Professional Documents
Culture Documents
1
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 2
2
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 3
rCevebi interviuers
intervius dagegmva
3
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 4
interviuirebis procesi
4
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 5
5
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 6
6
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 7
კოჰენი ლ., მანიონი ლ., მორისონი ქ. (2010). კვლევის მეთოდების განათლებაში. ილიაუნის გამომცემლობა. თბილისი
7
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 8
8
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 9
9
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 10
10
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 11
11
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 12
12
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 13
13
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 14
14
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 15
Zlieri mxareebi
Sedegebi gacilebiT advilad esmis farTo auditorias (araakademiuri
sferos warmomadgenlebis CaTvliT), vinaidan isini xSirad
yoveldRiuri, araprofesiuli sametyvelo eniT aris mocemuli;
imTaviTve gasagebia; is sakuTari Tavis Sesaxeb Tavad metyvelebs;
unikalur maxasiaTeblebs afiqsirebs, romlebic winaaRmdeg SemTxvevaSi
daikargeboda didi moculobis mqone monacemebSi (magaliTad,
gamokiTxvebSi). es unikaluri Tvisebebi SeiZleba situaciis gagebis
gasaRebi iyos. Zlieria realobaSi;
iZleva sxva msgavs situaciebSi da SemTxvevebSi wvdomis saSualebas da
amiT sxva msgavsi SemTxvevebis interpretacias exmareba;
misi Catareba calkeul mkvlevars SeuZlia. ar aris aucilebeli
kvleviTi jgufis yola;
SeiZleba moulodnel movlenebsa da arakontrolirebad cvladebs
moicavdes da moazrebdes;
sisusteebi
15
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 16
16
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 17
17
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 18
18
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 19
19
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 20
CanarTi 11. 3.
20
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 21
21
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 22
22
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 23
beili (1994: 247) xsnis, rom mkvlevars, romelsac faruli kvlevis warmoeba
surs, gauWirdeba, Tu bunebriv garemoSi monawilesaviT ar moiqceva,
winaaRmdeg SemTxvevaSi, ratom aris is iq? amitom, bevr bunebriv garemoSi
mkvlevari monawilec iqneba. sapirispiro viTarebaa laboratoriul an
xelovnur garemoSi, sadac SeiZleba aramonawilis dakvirvebis (magaliTad,
video CanaweriT) warmoeba.
imis Tqma gvinda, rom maswavleblebis muSaobis arastruqturirebuli,
eTnografiuli angariSi (1 ujredi) skolis bunebriv saswavlo garemoSi
dakvirvebis yvelaze tipuri meTodia. analogiurad, Cvevebisa da pirovnebis
Seswavlis struqturirebuli saSualebebis gamoyeneba, rogorc es b-ni Congis
(6 ujredi) Seswavlisas moxda, konsultantis samuSao kabinetis xelovnur
garemoSi kvlevisadmi gavrcelebuli midgomaa.
23
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 24
24
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 25
25
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 26
26
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 27
27
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 28
28
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 29
monacemebis Segroveba
arastruqturirebuli (interviuebi _ Riadan struqturirebuli
(savele Canawerebi) daxuruli kiTxvebisken) (gamokiTxvebi, aRweris
monacemebi)
monacemebis tipebi
Txroba (kodirebuli Tvisebrivi ricxobrivi
(savele Canawerebi) monacemebi da (Sefardebis skalis
araparametruli monacemebi)
statistikebi)
monacemebis analizi
Jurnalisturi
(impresionistuli) (kontent analizi) statistikuri
(daskvniTi statistika)
wyaro: adaptirebulia Sturman 1997
29
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 30
30
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 31
daskvna
sxvadasxva strategia, romelic saganmanaTleblo garemoSi SemTxvevis
Seswavlis eqvsi magaliTiT davasuraTeT, gvafiqrebinebs, rom monawilis
dakvirveba yvelaze kargi zogadi terminia, romelic meTodologiur midgomas
aRwers da ara _ erT konkretul meTods.1 Cvenma magaliTebma gvaCvena, rom
konkretuli SerCevis reprezentaciuloba xSirad mkvlevrisTvis xelmisawvdom
dakvirvebis strategias ukavSirdeba. zogadad, rac metia SerCevis zoma, miT
reprezentaciulia is da miT metia albaToba, rom damkvirveblis roli
monawileobas uaxlovdeba.
SemTxvevis Seswavlis magaliTebisTvis ixileT wignis Tanmxlebi veb gverdi
(http://www.routledge.com/textbooks/9780415368780 _ Tavi 11, faili 11. 2. doc.,
http://www.routledge.com/textbooks/9780415368780_ Tavi 11, faili 11. 3. doc da
http://www.routledge.com/textbooks/9780415368780 _ Tavi 11, faili 11. 4. doc).
31
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 32
ლექცია 3-4
32
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 33
kiTxvari
33
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 34
g) Cemi asakia:
1. 16 wlamde
2. 16-21
3. 22-35
4. 35 is zemoT
atitudis skalebi
34
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 35
1. maSin, roca turstonis skala intevalebis donezea (turstoni amtkicebda, rom mis
skalaze intervalebi absoluturad Tanabaria), likertis skala rigis donezea
2. pasuxi “ver gadamiwyvetia” orazrovnad JRers. niSnavs es, rom respondenti neitralurad
aris ganwyobili, Tu ver gadauwyvetia, romel mxares gadaixaros?
35
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 36
36
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 37
testi
fsiqometruli testebi
37
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 38
proeqciuli testebi
amrigad, kiTxvars, skalasa da tests bevri saerTo aqvT da xSirad erevaT kidec
erTmaneTSi. magaliTad, xSirad termin "anketis" nacvlad iyneben termins "kiTxvari".
testi unarebs zomavs, amitom, masSi davalebebia mocemuli samizne unarebis
aRmosaCenad. aseTebia inteleqtis da pirovnuli Tvisebebis testebi, proeqciuli
testebi. kiTxvari, testis msgavsad, pirovnul Tvisebebs zomavs, oRond, aq,
davalebebis nacvlad debulebebia moyvanili, romelsac respondenti an eTanxmeba, an
uaryofs. ese igi, kiTxvis tipis mixedviT, kiTxvarSi ufro metad daxuruli kiTxvebi
gamoiyeneba, xolo testSi - ufro xSirad Ria. anketas gamokiTxvis meTodis dros
iyeneben. skala ar izRudeba mxolod dadastureba-uaryofiT da avlens, ra zomiT
eTanxmeba, an ar eTanxmeba adamiani ama Tu im debulebas; gaaCnia, an ar gaaCnia adamians
esa Tu is Tviseba. amitom, skala ara marto damoukideblad arsebobs, rogorc
atitudis skala, aramed, kiTxvarSic monawileobs xolme, rogorc adamianTa Soris
arsebuli gansxvavebis ufro zusti da daxvewili sazomi. anu, skalis Semcveli
kiTxvaris Catarebis Semdeg, SegviZlia vTqvaT ara marto is, rom adamians gaaCnia esa
Tu is Tviseba, aramed isic, rom erTs es Tviseba ufro metad gaaCnia, vidre meores.
38
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 39
zomavs tipi
testi veqsleris, rorSaxis unarebs, davalebebi Ria
Tvisebebs
კოჰენი ლ., მანიონი ლ., მორისონი ქ. (2010). კვლევის მეთოდების განათლებაში. ილიაუნის გამომცემლობა. თბილისი
15 kiTxvarebi
Sesavali
eTikuri sakiTxebi;
kiTxvaris dagegmvis dawyeba:
- kiTxvaris operacionalizacia;
- struqturirebuli, naxevrad struqturirebuli da arastruqturirebuli
kiTxvarebi.
kiTxvaris debulebebis tipebi:
- Ria da daxuruli kiTxvebi;
- monacemebis skalebi;
- codnis an mosazrebis daSvebasTan dakavSirebuli safrTxeebi;
- diqotomiuri kiTxvebi;
39
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 40
40
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 41
41
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 42
42
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 43
43
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 44
kiTxvaris operacionalizacia
44
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 45
miuxedavad imisa, rom uamravi saxis kiTxvari arsebobs, gaqvs martivi wesi: rac
ufro didia SerCevis moculoba, miT ufro struqturirebuli, daxuruli da
ricxobrivi unda iyos kiTxvari, xolo rac ufro mcirea SerCevis moculoba, miT
naklebad struqturirebuli, ufro Ria da verbalizebuli SeiZleba iyos is.
mkvlevars ramdenime tipis kiTxvaris arCeva SeuZlia, ukiduresad
struqturirebulidan arastruqturirebulamde. Tu daxuruli da struqturirebuli
kiTxvari gamoiyeneba, romelic paternebis dadgenisa da Sedarebis SesaZleblobas
iZleva, maSin saWiroa kiTxvaris pilotireba da imgvarad daxvewa, rom saboloo
versia yvela im savaraudo pasuxs moicavdes, romelTa winaswar gaTvlac
SesaZlebelia. aseTi kiTxvariT muSaoba mZimea kvlevis dasawyisSi, magram mas Semdeg,
rac is erTxel gaimarTeba, analitikuri samuSao SedarebiT swrafad warmoebs.
magaliTad, ori-sami Tve SeiZleba waiRos gamokiTxvisTvis gankuTvnili kiTxvaris
gamarTvam, pilotirebam, daxvewam da misTvis im formis micemam, romelic SesaZlebels
gaxdis miRebuli monacemebis statistikur damuSavebas, Tumca amisi amonagebi isaa,
rom monacemebis analizi sakmaod swrafad xdeba. Cven ukve viciT pasuxebis
kategoriebi, monacemebis buneba da statistikebi, romelsac gamoviyenebT. es mxolod
da mxolod monacemebis damuSavebis, xSirad kompiuteruli analizis, saqmea.
45
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 46
46
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 47
agebuli, Tvisebrivi midgoma ufro gamoadgebaT. Ria kiTxvebi maSin aris sasargeblo,
rodesac ucnobia SesaZlo pasuxebi an kiTxvari sakiTxis Seswavlas isaxavs miznad
(Bailey 1994: 120), an rodesac pasuxebis imdenad bevri SesaZlo variantia, rom daxurul
kiTxvaSi savaraudo pasuxebis Zalian grZeli nusxa gamovidoda. isini respodents im
moculobis pasuxis gacemis saSualebasac aZleven, ramdenic mas Tavad surs da
gansakuTrebiT nayoifieria kompleqsuri sakiTxebis Seswavlisas, romelTa wvdoma
SeuZlebelia martivi pasuxebiT. Ria kiTxvebi SeiZleba debulebebis Sesaqmnelad
gamoviyenoT, romlebic momaval kiTxvarSi daxuruli kiTxvebis masalad gamodgeba
(anu prepilotireba).
zogadad, daxurul kiTxvebze (doqotomiuri, mravaljeradi arCevanis, mudmivi jamis
mqone da reitingis skalebi) pasuxis gacema swrafad xdeba, martivia maTi kodireba
(magaliTad, kompiuteruli analizisTvis) da ar axdens respodentebis gaumarTleblad
dikriminacias imis mixedviT, Tu ramdenad gasagebad ayalibeben saTqmels (Wilson and
McLean 1994: 21). Tumca, meore mxriv, isini ar aZleven respodentebs pasuxebis
kategoriebisTvis raime SeniSvnebis, Sefasebebisa da axsnebis damatebis saSualebas da
arsebobs riski, rom kategoriebi mikerZoebuli da araamomwuravi iyos (Oppenheim 1992:
115).
Ria kiTxvebi, erTi mxriv, monawileebs sakuTari sityvebiT Tavisuflad weris _
pasuxebis aRweris, axsnisa da Sefasebis _ saSualebas aZlevs da ar arian
SezRudulebi pasuxebis winaswar dadgenili kategoriebiT. meore mxriv, Ria kiTxvebs
uadgilo da Warbi informacia moaqvT. isini respodentisTvis SeiZleba imdenad Ria
iyos, rom is ver mixvdes, Tu ra saxis informacias iTxoven misgan. maTze pasuxis
gacemas gacilebiT meti dro SeiZleba sWirdebodes (ramac debulebaze pasuxis
gacemaze uari SeiZleba aRqmevinos) da amitom kiTxvari SeiZleba ufro grZlad da
damabnevlad moeCvenoT. analizis TvalsazrisiT, ar aris martivi monawileebis
monacemebis urTierTSedareba da pasuxebis kodireba da daxarisxebac Znelia (ixileT
http://www.routledge.com/textbooks/9780425368780 _ Tavi 15, faili 15. 2. ppt).
qvemoT ufro dawvrilebiT ganvixilavT sxvadasxva saxis daxurul da Ria kiTxvebs.
monacemebis skalebi
47
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 48
48
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 49
diqotomiuri kiTxvebi
49
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 50
50
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 51
skolamdels
dawyebiTs
saSualos
damamTavrebels
rogorc diqotomiur kiTxvebs aqvT paraleluri
forma diqotomiuri cvladebis saxiT, ise mravaljeradi arCevanis kiTxvebs moepovebaT
TavianTi paraleluri cvladis mravaljeradi elementebi. magaliTad, mkvlevarma
SeiZleba ikiTxos, Tu romel klasSia moswavle. did skolaSi, ase, ormocamde klasi
iqneba; anda mkvlevars SeiZleba ainteresebdes, Tu romel 16+ programaSia moswavle
CarTuli (magaliTad, akademiuri profesiuli). am SemTxvevebSi mxolod erTi pasuxi
SeiZleba SeirCes. diqotomiuri cvladis msgavsad, cvladis ramdenime kategoriis anu
elementis CamonaTvali (magaliTad, wevrobis formebi an SeTavazebuli kursebi)
saxeldebis skalis monacemebis mogrovebis saSualebas iZleva, romelic xi-kvadratis,
G-testisa da krostabulaciis gamoyenebiT damuSavdeba (Cohen and Holliday 1996).
mravaljeradi arCevanis kiTxvebi saxeldebis skalis monacemebad ganixileba (ixileT
wignis mexuTe nawili).
SeiZleba mniSvnelovani iyos savaraudo pasuxebSi iseTi debulebebis CarTva,
romlebic respodents iseTi pasuxis arCevis saSualebas miscems, romelic yvelaze
kargad asaxavs mis mosazrebas. aqedan gamomdinare, piloturi kvlevaa saWiro imaSi
dasarwmuneblad, rom kategoriebi yovelmxrivi, amomwuravi da reprezentaciulia.
meore mxriv, mkvlevars SeiZleba mxolod konkretuli maxasiaTeblebi ainteresebdes
da mxolod maT Sesaxeb debulebebs Seitans savaraudo pasuxebis CamonaTvalSi.
mravaljeradi arCevanis kiTxvebiani kiTxvaSi iSviaTad iZleva uxeS, daumuSavebel
statistikaze mets. sityvebis TvalsazrisiT, is imTaviTve bundovania. magaliTad,
zemoT mocemul magaliTSi, romelic qimiis swavlebas Seexeboda, bundovania sityva
„sasargeblo“. igive iTqmis sityvebze „Seefereba“, „ganxorcielebadi“ da „tvirTi“.
51
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 52
52
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 53
ranguli rigis kiTxvebi mravaljeradi arCevanis kiTxvebs hgavs imiT, rom masSi
mocemulia variantebi, saidanac irCevs respodenti, Tumca is ufro metia, vidre
mravaljeradi arCevani, radgan aq respodents prioritetebis miTiTeba moeTxoveba. es
upiraterobis, prioritetis, intensiurobisa da a. S. fardobiTi xarisxis dadgebis
saSualebas iZleva (ixileT http://www.routledge.com/textbooks/9780415368780 _ Tavi 15, faili
15. 6. ppt). ranguli rigis kiTxvaSi mocemulia faqtorebis CamonaTvali da respodents
maTTvis rangebis miniWeba (maTi ranJireba) moeTxoveba, magaliTad:
53
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 54
54
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 55
reitingis skalebi
gTxovT, upaxusoT kiTxvas mxolod erTi Sesabamisi ricxvis qveS aRniSvnis gakeTebiT.
ricxvebis mniSvnelobebia:
1 = sruliad ar veTanxmebi;
2 = ar veTanxmebi;
3 = arc veTanxmebi, arc ar veTanxmebi;
55
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 56
4 = veTanxmebi;
5 = sruliad veTanxmebi.
1 2 3 4 5
ufrosi asakis maswavleblebs ufro meti
gakveTilebi unda hqodeT.
miaxloebadi . . . . ganridebadi
56
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 57
keTilSobili . . . . naZirala
megobruli . . . . mtruli
mzrunveli . . . . udardeli
yuradRebiani . . . . uyuradRebo
bejiTi . . . . zarmaci
osgudi da misi TanamSromlebi (Osgood et al. 1957), am teqnikis pionerebi, Tvlian, rom
semantikuri diferencialis skalebi sam konteqstSi gamogvadgeba: SefasebiT
(magaliTad, Rirebuli-araRirebuli, sasargeblo-usargeblo, kargi-cudi),
SesaZleblobis (magaliTad, didi-patara, susti-Zlieri, msubuqi-mZime) da moqmedebis
(magaliTad, Cqari-neli, aqtiuri-pasiuri, moZravi-zanti).
arsebobs reitingis skalebSi zogierTi farTod gamoyenebadi kategoriebi,
magaliTad:
57
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 58
58
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 59
1 2 3 4 5 6
Zalian _ _ _ _ _ _ Zalian ar
veTanxmebi veTanxmebi
59
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 60
60
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 61
enawyliani
TanamSromlobiTi
gamrje
zarmaci
mondomebuli
yuradRebiani
61
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 62
62
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 63
CanarTi 15 3
kiTxvaris 10-quliani Sefasebis skala
gTxovT, TiToeuli debuleba SeafasoT 1-dan 10-mde qulebiT, sadac 10 niSnavs saukeTesos
da 1 _ uaress. gTxovT, TiToeuli debulebisTvis SemoxazoT Sesabamisi cifri
swavleba da swavla
uaresi saukeTeso
Ria kiTxvebi
63
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 64
es ar niSnavs, rom Ria kiTxva imdenad kargad ver awesebdes gasacemi pasuxis
farglebs, rogorc amas reitingis skalis kiTxva SeiZleba akeTebdes. Tumca, Ria
kiTxvas SeuZlia pasuxis auTenturobis, simdidrisa da siRrmis moxelTeba, romlis
gulwrfeloba da pirdapiroba, rogorc bevrgan aRiniSna am wignSi, Tvisebrivi
monacemebis gamorCeuli maxasiaTebelia.
openheimi (1992: 56 – 7) Tvlis, rom sasargebloa Ria kiTxvaze „winadadebis
dasrulebis“ debulebis mibma, magaliTad:
an
64
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 65
marticuli kiTxvebi
matriculia ara Tavad kiTxva, aramed misi gadmocemis forma. matriculi kiTxvebi
ramdenime kiTxvaze garkveuli saxis pasuxis mocemis saSualebas iZleva, magaliTad,
„Zalian ar veTanxmebi“-dan „Zalian veTanxmebi“-mde. matriculi ganlagebiT kiTxvarSi
adgils vzogavT, magaliTad:
gTxovT, qvemoT mocemul debulebebze pasuxebi Sesatyvisi cifris qveS aRniSvniT
daafiqsireT. TiTO jerze mxolod erTi cifri aRniSneT, sadac 1 = sul ara, 2 = Zalian
mcired, 3 = zomierad, 4 = sakmaod, 5 = Zalian.
65
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 66
CanarTi 15. 4.
potenciuri problemebi, romlebic kvlevis warmoebisas warmoiqmneba
problemis problemis
moculoba mogvarebadoba
(1_5) 1_5)
1. skolebSi Sesvlis da maswavleblebTan wvdomis
uflebis miReba.
2. kvlevis Catarebis uflebis miReba (magaliTad,
skolis direqtorisgan).
3. skolis direqtoris ukmayofileba.
4. adamianebi gansazRvraven, ra monacemi gamoiyenoT da
ra _ ara.
5. SerCevisTvis sakmarisi msurvelis povna.
6. skolaSi „Zalian bevri kvlevaa“, rogorc garedan
Semosuli, ise _ Sinauri mkvlevrebis mier
warmoebuli.
7. skolas an adamianebs ar surT sakuTari Tavis
Sesaxeb informaciis gacema.
8. skolebs ar surT TavianTi vinaobis gamJRavneba,
dacvis garantiis pirobebSic ki.
66
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 67
kiTxvaris aseTi sqema, erTi mxriv, respodents kiTxvebze pasuxebis swrafad gacemis
saSualebas aZlevs. meore mxriv, aseTi ganlagebiT misi goneba erT pasuxze SeiZleba
moimarTos („ganwyoba pasuxze“, „pasuxze fiqsireba“: Baker 1994: 181) anu erTi pasuxis
gacemis ganwyoba Seeqmnas, ubralod Cayves kiTxvaris svetebs da yvelgan erTi da igive
cifri Caweros (magaliTad, 3), an reitingis skalaze yvelgan samiani Semoxazos.
pasuxze aseTi ganwyobis aRmoCena pasuxebis paternis gadaTvalierebiT da Semdgomi
analizidan aseTi pasuxebis gamoricxviT aris SesaZlebeli.
pasuxebze fiqsirebis sixSiris Semcirebis tradiciuli gzaa zogierTi kiTxvis
mniSvnelobis imgvarad Sebruneba, orm respodentebs guldasmiT sWirdebodeT maTi
wakiTxva. Tumca uimsi da misi kolegebi (Weems et al. 2003) amtkiceben, rom dadebiTad da
uaryofiTad formulirebuli debulebebis erT skalaze gamoyenebiT ar izomeba erTi
da igive safuZvaldmdebare Tvisebebi. isini aRniSnaven, rom zogierTi respodentebi
uaryofiTad formulirebul debulebebze uaris Tqmis tendenciiT xasiaTdebian,
uaryofiTad formulirebuli debulebebis sandooba ufro naklebia, vidre dadebiTad
formulirebulebis da uaryofiTad formulirebul debulebebs ufro xSirad toveben
upasuxod, vidre dadebiTad formulirebulebs. uimsi da misi kolegebi (2003),
faqtiurad, ewinaaRmdegebian Sereuli debulebebis gamoyenebas da argumentad
aRniSnaven, rom Seusabamod formulirebulma debulebebma SeiZleba kidura pasuxebis
gacema gamoiwvios, rac, Tavis mxriv, monacemebis sandoobas azianebs. erT skalaze
67
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 68
68
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 69
sudmeni da bredberni (Sudman and bradburn 1982: ch.3) yuradRebas apyroben kiTxvarSi
sensitiuri debulebebis CarTvis mniSvnelovan sakiTxs. miuxedavad imisa, rom
kiTxvaris anonimurobam da, xSirad, mkvlevarisa da respodentis pirispir kontaqtis
ararsebobam SeiZleba xeli Seuwyos sensitiuri masalis Semcveli pasuxebis mocemas,
sensitiurobisa da safrTxis Temebs mainc ver averidebiT, radgan aman respodentis
naklul (informaciis gaucemloba da Tavis Sekaveba) an Warb (gazviadebul)
69
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 70
70
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 71
71
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 72
an:
72
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 73
73
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 74
ras niSnavs es: iricxeba; iricxeba, magram acdens; aRniSnulia, rom aris, magram
savele swavlebazea wasuli; am konkretul momentSi Tu am kviraSi (da gansxvavebuli
iqneba daswrebis maCvenebli orSabaTsa da paraskevs), Tu akademiuri wlis pirvel
semestrsa da akademiuri wlis bolo semestrs Soris saSualo skolis moswavleebi,
romelTagan zogierTs skolis datoveba da muSaobis dawyeba mouwevs, danarCenebi ki
saxlSi iqnebian da gamocdebisTvis moemzadebian?
ras niSnavs es: aqvT, magram ar muSaobs; imaTi CaTvliT, romlebic gadakeTeblad
aris skolidan waRebuli; skolis sakuTrebaSi myofi Tu TanamSromlebisa da
moswavleebis sakuTari kompiuterebi? skolaSi amJamad arsebuli kompiuterebis zusti
raodenoba Tu saSualo?
Tqveni asaki:
15_20
20_30
30_40
40_50
50_60
74
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 75
romelic cdilobs, rom didi iyos, 20_30 kategorias miakuTvnebs Tavs? kiTxvaris
Seqmnis wesia, rom unda veridoT kategoriebis nebismieri saxiT urTierTgadafarvas.
75
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 76
76
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 77
Semdeg gadadiT ufro Ria kiTxvebze (an, daxurul kiTxvebSi gafanteT Ria
kiTxvebi), romlebic poziciebis, damokidebulebebis, aRqmebisa da mosazrebebis
Sesaxeb iZlevian pasuxebs da, aseve, aseTi pasuxebis mocemis mizezebsac xsnian. es
mizezebi SeiZleba moicavdes sensitiur an ufro piradul monacemebs.
aqamde vuSvebdiT, rom kiTxvarebis mTlianad sityvier masalaze iyo agebuli. aseTi
kiTxvarebi mraval respodents SeiZleba uxerxul mdgomareobaSi ayenebdnen,
77
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 78
kiTxvaris sqema
78
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 79
79
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 80
80
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 81
81
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 82
verma da maliki (1999: 122) gvirCeven, rom sadac SesaZlebelia, kargi iqneba werilis
personalizacia yovelgvari „Zvirfaso kolegav“, „Zvirfaso qalbatono/batono“ da a.
S. gareSe, konkretuli saxelebis miTiTebiT.
am miznebis gaTvaliswinebiT, rekomendebulia:
yvelaze efeqturia mokle Tanmxlebi werili, ara umetes erTi gverdisa. qvemoT
mocemulia kiTxvaris Tanmxlebi werilis magaliTi, romelic maswavleblebisTvis da
skolis xelmZRvaneli pirebisTvis SeiZleba iyos gankuTvnili:
Zvirfaso kolegav,
82
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 83
madloba
xelmowera
Zvirfaso kolegav,
gulwrfelad Tqveni,
xelmowera
83
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 84
kiTxvaris pilotireba
84
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 85
erTi sityviT, rogorc openheimi (1992: 48) SeniSnavs, yvelaferi unda iyos pilotur
kvlevaSi CarTuli, rac kiTxvars Seexeba; araferi unda gamoiricxos, Sriftis saxeoba
da qaRaldis xarisxic ki.
zemoT warmodgenili sqema konkretuli saxis pilotur kvlevas aRwers: iseT,
romelic fokusirdeba ara monacemebze, aramed _ kiTxvariT dafarul masalasa da
formatze da zemoT dasaxelebuli punqtebis Sesaxeb mcire raodenobis
respodentebisgan da eqspertebisgan iRebs ukukavSirs.
arsebobs sxva tipis piloturi kvleva, romelic debulebebis grZeli CamonaTvaliT
iwyeba da, statistikuri analiziTa da ukukavSiriT, amcirebs maT raodenobas (Kgaile
and Morrison 2006). magaliTad, mkvlevarma kiTxvarisTvis SeiZleba, vTqvaT, 120
debulebiani CamonaTvali gaakeTos da undodes imis gageba, Tu romeli debulebi unda
amoaklos. am SemTxvevaSi piloturi kvleva mniSvnelovani zomisa da sakmaod
warmomadgenlobiTi raodenobis respodentebis SerCevaze (50_100) unda Catardes, riTac
realuri monacemebi _ ricxobrivi pasuxebi _ miiReba. es monacemebis Semdegi
faqtorebis mixedviT SeiZleba gaaanalizdes:
85
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 86
86
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 87
87
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 88
88
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 89
kiTxvarebis administrireba
TviT-administrireba;
fostiT;
pirpispir interviu;
telefoniT;
internetiT.
TviT-administrirebadi kiTxvarebi
89
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 90
safosto kiTxvarebi
90
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 91
pirveli gzavnili
91
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 92
92
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 93
stimulebi
93
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 94
seriuli nomrebis
kiTxvarebsa da
Tanmxleb werilebze
gadatana
gasagzavn
konvertebSi
kiTxvarebis,
Tanmxlebi
werilebisa
(stimulebis) ukan
dasabrunebeli
konvertebis Cawyoba
gasagzavni
konvertebis
daluqva da markebis
dakvra
gagzavna
meore Sexsenebis
gagzavna maTTvis,
vinc ar daabruna
kiTxvari
94
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 95
kiTxvarebis
gadacema
monacemebze momuSave
TanamSromlebisTvis
validoba
95
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 96
96
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 97
19 testebi
97
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 98
Sesavali
raisis (Rice 1897) marTlweris testis, ebinghausis (1987) daviwyebis testisa da bines
(1905) inteleqtis skalis Semdeg, testebi arnaxuli siswrafiT ganviTarda moculobis,
mravalferovnebis, dafarvis sferoebisa da daxvewilobis TvalsazrisiT. testirebis
sfero imdenad farToa, rom aq mxolod Sesavalis saxiT mimovixilavT masTan
dakavSirebul zogierT sakiTxs, ufro meti da detaluri informaciisTvis ki
specialuri teqstebisa da wyaroebis moZieba mogiwevT. aq mxolod testebTan da
testirebasTan dakavSirebul ramdenime ZiriTad sakiTxs mimovixilavT.
testebis saxiT mkvlevrebs monacemebis mogrovebis mZlavri iaraRi aqvT, romliTac
maT raodenobrivi da ara _ sityvieri _ monacemebis miReba SeuZliaT. testirebis
monacemebis mosagroveblad gamoyenebaze saubrisas ramenime momenti unda gvaxsovdes,
maT Soris erT-erTi mniSvnelovania is, Tu saerTod ratom viyenebT testebs:
ras vamowmebT?
98
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 99
99
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 100
100
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 101
101
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 102
obieqturia;
pilotirebuli da daxvewilia;
cnobil populaciazea standartizebuli (magaliTad, qveynis regionze, mTel
qveyanaze, konkretul asakobriv jgufze an sxvadasxva asakobriv jgufebze), amitom
populaciis reprezentaciulia;
cnobilia maTi sandooba da validoba (testis instruqciebisa da administrirebis
saxelmZRvanelo, Cveulebriv, misi Seqmnis statistikuri detalebsac moicavs);
parametruli testebia, amitom rTuli statistikuri damuSavebis saSualebas
iZleva;
iyideba sruli paketi, Catarebis instruqciebiTurT;
xSirad martivia, swrafad xdeba maTi Catareba da gasworeba;
rogorc, wesi, Tan axlavs monacemebis interpretaciis saxelmZRvanelo;
mkvlevrebs ar uwevT sakuTari testis Seqmna, pilotireba da daxvewa.
meore mxriv, hoviti da krameri (Howitt and Cramer 2005) Tvlian, rom Zviri jdeba
komerciuli testebis SeZena da administrireba. isini xSirad specialur da ara _
zogad populaciebzea mimarTuli (magaliTad, fsiqologiuri testireba) da SeiZleba
zustad ar ergebodes kvlevis mizans. garda amisa, zogierTi komerciuli testi
102
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 103
103
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 104
104
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 105
ukavSirdeba, vidre unarebis testi, romelic ufro zogad unarebs eZebs (Hanna 1993)
(magaliTad, inteleqts: Gardner 1993).
testis Sedgena
105
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 106
106
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 107
107
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 108
CanarTi 19. 1.
testis debulebebis matrica
Sinaarsis sferoebi mizani/ mizani/ mizani/
programis programis programis
Sinaarsis Sinaarsis Sinaarsis sul
sfero sfero sfero
II msoflio omis aspeqtebi 1a 1b 1c 2a 2b 2c 3a 3b 3c
II msoflio omis dawyeba 1 2 2 1 1 1 1 1 10
poloneTis SeWra 2 1 1 3 2 2 3 3 3 20
safrangeTis SeWra 3 4 5 4 4 3 4 4 4 35
aliansis SeWra 3 2 3 3 4 3 3 2 2 25
konfliqtis dasasruli 2 1 1 1 1 2 2 10
sul 11 10 9 13 12 10 13 12 10 100
108
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 109
CanarTi 19. 2.
testis debulebebis elementebis formireba
ZiriTadi cnebebisa
Sinaarsis praqtikuli Sefasebis Sedegebis
da principebis sul
sferoebi unarebi unarebi Cawera
identificireba
amwes dizainis
2 1 1 3 7
Seqmna
amwes gakeTeba 2 5 2 3 12
amwes gamocda 3 3 1 4 11
Sedegebis
3 5 4 12
Sefaseba
dizainis
2 2 3 1 8
gaumjobeseba
sul 12 11 12 15 50
109
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 110
„Sefasebisa da testirebis amocanis jgufi“ (Task Group on Assessment and Testing 1988)
did britaneTSi gvirCevs, rom yuradReba mivaqcioT testis prezentaciis, moqmedebis
da reaqciis meTodebs:
110
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 111
111
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 112
112
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 113
sadac
A = maRali qulebis mqone moswavleTa jgufSi swori pasuxebis raodenoba
B = dabali qulebis mqone moswavleTa jgufSi swori pasuxebis raodenoba
N = or jgufSi moswavleTa saerTo raodenoba.
davuSvaT, mocemul debulebas sworad upasuxa maRali qulebis mqone aTive da
dabali qulebis mqone orma moswavlem. am SemTxvevaSi formula aseT saxes miiRebs:
113
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 114
დისკრიმინაციულობის ინდექსი
114
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 115
sadac
A = moswavleebis raodenoba, romlebsac sworad upasuxes debulebas;
N = moswavleebis saerTo raodenoba, visac miawodes debuleba.
პროცენტი
115
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 116
116
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 117
Tavisufali Tema;
faqtobrivi da uaRresad direqtiuli ese;
mokle pasuxiani kiTxvebi;
divergenciuli/SemoqmedebiTi azrovnebis debulebebi;
dasasrulebeli debulebebi;
mravaljeradi arCevanis debulebebi (erTi swori pasuxiT an ramdenime swori
pasuxiT);
SeWiduli debulebebi an mtkicebebi;
gamotovebuli sityvebis Casma;
dausrulebeli winadadebebi an dausrulebeli, usaxelo diagramebi;
sworia-mcdaria tipis debulebebi;
Ria kiTxvebi, sadac moswavleebs eTiTebaT pasuxis moculoba (magaliTad,
300 sityva, winadadeba, abzaci);
daxuruli kiTxvebi.
117
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 118
118
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 119
119
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 120
testis forma
120
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 121
hana (Hanna 1993: 139 – 41) da kuningemi (1998) ramdenime saxelmZRvanelo princips
gvTavazoben, romlebic moklepasuxiani debulebebis agebisas zogierTi qvemoT
CamoTvlili problemis Tavidan asacileblad gamogvadgeba:
121
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 122
gronlundi da lini (1990), hana (2003: 161 – 75), kuningemi (1998) da aikeni (2003)
ramdenime rCevas gvTavazoben efeqturi mravaljeradi arCevanis debulebebis
SedgenisTvis:
122
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 123
mniSvnelobis bundovaneba;
zogi debuleba SeiZleba nawilobriv swori an nawilobriv mcdari iyos;
Sedarebis/dapirispirebis debulebebi SeiZleba Zalian martivi an Zalian rTuli
iyos;
debulebaTa umetesoba garkveul pirobebSi SeiZleba iyos swori an mcdari;
moswavles SeiZleba ar esmodes, faqtebi ainteresebT Tu mosazrebebi;
diqotomiurobis gamo moswavles swori pasuxis gamocnobis Tanabari Sansi aqvs;
daubalansirebeli swori da mcdari debulebebi;
zogi debuleba SeiZleba „absolutebs“ moicavdes da mniSvnelovan miniSnebas
iZleodes, magaliTad, „yovelTvis“, „arasodes“, „yvela“, „arc erTi“;
123
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 124
morisi da misi kolegebi (1987), hana (1993: 150 – 2), kuningemi (1998) da aikeni (2003)
SeWidul debulebebTan dakavSirebul garkveul sirTuleebzec miuTiTeben:
124
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 125
Semcirebas, radgan ufro meti debuleba eqnebaT Sesawyvilebeli; (g) erTi da igive
varianti ramdenjerme SegiZliaT gamoiyenoT);
gadawyviteT, SeurevT Tu ara erTmaneTSi SeWiduli debulebebis or svets (anu, Tu
sasurvelia, darwmundiT, rom yovel svetSi orivea mocemuli _ debulebac da
alternativebic);
Sesawyvilebeli variantebi logikurad da advilad gasagebi TanmimdevrobiT
daalageT (magaliTad, raodenobis an qronologiis mixedviT);
erideT grZel svetebs da isini erT gverdze daatieT;
asarCevi variantebis svetebSi SeZlebisdagvarad mokle debulebebi CarTeT;
Tavi aarideT orazrovnebas imiT, rom gqondeT naTlad Sesatyvisi varianti,
romelic gamoirCeva alternativebisgan;
gasagebad gadmoeciT, Tu ra mimarTeba unda iyos debulebasa da alternatiul
variantebs Soris (ra mxriv ukavSirdebian isini erTmaneTs);
debulebebisa da maTi alternatiuli variantebis raodenoba.
rac Seexeba eses tipis kiTxvebs, maT ramdenime upiratesoba aqvT. magaliTad, ese,
rogorc testirebis Ria forma, swavlis kompleqsuri Sedegis gazomvis saSualebas
iZleva. aseve, moswavles codnis integrirebis, gamoyenebisa da sinTezis, gamoxatvisa
da TviTgamoxatvis unaris, divergenciuli azrovnebisa da umaRlesi kognituri
gadamuSavebis demonstrirebis SesaZleblobas aZlevs. garda amisa, SedarebiT martivia
eses saTauris formulireba. meore mxriv, eses akritikeben arasando monacemebis
mowodebis (Gronlund and Linn 1990; Cunningham 1998), qulebis miniWebis arasando
(araTanmimdevruli da cvaldebadi) procesisa da swavlis mosalodneli Sedegebisadmi
uyuradRebobis da mikerZoebisa da prioritetebis mixedviT gasworebis (gasworebas
bevri dro miaqvs, intuiciuri, subieqturi da holisturia) gamo. am siZneleebis
dasaZlevad avtorebi gvTavazoben Semdegs:
125
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 126
cxadia, sandoobis sakiTxebic dgeba (ixileT Tavi 6). aq saqme isaa, rom testis
sqemam anu debulebebis wyobam SeiZleba mZlavri gavlena moaxsinos Sedegze.
