Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

ΣΤΙΧΟΙ 1-99

’W koinÕn aÙt£delfon 'Ism»nhj k£ra, Πολυαγαπημένη αδελφή μου, Ισμήνη,

«r' oἶsq' άραγε ξέρεις
Ó ti (ἐστί) tîn kakîn αν υπάρχει καμιά από τις συμφορές
¢p' O„d…pou που μας κληροδότησε ο Οιδίποδας
Ðpo‹on oÙcˆ tele‹ ZeÝj και να μην την έστειλε ο Δίας
nùn œti zèsain; σε μας τις δυο, ενώ είμαστε ακόμη στη ζωή;
OÙdέn g¦r ™sq' oÜt' ¢lgeinÕn Γιατί δεν υπάρχει τίποτε ούτε λυπηρό
oÜt' ¥thj ¥ter ούτε γεμάτο συμφορές
oÜt' a„scrÕn oÜt' ¥timÒn ούτε ντροπιαστικό ούτε επονείδιστο,
Ðpo‹on oÙk Ôpwp' ™gë που εγώ να μην έχω δει
tîn sîn te k¢mîn kakîn. μέσα στα δικά σου και τα δικά μου βάσανα.
Kaˆ nàn t… aâ (ἐστί) toàto tÕ k»rugma Και τώρα τι είναι πάλι αυτή η διαταγή
(ὃ) fasi qe‹nai tÕn strathgÕn που λένε ότι διακήρυξε ο στρατηγός
¢rt…wj pand»mJ pÒlei ; πριν από λίγο σ’ ολόκληρη την πόλη;
”Eceij ti ke„s»kousaj; Ξέρεις τίποτε κι έχεις ακούσει;
½ se lanq£nei Ή σου διαφεύγει την προσοχή
prÕj toÝj f…louj ste…conta ότι τους αγαπημένους μας απειλούν
tîn ™cqrîn kak£; κακά που ταιριάζουν στους εχθρούς;
ΙΣ.'Emoˆ mέn, 'AntigÒnh, Σε μένα τουλάχιστον, Αντιγόνη,
oÙdeˆj màqoj f…lwn καμία είδηση για τους αγαπημένους μας
oÜq' ¹dÝj oÜt' ¢lgeinÕj †ket', ούτε ευχάριστη ούτε δυσάρεστη δεν έφτασε,
™x Ótou ™ster»qhmen dÚo αφότου εμείς οι δύο στερηθήκαμε
duo‹n ¢delfo‹n τα δυο μας αδέλφια,
mi´ qanÒntοιn ¹mšrv που σκοτώθηκαν την ίδια μέρα
diplÍ cer…· με αμοιβαίο φόνο ˙
™peˆ dέ froàdÒj ™stin από τότε όμως που τράπηκε σε φυγή
'Arge…wn stratÕj ™n nuktˆ tÍ nàn, ο στρατός των Αργείων τη νύκτα αυτή,
oÙdέn oἶd' Øpšrteron, δεν ξέρω τίποτε περισσότερο ,
oÜt' eÙtucoàsa m©llon ούτε ότι είμαι πιο ευτυχισμένη
oÜt' ¢twmšnh. ούτε πιο δυστυχισμένη.
AN.”Hidh kalîj Ήμουνα σίγουρη,
ka… toàd' oÛnek' s' ™xšpempon και γι’ αυτό ζήτησα να σε φέρω
™ktÕj aÙle…wn pulîn, έξω από τις εξώπορτες του ανακτόρου,
æj mÒnh klÚoij. για να ακούσεις μόνη.
IS. T… d' œsti; dhlo‹j g£r Μα τι συμβαίνει; Γιατί δείχνεις
ότι κάποια είδηση σε βασανίζει.
ti kalca…nous' œpoj.
Γιατί από τα δυο μας αδέλφια
AN. të g¦r kasign»tw nùn
ο Κρέοντας τον ένα δεν τον έκρινε άξιο ταφής,
οÙ t£fou Kršwn tÕn mέn prot…saj,
ενώ τον άλλο ανάξιο να ταφεί;
tÕn d' ¢tim£saj œcei;
Τον Ετεοκλή μεν, όπως λένε,
'Eteoklša mšn, æj lšgousi,

1
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

sÝn d…kV crησθείς dikaίᾳ αφού του φέρθηκε με δίκαιη κρίση

kaˆ nÒmJ, και σύμφωνα με τη θρησκευτική συνήθεια,
kat¦ cqonÕj œkruye διέταξε να τον θάψουν,
œntimon ώστε να είναι τιμημένος
to‹j œnerqen nekro‹j· ανάμεσα στους νεκρούς του κάτω κόσμου ˙
tÕn d' Polune…kouj nškun αλλά το κορμί του Πολυνείκη,
¢ql…wj qanÒnta ο οποίος πέθανε με αξιολύπητο τρόπο,
¢sto‹s… fasin ™kkekhràcqai λένε ότι έχει διακηρυχθεί στους πολίτες
tÕ m¾ t£fJ kalÚyai mhdέ kwkàsa… tina, κανείς να μην το θάψει και να μη το κλάψει,
™©n d' ¥klauton, ¥tafon, αλλά να το αφήσουν άκλαυτο, άταφο,
o„wno‹j glukÝn qhsaurÕn ευχάριστο εύρημα για τα όρνια
e„sorîsi prÕj c£rin bor©j. που λαίμαργα ψάχνουν για την τροφή τους.
Toiaàt£ fasi khrÚxant' œcein Τέτοια λένε ότι έχει κηρύξει δημόσια
tÕn ¢gaqÕn Kršonta soˆ k¢mo…, ο καλός Κρέοντας για σένα και για μένα,
lšgw g¦r k¢mš, λέγω και για μένα,
kaˆ deàro ne‹sqai και (λένε ότι) έρχεται εδώ
prokhrÚxonta taàta για να τα διακηρύξει δημόσια,
safÁ to‹si m¾ e„dÒsin, ώστε να είναι καθαρά σε όσους δεν ξέρουν ˙
kaˆ tÕ pr©gm' ¥gein oÙc æj par' oÙdšn, και την υπόθεση δεν τη θεωρεί κάτι ασήμαντο,
¢ll' Öj ¨n toÚtwn ti dr´ αλλά όποιος κάνει κάτι από αυτά,
fÒnon proke‹sqai (ότι) τον περιμένει θάνατος
dhmÒleuston ™n pÒlei. με δημόσιο λιθοβολισμό μπροστά στην πόλη.
OÛtwj œcei soi taàta, Έτσι έχουν αυτά για σένα
kaˆ de…xeij t£ca e‡t' pšfukaj και γρήγορα θα δείξεις αν είσαι
eÙgen¾j από ευγενική γενιά και γενναία στο ήθος
e‡t' ™sqlîn kak». ή τιποτένια από ευγενική γενιά.
IS. e„ d', ð tala‹fron, t£d' ™n toÚtoij, Αν όμως, δύστυχη, έτσι έχουν τα πράγματα,
t… plšon ™gë ¨n prosqe…mhn τι όφελος θα μπορούσα να φέρω εγώ
lÚous' e‡q' ¤ptousa; με το να χαλαρώνω ή να σφίγγω τον κόμπο;
AN. E„ xumpon»seij skÒpei Σκέψου αν θα με βοηθήσεις
kaˆ xunerg£sV. και θα συνεργαστείς μαζί μου.
IS. Po‹Òn ti kindÚneuma (λέγεις); Ποια επικίνδυνη πράξη (εννοείς);
po‹ gnèmhj pot' eἶ ; Τι τάχα έχεις στο μυαλό σου;
AN. E„ tÕn nekrÕn xÝn tÍde koufie‹j cer…. Αν το νεκρό μ’ αυτό εδώ το χέρι σηκώσεις.
IS. ’H g¦r noe‹j q£ptein sf', Αλήθεια, έχεις στο νου σου να θάψεις αυτόν,
¢pÒrrhton pÒlei; αν και απαγορεύεται ρητά στους πολίτες;
AN. TÕn goàn ™mÕn kaˆ tÕn sÒn ¢delfÒn, Το δικό μου βέβαια και το δικό σου αδελφό,
Àn sÝ m¾ qšlVj· αν εσύ δε θέλεις ˙
oÙ g¦r d¾ prodoàs' ¡lèsomai. γιατί δε θα κατηγορηθώ ότι τον πρόδωσα.
IS. ’W scetl…a, Παράτολμη,
Kršontoj ¢nteirhkÒtoj; ενώ το έχει απαγορεύσει ο Κρέοντας;
AN. 'All' oÙdέn mšta aÙtù Αλλά αυτός δεν έχει κανένα δικαίωμα
tîn ™mîn m' e‡rgein. να με εμποδίσει να θάψω τους δικούς μου.

