MATEMATIK SVM TAHUN

1 ASAS NOMBOR SEMESTER 2

UNIT 1.0 : ASAS NOMBOR

Dalam unit ini anda akan pelajari:

1.1.1 Mewakil dan menjelaskan nombor dalam pelbagai asas dari segi angka, nilai
tempat, nilai digit dan nilai nombor berdasarkan proses pengumpulan.

1.1.2 Menukar nombor daripada satu asas kepada asas yang lain menggunakan
pelbagai kaedah.

1.1.3 Membuat pengiraan yang melibatkan operasi tambah dan tolak bagi nombor dalam
asas dua dan asas lapan.

1.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan asas nombor.

1
1.1.1 MEWAKIL DAN MENJELASKAN NOMBOR DALAM PELBAGAI ASAS DARI SEGI ANGKA, NILAI
TEMPAT, NILAI DIGIT DAN NILAI NOMBOR BERDASARKAN PROSES PENGUMPULAN.

1. Asas nombor ialah sistem nombor yang merangkumi digit 0 hingga 9. Sistem nombor
terdiri daripada pelbagai asas nombor.
2. Asas sepuluh atau decimal merupakan asas yang digunakan secara meluas dalam
kehidupan seharian.
3. Jadual menunjukkan digit yang digunakan dalam asas dua hingga asas sepuluh.

Asas Nombor Digit

Asas 2 0, 1

Asas 3 0, 1, 2

Asas 4 0, 1, 2, 3

Asas 5 0, 1, 2, 3, 4

Asas 6 0, 1, 2, 3, 4, 5

Asas 7 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6

Asas 8 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

Asas 9 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8

Asas 10 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

2
CONTOH 1

Berikan dua contoh nombor yang mewakili nombor asas dua hingga nombor asas sepuluh.

Asas Nombor Nombor

10

ZON INFORMASI
TIPS MEMORI SAYA
Nombor Asas
Setiap asas mempunyai digit
0 hingga digit yang kurang
daripada asasnya. Contohnya ,
an a– asas 328
asas dua hanya mempunyai n – kuasa dibaca sebagai
digit 0 dan 1. a 4=a× a ×a × a “tiga dua asas lapan”

3
 NOMBOR DALAM ASAS DUA

1. Sistem pemprosesan data dalam komputer menggunakan nombor dalam asas dua yang
dinyatakan dengan menggunakan hanya dua digit, iaitu 0 dan 1.
2. Setiap digit bagi nombor dalam asas dua mempuyai nilai tempat seperti yang ditunjukkan
dalam jadual berikut.

7
2622 25 21 24 3
Nilai tempat Nilai tempat
24 232 202 22 21 20
Digit 1 0 0 0 1
Digit 128 64 32 16 8 4 2 1
1710 = (1×24) + (1×23) + (1×22) + (1×21) + (1×20)
Nilai nombor
1710 = 100012
CONTOH 1

Wakilkan 17 sebagai nombor dalam asas dua berdasarkan proses pengumpulan.

Penyelesaian
Susun 17 biji bola seperti
yang ditunjukkan dalam
gambar:

 1 kumpulan enam belas

 0 kumpulan lapan
 0 kumpulan empat
 0 kumpulan 2

 1 kumpulan sa
Kaedah pendaraban digit dengan nilai tempat.

4
NOMBOR DALAM ASAS LAPAN

1. Nombor dalam asas lapan menggunakan lapan digit, iaitu 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 dan 7.

2. Setiap digit bagi nombor dalam asas lapan mempuyai nilai tempat seperti yang
ditunjukkan dalam jadual berikut.
3.

Nilai tempat 84 83 82 82 80

Digit 4096 512 64 8 1

CONTOH 2

Wakilkan 28 sebagai nombor dalam asas lapan berdasarkan proses pengumpulan.

