12..

მოტივაცია
ნებისმიერ მოქმედებას, ისე როგორც ყველა მოვლენას, გააჩნია თავისი მიზეზი.
გადაწყვეტილების გამოტანისას სუბიექტი ხელმძღვანელობს გარკვეული მოტივით.
ნებისმიერი მოქმედება მოტივით განსაზღვრული მოქმედებაა, რადგანაც
გადაწყვეტილების მიღებას განსაზღვრავს მოტივი. მოტივია ის ფსიქოლოგიური
საფუძველი, რომლის ნიადაგზე ადამიანი ასრულებს განზრახულ, ნებისმიერ
მოქმედებას. მაგალითად, ადამიანმა ვერ შესძლო თამბაქოს წევისათვის თავის
დანებება, მიუხედავად იმისა, რომ კარგად ესმოდა მოწევის მავნებლობა მისი
ჯანმრთელობისათვის. საკუთარი ჯანმრთელობის დაცვის მოტივი ამისათვის
საკმარისი არ აღმოჩნდა, მაგრამ როცა გამოირკვა, რომ მისი ფილტვებით
დაავადებული ვაჟიშვილი არ დაანებებს თავს მოწევას მანამ, სანამ მამამისი ეწევა, ამ
ადამიანმა ხელად დაანება თავი თამბაქოს წევას. შვილის ჯანმრთელობის
შენარჩუნების მოტივი მისთვის საკმარისი აღმოჩნდა იმ ქცევის შესასრულებლად,
რომელსაც იგი სხვა მოტივით ვერ ასრულებდა. მოტივს, რომლითაც
ხელმძღვანელობს ადამიანი გადაწყვეტილების გამოტანისას, გააჩნია გარკვეული
მიზეზები, მაგრამ ჩვეულებრივ ეს მიზეზები რთულია - მოტივს ხშირად
განსაზღვრავს ფაქტორთა მთელი რიგი.
ადამიანის მოტივაციური სფერო ხასიათდება გარკვეული იერარქიით. ეს იმას
ნიშნავს, რომ ადამიანს აქვს მეტ-ნაკლებად ძლიერი, სერიოზული და ღირებული
მოტივები.როგორც ავღნიშნეთ, იმპულსურ ქცევას ყოველთვის განსაზღვრავს
აქტიური მოთხოვნილება. ნებისმიერი მოქმედების მოტივს, პიროვნების საბოლოო
დასაყრდენს, მისი ენერგიის სათავეს განსაზღვრავს პიროვნების მაღალი
მოთხოვნილებები.
sityva motivacia warmodgeba laTinuri sityvidan movere, rac ,,moZraobas~
niSnavs. organizmebi moZraoben garkveuli stimulebisa da aqtivobebis
mimarTulebiT da gaurbian garkveul stimulebs, maTi mimzidvelobis da
saZulvelobis Sesabamisad.
motivaciis analizi im sxvadasxva gzebis ganxilviT daviwyoT, romliTac
motivacia, Cveulebriv, xsnis da winaswarmetyvelebs individulur da
saxeobriv qcevas. Sinagan meqanizmebs, romlebic aregulireben Tqveni sxeulis
funqcionireba da sicocxlis SenarCunebaSi gexmarebian. ratom adeqiT sawolidan am dilas?
Tqven, albaT, gSiodaT, gwyurodaT an gciodaT. TiToeul am SemTxvevaSi daukmayofileblobis
Sinagani mdgomareoba sxeuls moqmedebisken ubiZgebs, rac qmnis motivacias TqvenTvis,
rom ganaxorcieloT qmedeba Tqveni sxeulis balansis aRsadgenad.
 qcevis cvalebadobis axsna _ ratom asrulebT erTi da igive davalebas erT dRes kargad da meore
dRes cudad? ratomaa, rom erTi bavSvi gacilebiT ukeT arTmevs Tavs sakonkurso davalebas,
vidre meore, romelsac igive unarebi da codna gaaCnia? fsiqologebi maSin iyeneben motivaciur
axsnas, rodesac adamianis mier davalebis an raime sxva moqmedebis Sesrulebis cvalebedoba
ucvlel situaciaSi ver aixsneba unarebis, gamocdilebisa Tu praqtikis gansxvavebulobiT an
SemTxveviTobiT. Tu Tqven dRes diliT adre adeqiT damatebiT samecadinod, xolo Tqveni
megobari _ ara, es Tqveni da Tqveni megobris gansakuTrebul motivaciur mdgomareobebs
SeiZleba mivaweroT. subieqtis Sinagan mdgomareobaze daskvnis gakeTeba imaze
dayrdnobiT, Tu rogor iqceva is sazogadoebaSi _ Tqven xedavT, rom viRac skamze zis da icinis.