2
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

IS. O‡moi· frÒnhson, ð kasign»th, Αλίμονο, σκέψου, αδελφή μου,

æj ¢pecq¾j duskle»j t' πόσο μισητός και ντροπιασμένος
pat¾r nùn ¢pèleto, μας χάθηκε ο πατέρας
¢r£xaj aÙtÕj dipl©j Ôyeij αφού χτύπησε δυνατά ο ίδιος τα δυο του μάτια
aÙtourgù cer… με το ίδιο του το χέρι
prÕj aÙtofèrwn ¢mplakhm£twn· για τα αμαρτήματα που μόνος του έφερε στο
œpeita m»thr kaˆ gun», φως˙ έπειτα η μητέρα και γυναίκα του,
diploàn œpoj, διπλό όνομα (για ένα και το αυτό πρόσωπο)
lwb©tai b…on plekta‹sin ¢rt£naisi · πεθαίνει ντροπιασμένη με πλεκτή θηλιά ˙
tr…ton d' ¢delfë dÚo τρίτο κακό τα δυο μας αδέλφια
aÙtoktonoànte të talaipèrw που αλληλοσκοτώθηκαν οι δυστυχισμένοι
m…an kaq' ¹mšran μέσα σε μια μέρα,
mÒron koinÕn kateirg£sant' βρήκαν αμοιβαίο θάνατο
cero‹n με χέρια
™pall»loin. που σήκωσαν ο ένας εναντίον του άλλου.
Nàn d' aâ skÒpei Και τώρα πάλι σκέψου
ÓsJ k£kist' ÑloÚmeqa në, πόσο ατιμωτικά θα χαθούμε εμείς οι δύο,
mÒna d¾ leleimmšna που έχουμε μείνει ολομόναχες,
e„ paršximen yÁfon εάν παραβούμε την απόφαση
À kr£th tur£nnwn nÒmou b…v. ή τη βασιλική εξουσία παραβιάζοντας το νόμο.
'All' ™nnoe‹n cr¾ toàto mέn Αλλά πρέπει να σκεφτείς το εξής,
Óti guna‹c' œfumen, ότι δηλαδή γεννηθήκαμε γυναίκες
æj oÙ macoumšna και από την άλλη δεν μπορούμε να τα βάζουμε
prÕj ¥ndraj · με άντρες ˙
œpeita d' oÛnek' ¢rcÒmesq' ™k kreissÒnwn έπειτα ότι εξουσιαζόμαστε από ισχυρότερους,
kaˆ taàt' ¢koÚein ώστε να υπακούμε και σ’ αυτά
k¥ti tînd' ¢lg…ona. και σε ακόμη πικρότερα από αυτά.
'Egë mέn oân a„toàsa Εγώ λοιπόν ζητώντας
toÝj ØpÕ cqonÕj από τους θεούς του κάτω κόσμου
xÚggnoian ‡scein, να με συγχωρήσουν,
æj bi£zomai t£de, γιατί κάνω αυτά χωρίς τη θέλησή μου
to‹j ™n tšlei bebîsi pe…somai· θα υπακούσω στους άρχοντες ˙
tÕ g¦r pr£ssein γιατί το να κάνει κανείς
periss¦ ανώτερα από τις δυνάμεις του
oÙk œcei noàn oÙdšna. είναι εντελώς ανόητο.
AN. OÜt' ¨n keleÚsaim' oÜt' ¥n, Ούτε θα σε παρακαλούσα ούτε,
e„ qšloij œti pr£ssein, αν θα ήθελες τώρα να συμμετέχεις,
™moà g' ¨n ¹dšwj dróhj mšta. θα δεχόμουν με ευχαρίστηση τη σύμπραξή σου.
'All' ‡sq' Ðpoῖ£ soi doke‹, Μα έχε όποια γνώμη θέλεις,
ke‹non d' ™gë q£yw· εγώ όμως θα θάψω εκείνον˙
kalÒn moi θα είναι ωραίο για μένα
toàto poioÚsV qane‹n. να θάψω τον αδελφό μου και να πεθάνω.
F…lh met' aÙtoà ke…somai, Μαζί του αγαπημένη θα αναπαύομαι

3
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

f…lou mšta, πλάι σ’ αγαπημένο,

Ósia panourg»sasa ˙ αφού διαπράξω μια ιερή παρανομία ˙
™peˆ ple…wn crÒnoj γιατί είναι περισσότερος ο καιρός
Ön de‹ m' ¢ršskein που πρέπει να αρέσω
to‹j k£tw σ’ αυτούς που βρίσκονται στον κάτω κόσμο,
tîn ™nq£de. παρά σ’ αυτούς που βρίσκονται εδώ πάνω.
'Eke‹ g¦r a„eˆ ke…somai· Γιατί εκεί θα κείτομαι αιώνια ˙
soˆ d' e„ doke‹, εσύ όμως, αν το κρίνεις σωστό,
t¦ tîn qeîn œntim' ¢tim£sas' œce. περιφρόνησε όσα είναι τίμια για τους θεούς.
IS. 'Egë mέn oÙk ¥tima poioàmai, Εγώ δεν τα περιφρονώ,
œfun dέ ¢m»canoj από τη φύση μου όμως είμαι αδύναμη
tÕ dr©n b…v να κάνω κάτι ενάντια
politîn. στη θέληση των πολιτών.
AN. SÝ mέn t£d' ¨n proÜcoi', Εσύ αυτά να προφασίζεσαι ˙
™gë dέ d¾ poreÚsomai εγώ όμως θα πάω
t£fon cèsous' να σωρεύσω χώμα και να σηκώσω τύμβο
¢delfù filt£tJ. για τον αγαπημένο μου αδελφό.
IS. O‡moi tala…nhj, Αλίμονο, δυστυχισμένη,
æj Øperdšdoik£ sou. πόσο φοβάμαι για σένα.
AN. M¾ 'moà prot£rbei: Μη φοβάσαι για μένα ˙
tÕn sÕn ™xÒrqou pÒtmon. για τη δική σου μοίρα φρόντιζε.
IS. 'All' oân promhnÚsVj ge Τουλάχιστον μην αποκαλύψεις βέβαια
toàto mhdenˆ toÜrgon, σε κανέναν αυτό το σχέδιο,
krufÍ dέ keàqe, sÝn d' aÛtwj ™gè. κράτησέ το μυστικό, το ίδιο θα κάνω κι εγώ.
AN. O‡moi, kataÚda: Αλίμονο, διακήρυξέ το σε όλους ˙
pollÕn ™cq…wn œsV πολύ περισσότερο θα είσαι μισητή,
sigîs', αν σωπάσεις,
™¦n m¾ p©si khrÚxVj t£de. εάν δεν τα κηρύξεις σε όλους.
IS. Qerm¾n ™pˆ yucro‹si kard…an œceij. Έχεις θερμή καρδιά για ψυχρά πράγματα.
AN. 'All' oἶd' ¢ršskous' Ξέρω όμως ότι είμαι αρεστή
oŒj m£lisq' ¡de‹n me cr». σ’ εκείνους που πρέπει περισσότερο να αρέσω.
IS. E„ kaˆ dun»sV g': Ναι, αν θα έχεις και τη δύναμη ˙
¢ll' ¢mhc£nwn ™r´j. αλλά αγαπάς τα αδύνατα.
AN. OÙkoàn, pepaÚsomai, Λοιπόν, θα σταματήσω,
Ótan d¾ m¾ sqšnw.
όταν πια δεν θα έχω δύναμη.
IS. 'Arc¾n dέ oÙ pršpei Καθόλου όμως δεν πρέπει
qhr©n t¢m»cana.
να κυνηγάει κανείς τα αδύνατα.
AN. E„ taàta lšxeij,
Αν συνεχίσεις να λες αυτά,
™cqarÍ mέn ™x ™moà,
θα μισηθείς μεν από μένα,
d…kV dέ
από την άλλη δίκαια
tù qanÒnti proske…sV ™cqr¦.
θα σε μισεί για πάντα ο νεκρός .
'All' œa me kaˆ t¾n ™x ™moà dusboul…an
Αλλά άφησε εμένα και τη δική μου αφροσύνη
paqe‹n tÕ deinÕn toàto·
να πάθω αυτό το κακό ˙

