bavSvis kognituri funqciebis ganviTareba

Teoriebis umravlesoba ganviTarebas ganixilavs etapobriv procesad, romelic winaswar gansazRvruli

safexurebis mixedviT mimdinareobs. yovel momdevno safexurze gadasvla damokidebulia misi winmswrebi
safexuris Sesabamisi unaris aTvisebaze. mag: sanam, bavSvi sirbils iswavlides, igi jer xoxvas, xolo Semdgom
siaruls swavlobs;mxolod am ori unaris aTvisebis Semdeg xdeba SesaZlebeli sirbilis swavla.

bavSvTa populacia ganviTarebis individualuri formiT xasiaTdeba, Tumca, TiToeuli unarisaTvis arsebobs
droiTi sazRvrebi, romlis ganmavlobaSicmosalodnelia mocemuli unaris ganvitareba.
swavlaSi arsebuli sirTueleebis umravlesoba romelsac bavSvi skolaSi avlens, bavSvis normaluri
kognituri ganviTarebis Seferxebis Sedegia. aqedan gamomdinare, maswavleblisTvis aucilebelia im
fundamenturi unarebis ganviTarebis kanonzomierebis codna, romelic safuZvlad udevs akademiuri unarebis
aTvisebas.

aRqma
სენსორული ინფორმაციიდან აღქმამდე
თავის ტვინში სხვადასხვა სენსორული არხიდან შემოსული სტიმულები გარკვეული
გადამუშავების შემდეგ ჩვენთვის კარგად ნაცნობი სხვადასხვა ობიექტების აღქმაში
გარდაიქმნებიან. Cven SevigrZnobT mxedvelobiT, smeniT, taqtiluri SegrZnebiT, ynosviT, gemoTi da
proprioceptuli gamRizianeblebiT. Tumca es SegrZnebebi CvenSi Semodian ara rogorc calkeuli, erT-
maneTisagan damoukideblad arsebuli gamRizianeblebi, aramed erTiandebian aRqmaSi. aRqma (percefcia)
warmoadgens saganTa TvalsaCino gancdas. is sensoruli informaciis interpretaciisa da gaazrebis aqtiuri
procesia. mxedvelobiTi aRqma ar daiyvaneba ubralod xedvis unarze, is moicavs imis gaazrebasac, rasac
vxedavT.
როდესაც ვამბობ „მე ვხედავ სკამს“ - მხედველბის ორგანოდან - თვალიდან შემოსული
შეგრძნება თავის ტვინის შესაბამის უბანში მოხვედრის შემდეგ იძლევა სკამის, როგორც
ობიექტის(nivTi, romelsac garkveuli funqciuri daniSnuleba aqvs) აღქმას.

გზა: სენსორული სტიმული ð სენსორული არხი/შეგრძნება ð თავის ტვინის ქერქი ð აღქმა

აღქმის სახეებიa:
 მხედველობითი აღქმა
 სმენითი აღქმა
 ტაქტილური აღქმა
 ყნოსვა
 გემო
 proprioceptuli SegrZnebebi