Penyelesaian Susun 24 biji bola seperti

yang ditunjukkan dalam
gambar:

 3 kumpulan lapan
 4 sa

Nilai tempat 81 80
Digit 3 4
2810 = (3×81) + (4×80))
Nilai nombor
2810 = 348

5
LATIHAN 1

1. Wakilkan setiap nombor berikut dalam asas dua berdasarkan proses pengumpulan.

(a) 2210 (b) 3010

2. Wakilkan setiap nombor berikut dalam asas lapan berdasarkan proses pengumpulan.

(a) 2410 (b) 3210

3. Nyatakan tiga nombor berturutan selepas nombor yang diberikan di bawah.

(a) 11102 (b) 100112

(c) 268 (d) 7778

6
A. NILAI TEMPAT BAGI SETIAP DIGIT

CONTOH 3

Nyatakan nilai tempat bagi setiap digit dalam nombor di bawah.

(a) 1111012 (b) 62318

Penyelesaian :

(a)
Nombor dalam asas dua 1 1 1 1 0 1

Nilai tempat 25 24 23 22 21 20

(b)

Nombor dalam asas lapan 6 2 3 1

Nilai tempat 83 82 81 80

LATIHAN 2

Tentukan nilai tempat yang bergaris bagi setiap digit yang berikut.

a) 11102 b) 100112

c) 11000112 d) 7778

e) 268 f) 17768

7
B. NILAI DIGIT BAGI SUATU NOMBOR DALAM ASAS DUA DAN ASAS LAPAN.

1. Nilai digit dalam suatu nombor ialah pendaraban digit dengan nilai tempat yang mewakili
digit tersebut.

CONTOH 4
Nyatakan nilai digit bagi setiap nombor di bawah.

(a) 1111012

Penyelesaian

(a) Kaedah pendaraban digit dengan nilai tempat.

Nombor 1 1 1 1 0 1

Nilai tempat 25 24 23 22 21 20

Maka, 1 × 23 = 8

Kaedah penggunaan blok sebagai nilai digit.

Nombor 1 1 1 1 0 1

Nilai tempat 25 24 23 22 21 20

Nilai Digit

8
(b) 6218

Penyelesaian

(a) Kaedah pendaraban digit dengan nilai tempat.

Nombor 6 2 1

Nilai tempat 82 81 80

Maka, 1 × 23 = 8

Kaedah penggunaan blok sebagai nilai digit.

Nombor 6 2 1

Nilai tempat 82 81 80

Nilai Digit

9
 LATIHAN 3

Hitungkan nilai bagi digit yang bergaris.

a) 100112 b) 1110112 c) 11010112

d) 2468 e) 75318 f) 364528

10
C. NILAI TEMPAT BAGI SETIAP DIGIT

1. Nilai nombor dalam asas dua dan asas lapan boleh ditentukan dengan menghitung hasil
tambah nilai digit nombor tersebut.

CONTOH 5

Nyatakan nilai tempat bagi setiap digit dalam nombor di bawah.

(b) 1111012 (b) 62318

Penyelesaian

(a)

Nombor 1 1 1 1 0 1

Nilai tempat 25 24 23 22 21 20

1111012 = (1×25) + (1×24) + (1×23) + (1×22) + (0×21) + (0×21)

Nilai nombor = 32 + 16 + 8 + 4 + 0 + 1
= 6110

SEMAK JAWAPAN

1. Tekan kekunci MODE 2 kali sehingga mendapat paparan

SD REG BASE
1 2 3

2. Tekan 3 untuk memilih BASE.

3. Tekan BIN
4. Tekan 111101, kemudian tekan =.
5. Tekan DEC, jawapan 61 dipaparkan
(b)

Nombor 6 2 3 1
Nilai tempat 83 82 81 80
62318 = (6×83) + (2×82) + (3×81) + (1×80)