126
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 127
testis wyoba iseTi unda iyos, rom amartivebdes testis Sevsebas da amas imdenad
efeqturad da qmediTad unda akeTebdes, ramdenadac es SesaZlebelia moswavlisTvis.
testirebisas wesdeba orgvari dro: testis Catarebis dro (kviris dRe, Tve, dRis
dro) da moswavlisTvis testis Sesasruleblad micemuli dro. rac Seexeba pirvels,
es, nawilobriv, sandoobis sakiTxia, vinaidan dRis an kviris an a.S. dro SeiZleba
gavlenas axdendes imaze, Tu ramdenad mobilizebuli an motivirebuli moswavle, an
ramdenad SeuZlia testze muSaoba. rac Seexeba meores, mkvlevarma unda gadawyvitos,
drois rogor SezRudvas awesebs da ratom. magaliTad, Tu sasurvelia Tu ara drois
SezRudviT gamowveuli zewola imis sanaxavad, Tu risi gakeTeba SeuZlia moswavles
SezRuduli drois pirobebSi, Tu usargeblo moTxovnaa drois limitis daweseba
imaze, rac ar unda izRudebodes droSi (SezRuduli hqonda van gogs dro, roca
cnobil mzesumzirebs xatavda?) (aseve, ixileT Kohn 2000).
miuxedavad imisa, rom arsebiTad mniSvnelovania, moswavleebama icodnen, zogadad,
testisTvis gamoyofili drois odenobis Sesaxeb, maT namdvilad waadgebaT imis
codnac, Tu testis TiToeul nawils ramdeni dro unda dauTmon. Tu dro testis
fardobiTi wonebis mixedviT nawildeba (ixileT wonebisa da qulebis ganxilva), maSin
moswavles saSualeba eZleva, Tavad gadawyvitos, testis romel nawilze gaakeTos
aqcenti _ maT SeiZleba testis im nawilebze surdeT koncentrireba, romelSic ufro
met qulas miiReben. garda amisa, Tu testis debulebebisTvis zustadaa dro
gansazRvruli, es zrdis misi standartizaciis xarisxs da SeiZleba sasargebloc
iyos, Tu Sedegebi individebis an jgufebis Sesadareblad unda gamoiyenon.
127
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 128
ebeli (1979) amtkicebs, rom rac ufro meti quliT aRiwereba miRwevis sxvadasxva
done (magaliTad, niSnebis dawerisas), miT meti iqneba dawerili niSnebis sandooba,
Tumca, es, cxadia, rom gazrdis testis moculobas. qulebi gramatikisa da
punqtuaciisTvisac unda gaviTvaliswinoT _ moswavleebs gramatikur Secdomebzec
unda daakldeT qulebi da rogor unda movaxerxoT, rom Tanmimdevrulebi viyoT aq?
amasTan, ras vuSvrebiT gamotovebul pasuxebs, erTeulebs, debulebebs da a. S.,
magaliTad, ras vakeTebT, Tu moswavles gazomvis erTeulebi ar uweria (km/sT, dolari
an girvanqa sterlingi, metri an santimetri)?
128
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 129
129
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 130
130
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 131
131
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 132
ლექცია 5-6
132
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 133
validoba
133
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 134
standartizacia
134
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 135
კოჰენი ლ., მანიონი ლ., მორისონი ქ. (2010). კვლევის მეთოდების განათლებაში. ილიაუნის გამომცემლობა. თბილისი.
6 validoba da sandooba
135
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 136
validobis gansazRvreba
136
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 133
kontrolirebadoba;
ganmeorebadoba;
prognozirebadoba;
qcevis Sesaxeb kanonebisa da zogadi debulebebis miReba;
konteqstisgan Tavisufleba;
kvlevis fragmentacia da atomizacia;
dakvirvebadoba.
amis sapirispirod, naturalistur kvlevas ramdenime principi aqvs (Lincoln and Guba
1985; Bogdan and Biklen 1992):
bunebrivi garemo monacemebis upirvelesi wyaroa;
137
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 133
138
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 134
139
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 135
Sinagani validoba
140
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 136
monacemebis ndoba;
monacemebis auTenturoba (kvlevis unari, warmoadginos monawilis TvaliT
danaxuli situacia);
monacemebis damajerebloba;
kvlevis dizainis simyare;
monacemebis mosalodneloba;
monacemebis Semowmebadoba;
monacemebis saimedooba;
monacemebis damowmebadoba.
141
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 137
garegani validoba
142
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 138
143
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 139
Sinaarsis validoba
konstruqtuli validoba
144
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 140
145
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 141
ekologiuri validoba
kulturuli validoba
146
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 142
147
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 143
katalituri validoba
148
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 144
Sedegebis validoba
149
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 145
kriteriumis validoba
triangulacia
150
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 146
151
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 147
152
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 148
153
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 149
154
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 150
155
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 151
validobis miRweva
156
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 152
1
Hawthorne effect – cdis pirebis mier naCvenebi Sedegebis, miRebuli qulebis mateba imis gamo, rom
ician, rom akvirdebian (mTargmnelis SeniSvna).
157
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 153
158
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 154
159
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 155
160
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 156
vTqvaT, rom wyali sandod iJoneba, magram Tu sacobidan zogierT dRes erTi litri
wyali iJoneba da zogjer _ ori litri, maSin es ar iqneba sandod gaJonva. kvlevis
eqsperimentul da gamokiTxvis modelebSi es niSnavs imas, rom Tu testi da retesti
saTando drois SualedSi Catarda, maSin msgavsi Sedegebi unda miviRoT. mkvlevarma
unda gadawyvitos, drois ra Sualedia adekvaturi. Zalian mcire Sualedis
SemTxvevaSi monawileebs SeiZleba axsovdeT, Tu ra Tqves an ra gaakeTes pirveli
testis dros; Zalian didi Sualedis SemTxvevaSi gareSe faqtorebis zemoqmedebam
SeiZleba daamaxinjos monacemebi (magaliTad, momwifeba studentebSi, maTze moqmedi
garegani gavlenebi). am tipis sandoobis saCveneblad mkvlevarma sworad unda SearCios
testisa da retestis vadebi anu drois ra Sualedi iqneba or testirebas Soris.
Semdeg gamoiTvleba korelaciis koeficientebi pretestsa da post-tests Soris,
romlebic pirdapir aris mocemuli statistikis saxelmZRvaneloebsa da testis
struqturaSi.
droSi stabilobis garda, sandooba stabilobis saxiT SeiZleba msgavs SerCevebs
Soris stabilobac iyos. magaliTad, Tu tests an kiTxvars erTdroulad vawodebT
studentebis or jgufs, romlebic Zalian hgvanan erTmaneTs mniSvnelovani
maxasiaTeblebiT (magaliTad, asakiT, sqesiT, unarebiTa da a. S. _ ra maxasiaTeblebsac
unda hqondeT mniSvnelovani gavlena Sedegebze), maSin msgavsi Sedegebi (testis
SemTxvevaSi) an pasuxebi (kiTxvaris SemTxvevaSi) unda miviRoT. test-retestis meTodis
am formis korelaciis koeficientis gamoTvla an mTliani testisTvisaa (magaliTad,
pirsonis korelaciis koeficientis an t kriteriumis gamoyenebiT) SesaZlebeli, an _
kiTxvaris nawilebisTvis (magaliTad, spirmenis an pirsonis korficienti,
Sesatyvisobis mixedviT, an t kriteriumi). Semdeg dadgindeba korelaciis koeficientis
statistikuri mniSvnelovneba, romelic 0.05-is toli an meti unda iyos, rom sandooba
garantirebulad CavTvaloT. SerCevebs Soris sandoobis es forma gansakuTrebiT
gamosadegia testebisa da kiTxvarebis pilotirebisas.
test-retestis meTodis gamoyenebisas safiqralia da mosagvarebelia (Cooper and
Schindler 2001: 216) Semdegi:
testsa da retests Soris drois Sualedi ar unda iyos imdenad didi, rom
situaciuri faqtorebi Seicvalos.
monawileebs SeiZleba daainteresoT sakvlevis sfero da Tavad miadevnon mas
Tvali testsa da retests Sori drois SualedSi.
161
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 157
162
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 158
სანდოობა
სანდოობა
163
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 159
164
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 160
garda amisa, denzini da linkolni (1994) Tvlian, rom sandooba, Tvisebriv kvlevaSi
ganmeorebadobis saxiT, ramdenime gziT SeiZleba iqnas miRweuli:
165
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 161
166
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 162
167
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 163
kvlevebma isic aCvena, rom rasa, religia, sqesi, seqsualuri orienacia, statusi,
socialuri klasi da asaki garkveul konteqstebSi mikerZoebulobis potenciuri
wyaroebi SeiZleba iyos, anu interviueris efeqtebi (Lee 1993; Scheurich 1995).
interviuerebs da respondentebs intervius situaciaSi erTnairad moaqvT, xSirad
aracnobierad, TavianTi sakuTari gamocdileba da warsuli. hiCkoki da hagisi (1989)
amtkiceben, rom vinaidan interviu interpersonaluria _ adamianebi urTierTqmedeben
adamianebTan, mkvlevari aucileblad moaxdens raRac gavlenas respondentze da,
aqedan gamomdinare, monacemebzec. fildingsa da fildings (1986: 12) damajerebeli
argumenti moaqvT, rom yvelaze daxvewili gamokiTxvebic ki mxolod manipulireben im
monacemebiT, romlebic odesRac mainc unda mieRoT adamianebis gamokiTxvis gziT!
interviueris neitraluroba qimeraa (Denscombe 1995).
li (1993) miuTiTebs intervius Catarebis problemebis yvelaze mwvave gamovlinebaze,
rodesac mkvlevari senzitiur monawileebs ikvlevs anu kvleva SeiZleba mniSvnelovan
safrTxes uqmnides masSi CarTul adamianebs (iqneba es interviueri Tu respondenti).
am SemTxvevaSi interviu pirad samyaroSi SeWrad SeiZleba miviCnioT, an interviueri
SeiZleba aRqmul iqnas rogorc viRac, visac SeuZlia respondentisTvis sanqciebis
daweseba, an viRac, visac SeuZlia umweoTa eqspluatireba; respondents proJeqtori
anaTebs, romelic interviuers upyria xelT (aseve ixileT Scheurich 1995). gadi (Gadd
2004) aRniSnavs, rom respondentma „daculi subieqtis“ rolis morgebiT SeiZleba
Seamciros mzaoba, rom „gaixsnas“, Tu intervius situaciis dinamika metismeti
safrTxis Semcvelia. am sakiTxTa ricxvSi Sedis transferi da kontrtransferi,
romelic saTaves fsiqoanalizSi iRebs. transferis dros respondenti interviuerze
gadaaqvs anu aproecirebs sakuTar grZnobebs, SiSebs, survilebs, moTxovnilebebsa da
168
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 164
169
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 165
aqve SeiZleba daematos „mdumare Tanxmobis“ sakiTxi (Breakwell 2000: 254) _ tendencia,
rom respondentebma SeiZleba Tqvan „diax“ ganurCevlad imisa, Tu ras ekiTxebian,
realurad ras grZnoben an fiqroben.
kidev erTi sakiTxia STamagonebeli kiTxvebi. STamagonebelia kiTxva, romelic
daSvebebs akeTebs respondentis Sesaxeb an „maT sityvebs udebs pirSi“, rodesac
kiTxva, savaraudod, aralegitimurad, gavlenas axdens pasuxze. magaliTad (Morrison
1993: 66 – 7), kiTxva „rodis SewyviteT ufros maswavlebelTan Civili?“ uSvebs, rom
respondenti xSiri momCivani iyo, xolo kiTxva „ramdenad kmayofili xarT
maTematikaSi axali gegmiT?“ gulisxmobs gegmiT kmayofilebis xarisxs. STanagonebeli
kiTxvebi perifrazirebis Semdeg SeiZleba naklebad STanagoneblad iyos, magaliTad:
„ramdenad xSirad saubrobT ufros maswavlebelTan?“ da „ras fiqrobT maTematikis
axal gegmaze?“
STamagonebeli kiTxvebis ganxilvisas ar vambobT, rom maTi adgili saerTod ar
aris interviuSi. kveili (1996: 158) qmnis damajerebel magaliTs STamagonebeli
kiTxvebisTvis da amtkicebs, rom isini SeiZleba aucilebeli iyos im informaciis
misaRebad, romelsac, interviueris varaudiT, faravs respondenti. aq SeiZleba
mniSvnelovani iyos respondentisTvis „uaryofis tvirTvis“ akideba (magaliTad,
„rodis SewyviteT colis cema?“). policiis interviuebSi xSirad gamoyenebadi
STamagonebeli kiTxvebi SeiZleba imis sandoobis gadasamowmeblad gamoviyenoT, rac
ukve Tqva respondentma, an SeiZleba mizanmimarTulad gamoviyenoT konkretuli
araverbaluri qcevebis gamosawvevad, romlebic respondentis naTqvamis
senzitiurobaze migvaniSnebs.
Sesabamisad, mikerZoebulobis Semcireba ufro martivia: kiTxvebis zusti
formulireba ise, rom mniSvneloba kristalurad sufTa da gasagebi iyos;
procedurebis srulad damuSaveba da treningi ise, rom interviuerma kargad icodes
SesaZlo problemebis Sesaxeb; respondentebis albaTuri SerCeva; zogjer
170
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 166
171
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 167
172
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 168
limeriki da misi kolegebi (Limerick et al. 1996) Tvlian, rom sinamdvileSi swori
iqneba, Tu intervius saCuqrad miviCnevT, rodesac respondents aqvs Zalaufleba
dafaros informacia, Tavad airCios intervius Catarebis adgili, airCios, ramdenad
seriozulad moekideba mas, ramden xans gagrZeldeba interviu, rodis Catardeba, raze
iqneba saubari _ da ra da visi terminebiT _ ra codnaa mniSvnelovani, zogjer isic
ki, Tu rogor gaanalizdeba da gamoiyeneba monacemebi (aseve ixileT Thapar-Björkert and
Henry 2004).
mileri da qaneli (1997) gamoyofen zogierT konkretul problemas, romelic
satelefono intervius Catarebisas warmoiqmneba, sadac intervius situaciis mxolod
smeniT maniSneblebze dayvana gansakuTrebiT problemuri SeiZleba iyos. aq SerCevis
problema dgeba, vinaidan yvelas ar eqneba telefoni. garda amisa, dgeba mTeli rigi
praqtikuli sakiTxebisa, magaliTad, respondentebs mxolod garkveuli raodenobis
informaciis Sekaveba SeuZliaT xanmokle mexsierebaSi, amitom Zalian bevri variantis
(SesaZlo pasuxebis „saCvenebeli baraTebis“ arawerilobiTi formis) miwodeba uSedego
xdeba. aqedan gamomdinare, pasuxebis sandooba respondentis mexsierebis
SesaZleblobebzea damokidebuli _ magaliTad, erTi debulebisTvis skalis ramdeni
punqtis da deskriptoris damaxsovreba SeuZlia? garda amisa, mniSvnelovania
araverbaluri mimniSneblebis, magaliTad, saxis gamometyvelebis, Jestebis, pozis,
siCumisa da pauzebis mniSvnelobis ararseboba (Robinson 1982), vinaidan respondenti
SeiZleba naTlad ver gamoTqvamdes sityvebisa da debulebebis miRma arsebul
mniSvnelobas. es problema rTuldeba, Tu respondenti ar icnobs interviuers.
milersa da qanels (1977) kvleviT miRebuli mniSvnelovani sabuTi moaqvT verbalur
dialogSi araverbaluri mediaciis mniSvnelobis mxardasaWerad. rogorc zemoT iTqva,
interviu socialuri situaciaa. satelefono interviuSi ZiriTadi socialuri
elementebis ararsebobam SeiZleba daarRvios intervius ZiriTadi msvleloba da,
Sesabamisad, misi sandooba da validoba. araverbaluri paralingvisturi maniSneblebi
gavlenas axdenen intervius msvlelobisas qcevaze, winsvlasa da urTierTobebze da,
aseve, im mxardaWeraze, safrTxesa da ndobaze, rasac respondenti grZnobs.
satelefono interviu advilad SeiZleba iqces meqanikuri da civ procesad. garda
amisa, araverbaluri maniSneblebis arqonas Zalauflebis asimetriac emateba, romelic
xSirad arsebobs interviuersa da respondents Soris. interviuerma dauyovnebliv
unda miiRos zomebi am sakiTxebis mosagvareblad (magaliTad, respondentebisTvis
Tavisuflebis micema da maT nebaze miSveba).
173
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 169
meore mxriv, niasi (Nias 1991) da mileri da qaneli (1997) gamoTqvamen mosazrebas,
rom swored is faqtori, rom interviu pirispir ar mimdinareobs, SeiZleba
aZlierebdes sandoobas, radgan respondentma iseTi informacia SeiZleba gasces,
romlis miRebac ase martivad ver moxdeboda pirispir intervius _ metad intimur
situaciaSi. Sesabamisad, satelefono intervius Tavisi Zlieri da susti mxareebi aqvs
da maTi gamoyeneba miznisTvis Sesatyvisobis principiT unda xdebodes. aseTi interviu
ufro xanmoklea, metad fokusirebuli da gamosadegia dakavebul adamianebTan
urTierTobisas (Harvey 1988; Miller, 1995).
intervius, rogorc kvlevis instrumentis, kritikaSi kitvudi (Kitwood 1997)
yuradRebas amaxvilebs konfliqtze, romelsac is validobisa da sandoobis
traditiul cnebebs Soris warmoqmnis. is amtkicebs, rom intervius mdgenelebis
kontrolis gziT misi sandoobis zrda validobis Semcirebis xarjze xdeba da
gvixsnis:
174
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 170
iReben intervius, ician TavianTi qcevis mizezebi. aseTi codna iSviaTad miiRweva da
Tu xdeba, es xangrZlivi da sirTuleebiT aRsavse Zalisxmevis Sedegia, Cveulebriv,
ganmeorebadi klinikuri interviuebis konteqstSi.
saganmanaTleblo wreebSi interviuireba SeiZleba gansakuTrebiT problemuri iyos
bavSvebTan muSaobisas. saimonsi (1982) da makkormiki da jeimsi (McCormik and James 1988)
bavSvebis interviuirebasTan dakavSirebul iseT problemebs asaxeleben, rogoricaa,
magaliTad:
ndobis mopoveba;
TavSekavebulobis daZleva;
araformalurobis SenarCuneba;
Tavis arideba daSvebisTvis, rom „bavSvebma ician pasuxebi“;
gaurkvevlad, daunawevreblad metyveli bavSvebis problemis daZleva;
kiTxvis sworad SerCeul doneze dasma;
swori leqsikonis SerCeva;
imis gacnobiereba, rom xdeba araverbaluri maniSneblebis gacema da miReba;
ufro Sors wasvla, vidre instituciuri pasuxebi an imis miRebaa, risi gagonebac,
bavSvebis azriT, interviuers surs;
Tavis arideba imisTvis, rom interviueri avtoritetad, jaSuSad an mogzavnilad
aRiqvan;
Temis farglebSi darCena;
dumilis darRveva tabuireul sferoebsa da Tanatolebis zewoliT ganmtkicebul
Temebze;
bavSvebis mozrdilebze naklebad mniSvnelovnad miCneva (SesaZloa, im
TanmimdevrobaSi, rogorc tardeba interviu _ ufrosi maswavlebeli, saswavlo
personali da Semdeg bavSvebi).
175
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 171
176
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 172
177
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 173
178
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 174
179
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 175
180
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 176
181
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 177
182
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 178
183
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 179
184
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 180
ramdenad gamocdilia jgufi; sazomis moculoba (rac grZelia testi anu ufro meti
debulebaa masSi, miT metia Secdomebis daSvebis albaToba); sandoobis gamoTvlis
meTodi. fic-giboni (Fitz-Gibbon 1997: 36) amtkicebs, rom sxva yvela Tanabar pirobebSi
ufro grZeli testebi metad sandoa, vidre _ mokle. amasTan, arsebobs ramdenime
faqtori, ramac SeiZleba daazaralos testebis sandooba. feldi da brenani (Feldt and
Brennan 1993) oTxi tipis safrTxes gamoyofen, romelic SeiZleba daemuqros sandoobas:
individebi: maTi motivaciebi, koncentracia, gulmaviwyoba, janmrTeloba,
udardeloba, varaudebi, sxva Tanmxlebi unarebi (magaliTad, kiTxvis unari, msgavsi
tipis problemebis gadaWris gamocdileba, praqtikis efeqti);
situaciuri faqtorebi: testirebisTvis fsiqologiuri da fizikuri mdgomareoba _
konteqsti;
testis gasworebis faqtorebi: idiosinkrazia da subieqturoba;
instrumentis cvladebi: sferoebis araswori SerCeva, Secdomebi davalebebis
SerCevaSi, davalebebis realuroba da testirebulis gamocdilebisadmi
Sesatyvisoba, araswori debulebebi, erTganzomilebianobis daSveba an xarisxi
debulebaze pasuxis TeoriaSi, testis moculoba/sigrZe, meqanikuri Secdomebi,
Secdomebi qulebis miniWebisas, gamoTvlis Secdomebi.
arasandoobis wyaroebi
185
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 181
186
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 182
187
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 183
188
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 184
189
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 185
190
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 186
191
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 187
192
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 188
193
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 189
wyaro: informanti
mowodebulia Tu ara (uneblied) mcdari informacia?
adgili hqonda Tu ara Tavis daZvrenas?
arsebobs Tu ara uSualo tyuilisa da SecdomaSi Seyvanis mtkicebulebebi?
mxolod „zedapiria“ Tu ara warmodgenili?
ra SeiZleba miiCnos informantma „isedac cnobilad“ da amitom aRar Tqvas?
ramdenad „gTaflavT“ informanti?
ra moculobis masalaa daviwyebuli?
ra moculobis masala SeiZleba iyos TviTmotyueba?
wyaro: mkvlevari
194
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 190
195
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 191
თემა 4. გამოკითხვა.
ლექცია 7-8
196
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 192
197
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 193
წულაძე ლ. (2007). რაოდენობრივი კვლევის მეთოდები. თსუ, სოციალურ მეცნიერებათა ცენტრი. თბილისი.
masobrivi gamokiTxva
rogorc aRiniSna, masobrivi gamokiTxva raodenobrivi kvlevis yvelaze
gavrcelebuli meTodia. farTo gagebiT, is moicavs nebismier proceduras, romelic
respondentebisTvis SekiTxvebis dasmas gulisxmobs. masobrivi gamokiTxva mTeli rigi
safexurebisgan Sedgeba, dawyebuli problemis dasmiT da damTavrebuli monacemebis
analiziT. amerikeli mkvlevari lorens niumani masobriv gamokiTxvaSi 6 ZiriTad etaps
gamoyofs: I etapze mkvlevari SeimuSavebs sakvlev hipoTezebs da irCevs sakvlev
instruments, romlis safuZvelzec monacemebis mopovebas gegmavs - es SeiZleba iyos
anketireba an struqturirebuli interviu, romlisTvisac kiTxvars adgens; II etapze
mkvlevari pilotaJur kvlevas atarebs, raTa sakvlevi instrumentis aprobireba
moaxdinos; III etapze mkvlevari SerCevas axorcielebs; IV etapze mkvlevari uSualod
monacemebis mopovebiTaa dakavebuli anu is respondentebis gamokiTxvas axdens; V
etapze mkvlevari monacemebis kompiuterizaciasa da statistikur analizs
axorcielebs; saboloo VI etapze mkvlevari kvlevis angariSs wers, sadac gamokvlevis
198
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 194
199
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 195
200
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 196
201
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 197
SekiTxvaze pasuxis gacemas Tavi aaridos, rasac xSirad aqvs adgili anketirebis
dros. rac Seexeba satelefono intervius, garda imisa, rom respondents
didxans ver davakavebT telefonTan, am dros Zalian Znelia Ria SekiTxvebze
pasuxebis Cawera. amgvar SekiTxvebze pasuxebis mosapoveblad saukeTeso meTodia
pirispir interviu.
saWiroa Tu ara mfiltravi SekiTxvebis gamoyeneba? mfiltravi SekiTxva
saSualebas gvaZlevs davadginoT, gamomdinare respondentis mdgomareobidan an
codnidan, ramdenad Seswevs mas unari garkveul SekiTxvas upasuxos. vTqvaT, Tu
respondenti ar aris daqorwinebuli, man ar unda upasuxos SekiTxvas, Tu
rogori urTierToba aqvs meuRlesTan, anda, Tu respondenti ar icnobs
garkveul kompiuterul programas, man ar unda upasuxos SekiTxvas, romelic
sTxovs Seafasos am programis Zlieri da susti mxareebi. rac ufro meti
mfiltravi SekiTxvis gamoyeneba gviwevs, miT ufro naklebad unda gamoviyenoT
anketirebis meTodi, radgan kiTxvaris damoukideblad Sevsebisas, mfiltravi
SekiTxvebis didma raodenobam SesaZloa daabnios respondentebi.
dasmul iqneba Tu ara grZeli SekiTxvebi? Tu sakiTxi rTulia, SesaZloa
respondentebisTvis garkveuli safuZvelmdebare informaciis miwodeba gaxdes
aucilebeli, rac warmoudgenelia satelefono intervius dros.
eqneba Tu ara pasuxebs SesaZlo variantebis grZeli CamonaTvali? kiTxvaris
Sevsebisas, respondents SesaZlebloba aqvs ramdenjerme daubrundes pasuxis
variantebis CamonaTvals, Tu is sakmaod grZelia da zogierTi varianti aRar
axsovs; pirispir intervius dros ki, interviuers SeuZlia miawodos
respondents winaswar gamzadebuli baraTebi, romlebzec pasuxis SesaZlo
variantebis CamonaTvalia moTavsebuli. vinaidan amis gakeTeba SeuZlebelia
satelefono intervius dros, pasuxis SesaZlo variantebis CamonaTvali
minimaluri unda iyos (ara umetes 3-4).
202
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 198
administraciuli problemebi
xarjebi. xSirad swored gamokvlevasTan dakavSirebuli xarjebi gvibiZgebs
masobrivi gamokiTxvis esa Tu is meTodi avirCioT. SesaZloa pirispir intervius
aniWebdeT upiratesobas, magram ar gqondeT saSualeba gaistumroT
interviuerTa treningsa da mgzavrobasTan dakavSirebuli xarjebi, agreTve maTi
anazRaureba. SesaZloa ufro mosaxerxeblad migaCndeT respondentebisTvis
kiTxvarebis ara saTiTaod darigeba, aramed fostiT dagzavna, magram safosto
xarjebis gastumrebis saSualeba ar gqondeT.
dro. masobrivi gamokiTxvis zogierTi meTodi met dros moiTxovs, vidre sxvebi.
intervius meTodiT gamokiTxvis Catarebas meti dro sWirdeba, vidre anketirebis
meTodiT. yvelaze swrafia satelefono interviu, yvelaze neli ki – safosto
203
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 199
კოჰენი ლ., მანიონი ლ., მორისონი ქ. (2010). კვლევის მეთოდების განათლებაში. ილიაუნის გამომცემლობა. თბილისი.
gamokiTxvis dagegmva
204
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 200
1. miznebis gansazRvra;
2. gamokiTxvis tipis gansazRvra (magaliTad, longituduri, kros-seqciuri,
tendenciis kvleva, kohortis kvleva);
3. kvlevis kiTxvebis an hipoTezebis (Tu Sesatyvisia) formulireba: nulovani da
alternatiuli hipoTezebi;
4. im sakiTxis SerCeva, romelzec fokusirdeba kvleva;
5. imis gansazRvra, Tu ra informaciaa saWiro am sakiTxvebisTvis;
6. SerCevis moTxovnebis gansazRvra;
7. instrumentebisa da sazomi erTeulebis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba;
8. monacemebis SegrovebisTvis saWiro instrumentebis ageba;
205
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 201
206
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 202
207
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 203
gamokiTxvis SerCeva
208
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 204
xelmisawvdomi SerCeva;
kvotirebuli SerCeva;
sivrcobrivi SerCeva;
miznobrivi SerCeva;
zvavisebri SerCeva.
209
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 205
longituduri kvlevebi
210
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 206
kros-seqciuri kvlevebi
211
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 207
tendenciis kvlevebi
212
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 208
a, b, c faqtorebis a, b, c faqtorebze
nawinaswarmetyvele dakvirveba
Sesaxeb Cawerili
bi paternebi
monacemebi 1 2 3 4 5 6 n
kohortis kvleva
kros-seqciuri kvleva
213
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 209
socialuri procesebi
retrospeqciuli prospeqtuli
droSi
214
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 210
215
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 211
216
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 212
217
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 213
218
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 214
CanarTi 9. 3.
kohortis kvlevis upiratesobebi kros-seqciur dizainTan SedarebiT
1. garkveuli saxis informacia, magaliTad, damokidebulebebis an potenciuri unarebis
Sefasebis Sesaxeb, mxolod im SemTxvevaSia mniSvnelovani, Tu erTdroulad aris
mopovebuli. sxva saxis informacia ufro sruli an ufro zustia, Tu longituduri
kvlevis farglebSia Segrovili, Tumca maT garkveuli Rirebuleba retrospeqciulad
miRebis SemTxvevaSic SeiZleba hqodeT, magaliTad, swavlis zangrZlivoba, dasaqmebis
istoria an geografiuli gadaadgileba.
2. kohortis kvlevaSi ar xdeba informaciis dublireba, xolo kros-seqciuri dizainis
SemTxvevaSi yovel jerze erTi da igive saxis konteqstis mqone informacia unda
aikrifos, rac zrdis interviuirebis xarjebs.
3. erTi cvladis gamotovebac ki, romelic SeiZleba mniSvnelovani aRmoCndes, katastrofaa
kros-seqciuri kvlevisTvis, xolo, kohortis kvlevaSi, rogorc wesi, savsebiT
SesaZlebelia aseTi Cavardnebis, nawilobriv mainc, Semdeg interviuze Sevseba.
4. kohortis kvleva gacilebiT didi raodenobis cvladebis dagrovebis SesaZleblobas
iZleva, romlebic codnis gacilebiT farTo speqts faravs, vidre es kros-seqciuri
kvlevisas xerxdeba. es, cxadia, imitom xdeba, rom monacemebis mogroveba mravaljeradi
interviuirebiTaa SesaZlebeli. metic, informaciis miReba SesaZlebelia maqsimalurad
219
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 215
220
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 216
instrumentebis
3. kontrolis
SesaZleblobebis
efeqtebi _ erTi da
farglebSi;
imave SerCevis
4. erTmaneTisgan ganmeorebadi
mijnavs realur interviuireba
tendenciebsa da gavlenas axdens
SemTxveviT SerCevis wevrebis
cvlilebebs; qcevaze;
5. xangrZliv droSi 4. interviuirebis
moaqvs Sedegebi; efeqtebi
afermkrTaleben
6. gamodgeba zrda-
sawyis kvleviT
ganviTarebis
gegmas;
sakvlevad;
5. monawileebis
7. mimdinare
usafrTxoebis
monacemebs agrovebs
problema, vinaidan
da ara _
ganmeorebiT
retrospeqtuls,
kontaqts moiazrebs;
riTac Tavs aridebs
SerCevad an mcdarad 6. rogorc wesi,
mogonebis problemas; rTulia
individualur
8. ekonomiuria im
doneze mdidari
TvalsazrisiT, rom
monacemebiss
SerCevis suraTi
gaaanalizeba.
droTa ganmavlobaSi
ikveTeba;
9. rogorc
Tavdapirvelad
aRebuli, ise _
SemdgomSi
warmoqmnili
cvladebis farTo
diapazonis
siRrmiseuli da
yovelmxrivi dafarva
_ individisTvis
damaxasiaTebeli
efeqtebi da
populaciis
heterogenuloba;
10. iZleva
cvlilebis
individualur/mikro
doneze gaaanalizebis
SesaZleblobas;
11. iZleva
cvlilebis dinamikis,
konkretul
mdgomareobebSi
gadasvlis, sxva
mdgomareobebSi
221
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 217
gamosvlis da
mdgomareobebis
cvlis moxelTebis
SesaZleblobas;
12. individualuri
donis monacemebi
ufro zustia, vidre
_ makro donis, kros-
seqciuri monacemebi;
13. Semcirebulia
SerCevis Secdoma,
vinaidan kvlevaSi
sul erTi SerCeva
monawileobs;
14. iZleva Carevis
naTeli da
konkretuli
rekomentaciebis
mocemis
SesaZleblobas.
kros- 1. drois erT an 1. SedarebiT swrafad 1. ar iZleva mizez-
seqciuri ramdenime momentSi tardeba; Sedegobrivi
kvlevebi sxvadasxva SerCevis analizis
2. SedarebiT iafia
erTjeradi suraTi SesaZleblobas;
Catareba;
(sinqronuli
2. SeuZlebelia
analizi); 3. naklebia
ganviTarebaSi
kontrolis efeqti,
2. farTomasStabiani individualuri
vinaidan adamianebi
dareprezentaciuli cvalebadobisa da
mxolod erTxel
SerCeva; cvlilebebis da maTi
monawileoben
mniSvnelovnebis
3. makro donis kvlevaSi;
dadgena;
analizi;
4. monawileobaze
3. SerCevebi srulad
4. iZleva sxvadasxva daTanxmebiT didi
ar aris Sedarebadi,
jgufis Sedarebis albaToba, radgan
vinaidan monacemebis
SesaZleblobas; kvleva mxolod
mogrovebis yovel
erTxel tardeba;
5. SeiZleba iyos jerze axali SerCeva
retrospeqciuli an 5. iZleva dagrovil, gamoiyeneba;
prospeqtuli. krebsiT paternebs;
4. didi dro
6. gamodgeba SeiZleba mihqondes,
populaciisTvis radgan TiToeuli
damaxasiaTebeli SerCevis Sesaxeb
niSnis droSi erTxel informacia TiTo
an ramdenjerme jerze unda
dasafiqsireblad; mogrovdes’
7. mkvlevrebs 5. calkeuli
garkveul cvladebis
mdgomareobebSi an gamotovebam SeiZleba
jgufebSi myofi mniSvnelovnad
adamianebis daazaralos
Tanafardobebis monacemebi;
222
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 218
dadgenis saSualebas
6. SeuZlebelia
aZlevs;
droSi mimdinare
8. didi SerCevebi cvalebadi
daskvniTi socialuri
statistikisgamoyenebi procesebis
s, magaliTad konturebis moxazva;
SerCevaSi,
7. dagrovili,
qvejgufebis
krebsiTi monacemebiT
Sedarebis,
mxolod makro-donis,
SesaZleblobas
erTiani cvlilebis
iZleva.
analizis
SesaZleblobas
iZleva.
tendenciis
1. droTa 1. mTeli kvlevis 1. uaryofs
analizi
ganmavlobaSi ganmavlobaSi gauTvaliswinebeli
uwyvetad swavloben inarCunebs faqtorebis gavlenas;
arCeul faqtorebs; gamokveTil fokuss;
2. warsulis
2. Cawerili 2. identificirebuli tendenciebi
monacemebi samomavlo da gakontrolebuli yovelTvis ar aris
tendenciebis cvladebisa da samomavlo
winaswarmetyvelebisT daSvebeblis tendenciebis kargi
vis gamoiyeneba. safuZvelze prediqtori;
winaswarmetyvelebisa
3. formuliT aris
da proeqciis
marTuli anu Zalian
SesaZleblobas
konservatuli unda
iZleva.
iyos, Torem
winaaRmdeg
SemTxvevaSi daSvebebi
SeiZleba mcdari
aRmoCndes;
4. ar cnobs qaosisa
da sirTulis
Teoriis praqtikul
Sedegebs, magaliTad,
imas, rom xangrZliv
droze gaTvlili
winaswarmetyvelebebi
saxifaToa;
5. winaswarmetyvelebi
s kriteriumi
SeiZleba arazusti
iyos.
retrospeqci 1. SerCevis istoriis 1. gamodgeba mizez- 1. gaxsenebuli
uli retrospeqciuli Sedegobrivi informacia SiZleba
longitufur analizi; mimarTebis mxradi, SerCeviTi da
i kvlevebi dasadgenad; uzusto iyos;
2. individualuri da
mikro-donis 2. mkafio fokusi 2. adamianebs
monacemebi. (magaliTad, rogor SeiZleba daaviwydeT,
warmoiqmna es gandevnon an ver
konkretuli saboloo gaixsenon gakrveuli
223
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 219
mdgomareoba da faqtorebi;
viTareba?);
3. individebma
3. iZleva monacemebis TavianTi warsuli
dagrovebis qcevebi maT
SesaZleblobas, rac cxovrebSi am
warmoudgenelia qcevebis Semdeg
eqsperimentuli momxdari movlenebis
analizis SemTxvevaSi. prizmaSi SeiZleba
gaiazron anu maTi
interpretaciebi ar
iqneba realuri
movlenebis
Tanadrouli;
4. saboloo
mdgomareobis fesvebi
da mizezebi SeiZleba
mravali,
mravalgvari,
kompleqsuri,
daudgeneli da
gamosavlenad arc
ise ioli iyos;
5. naklebad aris
mosalodneli
martivi mizez-
Sedegobrioba;
6. mizezi SeiZleba
Tavad iyos Sedegi da
piriqiT;
7. Znelia realuri
mizezebis gamijvna
aRqmuli an
warmosaxuli
mizezebisgan.