mxedvelobiTi aRqmis ganviTareba

miuxedavad imisa, rom bavSvebi ibadebian mxedvelobiT aRqmis unaris garkveuli SezRudvebiT, isini
dabadebis pirvelive dReebidan reagireben Suqze da SeuZliaT Tvali gaayolon moZrav obieqts, Tumca maTi
Tvalebis moZraoba dasawyisSi moklea, naxtomiseburia da Semoifargleba mokle manZiliT.
4-6 Tvemde Cvilis mxedvelobiTi unarebi swrafad viTardeba. bavSvebi samyaros vizualur Semecnebas
iwyeben ufro adre, vidre gaivlian an sagnebiT manipulirebas iswavlian. ferebis garCevis unari, pirveli wlis
manZilze, uwyvetad viTardeba. pirveli ori Tvis manZilze bavSvebs Sav-TeTri gamosaxulebebi urCevniaT
ferads. დაბადებიდან 1 წლის ასაკამდე ბავშვის მხედველობა გადის განვითარების გზას
„გადღაბნილი“ მხედველობიდან მხედველობის ნორმალურ სიმახვილემდე;
ამ ასაკში ბავშვებს არ შეუძლიათ პატარა ობიექტების გარჩევა, რომელიც მათგან შორსაა
მოცემული.
ფერების აღქმა და გარჩევა უკვე 4 კვირის ასაკში იწყება და 4 თვის ასაკში ბავშვს შეუძლია
გამოყოს მისთვის სასიამოვნო ფერი.
4 TvisTvis isini arCeven ferebis umetesobas, xolo 6 TvisTvis maTi ferTa garCevis unari iseTivea,
rogorc zrdasrulebSi.
Cvilis aRqma Zalian Taviseburia. Tavidan isini afiqsireben saxis konturs, meore Tvis bolosTvis
iwyeben mzeris fiqsirebas Tvalebze, mexuTe Tvis bolosTvis isini uyureben tuCebis moZraobas, meSvide
TvisTvis bavSvebi reagireben mTlian saxeze da saxis eqspresiaze; meeqvse Tvis bolosTvis umjobesdeba
Tvalis fiqsaciis unari. am asakis bavSvebs SeuZliaT moZrav obieqtebs yuradRebiT uyuron da xangrZlivi
drois manZilze adevnon Tvalyuri.
axalSobili finjans da lambaqs (Tu finjani dgas lambaqze) aRiqvams erT obieqtad, Tumca mas SeuZlia
gamoyos erTmaneTisgan figura da foni. 3-4 Tvis bavSvma icis, rom boTli, ra fonzec ar unda idges _
magidaze Tu oTaxis kuTxeSi _ boTlia da ara romelime sxva sagani. siRrmis aRqma SesaZlebelia 6 kviris
asakidan da es unari Zalian swrafad viTardeba
smena
miuxedavad axalSobilis nervuli sistemis moumwifeblobisa, isini smeniT gamRizianeblebs SeigrZnoben da
maTze reagireben. Zalian male bavSvi iwyebs smeniTi gamRizianeblis garCevas da misdami emociuri
damokidebulebis ga-movlenas (adamianis xma urCevnia xmaurs). amasTan, bavSvi Zalian male iwyebs dedis
xmis gamorCevas nebismieri sxva xmisgan, rac ukve smeniTi aRqmis unaris daxvewas adasturebs. Cvilebi
aseve Zalian kargad asxvaveben erTmaneTisgan fonemebs da avlenen gansakuTrebul mgrZnobelobas
adamianuri xmebis mimarT.
gemo, ynosva da Sexeba
samive es unari bavSvs dabadebidanve aqvs ganviTarebuli. ukve Zalian patarebi ganasxvaveben sxvadasxva
gemos da suns da akeTeben arCevans, rac mowmobs, rom maT gemos da sunis ara mxolod SegrZneba,
aramed aRqmac SeuZliaT. rac Seexeba taqtilur SegrZnebebs, arsebobs azri, rom is bavSvebs jer kidev
dabadebamde aqvT ganviTarebuli.

mxedvelobiTi aRqma
vizualur- sivrciTi unarebi

aRniSnul sferoSi problemebis gasagebad aucilebelia, erTmaneTisgan ganvasxvavoT mxedvelobis daqveiTeba

(nawilobrivi an sruli sibrmave) mxedvelobiT mirebuli informaciis aRqmis ganviTarebis deficitisgan. aRqma
gulisxmobs danaxulis gaazrebas, mniSvnelobis miniWebas, mis interpretacias.
aRqmis deficiti gansxvavdeba mxedvelobis daqveiTebisagan: aseT SemTxvevaSi, adamians
mxedveloba SesaZloa wesrigSi hqondes, magram ver axerxebdes miRebuli informaciis interpretacias.

 bavSvs SeiZleba uWirdes:

vizualuri(mxedvelobiTi) garCeva:

vizualuri garCevis unari gulisxmobs sagnebis, obieqtebis garCevas maTi damaxasiaTebeli niSnebisa da
detalebis mixedviT. vizualuri deficitis SemTxvevaSi, bavSvs uWirs:

 feris, formis, zomis mixedviT obieqtebsa da sagnebs Soris msgavsebebisa da gansxvavebebis

SemCneva;
 msgavsi moxazulobis simboloebis (asoebis, mag: d-l; o-r; g-v-k) garCeva;
  fonidan figuris gamorCeva: uWirs wignis gverdze saWiro masalis moZebna;
 detalis mixedviT mTliani figuris gamocnoba.

rogor xdeba formis aRqmis Sefaseba?