4
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη
pe…somai g¦r oÙ tosoàton oÙdέn
éste m¾ oÙ kalîj qane‹n.
IS. 'All', e„ doke‹ soi, ste‹ce·
toàto d' ‡sq'
Óti ¥nouj mέn œrcV,
to‹j f…loij d' Ñrqîj f…lh.
5
Μετάφραση
γιατί δε θα πάθω τίποτε τόσο φοβερό,
ώστε να μην πεθάνω έντιμα.
Αν έτσι λοιπόν κρίνεις, προχώρα ˙
αυτό όμως να ξέρεις,
ότι πηγαίνεις μεν ασυλλόγιστη,
όμως αληθινά αγαπημένη στους αγαπημένους.
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

ΣΤΙΧΟΙ 280-314

KR. Paàsai, Πάψε,

prˆn ÑrgÁj k¢mέ mestîsai lšgwn, προτού με γεμίσεις με θυμό με τα λόγια σου,
m¾ 'feureqÍj ¥nouj te μήπως / να μη φανείς άμυαλος,
kaˆ gšrwn ¤ma. αν και είσαι γέρος.
Lšgeij g¦r oÙk ¢nekt£, Γιατί λες πράγματα ανυπόφορα,
lšgwn da…monaj prÒnoian ‡scein λέγοντας ότι οι θεοί προνοούν
toàde toà nekroà pšri. γι’ αυτόν εδώ τον νεκρό.
PÒteron Ποιο από τα δύο,
œkrupton aÙtÒn Øpertimîntej æj eÙergšthn, τον έθαψαν, επειδή /τιμώντας τον ως ευεργέτη,
Óstij Ãlqe purèswn αυτόν που ήρθε για να πυρπολήσει
¢mfik…onaj naoÝj k¢naq»mata τους περίστυλους ναούς και τα αφιερώματά
kaˆ gÁn ™ke…nwn τους και τη γη εκείνων να ερημώσει
kaˆ nÒmouj diaskedîn; και να καταλύσει τους νόμους;
À toÝj kakoÝj timîntaj e„sor´j qeoÚj; Ή μήπως βλέπεις οι θεοί να τιμούν τους κακούς;
OÙk œstin· Όχι, δεν είναι δυνατό ˙
¢ll¦ ¥ndrej pÒlewj αλλά άνδρες της πόλης
kaˆ p£lai που από την πρώτη στιγμή της βασιλείας μου,
mÒlij fšrontej taàta με δυσκολία υπέφεραν τη διαταγή μου,
™rrÒqoun ™mo… krufÍ, σιγομουρμούριζαν εναντίον μου κρυφά,
k£ra se…ontej, κουνώντας το κεφάλι
oÙd' lÒfon dika…wj eἶcon και ούτε έβαζαν υπάκουα τον τράχηλο
ØpÕ zugù, κάτω από τον ζυγό,
æj stšrgein ™mš. ώστε να πειθαρχήσουν σε μένα.
toÚtouj ™xep…stamai kalîj Γνωρίζω πολύ καλά ότι αυτοί
e„rg£sqai t£de έκαναν αυτά,
ἐk tînde parhgmšnouj misqo‹sin. επειδή παρασύρθηκαν με χρήματα από αυτούς.
OÙdέn g¦r nÒmism' Γιατί κανένας θεσμός
œblaste ¢nqrèpoisin δε φύτρωσε στους ανθρώπους
oŒon ¥rguroj kakÕn · τόσο κακός σαν το χρήμα ˙
toàto kaˆ pÒleij porqe‹, αυτό και πόλεις κυριεύει,
tÒd' ¥ndraj ™xan…sthsin dÒmwn, αυτό εδώ άνδρες ξεσπιτώνει,
tÒd' ™kdid£skei kaˆ parall£ssei αυτό εδώ καθοδηγεί και διαστρέφει
fršnaj crhst¦j brotîn τις δίκαιες γνώμες των ανθρώπων
prÕj a„scr¦ pr£gmaq' †stasqai να στρέφονται σε αισχρές πράξεις
d' œdeixen ¢nqrèpoij και στους ανθρώπους δείχνει
œcein panourg…aj να κάνουν πανουργίες
kaˆ pantÕj œrgou dussšbeian e„dšnai. και κάθε ανόσιο έργο να γνωρίζουν.
“Osoi dέ misqarnoàntej ½nusan t£de, Όσοι όμως πληρώθηκαν κι έκαναν αυτά,
crÒnJ pot' ™xšpraxan æj doànai d…khn. αργά ή γρήγορα πέτυχαν ώστε να τιμωρηθούν.
'All', e‡per ‡scei ZeÝj œt' ™x ™moà sšbaj, Αλλά, αν ακόμη τιμώ και σέβομαι το Δία,

6
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη
eâ toàt' ™p…stas', Órkioj dš soi lšgw,
e„ m¾ eØrÒntej ™kfane‹t'
™j ÑfqalmoÝj ™moÚj
tÕn aÙtÒceira toàde toà t£fou,
oÙc Ømˆn “Aidhj moànoj ¢rkšsei,
prˆn ¨n zîntej kremastoˆ
t»nde dhlèshq' Ûbrin,
†n' ¡rp£zhte tÕ kšrdoj tÕ loipÕn
e„dÒtej œnqen o„stšon
kaˆ m£qhq' Óti oÙ de‹
™x ¤pantoj tÕ kerda…nein file‹n.
‡doij g¦r ¨n ™k tîn a„scrîn lhmm£twn
toÝj ple…onaj ¢twmšnouj
À seswsmšnouj.
7
Μετάφραση
να το ξέρεις καλά , με όρκο σου το λέω,
αν δε βρείτε και παρουσιάσετε
στα μάτια μου
το δράστη αυτής της ταφής,
δε θα είναι αρκετός για σας ο θάνατος μόνο,
προτού ζωντανοί στην κρεμάλα
φανερώσετε αυτήν εδώ την παρανομία,
για να αρπάζετε το κέρδος στο εξής,
αφού μάθετε από πού πρέπει να το ζητάτε
και για να μάθετε ότι δεν πρέπει
να αγαπάτε το κέρδος από παντού.
Γιατί μπορείς να δεις από τα παράνομα κέρδη
τους πιο πολλούς να καταστρέφονται
παρά να έχουν σωθεί.
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

