Η Επικοινωνιακή Πρόθεση της συγγραφέως ή του συγγραφέα

του Κειμένου

Αυτή η πρόθεση μπορεί να είναι κατά περίπτωση:

 Να ενημερώσει ( σε αυτή την περίπτωση συνήθως έχουμε άρθρο).
 Να πληροφορήσει, να διαφωτίσει ( σε αυτή την περίπτωση συνήθως
έχουμε άρθρα ή επιστημονικά κείμενα ).
 Να προβληματίσει. Να θέσει νέα ερωτήματα. ( σε αυτή την περίπτωση
έχουμε να κάνουμε κυρίως με δοκίμια ).
 Να τέρψει. Το κείμενο προσφέρει στους αναγνώστες και αισθητική
απόλαυση. ( σε αυτή την περίπτωση έχουμε να κάνουμε με λογοτεχνικά
κείμενα και στοχαστικά κυρίως δοκίμια) .
 Να πείσει ( σε αυτή την περίπτωση συναντάμε πολιτικά κυρίως και
διαφημιστικά κείμενα)

Συνοπτικά
 Σε πληροφορώ και έχω ως στόχο να γνωρίσεις.
 Σε διαφωτίζω και έχω ως στόχο να κατανοήσεις.
 Σου αποδεικνύω και έχω ως στόχο να συμφωνήσεις.
 Σε πείθω και έχω ως στόχο να κάνεις κάτι (να πράξεις κάτι σύμφωνα
με την επιθυμία του πομπού).

Πώς Διακρίνουμε την Κειμενική Πρόθεση:

Ο συγγραφέας ενός κειμένου ενδιαφέρεται να μας διαφωτίσει, όταν:

 Στο περιεχόμενο του κειμένου υπάρχουν πληροφορίες που έχουν

διασταυρωθεί.
 Παρατίθενται τεκμήρια που επιβεβαιώνουν τη θέση του (στατιστικοί
πίνακες, αποτελέσματα ερευνών κλ.π.)
 Φροντίζει, ώστε η παρουσίαση των γεγονότων να είναι ουδέτερη,
αποστασιοποιημένη.

Ο συγγραφέας ενός κειμένου ενδιαφέρεται να μας πείσει, όταν:

 Διαπιστώνουμε ότι στο περιεχόμενο του κειμένου υπάρχουν πολλές

προσωπικές του απόψεις.
 Διαπιστώνουμε ότι υπάρχει κάποια αντίπαλη θέση, την οποία επιχειρεί
να καταρρίψει.
Χαρακτηριστικά της Γλώσσας των Κειμένων
Όταν ο στόχος της ή του κειμενογράφου είναι να μας διαφωτίσει:

 Παρατηρούμε ότι συνήθως το κυρίαρχο πρόσωπο με το οποίο

εκφράζεται είναι το γ’ πρόσωπο.
 Η έγκλιση η οποία κυριαρχεί είναι η οριστική.
 Το κείμενο διακρίνεται από την απουσία προσωπικών σχολίων.

Όταν ο στόχος είναι να μας πείσει:

 Παρατηρούμε ότι στο κείμενο κυριαρχεί το α’ ή β’ ενικό πρόσωπο.

 Έχουμε χρήση της προστακτικής και της υποτακτικής (εγκλίσεις
επιθυμίας).
 Ο λόγος είναι συχνά συναισθηματικά φορτισμένος.

Είναι εύκολα κατανοητό ότι σε ένα κείμενο τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και
περίπλοκα σε σχέση με τη θεωρία. Η θεωρία εξελίσσεται και αυτή με βάση τη
μελέτη των κειμένων, καθώς τα ακολουθεί και προσπαθεί να μας δώσει
σχηματικά τη βασική δομή τους. Ωστόσο, το κείμενο είναι ζωντανό και
ερμηνεύεται με διαφορετικό τρόπο από τον κάθε αναγνώστη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στα κείμενα της λογοτεχνίας θεωρείται πλέον ότι οι
μεταφράσεις πρέπει να ανανεώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς οι
κοινωνικές αλλαγές είναι ραγδαίες και η κάθε εποχή και γενιά ερμηνεύει
διαφορετικά τα έργα του παρελθόντος.