8. iSviaTad aris
martivad
falsificirebadi an
dadasturebadi.
safosto gamokiTxvebi
224
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 220
225
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 221
226
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 222
satelefono gamokiTxvebi
227
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 223
228
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 224
229
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 225
kuperi da Sindleri (2001: 314 – 15) aRniSnaven, rom qvemoT CamoTvlil faqtorebs
saerTod aranairi an mcire gansxvaveba SeaqvT dabrunebuli pasuxebis sixSireSi:
230
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 226
231
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 227
232
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 228
233
X Tavi
gamokiTxva
werilobiTi gamokiTxva
werilobiTi gamokiTxvis upiratesoba
werilobiTi gamokiTxvis nakli
faqtorebi, romlebic gavlenas axdenen werilobiTi
gamokiTxvis miRebuli pasuxebis raodenobriv maCvenebelze
pasuxebis xarisxis Sefaseba
personaluri interviu
struqturirebuli interviu
fokusirebuli interviu
aradireqtiuli interviu
personalur da werilobiT interviuTa Sedareba
personaluri intervius upiratesoba
personaluri intervius nakli
interviuirebis principebi
winaswari mosinjva
satelefono interviu
gamokiTxvis sami meTodis Sedareba
Sejameba
234
320
1. Richard Perez-Pena, “ Professor’s Plan Backfires: E-Mail Project Was Hoax, “ New York Times, July 11,
1994: p.B2
235
III nawili monacemTa Segroveba 321
werilobiTi gamokiTxva
werilobiTi gamokiTxva gamokiTxvis arapirovnuli meTodia.
garkveul pirobebSi da kvlevis garkveuli miznebisaTvis, monacemTa
Segrovebis arapirovnuli meTodi SeiZleba yvelaze adekvaturi iyos.
rogorc sxva meTodebis SemTxvevaSi, werilobiT gamokiTxvasac aqvs
Tavisi nakli da upiratesoba.
236
322
237
III nawili monacemTa Segroveba 323
upiratesoba:
• danaxarji ufro naklebia, vidre sxva meTodebis
gamoyenebisas.
• Semcirebulia gadaxrsi Secdoma, radgan respondentebi ar
ganicdian interviueris an meTodebis Taviseburebebebis
gavlenas.
• kiTxvarebi uzrunvelyofs respondentebis anonimurobis
maRal xarisxs. es gansakuTrebiT mniSvnelovania, rodesac
kiTxvari sensitiur sakiTxebs exeba.
• respondentebs aqvT dro pasuxebis mosafiqreblad da sxva
wyaroebTan konsultaciis gasavlelad.
• xelmisawvdomi xdebian farTo geografiul arealSi gafantu
li respodentebi da Tan dabali danaxarjiT.
nakli:
• kiTxvarebi moiTxovs martiv, advilad gasageb kiTxvebsa da
instruqciebs.
• kiTxvarebi ar aZlevs mkvlevars CaZiebis SesaZleblobas
damatebiTi informaciis mosaZieblad da pasuxebis
dasazusteblad.
• mkvlevrebs ar SeuZliaT gaakontrolon, vin avsebs kiTxvars.
• dabalia miRebuli pasuxebis raodenobrivi maCvenebeli.
238
324
2. Floyd J.Fowler, Jr., Survey Research Methods ( Newbury Park, Calif.: Sage, 1989), p.48.
239
III nawili monacemTa Segroveba 325
3. Kenneth D.Bailey, Methods of Social Research ( New York: Free Press, 1987), p.156.
4. Ibid., p.157.
5. Mickey L. Burnim, An Evaluation of the Public Service Employment Projects in Florida Created under Title
VI of the Comprehensive Employment and Training Act of 1973
( Tallahassee: Florida Department of Community Affairs, 1978), p.164.
240
326
6. Pamela L. Alreck and Robert B.Settle, The Survey Research Handbook ( Homewood, Iii.: Irwin, 1985).
241
III nawili monacemTa Segroveba 327
7. Donald A. Dillman, “ Mail and Other Self-administered Questionnaires, “ in Handbook of Survey Research ,
ed. Peter H. Rossi, James D. Wright, and Andy B.Anderson ( Orlando, Fla.: Academic Press, 1983), and Anton
J. Nederhof, “ Effects of a Final Telephone Reminder and Questionnaire Cover Design in Mail Surveys,” Social
Science Research, 17 (1988) : 353-361.
8. Donald A.Dillman, James A.Christensen, Edward H.Carpenter, and Ralph M.Brooks, “ Increasing Mail Ques-
tionnaire Response: A Four-State Comparison, “ American Sociological Review, 39 (1974): 755.
9. Nederhof, “Effects,” p.354.
242
328
cxrili 10.1
miRebuli pasuxebis saSualo da kumulatiuri raodenobrivi
maCvenebeli gagzavnis oTx tipTan mimarTebaSi
miRebuli pasu miRebuli pasuxe
xebis saSualo bis komulatiuri
raodenbrivi raodenbrivi
gagzavna dro maCvenebeli maCvenebeli
243
III nawili monacemTa Segroveba 329
cxrili 10.2
meTodebi miRebuli pasuxebis raodenobrivi
maCveneblis gasazrdelad
meTodi rangi optimaluri pirobebi
.
gansasazRvrad.
ganaTlebuli individebi ufro metad
.
abruneben kiTxvarebs.
profesionalebi ufro metad abrune
ben kiTxvarebs.
244
330
245
III nawili monacemTa Segroveba 331
rom werilobiT gamokiTxvebi miT met Sedegs iZleva, rac ufro maRa
lia ganaTlebis done: ganaTlebuli adamianebi ufro swrafad pasuxo
ben kiTxvars.11
amdenad, gadaxra, romelic pasuxis gaucemlobidan gamomdinareobs,
SesaZloa zRudavdes mkvlevris SesaZleblobas moaxdinos ganzogadeba
mTel populaciaze.
sakiTxi imis Sesaxeb, ra warmoadgens miRebuli pasuxebis misaRebi
raodenobis maCvenebels advilad ver gadawydeba, vinaidan mecnierebi
ver Tanxmdebian miRebuli pasixebis raodenobis maCveneblis minimalur
standartze. magaliTad, gamokiTxva, romelic Catarda kontraqtiT
federalur mTavrobasTan, mosalodnelia, rom mogvcems 75%-ze maRal
miRebuli pasuxebis raodenobis maCvenebels. magram maSin, rodesac aka
demiuri gamokiTxvis organizaciebi aseT dones, Cveulebriv, martivad
aRweven, ufro ucnobi organizaciebisaTvis xSirad es SeuZlebelia.
dabolos, aSkarad dadasturebulia, rom werilobiTi gamokiTx
vebis miRebuli pasuxebis raodenobrivi maCvenebeli umjobesdeba gan
grZobiTobis meTodebis gazrdili standartizaciiT.12
namdvilad, ukanasknel wlebSi gamokiTxva farTod gamoyenebadi
instrumenti gaxda ara mxolod kvleviTi da marketinguli orga
nizaciebisaTvis, aramed saxelmwifo da adgilobrivi mmarTvelobebi
sTvisac.
zogierTi moqalaqe, marTalia, emorCileba kvlevis miznebs da
loialuria mainc cdilobs gadawyvitos, mis mier wlis ganmavlobaSi
miRebuli kiTxvarebidan romeli da ramdeni imsaxurebs pasuxis gacemas.
satiruli kiTxvari, romelic mocemulia 10.1 danarTSi, imis erTgvari
mcdelobaa, rom interviueri am problemisadmi sensitiuri gaxados.
personaluri interviu
personaluri interviu aris pirispir, interpersonaluri roluri
situacia, sadac interviueri respondents usvams kiTxvebs, romlebic
isea Sedgenili, rom mogvces pasuxebi kvlevis hipoTezasTan dakav
SirebiT. kiTxvebi, maTi formulireba da Tanmimdevroba gansazRvravs
intervius struqturas.
246
332
danarTi 10.1
kiTxvari interviuerisaTvis
Zvirfaso interviuero,
247
III nawili monacemTa Segroveba 333
struqturirebuli interviu
fokusirebuli interviu
personaluri intervius meore ZiriTadi formaa arastruqturireb
uli, anu fokusirebuli interviu. am formas oTxi Tavisebureba aqvs:15
13. Stephen Richardson, Barbara S. Dohrenwend, and David Klein, Interviewing: Its Forms and Functions ( New
York: Basic Books, 1965), p.40.
14. Ibid., p.43
15. Robert K.Merton and Patricia L.Kendal, “ The Focused Interview,” American Journal of Sociology, 51 (
1946): 541-557.
248
334
aradireqtiuli interviu
personaluri intervius yvelaze moqnili formaa arastruqturi
rebuli, anu aradireqtiuli interviu. aq mkvlevari ar iyenebs sqemas,
respondentisaTvis winaswar gansazRvruli kiTxvebis dasasmelad,
arc dadgenili mimdevrobiT svams kiTxvebs. interviueris mxridan
mcire direqtivis Semdeg, an saerTod, amis gareSec, respondentebi
midrekilni arian erTmaneTTan daakavSiron TavianTi sxvadasxva ga
mocdileba, aRweron, ra movlenebia maTTvis mniSvnelovani, mogvcen
situaciis Taviseburi ganmarteba, gamoavlinon sakuTari mosazrebebi
da attitudebi. interviuers didi Tavisufleba aqvs miniWebuli _ mas
SeuZlia CaeZios nebismier sakiTxSi da wamoWras sxvadasxva, axal-axali
sakiTxebi intervius procesSi. eleonor mileris kvleva quCis meZav qa
lebze aseT aradireqtiul interviuebs emyareboda:17
16. Stacey J.Oliker, Best Friends and Marriage ( Berkeley: University of California Press, 1989), p.xvi.
17. Eleanor M. Miller, Street Woman ( Philadelphia : Temple University Press , 1986).
249
III nawili monacemTa Segroveba 335
danarTi 10.2
struqturirebuli interviu
1. manqanis marTvis
Seswavlis survili
2. marTvis mowmobis aReba
3. ojaxis manqaniT
sargeblobis survili
4. misi xSirad gamoyeneba
5. manqanis gasufTavebaze
zrunva
6. manqanis SekeTeba
7. sxvisi manqanis tareba
8. sakuTari manqanis yolis
survili
9. rogor atarebT sakuTar
manqanas
10. sxva
250
336
danarTi 10.3
fokusirebuli interviu
251
III nawili monacemTa Segroveba 337
danarTi 10.4
aradireqtiuli interviu
252
338
253
III nawili monacemTa Segroveba 339
upiratesoba
• moqniloba gamokiTxvis procesSi. interviuebi SeiZleba
icvlebodes maRalstruqturirebulidan arastruqturi
rebulamde. es damokidebulia sakvlev problemaze. foku
sirebul da aradireqtiul interviuebSi interviuers SeuZlia
daazustos kiTxvebi da CaeZios respodents damatebiTi in
formaciis mosapoveblad.
• intervius situaciis kontroli. interviuerebi sazRvraven,
vin pasuxobs kiTxvebs, sad tardeba interviu da ra
TanmimdevrobiT ismeba kiTxvebi.
• miRebuli pasuxebis raodenobis maRali maCvenebeli
• ufro sruli informacia. interviuerebs SeuZliaT Seagrovon
damatebiTi informacia respondentebisagan, maT Soris beq
graund informacia da Caiweron spontanuri reaqciebi.
nakli
• maRali danaxarji. interviuebi SeiZleba Zviri iyos Casata
reblad, gansakuTrebiT maSin, rodesac respondentebi farTo
geografiul arealSi arian gafantulni.
• interviueris mikerZoebuloba. interviuerebis Sinagani Ta
viseburebebi da maTi meTodebis gansxvavebuloba SeiZleba
gavlenas axdendes respondentTa pasuxebze.
• anonimurobis nakleboba. interviueris daswreba SeiZleba
safrTxes warmoadgendes respondentisaTvis da laxavdes mis
intimur grZnobebs.
20. John B. Williamson, David A.Konk, and John R.Dalphin, The Research Craft ( Boston: Little, Brown,
1977).
254
340
interviuirebis principebi
axla davubrundeT interviuirebis principebisa da procedurebis
detalur ganxilvas. pirveli nabiji interviuirebis procesSi aris re
spondentis waqezeba TanamSromlobisaken da sasurveli informaciis
miRebis uzrunvelyofa. respondentebisaTvis TanamSromlobis moti
vis gaCenaSi sami faqtori gvexmareba:21
1. respondentebi unda grZnobdnen, rom maTi urTierToba in-
terviuerTan sasiamovno da damakmayofilebeli iqneba. responden
tebSi im gancdis aRZvra, rom saubari advili iqneba, maT gaugeben _
interviuerzea damokidebuli.
2. respondentebi unda xedavdnen, rom kvleva Rirebulia. re
spondentebi ara marto imas unda grZnobdnen, rom sargebels miiReben
kvlevisagan, aramed imasac, rom kvleva mniSvnelovan sakiTxebs exeba da
maTi TanamSromloba Rirebulia. interviuerebma unda daaintereson
respondentebi kvlevis mniSvnelobisa da im wvlilis xazgasmiT, rom
lis Setanac SeuZliaT respondentebs kvlevaSi TanamSromlobiT.
3. unda gadailaxos intervius mimarT respondentTa gonebaSi
arsebuli barierebi. interviuerebma unda Seasworon araswori cnebe
bi. zogierTi respondenti SeiZleba eWviT uyurebdes interviuerebs,
ganixilavdes maT gayidvebis an saxelmwifos warmomadgenlebad. inter
viuerebma megobrulad unda auxsnan maT kvlevis daniSnuleba, respon
dentTa SerCevis meTodebi da intervius konfidencialuri buneba.
21. Survey Research Center, Interviewer’s Manual ( Ann Arbor, Mich.: Institute for Social Research, University
of Michigan, 1976), p. 3-1.
255
III nawili monacemTa Segroveba 341
256
342
winaswari mosinjva
miCiganis gamokiTxvis centris universitetis interviuerTa sa
xelmZRvaneloSi winaswari mosinjva ganmartebulia, rogorc:
24. Survey Research Center, Interviewer’s Manual ( Ann Arbor, Mich.: Institute for Social Research, University
of Michigan, 1976), p. 5-1
25. Raymond L.Gorden, Interviewing : Strategy, Techniques, and Tactics, 3d ed. ( Homewood, II.: Dorsey:
1980), p.436
257
III nawili monacemTa Segroveba 343
satelefono interviu
satelefono interviu, anu satelefono gamokiTxva, SeiZleba daxa
siaTdes rogorc naxevrad personaluri meTodi informaciis mosaZie
blad. arc ise didi xnis win, socialuri mecnierebis mkvlevrebi satele
fono gamokiTxvas skepticizmiT, undoblobiT ekidebodnen. zogierTi
saxelmZRvanelo mouwodebda mkiTxvels, Tavi aeridebina satelefono
gamokiTxvisTvis.26 telefonis gamoyenebis SezRudvis mTavari mizezi
interviuirebisaTvis iyo imis maRali albaToba, rom adgili eqneboda
26. William R.Klecka and Alfred J.Tuchfarber, “Random Digit Dialing: A Comparison to Personal Survey, “
Public Opinion Quarterly, 42 (1978): 105-114. Many details of our discussion derive from this source.
258
344
259
III nawili monacemTa Segroveba 345
27. Ibid.
28. Seymour Sudman and Norman M.Bradburn, Asking Questions ( San Francisco : Jossey-Bass, 1982).
29. Ibid.
260
346
upiratesoba
• saSualo danaxarji.
• siswrafe. satelefono interviuerebs SeuZliaT respon
dentebis did raodenobas miawvdinon xma mokle droSi. in
terviuerebs SeuZliaT pirdapir kompiuterSi moaxdinon pa
suxebis kodireba, romelic mogvianebiT Seadgens monacemebs.
• miRebuli pasuxebis raodenobis maRali maCvenebeli.
satelefono interviuebi xelmisawvdoms xdis adamianebs,
romelnic, savaraudoa, rom uars ganacxadebdnen werilobiT
gamokiTxvaSi an personalur interviuSi monawileobaze.
• xarisxi. rodesac interviuerebi centralur ofisSi arian
ganlagebuli da supervizorebs SeuZliaT darwmunebulni
iyvnen, rom kiTxvebi sworad ismeba da pasuxebis Cawerac sworad
xdeba, es iZleva maRali xarisxis monacemebis Segrovebis
saSualebas.
nakli
• sensitiuri Temebis ganxilvis SezRudva. respondentebi
SeiZleba uars acxadebdnen zogierTi sakiTxis satelefono
ganxilvaze.
• `Sewyvetili~ interviu. respondentma SeiZleba manam
daasrulos gamokiTxva, sanam igi bolomde miva.
• naklebi informacia. interviuerebs ar SeuZliaT damatebiTi
informaciis miReba respondentebis maxasiaTeblebisa da maTi
garemos Sesaxeb.
30. Institute for Social Research, University of Michigan, Newsletter, 4 ( Autumn 1976).
261
III nawili monacemTa Segroveba 347
cxrili 10.3
gamokiTxvis sami meTodis Sefaseba
personaluri
kriteriumi interviu werili telefoni
262
348
Sejameba
gamokiTxvis meTodi erT-erTi yvelaze mniSvnelovania monacemTa
Segrovebis meTodebs Soris socialur mecnierebebSi, ramdenadac igi
eqstensiurad gamoiyeneba informaciis mosaZieblad kvlevis uamrav
sakiTxTan dakavSirebiT. ukanasknel wlebSi, mas Semdeg, rac sazogadoe
ba saxelmwifosagan pasuxismgeblobas moiTxovs, meti aqcenti keTdeba
gamokiTxvis instrumentebze. gamokiTxva sul ufro farTod gamoy
enebadi instrumenti xdeba sxvadasxva saxelmwifo organizaciis mier.
adgilobrivi mmarTvelobis kvlevebi avlens, rom im qalaqebis 50%,
romelTa populacia 100 000-s aRemateba da is olqebi, romelTa popu
lacia 250 000-ze mets Seadgens, iyenebs gamokiTxvis zogierT formas.
izrdeba ra Catarebuli gamokiTxvebis raodenoba, meTodi sul
ufro xSirad xdeba kritikis obieqti. iseTi SeniSvnebi, rogoricaa
`sagnebis sworad aRqma socialur mecnierebebSi ar aris advili~, `po
tenciuri respondentebis SerCeva sxvadasxva procedurebis ajafsan
dalia~, da ~me ar vendobi gamokiTxvas, romlis miRebuli pasuxebis
raodenobis maCvenebeli aseTia~, arcTu iSviaTad gaismis. miuxedavad
imisa, rom zogjer aseTi SeniSvnebi samarTlianicaa xolme, xSirad isini
ar emyareba faqtebs da ubralod kritikanobaa. Tumca, ver uarvyofT,
rom saWiroa arsebobdes kriteriumebi, romlebic dagvexmareba gamok
iTxvebis gamosadegobis SefasebaSi, maTi Secdomebis gamoZiebasa da ga
kontrolebaSi, da, ramdenadac SesaZlebelia, am Secdomebis kompensi
rebaSi.32
31. A sample is representative if the measurements made on its units produce results equivalent to those that
would be obtained had the entire population been measured. See Chapter 8.
32. Gregory Daneke and Patricia Klobus Edwards, “Survey Research for Public Administrators,” Public Admin-
istration Review, 39 (1979) : 421-426.
263
III nawili monacemTa Segroveba 349
33. W. Edward Deming, Some Theory of Sampling ( New York: Wiley , 1950).
34. Rauben Cohen, “ Close Enough for All Practical Purposes,” Public Opinion Quarterly, 43 (1979): 421-422.
35. Ibid., p.424
264
350
daskvna
265
III nawili monacemTa Segroveba 351
kiTxvebi
damatebiTi sakiTxavi
266
352
267
XI Tavi
kiTxvaris Sedgena
kiTxva
kiTxvis Sinaarsi
faqtobrivi kiTxva
kiTxvebi subieqturi gamocdilebis Sesaxeb
kiTxvebis tipebi
daxuruli da Ria kiTxvebi
SemTxveviTi kiTxvebi
kiTxvis formati
reitingi
matriculi kiTxvari
semantikuri diferenciali
CamoTvla
kiTxvebis Tanmimdevroba
Zabrisebri Tanmimdevroba
amobrunebuli Zabrisebri Tanmimdevroba
gadaxris acileba: `maxeebi~ kiTxvaris konstruqciaSi
formulireba
pasuxTa wyeba
mimaniSnebeli kiTxvebi
muqaris Semcveli kiTxvebi
ormagi mniSvnelobis kiTxvebi
Tavfurceli
instruqciebi
kiTxvaris Sedgena: SemTxvevis Seswavla
268
354
a
m TavSi Cven yuradRebas gavamaxvilebT kiTxvarze, rogorc gamok
iTxvis mTavar instrumentze. daviwyebT yvela kiTxvaris safuZv
lis, kiTxvis ganxilviT. Semdeg mimovixilavT kiTxvis Sinaarss; ganvasx
vavebT daxuruli, Ria da SemTxveviTi tipis kiTxvebs; gavaanalizebT
maT formatsa da mimdevrobas. Semdeg SevexebiT SesaZlo gadaxras kiTx
vebis formulirebaSi, aseve miamniSnebel, ormagi mniSvnelobisa da
muqaris Semcvel kiTxvebs. dabolos, mniSvnelovan miTiTebebs mogcemT
rogorc kiTxvaris Tanxmleb TavfurcelTan, aseve kiTxvarSi Semaval
instruqciebTan dakavSirebiT.
1. John Kifner, “ Pollster Finds Errors on Holocaust Doubts,” New York Times, May 20, 1994: A12.
269
III nawili monacemTa Segroveba 355
kiTxva
yvela kiTxvaris safuZveli aris kiTxva. kiTxvarma kvlevis mizne
bi unda Camoayalibos specifikur kiTxvebad; pasuxebi aseT kiTxvebze
unda gvaZlevdes monacemebs hipoTezis Sesamowmeblad. kiTxva mamo
tivirebeli faqtori unda iyos respondentisaTvis, raTa man mogvces
CvenTvis saWiro saZiebeli informacia. mTavari sakiTxi kiTxvebis
formulirebaSi aris maTi Sinaarsi, struqtura, formati da Tanmim
devroba.
kiTxvis Sinaarsi
gamokiTxvaSi Sesuli kiTxvebi exeba faqtebs, mosazrebebs, atti
tudebs, respondentTa motivaciasa da maTi gacnobierebulobis do
nes konkretul TemasTan mimarTebaSi. Tumca SesaZlebelia kiTxvebis
umetesobis klasificireba or zogad kategoriad: faqtobrivi kiTx
vebi da kiTxvebi subieqturi gamocdilebis Sesaxeb.
faqtobrivi kiTxva
faqtobrivi kiTxva isea agebuli, rom mogvces obieqturi infor
macia respondentisagan misi beqgraundis, garemos, Cveulebebisa
da a.S. Sesaxeb. faqtobrivi kiTxvis yvelaze gavrcelebuli tipia
beqgraundTan dakavSirebuli kiTxvebi _ maT vsvamT im informaciis
misaRebad, romlis gamoyeneba SesaZlebeli iqneba respondentebis
klasifikaciisaTvis. beqgraund kiTxvebi iseT sakiTxebs moicavs, ro
goricaa sqesi, asaki, ojaxuri mdgomareoba, ganaTleba an Semosavali.
aseTi klasifikacia Tavis mxriv, SeiZleba gvexmarebodes qcevisa da at
titudebis gansxvavebaTa axsnaSi. qvemoT moyvanilia aseTi tipis kiTx
vis magaliTi:
270
356
1. ar floben informacias.
2. ver ixseneben informacias.
3. ver igeben kiTxvas.
4. uars acxadeben pasuxze.
2. Floyd J. Fowler, Jr., Survey Research Methods ( Newbury Park, Calif.: Sage, 1989), p 91.
3. Royce Singleton, Jr., Bruce C.Straits, Margaret M.Straits, and Ronald J.McAllister, Approaches to Social
Research ( Oxford: Oxford University Press, 1988), p. 272.
271
III nawili monacemTa Segroveba 357
1. diax.
2. ara.
3. ar vici.
4. uars vambob pasuxze.
272
358
273
III nawili monacemTa Segroveba 359
kiTxvebis tipebi
kiTxvebis Sinaarsi mxolod erTi mniSvnelovani aspeqtia gamokiTx
vis kiTxvaris SedgenaSi. mkvlevarma aseve unda gaiTvaliswinos kiTx
vebis struqtura da pasuxTa kategoriis formati. ganvixilavT kiTx
vebis struqturis sam tips: daxurul, Ria da SemTxveviT kiTxvebs.
4. Rita J. Simon and Jean M. Landis, “Report: Women’s and Men’s Attitudes about a Woman’s Place and Role,
“ Public Opinion Quarterly, 53 (1989): 265-276.
274
360
5. Paul F. Lazarsfeld, “ The Controversy over Detailed Interviews: An Offer for Negotiations, “ Public Opinion
Quarterly, 8 (1944): 38-60.
275
III nawili monacemTa Segroveba 361
276
362
SemTxveviTi kiTxvebi
xSirad kiTxvebi, romlebic relevanturia zogierTi respondentis
mimarT, SeiZleba relevanturi iyos sxvebis mimarT. magaliTad, kiTx
va: `aRniSneT yvelaze mniSvnelovani mizezebi, ris gamoc koleji midi
xarT~, cxadia, gamodgeba skolis maRali klasebis moswavleTaTvis,
romlebic dasrulebis Semdgom kolejSi apireben swavlis gagrZele
bas. xSirad saWiroa davsvaT kiTxvebi, romlebic mxolod zogierTi re
spondentisTvis iqneba Sesabamisi da ara yvelasTvis. zogierTi kiTxva
SeiZleba relevanturi iyos mxolod qalebisaTvis da ara mamakacebi
saTvis. zogierTi kiTxva gamoyenebadi iqneba mxolod TviT-dasaqme
bulTaTvis da a.S.
SemTxveviTi anu specialuri daxuruli kiTxva, gamoiyeneba mxol
od respondentTa subjgufTan. mkvlevari kiTxvis relevanturobas am
subjgufTan mimarTebaSi sazRvravs yvela respondentisaTvis winms
wrebi gasafiltri kiTxvis dasmiT. magaliTad, axali ambebis gamok
iTxvaSi gasafiltri kiTxva SeiZleba iyos: `regularulad ecnobiT
Tu ara axal ambebs gazeTebSi?~ SemTxveviTi kiTxva ki SeiZleba iyos:
`ra iyo movlena, romlis Sesaxebac ukanasknelad waikiTxeT? (aRwereT
mokled)~. meore kiTxvis relevanturoba respondentTan SemTxveviTia
da ganisazRvreba misi pasuxiT gasafiltr kiTxvaze. SemTxveviTi kiTx
va relevanturi iqneba mxolod im respondentebisaTvis, romelTac
gasafiltr kiTxvaze upasuxes `diax~.
amdenad, pasuxTa kategoriebi gasafiltr kiTxvaze aseTi iqneba: 1.
diax (upasuxeT Semdeg kiTxvas); 2. ara (gamotoveT mesame kiTxva/gada
diT meoTxe kiTxvaze ).
sxvadasxvagvaria gasafiltri da SemTxveviTi kiTxvebis forma
ti. erTi alternativaa gasafiltri kiTxvebis SemTxevevaSi pasuxTa
TiToeul kategoriaSi instruqciebis dawera. meore gavrcelebuli
formatia isrebis gamoyeneba, raTa mivceT respondentebs direqti
va: gamotovon Semdegi kiTxva, Tu upasuxon mas, rogorc es Semdeg ma
galiTSic Cans:
1. diax
2. ara
277
III nawili monacemTa Segroveba 363
1. kompania daixura
2. gamaTavisufles an damiqiraves
3. muSaoba Sewyda, samuSao sezonuri iyo
4. Cemi nebiT wamovedi
5. damawinaures; gadamiyvanes
6. sxva
danarTi 11.1
SemTxveviTi kiTxva
diax
}
ara
ar vici gadadiT 25-e kiTxvaze
Seusabamoa
278
364
kiTxvebis formati
mkvlevrebi iyeneben ramdenime gavrcelebul meTods, raTa Ca
moayalibon pasuxTa kategoriebi daxuruli kiTxvarisaTvis. zogad
formatSi warmodgenilia yvela SesaZlo pasuxi, raTa respondenteb
ma airCion Sesabamisi kategoria. respondentebs SeuZliaT Semoxazon
an daweron pasuxis nomeri, aRniSnon ujra an blanki, rogorc aq aris
naCvenebi:
279
III nawili monacemTa Segroveba 365
reitingi
erT-erTi yvelaze gavrcelebuli formati kiTxvebisaTvis so
cialur mecnierebaTa gamokiTxvebSi aris reitingis skala. mkvlevrebi
reitingis skalas iyeneben maSin, roca respondentebs sTxoven msjeloba
awarmoon iseTi Tanmimdevruli kategoriebis terminebSi, rogoricaa:
`savsebiT veTanxmebi~, `sasurvelia~, an `Zalian xSirad~. magaliTad:
1. savsebiT veTanxmebi
2. veTanxmebi
3. nawilobriv veTanxmebi da nawilobriv ar veTanxmebi
4. ar veTanxmebi
5. sruliad ar veTanxmebi
280
366
matriculi kiTxvari
matriculi kiTxva aris reitingis ramdenime kiTxvis dalagebis
meTodi _ kiTxvebisa, romelTac pasuxebis erTnairi kategoriebi
(mniSvnelobebi) aqvT. qvemoT moyvanilia magaliTi:
I I I I
savsebiT veTanxmebi gaaCnia ar sruliad ar
veTanxmebi veTanxmebi veTanxmebi
Cemi saarCevno
ufleba maZlevs
mTel im Zalau
flebas, rac msurs
rom mqondes sax
elmwifo marTvis
saqmeebSi.
me rom viCivlo
qalaqis organoSi,
isini albaT
yvelafers
gamoasworeben
xandaxan msurs,
rom saxelmwifom
meti yuradReba
miaqcios imas,
rasac vfiqrob
6. Norman M. Bradburn and Seymour Sudman, Improving Interview Method and Questionnaire Design ( San
Fracisco: Jossey-Bass, 1974), pp. 152-162.
281
III nawili monacemTa Segroveba 367
semantikuri diferenciali
kargi cudi
patiosani upatiosno
efeqturi araefeqturi
Rrma zerele
aqtiuri pasiuri
7. David R.Heise, “The Semantic Differential and Attitude Research,” in Attitude Measurement, ed. Gene
F.Summers ( Skokie, III.: Rand McNally, 1970),p.235.
8. David Nachmias and David H.Rosenbloom, Bureaucratic Culture: Citizens and Administrators in Israel ( New
York: St.Martin’s Press, 1978), pp.110-115.
282
368
CamoTvla
283
III nawili monacemTa Segroveba 369
kiTxvebis Tanmimdevroba
mas Semdeg, rac mkvlevari gansazRvravs kiTxvis formats, man unda
ganixilos wesi, romliTac kiTxvebi ganlagdeba kiTxvarSi. mkvlevreb
ma daadgines kiTxvebis Tanmimdevrobis ori zogadi paterni, romlebic
yvelaze adekvaturia respondentTa TanamSromlobis motivirebisaTvis:
Zabrisebri Tanmimdevroba da amobrunebuli Zabrisebri Tanmimdevroba.
Zabrisebri Tanmimdevroba
Zabrisebr TanmimdevrobaSi yoveli momdevno kiTxva dakavSire
bulia wina kiTxvasTan da sul ufro konkretuli xdeba. magaliTad,
Tu Tqven dainteresebuli xarT daadginoT, rogor aris politikuri,
ekonomikuri da socialuri problemebis mimarT respondentTa Sexed
ulebebi dakavSirebuli im gazeTebTan, romelTac isini kiTxuloben,
SeiZleba gsurdeT, rom icodeT, ra movlenebs Tvlian respondentebi
problemebad, ra aris TiToeuli problemis aRqmuli fardobiTi mniSvn
eloba, ra odenobiT informacias floben isini TemasTan dakavSirebiT,
ra aris maTi informaciis wyaro da axdens Tu ara konkretuli gazeTebi
gavlenas problemisadmi maT midgomaze. qvemoT moyvanili kiTxvebi Za
brisebri mimdevrobisaa:
9. Raymond L. Gorden, Interviewing: Strategy, Techniques, and Tactics, 3d. ed. ( Homewood, III.: Dorsey,
1980) pp. 415-416.
284
370
10. Ibid.
11. Ibid
285
III nawili monacemTa Segroveba 371
ojaxuri warmomavloba
aqtivobebSi lideroba
lamazi manqana
maRali qulebi, sapatio siaSi yofna
aTleturoba
popularuloba
12. Roger Tourangeau, Kenneth A.Rasisnki, Norman M.Bradburn, and Roy D’Andrade, “ Carryover Effects in
Attitude Surveys, “ Public Opinion Quarterly, 53 (1989): 495-524.
13. William A. Belson, “The Effects of Reversing the Presentation Order on Verbal Rating Scales,” Journal of
Advertising Research, 6:4 (1966): 30-37.