ΣΤΙΧΟΙ 441- 560

KR. Sš d», sš (καλῶ) Σε σένα, σε σένα μιλώ

t¾n neÚousan e„j pšdon k£ra,
fÇj, À katarnÍ m¾ dedrakšnai t£de;
AN. Kaˆ fhmˆ dr©sai
koÙk ¢parnoàmai tÕ m» (dr©sai).
KR. SÝ mšn kom…zoij ¨n seautÕn Î qšleij
™leÚqeron œxw
bare…aj a„t…aj·
sÝ d' e„pš moi
m¾ mÁkoj, ¢ll¦ suntÒmwj,
Édhsqa khrucqšnta
m¾ pr£ssein t£de;
AN. ”Hidh· t… d' oÙk œmellon (εἰδέναι );
™mfanÁ g¦r Ãn.
KR. Kaˆ dÁt' ™tÒlmaj Øperba…nein
toÚsde nÒmouj;
AN. (Ἐτόλμων ) oÙ g£r t… ZeÝj Ãn
Ð khrÚxaj moi t£de,
oÙdš D…kh
¹ xÚnoikoj tîn k£tw qeîn
érise toioÚsde nÒmouj ™n ¢nqrèpoisin,
oÙdš òÒmhn
sqšnein t¦ s¦ khrÚgmata tosoàton
ést' qnhtÕn Ônq' dÚnasqai
Øperdrame‹n ¥grapta
k¢sfalÁ nÒmima qeîn.
OÙ g£r ti zÍ taàta nàn ge k¢cqšj,
¢ll' ¢e… pote,
koÙdeˆj oἶden ™x Ótou 'f£nh.
toÚtwn ™gë oÙk œmellon,
¢ndrÕj oÙdenÕj frÒnhma de…sas',
™n qeo‹si t¾n d…khn dèsein ·
qanoumšnh g¦r ™xÇdh, t… d' oÜ;
ke„ m¾ sÝ proÙk»ruxaj.
E„ dš toà crÒnou prÒsqen qanoàmai,
kšrdoj aÜt' ™gë lšgw·
Óstij g¦r ™n pollo‹sin kako‹j zÍ,
æj ™gë, pîj Ód' oÙcˆ kšrdoj fšrei
katqanën;
OÛtwj œmoige par' oÙdšn ¥lgoj
toàde toà mÒrou tuce‹n·
που σκύβεις το κεφάλι κάτω,
ομολογείς ή αρνείσαι ότι έκανες αυτά;
Και ομολογώ ότι τα έκανα
και δεν το αρνούμαι.
Εσύ μπορείς να πας όπου θέλεις
εντελώς απαλλαγμένος
από τη βαριά κατηγορία·
εσύ όμως πες μου
όχι με πολυλογία, αλλά σύντομα,
το ήξερες ότι είχε διακηρυχθεί
να μην κάνει κανείς αυτά;
Το ’ξερα˙ πώς ήταν δυνατό να μην το ξέρω;
αφού ήταν γνωστό σε όλους.
Και τόλμησες λοιπόν να παραβείς
αυτούς τους νόμους;
Ναι, (τόλμησα), γιατί δεν ήταν ο Δίας
αυτός που κήρυξε σε μένα αυτά,
ούτε η Δίκη
που κατοικεί με τους θεούς του κάτω κόσμου
όρισε τέτοιους νόμους στους ανθρώπους,
ούτε νόμιζα
ότι τα δικά σου κηρύγματα έχουν τόση δύναμη,
ώστε εσύ, αν και θνητός, να μπορείς
να ξεπεράσεις τους άγραφους
και απαρασάλευτους νόμους των θεών.
Γιατί δεν ισχύουν αυτά σήμερα μόνο και χθες,
αλλά έχουν αιώνια ισχύ
και κανείς δε γνωρίζει από πότε εμφανίστηκαν.
Γι’ αυτά εγώ δεν σκόπευα
από φόβο για την αλαζονεία κανενός άνδρα
να τιμωρηθώ μπροστά στους θεούς˙
ήξερα πολύ καλά πως θα πεθάνω, πώς όχι;
κι αν ακόμα εσύ δεν το είχες διακηρύξει.
Αν όμως είναι να πεθάνω πρόωρα,
αυτό εγώ το θεωρώ κέρδος˙
γιατί όποιος ζει μέσα σε πολλές συμφορές,
όπως εγώ, πώς αυτός δεν έχει κέρδος,
αν (όταν) πεθάνει;
Έτσι εμένα τουλάχιστον καθόλου δε με λυπεί
να έχω αυτή τη μοίρα ˙

8
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

¢ll', e„ ºnscÒmhn αλλά, αν ανεχόμουν

tÕn ™x ™mÁj mhtrÕj τον αδελφό από την ίδια μητέρα γεννημένο
qanÒnt' ¥qapton nškun, να μένει άταφο πτώμα μετά το θάνατό του,
ke…noij ¨n ½lgoun· για κείνο θα λυπόμουν ˙
to‹sde d' oÙk ¢lgÚnomai. γι’ αυτά εδώ όμως δε λυπάμαι.
Soˆ d' e„ dokî nàn Κι αν όμως σου φαίνομαι τώρα
tugc£nein mîra drîsa, ότι τυχαίνει να κάνω ανοησίες,
scedÒn ti mèrJ mwr…an Ñflisk£nw. ίσως θεωρούμαι ανόητη από έναν ανόητο.
CO. Dhlo‹ tÕ gšnnhm' tÁj paidÒj Ο χαρακτήρας της κόρης φαίνεται πως είναι
çmÕn ™x çmoà patrÕj· σκληρός από σκληρό πατέρα
e‡kein d' oÙk ™p…statai kako‹j. και δεν ξέρει να υποχωρεί στις συμφορές.
KR.'All' ‡sqi toi t¦ skl»r' ¥gan fron»mata Μάθε όμως ότι τα πιο αλύγιστα φρονήματα
p…ptein m£lista, συχνά ταπεινώνονται,
kaˆ ¨n e„s…doij tÕn ™gkratšstaton s…dhron και μπορείς να δεις το πιο σκληρό σίδερο
ÑptÕn ™k purÕj πυρακτωμένο,
periskelÁ ώστε να γίνει πολύ σκληρό,
ple‹sta qrausqšnta kaˆ ·agšnta. τις πιο πολλές φορές να ραγίζει και να σπάει.
Oἶda dš toÝj qumoumšnouj †ppouj Γνωρίζω δε ότι τα αγριεμένα άλογα
katartuqšntaj smikrù calinù · δαμάζονται με μικρό χαλινάρι˙
oÙ g¦r ™kpšlei frone‹n mšg' γιατί δεν επιτρέπεται να υπερηφανεύεται
Óstij doàlÒj ™sti tîn pšlaj. όποιος είναι δούλος των άλλων.
AÛth d' Øbr…zein mšn tÒt' ™xhp…stato, Αυτή ήξερε καλά να αυθαδιάζει τότε,
nÒmouj Øperba…nousa toÝj prokeimšnouj· όταν παραβίαζε τους νόμους που ισχύουν˙
Ûbrij d' ¼de deutšra, αυτή τώρα είναι η δεύτερη αυθάδεια,
™peˆ dšdraken, αφού έκανε ό,τι έκανε, /αφού έχει κάνει αυτά,
toÚtoij ™pauce‹n να καυχιέται δηλαδή γι’ αυτά
kaˆ dedraku‹an gel©n. και να χλευάζει με το κατόρθωμά της.
’H nàn ™gë mšn oÙk ¢n»r, Αλήθεια εγώ τώρα δεν είμαι άνδρας,
aÛth d' ¢n»r, e„ taàta kr£th αυτή θα είναι άνδρας, αν αυτή η νίκη
ke…setai tÍde θα εξακολουθεί να μένει στο ενεργητικό της
¢natˆ. χωρίς τιμωρία.
'All' e‡t' kure‹ ¢delfÁj Αλλά είτε είναι κόρη της αδελφής μου,
e‡q' Ðmaimonestšra είτε η πλησιέστερη συγγενής
toà pantÕj ¹m‹n ZhnÕj `Erke…ou, από όλους τους συγγενείς,
aÙt» te cº xÚnaimoj και η ίδια και η αδελφή της
oÙk ¢lÚxeton mÒrou kak…stou· δε θα ξεφύγουν από το χειρότερο θάνατο˙
kaˆ g¦r oân ke…nhn ‡son ™paitiîmai γιατί και εκείνη εξίσου κατηγορώ
toàde t£fou γι’ αυτή την ταφή,
bouleàsai. ότι δηλαδή τη σκέφτηκε και τη σχεδίασε.
Ka… nin kale‹t'· œsw g¦r ¢rt…wj Φωνάξτε κι αυτήν˙ γιατί μέσα πριν από λίγο
eἶdon lussîsan aÙt¾n την είδα να κάνει σα λυσσασμένη
oÙd' ™p»bolon frenîn. και να μην ελέγχει το λογικό της.
Ð qumÕj dš Η ψυχή