Η επικοινωνιακή πρόθεση λοιπόν, δεν είναι πάντα εύκολα διακριτή. Ακόμα

περισσότερο, ένα κείμενο ενδέχεται να έχει παραπάνω από μια διάσταση. Ο
συγγραφέας του κειμένου να θέλει και να μας διαφωτίσει και να μας πείσει.
Δεν αποκλείεται, επίσης, να κυριαρχεί η κυριολεκτική χρήση της γλώσσας και
ταυτόχρονα να υπάρχει και μεταφορική χρήση της.

Η Επικοινωνιακή Πρόθεση – Μια πιθανή ερώτηση θεωρίας

Μια πιθανή ερώτηση είναι η ακόλουθη:

“Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η πρόθεση της συγγραφέως ή του συγγραφέα
στο παρακάτω κείμενο (απόσπασμα);”

Η απάντησή μας πρέπει να περιλαμβάνει:

 Την πρόθεση του συγγραφέα

 Το θέμα του κειμένου
 Το είδος του κειμένου
 Το κοινό στο οποίο απευθύνεται
 τα χαρακτηριστικά του περιεχομένου
 τα χαρακτηριστικά της γλώσσας του κειμένου
 το συμπέρασμα (εφόσον δηλώνεται)
 Ένα παράδειγμα απάντησης της παραπάνω ερώτησης
Ας πάρουμε ως παράδειγμα την αντίστοιχη ερώτηση του σχολικού βιβλίου για
το παρακάτω κειμενικό απόσπασμα:

Η χώρα μας από την απελευθέρωσή της, το 1821, είχε μια αξιοθαύμαστη
διαδρομή. Από ένα μικρό κράτος, δείτε πόσα καταφέραμε σε 170 χρόνια. Η
Ελλάδα πλέον είναι μέσα στους ισχυρούς του κόσμου. Με όραμα, σχεδιασμό
και αποφασιστικότητα μπορούμε να γίνουμε ακόμα πιο δυνατοί.-

Απαντούμε ως εξής:

 Πρόθεση: Η πρόθεση του συντάκτη αυτού του κειμένου είναι να πείσει

την ή τον αναγνώστη.
 Θέμα: Η δυνατότητα της παράταξής του να συμβάλει στην οικονομική
ανάπτυξη της χώρας μας.
 Είδος Κειμένου: Η μελέτη του κειμένου μας δείχνει ότι πρόκειται για ένα
πολιτικό κείμενο. Είναι σχεδιασμένο, ώστε να απευθύνεται στο ευρύ κοινό.
 Περιεχόμενο: Όσον αφορά το περιεχόμενο διακρίνουμε: τη σύγκριση
ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν ( στην 1η και στη 2η περίοδο). Στη
συνέχεια, τη διαβεβαίωση για την ισχυρή θέση της χώρας μας. (στην 3η
περίοδο). Τέλος, τον οραματισμό για το μέλλον (στην 4η περίοδο). Ο τρόπος
γραφής και ο συνδυασμός των παραπάνω φορτίζουν συναισθηματικά τον
αναγνώστη.
 Γλώσσα: Παρατηρούμε ότι κυριαρχεί το α’ πληθυντικό πρόσωπο. Με
τη χρήση του (μπορούμε) ο γράφων επιτυγχάνει να προσδώσει οικειότητα και
αίσθηση καθολικής συμμετοχής. Επίσης, χρησιμοποιεί το β’ πληθυντικό
πρόσωπο (δείτε). Αυτό κάνει το κείμενο πιο άμεσο. Ας σημειωθεί ότι έχουμε
και χρήση προστακτικής, κάτι που εντάσσεται στην επίκληση στο συναίσθημα
του δέκτη. Γενικά, η έγκλιση που κυριαρχεί είναι η οριστική. Η χρήση, ωστόσο,
επιθέτων (αξιοθαύμαστη διαδρομή, ερημωμένη χώρα) συντελεί στη
συναισθηματικά φορτισμένη χρήση της γλώσσας.