Nilai nombor =
= 10

11
LATIHAN 4

1. Tentukan nilai nombor berikut dalam asas sepuluh.

a) 1112 b) 111012

c) 1100112 d) 11101012

e) 568 f) 7318

g) 76738 h) 21018

2. Tentukan nilai p dan nilai q.

(a) 11012 = (1 × 2p) + (1 × q) + (1 × 20)

p = q=

(b) 3758 = (3 × 8p) + (q × 81) + (5 × 80)

p = q=

12
 MATEMATIKSVM TAHUN 1
ASAS NOMBORSEMESTER 2

1.1.2 MENUKAR NOMBOR DARIPADA SATU ASAS KEPADA ASAS YANG LAIN
MENGGUNAKAN PELBAGAI KAEDAH.

Nombor dalam asas x Nombor dalam asas Nombor dalam asas y

10

A. PENUKARAN NOMBOR DALAM ASAS SEPULUH KEPADA ASAS YANG

LAIN.

CONTOH 6

Tukarkan 4510 kepada asas dua.

Penyelesaian

(a) Kaedah pembahagian berulang.

2 45 Baki angka dibaca dari bawah ke

2 22 ------- 1 atas

2 11 ------- 0

2 5 ------- 1

2 2 ------- 1
Pembahagian diteruskan sehingga digit sifar.
2 1 ------- 0

0 Maka, 4510 1= 1011012

-------

12
 MATEMATIK SVM TAHUN
1 ASAS NOMBOR SEMESTER 2

(b) Kaedah pembahagian menggunakan nilai tempat.

4510

Nilai tempat 25 24 23 22 21 20
= 32 = 16 =8 =4 =2 =1

1 1 1 1
Langkah 32 45 8 13 4 5 1 1
−32 0 − 8 −4 0 −1
13 5 1 0

Jawapan 1 0 1 1 0 1

Maka, 4510 = 1011012

CONTOH 7

Sungai Rajang ialah sungai yang terpanjang di Malaysia iaitu 563 kilometer.
Tukar 56310 kepada asas lapan

Penyelesaian

(c) Kaedah pembahagian berulang.

8 563 Baki

8 70 ------- 3

8 8 ------- 6
angka dibaca dari bawah ke
8 1 ------- 0
atas
0 ------- 1

Pembahagian diteruskan sehingga digit sifar.

Maka, 56310 = 10638

13
 (b) Kaedah pembahagian menggunakan nilai tempat.

56310

Nilai tempat 83 82 81 80
= 512 = 64 =8 =1

1 6 0
Langkah 512 563 8 51 1 3
−512 0 −48 −3
51 3 0

Jawapan 1 0 6 3

Maka, 56310 = 10638

LATIHAN 5
1. Tukarkan nombor dalam asas sepuluh berikut kepada nombor dalam asas dua.
(a) 3810 (b) 8710 (c) 14610

2. Tukarkan nombor dalam asas sepuluh berikut kepada nombor dalam asas lapan.
(a) 2410 (b) 8710 (c) 24310
 MATEMATIK SVM TAHUN 1
ASAS NOMBOR SEMESTER 2

B. PENUKARAN NOMBOR DALAM ASAS TERTENTU KEPADA ASAS SEPULUH.

CONTOH 8

Tukarkan setiap nombor berikut kepada nombor dalam asas

sepuluh. (a) 1111012(b)376758
Penyelesaian
(a) Nilai tempat
25 24 23 22 21 20
Digit 1 1 1 1 0 1
Asas 10 1111012 = (1×2 ) + (1×2 ) + (1×2 ) + (1×2 ) + (0×2 ) + (1×20)
5 4 3 2 1

= 6110

(b)
Nilai tempat 84 83 82 81 80
Digit 3 7 6 7 5
Asas 10 376758 = (3×8 ) + (7×8 ) + (6×8 ) + (7×8 ) + (5×80)
4 3 2 1

= 1631710

LATIHAN 6
Tukarkan nombor berikut kepada nombor dalam asas sepuluh.