286
372
formulireba
kiTxva ise unda iyos formulirebuli, rom respondentma igi
erTmniSvnelovnad gaigos. magaliTad, mkvlevris leqsikoni SeiZle
ba moicavdes iseT sityvas, rogoricaa sinTezireba, rac SeiZleba
gaugebari aRmoCndes sxva adamianebisaTvis. Tu respondentebi yvela
fenasa da pozicias, interviuerma iseTi sityvebi unda gamoiyenos,
romlebic gasagebi iqneba Cveulebrivi meeqvse klaselisTvisac. gar
da amisa, mkvlevrebma Tavi unda aaridon an SezRudon sityvebi, rom
lebic Riaa interpretaciisaTvis. magaliTad, kiTxva: `xarT Tu ara
liberali?~Zalian zogadia. Tqven SeiZleba exebodeT respondentis
ganaTlebas, politikas, profesias an sqesobriv cxovrebas.
magram kiTxva `miiCnevT Tu ara Tavs liberalad? vgulisxmob poli
tikur WrilSi~ _ respondents afiqrebinebs gamoiyenos politikuri
CarCo daskvnisaTvis kiTxvaze pasuxis gasacemad. TiToeuli kiTxva ise
14. Edwin H. Carpenter and Larry G.Blackwood, “The Effects of Question Position on Responses to Attitudinal
Questions,” Rural Sociology, 44 (1979):56-72.
287
III nawili monacemTa Segroveba 373
pasuxebi
pasuxebi aris tendencia upasuxo specifikuri mimarTulebis yve
la kiTxvas maTi Sinaarsis miuxedavad.15 es problema SeiZleba wamoi
Wras, rodesac kiTxvebi warmodgenilia erTad erTi da imave pasuxebis
formatiT, gansakuTrebiT maSin, rodesac kiTxvebi erTsa da imave
Temas exeba. magaliTad, Tu kiTxvebi asaxavs proattituds abortTan
mimarTebaSi, abortis mowinaaRmdege respondentebma SeiZleba erTi
da igive pasuxi aRniSnon (vTqvaT, `savsebiT veTanxmebi~an `sruliad
ar veTanxmebi~) mxolod imitom, maTi azriT, yvela es kategoria abor
tisadmi protests gamoxatavs. mkvlevrebs pasuxebi Seqmnis Tavidan
acuileba SeuZliaT imiT, rom cvalon kiTxvebis formati, vTqvaT, pa
suxTa kategoriebis SecvliT TiToeul kiTxvaSi an erT TemasTan da
kavSirebuli kiTxvebis ganawilebiT mTel kiTxvarSi, nacvlad imisa,
rom isini erT adgilas iyos Tavmoyrili.
mimaniSnebeli kiTxvebi
mimaniSnebelia kiTxva, romelic isea Camoyalibebuli, rom respon
dents eCveneba, TiTqos mkvlevari garkveul pasuxs moelis. kiTxva, ro
melic Sedgenilia imisaTvis, rom daadginos zogadi attitudi lega
lur abortTan mimarTebaSi, ase SeiZleba JRerdes: `eTanxmebiT Tu ara
legalur aborts?~igive mimaniSnebeli kiTxva ki SeiZleba iyos aseTi:
`Tqven ar ityviT, rom legaluri abortis momxre xarT, xom asea?~ miman
iSnebeli kiTxvis ufro SeumCneveli da moqnili forma mimarTulebis
mimcemi kiTxvisa, SeiZleba aseTi iyos: `SegiZliaT TqvaT, rom Tqven ar
eTanxmebiT legalur aborts?~es ukanaskneli kiTxva ufro uadvilebs
respondents Tqvas `diax~, vidre `ara~, vinaidan adamianebis umravle
soba Tavs ufro komfortulad grZnobs, roca eTanxmeba kiTxvas, vidre
maSin, roca ewinaaRmdegeba interviuers.
respondentebi aseve ufro metad eTanxmebian debulebebs, rom
lebic mxars uWeren aRiarebul normebs, anu aRqmulia, rogorc so
cialurad sasurveli. respondentebi iSviaTad adastureben deb
ulebebs, romlebic socialurad arasasurvel qcevas an attitudebs
15. Kenneth D. Bailey, Methods of Social Research ( New York: Free Press, 1987), p.133.
288
374
16. Kenneth A. Radinski, “The Effect of Question Wording on Public Support for Governmetn Spending, “
Public Opinion Quarterly, 53 (1989): 388-394.
17. Jeff Faux, “ Hey, Big Spender.” The Nation, 31 Oct, 1994:480.
18. Robert I. Kahn and Charles F.Cannell, The Dynamics of Interviewing ( New York: Wiley , 1957), p. 129.
289
III nawili monacemTa Segroveba 375
19. Norman M.Bradburn, Sudman, Ed Blair, and Carol Stocking, “ Question Threat and Response Bias,” Public
Opinion Quarterly, 42 (1978) 221-222.
20. Ibid., pp. 221-234.
21. Bradburn and Sudman , Improving Interview Method and Questionnaire Design, p. 165.
290
376
veTanxmebi ar veTanxmebi
gaaCnia sruliad ar veTanxmebi
291
III nawili monacemTa Segroveba 377
garemo
ojaxuri Zaladoba
Tavfurceli
mas Semdeg, rac mkvlevari Seadgens kiTxvars, Semdegi safexuri aris
Sesavali mimarTvis (pirovnuli an satelefono interviusTvis) an Tav
furclis (werilobiTi gamokiTxvisaTvis) dawera, raTa respondentebs
auxsnas gamokiTxvis daniSnuleba da miaRwios pasuxebis maRal nixrs.
Tavfurclis Sinaarsi gansakuTrebiT mniSvnelovania werilobiT
gamokiTxvaSi, romlis SemTxvevaSic, kargadaa cnobili, rom rTulia
pasuxebis maRali nixris miRweva, gansakuTrebiT Tu mkvlevars uwevs
ramdenime martiv kiTxvaze metis dasma (ixileT me-10 Tavi).
Tavfurcelma unda daZlios winaaRmdegoba an prejudisi, romelic
SeiZleba respondents hqondes gamokiTxvis winaaRmdeg. man unda: (1)
acnobos respondents sponsori organizaciis Sesaxeb, im adamianebis
Sesaxeb, romlebic kvlevas awarmoeben, (2) ganmartos kvlevis daniS
nuleba, (3) auxsnas maT, ratomaa mniSvnelovani, rom respondentebma
upasuxon kiTxvars da (4) daarwmunos respondenti, rom mis mier mice
muli informacia mkacrad konfidencialuri iqneba.
zogadad, Tavfurceli werilobiTi gamokiTxvisaTvis ufro deta
luri unda iyos, vidre Sesavali winadadeba personaluri intervius
dros. interviuSi interviueri yovelTvis adgilzea, raTa auxsnas re
spondents da daarwmunos igi, rodesac es saWiroa. werilobiTi gamok
iTxvis SemTxvevaSi mxolod Tavfurcelma unda itvirTos mTeli es
misia, amitomaa misi funqcia ase mniSvnelovani.
qvemoT moyvanilia ori magaliTi Tavfurclisa, romlebic gamoy
292
378
danarTi 11.2
floridaSi Catarebuli werilobiTi
gamokiTvis Tavfurceli
programis operatorebs:
24. Mickey L. Burnim, An Evaluation of the Public Service Employment Projects in Florida Created under Title
VI of the Comprehensive Employment and Training Act of 1973 ( Tallahassee: Florida State University, 1978),
p.164.
293
III nawili monacemTa Segroveba 379
pativiscemiT,
danarTi 11.3
viskonsinSi Catarebuli werilobiTi
gamokiTxvis Tavfurceli
Zvirfaso megobaro,
294
380
pativiscemiT,
25. Richard D. Bingham and James L.Gibson, “ Conditions of Commitment to Civil Liberties.” unpublished (
Milwaukee: Department of Political Science, University of Wisconsin, 1979).
26. Michael T. Matteson, “Type of Transmittal Letter and Questionnaire Color as Two Variables Influencing
Response Rates in a Mail Survey,” Journal of Applied Psychology, 59 (1974): 532-536.
295
III nawili monacemTa Segroveba 381
instruqciebi
kidev erTi mniSvnelovani sakiTxi, romelic unda gaiTvaliswinon
mkvlevrebma kiTxvaris Sedgenisas, aris TiToeul kiTxvaze an kiTxva
Ta wyebaze darTuli instruqciebi. instruqcia unda erTvodes yvela
kiTxvas, romelic ar aris TviTganmartebiTi. instruqciebi SeiZleba
icvlebodes Zalian martividan, rogoricaa, magaliTad, `SemoxazeT Se
sabamisi kategoria~, ufro kompleqsur miTiTebebamde, romelic xsnis,
rogor movaxdinoT prioritetebis CamoTvla. rodesac interviueri
adgens kiTxvars, instruqciebi, Cveulebriv, misTvis iwereba da, amde
nad, moklea, uxsnis interviuers, ra qnas, rodesac respondenti iZleva
konkretul pasuxs, rodis CaeZios damatebiTi informaciis mosaZie
blad an rogor daazustos konkretuli kiTxva. qvemoT moyvanilia in
terviuerisTvis gankuTvnili instruqciebis magaliTebi:
kerZo piri
qalaqi
olqi
Stati
saxelmwifo
TviTdasaqmebuli
sazogadoeba, anazRaurebis gareSe
sxva (dawereT)
ar vici
296
382
1 2 3 4 5 6 7
297
III nawili monacemTa Segroveba 383
28. Based on Angus Campbell and Howard Schuman, Racial Attitudes in Fifteen American Cities ( Ann Arbor,
Mich.: Social Science Archive; 1973).
298
384
danarTi 11.4
urbanuli problemis kvlevis kiTxvari
mxolod ofisSi
interviu
gamoyenebisaTvis
daiwyo:____ sT.
V.2
qalaqis
nomeri V.3
segmentis
nomeri V.9
DULS xazis
nomeri V.10
pirovnebis
nomeri V.10
299
III nawili monacemTa Segroveba 385
e. dasufTaveba 1 2 3 8
300
386
301
III nawili monacemTa Segroveba 387
302
388
303
III nawili monacemTa Segroveba 389
304
390
g. aseT maRaziebSi
upativcemulod 1 2 3 4
gepyrobian?
305
III nawili monacemTa Segroveba 391
A
a. intervius mTliani
e. 14 wlis asaks gadacilebuli vinme Tu
xangrZlivoba
eswreboda intrevius?
wuTi
(SemoxazeT yvela, vinc eswreboda)
aravin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0
b. respondentis ganwyoba meuRle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
TanamSromlobisaTvis mSobeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2
14 welze ufrosi asakis . . . . . 3
maRali. . . . .1 sxva naTesavi an megobari. . . . 4
saSualo. . . . 2 sxva (dawereT) . . . . . . . . . . . . . . 5
dabali.. . . . . .3
esmis . . . . . . . . . . 1
saSualod . . . . ..2 TH. interviueris xelmowera:
cudad . . . . . . . . .3
daskvna
306
392
307
III nawili monacemTa Segroveba 393
aRmricxvelebi reitingi
kiTxva semantikuri diferenciali
CamoTvla muqaris Semcveli kiTxva
kiTxvebi
damatebiTi sakiTxavi
308
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 305
ლექცია 9-10
fokus-jgufis daniSnuleba
fokusuri stimuli
fokus-jgufis zoma
309
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 306
naklebia wevrTa raodenoba jgufSi, miT ufro nayofieria muSaoba. didi jgufebis
gakontroleba rTulia, miT umetes, rom fokus jgufis muSaobas iweren audio-video
aparaturaze, xolo sesiis Cawera didi jgufis pirobebSi garTulebulia, vinaidan
yvela adamiani gansxvavebuli xmiT, tembriT, da siswrafiT saubrobs. aqedan
gamomdinare, yovelive amis kasetaze dafiqsireba SeiZleba SeuZlebelic ki aRmoCndes.
gamocdilebam aCvena, rom yoveli axali sesiis dawyebis win saWiroa monawileTa
raodenobis 25%-iT gazrda, radgan wina sesiebis monawileTa sruli raodenoba
Semdgom sesiebze ar gamocxaddeba.
mdebareoba da mowyoba
sesiis xangrZlivoba
arsebobs Temidan Temaze gadasvlis ori tipi: pirveli, romlis drosac iniciativas
TviTon respondenti iCens da meore, rodesac iniciativa wamyvanis mxridan modis.
310
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 307
311
Tema 3.
fokus-jgufi
fokus-jgufi jgufuri intervius saxeobaa, romlis msvlelobac garkveul
wesebs emorCileba da romelsac specifikuri miznebi axasiaTebs. aseve
gansxvavebulia fokus-jgufis Catarebis procesSi gamoyenebuli meTodikebi,
moTxovnebi respondentTa SerCevisadmi da mkvlevarsa da respondentebs Soris
urTierTobis formebi.
zogierTi mkvlevari fokus-jgufs “jgufur siRrmiseul intervius” uwodebs,
vinaidan, rogorc wina leqciaSi aRvniSneT, fokus-jgufsa da siRrmiseul
intervius saerTo Tvisebebi axasiaTebs. magram am or meTods Soris aris seri-
ozuli gansxvavebebic, romelTa Soris yvelaze mniSvnelovani isaa, rom fokus-
jgufis dros erTdroulad ramdenime respondents vesaubrebiT (yvelze ufro
xSirad maTi raodenoba 8-dan 10-mde meryeobs), da Cveni mizania, xeli SevuwyoT
maT Soris azrTa gacvlas (aqedan gamomdinareobs am meTodis kidev erTi
dasaxeleba — “jgufuri diskusia”).
siRrmiseul interviusTan SedarebiT, fokus-jgufs is upiratesoba aqvs, rom
ramdenime adamianisagan Semdgar jgufSi yovelTvis aRmoCndeba xolme adamiani,
romelic sxvebTan SedarebiT ufro gulaxdilia, da misi gulaxdiloba, rogorc
wesi, jgufis sxva wevrebis gulaxdilobasac iwvevs.
garda amisa, siRrmiseuli intervius Catarebis procesSi gansakuTrebiT
TvalSi sacemia interviuersa da respondents Soris arsebuli socialuri
distancia, romelmac, SesaZloa, damTrgunvelad imoqmedos respondentze.
fokus-jgufSi es socialuri distancia ar qreba, magram aq respondenti marto
aRar aris — mis gverdiT sxedan sxva respondentebi, romlebic, rogorc wesi, imave
socialuri fenis warmomadgenlebi arian da romlebic missave mdgomareobaSi
arian, rac respondentis met siTamames iwvevs da TviTdajerebulobas matebs mas.
empiriul socialur mecnierebebSi fokus-jgufebis Tanamedrove saxe
Camoyalibda jgufebTan eqsperimentaluri muSaobis gamocdilebis safuZvelze,
romelsac Tavidan fsiqologebi mimarTavdnen.
Tumca 1940-ian wlebSi socialuri kvlevebis sivrceSi raodenobirivi meTo-
debi dominirebda, am periodSi amerikul socialur mecnierebs Soris iyvnen
iseTebi, vinc skeptikur damokidebulebas gamoTqvamda struqturirebuli da
mkacrad formalizebuli meTodebis mimarT. am skepticizmis ZiriTadi mizezi is
iyo, rom formalizebuli meTodebi mniSvnelovnad zRudavdnen rogorc
respondentebis, aseve mkvlevrebis Tavisuflebas, mkacr CarCoebSi aqcevdnen
kvlevas, rac, zogis azriT, uaryofiT gavlenas axdenda miRebuli informaciis
sandoobaze. amitom TandaTanobiT sul ufro meti popularobiT sargeblobdnen
naklebad formalizebuli meTodebi, sadac Ria kiTxvebi da araformalizebuli
interviuebi dominirebda.
Tanamedrove fokus-jgufebis uSualo winamorbedad socialur mecniere-
bebSi amerikeli sociologis robert mertonis da misi kolegebis mier meore
msoflio omis dros SemuSavebuli “fokusirebuli intervius” meTodi iTvleba. am
meTodis meSveobiT isini ikvlevdnen faSisturi germaniis samxedro propagandis
gavlenas jariskacebze. magram mertonis fokusirebuli interviu SeiZleba
yofiliyo rogorc jgufuri, aseve individualuri. miuxedavad imisa, rom 1956
wels mertonma Tavis kolegebTan, m. fiskesa da p. kendalTan erTad gamosca am
meTodisadmi miZRvnili wigni “fokusirebuli interviu”,39 maT ar SeumuSavebiaT
am terminis mkacri ganmarteba. omis damTavrebis Semdeg mertonma Sewyvita
muSaoba am mimarTulebiT, da garkveuli drois manZilze es meTodi daviwyebas
mieca, sanam 1970-ian wlebSi mis Sesaxeb ar gaixsenes marketinguli kvlevebis
Catarebis mizniT.
miuxedavad imisa, rom amJamad fokus-jgufebi farTod gamoiyeneba empiriul
39
Robert K. Merton, Marjorie Fiske, and Patricia L. Kendall. 1956. The Focused Interview. A Manual of
Problems and Procedures. Glencoe, Ill.: Free Press.
27
312
kvlevebSi da maT sayovelTao aRiareba poves rogorc marketingSi, aseve Tqvens cxovrebaSi korufciasTan dakavSirebiT Seicvala Tu ar Seicvala?
politikuri situaciebis da socialuri problemebis Seswavlisas, Teoriuli - Cvens SemTxvevaSi ar Secvlila.
TvalsazrisiT jerac ar aris Seswavlili Tu ra tipis gamokvlevebSia es meTodi - jerjerobiT...
yvelaze ufro mizanSewonili. iTvleba, rom fokus-jgufebis gamoyeneba - araferi ar Secvlila, jerjerobiT mainc.
saukeTeso Sedegebs sabazro situaciis, bazarze axali saqonlisaTvis Sesaferisi - magram me vfiqrob, imedi unda iyos, magram jerjerobiT...
adgilis Seswavlis mizniT Catarebul kvlevebSi iZleva. es meTodi yvelaze ukeT
gvexmareba gavigoT respondentebis azri ama Tu im saqonlis Sesaxeb, davadginoT niSnavs Tu ara es, rom axla korufcia isevea, rogorc iyo revoluciamde?
am saqonlis moxmarebis formebi da, rac ara nakleb mniSvnelovania, arCevanis - ara, imis laparaki, rom ar Secvlila situacia, cota mgoni ararealuri
gakeTebis motivebi. es informacia SemdgomSi exmareba mwarmoeblebs, gaaumjo- meCveneba, imitom rom situacia marTla Seicvala.
beson saqonlis xarisxi, Secvalon sareklamo strategia da sxv. aseve, fokus- - ara, me rasTanac mqonda Sexeba, iq ar Secvlila situacia. igive
jgufebis gamoyeneba efeqturia momavali reklamis efeqturobis gansazRvis universitetis sakiTxTan dakavSirebiT, leqtorebTan mimarTebaSi.
mizniT. marketingis garda, es meTodi farTod gamoiyeneba politikur kvlevebSi, - SeiZleba ufro gaCumda da ar ismis. ise aRar aris aSkarad.
politikuri partiebis an calkeuli politikosebis imijis da maTi saarCevno San- - gamocdebTan dakavSirebiT.
sebis Sefasebisa da gaumjobesebis mizniT. fokus-jgufebi socialuri xasiaTis - axla dameTanxmebiT, sami Tvea Tu oTxi Tvea, rac avirCieT Cveni prezidenti
kvlevebSic gamoiyeneba, xSirad — rogorc problemis winaswari Seswavlis — sam TveSi da oTx TveSi aseTi didi problemis mogvareba ar SeiZleba. SeiZleba
saSualeba an raime socialuri programis efeqturobis Sefasebis mizniT. nela, magram situacia nel-nela win midis — gaumjobesebisaken, korufcias
amasTan, aris Temebi, romelTa Seswavlisas mizanSewonili ar iqneba fokus- vgulisxmob.
jgufebis gamoyeneba. esenia, upirveles yovlisa, intimuri xasiaTis sakiTxebi, - imedi geqneba, magram jerjerobiT...
maT Soris — piradi higiena, col-qmruli urTierTobebi, Ralati ojaxSi. fokus- - centridan iwyeba korufciis winaaRmdeg brZola da mere regionebSi cota
jgufis meTodi aseve naklebefeqturia respondentebis Semosavlis da saerTod, ufro sustdeba.
maTi finansuri mdgomareobis Sesaxeb kvlevis Catarebisas. - erTi rame minda vTqva, Tu SeiZleba momismineT. Tu xalxs ar endomeba, rom
korufcia moispos, is ar moispoba.
- ki.
meTodis daxasiaTeba - jerjerobiT me amas ver vxedav. universitetSi ixdidnen fuls, imitom rom
rogorc mkvlevarTa didi nawili Tvlis, fokus-jgufebi saSualebas gvaZlevs, eswavlaT. marwyvs yididnen da ixdidnen. mere imaSi ixdidnen, rom ar eswavlaT.
ara mxolod Zalian Rrmad SeviswavloT esa Tu is rTuli sakiTxi, aramed mere imaSi ixdidnen, rom mowyobiliyvnen samsaxurSi da is fuli amoeRoT. axlac
SeviqmnaT naTeli warmodgena am sakiTxis irgvliv sazogadoebaSi arsebuli azrTa asea. movida axali reqtori — rac Cemi TvaliT maqvs danaxuli, modiT konkretul
mravalferovnebis Sesaxeb. fokus-jgufis dros warmoqmnili diskusiebis Sede- faqtebze davideT, mgoni, sjobia. saxelmwifo gamocdaze moikrifa isev fuli,
gad ukeT vlindeba respondentebis damokidebuleba garkveuli socialuri prob- TiTqmis yvela jgufSi. midis reqtori da eubneba: “es fuli daabruneT ukan, azri
lemebisadmi, maTi fsiqologiuri ganwyobebi da emociuri Sefasebebi, romlebic ara aqvs”. an: “mokrefili gaqvT? dekans mieciT?” — “ara, rogor gekadrebaT”,
xSirad arc aris Segnebulad gaTviTcnobierebuli respondentebis mier. studenti iZaxis. arada, dekani udga gverdze — konkretuli faqti vici, da “ara,
rogorc ukve aRvniSneT, fokus-jgufis monawileTa raodenoba 8-dan 10-mde aravis ar miutanoT”, es dekanic iZaxis; arada, is fuli jibeSi udevs. kargi, im
meryeobs, Tumca zog SemTxvevaSi respondentTa minimaluri raodenoba SeiZleba students awyobs, rom gadaixados, ase vTqvaT, raRacnairad gaZvres.
5-6 iyos, xolo maqsimaluri — 12.40 respondentTa raodenobis mkacri SezRudva - ki, veTanxmebi, es meqrTameoba universitetSi, pirvel rigSi, xels aZlevs
imitomaa aucilebeli, rom fokus-jgufis msvlelobaSi mis yvela monawiles unda students. rom aviRoT, me roca vabarebdi aq universitetSi, da 100 kaci viyaviT
mieces Tavisi azris Tavisuflad da srulad gamoTqmis saSualeba. Tu es piroba Tu ufro metni, vinc vabarebdiT erTad, iqidan codna hqonda erTi xuT-aT kacs.
ar sruleba, fokus-jgufi ver aRwevs Tavis mizans. gvqonda. danarCeni abarebda fuliT. gamocdebze axlac yvelani aZleven fuls,
rogorc wesi, fokus-jgufis monawileebs specialuri kriteriumebis safuZ- imitom rom Cairicxnen fuliT, ar ainteresebT codna, mSoblebs aqvT aseTi is,
velze arCeven, es kriteriumebi ki gamokvlevis amocanebiTaa ganpirobebuli. rom “Cems Svils aucileblad unda hqondes diplomi” da ar uyureben imas, rom
upirvelesi moTxovna monawileTa SerCevisadmi isaa, rom isini unda iyvnen gaT- imaT Svils ar unda swavla.
viTcnobierebulni im sakiTxTan dakavSirebiT, romelsac fokus-jgufi eZRvneba - diplomiani siZe unda iyos, diplomiani rZali unda iyos...
(marketinguli kvlevebis SemTxvevaSi — unda iyvnen ama Tu im saqonlis momxma- - da Semdeg gamocdebzec leqtorebs aZleven fuls. leqtori aiRebs fuls,
reblebi, an potenciuri momxmareblebi). imitom rom valdebuli ar aris, rom ucodinar bavSvs ise dauweros niSani.
saerTo rekomendaciis Tanaxmad, fokus-jgufis monawileebi ar unda icob-
nden erTmaneTs da jgufis wamyvans. iTvleba, rom ucxo adamianebs Soris jgufis axla, am bolo sesiaze aZleven fuls?
msvlelobisas SeiZleba e.w. “Tanamgzavris efeqti” gaCndes, da respondentebi met - ki.
gulaxdilobas gamoiCenen im adamianebis gverdiT, romlebsac ar icnoben, visac - ki, kaco.
cxovrebaSi pirvelad da ukanasknelad xedaven. magram rig SemTxvevaSi (maga- - ki, ai axla. ufro Cumad, magram ...
liTad, patara TemebSi muSaobisas) am moTxovnis dakmayofileba Zalze rTulia. - arian leqtorebi, romlebic nebayoflobiT iZaxian uars, da es Zalian kargia,
amasTan dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom cnobilia SemTxvevebi, rodesac Cata- SemiZlia davasaxelo kidec es leqtorebi, magram arian leqtorebi, romlebic,
rebuli iqna fokus-jgufebis seria, sadac yvela respondenti icnobda erTma- piriqiT, moswrebaze arian, rom vTqvaT momavali wlidan [ar ician, ra moxdeba].
neTs. am jgufebis araformaluri xasiaTis xazgasmis mizniT isini erT-erTi res- - gavaldebuleben, iseT situacias giqmnian, rom valdebuli xar...
pondentis binaSi Catarda. rogorc am eqsperimentma daadastura, aseT pirobebSi - ki, im dRes erTma Tqva, fuli momikrifeT jgufmao.
- ara, bolos mase aSkarad aRar aris, magram mainc.
- da kidev ra situaciaa — rom CaTvlaSi 7 lari ar kmara da 10 lari unda
moitano da aseTi raRaceebi.
40
aris SemTxvevebi, rodesac fokus-jgufis wevrebis raodenoba 15-s aRwevs, magram es ar - “seilebi” ar aris.
aris mizanSewonili. - ubralo magaliTs moviyvan, rac me gadamxda. xom SeiZleba saxelebis da
28 85
313
iyos misaReb gamocdebze... garkveulwilad aferxebs korufcias. savsebiT SesaZlebelia fokus-jgufebis warmatebiT Catareba.41
- meore momentic aris, TviTon saxelmwifoebriv doneze Tu vityviT, mizanSewonilia, rom jgufis Semadgenloba homogenuri iyos asakobrivi da
saxelmwifoSi moqalaqem ar icis Tavisi valdebulebebi, ra movaleobebi akisria sqesobrivi TvalsazrisiT; aseve, fokus-jgufSi erTi da imave socialuri mdgo-
saxelmwifos winaSe... mareobis mqone pirebi unda iRebdnen monawileobas. winaaRmdeg SemTxvevaSi
- da ra uflebebi aqvs, arc is ar icis. jgufis warmatebis perspeqtivebi mcirea, vinaidan mis msvlelobaSi Tavs iCens
- ... da rac mTavaria, ar icis, ra uflebebi aqvs, imitom rom misi uflebebi, daZabuloba, mTeli rigi emociuri aspeqtebi, romlebic respondentTa yurad-
rogorc wesi, gamoixateba saxelmwifos valdebulebebSi. Rebis gafantvas iwvevs.
- ki magram, Cemi azriT, mgoni umetesobas arc unda rom icodes... fokus-jgufis warmatebas didwilad gansazRvravs jgufis wamyvanis, anu
- masas, zogadad, ver moTxov amas. moderatoris xelovneba.42 misi mTavari daniSnulebaa, gauZRves diskusias im
- arc aqvT moTxovnileba. sadiskusio gegmis safuZvelze, romelic sakiTxis winaswari Seswavlis da
- gind icode, xom weria xolme, vTqvaT, “icode kanoni, iqnebi daculi” — vici gamokvlevis programis safuZvelze iqna SemuSavebuli. ar SeiZleba imis Tqma, rom
kanoni — rom, vTqvaT, ar unda gamCxrikon orderis gareSe, — vici, rom is ar aris siRrmiseuli intervius da fokus-jgufis sadiskusio gegmebs Soris raime
sabuTi imisa, rom im wuTas me damiWiron, magram dRes-dReobiTac sakmaod principuli gansxvavebebi iyos, Tumca fokus-jgufis sadiskusio gegma, ra Tqma
efeqturad mimdinareobs es. kanoni icis im adamianma, magram ver icavs im kanons! unda, orientirebulia ramdenime respondentze.
- verc daicavs, martivad vityvi: Sen rogorc ar unda icode kanoni, Sen ise ver moderatoris ostatoba imaSi gamoixateba, rom man unda gamoiwvios jgufis
daicav kanons, rogorc iuristi dagicavs — maSin Cveni profesia saerTod ar monawileebis gulaxdiloba, uzrunvelyos yvela respondentis monawileoba
gaxdeboda saWiro. diskusiaSi, maT Soris maTi, vinc ar aris aqtiuri, an Tavs gaubedavad grZnobs. Tu
- elementarul imeebze, yvelaferze advokati xom ar geyoleba, ara? jgufis msvlelobaSi raime mizezis gamo viTareba daiZabeba, an respondentebs
- ara, yvelaferze advokati ara, Tundac igive saproceso moqmedebebze roca Soris raime gaugebroba moxdeba, moderatoris movaleobaa, ganmuxtos situacia.
vsaubrobT, da gakaveben, mainc gWirdeba damcveli. moderatori kargi msmeneli unda iyos, didi yuradRebiT usminos gamarTul
saubars da rodesac saWirod CaTvlis, gaCumdes, raTa respondentebma Tavad war-
Tqven daiwyeT laparaki, rom xalxs arc undao arafris Secvla... marTon diskusia. fsiqologebisTvis kargadaa cnobili, rom rodesac responden-
- ubralod, me ase mgonia, rom arc cdiloben im situaciis Secvlas, rac aris. tebi xedaven, rom maT yuradRebiT usmenen, rom maTi azri ainteresebT, isini
iolad da siamovnebiT Tanxmdebian TanamSromlobaze. moderatorma unda
Tu ar cdiloben, maSin ise gamodis, rom moswonT is situacia, Tu ra xdeba? gauadvilos respondentebs diskusiaSi monawileoba; mis qcevaSi ar unda iyos
- ar moswonT, me ubralod ise mgonia, rom mieCvivnen. araferi, rac SeboWavs respondentebs. swored moderatorzea damokidebuli
- rogor aris, iciT? yvela adamians saqarTveloSi rom hkiTxo, unda yvela- jgufSi megobruli da Ria atmosferos Seqmna, rac ueWvelad Seuwyobs xels
feri iyos kanonierad; magram unda, rom am situaciaSi yvela iqceodes kanonierad diskusiis warmatebas. idealur SemTxvevaSi, fokus-jgufis msvlelobaSi
TviTon mis garda, xolo TviTon isev Zveleburad agrZelebdes. anu, yvela fiq- Seqmnili atmosfero mis monawileebs siamovnebas unda aniWebdes, saintereso
robs, rom ki, ra Tqma unda, kanoni unda kanonobdes, damnaSave unda daisajos, unda iyos maTTvis.
magram... fokus-jgufis Catarebisas aqtualobas kargavs masobrivi gamokiTxvebisTvis
- Tan qarTvelebis fsiqologia ufro sxvanairia. Zalze mniSvnelovani sakiTxi imis Taobaze, Tu ramdenad adekvaturad esmiT
- ... magram am dros TviTonve fiqrobs, rom kargi iqneboda, rom yvela ase respondentebs dasmuli kiTxvebi —moderatoris erT-erT movaloebas swored
iqceodes, magram me mainc privilegirebuli unda viyo. es momenti namdvilad aris. imis uzrunvelyofa warmoadgens, rom respondentebma sworad gaigon dasmuli
- Cemi azriT kidev, eg ar aris imis dasabuTeba, rom ar unda qarTvel xalxs kiTxvebi; zogjer moderatoris Careva arc aris xolme aucilebeli, vinaidan
raRac Secvalos, imitom rom igive es Cveni ori revolucia imis saWiroebis SemTxvevaSi jgufis sxva wevrebi Tavad exmarebian im respondents,
damadasturebelia, rom xalxs raRac undoda da Secvales kidec. romelmac ver gaigo kiTxva, azusteben ra kiTxvis Sinaarss. saerTod, jgufis
- ara, Sen cudad gamige — gana ar unda Secvla, unda rom Secvalos, magram... msvlelobaSi respondentebis urTierToba erTmaneTTan xSirad saSualebas
- revolucia moxda, magram jer imdeni araferi ar momxdara. aZlevs moderators, CrdilSi darCes, Sesabamisad — naklebad moaxdinos gavlena
- survili rom ara yofiliyo raRacis Secvlisa da keTildReobisken, arc respondentebis azrebze Tavisi SekiTxvebiT da komentarebiT, rac, ra Tqma unda,
moxdeboda revolucia. mniSnvelovnad amcirebs respondentebis pasuxebis reaqtiulobas. es garemoebac
- ki. fokus-jgufebis Zalze mniSvnelovan upiratesobad iTvleba. amasTan, es, ra Tqma
- me vityvi, rom is elodeba viRacisgan Svelas — ki unda, rom Seicvalos, unda, ar niSnavs, rom moderatori nakleb yuradRebas aqcevs jgufis msvle-
magram TviTon mainc ar akeTebs. lobisas gamarTul diskusias — piriqiT, misi CrdilSi gasvla, rodesac es saWiroa
- eg marTalia. da sasargebloa jgufis msvlelobisaTvis, mis maRal profesiul ostatobaze
- saerTod, qarTveli xalxis Cvevaa, da, mgoni, mTavrobac ukve ise mieCvia mowmobs. rodesac is amis saWiroebas dainaxavs, moderatori kvlav CaerTveba
sazRvargareTidan daxmarebas, miliardi, ori miliardi — rogora varT ici, jgufis wayvanis procesSi, imdenad aqtiurad, ramdenadac es saWiro iqneba.
rogorc patara ToTo bavSvi, rom sul Wamaze da sul TxovniT TvaliT vuyurebT, iseve rogorc Tvisebrivi meTodebis nebismieri saxeoba, fokus-jgufebis
ukve gamogvimuSaves aseTi Tviseba. meTodi garkveul Tavisuflebas aniWebs mkvlevars am meTodis gamoyenebis
- nu, axla martivad rom aviRoT: Tu universitetis biblioTekaSi ar aris konkretul formebTan dakavSirebiT. moderatoris mier fokus-jgufis Cata-
wigni, Sen SegiZlia moiTxovo es, anu daayeno aseTi moTxovna, imitom rom gaqvs rebis stili SeiZleba iyos rogorc mkacri, aseve liberaluri. ukanasknel
amis ufleba, da meore varianti, rasac realurad studentoba mimarTavs: elodeba SemTxvevaSi, rogorc wesi, saqme gvaqvs gamocdil moderatorTan, vinaidan
axal reqtors, romelic SeiZleba 10 wlis Semdeg movides. “iman gadawyvitos” — es
momenti Zalian aris. 41
David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition. Thousand Oaks, CA: Sage
Publications. P. 19.
ori ramis Sejereba minda. Tqven yvelam — TiTqmis yvelam — TqviT, rom 42
moderatori SeiZleba iyos rogorc kvleviTi gundis warmomadgeneli, romelic
gqoniaT Sexeba korufciasTan. amave dros, Tqven axseneT revolucia. Tu uSualod muSaobs gamokvlevis Catarebaze da monacemTa damuSavebaze, aseve mowveuli
SevadarebT mdgomareobas revoluciamde da revoluciis Semdeg, situacia piri, romlis daniSnulebac mxolod fokus-jgufis Catarebaa.
84 29
314
respondentebis moCvenebiTi Tavisuflebis miuxedavad, man mainc unda akontro- gvaqvs saqme?
los diskusiis msvleloba da unda miiRos pasuxebi dasmul kvleviT kiTxvebze. - ara, universitetSi rom Semodis studenti, iq unda xdebodes piradi
fokus-jgufis erT-erTi udidesi upiratesoba isaa, rom es meTodi gasaubreba da uflebebis ganmarteba.
saSualebas gvaZlevs, Tvali vadevnoT azrebis Camoyalibebis process, da amasTan, - ki, magram ar xdeba.