9
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

tîn tecnwmšnwn αυτών που μηχανεύονται

mhdšn Ñrqîj ™n skÒtJ άσχημες πράξεις στο σκοτάδι
file‹ prÒsqen ÅrÁsqai klopeÝj. συνήθως προδίδεται ως ένοχη.
Misî ge mšntoi Μισώ όμως,
cêtan ¡loÝj tij όταν, αφού συλληφθεί κάποιος
™n kako‹s… την ώρα που κάνει το κακό,
œpeita toàto kallÚnein qšlV. έπειτα θέλει να το παρουσιάσει ως ωραίο.
AN. Qšleij ti me‹zon Θέλεις να κάνεις τίποτα χειρότερο
À katakte‹na… m' ˜lèn; από το να με συλλάβεις και να με θανατώσεις;
KR. 'Egë mšn oÙdšn· Εγώ τουλάχιστον τίποτα (δε θέλω)˙
toàt' œcwn ¤pant' œcw. αφού έχω αυτό, τα έχω όλα.
AN. T… dÁta mšlleij; Γιατί λοιπόν αργείς (να με θανατώσεις) ;
æj oÙdšn tîn sîn lÒgwn Γιατί τίποτα από τα δικά σου λόγια
¢restÕn ™moˆ, δεν μου είναι ευχάριστο
mhd' ¢resqe…h potš· και μακάρι να μη με ευχαριστεί ποτέ·
oÛtw dš kaˆ t¥m' œfu έτσι και τα δικά μου λόγια είναι φυσικό
¢fand£nonta soˆ. να σου είναι δυσάρεστα.
Ka…toi pÒqen g' ¨n katšscon Και όμως από πού θα αποκτούσα /κέρδιζα
eÙklešsteron klšoj λαμπρότερη δόξα
À tiqe‹sa ™n t£fJ tÕn aÙt£delfon ; παρά θάβοντας τον αδελφό μου;
Toàto toÚtoij p©sin lšgoit' ¥n Αυτό όλοι αυτοί θα ομολογούσαν
¡nd£nein, ότι τους αρέσει,
e„ m¾ glîssan ™gklÇsoi fÒboj. αν δεν τους έκλεινε το στόμα ο φόβος.
'All' ¹ turannˆj Αλλά ο τύραννος
poll£ t' ¥ll' eÙdaimone‹ εκτός από τα πολλά άλλα πλεονεκτήματα που
k¥xestin aÙtÍ dr©n lšgein q' έχει, μπορεί ακόμη και να κάνει και να λέει
§ boÚletai. ό,τι θέλει.
KR. SÝ moÚnh tînde Kadme…wn Εσύ μόνη από αυτούς εδώ τους Καδμείους
Ðr´j toàto. βλέπεις αυτό/ έτσι.
AN. `Orîsi coâtoi· Το βλέπουν κι αυτοί
soˆ d' Øp…llousi stÒma. αλλά κλείνουν το στόμα για χάρη σου.
KR. SÝ d' oÙk ™paidÍ, Εσύ δεν ντρέπεσαι, λοιπόν,
e„ frone‹j cwrˆj tînde; που σκέφτεσαι διαφορετικά από αυτούς εδώ;
AN. OÙdšn g¦r a„scrÕn (Δεν ντρέπομαι), γιατί δεν είναι καμιά ντροπή
toÝj Ðmospl£gcnouj sšbein. το να σέβεται κανείς τους αδελφούς του.
KR. OÜkoun Ómaimoj KR. Δεν ήταν, λοιπόν, αδελφός
cç katant…on qanèn; και αυτός που σκοτώθηκε απέναντι ακριβώς;
AN. “Omaimoj ™k mi©j te AN. Αδελφός από μια μάνα
kaˆ taÙtoà patrÒj. και τον ίδιο πατέρα.
KR. Pîj dÁt' tim´j Πώς λοιπόν προσφέρεις τιμές (στον Πολυνείκη)
dussebÁ c£rin ™ke…nJ; που είναι ασέβεια για κείνον (τον Ετεοκλή);
AN. OÙ martur»sei taàq' Ð katqanën nškuj. Δε θα συμφωνήσει με αυτά ο νεκρός.
KR. (Martur»sei taàq') (Και βέβαια δε θα συμφωνήσει)

10
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

e‡ to… sfe tim´j ™x ‡sou tù dussebe‹. αν τιμάς αυτόν εξίσου με τον ασεβή.
AN. (Τιμῶ Πολυνείκη) (Τιμώ τον Πολυνείκη),
oÙ g£r ti doàloj êleto. γιατί διόλου δε σκοτώθηκε σα δούλος,
¢ll' ¢delfÕj. αλλά σαν αδελφός.
KR. (Ὢλετο) (Σκοτώθηκε )
porqîn dš t»nde gÁn· προσπαθώντας να υποτάξει αυτή τη γη ˙
Ð d' ¢ntist¦j Ûper. ο άλλος όμως υπερασπίζοντάς την.
AN. “Omwj Ó g' “Aidhj poqe‹ Όμως ο Άδης έχει την αξίωση
toÝj nÒmouj ‡souj. οι νόμοι (της ταφής) να είναι ίσοι για όλους.
KR. 'All' oÙc Ð crhstÕj ‡soj Αλλά ο καλός δεν είναι στην ίδια θέση
tù kakù lace‹n. με τον κακό, ώστε να λάβει την ίδια τιμή.
AN. T…j oἶden e„ t£de Ποιος ξέρει αν αυτά
k£twθεν eÙagÁ; είναι δίκαια στον κάτω κόσμο;
KR. OÜtoi poq' oØcqrÒj f…loj, Ποτέ όμως ο εχθρός δεν είναι φίλος,
oÙd' Ótan q£nV. ούτε κι όταν πεθάνει.
AN. OÜtoi œfun sunšcqein, Δε γεννήθηκα για να συμμερίζομαι το μίσος,
¢ll¦ sumfile‹n. αλλά την αγάπη.
KR. K£tw nun ™lqoàs', Όταν πας λοιπόν στον κάτω κόσμο,
e„ filhtšon, f…lei ke…nouj· αν πρέπει να αγαπάς, αγάπα εκείνους˙
™moà dš zîntoj oÙk ¥rxei gun». όσο όμως ζω εγώ, δε θα κυβερνήσει γυναίκα.
CO. Kaˆ m¾n prÕ pulîn ¼d' 'Ism»nh, Αλλά να μπροστά στις πύλες η Ισμήνη,
fil£delfa k£tw d£kru' e„bomšnh· χύνοντας δάκρυα για αγάπη αδελφική ˙
και πάνω από τα φρύδια της ένα σύννεφο
nefšlh d' ÑfrÚwn Ûper
ασχημίζει το κατακόκκινο πρόσωπό της,
aƒmatÒen ·šqoj a„scÚnei,
υγραίνοντας (με δάκρυα) το ωραίο μάγουλο.
tšggous' eÙîpa parei£n.
Εσύ, που μέσα στο σπίτι μου
KR. SÝ d', ¿ kat' o‡kouj
σαν οχιά κρυμμένη μου έπινες το αίμα κρυφά,
æj œcidn' Øfeimšnh l»qous£ m' ™xšpinej,
ούτε ήξερα ότι έτρεφα δύο καταστροφές
oÙd' ™m£nqanon tršfwn dÚ' ¥ta
και δυο επαναστάτριες κατά του θρόνου μου,
k¢panast£seij qrÒnwn,
εμπρός, λοιπόν, πες μου,
fšr', e„pš d» moi,
θα ομολογήσεις κι εσύ
kaˆ sÝ f»seij
ότι συμμετείχες σε τούτη την ταφή
toàde toà t£fou metasce‹n,
ή θα ορκιστείς ότι δεν ξέρεις τίποτα;
À 'xomÍ tÕ m¾ e„dšnai;
Το έχω κάνει αυτό,
IS. Dšdraka toÜrgon,
αν βέβαια και αυτή εδώ συμφωνεί,
e‡per ¼d' Ðmorroqe‹,
και συμμερίζομαι και δέχομαι την κατηγορία.
kaˆ xummet…scw kaˆ fšrw tÁj a„t…aj.
Όμως δε θα στο επιτρέψει αυτό η δικαιοσύνη,
AN.'All' oÙk ™£sei toàtÒ g' ¹ D…kh s',
επειδή ούτε θέλησες
™peˆ oÜt' ºqšlhsaj
ούτε εγώ σε έκανα συνεργό μου.
oÜt' ™gë 'koinws£mhn. Αλλά μέσα στις συμφορές σου
IS.'All' ™n kako‹j to‹j so‹sin δεν ντρέπομαι να κάνω τον εαυτό μου
oÙk a„scÚnomai poioumšnh ™maut¾n συμμέτοχο στο πάθημά σου .
xÚmploun toà p£qouj.