1.moswavles vaCvenebT garkveul figuras, mag: wre

da vTxovT sxva formis figurebidan amoarCios
da gvaCvenos msgavsi formis figura.
2. moswavles vaCvenebT sxvadasxva formis figurebs da vTxovT gvaCvenos mag; oTxkuTxedi, wre da a.S.
3. moswavles vaCvenebT figuras mag: samkiTxedi da vekiTxebiT ra aris es?

rogor xdeba feris aRqmis Sefaseba?

1.moswavles vaCvenebT garkveul fers mag: wiTeli da vTxovT sxvadasxva miwodebuli ferebidan gadaalagos
mxolod wiTlebi.
2. moswavles vekiTxebiT sagnebis ferebTan dakavSirebul SekiTxvebs: ra ferisaa limoni? kitri? pomidori?
3. moswavles vaCvenebT sxvadasxva feris sagnebs da vekiTxebiT ra feria an vekiTxebiT miTxari romelia
wiTeli?

მხედველობითი აღქმის შეფასება (aRqmis konstantoba)

vaCvenebT moswavles naxats da vTxovT daasaxelos naxatze gamoxatuli

sagnebi.

detalis mixedviT mTliani figuris gamocnoba (aRqmis mTlianoba):

vTxovT gviTxras ra sagnebs xedavs naxatze
sivrciTi mimarTebebis aRqma:
sivrciTi mimarTebebis aRqma uzrunvelyofs sagnebis sivrceSi ganlagebis, erTmaneTis mimarT poziciisa da
maT Soris distanciis aRqmas.
aRniSnuli problemis semTxvevaSi bavSvebs uWirT:
 erTmaneTis msgavsi simboloebis garCeva (Z-x; m-n; S-w; 6-9);
 marJvena marcxenas garCeva
 weris dros uSveben sarkiseburSecdomebs (2-5);
 werisas asoebsa da calkeul sityvebs Soris manZilis gansazRvra;
 gzis gakvleva (mag: saklaso oTaxis migneba);
 cxrilebiT, sqemebiT, rukiT xelmZRvaneloba: erevaT CrdiloeTi- samxreTi, armosavleT-dasavleTi;
 drois aRmniSvneli cnebebis gageba: guSinwin-zeg.

rogor xdeba sivrciTi mimarTebebis Sefaseba?

1.vaCvenebT, erTmaneTTan garkveul sivrciT mimarTebaSi myof sxvadasxva figurebs da vTxovT gadaixatos
2. vTxovT gvaCvenos sakuTari marcxena xeli, marjvena xeli; vjdebiT moswavlis pirispir da vTxovT
gvaCvenos romelia Cveni marcxena Tvali, marjvena Tvali.

Tanmimdevrobis aRqma:
sagnebs Soris tanmimdevrobis aRqmis deficitis SemTxvevaSi bavSvebs uWirT:
 simboloebis tanmimdevrobis aRqma, mag: bavSvma SeiZleba 13 waikiTxos rogorc 31;
 romauli cifrebis wakiTxva; IV_VI; IX_XI;
 kiTxvisas xazis gamotoveba an ukve wakitxulTan dabruneba;
 ariTmetikuli gamosaxulebebis Sesrulebisas operaciebis Tanmimdevrobis aRreva.;
 kiTxvisas marcvlebis an asoebis Senacvleba.
yuradReba
relevantur stimulebze yuradrebis koncentraciisa da irelevanturi stimulebis ignorirebis unari informaciis
nebismier doneze mirebisa da daswavlis aucilebeli pirobaa. yuradRebis deficiti dabali akademiuri miRwevis
yvelaze xSiri mizezia. rogorc wesi, adamianis grZnobaTa organoebze uamravi gamRizianebeli moqmedebs,
magram yvela am gamRizianeblis erToblivad aRqma Tu Semcneva fizikurad SeuZlebelia. adamiani amCnevs
da naTlad aRiqvams mxolod im gamRizianeblebs, romlebic mis yuradRebas iqcevs da es gamRizianebeli
SesaZloa iyos erTi an ramodenime.