SevecadoT davadginoT, Tu ratom fiqrobs xalxi ise, rogorc fiqrobs43. es xdeba - magram me ras viZaxi — TviTon kanoni ukve ar avaldebulebs universitets,
jgufis monawileebs Soris azrTa gacvlis dros. ara nakleb mniSvnelovania is, rom [studentis] Semosvlis Tanave, Tavisive iniciativiT...
rom fokus-jgufis Catareba xSirad xels uwyobs ama Tu im sakiTxis axali TvaliT - anu Tu gainteresebs Seni uflebebi, is getyvis uxeSad: me unda gaswavlo, Sen
danaxvas, misi mniSvnelovani aspeqtebis gamoyofas, romlebic, SesaZloa, ar unda iswavlo; is arc imas getyvis, rom Tu ar iswavli, fuli gadamixadeo...
gamoaSkaravebuliyo formalizebuli intervius dros. amitom, rogorc devid - gasagebia, vTqvaT, igive Cvens universitetze rom aviRoT, debulebaSi wlebis
morgani Tvlis, fokus-jgufebis erT-erT umniSvnelovanes Rirsebas warmoadgens ganmavlobaSi iyo Cadebuli, rom 40% vTqvaT fasiani seqtoridan Semosuli
am meTodis unari, aRmoaCinos axali Temebi da wamoWras axali hipoTezebi44. Tanxebis unda moxmarebodaT studentebs, TviTon universitets, materialur-
amasTan, fokus-jgufi araviTar SemTxvevaSi ar isaxavs miznad raime gadaw- teqikuri bazis saxiT, xolo 60% leqtorebs xelfasebis saxiT — ar xmardeboda,
yvetilebis miRebas — misi mTavari daniSnulebaa, yvela respondents Tavisi azris martivad imitom, rom mxolod im adamianebs hqondaT es debuleba wakiTxuli, vinc
gamoTqmis saSualeba misces. es miiRo. da sakmaod rTulad mosapovebeli dokumentia dRemde.
magram fokus-jgufis, iseve rogorc siRrmiseuli intervius Sedegad
mkvlevari mxolod respondentebis verbalur informaciaze dayrdnobiT akeTebs sxva mizezebi, sxva mosazrebebi?
daskvnebs, rac, ra Tqma unda, garkveulad amcirebs Sedegebis sandoobas, imitom - Cemi azriT, SeiZleba cota xmamaRali naTqvami iyos Cemi mxridan, magram
rom es informacia yovelTvis ar Seesabameba sinamdviles.45 TelavSi, yovel SemTxvevaSi, asea, me ase mgonia, rom Cveni mTavroba da xalxi
fokus-jgufis Catareba seriozul momzadebas moiTxovs, rac gulisxmobs erTmaneTTan kavSirSi saerTod ar aris, anu Cven, adamiani laparakobs sul sxva
Temis winaswar Seswavlas, gamokvlevis programis da sadiskusio gegmis Semu- enaze, mTavroba laparakobs sul sxva enaze, Cvens problemebze ar laparakoben.
Savebas, agreTve, jgufis Catarebis teqnikuri mxareebis uzrunvelyofas.
Senoba, sadac fokus-jgufi tardeba, specialur moTxovnebs unda pasuxobdes. mTavrobas xalxi ar irCevs?
es unda iyos sada oTaxi, romelic daculia gare xmaurisagan. rogorc wesi, - irCevs, magram raRac momentSi isini ...
fokus-jgufebi tardeba mkvlevaris ofisSi, specialur oTaxSi, romlis erTi - formalurad irCevs.
kedelzec calmxirivi sarkea, romelic saSualebas aZlevs mkvlevarTa gunds an - adamianebis azrs isini aRar aqceven yuradRebas imis Semdeg, rac isini
damkveTebs Tvali adevnon diskusias ise, rom xeli ar SeuSalon mis msvlelobas. amorCeulebi arian.
respondentebma ar ician am sarkis da meore oTaxis arsebobis Sesaxeb. - dabali politikuri kulturac aris amomrCevlisa, amas aucileblad unda
yovelTvis xdeba fokus-jgufis dros gamarTuli saubris audio- da/an vide- gavusvaT xazi, ZiriTadad populisti [politikosebi].
oCawera, ris Sesaxebac respondentebi winaswar unda iyvnen gafrTxilebulni. ra - me ise mgonia, rom xalxi arc cdilobs imis gamosworebas, rac xdeba.
Tqma unda, am SemTxvevaSic uzrunvelyofili unda iqnes maTi konfidencialoba. - es yvelaferi modis, Cemi azriT, mainc saboloo jamSi imas vfiqrob, im
fokus-jgufis xangrZlivoba, rogorc wesi, saaTnaxevridan or saaTamdea; doneze midis ukve aqcenti, rom mTavroba, mTavroba — me vfiqrob, yvela
Sesvenebis gakeTeba fokus-jgufis mimdinareobis dros ar aris mizanSewonili. CvenTaganis bralic, imitom rom saganmanaTleblo sistema Zalian dabal donezea,
fokus-jgufis msvlelobisas respondentebs, rogorc wesi, umaspinZldebian es SeiZleba imis bralic aris, amis bralic, magram Cven kargad viciT, rom Tu
gamargilebeli sasmelebiT. adamians unda swavla da raRacis miRweva, gadalaxavs im raRac problemebs, magram
erTi kvleviTi proeqtis farglebSi, rogorc wesi, ramdenime fokus-jgufi kidev viZaxi, rogorc weRan vTqvi, Cven vuwyobT amas xels da Cveni isic aris.
tardeba, romlebic xSirad gansxvavdeba monawileTa maCveneblebis mixedviT - ki.
(qalebi; mamakacebi; sxvadasxva asakobrivi an profesiuli jgufi); arc Tu iSviaTia - sxvaTaSoris, bibliidan moviyvan, rom codvili is ki ar aris, vinc qrTams
SemTxvevebi, rodesac jgufebi sxvadasxva qalaqSi, an sulac sxvadasxva qveyanaSi iRebs, Sen codvili xar, rodesac qrTams aZlev. da am SemTxvevaSi — me maqvs
tardeba. yvela aseT SemTxvevaSi mkvlevari gacilebiT ufro mdidar informacias micemuli, vTqvaT, qrTami da me Cems Tavs ufro vTvli am SemTxvevaSi damnaSaved,
iRebs, da Sedegebis Sedarebis SesaZlebloba eZleva asakobriv, sqesobriv, vidre imas, vinc aiRo es.
teritorialur/regionalur WrilSi. - erTi faqti SemiZlia — dResdReobiT imasac davoben, uxeSad rom SevadaroT,
arcTu iSviaTad fokus-jgufebi gamoiyeneba kvlevis dazverviT etapze, qaTami ufro adre gaCnda Tu kvercxi; igive situaciaa, meqrTameoba ufro adre
rogorc naklebad cnobili problemis Seswavlis pirveli nabiji, romelic gaCnda Tu TviTon meqrTame? imdenad gadajaWvulia es yvelaferi erTmaneTze,
gvexmareba saerTo hipoTezebis formulirebaSi. garda amisa, fokus-jgufebis igive Cvens dRevandel mdgomareobaSi, rom...
msvlelobisas miRebuli informacia mdidar da sasargeblo masalas iZleva - eg marTalia; iyo periodi, roca arc codna, araferi marTla ar fasdeboda,
masobrivi gamokiTxvis kiTxvaris Sesadgenad, kerZod, kiTxvebis Camoyalibebisa marTla gareT rCebodi, marTla katastrofa iyo.
da maTi “daxurvis” daxvewis mizniT, vinaidan fokus-jgufebis msvlelobaSi
kargad vlindeba respondentebis “leqsikoni”, maTi azrovnebis modelebi. axla laparakia am Senobaze, am qalaqze, am qveyanaze Tu ...?
fokus-jgufebi kargad uTavsdeba kvlevis sxva meTodebs, amitom xSirad - am Senobazec, am qalaqzec da am qveyanazec. elementarulad, ver Sexval,
gamoiyeneba farTomasStabian proeqtebSi sxva meTodebTan, maT Soris masobriv gindac codna gqondes, ver Sexval, Tu raRac gadasaxadi ar Seitane
gamokiTxvasTan erTad. ukanasknel SemTxvevaSi, fokus-jgufebis Sedegad miRe- universitetSi; misaReb gamocdebze erTxel CaWra, orjer CaWra, samjer CaWra —
buli Tvisebrivi informacia, rogorc wesi, amdidrebs raodenobriv Sedegebs. es ukve xdeboda raRac katastrofulad.
aRsaniSnavia, agreTve isic, rom masobriv gamokiTxvebTan SedarebiT fokus-
axla mase aRar aris?
43 - me vfiqrob, axla SeiZleba ase iyos, magram mcodnes xmis amoRebis unari da
Richard A. Kruger. 1994. Focus Groups: A Practical Guide for Applied Research. Second Edition. Thousand
saSualeba eqneba, odnav mainc rom gaitanos Tavisi simarTle.
Oaks, Calif.: Sage Publications. P. 3.
44
David L. Morgan. Op. cit. P. 21. - meti aqvs.
45
David L. Morgan. Op. cit. P. 8. - ukve raRas sasikeTo Zvrebi iqneba, ukve raRac testireba, romelic unda
30 83
315
- igivea. jgufebis Catareba nakleb dros moiTxovs da damkveTs gacilebiT ufro iafi
- Cemi azriT, igivea. ujdeba, vidre sxva tipis kvlevis Catareba.
- aranairad naklebad.
- SedarebiT naklebi SeiZleba iyos.
- iqidan gamomdinare, rom Telavi saqarTvelosTan SedarebiT Zalian pataraa... proeqciuli teqnikebi
- ara, me vityodi piriqiT, TbilisSi ufro, Cemi azriT, naklebia, vidre aq — Tvisebriv meTodebSi da, kerZod, fokus-jgufebSi farTod gamoiyeneba e.w.
patara qalaqia, magram Zalian [gavrcelebulia]. proeqciuli teqnikebi46, romlebic wina leqciaSi ganxiluli zondirebis saSua-
- procentulad Tu aiRebT, am SemTxvevaSi ... lebebis ganviTarebis Sedegs warmoadgens. proeqciuli teqnikebis mizania adamia-
- SeiZleba sadRac naklebi Tanxaa gadasaxdeli, magram Semosavalic naklebia. nis Sinagani samyaros ufro Rrma Seswavla. es meTodikebi mWidro kavSirSia fsi-
- eg aris mTavari, Tu korufcia ra donezea? is aris mTavari, ramdens ixdi, Tu qologebis mier SemuSavebul testebTan, da fsiqologiis mraval miRwevas iye-
ra donezea? is xom mainc iRebs am SemTxvevaSi? korufcia is aris, rom iman neben.
SeiZleba — uxeSad ar gamigo — lari aiRos, magram iman xom mainc safasurad proeqciuli teqnikebis aucileblobas aqvs rogorc fsiqologiuri, aseve
gagikeTa! am wuTas korufciazea laparaki, samarTlebrivi is rom irRveva; aqac lingvisturi gamarTleba. fsiqologiuri TvalsazrisiT, adamianis qcevis
sakmaod irRveva. motivebi xSirad qvecnobierebaSi arsebuli mizezebiT da motivebiT aixsneba,
- ki, hoda Tanabrad aris procentulad Tu aviRebT. amitom zog SemTxvevaSi adamians ar SeuZlia sakuTari saqcielis an poziciis axsna
- nu, Tanabrad. verbaluri saSualebebis gamoyenebiT. amas emateba lingvisturi gamarTleba —
enis, anu Cveni verbaluri komunikaciis saSualebis arasrulyofili xasiaTi.
piradad Tqven Tu gqoniaT Sexeba korufciasTan? swored proeqciuli teqnikebi dagvexmareba am ori SezRudvis gadalaxvaSi.
- albaT, yvelas hqonia met-naklebad. mkvlevrebi gamoiyeneben proeqciuli teqnikebis mraval saxeobas. vidre
- met-naklebad. mkvlevari gadawyvetilebas miiRebdes imasTan dakavSirebiT, Tu romeli teqnika
- me SemiZlia vTqva, rom ar mqonia. Tamamad SemiZlia vTqva, rom arasodes ar gamoiyenos ama Tu im gamokvlevis farglebSi, man sam kiTxvas unda gasces pasuxi:
mqonia. 1. romeli teqnika dagvexmareba yvelaze ukeT Cvens winaSe mdgari miznis
- ho, axla mec vfiqrob, ra vici, verafers ver vigoneb. misaRwevad?
- qrTami ar mimicia, magram vici, rom... 2. rogor unda gamoviyenoT SerCeuli teqnika?
3. rogor unda davamuSavoT miRebuli Sedegebi?
Tqvens pirad gamocdilebas davubrundebiT, magram manamde — ra aris qvemoT moyvanilia aTi yvelaze gavrcelebuli proeqciuli teqnikis mokle
korufciis gavrcelebis mizezi saqarTveloSi, ra iwvevs korufcias? aRwera.47
- Cemi azriT, ucodinroba.
- kanonis ucodinroba. 1. sityvieri asociaciebi
- gaunaTlebloba. magaliTi: “ra azri gebadebaT, rodesac gesmiT sityva “. . .”?”
- samarTlebrivi...
- arsebuli mdgomareoba, raSic Cven vcxovrobT, is saSinelebebi, ase vTqvaT, es meTodika Zalze martivia. misi gamoyenebis SemTxvevaSi respondentebs,
rac dRes-dReobiT xdeba: ukanonoba... rogorc wesi, advilad esmiT, Tu ra gvinda maTgan. amasTan, aseTi “savarjiSo”, Tu
- es SeiZleba iyos erTi kompleqsi, socialuri foni, zogadi socialuri foni, is fokus-jgufis an siRrmiseuli intervius dasawyisSi gamoiyeneba, saSualebas
rodesac igive dabali xelfasi aqvT saxelmwifo samsaxurSi da bunebrivia, gvaZlevs, SeviqmnaT warmodgena respondentebis “leqsikonis”, maTi sityvaTa
sajaro moxeles ar SeuZlia 16 larian xelfasze cxovreba. aqedanac gamom- maragis Sesaxeb da agreTve, gaverkveT ama Tu im produqtis an socialuri
dinareobs, erTi faqtori SeiZleba es gamovyoT. meore faqtori, TviTon situaciis Sefasebis variaciebSi.
moqalaqis samarTlebrivi ganaTlebis zedmetad dabali done. mesame faqtoric es teqnika SeiZleba gamoviyenoT rogorc zepiri, aseve werilobiTi saxiT;
SeiZleba arsebobdes am SemTxvevaSi... ukanasknel SemTxvevaSi, mas aucileblad anonimuri xasiaTi unda hqondes. magram
- mainc araferi ar Seicvleba. mniSvnelovania gvaxsovdes, rom nebismieri teqnikis werilobiTi gamoyeneba
- mesame faqtoria umTavresi, zogadad saxelmwifoSi ukve sakanonmdeblo dasaSvebia mxolod sakmaod maRali ganaTlebis donis mqone respondentebTan
vakuumi, rodesac esa Tu is urTierToba ar regulirdeba kanoniT, aq yovelTvis muSaobisas.
iqmneba raRac SezRuduli wre, sadac mimdinareobs es procesi. anu es procesi
rom SeCerdes, es vakuumi unda moispos aucileblad. igive universitetSi, 2. winadadebebis damTavreba
ganaTlebis sistemaSi, es vakuumebi Zalian bevria. magaliTebi: “isini, vinc mxolod xsnad yavas svams, arian . . .”
“idealuri qorwineba — esaa qorwineba, romelic . . .”
ganaTlebis sistemaSi konkretulad ra vakuumebia?
- vTqvaT, igive ar aris gansazRvruli studentis da universitetis es meTodikac Zalze iolia, da amasTan — uaRresad efeqturi. misi gamoyeneba
valdebulebebi. Cven praqtikulad aranair, rodesac SemovdivarT universitetSi, saSualebas gvaZlevs, gamovaaSkaravoT respondentebis faseulobebi, cxovrebi-
formalurad Tu iuridiulad ar xdeba gamijvna, ra valdebulebebi aqvs seuli orientaciebi da interesebi. is gvexmareba, swrafad da mkafiod Camova-
universitets Cvens mimarT. yalibebinoT repondentebs maTi damokidebuleba CvenTvis mniSvnelovani
- es valdebulebebi wesdebiT aris gansazRvruli. sakiTxebisadmi.
- ho, wesdebiT aris gansazRvruli, magram sainteresoa, ramdeni icnobs am
wesdebas, xom?
- erTi procenti. 46
termini nawarmoebia sityvebisgan ~proeqcia~, ~proecireba~.
- erTic ara. 47
es proeqciuli teqnikebi gamoyofilia sruliad ruseTis sazogadoebrivi azris kvlevis
centris (amJamad — levada-centris) Tvisebrivi kvlevebis ganyofilebis mier 1996-1998
Tu aris es wesdeba da Tqven mas ar icnobT, maSin iqneb sxva problemasTan wlebSi.
82 31
316
3. SekiTxvebi “mesame pirSi” kanons gareSea, vakuumia sakanonmdeblo.
magaliTebi: “ratomaa, rom zogi diasaxlisi iSviaTad wmends macivars?” - unda meTqva is, rom axlandeli axalgazrdobac uwyobs amas efeqturad xels,
“rogorc fiqrobT, ratom ar uyvars xalxs zangebi?” imitom rom ukve rom ici, rom amis gareSe ar xdeba, fulis gareSe, an qrTamis
gareSe, da ukve rogor aris, iciT? mcdeloba aRar aris. im dRes erTma amerikelma
cnobilia, rom rodesac adamiani sakuTari Tavis Sesaxeb laparakobs, is Tqva, rom qarTvelebis Cvevaao rom dawyebul saqmes bolomde ar amTavrebeno — da
imyofeba sakmaod Zlieri socialuri gavlenis qveS, romelic zRudavs mas Tavisi daaxloebiT hgaqvs, rom dabrkolebas gana gadalaxavs, is fiqrobs, rom modi axla
azrebisa da Sefasebebis gamoxatvaSi da xels uSlis misi azrebis gulaxdil ukve fuls mivcem, axla ukve daviRale...
gamoxatvas. magram rodesac Cven mas vTxovT sxvebis Sesaxeb (anu “mesame pirSi”) - marcxena gzas gamonaxaven.
ilaparakos, is gacilebiT ufro Tavisufali xdeba, da ufro gulwrfelad - Cvenc vuwyobT xels raRac momentSi, me vfiqrob.
gviziarebs Tavis mosazrebebs. - ra Tqma unda!
- da sazRvargareT aravin gadaixdis fuls uswavlelobisTvis, rogorc Cven
4. “Rrubliani” naxatebi vakeTebT, mgoni, amas.
magaliTi: vuCvenoT respondentebs naxati an fotosuraTi, romelzec - rogorc yovelTvis, ukuRma varT niWierebi — nebismieri sxva SeiZleba
aRbeWdilia raime socialuri situacia da erT-erTi mTavari moqmedi piris fiqrobdes problemis gadaWraze, qarTvelma SeiZleba oTxjer meti ifiqros
gverdiT daxatulia carieli “Rrubeli”, romelic simbolurad misi azris marcxena mxridan mogvarebaze, mainc moZebnis raRacas.
Casawer adgils warmoadgens. vTxovoT respondentebs, “RrubelSi” am adamianis - da sabolood ver xvdebian, rom uswavleloba ufro Zviri ujdebaT da ufro
azri Caweron. cudia qveynisTvis ekonomikuradac da saerTodac.
- cudi kidev is aris, rom adamiani, romelic profesias korufciuli xerxebiT
es meTodika SedarebiT ufro rTulia. misi meSveobiT Cven vigebT eufleba, anu romelic, vTqvaT, iqidanve ixdis ukanonod, mere, ra Tqma unda, isic
respondentebis reaqcias suraTze asaxul socialur situaciasTan dakavSirebiT ukanonod gadaaxdevinebs, rodesac Tanamdebobas daikavebs, anu ukan amoiRebs.
ise, rom Cven mas ar vubiZgebT, raime tipis daskvna gaakeTos — Cven saerTod ar - ho, xelisuflebaSi modis da...
aRvwerT arafers, ubralod naxats vuCvenebT. am naxatSi respondenti dainaxavs - jaWviviT modis.
mxolod imas, ris dasanaxadac is ukve momzadebulia Tavisi socialuri Tu
kulturuli mdgomareobidan gamomdinare, xolo respondentis mier “RrubelSi” Cvens qveyanas davubrundeT. saqarTveloSi korufcia ramdenad aris
Cawerili azri naTlad gviCvenebs mis damokidebulebas im problemisadmi, gavrcelebuli, Tqveni azriT?
romelic gvainteresebs. - sakmaod.
am meTodikis gamoyenebisas didi yuradRebiT unda movekidoT Sesabamisi - Zalian.
naxatebis SerCevas, da SeZlebisdagvarad karg mxatvrebs unda SevukveToT isini. - Zalian gavrcelebulia.
naxati unda iyos sada, naTeli da ubralo.
sakmaod Tu Zalian?
5. personifikacia - Zalian.
magaliTebi: “warmoidgineT, rom axali markis BMW-s avtomobili adamiania. - Zalian.
rogori adamiania is? SegiZliaT amiRweroT?” - me vityodi, katastrofuli masStabiT.
“warmoidgineT, rom es organizacia raime cxovelia. konkretulad romel - igives vityodi mec.
cxovels gagonebT is?” - faqtiurad sfero ar arsebobs, sadac korufcia ar aris.
xdeba xolme, rom Tavidan respondentebs uWirT am meTodikis gamoyeneba, SegiZliaT daasaxeloT sami sfero, sadac korufcia yvelaze Zalian aris
magram, rogorc wesi, SemdgomSi isini gatacebiT umateben maT mier Seqmnil saxes gavrcelebuli? an Tu TvliT, rom erTia aseTi sfero — ki, batono, erTi
axal-axal detalebs. daasaxeleT.
sworad gamoyenebis SemTxvevaSi es meTodika Zalze mdidar informacias - ganaTleba.
mogvcems rogorc raime saqonlis imijis Sesaxeb, aseve misi “tipiuri - saganmanaTleblo.
momxmareblis” warmomadgenlebis Taobaze; masTan dakavSirebul faseulobebze; - ganaTleba, samarTaldamcavi organoebi...
reklamis gavlenaze; da sxva. - saxelisuflo struqturebSi, ganaTlebis sistemaSi, da mesame — damexmareT.
- samarTaldamcav organoebSi.
6. stereotipebi - es SeiZleba Sevides saxelmwifo struqturebSi.
magaliTi: respondentebs sTavazoben produqtebis sias, romlebsac - es im doneze, rom yvelas TvalSia.
yoveldRiurad moixmars romelime hipoTeturi ojaxi, da sTxoven, aRweron es
ojaxi. Telavis raionSi igive sami sferoa, Tu aq raime specifikuri situaciaa?
- ara, me mgoni, igive sami gvaqvs.
am meTodikis gamoyeneba sapirispiro formiTac SeiZleba: aRvweroT ojaxis - mgoni, gamonaklisebi iqneba, magram ZiriTadad igive.
tipi da vTxovoT respondentebs, Seadginon im produqtebis sia, romlebsac es - adgilobrivi TviTmmarTvelobis doneze Tu gadmovitanT xelisuflebis
ojaxi yoveldRiurad moixmars. situacias, maSin igive sami sferoa.
es meTodika personifikaciis meTodikis Tavisebur gagrZelebadac SeiZleba - igive.
CaiTvalos. is saSualebas gvaZlevs, gamovyoT momxmarebelTa jgufebi, romlebic, - samarTaldamcavebi, saganmanaTleblo da...
respondentTa azriT, tipiuria.
saSualod saqarTvelos dones Tu SevadarebT, TelavSi korufcia metad
7. rolebis gaTamaSeba aris gavrcelebuli, naklebad Tu igivea?
magaliTi: respondentebs vTxovT, rolebSi gaiTamaSon raime situacia, - igivea.
32 81
317
korufciis masStabi — aq yvela sferoSi midis korufcia, iq ki, SeiZleba... magaliTad, ganasaxieron sxvadasxva firmis mier warmoebuli analogiuri
- aseve CamorCenili qveynebi. saqoneli.
modiT davasaxeloT qveynebi, nu davajgufebT. es sakmaod rTuli meTodikaa, romlis gamoyenebasac Zalian didi dro
- indoeTi mgonia me. sWirdeba da amasTan, is moiTxovs moderatoris gansakuTrebul ostatobas. is
- ruseTi. saSualebas gvaZlevs, gavigoT, Tu ra adgils ikavebs esa Tu is saqoneli
- sasomxeTic aseve. respondentebis yofaSi.
- sasomxeTi, azerbaijani, ruseTi, ukraina. yofili sabWoTa samyaro.
8. naxatebi da “fsiqonaxatebi”
ratom aris am qveynebSi SedarebiT metad gavrcelebuli? magaliTi: vTxovoT respondentebs, Tavad daxaton naxati raime
- kanoni ar kanonobs, albaT. situaciasTan dakavSirebiT.
- ufro metad gavrcelebuli ar aris, me mgoni, sasomxeTSi an ruseTSi, magram
sadac marTlaa gavrcelebuli — indoeTSi, vTqvaT. aseTi naxatebi saSualebas gvaZlevs, SevafasoT respondentebis mier ama Tu im
- moicavs im qveynebs, rasac hqvia “ganviTarebadi”. saqonlis aRqma, amitom isini Zalian xSirad gamoiyeneba satelevizio sareklamo
- da xalxis donea ufro SeiZleba dabali. rgolebis efeqturobisadmi miZRvnil fokus-jgufebSi. amasTan, aseTi naxatebis
- ara, TviTon saxelmwifo institutebis Camoyalibebis procesi ar aris iq meSveobiT SesaZlebloba gveZleva SevamowmoT, Tu ramdenad daaxsovdaT
dasrulebuli, aqedan gamomdinare, TviTon sazogadoebac da, xSir SemTxvevaSi, respondentebs ama Tu im saqonlis SefuTva, samarko niSani, da sxva.
saxelmwifo moxeleebic ver acnobiereben, ras niSnavs saxelmwifoSi cxovreba. ra Tqma unda, aseTi meTodikis gamoyenebis SesaZleblobebi SezRudulia,
meorec, TviTon korufciis sistemazec aris aq saubari, vTqvaT, nebismier ramdenadac bevri respondenti ukan daixevs im mizezis gamo, rom xatva ar icis,
ganviTarebul qveyanaSi, rodesac atyoben, rom raRac sfero eqceva maqsimarulad Tumca aq xatvis xarixs ara aqvs gadamwyveti mniSvneloba. amitom es meTodika
CrdilSi, da iq xdeba korufciuli garigeba, cdiloben es gadmoitanon sakanon- yvelaze xSirad bavSvebTan muSaobisas gamoiyeneba.
mdeblo regulirebis sferoSi, da aq es kultura ar aris xSir SemTxvevaSi.
- imitom, rom, albaT, kanoni ar kanonobs. 9. kolaJi
- damokidebulia azrisa da sityvis TavisuflebasTan, rac CvenTanac iyo didi magaliTi: Jurnalebidan gamoWrili suraTebis didi raodenobidan
problema. respondentebs sTavazoben SearCion iseTebi, romlebic, maTi azriT, yvelaze
metad Seesabameba romelime saqonlis an adamianis imijs.
kargiT. da romelia, Tqveni azriT, qveynebi, sadac korufcia ar aris, an
SedarebiT naklebad aris gavrcelebuli? es meTodika saSualebas gvaZlevs, gamovaaSkaravoT respondentebis
- naklebad. damokidebuleba ama Tu im saqonlis mimarT, da mogvcems iseT informacias,
- gacilebiT naklebad. romlis verbalurad gamoxatvac repondentebs gauWirdebaT.
- evropis TiTqmis yvela qveyana. rogorc wesi, kolaJis Sedgena sakmaod Znelia, amitom iTvleba, rom Tu
- es aris civilizebuli qveynebi. respondentebma Tavi gaarTves am amocanas, e.i. isini xangrZlivi drois manZilze
- amerika. Segnebulad moixmaren ama Tu im saqonels, da maT cnobierebaSi ukve
- me amerikas davasaxelebdi. Camoyalibebulia myari warmodgena mis Sesaxeb.
- korufcia aris yvela qveyanaSi. amasTan, unda aRiniSnos, rom kolaJis teqnika mniSvnelovan sirTuleebs
- ara, naklebad. Seicavs ara marto respondentebisTvis, aramed mkvlevarebisTvisac, romlebsac,
rogorc wesi, uWirT Sedegebis interpretacia. amitom am teqnikis gamoyenebisas
da ra aris imis mizezi, rom am qveynebSi korufcia naklebadaa uaRresad mniSvnelovania, mivceT respondentebs saSualeba, Tavad agvixsnan
gavrcelebuli? Tavisi arCevani da agviRweron is, rac “Seqmnes”.
- ganviTarebulia, kanoni kanonobs.
- iq aris sakanonmdeblo regulireba. 10. kartografireba (Brand mapping)
- Zalian did pativs scemen sazRvargareT saerTod, ginda amerikaSi, gind magaliTi: respondentebs vTxovoT, ramdenime jgufad dayon konkurenti
evropaSi, kanonebs da eSiniaT, imitom rom ician, raRacas rom daaSaveben, ician, firmebis mier damzadebuli msgavsi saqoneli.
rom marTla daisjebian. es meTodika sakmaod farTod gamoiyeneba marketinguli xasiaTis fokus-
- weRan damaviwyda meTqva, rom kriminogenuli situacia CvenTan da im qveynebSi jgufebSi. is saSualebas gvaZlevs, gamovacocxloT jgufis msvleloba. amasTan,
[sadac korufcia gavrcelebulia] Zalian dabal donezea, da iq, [sadac korufcia is gvaZlevs Zalze Rirebul informacias imasTan dakavSirebiT, Tu rogor xedavs
ar aris gavrcelebuli,] me vfiqrob, ufro maRal donezea. ician, rom Tu es bazars TviTon momxmarebeli. am meTodikis daxmarebiT SeiZleba davinaxoT,
moxdeba, daisjeba is adamiani, da CvenTan ukve aravis eSinia arafris gakeTebis. ramdenad “savsea” bazari Tu, piriqiT, jer kidev aris axali markis saqonlis
- ho, igive momentia — raRacas Caiden, fuls miitan da morCa. SemoRwevis SesaZlebloba. is saSualebas gvaZlevs, agreTve davinaxoT, icvleba
- eg cxadia, kanonis simkacre imdenad ar gansazRvravs kanonis dacvas, Tu ara momxmareblis warmodgena arsebuli saqonlebis Sesaxeb reklamis gavlenis
ramdenadac TviTon sasjelis aucilebloba, anu prevencia am SemTxvevaSi. qveS.
- dausjeloba akeTebs amas. am meTodikis gamoyenebis SemTxvevaSi unda gaviTvaliswinoT, rom is sakmaod
- dausjelobis sindromia saqarTveloSi. did dros moiTxovs da misi CatarebisTvis saWiroa damxmare “TvalsaCino
- isic ar dagvaviwydes, rom iseT qveynebSi arsebobs iseTi kanonebi, romlebic masalis” gamoyeneba.
uSualod xels uwyoben korufciis gaRvivebas.
- martiv magaliTs moviyvan — amerikis nebismier universitetSi ratom ar aris proeqciuli teqnikebis gamoyenebisas aucilebelia Semdegi moTxovnebis
korufciis didi masStabi? elementarulad, yvela gadasaxadi iq aris kanoni- dacva:
zirebuli, anu is ukanono imaSi ar eqceva. aq yvelaferi dauregulirebelia,
80 33
318
• maTi gamoyeneba dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu SeuZlebelia CvenTvis - qrTamis SemTxvevaSi iniciativa modis Seni mxridan, xolo korufciis
saWiro informaciis miReba sxva gziT (kerZod, pirdapiri kiTxvebis meSveobiT); SemTxvevaSi iniciativa modis im mxridan.
- Cemi azriT, SeiZleba xmamaRla ar iyos naTqvami, rom ai, Sen raRac momitane,
• mkvlevarma unda SearCios is meTodika, romelic yvelaze metad Seesabameba mis magram qvecnobierad, farulad miganiSnebs, rom ai, kargi iqneboda, Tu raRacas
winaSe mdgar amocanebs; momitan.
• aucilebelia winaswar ganvsazRvroT, fokus-jgufis Catarebis romel etapze - ki.
ufro mizanSewonilia SerCeuli teqnikis gamoyeneba; - sityvaze, vTqvaT, romeliRac samsaxurSi gamocxadda raRac konkursi,
SesarCevi, miiRe monawileoba da geubnebian, rom ai, ki, akmayofileb amas, magram
• respondentebs gasagebad unda avuxsnaT, Tu ra gvinda maTgan, rogoria “TamaSis raRac damatebiTi isini unda gaimarTos — Sen atyob, rom giWianureben saqmes, ar
wesebi”; gawyoben — iZulebuli xdebi rom SesTavazo raRac, “pativs gcem, ra”...
- qrTami me mainc sul cudi gagebiT maxsovs, ai “qrTami misca” da...
• aucilebelia Seiqmnas garemo, sadac respondentebi ar igrZnoben Tavs ise, - ara, kargi gagebiT verc ityvi.
TiTqos isini raRac gamocdas abareben; - kargi gagebaa, rodesac pativs gcemen da Sen pativs scem adamians, magas xom
• moderatoris saqcieli maqsimalurad moqnili unda iyos, da Tu meTodika ar qrTams ver daarqmev?
“amuSavda” (rac xdeba xolme), man unda moaxerxos jgufTan muSaobis gagrZeleba - qrTami aris korufciis gamomxatveli meTodi.
ise, rom aRar gaamaxvilos amaze yuradReba;
maSin sxva kiTxva — korufcia SeiZleba aRviqvaT rogorc raRac fuladi
• araa mizanSewonili, gadavtvirToT jgufi proeqciuli teqnikebiT — erTi Tanxis an saCuqris miReba, Tu amas sxva formebic aqvs?
jgufisTvis savsebiT sakmarisia 1-2 aseTi meTodikis gamoyeneba (erTi meTo- - sxva formebic aqvs, ra Tqma unda.
dikis gamoyeneba saSualod 20 wuTs ikavebs); - da bankSi ver Seitan, namdvilad.
- korufcias aqvs yvelanairi forma — swored is aris, rom Sen arasamarTleb-
• yvelaze ufro mniSvnelovani am meTodikebis gamoyenebaSi maTi Sedegebis Sem- rivad im adamians, vTqvaT, igive rogorc samsaxurTan dakavSirebiT Camovarda
dgomi interpretaciaa. yvelanairad unda vecadoT, pirveladi interpretacia laparaki, TanamSromlad iyvan da nebismieri — amas SeiZleba, uxeSad geubnebi,
TviT respondentebma mogvcen. parketis dageba undodes an sul sxva raRacis [SekeTeba]; am SemTxvevaSi Sen
raRacis safasurad ukeTeb amas. imiT ki ara, rom is samarTlebrivad sworia, rom
proeqciuli teqnikebis gverdiT, fokus-jgufebSi farTod gamoiyeneba, is daimsaxura an raRaca — sxvas toveb TamaSgareT, imitom rom gawyobs im wuTas
agreTve zondirebis saSualebebi, kerZod: Sen am adamianis SemoTavazebuli winadadeba, da mniSvneloba ara aqvs, es ra iqneba.
- amas kanonic aregulirebs, kanonSi aris, rom sajaro pirebs ar SeuZliaT
siCume. rogorc ukve viciT, es aris erT-erTi yvelaze ubralo, neitraluri miiRon saCuqari, romlis fasic aRemateba [800] lars, Tu sworad maxsovs — aris
da amasTan efeqturi meTodi, da amitom is Zalian xSirad gamoiyeneba. konkretuli Tanxa miRebuli, anu saCuqarSi igulisxmeba Tanxac da igulisxmeba
Jestebis ena. jgufis msvlelobisas Zalze didi mniSvneloba aqvs nivTic.
moderatoris araverbalur saqciels, kerZod, misi saxis gamometyvelebas, - 1000 lari.
mimikas, xmis intonaciebs, Tvalebis moZraobas, Tavis daqnevas, xmis intonacias, - am SemTxvevaSi maSin is moiTxovs sam 400-larians, da Tavisuflad SeuZlia
diqcias da sxv. yvela es aris jgufis gaZRolis araverbaluri xerxebi. rom cal-calke aiRos.
mizanSewonilia, moderatori pirdapir uyurebdes Tavis Tanamosaubres, magram - elementarulad ai, nacnobia, kargi, fuls ar gamovarTmev, magram ukve ici,
amasTan ar iTvleba sworad, Tu is didi xniT daacqerdeba jgufis romelime rom saCuqari Sen unda “ikisro”.
monawiles. - madlierebis niSnad.
jgufuri urTierTobis marTva SesaZlebelia ramdenime teqnikis meSveobiT, - eg ukve tradiciuli momentia.
romelTa Sorisaa: dasmuli kiTxvebis “gadagzavna” jgufis sxva wevrebisTvis; - ara! mainc korufciaa.
gamoTqmuli azris gameoreba; monawileTa Segnebuli “dapirispireba”, da sxv. - korufcias imas ver davarqmevT, rom eqimTan midixar da “banbanerka” migaqvs.
informaciis arasrulad gageba an respondentTa mier gamoTqmuli azris - ara, ra Tqma unda!