11
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη
AN. “Aidhj co„ k£tw
xun…storej ὧn toÜrgon·
lÒgoij d' filoàsan
™gë oÙ stšrgw f…lhn.
IS. M»toi, kasign»th, m' ¢tim£sVj
tÕ m¾ oÙ qane‹n te sÝn soˆ
tÕn qanÒnta q' ¡gn…sai.
AN. M» moi q£nVj sÝ koin£,
mhdš poioà seautÁj § m¾ 'qigej·
¢rkšsw qnÇskous' ™gè.
IS. Kaˆ t…j b…oj moi f…loj
soà leleimmšnV;
AN. Kršont' ™rèta·
toàde g¦r sÝ khdemèn.
IS. T… taàt' ¢ni´j m'
oÙdšn çfeloumšnh;
AN. 'Algoàsa mšn dÁt',
e„ gšlwt' ™n soˆ gelî.
IS. T… dÁt' ¢ll¦ nàn
s' œt' çfelo‹m' ¨n ™gè;
AN. Sîson seaut»n·
oÙ fqonî s' Øpekfuge‹n.
IS. O‡moi t£laina,
k¢mpl£kw toà soà mÒrou;
AN. SÝ mšn g¦r e†lou zÁn,
™gë dš katqane‹n.
IS. 'All' oÙk ™p' ¢rr»toij ge
to‹j ™mo‹j lÒgoij.
AN. SÝ mšn to‹j
kalîj,
to‹j d' ™gë
'dÒkoun frone‹n kalîj.
IS. Kaˆ m¾n ‡sh ™stin ¹ 'xamart…a
nùn.
AN. Q£rsei· sÝ mšn zÍj,
¹ d' ™m¾ yuc¾ p£lai tšqnhken,
éste to‹j qanoàsin çfele‹n.
12
Μετάφραση
Ο Άδης και οι θεοί του Κάτω Κόσμου
ξέρουν καλά ποιοι έκαναν αυτήν την πράξη˙
αυτή όμως που αγαπά με λόγια
εγώ δεν τη θεωρώ δικό μου άνθρωπο.
Αδελφή μου, μη μου στερήσεις την τιμή
και να πεθάνω μαζί σου
και να εξαγνίσω το νεκρό.
Να μην πεθάνεις μαζί μου,
ούτε να οικειοποιείσαι αυτά που δεν άγγιξες ˙
θα είναι αρκετό ότι θα πεθάνω εγώ.
Και ποια χαρά θα έχω στη ζωή,
αν στερηθώ εσένα;
Ρώτα τον Κρέοντα˙
γιατί εσύ γι’ αυτόν νοιάζεσαι.
Γιατί με πικραίνεις έτσι,
χωρίς να κερδίζεις τίποτα;
Με πόνο βέβαια (το κάνω αυτό),
αν γελώ εις βάρος σου.
Σε τι λοιπόν έστω και τώρα
θα μπορούσα να σε ωφελήσω;
Σώσε τον εαυτό σου˙
δε σε φθονώ που γλιτώνεις.
Αλίμονο, η δύστυχη,
και να μη συμμερισθώ το θάνατό σου;
Ναι, γιατί εσύ προτίμησες να ζεις,
εγώ όμως να πεθάνω.
Αλλά όχι χωρίς να εκφράσω
τις δικαιολογίες μου.
Εσύ στα μάτια αυτών εδώ,
φαινόσουν πως σκέφτεσαι σωστά,
εγώ στα μάτια των άλλων
φαινόμουν πως σκέφτομαι σωστά.
Και όμως το παράπτωμα είναι ίδιο
και για τις δυο μας.
Έχε θάρρος˙ εσύ μεν ζε ις,
η ψυχή μου όμως έχει πεθάνει από παλιά,
ώστε να ωφελεί τους νεκρούς.
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

ΣΤΙΧΟΙ 635-761

AI. P£ter, sÒj e„mi, Πατέρα, δικός σου είμαι

kaˆ sÚ moi ¢porqo‹j κι εσύ βέβαια (μακάρι να) με καθοδηγείς σωστά
gnèmaj œcwn crhst¦j, έχοντας σωστές σκέψεις,
aŒj œgwg' ™fšyomai. τις οποίες εγώ, βέβαια, θα ακολουθήσω.
'Emoˆ g¦r oÙdeˆj g£moj Γιατί εγώ κανένα γάμο
¢xièsetai me…zwn δε θα θεωρήσω τόσο σπουδαίο,
fšresqai ώστε να τον βάλω πάνω
soà kalîj ¹goumšnou. από τη δική σου συνετή καθοδήγηση.
KR. ð pa‹, Ναι, παιδί μου,
oÛtw g£r cr¾ di¦ stšrnwn œcein, γιατί αυτή τη γνώμη πρέπει να έχεις,
p£nt' Ôpisqen ˜st£nai να ακολουθείς δηλαδή σε όλα
gnèmhj patróaj. την πατρική συμβουλή.
ToÚtou g¦r oÛnek' ¥ndrej eÜcontai Γιατί γι’ αυτό και οι άνθρωποι εύχονται,
gon¦j kathkÒouj fÚsantej αφού γεννήσουν υπάκουα παιδιά
™n dÒmoij œcein, να τα έχουν στα σπίτια τους,
æj kaˆ tÕn ™cqrÕn ¢ntamÚnwntai kako‹j, για να εκδικούνται τους εχθρούς με το ίδιο κακό
kaˆ tÕn f…lon timîsin ™x ‡sou patr…. και να τιμούν το φίλο, όπως ακριβώς ο πατέρας.
“Ostij d' ¢nwfšlhta fitÚei tškna, Όποιος όμως γεννάει άχρηστα παιδιά,
t… ¨n e‡poij ¥llo fàsai tÒnde τι άλλο θα έλεγες πως γέννησε αυτός
pl¾n aØtù pÒnouj, παρά βάσανα για τον εαυτό του
polÝn dέ to‹sin ™cqro‹sin gšlwn; κι αφορμή για γέλια στους εχθρούς;
M» nÚn pot', ð pa‹, ™kb£lVj Ποτέ λοιπόν, παιδί μου, να μην αλλάξεις
t¦j fršnaj <g'> τις τωρινές σου σκέψεις
Øf' ¹donÁj gunaikÕj oÛnek', από έρωτα για μια γυναίκα,
e„dëj Óti toàto g…gnetai γνωρίζοντας ότι αυτό γίνεται
yucrÕn paragk£lisma, παγερό αγκάλιασμα,
gun¾ μια γυναίκα δηλαδή,
kak¾ xÚneunoj ™n dÒmoij; όταν είναι κακή σύζυγος στο σπίτι.
t… g¦r gšnoit' ¨n ›lkoj me‹zon Γιατί τι μπορεί να γίνει μεγαλύτερη πληγή
À f…loj kakÒj; απ’ ότι ο φίλος ο κακός;
'All¦ ptÚsaj Αλλά περιφρονώντας την
æse… te dusmenÁ σαν να ήταν εχθρός σου
mšqej t¾n pa‹da t»nde άφησε αυτήν την κόρη
™n “Aidou numfeÚein tin…. στον Άδη να παντρευτεί.
'Epeˆ g¦r aÙt¾n eŒlon ™mfanîj ™gë Γιατί, επειδή την έπιασα επ’ αυτοφώρω
¢pist»sasan να παραβαίνει τη διαταγή μου
™k p£shj pÒlewj mÒnhn, μόνη απ’ όλους τους πολίτες,
yeudÁ g' ™mautÕn oÙ katast»sw δε θα βγω ψεύτης
pÒlei, μπροστά σ’ όλους τους πολίτες,
¢ll¦ ktenî. αλλά θα την θανατώσω.
PrÕj taàt' ™fumne…tw Γι’ αυτά ας επικαλείται