yuradRebis saxeebia: nebismieri da uneblie. nebismieri yuradRebis ZiriTadi damaxasiaTebeli is aris, rom
adamiani yuradRebas Segnebulad, gamiznulad aamoqmedebs da axdens mis regulacias. uneblie yuradRebis
SEmTxvevaSi ki gamrizianebeli Tavistavad, avtomaturad miizidavs adamianis yuradRebas. aseTi
gamrizianebeli SesaZloa iyos moulodneli Zlieri bgera an sinaTle.

yuradReba Semdegi TvisebebiT xasiaTdeba:

1. intensiuroba _ yuradRebis koncentracia xdeba xan meti, xan naklebi intensiurobiT, rac ganapirobebs
yuradRebis sagnis gancdis met-nakleb sinaTles (naTlad ganicdeba an arc ise naTlad ganicdeba).
2. cvalebadoba _ yuradRebis intensiuroba Cveulebriv pirobebSi icvleba, xan imatebs, xan iklebs. fizikurad
SeuZlebelia erTi da igive saganze an Sinaarsze mimarTuli yuradRebis intensiuroba iyos yovelTvis maRali, igi
periodulad mcirdeba da Semdeg isev imatebs.
3. moculoba _ ganisazRvreba im Sinaarsebis raodenobiT, romelic erTdroulad aRmoCndeba yuradRebis da
Sesabamisad, cnobierebis fokusSi. zrdasruli adamianis yuradRebis moculoba Seadgens 4-6 martiv
STabeWdilebas.
4. yuradRebis ganawileba _ yvelasaTvis cnobilia, rom adamians SeuZlia erTdroulad dakavdes sxvadasxva
aqtivobiT, magaliTad, uyuros televizors da moamzados sadili. amas adamiani asrulebs yuradRebis
ganawilebis xarjze. cxadia, erTdroulad, misi cnobierebis fokusSi orive aqtivoba ver moTavsdeba. isini
yuradRebis fokusSi Tavsdebian monacvleobiT.zog SemTxvevaSi SesaZlebelia ori sxvadasxva aqtivobis gaer-
Tianeba erT aqtivobad. magaliTad, roialze dakvrisas orive xelis gansxvavebuli aqtivobebi erTiandeba erT
struqturaSi da erT mTlian aqtivobad aRiqmeba. am SemTxvevaSi yuradRebis ganawileba erTi xelidan
meoreze ar aris saWiro da igi erTdroulad miepyroba orive xelis erTian aqtivobas.
5. yuradRebis gadanacvleba _ gulisxmobs erTi Sinaarsidan yuradRebis saswrafod mowyvetas da gadatanas
sxva, zogjer sruliad gansxvavebul Sinaarsze.
6. yuradRebis Segueba _ gamaRizianeblis SemCneva momentalurad ar xdeba, imisTvis, rom
gamaRizianebeli SevamCnioT, misi zemoqmedebis dawyebidan Cvens grZnobaTa organoebze, garkveuli dro
unda gavides (1-2wami) anu Cveni yuradReba gamaRizianebels unda Seeguos.
7. yuradRebis stabiluroba _ gamZleoba _ esaa yuradRebis simtkice anu gamZleoba, rac izomeba erTi da
igive Sinaarsze yuradRebis fiqsaciis xangrZlivobiT.
8. simyare anu gadauxradoba _ es aris yuradRebis met _ naklebi simyare, anu xelSemSleli, ucxo
gamaRizianeblis mimarT met-naklebi winaaRmdegobis xarisxi.
9. yuradRebis gavarjiSeba _ yuradRebis varjiSis Sedegad, SesaZlebelia misi yvela Tvisebis ganviTareba:
izrdeba misi intensiuroba, gamZleoba da a. S.

yuradRebis ganviTareba.