Segnebulad damaxinjeba moderatoris mier aiZulebs respondentebs, ukeT - anda, vTqvaT, pativs scem adamians elementarulad adamianuri motiviT da
Camoayalibon Tavisi azrebi. ara imitom, rom...
“ratom?”-kiTxvebis gamoyeneba, romlebic SeiZleba davyoT “motivis” - eg vTqvi weRan, qrTams ver daarqmev-Tqo pativiscemas; pativiscema sxvaa,
(“ratom?”) da “interesis” (“rogor?/rogori?/rogor moxda?”) kiTxvebad. qrTami sxvaa.
“zondirebis”, iseve rogorc proeqciuli teqnikebis gamoyenebisas - eg iyo istoriuli winamZRvari qrTamisa.
yvelanairad unda vizrunoT imaze, rom ar dairRves respondentebis interesebi
da ar CavayenoT isini uxerxul mdgomareobaSi. aris aq vinme, vinc dRes pirvelad gaigo sityva “korufcia”?
- raRac ar mgonia, saqarTveloSi...
fokus-jgufebis Sedegebis damuSavebis SesaZleblobebi - imdenad xSirad ismis dRes-dReobiT, rom ara mgonia.
fokus-jgufis Catarebis Semdeg xdeba mis msvlelobaSi Cawerili saubris
qaRaldze srulad gadatana, ris Sedegadac iqmneba saubris transkripti (fokus- aris aq vinme, visac ucxo xalxis TandaswrebiT jer ar ulaparakia imis
jgufis transkriptis magaliTi ix. danarTSi #1). am transkriptis safuZvelze Sesaxeb, Tu ra aris korufcia da ar gamouTqvia Tavisi azri?
mkvlevari an mkvlevarTa jgufi SemdgomSi amzadebs angariSs, romelic, kvlevis - Sedegebze gvilaparakia, magram korufcia ar gangvimartavs rogorc aseTi.
miznebis Tanaxmad, Seicavs pasuxebs gamokvlevis programaSi dasmul kiTxvebze.
fokus-jgufis angariSi analitikuri dokumentia, romelic Cveulebriv Seicavs romeli qveynebia, Tqveni azriT, sadac korufcia Zalian aris
citatebs respondentTa saubridan, iseve rogorc mkvlevris daskvnebs da, gavrcelebuli?
xSirad, praqtikul rekomendaciebs. - es aris ZiriTadad ganviTarebadi qveynebi, Tumca korufciis xarisxi da
34 79
319
- korufcia aris, rodesac romelime adgilze mosaxvedrad Tu raRac, ramdenadac fokus-jgufi axlosaa siRrmiseul interviusTan, am ori meTodis
gWirdeba gasamrjelo, rom miitano, da ara is, rac sinamdvileSi saWiroa, codna an gamoyenebis Sedegad mopovebuli informaciis damuSavebis analogiuri SesaZleb-
raRac; sinamdvileSi rac ar gaqvs, im kriteriumebs Sen ver akmayofileb da amis lobebi arsebobs. analizis pirvel etapze xdeba informaciis kodireba, Semdeg ki
safasurad Sen unda gadaixado raRac... — Sedegebis interpretacia; analizis saboloo safexurze mkvlevari akeTebs das-
- Seavso... kvnebs, romlebic warmoadgens pasuxs gamokvlevis programaSi dasmul kiTxvebze.
- korufcia es aris kanonis gareT momxdari garigeba, rodesac orive mxare siRrmiseuli interviuebis Sedegad mopovebuli informaciis damuSavebisagan
raRac valdebulebas kisrulobs, vTqvaT, erTi mxare kisrulobs raime Tanxis gansxvavebiT, fokus-jgufebis Sedegebis damuSaveba damatebiT moiTxovs
gaRebas, xolo meore, da ZiriTadad saxelmwifo moxeleze unda gvqondes aq gadawyvetilebis miRebas imasTan dakavSirebiT, Tu ra doneze unda ganxorciel-
saubari, kisrulobs raime ukanono qmedebis Sesrulebas am piris sasargeblod. des analizi. siRrmiseuli intervius SemTxvevaSi am kiTxvaze pasuxi TavisTavad
- mec, albaT, daaxloebiT ase vfiqrob. cxadia — aq analizis done SeiZleba mxolod respondenti iyos. magram fokus-
jgufebis SemTxvevaSi es SeiZleba iyos rogorc respondenti, aseve jgufi
korufcia da meqrTameoba erTi da igivea Tu ara? (rogorc erTeuli), miT umetes, Tu gaviTvaliswinebT, rom erTi kvlevis far-
- ki. glebSi ramdenime fokus-jgufi tardeba. gadawyvetilebis miReba analizis donis
- Cemi azriT, ki. Taobaze Zalze mniSvnelovania. Tumca, erTi mxriv, yvela jgufi responden-
- ki. tebisgan Sedgeba da swored individualuri respondentebi ayalibeben jgufis
- erTia. msvlelobaSi gamoTqmul azrebs, udavoa, rom jgufis dinamika gavlenas axdens
- Cemi azriT, ara, imitom rom meqrTameoba SeiZleba gamoixatos nebismier calkeul respondentebze, anu arsebobs agreTve analizis meore SesaZlo done,
pirTan mimarTebaSi, anu es SeiZleba ar iyos saxelmwifo moxele, vTqvaT, da jgufuri. amitom, d.morganis azriT, fokus-jgufis Sedegebis analizi aucileb-
qrTami miutano kerZo pirs, romelmac ginda rom samsaxurSi migiRos. korufciaze lad unda iTvaliswinebdes am or dones Soris arsebul urTierTobebebs.48
rodesac vsaubrobT, es aris uSualod saxelmwifo samsaxurSi momxdari movlena, ramdenadac fokus-jgufebi xSirad gamoiyeneba raime problemis winaswari
xolo qrTami SeiZleba gamoixatos kerZo seqtorSic, arasamTavrobo organi- Seswavlis mizniT, maTi Sedegebis analizi xSirad aRweriTi xasiaTisaa. am leqciis
zaciaSic. bolos moyvanilia fokus-jgufebis Sedegebis swored aRweriTi analizis
- mainc korufciasTan aris gadajaWvuli. magaliTi (ix. magaliTi #3). is eyrdnoba kvlevas, romelic Catarda Tavisuflebis
- magram amas ar SeiZleba davarqvaT, Cemi azriT, korufcia. institutis mier saqarTvelos sxvadasxva qalaqSi 2004 wlis zafxulSi. kvleva
- qrTami pirdapir kavSirSia, Cemi azriT, korufciasTan, imitom rom qrTams mieZRvna sxvadasxva profesiul jgufSi korufciis gavrcelebis Sefasebas,
iReb, ese igi... Sen xdebi korumpirebuli. korufciis gamomwvevi mizezebis ganxilvas da korufciis daZlevis SesaZlo
- raRacas ukanonod akeTeb am SemTxvevaSi. gzebis dasaxvas. TiToeul jgufSi monawileobas iRebda respondentTa jgufi,
- Tu am gansazRvrebas gamoviyenebT, am SemTxvevaSi ver mivalT korufciamde, romelic homogenuri iyo profesiuli statusis mixedviT (mag., profesor-
imitom rom, rogorc wesi, igulisxmeba saqarTveloSi qrTami rogorc saCuqari, maswavleblebi; policielebi; saxelmwifo moxeleebi; studentebi), magram ara
anu raime valdebulebis Sesruleba, raime momsaxurebis SemTxvevaSi, rodesac sqesisa da asakis mixedviT (Tumca, ra Tqma unda, studentTa jgufebi asakis
adamiani madlierebis niSnad uxdida adamians raRacas. gansakuTrebiT, vTqvaT, mixedviTac sakmaod homogenurebi iyo).
notariusebTan mimarTebaSi, vTqvaT, raRac moqmedebas asruleben, xom? moqalaqe, fokus-jgufebis Catarebis Sedegad miRebuli Sedegebis generalizacia ar
romelic raime TxovniT mimarTavs, cdilobs rom rame gadauxados, rom is aris gamarTlebuli, Tumca zog SemTxvevaSi es SeiZleba dasaSvebad CaiTvalos —
daayenos pirvel rigSi, an ufro ukeTesad moemsaxuros. es mentalobidanac gamom- Tu Catarebuli iqna sakmaod bevri fokus-jgufi, romlebSic monawileoba miiRes
dinareobs. sxvadasxva socialur-demografiuli jgufis da teritoriuli erTeulis
- da ar aris, Seni azriT, es korufcia? warmomadgenelma respondentebma.
- ara, korufcia aris, korufciis erT-erTi Semadgeneli nawilia, magram iseve rogorc saerTod Tvisebriv kvlevaSi, fokus-jgufis Sedegebis
mTlianobaSi identuri cnebebi ar aris. analizisas ganuyofelia analizis da angariSis weris etapebi.
- ara, identuri ar aris, ra Tqma unda.
...-m rom moiyvana magaliTi — rodesac samsaxurSi iReben ara codnis davalebebi:
safuZvelze, aramed imis safuZvelze, Tu vis ras miscem — im SemTxvevaSi, Tu
viRaca gaiZulebs raRaca misce samsaxurSi miRebisaTvis, magram amave dros 1. gaecaniT fokus-jgufis sadiskusio gegmas “Rvinis moxmarebis kultura
ase Tu ise akmayofilebs, Tundac formalurad, codnis mxriv arsebul Tanamedrove saqarTveloSi” (magaliTi 2). romeli proeqciuli teqnikebis
moTxovnebs — am SemTxvevaSi rasTan gvaqvs saqme? gamoyenebaa dagegmili am sadiskusio gegmis safuZvelze Catarebul fokus-
- esec korufciaa, me Tu mkiTxavT, TviTon im moxelis mimarT, vinc iRebs jgufSi?
fuls, imitom rom is mainc akeTebs amas da arasamarTlebrivad xdeba im mxriv, rom
SeiZleba ufro kargi kriteriumebis, ufro kargi Sefasebis mqone adamiani darCes 2. SeadgineT gamokvlevis programa Temaze “korufciis gavrcelebis
gareT. mizezebi saqarTvelos umaRlesi ganaTlebis sistemaSi”; kvleva Catarebuli
- cxadia, aseT SemTxvevaSi TviTon im adamianis uflebac irRveva, visac Txoven unda iyos fokus-jguf(eb)is gamoyenebiT.
[fuls], magram korufciis yvelaze ganmasxvavebeli niSani swored is aris, rom
saxelmwifo moxele TviTon iTxovs “aucilebel” gadasaxads, xolo qrTamis 3. SeadgineT sadiskusio gegma TqvenTvis saintereso Temaze fokus-
SemTxvevaSi meqrTame TviTon aris SemTavazebeli. jgufis Catarebis mizniT; gamoiyeneT is proeqciuli teqnikebi, romlebic
- dRes-dReobiT, mgoni, qrTamic igivenairad xdeba — eg SeiZleba adre iyo mase, yvelze mizanSewonilad migaCiaT kvlevis Temidan gamomdinare.
magram dRes qrTamis micemisas igive movaleobas asrulebs is, rom Sen gTxoven im
qrTams, rom miitano. adre SeiZleba nebayoflobiTi iyo, magram dRes-dReobiT
aRar aris, me mgoni, nebayoflobiTi.
- Tu nebayoflobiTia, maSin es ukve saCuqaria, vTqvaT, madlierebis niSnad. 48
David L. Morgan. Op. cit. P. 60.
78 35
320
rekomendebuli literatura: danarTi #1
2. С. Белановский. 2001. Метод фокус-групп. М.: Никколо М. fokus-jgufis Catrebis TariRi: 29 ivnisi, 2004 w.
fokus-jgufis Catrebis adgili: q. Telavi.
3. Richard A. Krueger. 2000. Focus Groups: A Practical Guide for Applied Research. Third edition.
fokus-jgufis respondentebis kategoria: studentebi.
Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications.
4. David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition. Thousand Oaks,
SeniSvna:
Calif.: Sage Publications.
transkripti fokus-jgufis dros gamarTuli diskusiis dros Cawerili
audio- an videokasetis detaluri gaSifvris Sedegia; masSi unda aisaxos
fokus-jgufis msvlelobaSi gamoTqmuli yvela azri, romlebic SeZlebis-
dagvarad sityvasityviT unda iyos gadatanili qaRaldze. aris SemTxvevebi,
rodesac respondenti Cumad laparakobs da misi sityvebis garCeva ver
xerxdeba — maSin transkriptSi Sesabamisi miniSneba unda iyos gakeTebuli. am
magaliTSi, aseT SemTxvevebSi gamoyenebuli kvadratuli frCxilebi.
fokus-jgufis msvlelobaSi gamarTuli diskusiis gaSifvris Sedegad
srulad xdeba respondentTa stilis dacva; dauSvebelia saubris
stilisturi redaqtireba.
zogjer transkripSi miTiTebulia, Tu romel respondents ekuTvnis
yoveli gamoTqmuli azri; vinaidan fokus-jgufis respondentebis vinaobis
gamJRavneba arasodes ar xdeba, respondentebs pirobiTi saxelebiT moixse-
nieben xolme. aq moyvanil magaliTSi moyvanilia mxolod jgufis msvlelobaSi
gamoTqmuli azrebi, avtoris miTiTebis gareSe. gamoyofilia mxolod mode-
ratoris sityvebi.
92
fokus-jgufi Catarda Tavisuflebis institutis proeqtis farglebSi “korufcia
saqarTveloSi da misi Sefaseba sxvadasxva profesiuli jgufis warmomadgenlebis
mier”.
93
respondentTa saxelebi gamotovebulia maTi anonimurobis dacvis mizniT.
94
Tumca es ar iyo moderatoris moTxovna, ramdenime respondentma miuTiTa fakulteti,
sadac swavlobdnen.
95
fokus-jgufi Catarda Telavis saxelmwifo universitetis SenobaSi.
36 77
321
magaliTi #4. magaliTi #2
gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis mosaxleobaSi Rvinis moxmarebis kultura Tanamedrove saqarTveloSi
izrdeba emigraciis survili
sadiskusio gegma49
CNN Italia, 26 agvisto, 2002 w.
londoni (CNN) — isini veRar itanen amindis kaprizebs da cxovrebis siZvires,
zogi — samzareulosac ki. swored esaa ZiriTadi mizezebi, romelTa gamoc SeniSvna:
britaneTis moqalaqeebis umravlesobas surs sazRvargareT gamgzavreba — iq, rogorc fokus-jgufis es sadiskusio gegma gviCvenebs, kiTxvebi SeiZleba
sadac ufro rbili hava, dabali fasebi da gemrieli samzareuloa. dajgufebuli iyos Tematurad, da ganlagebuli iyos ise, rom moderators
amaze mowmobs gamokiTxvis Sedegebi, romelic gazeT «deili telegrafis» gauadvildes muSaoba. garda amisa, sadiskusio gegma SeiZleba Seicavdes
SekveTiT Caatara demoskopiurma sazogadoebam YouGov. rogorc gamokiTxulTa 54 ramdenime kiTxvas erTsa da imave Temaze, dazustebebs, romelTa mizania
procentma ganacxada, SesaZlebloba rom hqondeT isini siamovnebiT respondentebis daxmareba im SemTxvevaSi, Tu maT gauWirdebaT kiTxvaze
gaemgzavrebodnen sazRvargareT sacxovreblad. pasuxis gacema. Tu moderatori amas saWirod miiCnevs, mas SeuZlia Seitanos
maTTvis yvelze sasurveli qveynebia SeerTebuli Statebi da avstralia, sadiskusio gegmaSi pasuxebis mosalodneli variantebi da moniSnos, Tu
sadac maT ar dasWirdebaT enobrivi barieris gadalaxva. (evrogaerTianebaSi rogor gaagrZelos diskusia ama Tu im pasuxis miRebis SemTxvevaSi.
britanelebi yvelaze naklebad floben ucxo enebs). rom ara es barieri, maSin aqve aRvniSnavT, rom sadiskusio gegma xSirad individualuri dokumentia
espaneTs da safrangeTs arCevdnen. da moderatoris gamocdilebasa da mis profesiul midgomas asaxavs.
ukanaskneli wlebis manZilze britaneTis mosaxleobaSi gaizarda qveynidan
gamgzavrebis survili. msgavsi gamokiTxvis Sedegad, romelic uSualod meore
msoflio omis damTavrebis Semdeg Catarda, gairkva, rom aseTi survili saerTo SekiTxvebi:
mosaxleobis 42 procents hqonda. 1975 wels ki es raodenoba 40 procentamde ra SemTxvevebSi svamT Rvinos?
Semcirda. - yoveldRiurad
- dResaswaulebze (dabadebis dRe, axali weli da a.S.)
umTavresi motivi, ris gamoc mosaxleobas didi britaneTidan gamgzavreba - qorwili, qelexi
surs, aris cxovrebis siZvire da SesaZleblobebis nakleboba. havis cvalebadoba - sxva ?
kidev erTi mizezia, romelsac gamokiTxulebi xSirad asaxelebdnen. daaxloebiT ramden litr Rvinos moixmarT weliwadSi? (kerZod, ramdeni
litri Rvino moixmareT Tqven/Tqvenma ojaxma SarSan?)
ingliselebis mxolod 25 procentma ganacxada, rom axali sacxovrebeli
adgilebis Zebnis mTavari mizezia maTi ukmayofileba erovnuli samzareuloTi. arCevani
piradad Tqven, rogor Rvinos aniWebT upiratesobas?
sxva mxriv, umTavresi, rac maT Sin darCnis survils uZlierebs, ojaxi, - TeTrs Tu wiTels?
megobrebi, da erovnuli istoriiT gamowveuli siamayis grZnobaa. - glexurs Tu qarxnuls?
ratom?
Tqveni nacnobebis umravlesoba rogor Rvinos aniWebs upiratesobas?
rogor fiqrobT, rogor Rvinos aniWebs upiratesobas axalgazrdebis
umravlesoba saqarTveloSi? ratom?
rogor Rvinos aniWebs upiratesobas asakovani xalxi? ratom?
49
es sadiskusio gegma Sedgenili iqna Tesau sociologiis specialobis II kursis
studentebis mier 2003 wels da gamoyenebuli iqna 2 saswavlo fokus-jgufis
Catarebisas.
76 37
322
vin aniWebs upiratesobas qarxnul Rvinos? (aRwereT es xalxi) ratom irCeven
isini aseT Rvinos? davalebebi:
rogor fiqrobT, dalevs Tu ara glexi qarxnul Rvinos? 1. ipoveT internetSi socialuri kvlevis eTikis ramdenime kodeqsi (garda
(Tu ara — ratom?) im kodeqsebisa, romlebic am masalaSia miTiTebuli) da SeadareT isini
ra SemTxvevaSi dalevs? erTmaneTs maTi detalurobis TvalsazrisiT.
Tqveni azriT, dRes saqarTveloSi yvelaze did mowonebas romeli tipis Rvino 2. gaecaniT publikacias “gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis
imsaxurebs? ratom? mosaxleobaSi izrdeba emigraciis survili” (magaliTi #4). rogor
SeafasebdiT kvlevis Sedegebis gaSuqebis xarisxs?
daasruleT fraza: “is, vinc svams mxolod boTlSi Camosxmul Rvinos, aris . . .”
38 75
323
arCevnebSi, ar iqnes ganxiluli misi kandidatura asociaciis wevrebisaTvis magaliTi #3
gankuTvnili kvleviTi stipendiebis ganawilebis procesSi da a.S. im sakiTxs, Tu,
kerZod, romeli privilegiebi CamoerTmeva eTikis normebis damrRvevs, korufcia saqarTveloSi
profesiuli eTikis komiteti yoveli konkretuli SemTxvevidan gamomdinare da misi Sefaseba sxvadasxva profesiuli jgufis
gadawyvets. warmomadgenlebis mier
d) asociaciaSi wevrobis Sewyveta ASA-s profesiuli eTikis komitetis
yvelaze seriozuli sanqciaa. aqac, komiteti yvela konkretul SemTxvevaSi fokus-jgufebis angariSi
wyvets, Tu ramdeni xniT unda moxdes ama Tu im sociologis wevrobis Sewyveta
ASA-Si da ra pirobiTaa SesaZlebeli am wevrobis ganaxleba momavalSi. sasjelis Tavisuflebis institutis mier 2004 wlis ivnisSi Catarebuli iqna fokus-
yvelaze mZime formaa profesiuli sazogadoebis wevrTa rigebidan garicxva, rac jgufebi saqarTvelos ramdenime qalaqSi (axalcixe, Tbilisi, Telavi, quTaisi).
TavisTavad ara mxolod samarcxvinoa, aramed abrkolebs garicxulis Semdgom jgufebi Catarda sxvadasxva profesiuli jgufis warmomadgenlebTan: profesor-
profesiul saqmianobas, xels uSlis mas mniSvnelovani SekveTebis mozidvaSi. maswavleblebi, studentebi, mZRolebi, policielebi, saxelmwifo moxeleebi.
fokus-jgufebis mTavari mizani iyo am profesiuli jgufebis warmomad-
genlebis mier korufciuli qmedebebis Sefaseba da korufciis formebis Seswavla
kvlevis Sedegebis publikacia profesiuli saqmianobis Sesabamis sferoebSi; korufciuli da arakorufciuli
profesiuli normebis specifikuri jgufia moTxovnebi kvlevis Sedegebis qmedebebis gamijvna ama Tu im profesiis warmomadgenlebis TvalSi; agreTve,
gamoqveynebisadmi masobrivi informaciis saSualebebSi. am moTxovnebis korufciis gamomwvevi mizezebis Seswavla.
SemuSaveba araprofesiuli publikaciebis momravlebis Sedegad gaxda
aucilebeli. mkvlevrebi sul ufro da ufro xSirad rwmundebodnen, rom angariSi eyrdnoba Semdegi fokus-jgufebis masalebs:
Jurnalistebi, romlebsac ara aqvT Sesabamisi codna, xSirad sakmaod uxeS
Secdomebs uSvebdnen masobrivi gamokiTxvebis an sxva tipis kvlevebis Sedegebis
gamoqveynebisas, am Secdomebs ki Semdeg maTi mkiTxvelebi imeorebdnen. arcTu profesiuli jgufi qalaqi Catarebis TariRi
iSviaTad Jurnalistur masalebSi daSvebuli Secdomebis gamo kvlevis Sedegebi saxelmwifo moxeleebi axalcixe ivnisi, 2004 w.
Sefasebuli iyo rogorc araswori, es ki arasaxarbielo gavlenas axdenda am
kvlevebis Sefasebaze sazogadoebis mier. studentebi axalcixe ivnisi, 2004 w.
am problemis gadaWris mizniT 1983 wels sazogadoebrivi azrisa da sabazro maswavleblebi da mSoblebi Tbilisi seqtemberi, 2004 w.
kvlevis evropulma kavSirma (ESOMAR) SeimuSava “sazogadoebrivi azris
gamokiTxvebis gzamkvlevi”91, romlis mizansac presaSi socialuri gamokvlevebis profesor-maswavleblebi Telavi ivnisi, 2004 w.
Sedegebis gamoqveynebisas daSvebuli Secdomebis Semcireba iyo. gansakuTrebuli studentebi Telavi ivnisi, 2004 w.
yuradReba am kodeqsSi masobrivi gamokiTxvis Sedegebis publikacias eZRvneba,
romlebic yvelaze ufro xSirad Suqdeba masobrivi informaciis saSualebebis policielebi quTaisi ivnisi, 2004 w.
mier. garda imisa, rom es kodeqsi ganixilavs gamokiTxvebis Sedegebis
mniSvnelobas demokratiuli sazogadoebebisaTvis da Jurnalistebisa da
socialuri mecnierebebis profesiuli TanamSromlobis Taviseburebebs, aq 1. ra aris korufcia da ra ar aris korufcia
warmodginelia praqtikuli rekomendaciebi kvlevis Sedegebze damyarebuli fokus-jgufebis TiTqmis yvela monawilem daaxloebiT erTnairad ganmarta
publikaciebis momzadebasTan dakavSirebiT. ESOMAR-is rCeviT, yvela korufcia, rogorc:
publikacias, romelic masobrivi gamokiTxvebis Sedegebs iyenebs, aucileblad
unda axldes meToduri informacia Catarebuli gamokiTxvis Sesaxeb, kerZod: “Tanamdebobrivi ufleba-movaleobebis gadameteba angarebis mizniT”
(policielebi, quTaisi)
o romelma kvleviTma organizaciam Caatara gamokiTxva;
“adamiani rom nebismier Tanamdebobaze borotad iyenebs Tavis Tanamdebobas
o gamokiTxvis Catarebis meTodika (piradi, satelefono, safosto Tu sxva); sakuTari interesebidan gamomdinare” (profesor-maswavleblebi, Telavi)
o SerCeviTi erTobliobis raodenoba; “korufcia es aris kanons gareT momxdari garigeba” (studentebi, Telavi)
o SerCevis reprezentatuloba; “korufcia aris, rodesac garkveuli Tanamdeboba aqvs pirovnebas da am
o gamokiTxvis Catarebis TariRebi; TanamdebobiT sargeblobs Tavis raRac gadaWarbebuli ambiciebiT da gZalavs
fuls arakanonierad” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)
o dasmuli kiTxvebis tipi (Ria, daxuruli Tu naxevraddaxuruli) da maTi
zusti formulireba. “adamianTa mier saxelmwifo qonebis xelyofa” (profesor-maswavleblebi,
Telavi)
socialuri kvlevis Sedegad miRebuli informaciis gamoqveynebisas “[korufcia] qrTamis garda sxva saxiTac arsebobs: gadasaxadebis damalva,
aucilebelia mkafiod gaimijnos miRebuli Sedegebi da am Sedegebis safuZvelze sagzao policiis TanamSromeli rom mZRols fuls arTmevs, esec korufciaa”
Jurnalistebis mier gakeTebuli komentari. (policielebi, quTaisi)
garda amisa, ESOMAR-i urCevs kvleviT organizacias da masobrivi
informaciis organos, dadon xelSekruleba, romelSic ganxiluli iqneba maT sxva respondentebisagan gansxvavebiT, policiis TanamSromlebi ufro
Soris TanamSromlobis pirobebi. farTod ganmartaven korufcias:
“korufcia pirvel rigSi sisxlis samarTlis danaSaulia, kanonis darRvevaa”
(policielebi, quTaisi)
91
Guide to Opinion Polls. E.S.O.M.A.R., 1993.
74 39
324
“movaleobas pasuxismgeblobiT rom ar Seasruleb, isic korufciaa” da samarTlebrivi dokumentebi, amdenad eTikis kodeqsebi aregulirebs
(policielebi, quTaisi) mkvlevrisa da damkveTis urTierTobebis im sferoebs, romlebic xelSekru-
lebebis miRma rCeba da urTierTpatiosnebisa da urTierTgagebisken, maRali
SedarebiT iSviaTad gvaqvs saqme korufciis ganmartebasTan moralur WrilSi:
profesiuli standartebis dacvisaken mouwodebs orive mxares.
“korufcia aris fulis, sindisis da kanonis ukmarisoba” (saxelmwifo
moxeleebi, axalcixe) g. farTo sazogadoebriobis interesebis dacva
ramdenadac socialuri mecnierebis pasuxismgebloba farTo sazogadoebis
xSir SemTxvevaSi, respondentebi aigiveben korufcias da meqrTameobas, Tumca
zogjer isini aRniSnaven, rom korufcia meqrTameobasTan SedarebiT ufro farTo winaSe iuridiuli regulirebis obieqts ar warmoadgens, is mTlianad eqceva pro-
fesiuli eTikis farglebSi. miuxedavad amisa, sazogadoebrivi interesebis gaTva-
cnebaa, vinaidan is moicavs, agreTve arafuladi saxis garigebebs. SedarebiT
iSviaTad iqna gaigivebuli korufciasTan nepotizmi: liswineba sociologebis moRvaweobis Zalze mniSvnelovan sferos warmoadgens.
rogorc amerikis sociologiuri asociaciis eTikis kodeqsSia xazgasmuli,
“naTesauri kavSirebi, megobroba, nacnoboba korufciaa, Tanamdebobaze iseTi sociologebi acnobiereben maT profesiul da mecnierul pasuxismgeblobas im
adamianebi SeiZleba dainiSnon, romlebic saerTod Sesaferisi ar arian im sazogadoebis winaSe, sadac isini cxovroben da muSaoben; isini iyeneben Tavis
Tanamdebobis” (policielebi, quTaisi) codnas, raTa xeli Seuwyon sazogadoebriv keTildReobas. gamokvlevis Cata-
yvela jgufSi respondentebi eTanxmebian azrs, rom korufcia saqarTveloSi rebisas isini miznad isaxaven rogorc sociologiuri mecnierebis ganviTarebas,
farTodaa gavrcelebuli da aRniSnaven, rom is gamoxatavs rogorc qrTamis aseve sazogadoebrivi keTildReobis xelSewyobas.90
amRebis, aseve qrTamis mimcemis interesebs:
“vinc aZlevs [qrTams], isic kmayofilia da vinc iRebs, isic” (policielebi, sanqciebi
quTaisi) ramdenadac profesiuli eTikis kodeqsebi iuridiuli dokumentebi ar aris,
“meqrTameoba universitetSi pirvel rigSi xels aZlevs students” maTi normebis damrRvevTa winaaRmdeg ver iqneba gamoyenebuli samarTlebrivi
(studentebi, Telavi) sanqciebi. arada, eTikis kodeqsis normebis damyareba mxolod mkvlevarTa
keTilganwyobaze da maT mier am normebis didi mniSvnelobis gacnobierebaze
respondentebi yvelaze ufro xSirad Tvlian, rom korufcia erTnairad yovelTvis sakmarisi ar aris. amitom, profesiuli sazogadoebebi zrunaven imaze,
gasakicxia imis miuxedavad, Tu ra TanxiT gamoixateba aRebuli an micemuli rom profesiuli eTikis darRvevis SemTxvevebma SeumCnevlad ar Caiaros da
qrTami; Tumca es pozicia erTsulovani ar iyo: SeZlebisdagvarad Zvirad daujdes am normebis damrRvevs, vinaidan yoveli aseTi
“nemsis qurdi da aqlemis qurdi erTiao” (profesor-maswavleblebi, Telavi) darRvevis SemTxvevaSi laqa ecxoba yvela mkvlevars, socialuri mecnierebis
sazogadoebriv reputacias.
“is, vinc 5 maneTs aiRebs, imas Tu saSualeba miecema, milionsac Tavisuflad eTikuri kodeqsebis specifikuri bunebidan gamomdinare, maT mier
aiRebs” (profesor-maswavleblebi, Telavi) gaTvaliswinebuli sanqciebic Taviseburi xasiaTisaa. isini did yuradRebas
“- rogorc ar arsebobs nawilobrivi orsuloba, ise ar arsebobs nawilobrivi aqcevs eTikuri normebis darRvevis SemTxvevebis gaxmaurebas profesiul wreSi
[korumpirebuloba]. an aris, an ar aris. da aseTi faqtebis dagmobas kolegebis mier. amasTan, mniSvnelovania imis
aRniSvna, rom nebismieri faqti mxolod im SemTxvevaSi ganixileba rogorc
- ara! zogi, magaliTad, davuSvaT, im wamlisTvis, im gaWirvebisTvis [iRebs profesiuli eTikis normebis darRveva, Tu es damtkicebuli iqna, iqamde ki
qrTams] da zogi — fufunebisTvis, sasaxleebisTvis, mersedesebisTvis, “be-em-ve”- yvelas mimarT Taviseburi “udanaSaulobis prezumfcia” moqmedebs.
ebisTvis. aq gansxvaveba unda iyos, Cemi azriT” (profesor-maswavleblebi, Telavi) profesiuli eTikis normebis damrRvevTa winaaRmdeg Zalze seriozuli
respondentebi ganixilaven korufcias, rogorc erTmniSvnelovnad uaryofiT sanqciebi iqna SemuSavebuli amerikis sociologiuri asociaciis (ASA) mier. am
movlenas, romelsac ar SeuZlia, raime dadebiTi Sedegi mohyves da raime organizaciis farglebSi muSaobs profesiuli eTikis komiteti, romelic eTikis
gamarTleba hqondes: normebis darRvevis faqtebs ganixilavs. es komiteti uflebamosilia ASA-s
wevrebis mier, Semdegi saxis sanqciebi gamoiyenos damnaSaveTa mimarT:
“korufciiT ara mgonia, qveyanam miiRos rame kargi, korufcia sikeTes
a) piradi gafrTxileba. es SedarebiT rbili sanqcia gamoiyeneba im
moutans konkretul pirovnebas da mis ojaxs” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)
SemTxvevaSi, Tu darRveva SedarebiT msubuqi iyo da ar gamouwvevia seriozuli
“korufcia TavisTavad ar SeiZleba iyos kargi, SeiZleba korufcias raRac piradi an profesiuli ziani. piradi gafrTxileba, rogorc wesi, werilis saxiT
dadebiTi Sedegebi gaaCndes, magram misi zneobrivi mxare sul gadawonis im egzavneba eTikis normebis damrRvevs.
dadebiTs. amitom korufcia ar SeiZleba iyos kargi” (saxelmwifo moxeleebi, b) sajaro gafrTxilebas im SemTxvevaSi mimarTaven, Tu darRveva seriozul
axalcixe) xasiaTs atarebda. isic SeiZleba werilis saxiT iyos, magram es werili qveyndeba
Sesabamis sainformacio saSualebebSi.
amasTan, qarTvel respondentebs uWirT erTmaneTisagan gamijnon korufcia
g) privilegiebis CamorTmeva. nebismieri sociologiuri asociaciis (maT
da e.w. “pativiscema”, gamomdinare im garemoebidan, rom saqarTveloSi
tradiciulad pativs scemen sxva adamianebs, iqneba es saCuqris Tu, ubralod, Soris ASA-s) wevroba ara mxolod sakmaod maRali statusis niSania, aramed
madlobis Tqmis meSveobiT. maTi azriT, ZiriTadi ganmasxvavebeli niSani wevrebisaTvis garkveul profesiul da materialur privilegiebTanaa
korufciasa da pativiscemas Soris is aris, rom pirveli gamoZalvasTanaa dakavSirebuli. amitom am privilegiebis CamorTmeva sakmaod seriozul sasjels
dakavSirebuli, xolo meore — nebayoflobiTia. warmoadgens. kerZod, eTikis normebis damrRvevi SeiZleba ar iqnes daSvebuli am
asociaciis mier mowyobil RonisZiebebze; ar iqnes Seyvanili saredaqcio
“qrTams ver daarqmev-Tqo pativiscemas; pativiscema sxvaa, qrTami sxvaa” kolegiebSi; aekrZalos monawileobis miReba asociaciis sxvadasxva komitetebSi
(studentebi, Telavi)
“yvelafers korufcias ver davarqmev. magaliTad, bavSvi yvavils rom miutans 90
maswavlebels skolaSi, es ar aris korufcia, es pativiscemaa. korufciad ar Code of Ethics and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics. American
Sociological Association, 1999. P. 4-5.