13
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

D…a XÚnaimon· το Δία τον προστάτη της συγγένειας ˙

e„ g¦r d¾ qršyw γιατί αν βέβαια αναθρέψω
t£ g' ™ggenÁ fÚsei τους φυσικούς συγγενείς,
¥kosma, ώστε να είναι απείθαρχοι,
(qršyw ἀκόσμους) k£rta toÝj œxw gšnouj. θα ανέχομαι πολύ πιο απείθαρχους τους ξένους.
Óstij g¦r ™n to‹j o„ke…oisin Γιατί όποιος στους δικούς του
œst' ¢n¾r crhstÒj, είναι άνθρωπος καλός,
fane‹tai d…kaioj ên k¢n pÒlei. θα φανεί ότι είναι δίκαιος και στους πολίτες.
“Ostij d' Øperb¦j Αν όμως κάποιος (ή: όποιος) αυθαιρετώντας
À nÒmouj bi£zetai, ή παραβιάζει τους νόμους
À ™nnoe‹ toÙpit£ssein ή σχεδιάζει να δίνει διαταγές
to‹j kratoàsin, σ’ αυτούς που κυβερνούν,
oÙk œst' toàton tuce‹n ™pa…nou ™x ™moà. δεν είναι δυνατό αυτός να επαινεθεί από μένα.
'All' Ön pÒlij st»seie, Αλλά όποιον η πόλη εκλέξει άρχοντα,
toàde cr¾ klÚein σ’ αυτόν πρέπει να υπακούουν όλοι
kaˆ smikr¦ kaˆ d…kaia και στα μικρά και στα δίκαια
kaˆ t¢nant…a. και στα αντίθετά τους.
Kaˆ ¨n qarso…hn ™gë Κι εγώ θα μπορούσα να πιστέψω
toàton tÕn ¥ndra ¨n qšlein ότι ένας τέτοιος άνδρας θα είχε τη θέληση
kalîj mšn ¥rcein, και να κυβερνά καλά
eâ d' ¥rcesqai , και καλά να κυβερνιέται,
mšnein t' ¨n ™n ceimîni dorÒj και ότι θα έμενε στη θύελλα της μάχης,
prostetagmšnon αν είχε παραταχθεί,
d…kaion k¢gaqÕn parast£thn. πιστός και γενναίος σύντροφος.
'Anarc…aj dš oÙk œstin Από την αναρχία όμως δεν υπάρχει
me‹zon kakÒn· μεγαλύτερο κακό ˙
aÛth pÒleij Ôllusin, αυτή και πόλεις εξολοθρεύει / καταστρέφει,
¼d' ¢nast£touj o‡kouj t…qhsin, αυτή και σπίτια καταστρέφει / διαλύει,
¼de trop¦j katarr»gnusi αυτή κάνει να σπάσει η παράταξη και να τραπεί
summ£cou dorÕj · σε άτακτη φυγή ο συμμαχικός στρατός ˙
sózei dέ t¦ poll¦ sèmaq' ¹ peiqarc…a η πειθαρχία όμως σώζει τους πολλούς
tîn Ñrqoumšnwn. από αυτούς που πειθαρχούν.
OÛtwj ¢muntš' ™stˆ Έτσι πρέπει να υπερασπίζεται κανείς
to‹j kosmoumšnoij, τους νόμους
koÜtoi oÙdamîj και με κανένα τρόπο
¹sshtša (™stˆ) δεν πρέπει να νικιέται ένας άνδρας
gunaikÕj · από μια γυναίκα ˙
kre‹sson g£r, γιατί είναι προτιμότερο,
e‡per de‹, αν βέβαια χρειαστεί,
prÕj ¢ndrÕj ™kpese‹n, να χάσουμε την εξουσία από έναν άνδρα,
koÙk ¨n kalo…meq' ¥n κι έτσι δε θα αποκαλούμαστε
gunaikîn ¼ssonej. κατώτεροι από γυναίκες.
CO. `Hm‹n mšn, Σε μας τουλάχιστον,

14
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη
e„ m¾ tù crÒnJ keklšmmeqa,
doke‹j lšgein fronoÚntwj
ïn lšgeij pšri.
AI. P£ter,
qeoˆ fÚousin ¢nqrèpoij fršnaj
Øpšrtaton p£ntwn kthm£twn
Ós' ™stˆ ·
'Egë d' oÜt' ¨n duna…mhn
m»t' ™pista…mhn lšgein,
Ópwj sÝ m¾ lšgeij Ñrqîj t£de·
gšnoito ment¨n c¢tšrJ
kalîj œcon.
Pšfuka d' oân
proskope‹n soà p£nta
Ósa lšgei tij À pr£ssei tij
À yšgein œcei·
tÕ g¦r sÕn Ômma deinÕn
¢ndrˆ dhmÒtV
lÒgoij toioÚtoij
oŒj sÝ m¾ tšryV klÚwn.
'Emoˆ d' ¢koÚein œsq' t£de
ØpÕ skÒtou,
oŒa pÒlij ÑdÚretai t¾n pa‹dα taÚthn,
æj k£kista fq…nei
¢naxiwt£th pasîn gunaikîn
¢p' œrgwn eÙkleest£twn,
¼tij tÕn aØtÁj aÙt£delfon
peptît' ™n fona‹j ¥qapton
e‡as' Ñlšsqai
m»q' Øp' çmhstîn kunîn
m»q' Øp' o„wnîn tinoj·
oÙc ¼de ¢x…a lace‹n crusÁj timÁj;
toi£d' ™remn¾ f£tij s‹g' ™pšrcetai.
'Emoˆ dš, p£ter,
oÙk œstin oÙdέn ktÁma timièteron
soà pr£ssontoj eÙtucîj ·
t… g¦r ¥galma me‹zon tšknoij
eÙkle…aj patrÕj q£llontoj
À t…
patr…
prÕj pa…dwn;
M» nun ™n sautù fÒrei
ἓn Ãqoj moànon,
15
Μετάφραση
αν από τα γηρατειά δεν έχουμε χάσει το νου,
φαίνεσαι ότι μιλάς σωστά,
για όσα μιλάς.
Πατέρα,
οι θεοί προικίζουν τους ανθρώπους με μυαλό,
το πιο πολύτιμο από όλα τα πράγματα,
όσα υπάρχουν ˙
εγώ όμως ούτε θα μπορούσα
και μακάρι να μη μάθω να πω
ότι εσύ δε λες σωστά αυτά εδώ.
Θα μπορούσε όμως και κάποιος άλλος
να έχει κάποια σωστή σκέψη.
Από τη φύση μου πάντως
έχω χρέος να προσέχω από πριν για σένα όλα,
όσα λέει κανείς ή κάνει
ή μπορεί να σε κατηγορεί ˙
γιατί το βλέμμα σου προκαλεί φόβο
στον απλό πολίτη
για τέτοια λόγια,
ώστε να μην ευχαριστιέσαι, ακούγοντας αυτά.
Σε μένα όμως είναι δυνατό να ακούω αυτά
εξαιτίας της ασημότητας της θέσης μου,
πόσο δηλαδή η πόλη θρηνεί την κόρη αυτή,
λέγοντας πόσο ατιμωτικά πεθαίνει,
σαν να ήταν η χειρότερη από όλες τις γυναίκες
για μια τόσο ένδοξη πράξη.
Γιατί αυτή τον αδελφό της
πεσμένο μέσα στο αίμα άταφο
δεν άφησε να κατασπαραχθεί
ούτε από τα ωμοφάγα σκυλιά
ούτε από κάποιο όρνιο ˙
δεν αξίζει αυτή να τιμηθεί με λαμπρή τιμή;
Τέτοια φήμη σκοτεινή κυκλοφορεί κρυφά.
Για μένα όμως, πατέρα,
κανένα απόκτημα δεν υπάρχει πολυτιμότερο
από τη δική σου ευτυχία.
Γιατί ποια χαρά είναι μεγαλύτερη για τα παιδιά
από τη δόξα του ευτυχισμένου πατέρα
ή τι (ποια χαρά είναι μεγαλύτερη)
για τον πατέρα
από την πλευρά των (ευτυχισμένων) παιδιών;
Μην έχεις, λοιπόν, στο μυαλό σου
μόνον έναν τρόπο σκέψης,
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