a) 10010002 b) 10111112 c) 1001102

d) 5008 e) 743218 f) 500308

MATEMATIKSVM TAHUN 1 ASAS NOMBORSEMESTER 2

C. PENUKARAN NOMBOR DALAM ASAS DUA KEPADA ASAS LAPAN DAN SEBALIKNYA.

ZON INFORMASI
CONTOH 9
Asas 2 Asas 8
Tukarkan nombor asas dua kepada nombor asas
000 0
lapan.
(a) 1101112 (b) 111011012 (c)111100012 001 1
010 2
011 3
Penyelesaian
100 4
101 5
(a) 1101112
110 6
(c) 111 7
1 2 1 0 1 1 1
11110001 Asas 2 Kombinasi
2 1 4 2 1 nombor 4, 2 dan
4
1
4+2 4+2+1 1
Asingkan setiap
6 7 Asas 8 tiga digit dalam
nombor asas dua
bermula dari kiri
Maka, 1101112 = 678

(b) 111011012
2
Tentukan hasil
tambah nilai digit
bagi gabungan
tiga digit asas
dua.

3
Gabungkan
nombordalam
asas lapan.

16
 MATEMATIK SVM TAHUN 1
ASAS NOMBOR SEMESTER 2

CONTOH 10

Tukarkan nombor asas lapan kepada nombor asas dua.

(a) 348 (b) 2018 (c) 5078

Penyelesaian

(a)
3 4 asas lapan

4 2 1 4 2 1
0 1 1 1 0 0 asas dua

Sifar di hadapan diabaikan

Maka, 348 = 111002

(b) 2018

(c) 5078

17
 MATEMATIK SVM TAHUN 1
ASAS NOMBOR SEMESTER 2

LATIHAN 7
1. Tukarkan nombor berikut kepada nombor dalam asas lapan.

(a) 1111012 (b) 11102

(c) 111101112 (d) 1010102

(e) 1110002 (f) 1110101012

2. Tukarkan nombor berikut kepada nombor dalam asas dua.

(a) 438 (b) 1128

(c) 578 (d) 12178

(e) 6358 (f) 2438

18
 MATEMATIK SVM TAHUN 1
ASAS NOMBOR SEMESTER 2

1.1.3
MEMB
UAT
PENGI
RAAN
YANG
MELIB
ATKAN
OPERA
SI
TAMB
Tips
AH
(a) Asas dua (b) Asas lapan DAN
TOLAK
Jadual penambahan asas lapan BAGI
NOMB
OR
DALA
M
ASAS
DUA
DAN
ASAS
LAPAN
.

Kaedah penukaran asas

1 Tukar nombor kep

dan lakukan opera

Penambahan
02 + 02 = 02
02 + 12 = 12
12 + 02 = 12
12 + 12 = 102
12 + 12 + 12 = 112

19
(c)

20
 MATEMATIK SVM TAHUN
1 ASAS NOMBOR SEMESTER 2

CONTOH 11

Hitung nilai bagi setiap yang berikut.

(a) 1102 +1112 (b) 678 + 1758

Penyelesaia Langkah
n 1 Nilai tempat
Langkah 81 80
1 Digit 6 7
421
1 1 02 = 610 Bentuk lazim 6738 = (6×81) + (7×80)
= 5510
1
421
1 1 12 = 710 1 1 02 Nilai tempat
82 81 80
+ 1 1 12 Digit 1 7 5
Langkah 2 1 1 0 12 1758 = (1×82) + (7×81) + (5×80)
= 12510
610 + 710 = 1310 Bentuk lazim
Langkah 2

6 78
1
Langkah 5510 + 12510 = 18010 1

3 + 1 7 58
2 13 Baki Langkah
14 12
2 6 ------- 1 3
2 3 ------- 0 − 8 8
1 ------- 1 8 180 Baki
0 ------- 1 2 6 48
8 22 ------- 4
8 2 ------- 6
Maka, 1102 +1112 =11012 0 ------- 2

Maka, 678 + 1758 = 2648

20
CONTOH 12

Hitung nilai bagi setiap yang berikut.