40 73
325
respondentebis uflebebisa da Rirsebis pativiscema; pasuxismgebloba sazoga- miviCnev, roca eqims sakuTari surviliT pacienti rames aCuqebs. ar aris qrTami,
doebis winaSe, da sxv. radgan sakuTari surviliT Cuqnis” (policielebi, quTaisi)
profesiuli normebis dayofa mizanSewonilia ramdenime jgufad, gamomdinare
“[Tu] me miCndeba survili, rom im adamians pativi vce, me amas qrTams ar veZaxi.
iqidan, Tu romeli socialuri jgufis interesebis dacvis mizniTaa SemuSavebuli
es SeiZleba iyos sunamo, “banbanerka” an sulac erTi fila Sokoladi. es, Cemi
eTikuri moTxovnebis esa Tu is jgufi. am TvalsazrisiT, gamoiyofa eTikuri nor-
azriT, namdvilad ar unda aRiqmebodes qrTamad da korufciad” (maswavleblebi
mebi, romlebic icavs (a) respondentebis, (b) damkveTebis da (g) farTo sazo-
da mSoblebi, Tbilisi)
gadoebis interesebs. profesiuli kodeqsebis erT-erTi mTavari daniSnulebaa,
gansazRvros mkvlevarTa pasuxismgebloba am sami jgufis mimarT. “me, magaliTad, Zalian mewyineba, Tu isic korufciad CaTvales, rodesac me
viRacis pativiscema minda da SemeSindes, rom is ar daiWiron an me ar damiWiron,
a. respondentTa uflebebi rom imas pativi vce. pativiscema sxva aris, magram TviTon ar unda moiTxovon”
eTikis kodeqsebi gansakuTrebul yuradRebas uTmoben respondentTa (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)
uflebebis dacvas. es gasagebicaa — respondentebi kvlevis umTavres obieqts
warmoadgenen. maTi monawileoba kvlevaSi damokidebulia maT keTil nebaze, da
Cveni upirvelesi valdebuleba unda iyos uzrunvelvyoT, rom isini ar 2. korufciis mizezebi saqarTveloSi
dazaraldnen kvlevaSi monawileobis miRebis Sedegad.
korufciis ZiriTad mizezad respondentebi TiTqmis erTxmad asaxeleben
eTikis kodeqsebis moTxovnebis Tanaxmad, respondentebis monawileoba dabal xelfasebs sajaro samsaxuris yvela sferoSi; yvela profesiuli jgufi,
gamokvlevaSi nebayoflobiTi unda iyos, mkvlevarma SeZlebisdagvarad unda
gasagebi mizezebis gamo, gansakuTrebul aqcents akeTebs Tavisi profesiuli
miawodos mas sruli informacia gamokvlevis miznebisa da amocanebis Sesaxeb. sferos did mniSvnelobaze sazogadoebriv cxovrebaSi, da mizanSewonilad
respondentTa uflebebis dacvis erT-erTi umniSvnelovanesi valdebuleba,
miiCnevs, rig SemTxvevaSi ki moiTxovs, am sferoSi xelfasebis mniSvnelovan
romelsac mkvlevrebi kisruloben, maTi konfidencialobis dacvaa. xSirad gazrdas; sainteresoa, rom TiTqmis yvela sferos warmomadgenlebi, mamakacebi
respondentebi mxolod im pirobiT iZlevian Tanxmobas CvenTan saubarze, Tu maTi
iseve rogorc qalebi, aucilebel saarsebo minimumad TveSi daaxloebiT 500 lars
vinaoba ar iqneba gamJRavnebuli, magram, zog SemTxvevaSi, Zalze rTulia maTi asaxeleben.
darwmuneba, rom Cven maT konfidencialobas davicavT, vinaidan mkvlevrebisTvis,
rogorc wesi, cnobilia respondentis vinaoba, masobrivi gamokiTxvis Catarebisas “xelfasi minimumze minimumia” (policielebi, quTaisi)
ki interviuerebis muSaobis kontrolis uzrunvelsayofad yovelTvis xdeba “roca Tanamdebobis piri xar, Zalian Znelia, cduneba Zalian didia”
TiToeuli respondentis saxelisa da misamarTis Cawera. mniSvnelovania, (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)
davarwmunoT respondentebi, rom es mxolod gamokvlevis saTanado xarisxiT
Catarebis uzrunvelsayofad xdeba da rom Sedegebis damuSavebis Semdeg maTi “maswavlebels imdeni xelfasi unda hqondes, rom aRar izrunos SeTavsebaze,
pasuxebi mxolod anonimurad iqneba gamoyenebuli, masobrivi gamokiTxvis rom sxvaganac aiRos saaTebi” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)
SemTxvevaSi — statistikuri damuSavebis Semdeg. “maswavlebels ar unda ecvas moswavleze cudad, ufro lamazad unda hqondes
socialuri gamokvlevis zogierTi saxeoba moiTxovs interviuebis Caweras Tma davarcxnili” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)
audio- an videofirze. amisaTvis aseve calke nebarTva gvWirdeba
respondentebisgan, da aqac, iseve rogorc yvela sxva SemTxvevaSi, Cven unda “Tu xelfasebi ar gaizrdeba, araferic ar Seicvleba” (maswavleblebi da
davarwmunoT respondentebi, rom Camweri mowyobilobebis gamoyenebis mSoblebi, Tbilisi)
miuxedavad maTi konfidencialoba daculi iqneba. bevri respondentis azriT, korumpirebuli pirebis nawili iZulebiT iRebs
gansakuTrebiT rTulia respondentTa uflebebis dacva maSin, rodesac qrTams, vinaidan isini sxva gamosavals ver xedaven, es maTTvis Tavis an ojaxebis
xorcieldeba gaumJRavnebeli dakvirveba; magaliTad, Tu dakvirvebas xalxmraval rCenis erTaderTi realuri gzaa; Zlieria rwmena, rom es xalxi Zalze ganicdis
adgilas vatarebT, sadac Cveulebriv mravali adamiani iyris Tavs, Cven, ra Tqma aseT mdgomareobas:
unda, ver gavafrTxilebT yvela adamians, rom isini kvlevis obieqtebi arian.
amitom CarTuli dakvirvebis Catarebisas, eTikis normebi garkveulwilad “ekonomikuri mdgomareoba unda Seiqmnas imisTana, rom ar gaxde [korum-
specifikur xasiaTs iZens, da sakmaod relativisturi xasiaTisaa; erTaderTi pirebuli] — magram miuxedavad amisa, is korumpirebulebi, vinc arian — isini
stabiluri mosazreba, romliTac mkvlevari unda xelmZRvanelobdes, isaa, rom iReben kidec [qrTams] da ekonomiuri mdgomareobac Zlieri aqvT. magram visac
miRebuli unda iqnes yvela zoma, raTa kvlevam respondentebs raime vneba ar araviTari saSualeba ara aqvs — iman rom patara raRaca gaakeTos, me mgoni,
miayenos. kvlevis angariSidan amoRebuli iyos ara mxolod respondentTa korumpirebuli ar unda dauZaxon” (profesor-maswavleblebi, Telavi)
saxelebi da gvarebi, aramed, agreTve yvela is informacia, romlis mixedviTac “me rodesac maqvs kargi xelfasi, var Cemi saqmis profesionali da, ase vTqvaT,
SesaZlebeli iqneba adamianis identificireba. patrioti, me namdvilad ar davimcireb Tavs da ara mgonia, arc erTma
maswavlebelma daimciros Tavi da gamarTos mSobelTan raRac uxerxuli saubari,
b. damkveTebis uflebebi raRac zewola moaxdinos masze, rom mere iman “pativi sces” — isevdaisev, Tu iqneba
empiriuli gamokvlevebis mniSvnelovani nawili komerciuli xasiaTisaa da normaluri xelfasebi. imitom, rom pirovneba, vinc aseT saubars warmarTavs,
sabazro, politikuri Tu sxva SekveTebis Sesasruleblad tardeba. mkvlevarebs TviTonac Zalian Seuracxyofilia, da roca mas kargi xelfasi eqneba, merwmuneT,
ara naklebi pasuxismgebloba akisriaT damkveTebTan urTierTobisas, da maTi igi ar Caigdebs Tavs aseT saCoTiro situaciaSi” (maswavleblebi da mSoblebi,
movaleobaa, uzrunvelyon, rom TiToeuli gamokvleva damkveTis mier dasmuli Tbilisi)
problemebis gadaWris gzebis povnas isaxavdes miznad da yvelaze ufro
optimalur gzebs sTavazobdes damkveTs gamokvlevis gansaxorcieleblad. rodesac aseT iZulebiT SemTxvevebTan gvaqvs saqme, maSin, saerTo azris
mkvlevarisa da damkveTis urTierTobebi gansakuTrebuli xasiaTisaa imdenad, Tanaxmad, xelfasebis gazrda gadaWris korufciis problemas.
ramdenadac profesiuli eTikis kodeqsis garda maTi regulireba xdeba agreTve amasTan, fokus-jgufebis msvlelobis procesSi gamoikveTa azri, rom maRali
or mxares Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvelze. magram rogorc ukve xelfasi TavisTavad yovelTvis ar iqneba aucilebeli da sakmarisi garantia imisa,
aRvniSneT, eTikis moTxovnebi ufro farTo xasiaTisaa, vidre administraciuli
72 41
326
rom korufcia aRar iqneba, vinaidan mas sxva mizezebic aqvs: (a) sixarbe da (b) Tema 6.
tradiciuli kulturuli normebi, romlebic saqarTveloSi xels uwyobs
korufciis gavrcelebas, anu, rogorc respondentebi moixsenieben, e.w. “qarTuli socialuri kvlevis eTika
mentaliteti”.
“adamians rac ufro meti aqvs, miT ufro meti unda” (studentebi, axalcixe) socialuri kvleva yovelTvis respondentebis, anu Cveulebrivi moqalaqeebis
monawileobiT tardeba, misi Sedegebi ki arcTu iSviaTad mniSvnelovan gavlenas
“marto gadarCenisTvis xom ar aris es korufcia? mTlad ise, vTqvaT — axdens sazogadoebriv cxovrebaze. amitom socialuri mecnierebis yvela dargis
adamiani iRebs qrTams, rom gadarCes — esec ar mimaCnia sworad, imitom rom Zalian warmomadgeneli profesiuli organizaciebis erT-erTi umTavresi moTxovnaa
bevri adamiani vici me, romelic ar aris korumpirebuli, da Zalian bevri vici, gamokvlevebis warmarTvisas mTeli rigi eTikuri principebis dacva, romlebic
rom ukve ‘gadarCenilia’, magram korufciis gzas agrZelebs” (profesor- respondentTa da farTo sazogadoebis uflebebsa da interesebs icavs da
maswavleblebi, Telavi) romlebic profesiuli eTikis kodeqsebSia gaerTianebuli.
“zogierT maswavlebels rom misce 1000 lari, is mainc aiRebs qrTams” eTikis kodeqsi profesiuli saqmianobis principebis krebulia, romelic ama
(maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi) Tu im profesiis zneobriv Rirebulebebs gamoxatavs. rogorc wesi, is asaxavs
idealur warmodgenebs ama Tu im profesiis Sesaxeb. saerTo azris Tanaxmad,
bevri respondentis azriT, korufcia yvelaze seriozul formebs
profesiuli moralis normebis SemuSaveba ama Tu im profesiuli jgufis war-
xelisuflebis yvelaze maRal safexurebze iRebs, kerZod, xSirad saxeldeba
momadgenlebis mier maTi sazogadoebrivi pasuxismgeblobis gacnobierebisa da
parlamenti. es kidev erTxel adasturebs azrs, rom TavisTavad xelfasebis
aRiarebis Sedegia. mniSvnelovania, rom profesiuli eTikis normebis aRiareba am
gazrda ar gadawyvets korufciis problemas saqarTveloSi, ramdenadac
profesiis warmomadgenlebis mier xdeba nebayoflobiT, vinaidan isini afaseben am
korufciis gavrcelebaSi dabal xelfasebTan erTad sxva faqtorebic TamaSoben
profesiul gaerTianebaSi wevrobas; profesiuli eTikis moTxovnebi maT
mniSvnelovan rols; Tumca, ra Tqma unda, xelfasebis gazrda sajaro samsaxurebis
internalizebuli aqvT profesiuli momzadebis Sedegad.
moxeleebisTvis (gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, Tu es dakavSirebuli iqneba
eTikis kodeqsebi xSirad ganixileba rogorc qveyanaSi arsebuli samarTleb-
pasuxismgelobis amaRlebasTan da dausjelobis sindromis aRmofxvrasTan),
rivi normebis gavrcoba ama Tu im profesiuli saqmianobis gaTvaliswinebiT, Tum-
saerTo rwmeniT, mniSvnelovnad Seuwyobs xels korufciis masStabebis
ca Tavad eTikis kodeqsebi samarTlebriv dokumentebs ar warmoadgenen — isini
Semcirebas.
ufro farTo xasiaTisa da Sinaarsisaa, vidre iuridiuli dokumentebi. amasTan,
dausjelobis sindromi korufciis gavrcelebis kidev erTi mniSvnelovani gaTvaliswinebuli unda iqnes, rom vercerTi profesiuli kodeqsi ver SeZlebs,
mizezia, da respondentebis mier xSirad iqna gamoTqmuli eWvi axlandeli SesaZlo situaciebis sruli speqtri moicvas.
xelisuflebis moqmedebebis marTebulebaSi, rodesac xdeba arakanonieri gzebiT aSkaraa, rom nebismieri socialuri kvlevis warmateba damokidebulia
mopovebuli qonebis patronebis gaTavisufleba winaswari patimrobidan sazogadoebis keTilganwyobaze mkvlevrebis mimarT, respondentebis ndobaze
mniSvnelovani jarimis gadaxdis Semdeg. maTi azriT, es xalxi seriozulad unda interviuerebisa da gamokvlevis organizatorebisadmi, maT rwmenaze, rom kvleva
daisajos. tardeba keTilsindisierad, obieqturad, sazogadoebrivi interesebis dacviT da
rom daculi iqneba respondentTa konfidencialoba. eTikis kodeqsis mizania,
korufciis gavrceleba garkveuli Sidasauwyebo zewolis Sedegadac SeiZleba
aamaRlos socialuri kvlevebis sazogadoebrivi prestiJi, gaaZlieros ndoba am
moxdes, ris Sesaxebac, kerZod, saxelmwifo moxeleebi saubrobdnen:
tipis saqmianobis mimarT da misi warmarTvisaTvis maqsimalurad xelsayreli
“SeiZleba ar gindodes, magram Seqmnilia rgoli da gaiZulebs, rom gaakeTo pirobebi Seqmnas.
[qrTami aiRo], rom samsaxuri ar dakargo. gaiZulebs TviTon situacia” socialur mecnierebebSi eTikuri standartebis sistematuri SemuSaveba XX
(saxelmwifo moxeleebi, axalcixe) saukunis 50-ian wlebSi daiwyes sxvadasxva qveynis profesiulma gaerTianebebma.
dRes es gaerTianebebi xSir SemTxvevaSi transnacionalur xasiaTs atarebs da
Tumca, amave fokus-jgufis erT-erTi respondenti imasac aRniSnavs, rom
sxvadasxva qveynis warmomadgenel mkvlevrebs aerTianeben.
“vardebis revoluciis” Semdeg xelisuflebis Secvlis Sedegad es situacia
eTikuri normebis SemuSaveba da maTi SeZlebisdagvarad farTod danergva
Seicvala:
socialuri mecnierebis profesiuli gaerTianebebis erT-erTi umniSvnelovanesi
“adre iyo is, rom ver imuSavebdi, Tu qrTams ar gadauxdidi, radgan fuli unda misiaa. yvela aseT asociaciaSi gaerTianebis aucilebel pirobas warmoadgens
gekeTebina da yofiliyavi korumpirebuli. dRes me vityvi xmamaRla Cemi saxeliT kandidatis mier asociaciis eTikuri kodeqsis normebis aRiareba da miReba.
da Cemi TanamSromlebis saxeliT, rom Cven vzivarT moWril konkretul xelfasze, socialuri mecnierebis profesiuli kodeqsis normebis Seswavlis mizniT Cven
ar davasaxeleb Tanxas, romelic ar gvyofnis elementarul, magaliTad, dawvrilebiT ganvixilavT or aseT dokuments — saerTaSoriso savaWro palatis
sigaretze” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe) (ICC) da sazogadoebrivi azrisa da sabazro kvlevis evropuli kavSiris (ESOMAR)
respondentebi im garemoebas usvamen xazs, rom korufcia xSirad sakuTari sabazro da socialuri kvlevis praqtikis erTobliv kodeqss88 da amerikis
Tavis kvlavwarmoebas uwyobs xels: sociologiuri asociaciis (ASA) eTikis kodeqss89.
dRes ukve danamdvilebiT SeiZleba imis Tqma, rom socialuri kvlevis eTikuri
“ar aris korufcia, rom am umaRles damTavrebul Clungs Sen 500 dolars standartebi sayovelTaod aRiarebuli normebisagan Sedgeba, romelTa dacvasac
arTmev da maswavleblad iReb [skolaSi], rom is bavSvebi isev daaClungos, mere yvela mkvlevari Tavis movaleobad miiCnevs. yvela profesiuli kodeqsi Seicavs
isev aq [universitetSi] fuliT moawyos, da mere isev gaaubeduros da ase e.w. saerTo principebs, rogorebicaa: profesiuli kompetenturoba, patiosneba,
gagrZeldes mudmivad?” (studentebi, Telavi)
garda amisa, korufciis gavrcelebas garkveulwilad xels uwyobs Tavad is 88
garemoeba, rom dRevandel saqarTveloSi korufcia Zalze farTodaa ICC/ESOMAR International Code of Marketing and Social Research Practice. ICC/ESOMAR, 1995.
kodeqsis naxva SeiZleba agreTve ESOMAR-is veb-gverdze: www.esomar.nl.
gavrcelebuli, rac respondentTa aseT mosazrebebs iwvevs: 89
Code of Ethics and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics. American
“me Tu ar aviRe, sxva mainc aiRebs, aseTi fiqric xdeba” (policielebi, quTaisi) Sociological Association, 1999. kodeqsi SegiZliaT ixiloT agreTve amerikis sociologiuri
asociaciis veb-gverdze: www.asanet.org.
42 71
327
quCaSi policiam ubrZana movaWres, aelagebina Tavisi saqoneli, winaaRmdeg “arian iseTi [studentebi], rom marTla modian, udevT raRac CaTvlis wignakSi;
SemTxvevaSi mas konfiskaciiT daemuqrnen. dunierma gadawyvita Seemowmebina, [me isini] gavabrune — ase iyo me-6 semestrSi, ase iyo me-7 semestrSi, ase iyo me-8
policia mis mimarTac iseTive zomebs mimarTavda Tu ara. man gaSala magida imave semestrSi, da saxelmwifo gamocdaze wamomisves win. axla: ara sjobda, me TviTon
adgilas da daeloda policiis gamoCenas — sabednierod, mas Tan hqonda Tavisi gamomerTva?” (profesor-maswavleblebi, Telavi)
magnitofoni da SeZlo Caewera policiasTan saubari, Semdeg ki gaaanalia, Tu ra
garda amisa, korufciis mizezebad dasaxelda kanonebis ucodinroba,
gavlenas axdens rasa da socialuri mgomareoba imaze, Tu rogor eqceva policia
gaunaTlebloba, da arasrulyofili sakanonmdeblo baza:
adamianebs.
swored dunieris dakvirvebis arasistematurobam ganapiroba is, rom aseTi “rodesac esa Tu is urTierToba ar regulirdeba kanoniT, aq yovelTvis
xangrZlivi savele muSaobis miuxedavad, kritikosebi dunieris kvlevis erT-erT iqmneba raRac SezRuduli wre, sadac mimdinareobs [korufciuli] procesi. anu es
mTavar naklad miiCnevdnen imas, rom mas ar hqonda SesaZlebloba, 24 saaTis procesi rom SeCerdes, es [sakanonmdeblo] vakuumi unda moispos aucileblad”
manZilze dakvirveboda Tavisi informantebis cxovrebas da saqmianobas. rogorc (studentebi, Telavi)
wesi, is maT weliwadSi ramdenime Tvis manZilze xedavda; xvdeboda diliT da
Sordeboda saRamoTi, Tumca maTTan erTad wignebiT da JurnalebiT vaWrobasTan
dakavSirebul sxvadasxva saqmianobaSi monawileobda — magaliTad, mouwia 3. ra uwyobs xels korufcias
saqmeebis garkveva policiasTan, rodesac policielebma magidebis aReba
miuxedavad yovelive zemoT Tqmulisa, korufcia respondentebSi garkveul
moiTxoves; gahyva Tavis informantebs gadasayrelad gamzadebuli nivTebidan gagebas iwvevs imdenad, ramdenadac is xSir SemTxvevaSi ganixileba rogorc Tavis
gasayidad gamosadegi wignebis da Jurnalebis amosarCevad, da a.S.
gadarCenis erT-erTi xelmisawvdomi strategia im pirobebSi, rodesac adamians
mainc, dunieris kvleva warmatebulad unda CaiTvalos; es warmateba, hasanis sxva araferi gamosvali aRar darCenia, rodesac is ganwirulia saxelmwifos mier.
azriT, iman ganapiroba, rom mitCels mosmenis unari hqonda — is ar axvevda Tavis
rogorc zemoT aRvniSneT, dabali xelfasebi ganixileba rogorc korufciis
azrs Tanamosaubreebs, aramed cdilobda gaerkvia, Tu ratom iqceoda esa Tu is ZiriTadi mizezi saqarTveloSi, Sesabamisad, respondentebi miiCneven usaxsrobas
adamiani ise, rogorc is iqceoda, amasTan, mas Tavad am adamianis axsna
korufciis erT-erT umTavres gamarTlebad:
ainteresebda. “quCa mainc quCaa, — ambobs hakim hasani. — es ar unda dagaviwydeT.
mitCi amas maSinve mixvda. mas ar ucdia moeCvenebina Tavi sxva adamianad, vidre is “16 lari rodesac aqvs leqtors xelfasi da mas Semosavlis sxva wyaro ara
sinamdvileSi iyo: adamiani da sociologi, romelic cdilobda Caswvdomoda Cveni aqvs, imas veranairad ver mosTxov, rom ar aiRos fuli viRac debilisgan, visac
cxovrebis azrs”86. aqvs fuli da sTavazobs” (studentebi, Telavi)
metic, hasani ambobs, rom dunieris midgoma kvlevisadmi ar gamomdinareobda amas garda, fokus-jgufebis msvlelobis procesSi gamoikveTa korufciis
paradigmidan “mecnierma yvelaze ukveT icis”, aramed mas axasiaTebda socialuri kidev ori SesaZlo gamarTleba qarTveli respondentebis mxridan: “susti
mecnieris mondomeba, moesmina sxvebisTvis87. saxelmwifo”, romelic ver asrulebs Tavis funqciebs, da “qarTveloba/qarTuli
mentaliteti”.
oqtomberi, 2004 w.
47
332
Methodology Brief
333
by the typical survey researcher. Participants the matter. It is plausible that the individual was
generally are allowed to say anything they’d like being supportive rather than honest. The noisy
in focus groups sessions. Focus groups therefore social environment of focus groups also makes
are considered to be naturalistic (Krueger and it an inappropriate setting in which to assess an
Casey, 2000). The researcher listens not only for individual’s knowledge of content (Krueger and
the content of focus group discussions, but for Casey, 2000). It is possible to gauge a groups’
emotions, ironies, contradictions, and tensions. overall reaction to educational materials (see
This enables the researcher to learn or confirm for example, Nordstrom et al., 2000), but not
not just the facts (as in survey method), but the on an individual basis. To assess an individual’s
meaning behind the facts. This is simplistic, but understanding of content matter, assess their
conveys a major advantage of focus group method: knowledge in a quiet setting on an individual basis.
the production of insight. Procedures
Survey research, on the other hand, enables
researchers to make predictions about the Homogenous not Diverse
occurrence of a phenomenon on a large scale. It makes good sense, when developing programs, to
Survey research can predict, from a relatively elicit as many points of view as possible. Focus groups
small sample of responses, how many people do this well. However, one might assume that focus
in the nation are likely to vote for a particular groups accomplish this by inviting a highly diverse
presidential candidate. In this way, survey research group of people to participate in the same session.
generalizes. Generalizations that are confirmed Regrettably, this doesn’t work very well. Instead, focus
over and over lead to the development of theories group researchers select and invite 20-25 people with
regarding human behavior. Focus groups can similar characteristics to a single session. The goal is to
provide trustworthy naturalistic data that also lead fill the room with a minimum of 10-12 participants
to important insights about human behavior, but that are similar (Krueger and Casey, 2000). Even
they aren’t set up to generalize in the same way as when incentives are provided, such as refreshments,
survey research (Fern, 2001). child care, or stipends, no-shows are common, so
Social not Individual don’t get caught short.
Composing a group with highly different
The focus group is a type of group interview.
characteristics will decrease the quality of the data.
If there’s no group, there is no focus group. The
Individuals will tend to censor their ideas in the
social, semi-public nature of the methodology
presence of people who differ greatly from them in
shapes the data and the purposes that it serves.
power, status, job, income, education, or personal
In a focus group session, conversation among
characteristics. To get a cross section of views from
participants results in data that are “talk.” In this
a diverse population using focus group method,
way, focus groups elicit information that paints
it is necessary to conduct multiple sessions. To
a portrait of combined local perspectives. The
understand the perspectives of a different group of
researcher can see how it “all fits together” (for
people, compose multiple focus groups on the same
example, Duncan and Marotz-Baden, 1999).
topic.
However, focus group methodology is not a
For the next group, also invite people who are
reliable technique for determining an individual’s
alike; however, they will be ‘similar’ according to
authentic point of view. Social norms get in
a different criterion. This procedure explains why
the way. For example, during a focus group, a
professional researchers typically report results
participant may affirm another participant by
from a series of sessions rather than from a single
saying, “Right! Couldn’t have said it better.”
focus group session. Although it is common
However, the analyst must not assume that the
practice to conduct a single focus group session,
individual has provided their final opinion on
the data may not be reliable.
334
For example, in an evaluation report of a retreat for hot. Consider that conversation in many cultures
environmental educators, the moderator conducted avoids conflict. Consider also that individuals
separate focus groups for first time attendees and are adept at changing the subject away from
for participants who had attended for many years overtly private matters, like sex and salaries. In
(Eells, 2002). The key to deciding which features are general, people strive to be polite. Therefore, focus
important to keep the same or vary depends on the groups do not produce reliable data on topics that
type of community and the topic of the focus group. produce extremely strong feelings (Krueger and
Flexible not Standardized Casey, 2000). Whereas a focus group about weight
loss programming might succeed if participants are
Focus group method strives to produce good carefully chosen and purposefully invited, it would
conversation on a given topic. Good conversation likely not work to convene focus groups with
ebbs and flows. Individuals laugh, tell personal victims of domestic violence and expect them to
stories, revisit an earlier question, disagree, discuss their individual experiences.
contradict themselves, and interrupt. However, the
researcher must balance the needs of participants Reporting
to ‘have their say’ against the need to stay focused. Words not Numbers
A focus group moderator wants both natural In the analysis stage, survey research requires
features of conversation as well as focused transformation of numbers with statistics
discussion in the course of a two-hour session. (at minimum, it requires the calculation of
The moderator accomplishes this balancing act by percentages). The end result is a report featuring
using an interview guide (Morgan and Krueger, graphs and tables. Focus groups, on the other
1998). A well-designed guide assists group hand, rely upon words spoken by participants.
members to relax, open up, think deeply, and The focus on language earns focus group
consider alternatives. methodology the label, qualitative (Creswell,
A good design also allows for synergy to occur, 1998). A report based on focus groups will
which produces greater insight due to the fact that feature patterns formed by words, called themes
participants work together during the session. or perspectives. Researchers must use specific
Questions in an interview guide flow from general methods to analyze patterns in spoken language
to specific. They invite openness and avoid bias. (Creswell, 1998). Numerical analysis is not a
However, it is a mistake to apply the guide as if it preferred technique.
were a multiple choice test or phone interview. The In fact, it is inappropriate to report the results
prize does not go to the swift or the efficient. Avoid of focus groups by percentage (e.g., Among the
sounding mechanical and list-like. The result of a five focus groups, an average of 56 percent of
focus group should not be a series of short burst participants mentioned their frustration with the
responses. procedures for applying for public assistance).
A final difference from normal conversation is the Instead, a focus group result might read like this:
fact that focus group sessions are typically audio Another theme noted in focus groups on
taped and transcribed. housing was the value of the (community)
Warm not Hot housing market to the participant’s current
home. Participants frequently mentioned the
Focus groups produce conversations that border cost they had paid for their last home…and
on intimacy. One might assume that focus groups used this home’s cost and amenities as a
therefore can be used to investigate private topics yardstick against which they measured…
or subjects that people feel deeply about. The rule housing (in the community under discussion).
of thumb is that the topic can be warm but not (Larson and Hegland, 2003).
335
The focus group data in the previous example activities of visitors to national parks and monitors
enable the researcher to determine residents’ logic illegal drug trade along regional corridors.
in addition to their judgments.
Talk and Silence
A report of results from focus groups should Conversation is the heart of the focus group.
not present major findings via frequencies or However, qualitative techniques also highlight
statistics because ‘counting’ leads readers to what is not said — silence — as clues to
believe that percentages or frequencies are true for perspectives and world views (Schensul and
a much wider population (which they are not). LeCompte, 1999). For example, if a focus group
Quantitative survey researchers go to great lengths is conducted on campus climate, students may
to design a study so that numerical data generalize only talk about the effect of climate on themselves.
to a wider population with mathematical precision. Faculty may talk about its effect on students, staff,
Focus groups method isn’t meant to create and on themselves. But neither may mention the
generalizations of this type and its procedures offer effect of campus climate on ‘invisible’ workers
none of the protections that would permit them to like janitorial and food service workers or on
do so (Fern, 2001). community members who live nearby. The
silence would say something about the values
and networks of participants in the focus group
Focus Groups And Other Qualitative sessions, and would predict the success or failure
Methods of different types of programs to improve campus
Focus group shares features with other qualitative climate. Humor also is important to monitor. Race
approaches to research. However, focus group and ethnicity sometimes appear in ethnographic
methodology is not interchangeable with the accounts only as jokes rather than the topic of
others. Knowing the commonalties, however, thoughtful discussion, indicating discomfort and/or
allows educators to choose wisely. If a client wants lack of awareness.
the educator to provide leadership for a focus Shared Control
group, but conditions are wrong, they may be able
to suggest a more suitable qualitative method. All qualitative approaches share control of the
research experience with participants. Qualitative
Local Perspectives, Rich Detail approaches take advantage of spontaneous,
All qualitative research illuminates local unexpected elements. For example, a participant
perspectives in rich detail (Creswell, 1998). may raise a topic or respond in a way that the
Results are highly believable because qualitative moderator or interviewer did not anticipate. Focus
research reports actual statements from real group moderators encourage such occurrences.
people. Qualitative approaches differ from focus They watch how others respond. If the line of
groups in the intensity and individuality of the discussion contributes to an understanding of the
perspectives. Personal interviews provide in depth topic, the moderator may encourage even more
information about a single individual that results discussion. They may build the new ‘point’ into the
in a comprehensive if isolated view. Ethnography interview guide for future sessions (Krueger and
tracks both groups and individuals in natural Casey, 2000).
settings typically over a long period of time Qualitative approaches, such as participatory
(Schensul and LeCompte, 1999). Ethnography action research, share control even more
is the qualitative approach made famous by vigorously. In participatory research, the entire
anthropologists. For example, contemporary topic can change based on the interests of
ethnography in the United States has tracked the participants (Greenwood and Levin, 1998). This
336
would not occur with focus group technique. Summary
Personal interviews also share some control. The Focus groups produce high quality data if they
amount, sequence, and phrasing of talk, as well are employed for the right purposes, using the
as specific topics, are managed as much by the right procedures. Leaders who favor survey
interviewee as by the researcher (Creswell, 1998). research may find it challenging to learn and apply
However, the interviewer reestablishes control principles of focus group method. Focus group
in analysis and reporting by highlighted selected method is challenging not because it is more
aspects. Ethnographers typically permit the local difficult than survey research but because survey
environment to control almost everything. The lack research was probably learned first. That said,
of control—chaos even—tells the ethnographer a focus group research can produce highly useful
lot. However, the ethnographer exerts control by information about programs and services that
observing some aspects of the environment more surveys miss, so it may be worthwhile to rise to the
closely than others (Schensul and LeCompte, 1999). challenge.
337
Recommended Readings References Cited
Morgan, D. L. (editor) 1993. Successful Focus Creswell, J. W. 1998. Qualitative Inquiry and
Groups: Advancing the State of the Art. Newbury Research Design: Choosing Among Five Traditions.
Park, Calif.: Sage. Thousand Oaks, Calif.: Sage.
Larson, K., N. Grudens-Schuck, and B. Lundy Duncan, S., and R. Marotz-Baden 1999. “Using
Allen, 2004. Can You Call It a Focus Group? Ames, Focus Groups to Identify Rural Participant Needs in
Iowa: Iowa State University Extension. http://www. Balancing Work and Family Education.” Journal of
extension.iastate.edu/Publications/PM1969A.pdf Extension, 37: 1. Retrieved November 17, 2003, from
http://www.joe.org/joe/1999february/rb1.html
Eells, J. C. 2003. Winter Solstice 2003 Evaluation
Report to the Iowa Conservation Education Council.
Webster City, Iowa: E-Research Group.
Fern, E.F. 2001. Advanced Focus Group Research.
Thousand Oaks, Calif: Sage.
Greenwood, D. J., and M. Levin 1998. Introduction
to Action Research: Social Research for Social Change.
Thousand Oaks, Calif.: Sage.
Krueger, R. A., and M. A. Casey 2000. Focus
groups: A Practical Guide for Applied Research (3rd
edition.) Thousand Oaks, Calif.: Sage.
Larson, K, and S. Hegland 2003. Iowa Family Child
Care Provider’s Survey: Final Report. Ames, Iowa:
Iowa State University Extension. Available online
at http://www.extension.iastate.edu/cd-dial.
Morgan, D. L. and R. A. Keueger, 1998. The Focus
Group Kit (six book set). Thousand Oaks, Calif:
Sage.
Prepared by Nancy Grudens-Schuck, Nordstrom, P. A., L. L. Wilson, T. W. Kelsey, A.
Beverlyn Lundy Allen, and Kathlene Larson, N. Maretzki, and C. W. Pitts 2000. “The Use of
Departments of Agricultural Education and Focus Group Interviews to Evaluate Agriculture
Studies and Sociology Educational Materials for Students, Teachers, and
File: Communities 7-3
Consumers.” Journal of Extension 38: 5. Retrieved
November 17, 2003, from http://www.joe.org/joe/
2000october/rb2.html
Schensul, J. J., and M. D. LeCompte, editors 1999.
Ethnographer’s Toolkit (seven book set). Walnut
Creek, Calif: Altamira Press.
. . . and justice for all
The U.S. Department of Agriculture (USDA) prohibits discrimination in all its programs and activities on the basis of race, color, national origin,
gender, religion, age, disability, political beliefs, sexual orientation, and marital or family status. (Not all prohibited bases apply to all programs.)
Many materials can be made available in alternative formats for ADA clients. To file a complaint of discrimination, write USDA, Office of Civil
Rights, Room 326-W, Whitten Building, 14th and Independence Avenue, SW, Washington, DC 20250-9410 or call 202-720-5964.
Issued in furtherance of Cooperative Extension work, Acts of May 8 and June 30, 1914, in cooperation with the U.S. Department of Agriculture.
Stanley R. Johnson, director, Cooperative Extension Service, Iowa State University of Science and Technology, Ames, Iowa.
338
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 336
ლექცია 11
კოჰენი ლ., მანიონი ლ., მორისონი ქ. (2010). კვლევის მეთოდების განათლებაში. ილიაუნის გამომცემლობა. თბილისი.
1
mTargmnelis SeniSvna: termin „kvleva-Ziebas“ viyenebT imisaTvis, rom avsaxoT gansxvaveba
inglisurenovan terminebs: research and inquiry-s Soris. inquiry swored Tvisebriv kvlevaSi ixmareba.
339
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 337
340
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 338
341
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 339
342
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 340
loflandi (Lofland 1971) Tvlis, rom bunebrivi meTodebi sam mTavar kiTxvaze iZleva
pasuxs:
343
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 341
344
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 342
345
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 343
bunebrivi kvleva-Ziebis ZiriTadi formebia (Arsenault and Anderson 1998: 121; Flick 2004):
monawilis dakvirveba;
interviu da saubari;
dokumentebi da savele Canawerebi;
angariSebi;
Canawerebi da samaxsovro SeniSvnebi.