yuradRebis Canasaxovan formas warmoadgens saorientacio refleqsi Zalian adreul asakSi, saxeldobr,
refleqsuri xasiaTis mimarTva gamaRizianeblis mimarTulebiT, rac xels uwyobs gamaRizianeblis aRqmas.
aseTi moqmedeba sistematur xasiaTs iZens da bavSvisaTvis gansakuTrebiT damaxasiaTebeli xdeba 2
Tvidan.
1 წლამდე ბავშვის ყურადღება (სიფხიზლის დონე და კოგნიტური რესურსების
ფოკუსირება რაიმე აქტივობის განხორციელების პროცესში) ბევრად არის განპირობებული:
 სიახლით
 ჰაბიტუაციით - მრავლობითი ჩვენების შემდეგ სტიმულზე საპასუხო რეაქციის
შემცირებით
 ყურადღების სტიმულირება შესაძლებელია ახალი სათამაშოების/ობიექტების
შეთავაზებით.
3-5 წლის ასაკში ბავშვებს ყურადღების უკეთესი რესურსები აქვთ: მათ უკვე გარკვეული
დროით შეუძლიათ ყურადღების შეჩერება რაიმე აქტივობაზე (განსაკუთრებით თუ სხვების
აქტივობას იმეორებენ).
6-7 წლის ბავშვებს კი უკვე შეუძლიათ ნებისმიერად წარმართონ ყურადღება სიტყვიერი
ინსტრუქციების შესაბამისად. მით უმეტეს თუ ისინი მონაწილეობენ მათთვის კარგად ნაცნობა
გარემოსა და აქტივობაში
skolamdel asakSi yuradReba, iseve, rogorc nebismieri sxva qceva, impulsur xasiaTs atarebs, anu
yuradReba ar aris nebelobiT gaSualebuli da igi warimarTeba gamaRizianeblisken bavSvis uSualo
moTxovnilebis safuZvelze.
4 wlidan 6 wlamde ukve Tavs iCens nebismieri yuradRebis Canasaxebic.saskolo asakidan yuradRebis
nebismieri forma kidev ufro aqtiurdeba anu skolis periodi warmoadgens nebismieri yuradRebis ganviTarebis
periods.
saskolo asakidan, gansakuTrebiT 11 wlidan, aqtiurad viTardeba yuradRebis iseTi Tvisebebi, rogoricaa
_ yuradRebis moculoba, koncentracia, simyare da stabiluroba. adreul asakSi bavSvis yuradRebis moculoba
itevs erT STabeWdilebas. mas erTdroulad ar SeuZlia ara Tu ramdenime obieqtis aRqma, aramed obieqtis
erTze meti maxasiaTeblis gaTvaliswinebac. magaliTad, patara bavSvs, romelsac xelSi vaSli uWiravs, atami
rom mivawodoT vaSli gauvardeba, radganac Mmisi yuradReba maqsimalurad warimarTeba axali obieqtisken.
sabolood yuradRebis zrdasrulisTvis damaxasiaTebeli moculoba yalibdeba 16 wlis asakSi. saskolo
asakisTvis (adreul stadiaze) yuradRebis moculoba 2-3-s, 12 wlis asakSi ki 3-4 martiv STabeWdilebas
itevs.rac Seexeba yuradRebis stabilurobas _ 1 wlis bolos bavSvs SeuZlia yuradRebis warmarTva erTi
mimarTulebiT 15 wuTi.
oTxi wlis asakSi, TamaSiT garTuli bavSvis yuradReba daaxloebiT erTi saaTi SeiZleba iyos
mimarTuli erT STabeWdilebaze.
6 wlisaTvis es dro izrdeba saaTnaxevramde.yuradRebis koncentraciis (gadaxradoba-gadauxradoba)
unari mniSvnelovnad izrdeba 5 wlis asakidan.saskolo asakidan gansakuTrebiT viTardeba nebismieri yur-
adRebis koncentraciis unari, magram sagrZnoblad maRal dones is aRwevs 11 wlis asakidan.
 ganviTarebis maqsimums ki _ 14-15 wlisTvis.skolis asakSi swavlis procesi erTis mxriv, aviTarebs
yuradRebas, meores mxriv, nebismieri yuradRebis ganviTareba uzrunvelyofs swavlis efeqturobas.