(a) 110012 −112 (b) 3458 − 1678

Penyelesaian Langkah 1
Langkah 1 Nilai tempat 82 81 80
Digit 3 4 5
Bentuk lazim 2 1 0
3458 = (3×8 ) + (4×8 ) + (5×8 )
16 8 4 2 1
1 1 0 0 12 = 2510 012
= 22910
1 1 0 0 12
21
1 12 = 310 − 1 12 Nilai tempat 82 81 80
Digit 1 6 7
1 0 1 1 02 2 1 0
1678 = (1×8 ) + (6×8 ) + (7×8 )
= 11910
Langkah 2

2510 − 310 = 2210 Langkah 2

22910 − 11910 = 11010

Langkah 3
Langkah 3
2 22 Baki
2 11 ------- 0
8 110 Baki
2 5 ------- 1
2 2 ------- 1 8 13 ------- 6
2 1 ------- 0
8 1 ------- 5
0 ------- 1
0 ------- 1
Maka, 110012 −112 = 101102
Maka, 3458 − 1678= 1568
Bentuk lazim

8 8
+
2334 58
−16 78

1568

8+3–6 8+5–7
LATIHAN 8

1. Hitungkan setiap yang berikut dan ungkapkan jawapan dalam asas yang sama.
(a) 112 + 102 (b) 101102 + 1112

(c) 10012 + 1012 (d) 110112 + 11102

(e) 10102 + 1002 (f) 548 + 478

(g) 3758 + 678 (h) 6548 + 478

(i) 4538 + 2628 (j) 17138 + 1058

2. Hitungkan setiap yang berikut dan ungkapkan jawapan dalam asas yang sama.
(a) 1112 − 102 (b) 11012 − 1102

(c) 10112 − 1012 (d) 100112 − 1102

(e) 100002 − 12 (f) 548 − 78

(g) 1248 − 568 (h) 7168 − 6068

(i) 17538 − 10058 (j) 44038 − 2028

MATEMATIKSVM TAHUN 1 ASAS NOMBORSEMESTER 2

1.1.4 MENYELESAIKAN MASALAH YANG MELIBATKAN ASAS NOMBOR.

CONTOH 13
Cara ke kolej Peratus (%)
Bas 25
Kereta 40
Jalan kaki 17
Basikal 10
Motosikal 8

Jadual di atas menunjukkan kajian tentang cara 200 orang pelajar hadir ke kolej.

(a) Tentukan bilangan pelajar yang hadir ke kolej dengan menaiki bas dan menaiki kereta
dalam asas dua.
(b) Hitung jumlah pelajar yang hadir ke kolej dengan menaiki bas dan menaiki kereta dalam
asas dua.
(c) Hitung beza antara pelajar yang hadir ke kolej dengan berjalan kaki dan menunggang
motosikal dalam asas lapan.

Memahami masalah
Merancang strategi
Jumlah pelajar = 200
(a) Tukar bilangan pelajar yang hadir ke kolej dengan
Peratus yang diberikan menaiki bas dan kereta kepada nombor dalam asas
dua.
perlu ditukar dengan
(b) Tambah jawapan dalam (a).
bilangan pelajar.
(c) Tolak bilangan pelajar yang berjalan kaki dan yang
menunggang motosikal. Tukar jawapan kepada nombor

Melaksanakan strategi dan

kesimpulan
(a) Bas = 1100102 Kereta = 10100002 (b) 1100102
+ 10100002
2 50 2 80
2 25 ---- 0 2 40 ---- 0 100000102
2 12 ---- 1 2 20 ---- 0
2 6 ---- 0 2 10 ---- 0
(c) 3410 – 1610 =
2 3 ---- 0 2 5 ---- 0
2 1 ---- 1 2 2 ---- 1 1810
17 8 18
0 ---- 1 2 1 ---- 0 100 × 200 = 34
0 ---- 1 8 2 ---- 2
25 40 8
100 × 200 100 × 200 0 ---- 2 = 228
× 200 = 16
= 50 = 80 100