346
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 344
347
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 345
2
Sinaarsis redaqtoris SeniSvna: qulis es cneba niSnavs, rom pirovneba socializaciis
procesSi yalibdeba da sakuTari Tavis (TviTobis) aRqma damokidebulia socialur
interaqciebze
348
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 346
349
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 347
350
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 348
(magaliTad, Meinefeld 2004: 153), kerZod, imitom, rom aRiarebulia mkvlevris gavlena
kvlevaze da imitom, rom kvleva gacilebiT metad Ria da ganviTarebadia Tvisebriv
midgomebSi. meinefildi (2004) iseT klasikur Sromebs iSveliebs, rogoricaa uaitis
(1955) Street Corner Society da gamoTqvams mosazrebas, rom SeuZlebelia hipoTezis
winaswar gansazRvra, ganurCevlad imisa, surs es mkvlevars Tu ara, vinaidan codnas
winaswar ver ivaraudeb. glazeri da strausi (1967) Tvlian, rom mkvlevrebi
Segnebulad unda ganTavisufldnen yovelgvari winaswari codnisgan; imasac ki amboben,
rom winaswar literaturis gacnobac ki SeuZlebelia, vinaidan gaurkvevelia,
wakiTxuli relevanturi aRmoCndeba Tu ara _ monacemebi Tavad metyvelebs sakuTar
Tavze. Teoria kvlevis saboloo punqtia da ara _ sawyisi.
unda gvaxsovdes, rom mkvlevris sakuTari interesebi, codna da biografia win
uswrebs kvlevas da amitom, SesaZlebelia, rom Tvisebriv kvlevaSi ar gamoiTqvas
sawyisi hipoTeza, Tumca kvlevis Tavdapirveli dafuZneba moiazrebs interesis
sferoSi Semaval konkretul Temas, anu kvleva da samizne monacemebi ar aris
Teoriisgan damoukidebeli; codna ar aris Teoriisgan damoukidebeli. faqtiurad,
glaseri da strausi (1967) aRiareben, rom maT winaswari codniTY daiwyes TavianT
kvleva, romelSic gardacvalebis process Seiswavlidnen.
aq aSkara winaaRmdegobaa: erTi mxriv, Tvisebriv kvlevaSi sawyisi hipoTezis
uaryofisken mowodebaa da, meore mxriv, aRiareba, rom yvela kvleva Teoriis
garkveuli winaswari codniT iwyeba, romelic dasabams aZlevs mas. am winaaRmdegobis
daZlevis gza, marTalia, jerjerobiT Canasaxovan formaSia, magram, SesaZloa,
ramdenime sferoSi mainc aRmoCndes. aq Sedis: monacemebis Riaoba (Meinefeld 2004: 156 – 7);
winaswari daSvebebisa da poziciis SecvlisTvis mzaoba; gancxadeba imisa, Tu ramdenad
SeiZleba imoqmedos kvlevaze mkvlevris winaswarma codnam (anu refleqsiurobam);
hipoTezebis pirobiTobis gacnobiereba; kvlevis gamoyenebiT hipoTezis
formulirebisTvis mzaoba; da, rogorc ukiduresi pozicia, gacnobiereba da aRiareba
imisa, rom hipoTeza SeiZleba mxolod imdenad iyos Tvisebrivi kvlevis nawili,
ramdenadac is raodenobrivi kvlevis nawilia.
351
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 349
352
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 350
rogor waradgens mkvlevari sakuTar Tavs sakvlev velSi? vis warudgens sakuTar
Tavs? ramdenad eTikurad gamarTlebulia sxva adamianad Tavis moCveneba im codnis
misaRebad, romelsac sxva gziT ver miiRebda da im adgilebSi mosaxvedrad, sadac sxva
SemTxvevaSi ver moxvdeboda an ver darCeboda?
aq ramdenime sakiTxia. pirvelia informirebuli Tanxmobis Tema (monawileobisTvis
da gaxsnisTvis), unda miviRoT Tu ara monawilis Tanxmoba (aseve, ixileT LeCompte and
Preissle 1993: 66). amas sxva msjelobamde mivyavarT _ faruli Tu Ria kvleva. erTi mxriv,
arsebobs Zlieri argumenti informirebuli Tanxmobis sasargeblod, Tumca, rac ufro
meti ician monawileebma kvlevis Sesaxeb, miT naklebad bunebrivad SeiZleba iqceodnen
(LeCompte and Preissle 1993: 108), xolo bunebrioba, TavisTavad cxadia, rom bunebrivi
paradigmis ZiriTadi kriteriumia.
miCeli (1993) saubrobs dilemaze, romelic mkvlevris winaSe dgas: man unda
gadawyvitos, faruli kvleva awarmoos, Tu Ria. is ambobs, rom informirebuli
Tanxmobis sakiTxma SeiZleba kvlevis konkretuli formebis arCevamde migviyvanos,
iseTi formebis, sadac mkvlevrebs SeuZliaT sakvlevi fenomenis gakontroleba. amiT
gamoiricxeba kvlevis sxva saxeebi, sadac monawileebi moqmedeben naklebad
kontrolirebulad, naklebad prognozirebulad da dadgenili wesiT, sadac maT
droTa ganmavlobaSi realurad SeuZliaT kvlevaSi CarTva, an kvlevis datoveba.
is amtkicebs, rom realur socialur samyaroSi kvlevis mniSvnelovani sferoebi
xelmiuwvdomeli iqneba, Tu informirebuli Tanxmobis miRebas vecdebiT, magaliTad,
sazogadoebis marginaluri jgufebis, an upovarTa kvlevisas. Tavad
monawileebisTvisaa ukeTesi kvlevis saidumlod Senaxva, vinaidan Tu ase ar moxda,
maSin SesaZloa, mniSvnelovani samuSao ar Sesruldes da is „mniSvnelovani saidumlo“
(Mitchell 1993: 54) saidumloebad darCes; es sazogadoebis da Tavad monawileebis
legitimur interesebSi Sedis. miCeli saidumlod Senaxvis seriozul SemTxvevas
aRwers da amtkicebs, rom informirebuli TanxmobiT mkvlevarma SeiZleba Tavi
daiZvrinos Zalauflebis mqone, privilegirebul da SeWidul jgufebTan Sexvedrisgan,
romelTac sazogadoebis Tvalisgan surT Tavis dacva. gasaidumloeba da
informirebuli Tanxmoba sakamaTo Temebia. amitom mkvlevrebma Tavad unda
gadawyviton, ras erTguleben da ra pasuxismgeblobebi aqvT (LeCompte and Preissle 1993:
106), magaliTad, risi codnis ufleba aqvs sazogadoebas da risi saidumlod
datovebis ufleba _ individs (Morrison 1993; De Laine 2000: 13).
353
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 351
354
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 352
355
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 353
356
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 354
357
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 355
358
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 356
procesSi myofi Teoriis gansaviTareblad (Glaser and Strauss 1967: 45). am sakiTxs ufro
detalurad 23-e TavSi ganvixilavT.
individebs da jgufebs imitom irCeven, rom maT aqvT potenciali (an imedovneben,
rom aqvT), raRac axali SesZinon ganviTarebad Teorias, anu maT Teoriis
Camoyalibebasa da ganviTarebaSi Setanili mniSvnelovani wvliliT gamoarCeven.
Teoriis ganviTarebasTan erTad, mkvlevari iRebs gadawyvetilebas, Tu vis mimarTos
monawileobis saTxovnelad. Teoriuli SerCeva ar iTxovs populaciis maxasiaTeblebis
codnas, an cnobili populaciis winaswar warmodgenas, xolo SerCevis moculoba ar
aris winaswar gansazRvruli. SerCeva mxolod maSin sruldeba, rodesac Teoriuli
gajereba (qvemoT aris ganxiluli) miiRweva.
ezis (2002: 74 – 5) magaliTad moaqvs sakuTar SromaSi gamoyenebuli Teoriuli
SerCeva, romelSic umuSevrobas ikvlevda. man ganaviTara Teoria, rom umuSevari
adamianebis mier gancdili distresis3 doneze gavlenas axdenda finansuri distresis
done. distresis donis gansasazRvrad man Caatara interviuebi valis mqone da armqone
mcire Semosavlisa da didi Semosavlis mqone jgufebTan. igi aRniSnavs, rom
distresis dones imdenad ar ganapirobebda Semosavlis absoluturi odenoba,
ramdenadac Semosavlisa da valis urTierTmimarTeba.
ganaTlebis sferoSi Teoriuli SerCevis gamoyenebis magaliTi aseTi SeiZleba iyos:
moraluri mdgomareobis Sesaxeb maswavleblebis interviuirebam SeiZleba, migiyvanoT
Teoriamde, rom skolebSi maswavleblis moralur mdgomareobaze uaryofiTad
moqmedebs moswavleebis xelisSemSleli qceva. aman SeiZleba gvafiqrebinos im
maswavleblebis SerCeva, romlebsac bevr aseT moswavlesTan uwevs muSaoba Znelad
aRsazrdelTa skolebSi. es iqneba „kritikuli SemTxvevis SerCeva“. Tumca, kvleva
aCvenebs, rom aseT garemoSi momuSave zogierT maswavlebels myari moraluri
mdgomareoba aqvs, kerZod, imitom, rom isini moelian xelisSemSlel qcevas
problemuri moswavleebisgan da amitom ar ukvirT, anda ar aSinebT is; da kidev
imitom, rom am skolebis TanamSromlebi udides mxardaWeras uweven erTmaneTs _
yvelam icis, Tu ras niSnavs rTul moswavleebTan muSaoba.
amrigad, mkvlevrebi iReben gadawyvetilebas, rom skolis iseT maswavleblebze
fokusirdnen, romlebsac SedarebiT naklebi raodenobis problemur moswavleebTan
uwevT muSaoba. mkvlevari aRmoaCens, rom am maswavleblebis moraluri mdgomareoba
3
Sinaarsis redaqtoris SeniSvna: medicinaSi am terminiT aRniSnaven mdgomareobas, rodesac
adamians ar SeuZlia stresTan Segueba.
359
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 357
360
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 358
fliki (1998: 57) ajamebs vulfis (2004) mier identificirebul ramdenime sakiTxs,
romelic kvlevis warmoebis mizniT institutebSi Sesvlas Seexeba.
361
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 359
362
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 360
363
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 361
364
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 362
365
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 363
spaindleri da spaindleri (Spindler and Spindler 1992: 65) gamoTqvamen mosazrebas, rom
eTnografiuli validoba imiT miiRweva, rom mkvlevari sakmarisad didxans rCeba
velSi da xedavs, rom movlenebi ganmeorebadia da ara erTjeradi, anu akvirdeba maT
regularobas.
lekomti da preisli (1993: 89) Tvlian, rom savele samuSao, gansakuTrebiT, imis
gamo, rom pirispir tardeba, iseT problemebsa da sakiTxebs wamoWris, rac naklebad
mniSvnelovania Sor manZilze warmoebuli kvlevebisTvis. maT ricxvs miekuTvneba:
366
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 364
367
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 365
368
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 366
masoni (2002: 35) amtkicebs, rom integracia sxvadasxva formiT SeiZleba moxdes. is
Tvlis, rom mkvlevarma aucileblad unda Seamowmos, aris Tu ara misi monacemebi
urTierTSemavsebeli, raTa gaaerTianos, daafuZnos, daagrovos isini da amiT mTliani
suraTi Seqmnas. igi imasac amtkicebs, rom mniSvnelovania, monacemebi ontologiurad
avsebdnen erTmaneTs, anu efuZnebodnen „socialuri arsebisa da fenomenis bunebis
Sesaxeb msgavs, komplementarul (anu erTmaneTis Semavsebel) an urTierTSesadarebel
daSvebebs“. masoni (2002: 36) fiqrobs, rom integracia epistemologiuri TvalsazrisiT
unda moxdes, anu monacemebi erTi da igive, ukidures SemTxvevaSi, komplementaruli
epistemologiebidan unda momdinareobdes; is ambobs, rom monacemebi „efuZneba
msgavs, urTierTSemavsebel an urTierTSesadarebel daSvebebs imis Sesaxeb, Tu risi
dasabuTebuli mocema SeuZlia mtkicebulebebis codnas“. da bolos, masoni (2002: 36)
amtkicebs, rom integracia axsnis doneze unda moxdes, raSic is gulisxmobs, rom
369
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 367
370
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 368
miuxedavad imisa, rom am wignis ori Tavi (22-e da 23-e) mTlianad Tvisebrivi
monacemebis analizs eZRvneba, Tvisebrivi kvlevis 11-etapiani procesis mTlianobis
dacvis mizniT, ramdenime winaswari SeniSvna mainc unda gavakeToT. monacemebis
analizi moicavs organizebas, raodenobriv Sefasebasa da axsnas. mokled rom vTqvaT,
es aris monacemebSi Sinaarsis Cadeba situaciis, SemCneuli paternebis, Temebis,
kategoriebisa da kanonzomierebebis ganmsazRvreli monawiliseuli terminebiT.
Tvisebriv kvlevaSi monacemebis analizi, Cveulebisamebr, maTi Segrovebis procesSive
iwyeba. es ramdenime mosazrebiT xdeba, razec qvemoT visaubrebT.
praqtikul WrilSi Tu SevxedavT, Tvisebrivi monacemebi swrafad aRwevs uzarmazar
raodenobas, ufro adreuli analizi ki amcirebs monacemebiT gadatvirTulobis
problemas, vinaidan am dros xdeba Semdgomi fokusirebisTvis mniSvnelovani
maxasiaTeblebis gadarCeva. mailsi da hubermeni (1984) gamoTqvamen mosazrebas, rom
monacemebis zustad warmoCena reduqciisa da SerCevis mniSvnelovani elementia.
parletisa da hamiltonis mixedviT (Parlett and Hamilton 1976), „TandaTanobiTi fokusireba“
maSin iwyeba, rodesac mkvlevari monacemebis Segrovebisas xedvis farTo kuTxes iRebs
da Semdeg maTi gamoxSirviT, daxarisxebiT, gadaxedviTa da gaazrebiT naTeli xdeba
situaciis ZiriTadi da mniSvnelovani maxasiaTeblebi. am procesis Sedegad miRebuli
monacemebi Semdgomi fokusirebis sayrdenad gamoiyeneba. es procesi Zabrisebria _
farTodan viwrosken.
Teoriul WrilSi Tvisebrivi kvlevis ZiriTadi maxasiaTebeli isaa, rom analizi
monacemebis Segrovebis dawyebisTanave iwyeba, ase rom, ukve SesaZlebeli xdeba
Teoriis generacia (LeComple and Preissle 1993: 238). lekomti da preisli (1993: 237 – 53)
Tvlian, rom mkvlevrebma sakvlevi fenomenis ZiriTadi konturebi unda moxazon. Semdeg
unda gadaaxarisxon, daajgufon monacemebi, raTa erTiani logikuri suraTi dainaxon
(magaliTad, werilobiT Seajamon nanaxi). amis Semdeg guldasmiT unda daanawevron
savele Canawerebi, SeuTavson erTmaneTs, daupirispiron, gadaajgufon, Seadaron da
moawesrigon arsebuli Canawerebi. aq mizania gadanacvleba aRweridan axsnisken da
Teoriis generaciisken.
meti sicxadisTvis monacemebis analizi SegviZlia, warmovidginoT Svidnabijian
procesad, romelic qvemoT aris mocemuli:
371
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 369
372
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 370
monacemebiT gadatvirTva;
373
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 371
374
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 372
mTavari saSualeba SemTxvevis Seswavlaa (ixileT Tavi 11), romlis „ndobis Rirsad
yofna“ (Lincoln and Guba 1985: 189) ganisazRvreba terminebiT: damajerebloba, gadatana,
sandooba da dadastureba. es Temebi meeqvse TavSi ganvixileT. SemTxvevis Seswavla im
mxriv aris gamosadegi, rom eTnografiuli kvlevisTvis sasargeblo gajerebul
aRwerebs iZleva da SeuZlia daafiqsiros da mkiTxvels gadasces, ras niSnavs
situaciaSi yofna (gv. 214). rogorc linkolni da guba (1985: 359) amboben, SemTxvevis
Seswavla idealuri instrumentia -emur kvleva-ZiebaSi. is im nagulisxmevi codnis
ganuyofeli nawilia, romelsac avtori da mkiTxveli deben naSromSi. SemTxvevis
Seswavla am codnazeve aigeba da, amgvarad, seriozulad uyurebs kvlevaSi „adamianis,
rogorc instrumentis“ mkvlevrisa da monawileebiseul cnebas, miuTiTebs ra maT
urTierTqmedebaze.
linkolni da guba (1985: 365 – 6) SemTxvevis Seswavlis werilobiTi saxiT
wardgenisTvis ramdenime miTiTebas iZlevian:
375
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 373
kritikuli eTnografia
376
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 374
qarspekeni da eifli (Carspecken and Apple 1992: 512 – 14) da qarspekeni (1996: 41 – 2)
kritikul eTnografiaSi xuT etaps gamoyofen. es etapebi qvemoT aris aRwerili.
377
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 375
378
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 376
379
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 377
380
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 378
381
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 379
382
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 380
ლექცია 12
კოჰენი ლ., მანიონი ლ., მორისონი ქ. (2010). კვლევის მეთოდების განათლებაში. ილიაუნის გამომცემლობა. თბილისი.
Sesavali
internet-gamokiTxvebi
383
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 381
384
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 382
385
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 383
kiTxvaris punqtis Sesrulebis instruqcia iqve, kiTxvasTan unda iyos mocemuli (da
ara _ erTad, yvela instruqcia kiTxvaris dasawyisSi);
respondentebs dasawyisSi unda vkiTxoT, ramdenad SeuZliaT kompiuterTan muSaoba
da Tu sakmaod kargad erkvevian, zogierTi instruqcia amoviRoT da kiTxvari ise
mivawodoT, xolo, Tu naklebad gamocdili momxmareblebi arian, Semdgomi
instruqciebiTa da daxmarebiT uzrunvelvyoT;
gvqondes „mcuravi fanjara“, romelic Tan axlavs teqsts da romelic SeiZleba
gaiSalos ufro detaluri instruqciebisaTvis.
386
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 384
387
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 385
388
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 386
389
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 387
390
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 388
391
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 389
Frick et al. 1999; Witmer et al. 1999; Dillman and Bowker 2000; Solomon 2001; Reips 2002a; 2002b; Dillman et
al. 2003; Hewson et al. 2003; Smyth et al. 2004).
rogorc am CamonaTvalidan Cans, internet-gamokiTxvebSi gazviadebulia kiTxvarebis
vizualuri mxaris mniSvneloba (Smyth et al. 2004) da es exeba kiTxvebis, instruqciebisa
da pasuxebis ganlagebis struqturas, debulebebis dajgufebas, gamoyenebul ferebs,
pasuxebis variantebis ganlagebas da pasuxebis aRniSvnis formats (magaliTad,
sityvebiT Cawera an aRniSvna). smiTi da misi kolegebi (2004) aRniSnaven, rom
respondentebi internet-gamokiTxvebis SemTxvevaSi yuradRebamdel gadamuSavebas
iyeneben, anu, konkretuli debulebebis wakiTxvamde mTliani suraTis (anu ekranis)
danaxvasa da gagebas cdiloben, Sesabamisad, mniSvnelovania vizualuri
maxasiaTeblebi, magaliTad, gamuqebuli sityvebi, msxvili Srifti, ferebi, sikaSkaSe,
kiTxvaris nawilebis dasaTaureba, xazebs Soris manZili, pasuxebis Canaweri velebis
debulebebTan axlos ganTavseba. es yvelaferi geStalt-fsiqologias efuZneba,
romelic Semdegi principebiT gadmoicema:
CanarTi 10. 1.
problemebi da maTi mogvarebis gzebi internetze dafuZnebul kvlevaSi
392
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 390
393
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 391
394
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 392
395
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 393
396
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 394
smiTi da misi kolegebi (2004: 21) imasac amboben, rom saTaurebis gamoyeneba da
kiTxvaris seqciebad dayofa internet-gamokiTxvebs mniSvnelovnebas matebs. isini
aRniSnaven, rom erTi seqciis debulebebis meorisgan saTauriT gamoyofas „gadamwyveti
mniSvneloba“ aqvs, radgan respondentebi Tavs valdebulad Tvlian, orive seqciaSi
mocemul kiTxvebs upasuxon (orive seqciaSi gacemuli pasuxebi 70 procents Seadgenda,
usaTauro da seqciebad dauyofeli kiTxvaris SemTxvevaSi ki es maCvenebeli 40
397
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 395
398
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 396
SerCeva internet-gamokiTxvebSi
399
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 397
400
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 398
401
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 399
1
Sinaarsis redaqtoris SeniSvna: SerCevaSi wevrebi araTanabrad arian warmodgenili da saWiro
xdeba kvotebis SemoReba, mis dasabalanseblad
2
Sinaarsis redaqtoris SeniSvna: SerCevis wevrebs gansakuTrebuli sifrTxiliT irCeven, raime
konkretuli niSnis mixedviT, radgan gamokiTxvas esaWiroeba SerCevis wevrebis ragvarobis meti
kontroli
402
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 400
403
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 401
internet-eqsperimentebi
404
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 402
405
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 403
406
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 404
407
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 405
408
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 406
internet-interviuebi
409
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 407
maT es ase surT da metia SesaZlebloba imisa, rom respondentebTan kontaqti orive
mxarisTvis mosaxerxebel dros Sedges. magaliTad, am wignis weris momentisTvis
skaipiT kontaqti realur droSi da praqtikulad ufasod uSualo kontaqtis uaxlesi
saSualebaa. internetis am da sxva maxasiaTeblebis gamo, mkvlevrebs SesaZlebloba
aqvT Znelad misawvdom jgufebs da individebs daukavSirdnen (magaliTad, sensitiuri
sakiTxebis kvlevisas). meore mxriv, rogorc zemoT ukve iTqva, informaciis wmindad
werilobiT urTierTgacvlaze dayvanam, rogorc meTeqvsmete TavSi vnaxavT, SeiZleba
gaafermkrTalos intervius zogierTi arsebiTi niSani. saWiroa interviu srul
socialur urTierTqmedebad miviCnioT.
“Cati” ekranis gayofisa da gaziarebis da amiT monawileebs Soris mimdinare
dialogis danaxvis saSualebas iZleva. Tu “Cati” ar gamoiyeneba, maSin misi
alternativa SeiZleba eleqtronuli fosta iyos, romelic, aseve, iZleva mimdinare
dialogis warmarTvis saSualebas, rac kavSiris siCqarezea (Cveulebriv, maRal
siCqareze) damokidebuli. am midgomebs SeiZleba akldes tradiciuli intervius
spontanuroba da mravalferovneba, magram, maT mimzidvelobas anonimuroba da
pirispir Sexvedris ararseboba qmnis (Tumca intervius msvlelobisas vebkamerebis
gamoyenebac SeiZleba). gamosaxulebis xarisxi SeiZleba dabali iyos da akldes
teqstTan sinqronizacia _ xSirad gamosaxuleba odnav igvianebs da kadrebis
Tanmimdevroba ufroa, vidre erTi uwyveti moZravi gamosaxuleba. internet-interviu
SeiZleba realur droSi kavSiris gareSec mimdinareobdes: respondentebi werdnen
TavianT pasuxebs da sxvadasxva dros gzavnidnen, Tumca es intervius, garkveulwilad,
kiTxvarTan aaxloebs da erTaderTi darCenili gansxvaveba, albaT, isaa, rom internet-
interviuSi respondenti ufro Tavisufalia kiTxvebis (Sinaarsis, xasiaTis, wamoWrili
sakiTxebis da Semdgomi Sexsenebis) TvalsazrisiT, vidre kiTxvarebis SemTxvevaSi.
inernet-intervius ubralod sWirdeba, rom orive mxare SeTanxmdes droze, rom
erTdroulad iyos xazze da Tu saWiroa an SesaZlebeli, CarTon vebkamera.
410
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 408
411
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 409
412
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 410
413
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 411
Google: http://www.google.com;
MSN Search: http://www.msn.com;
AOL Search: http://www.search.aol.com;
Netscape Navigator: http://www.netscape.com;
Fast Search: http://www.alltheweb.com;
Internet Exploner: http://www.microsoft.com;
Alta Vista: http://www.altavista.com;
Direct Hit: http://www.directhit.com;
Excite: http://www.Excite.com;
Ask Jeeves: http://www.askjeeves.com;
Lycos: http://www.Lycos.com;
Go To: http://www.go2.com;
Yahoo: http://www.yahoo.com;
HotBot: http://www.hotbot.com;
Northern Light: http://www.northernlight.com;
Metacrawler: http://www.metacrawler.com.
kidev bevri sxva aseTi vebgverdi arsebobs. yvela am saZiebo sistemaSi mkvlevars
“sityva-gasaRebebiT” SeuZlia Zebna. zogierTi maTgani paraleluri saZiebo sistemaa
(romelic sxva saZiebo sistemebs eZebs), zogierTi ki _ “failebis” saZiebelia
(romelic mTel msoflioSi eZebs “failebs”).
kvlevis Sesaxeb informaciis povna, iqneba es monacemTa bazebidan Tu diskebze
mocemuli indeqsebidan, erTi an ramdenime “sityva-gasaRebis” kombinaciis (ormag
414
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 412
vebgverdebis Sefaseba
415
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 413
kompiuteruli simulaciebi
416
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 414
417
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 415
qaosis ufro gviandeli Teoriebi sirTulis Teoriamde ganivrco (Waldrop 1992; Lewin
1993) iseTi sistemebis analizisas, romlebSic erTi donis mdgenelebi meore donis
mdgenelebis saSen masalas warmoadgenen. rTuli sistema moicavs damoukidebel
418
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 416
419
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 417
dan: mis maTematikur formulaSi mxolod sami sawyisi pirobaa Cadebuli, romelic
frinvelTa gundis frenis suraTis sruli realuri mravalferovnebis daWeras
axerxebs. es pirobebia: pirveli _ frinvelebi cdiloben, rom sxva obieqtebTan (sxva
frinvelebis CaTvliT) minimaluri manZili SeinarCunon; meore _ frinvelebi
cdiloben, rom igive siCqariT ifrinon, romliTac sxvebi mifrinaven; mesame _
TiToeuli frinveli cdilobs, gundis centrisken gadainacvlos.
simulaciebis zogierTi ZiriTadi maxasiaTebeli qvemoT aris mocemuli:
420
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 418
mas TiTqmis ar ukvirs, rom skolis efeqturobis kvlevam ver axsna skolebs Soris
cvalebadoba, vinaidan aseTi kvleva mcdar principebs emyareba. igi amtkicebs, rom
aseTi gansvla ZiriTadi _ saerTo _ cvladebis urTierTqmedebis bunebrivi Sedegia.
mesame magaliTSi gilberti da troici (2005: 117 – 23) germaniis skolebSi da
skolis maswavleblebSi omisSemdgomi genderuli desegregaciis kvlevas ganixilaven.
modelSi, romelic iyenebs programas MIMOSE, sami tipis 150 skolis 4,500
maswavlebeli gamoiyenes. masSi kompiuteruli modeli axlos iyo realuri cxovrebis
situaciasTan _ moxda simulaciis validacia. es moduli mxolod sam daSvebazea
agebuli: pirveli _ yvela maswavlebels, romelic tovebs samsaxurs, erTnairi
421
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 419
422
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 420
423
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 421
424
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 422
425
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 423
daskvna
426
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 424
CanarTi 10. 2.
geografiuli sainformacio sistemebi saSualo skolebSi
skola A, skola B
A skolis moswavleebi, B skolis moswavleebi, A da Bskolis moswavleebi
dafarvis zonis sazRvrebi
427
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 425
CanarTi 10. 3.
saxlis safosto kodebis gansazRvra geografiuli sainformacio sistemebis gamoyenebiT
skola A, skola B
A skolis moswavleebi, B skolis moswavleebi, A da B skolis moswavleebi
dafarvis zonis sazRvrebi, 100 metriani buferuli zona
428
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 426
ლექცია 13
კოჰენი ლ., მანიონი ლ., მორისონი ქ. (2010). კვლევის მეთოდების განათლებაში. ილიაუნის გამომცემლობა. თბილისი.
20 pirovnuli konstruqtebi
Sesavali
pirovnuli konstruqtebi pirovnebis srul da formalurad Camoyalibebul
TeoriaSi analizis ZiriTadi erTeulia, romelic jorj kelis ekuTvnis da
gadmocemulia wignSi „pirovnuli konstruqtebis fsiqologia“ (1955). keli
sakuTarma klinikurma gamocdilebam miiyvana mosazrebamde, rom ar arsebobs
obieqturi, absoluturi WeSmariteba da movlenebi azrs mxolod maSin iZenen,
rodesac adamianebi maT mniSvnelovnad miiCneven. kelis, ZiriTadad, individebis
mier sakuTari garemos aRqma, aRqmulis interpretacia maTive fsiqikuri
struqturis terminebiT da Sedegad, mocemul garemoSi maTi qceva ainteresebs.
„pirovnuli konstruqtebis fsiqologiaSi“ keli gamoTqvams mosazrebas, rom
adamianebi aqtiurad arian dakavebulni garemosTvis azris miniWebiTa da
TavianTi gamocdilebis gamdidrebiT. pirovnuli konstruqtebi is
ganzomilebebia, romelTac Cveni yoveldRiuri garemos/samyaros sxvadasxva
aspeqtis konceptualizaciisTvis viyenebT da, rogorc keli wers, adamianebi
erTmaneTisgan gansxvavebulad ageben movlenebs. Cvens mier Seqmnil
konstruqtebs movlenebis winaswar ganWvretisa da situaciebis manamde
warmosadgenad viyenebT, sanam isini realurad moxdebodes. es konstruqtebi
zogjer jgufebad erTiandeba, romlebic qvemdgomisa da zemdgomis
urTierTobebSi xorcieldeba. kelis mixedviT, Cven mecnieris rols virgebT da
429
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 427
meTodis maxasiaTeblebi
keli (1955) varaudobs, rom yovel pirovnebas „konstruqtebis“ SezRudul
raodenobaze miuwvdeba xeli, romliTac igi Tavisi samyaros Semadgenel
fenomenebs afasebs. am fenomenebs _ adamianebs, movlenebs, sagnebs, ideebs,
institutebs da a. S. _ „elementebi“ ewodebaT. keli Tvlis, rom konstruqtebi,
romlebsac TiToeuli Cvengani iyenebs, SegviZlia bipolarulad miviCnioT, anu,
SesaZlebelia maTi polaruli zedsarTavi saxelebiT (kargi_cudi) an frazebiT
(kargad mxdis _ cudad mxdis) gansazRvra.
kelis mier repertuaris badis teqnikis pirvelad SemoTavazebis Semdeg misi
sxvadasxvagvari forma Seiqmna. dReisaTvis arsebul yvela teqnikas ori saerTo
maxasiaTebeli aerTianebs. Ees maxasiaTeblebia: konstruqtebi _ ganzomilebebi,
romelsac pirovneba sakuTari samyaros konceptualizaciisTvis iyenebs da
elementebi _ stimulebi, romlebsac pirovneba Tavisi konstruqtebiT afasebs.
430
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 428
CanarTi 20. 1.
konstruqtebis moZieba da repertuaris badis ageba
pirovnebas misTvis mniSvnelovani ramdenime adamianis dasaxeleba moeTxoveba. aseTi
adamiani SeiZleba iyos deda, mama, meuRle, megobari, TanamSromeli, sulieri moZRvari.
dasaxelebuli adamianebi qmnian repertuaris badis elementebs.
Semdeg mas sTxoven dasaxelebuli elementebis samwevrian jgufebad ise gaaerTianos,
rom samidan ori wevri raRaciT hgavdnes erTmaneTs da, amasTanave, gansxvavdebodnen
mesamesgan. is, riTic emsgavsebian an gansxvavdebian elementebi erTmaneTisgan, aris
konstruqti, romelic, zogadad, bipolarul saxisaa (sityvaZunwi_enawyliani,
Zunwi_guluxvi, Tbili_civi). imas, riTic ori elementi hgavs erTmaneTs, konstruqtis
msgavsebis polusi ewodeba, xolo imas, riTic gansxvavdebian erTmaneTisgan _
kontrastis polusi.
badis asagebad cdis pirs yoveli elementis TiToeuli konstruqtis msgavsebis an
kontrastis polusze moTavsebas vTxovT. davuSvaT, rom konstruqtis erTi
polusia, xolo carieli adgili _ meore. Sedegad aseT suraTs miviRebT:
konstruqtebi elementebi
A B C D E F
1 sityvaZunwi_enawyliani
2 Zunwi_guluxvi
3 Tbili_civi
431
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 429
mas Semdeg, rac kelim (1955) pirvelad aRwera is, rasac Tavad „rolis
konstruqtis repertuaris badis testi“ uwoda, repertuaris badis ramdenime
varianti SeimuSaves da gamoiyenes. am teqnikis moqnilobam da
adaptirebadobam ganapiroba misi efeqturi gamoyeneba fsiqiatriaSi,
konsultirebasa da, bolo periodSi, ganaTlebis sferoSi. aq mis ramdenime
formasa da gamoyenebas gavecnobiT. alban-metqalfis (Alban-Metcalf 1997: 318)
azriT, repertuaris bades, ZiriTadad, orgvari gamoyeneba aqvs: misi
„statikuri“ forma drois mocemul momentSi adamianis mier sxvebis aRqmas
avlens, xolo „dinamikuri“ formis SemTxvevaSi, meTodis ganmeorebiTi
gamoyeneba am aRqmis droSi cvlilebaze migviTiTebs. es ukanaskneli
ganviTarebisa da cvlilebis gamosavlenad gamodgeba.
repertuaris badisa da triadebis Seqmnis magaliTebi ix.
(http://www.routledge.com/textbooks/9780415368780 _ Tavi 20, faili 20. 1. doc).
432
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 430
433
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 431
434
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 432
435
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 433
CanarTi 20. 2.
konstruqtis elementebis gadanawilebis sami meTodi
elementebi konstruqtebi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 _ swrafi-neli
2 – gvian-adre
3 – saSiSi-usafrTxo
vinaidan cdis pirs elementebis naxevris erT polusze ganTavseba moeTxoveba, ori
konstruqtis 10 elementis Sedarebisas maTi Tanxvedris mosalodneli albaToba 5
iqneba. qulebis gadaxrebis gamoTvla albaTobis donidan SegviZlia. amgvarad, 5
Tanxvedra = 0; 1 da 2 konstruqtis SemTxvevaSi, Tanxvedrebis raodenoba = _3; 1 da 3
konstruqtis SemTxvevaSi = +1, xolo 2 da 3 konstruqtis SemTxvevaSi = _1.
konkretuli Tanxvedris miRebuli qulebis albaToba statistikur cxrilebSi
SeiZleba naxoT.
elementebi konstruqtebi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10 1 2 5 8 7 3 4 9 6 1 _ swrafi-neli
9 4 10 1 6 8 5 2 3 7 2 – gvian-adre
7 9 5 6 10 2 1 4 8 3 3 – saSiSi-usafrTxo
magaliTi 3:
reitingis forma
elementebi
436
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 434
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 konstruqtebi
4 4 2 1 4 3 5 1 5 2
1 1 3 5 1 3 2 2 5 5 1 _ swrafi
5 1 3 2 2 1 4 5 1 2 2 – gvian
3 – saSiSi
1 2 3 4 5
437
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 435
CanarTi 20. 3.
safexurebad ganlageba
konstruqtebi elementebi
maswavleblebi
A B C D E F G H
mamakacuri 2 1 5 4 3 6 8 7
seriozuli 6 2 1 3 8 4 5 7
kargi maswavlebeli
avtoritaruli
seqsualuri
moxuci
ewyoba sxvebs
martosuli
Cemnairi xasiaTis
rogoric, imedi maqvs, rom gavxdebi
ranJirebis matrica repertuaris badisTvis, sadac elementia „maswavleblebi.“
438
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 436
439
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 437
440
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 438
CanarTi 20. 4
elementebi
konstruqt me 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 konstruqti
i uxeSi
gulisxmie daurwmunebe
ri li
darwmunebu
li
441
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 439
CanarTi 20. 5
gansxvavebis qula konstruqtebisTvis
konstruqti
1 2 15
_2
1
konstruqti
2 _2
15 ΣD
442
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 440
CanarTi 20. 6.
badis matrica
+8 gulisxmieri
darwmunebuloba daurwmunebloba
_8 0 +8
_8 uxeSi
443
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 441
444
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 442
445
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 443
446
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 444
447
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 445
448
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 446
449
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 447
450
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 448
451
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 449
452
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 450
453
ფსიქოლოგიის კვლევის მეთოდები 2 საკითხავი მასალა 451
454