ყურადღების ტიპები (Sohlberg and Mateer):

ფოკუსირებული ყურადღება / სხვადასხვა მოდალობის სტიმულზე ყურადღების წარმართვა -
სტიმული იწვევს ყურადღებას
ყურადღების მდგრადობა (სიფხიზლე) / ყურადღების კონცენტრაციის უნარი. es aris yuradRebis
met _ naklebi simyare, anu xelSemSleli, ucxo gamaRizianeblis mimarT met-naklebi winaaRmdegobis xarisxi.
სელექციური(arCeviTi) ყურადღება / დავალების შესრულების პროცესში შერჩევითი
კონცენტრაცია - დავალება განსაზღვრავს ყურადღების ფოკუსს. arCeviToba im Sinaarsebis mimarT,
romlebic cnobierebis centrSi unda ganTavsdes.
ცვალებადი ყურადღება / ყურადღების გადანაცვლებადობა დავალებებს შორის. gulisxmobs erTi
Sinaarsidan yuradRebis saswrafod mowyvetas da gadatanas sxva, zogjer sruliad gansxvavebul Sinaarsze.
გაყოფილი (გახლეჩილი ყურადღება) / ერთდროულად ორი დავალების შესრულების უნარი.
cnobilia, rom adamians SeuZlia erTdroulad dakavdes sxvadasxva aqtivobiT, mag: uyuros uyuros televizors da
moamzados sadili. amas adamiani asrulebs yuradRebis ganawilebis xarjze. cxadia, erTdroulad, misi
cnobierebis fokusSi orive aqtivoba ver moTavsdeba. isini yuradRebis fokusSi Tavsdebian monacvleobiT.zog
SemTxvevaSi SesaZlebelia ori sxvadasxva aqtivobis gaerTianeba erT aqtivobad. magaliTad, roialze dakvrisas
orive xelis gansxvavebuli aqtivobebi erTiandeba erT struqturaSi da erT mTlian aqtivobad aRiqmeba. am
SemTxvevaSi yuradRebis ganawileba erTi xelidan meoreze ar aris saWiro da igi erTdroulad miepyroba orive
xelis erTian aqtivobas. davamatoT yuradRebis Tvisebebi

yuradRebis deficitis mqone bavSvs:

ადვილად ეფანტება ყურადღება
უჭირს დავალებაზე კონცენტრირება
უჭირს ყურადღების გადანაცვლება
ადვილად იღლება და იფიტება
ხტება ერთი ამოცანიდან მეორეზე
ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ არ უსმენს
ხშირად კარგავს ნივთებს
ავიწყდება დავალება

rogor SevafasoT yuradReba?

1. Sultes cxrilebi -yuradRebis koncentraciis da mdgradobis Sesamowmeblad.

 moswavle vaZlevT cxrils, sadac 1 dan 25 mde cifrebi areulad aris mocemuli da vTxovT TiTis miyolebiT
gvaCvenos cifrebi Tanmimdevrulad (dro: 30-35 wm)
 moswavles eZleva cifrebis cxrili, sadac mocemulia cifrebi 1dan 25 mde areulad. cifrebi mocemulia or ferSi
(Savi da wiTeli). moswavles evaleba TiTis miyolebiT gvaCvenos mxolod Savi an mxolod wiTeli cifrebi
Tanmimdevrulad (dro: 120 wm)

 moswavles eZleva cifrebis cxrili, sadac mocemulia cifrebi 1dan 12 mde areulad. cifrebi mocemulia or ferSi
(Savi da wiTeli). moswavles evaleba TiTis miyolebiT gvaCvenos erTi feris cifrebi swori TanmimdevrobiT,
meore feris cifrebi ukuRma TanmimdevrobiT. mag: 1 (wiTeli) 12 (Savi), 2 (wiTeli) 11 (Savi) da a.S. (dro 120
wm)

2.veqsleris subtesti kodireba – seleqciurobis Sesamowmeblad.

moswavles eZleva cxrili (nimuSi) sadac yovel figuras sxvadasxva simbolo aqvs Caxatuli. mas eZleva calke
cxrili (Sesavsebi), sadac man miwodebuli drois ganmavlobaSi unda Caxatos cariel figuraSi Sesabamisi
simbolo. moswavleebis SemTxvevaSi, romlebmac ician cifrebis cnoba, es simboloebi SesaZloa iyos cifrebi.
(dro????)