rogor axsniT am qcevas? rogorc profesionali fsiqologebi, ise _
specialuri fsiqologiuri ganaTlebis armqone adamianebi erTnairad gadainacvleben qcevaze
dakvirvebidan mis gamomwvev Sinagan mizezebze
daskvnisken. adamianebi mudmivad axdenen qcevis interpretacias savaraudo mizezebis terminebiT
ratom moxda es swored ise, rogorc moxda?
igive wesi ZalaSia Tqveni qcevis mimarTac. Tqven xSirad cdilobT imis garkvevas, Tqveni qceva
garedanaa motivirebuli Tu Signidan. imis garkveva, Tu vis ekisreba moqmedebebze
pasuxismgebloba _ pirovnuli pasuxismgeblobis cneba ZiriTadia religiis, kanonisa da
eTikisaTvis. pirovnuli pasuxismgebloba gulisxmobs Sinagan motivacias da qmedebebis
gakontrolebis unars. adamianebi naklebad pasuxismgeblebi arian sakuTar moqmedebebze,
rodesac: (1) ar fiqroben, rom maT qcevas uaryofiTi Sedegebi eqneba, (2) eqsternaluri (garegani)
Zalebi sakmaod Zlieria mocemuli qcevis aRsaZvrelad, an (3) qcevaze gavlenas axdens
narkotikebi, alkoholi da intensiuri emociebi. amrigad, motivaciis Teorias qcevis potenciuri
mizezebis erTmaneTisgan gansxvaveba unda SeeZlos.
_ araxelsayreli pirobebis miuxedavad miznisken mimavali subieqtis Seupovrobisa da
daJinebulobis axsna _ gavixsenoT amonaridi rebeka
stefensis wignidan, ratom xdeba, rom mZimed da sasikvdilod daWrili adamianebi xSirad mainc
agrZeleben mTaze asvlas? motivaciis Seswavlis bolo mizezi imis axsnaa, Tu ratom axorcielebs
organizmi qcevas, rodesac gacilebiT martivi iqneboda am qcevis ganxorcielebisgan Tavis
Sekaveba. motivacia gvexmareba, rom droulad mivideT samsaxurSi an leqciaze maSinac ki,
rodesac amis Zala ukve aRar Segvwevs. motivacia gvexmareba, rom mTeli ZaliT gavagrZeloT
TamaSi maSinac ki, roca vagebT da vacnobierebT, rom mogeba SeuZlebelia. axla ukve gaqvT
zogadi warmodgena im pirobebze, romelSicfsiqologebi qcevis winaswarmetyvelebisa da
axsnisaTvis motivaciis cnebas mimarTaven. motivaciis konkretuli sakiTxebis ganxilvamde, mis
zogad wyaroebs
gavecnoT.
1999 wels velosipedistma lans armstrongma „tur de franses~ Sejibri moigo. sportis istoriaSi es
sportsmenis profesiul sportSi dabrunebis erT-erTi SesaniSnavi magaliTi iyo. 1996 wels mas
testikularuli simsivnis diagnozi dausves, romelic filtvebsa da tvinze vrceldeboda. agresiuli
 qimioTerapiis kursis dasrulebis Semdeg armstrongma varjiSis ganaxleba gadawyvita. sam
weliwadSi man msoflios yvelaze prestiJul SejibrSi gaimarjva; 2000 wels man kvlav moigo „tur
de franse~. cilismwameblebi ambobdnen, rom marSruti, romelzec armstrongma gaimarjva, arc
ise rTuli iyo. 2000 wlis gamarjvebam daamtkica, rom lanss SeeZlo msoflios saukeTeso
velomrbolelebis daZleva.