æj fÊj sÚ, ότι δηλαδή αυτό που λες εσύ,

koÙdέn ¥llo, toàt' Ñrqîj œcein· και τίποτα άλλο, αυτό είναι σωστό ˙
Óstij g¦r doke‹ γιατί όσοι νομίζουν
aÙtÕj À frone‹n mÒnoj, ή ότι μόνο αυτοί σκέπτονται σωστά
À œcein glîssan À yuc¾n ή ότι έχουν γλώσσα ή ψυχή,
¿n oÙk ¥lloj (œcei), την οποία δενέχει άλλος,
oátoi diaptucqšntej αυτοί, όταν ανοιχτούν και εξεταστούν σε βάθος,
êfqhsan keno…. βρίσκονται ότι είναι άδειοι.
'All' ¥ndra, Αλλά για έναν άνθρωπο,
ke‡ tij Ï sofÒj, κι αν ακόμη κάποιος είναι σοφός,
oÙdέn a„scrÕn tÕ manq£nein pÒll' δεν είναι καθόλου ντροπή το να μαθαίνει πολλά,
kaˆ tÕ m¾ te…nein ¥gan. και το να μη παρατραβάει το σκοινί.
`Or´j æj par¦ ·e…qroisi ceim£rroij Βλέπεις πώς κοντά στο ορμητικό ρεύμα
Ósa dšndrwn Øpe…kei, όσα από τα δένδρα υποχωρούν,
klînaj ™ksózetai, διασώζουν τα κλαδιά τους,
t¦ d' ¢ntite…nont' aÙtÒpremn' ¢pÒllutai. όσα όμως αντιστέκονται χάνονται σύρριζα.
AÜtwj dέ Επίσης,
Óstij te…naj pÒda naÕj όποιος τεντώνει πολύ τα πανιά του πλοίου,
™gkrat¾ ώστε να είναι σταθερά
Øpe…kei mhdšn, και δεν τα χαλαρώνει καθόλου στον άνεμο,
stršyaj k£tw αφού αναποδογυρίσει το πλοίο
tÕ loipÕn naut…lletai ταξιδεύει στο εξής
Øpt…oij sšlmasin. με ανεστραμμένο το κατάστρωμα του πλοίου.
'All' eἶke, qumù kaˆ met£stasin d…dou. Αλλά δώσε τόπο στην οργή και άλλαξε γνώμη.
e‡ g¦r k¢p' ™moà prÒsesti Γιατί, κι αν μπορώ κι εγώ να προσθέσω
tij gnèmh κάποια γνώμη,
newtšrou, παρ’ ότι νεότερος,
f»m' œgwge presbeÚein polÝ εγώ βέβαια λέω ότι το πιο καλό είναι
fànai tÕn ¥ndra p£nt' ™pist»mhj plšwn· να γεννιέται κανείς πάνσοφος ˙
e„ d' oân, file‹ g¦r toàto m¾ taÚtV ·špein, αλλιώς, γιατί αυτό συνήθως δε συμβαίνει έτσι,
kalÕn tÕ manq£nein είναι καλό να μαθαίνει κανείς
kaˆ tîn legÒntwn eâ. κι από όσους μιλούν ορθά.
CO. ”Anax, sš t' e„kÒj maqe‹n, Βασιλιά, είναι λογικό και συ ν’ ακούσεις,
e‡ ti ka…rion lšgei, αν λέει κάτι ορθό,
sš t' aâ toàd'· κι εσύ πάλι αυτόν ˙
eâ g¦r e‡rhtai dipl©. γιατί και από τους δύο έχουν λεχθεί ορθές
σκέψεις.
KR. Oƒ thliko…de kaˆ didaxÒmesqa d¾ Θα διδαχτούμε λοιπόν σ’ αυτή την ηλικία
frone‹n να σκεφτόμαστε
Øp' ¢ndrÕj thlikoàde t¾n fÚsin; από άνθρωπο τόσο νέο στην ηλικία;
AI. Mhdέn (διδάσκου) tÕ m¾ d…kaion· Να μη διδαχτείς τίποτα το άδικο ˙
e„ d' ™gë nšoj, κι αν εγώ είμαι νέος,
oÙ tÕn crÒnon cr¾ skope‹n m©llon δεν πρέπει να εξετάζεις την ηλικία περισσότερο

16
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

À t¥rga. από τα έργα μου.

KR. ”Ergon g£r ™sti Είναι λοιπόν πράξη σωστή
toÝj ¢kosmoàntaj sšbein; να τιμά κανείς όσους παρανομούν;
AI. (όχι μόνο δεν τιμώ αυτούς που δεν πειθαρχούν)
OÙd' ¨n keleÚsaim' αλλα ούτε και θα έλεγα
eÙsebe‹n e„j toÝj kakoÚj. σε άλλους να το κάνουν.
KR. OÙc ¼d g¦r ™pe…lhptai Αυτή εδώ λοιπόν δεν έχει προσβληθεί
toi´de nÒsJ; από τέτοια αρρώστια;
AI. OÜ fhsi Δεν το παραδέχεται αυτό
ÐmÒptolij leèj Q»bhj tÁsde. όλος γενικά ο λαός αυτής της Θήβας.
KR. PÒlij g¦r ¹m‹n ™re‹ Η πόλη λοιπόν θα μας πει
¡mš cr¾ t£ssein; όσα πρέπει να διατάζω;
AI. `Or´j æj e‡rhkaj tÒde æj ¥gan nšoj; Βλέπεις ότι είπες αυτό το λόγο σαν μωρό παιδί;
KR. ”AllJ g¦r À 'moˆ Για λογαριασμό άλλου ή για δικό μου
cr» me tÁsd' ¥rcein cqonÒj; πρέπει να κυβερνώ αυτή τη χώρα;
AI. PÒlij g¦r oÙk œsq' Ναι, γιατί δεν υπάρχει πόλη
¼tij ¢ndrÒj ™sq' ˜nÒj. που ανήκει σ’ έναν άνθρωπο.
KR. OÙ nom…zetai ¹ pÒlij toà kratoàntoj; Η πόλη δε θεωρείται ότι ανήκει στον άρχοντα;
AI. Kalîj ge Ωραία, βέβαια,
sÝ ¨n ¥rcoij mÒnoj ™r»mhj gÁj. εσύ θα κυβερνούσες μια έρημη πόλη.
KR. “Od', æj œoike, Αυτός εδώ, όπως φαίνεται,
tÍ gunaikˆ summace‹. είναι σύμμαχος της γυναίκας.
AI. E‡per gun¾ sÚ· Ναι, αν εσύ είσαι γυναίκα ˙
soà g¦r oân prok»domai. γιατί πράγματι για σένα φροντίζω.
KR. ’W pagk£kiste, Αχρείε, (ενδιαφέρεσαι για μένα),
di¦ d…khj „ën patr…; ενώ έρχεσαι να αντιδικήσεις με τον πατέρα σου;
AI. Ὁrî g¦r se (Ναι,) γιατί σε βλέπω
oÙ d…kai£ ™xamart£nonta. να παίρνεις άδικες αποφάσεις.
KR. `Amart£nw g¦r t¦j ™m¦j ¢rc¦j sšbwn; Ενεργώ άδικα τιμώντας την εξουσία μου;
AI. OÙ g¦r sšbeij, Ναι, γιατί δεν τη σέβεσαι,
patîn ge tim£j t¦j qeîn. όταν καταπατείς τους νόμους των θεών.
Αχρείο πλάσμα, δούλε μιας γυναίκας.
KR. ’W miarÕn Ãqoj kaˆ gunaikÕj Ûsteron.
(Ναι, μπορεί να είμαι δούλος),
AI.
OÜ t¨n ›loij ge ™mš αλλά δεν μπορείς να με βρεις
να υποκύπτω σε αισχρές πράξεις.
¼ssw tîn a„scrîn.
Όλα, βέβαια, αυτά εδώ τα λόγια σου
KR. `O goàn lÒgoj soi p©j Óde
είναι για χάρη εκείνης.
Øpšr ke…nhj.
Και για σένα βέβαια, και για μένα
AI. Kaˆ (Øpšr ) soà ge k¢moà,
και για τους θεούς του κάτω κόσμου
kaˆ qeîn tîn nertšrwn.
(ενδιαφέρομαι).

KR. OÙk œsq' æj œti

Με κανένα τρόπο όμως πια
game‹j pot' taÚthn zîsan.
δε θα παντρευτείς ποτέ αυτή ζωντανή.

17
Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη Μετάφραση

AI. “Hd' oân qane‹tai Αυτή λοιπόν θα πεθάνει

kaˆ qanoàs' Ñle‹ tina. και με το θάνατό της θα καταστρέψει κάποιον.
KR. ’H ™pexšrcV ïd' qrasÚj Αλήθεια, έρχεσαι εναντίον μου με τόσο θράσος,
k¢papeilîn; ώστε να με απειλείς ακόμα;
AI. T…j d' œst' ¢peil¾ Και ποια απειλή είναι
prÕj ken¦j gnèmaj lšgein; να μιλά κανείς σε ανόητες γνώμες;
KR. Kla…wn frenèseij, Με κλάματα θα με συνετίσεις,
ín frenîn aÙtÕj kenÒj. αν και εσύ ο ίδιος είσαι άμυαλος.
AI. E„ m¾ pat¾r Ãsq', Αν δεν ήσουν πατέρας μου,
eἶpon ¥n s' oÙk eâ frone‹n. θα έλεγα ότι δε σκέφτεσαι σωστά.
KR. GunaikÕj ín doÚleuma, m¾ kètillš me. Δούλε μιας γυναίκας, μη φλυαρείς.
AI. BoÚlei lšgein ti Θέλεις να λες κάτι
kaˆ lšgwn και, ενώ μιλάς,
mhdšn klÚein; να μην παίρνεις καμιά απάντηση στα λόγια;
KR. ”Alhqej; ¢ll¦ tÒnd' ”Olumpon, Αλήθεια; Αλλά, μα τον ίδιο τον Όλυμπο,
‡sq' Óti denn£seij ™mš oÙ ca…rwn, να ξέρεις ότι δε θα με βρίζεις ατιμώρητα
™pˆ yÒgoisi. με τις συνεχείς κατηγορίες σου.
”Agage tÕ m‹soj, Φέρε τη μισητή γυναίκα
æj qnÇskV aÙt…ka kat' Ômmat' για να πεθάνει αμέσως μπροστά στα μάτια του,
plhs…a tù numf…J parÒnti. κοντά, παρουσία του μνηστήρα.

18