HISTORISCHE CONTEXT
Heel lang geleden…
Weten we iets van de historische Jezus? Bronnen zijn
nauwelijks bewaard gebleven. Wat is er wel?
1. Niet-christelijke bronnen:
- een Romeins geschiedschrijver, Tacitus, vermeldt een
Christus die de doodstraf kreeg door procurator
Pontius Pilatus tijdens de regering van keizer Tiberius.
- een Joods geschiedschrijver, Flavius Josephus,
vermeldt 2x Jezus. Hij schrijft over Jezus: een leraar
voor wie openstond voor de waarheid, iemand die
verbazingwekkende daden verrichtte, hij won veel
Joden voor zich maar ook Grieken, toen hij gestorven
was aan het kruis bleven zijn aanhangers hem lief
hebben want hij verscheen hun de 3de dag weer levend.
Er bestaat twijfel of de oorspronkelijke tekst niet is
aangepast door een christen maar er bestaat een
Arabische variant die ongeveer hetzelfde zegt. Hij
vermeldt Jezus nog een 2de keer in een korte passage.
- Suetonis, een Romeins geschiedschrijver spreekt over
Joden die voortdurend onrust veroorzaakten op
aanstoken van een zekere Christus.
-1-
HISTORISCHE CONTEXT
Wat we wel weten over de historische Jezus…
- Jezus’ geboortedatum is niet precies gekend. Twee
evangelisten zeggen hierover iets. Men denkt de
geboorte te situeren rond 4 voor Christus.
- Het begin van Jezus’ openbaar leven viel samen met
de prediking van Johannes de Doper.
- Jezus werd ‘rabbi’ (meester, leraar) genoemd zoals de
Schriftgeleerden die de wet verklaarden en de mensen
aanzetten tot een moreel en religieus leven.
- Jezus had een groep leerlingen rond zich en trok rond
om onderricht te geven.
- Jezus verklaarde de schriften op een eigen manier. Hij
sprak uit eigen gezag en beriep zich niet op zijn
voorgangers.
- Jezus trad op als profeet. Hij verrichtte tekenen en
vergeleek zich met profeten.
- Hij verkondigde het Rijk Gods.
- Door zijn manier van optreden kwam hij in conflict
met een aantal groepen.
- Jezus werd veroordeeld tot de kruisdood en stierf
rond het jaar 30 na Christus.
-3-
HISTORISCHE CONTEXT
Heel lang geleden…
Weten we iets van de historische Jezus? Bronnen zijn
nauwelijks bewaard gebleven. Wat is er wel?
2. Christelijke bronnen:
- brieven van Paulus die geschreven werden tussen 50
en 62 na Chr. Ze vermelden weinig over het leven van
Jezus. Er wordt enkel verwezen naar zijn woorden en
zijn kruisdood (zonder details). Paulus spreekt vooral
over de verrezen Jezus.
- de 4 evangelies die geschreven zijn ongeveer 70 tot
90 jaar na Chr. De evangelisten waren geen
ooggetuigen. De evangelies zijn geen biografieën, geen
verslaggevingen van ooggetuigen… Dit wil niet zeggen
dat het fictie is, ze bevatten wel biografisch en
historische elementen. De tekst is gekleurd door het
enthousiasme van de schrijvers die geloofden in de
verrijzenis van Jezus en dit wilden verkondigen. Ze
bevatten een mengeling van overgeleverde
herinneringen, symbolische taal, interpretaties, eigen
accenten… De evangelisten gebruikten ook elementen
uit dezelfde bronnen of gebruikten de tekst van een
andere evangelist.
-2-
HISTORISCHE CONTEXT
Bevolkingsgroepen in Jezus’ tijd
Jezus groeit op in Nazareth in een eenvoudig joods
gezin. In zijn land, dat bezet wordt door de Romeinen,
leven verschillende joodse bevolkingsgroepen. Er zijn
veel spanningen. Veel joden verwachten een Messias
die hun volk zal bevrijden. De Farizeeën zijn tegen de
bezetters maar voeren geen openlijk verzet. Ze volgen
strikt de Thora want dan zal God bevrijding brengen.
Onder hen ook de ‘Schriftgeleerden’ die de Thora
bestuderen. De Zeloten zijn religieuze verzetsstrijders
die vooral in Galilea leven en met geweld de Romeinen
willen verjagen. De Sadduceeën zijn de rijke klasse en
de leidende priesters. Ze hebben grote macht en
hebben een goede band met de bezetters. Het volk
minacht hen. De Essenen leven afgezonderd en kiezen
voor een zuivere, persoonlijke vroomheid met vasten,
bidden en bezinning. Ze voeren geweldloos verzet
tegen de Romeinen. De Samaritanen zijn geen
raszuivere joden. De joden moeten van hen daarom
niets weten. De tollenaars innen belastingen voor de
bezetters en worden ook niet graag gezien.
-4-