24
 MATEMATIK SVM TAHUN
1 ASAS NOMBOR SEMESTER 2

LATIHAN 9

1. Harga sebuah kereta ialah RM207 650. Jika harga ini adalah dalam asas lapan, berapakah
harga sebenar kereta itu?

2. Sofiyya mempunyai lapan keping kad bernombor. Setiap kad masing-masing dilabelkan
dengan digit 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 dan 7. Kemudian, dia memilih empat keping kad dan
menyusunnya seperti berikut.

2 1 3 7

Nombor ini adalah dalam asas yang terendah. Apakah nilai nombor empat digit ini dalam asas
dua.

3. Markah Amir dalam kursus Matematik dan Sejarah ialah 1328 dan 1111002 masing-masing.
(a) Berapakah markah yang diperoleh Amir dalam asas sepuluh?
(b) Berapakah beza markah antara kursus Matematik dan Sejarah? Berikan jawapan anda
dalam asas lapan.

25
LATIHAN PENGUKUHAN

1. Lengkapkan urutan nombor asas yang diberikan mengikut tertib menaik.

(a) 1012, , , .

2. Nyatakan nilai digit 2 dalam nombor 32418.

3. Hitung nilai bagi digit bergaris, dalam asas 10, bagi nombor

(a) 110011012. (b) 3701628.

4. Diberi bahawa 5(8p) + 7(8q) = 1010001110002, dengan keadaan p dan q ialah integer positif
dan p > q. hitung nilai p dan q.

5. Tukarkan 5268 kepada nombor dalam asas dua.

6. (a) Tukar 1110011102 kepada asas lapan. (b) Tukar 3678 kepada asas dua.

7. Hitungkan nilai-nilai yang berikut.

(a) 1112 + 11102 (b) 3248 + 128

8. Hitungkan nilai 1102 + 1328 dalam asas sepuluh.

9. Hitung 111010002 – 111112.

10. Rajah 6 menunjukkan bacaan meter elektrik pada awal dan akhir bulan.

0 0 5 7 0 2 3 4

kWh kWh

Rajah 1
Bacaan-bacaan itu adalah dalam asas 8. Jika satu unit elektrik dalam asas 10 ialah RM0.65,
berapakah bil elektrik rumah Jack Sparrow?
 MATEMATIK SVM TAHUN 1
ASAS NOMBOR SEMESTER 2
SOALAN OBJEKTIF
1. Diberi m8 = 101110101112, di mana m ialah integer, cari nilai m .

A 1213 B 1217 C 1237 D 1327

2. Apakah nilai tempat bagi digit 2 dalam nombor 72358?

A 2 B 64 C 128 D 512

3. Diberi bahawa 11101112 + 10101002 = M8, di mana M ialah integer. Hitung nilai M.

A 124 B 167 C 203 D 313

4. Cari nilai bagi h dengan keadaan h8 = 101112.

A 16 B 17 C 23 D 27

5. Hitung beza antara 10011012 dan 11112.

A 1111102 B 1111002 C 10000102 D 10111002

3(84) + 4(8)
6. Manakah antara jawapan berikut yang setara dengan ekspresi di atas?

A 30048 B 30408 C 34008 D 34038

7. 110112 + 118 =

A 1001002 B 1001012 C 111102 D 111112

8. Diberi 23 + 1 + k2, cari nilai k.

A 101001 B 101010 C 101011 D 101100

9. Diberi 1010000102 = 2x + 3 + 26 + 2. Cari nilai x.

A 5 B 6 C 8 D 9

10. 2m4 8 = 10 15610, cari nilai m.

A 0 B 1 C 2 D 3

28