρίς σημαντικό λόγο και ότι
τόσο οι νικητές όσο και οι ηττημένοι συχνά καταστρέφονται για τον πόλεμο.

6. Να σημειώσετε ποια σχήματα λόγου εντοπίζονται στις παρακάτω φράσεις

επιλέγοντας από την παρένθεση (αντίθεση, μεταφορά, παρομοίωση,
προσωποποίηση).
α) στ. 448: σαν τύραννος παρομοίωση

1
 [ΤΊΤΛΟΣ ΕΓΓΡΆΦΟΥ]

β) στ. 447-449: όχι με τη βία/… αλλά μ' ακολουθήσαν/ θέλοντας οι λεβέντες της
Ελλάδας. Αντίθεση
γ) στ. 460: τους αφιλόξενους γιαλούς  προσωποποίηση
δ) στ. 465: Και τώρα ναυαγός ο μαύρος μεταφορά

7. Να εντοπίσετε ακόμη μία (1) μεταφορά και μία (1) προσωποποίηση.

Μεταφορά = στ. 475 « πικρότερη τη δυστυχία»
Προσωποποίηση = στ. 481 « η θάλασσα κάταπιε’»

8. στ. 446-449: «με καράβια οδήγησα στην Τροία/ στράτευμα πλήθος κι όχι με τη
βία/ σαν τύραννος, αλλά μ' ακολουθήσαν/ θέλοντας οι λεβέντες της Ελλάδας.»
α) Ποια δύο πολιτεύματα αναφέρονται στο παραπάνω απόσπασμα;
Τα δυο πολιτεύματα που αναφέρονται στο απόσπασμα είναι η τυραννία και η
βασιλεία.

β) Ποιο είναι καλύτερο;

Καλύτερο πολίτευμα από τα δυο είναι η βασιλεία, γιατί η εξουσία ασκείται
σύμφωνα με τους νομούς της πόλης και με την θέληση των πολιτών. Αντίθετα
στην τυραννία η εξουσία ασκείται από τον άρχοντα παρά την θέληση των
πολιτών.

9. Να εντοπίσετε ένα σημείο όπου ο Μενέλαος αναφέρει άποψη με διαχρονική

ισχύ (ισχύει μέχρι και σήμερα), να σημειώσετε τους σχετικούς στίχους και να το
καταγράψετε με δικά σας λόγια.

Στους στοίχους 474-476 υπάρχει μια άποψη με διαχρονική ισχύ. Αυτή είναι ότι
μεγαλύτερη δυστυχία προκαλούν οι απότομες μεταστροφές της τύχης. Αυτός
που είναι συνηθισμένος στις δύσκολες καταστάσεις τις αντιμετωπίζει πιο
εύκολα, ενώ αντίθετα αυτός που είναι συνηθισμένος στην ευτυχία και στην
εύκολη ζωή θα του είναι παρά πολύ δύσκολο.