motivaciis zogierTi forma Zalze martivad gamoiyureba: Tu SimSils grZnobT, WamT. Tu
gwyuriaT _ svamT. Teoria, romlis mixedviTad
mravali mniSvnelovani qceva motivirebulia Sinagani ltolvebiT, yvelaze srulad klark halma (Clark
Hall, 1943, 1952) daamuSava. halis azriT, ltolva Sinagani mdgomareobaa, romelic cxovelis
fiziologiuri moTxovnilebis sapasuxod aRmocendeba. organizmi iseTi biologiuri
maxasiaTeblebis wonasworobis, anu homeostasis SenarCunebas cdilobs, rogoricaa: sxeulis
temperatura da energiis miwodeba. ltolva aRmocendeba maSin, rodesac daukmayofilebloba
Sinagan gauwonasworeblobas qmnis, wonasworobas arRvevs, anu daZabulobas qmnis.
es ltolva organizms daZabulobis Semcirebisken, anu reduqciisken ubiZgebs. rodesac ltolva
dakmayofildeba an Semcirdeba, homeostazi aRdgeba da organizmi wyvets moqmedebas.
amgvarad, halis mixedviT, rodesac cxovels mravali saaTis ganmavlobaSi ar miewodeba
sakvebi, aRmocendeba SimSilis mdgomareoba, rac sakvebis moZiebisa da gamokvebis qcevis
mamotivirebeli xdeba. cxovelis reaqcia, romelsac sakvebis moZiebis mizani aqvs,
ganmtkicdeba, vinaidan is sakvebis miRebis Sedegad daZabulobis Semcirebas ukavSirdeba.
SeuZlia Tu ara daZabulobis Semcirebis Teorias yvela motivirebuli qcevis axsna? cxadia, ara.
warmovidginoT virTxebis jgufi, romelsac ar awvdidnen sakvebs da wyals. daZabulobis
Semcirebis Teoriis mixedviT, winaswar SeiZleba imis Tqma, rom isini pirveli
SesaZleblobisTanave daleven wyals an SeWamen sakvebs. Tumca, rodesac aseTi virTxebi axal
garemoSi xvdebian, sadac uamravi saWmeli da sasmelia, isini garemos gamokvlevasa da
dazvervas
amjobineben da maSinve ar garbian saWmlisa da sasmelisken, isini mxolod cnobismoyvareobis
dakmayofilebis Semdeg iwyeben Wamas da smas (Berlyne, 1960; Fewler, 1965; Zimbardo &
Montogomery, 1957). gamokvlevaTa sxva seriaSi axalgazrda maimunebi did drosa da energies
xarjavdnen maT garemoSi arsebuli mowyobilobebiTa da axali obieqtebiT manipulaciaze
da, rogorc Canda, amas yovelgvari garegani waxalisebis gareSe, ,,garTobiT, maimunobiT~
siamovnebis misaRebad akeTebdnen. es eqsperimentebi gviCvenebs, rom qceva ar aris
motivirebuli mxolod Sinagani ltolvebiT: qceva motivirebulia, aseve, aRmZvrelebiT _ garegani
stimulebiT an waxalisebiT, romelic pirdapir ar ukavSirdeba biologiur moTxovnilebebs. rodesac
maimunebi da virTxebi garemoSi mocemul obieqtebze iyvnen momarTulni da ara Sinagan
mdgomareobebze, es gviCvenebda, rom maT qcevas aRmZvrelebi marTavda. asevea adamianis
qcevis SemTxvevaSic _ mas mravalgvari aRmZvreli akontrolebs. ratom daZvrebiT internetSi
RamiT tkbilad daZinebis nacvlad? ratom uyurebT films, romelic, iciT, rom SegaSinebT da
aRgaSfoTebT? ratom miirTmevT tkbileuls wveulebaze, roca ukve kargad danayrebuli
brZandebiT? TiToeul am SemTxvevSi garemos elementebi aRmZvrelis rols asruleben, romelic
qcevis ganxorcielebisken gibiZgebT. Tqven ukve iciT, rom qceva motivaciis garegani da
Sinagani wyaroebidan iRebs saTaves. miuxedavad imisa, rom virTxebi SeiZleba sakvebis
miRebisa da wylis dalevis qcevis ganxorcielebis biologiur iZulebas ganicdidnen, isini axali
garemos gamokvlevis impulssac emorCilebian.