3.ipovne gansxvaveba or naxats Soris- koncentraciisa da gadanacvlebadobis Sesamowmeblad.

4. ლანდოლტის რგოლები - yuradRebis koncentraciis Sesamowmeblad 10-12 wlis zemoT asakSi.
moswavles eZleva cxrili, sadac Caxatulia sxvadasxva mxares gaxsnili rgolebi. mas eZleva davaleba
gadaxazos erTi mimarTulebiT gaxsnili rgolebi. (dro???)

mexsiereba
 informaciis Senaxva da saWiroebis SemTxvevaSi misi gamoyeneba erT-erTi yvelaze mniSvnelovani
unaria, romelzec damokidebulia bavSvis akademiuri miRweva. bavSvebis garveul nawils aqvs mexsierebis
sxvadasxva tipis problema, romelic specifikur xasiaTs atarebs, anu vlindeba mxolod ert sferoSi; magaliTad,
bavSvi SesaZloa kargad imaxsovrobdes mxolod vizualur informacias, magram uWirdes smeniT aRqmuli
informaciis damaxsovreba.
damaxsovrebis specifikidan gamomdinare, gamoyofen mexsierebis uneblie da nebismier formebs: uneblie
forma gulisxmobs, rom ama Tu im masalis damaxsovreba xdeba spontanurad, uneblied, yovelgvari winaswar
ganzraxvis gareSe.nebismieri damaxsovrebis dros, adamiani ama Tu im informacias mizanmimarTulad,
nebismierad imaxsovrebs; efeqturi damaxsovrebisTvis ki, damaxsovrebis meqanizmebs iyenebs. imisda
mixedviT, Tu romeli modalobis grZnobaTa organos gziT Semodis CvenSi dasamaxsovrebeli masala,
gamoyofen mexsierebis sam saxes _ mxedvelobiTs, smeniTs da taqtilurs.

damaxsovrebis procesi Sedgeba sami nawilisgan: 1) informaciis aRbeWdva; 2) gadamuSaveba da

Senaxva;3) aRdgena.

კოდირება ð შენახვა ð აღდგენა

kodireba. es aris StabeWdilebis miReba, anu fsiqikur sistemaSi informaciis Semosvla.

informaciis miRebis Semdeg mexsierebis procesis Semdegi fazaa Senaxva. adamianis mexsirebis sistemaSi
ESemosul informacias Senaxva esaWiroeba, imisaTvis rom SEsaZlebeli iyos misi aRdgena maSin, roca es
saWiro iqneba. SEnaxva aRbeWdili fsiqikuri masalis aqriuri gadamuSavebis procesia. igi moicav informaciis
daxarisxebas, organizebas, gaSifrvas.
mexsierebis procesis damasrulebeli etapi aris aRdgena.- saWiro informaciis moZieba da mexsierebis
sacavidan informaciis amotana. aRdgenis warmatebuloba damikidebulia imaze, Tu ramdenad Rrma da
xarisxiania informaciis gadamuSaveba. aqtiuri ardgenisgan unda ganvasxvavoT cnoba. am dros adamiani ver
aradgens informacias, magram mas SeuZlia gaaigivos amjamad amjamad aRqmuli informacia warsulSi
aRqmulTan, e.i icnos igi.

mexsiereba sami nawilisgan Sedgeba: 1. sensoruli registri, romelSic aRibeWdeba sensoruli organoebis mier
miRebuli informacia.2. xanmokle mexsiereba, romelic inaxavs imas, rasac mocemul momentSi adamiani
acnobierebs.3. xangrZlivi mexsiereba, romelic inaxavs informacias mTeli cxovrebis manZilze. informacia
aRibeWdeba jer sensorul registrSi, sadac Cerdeba 250 mwm. ganmavlobaSi, aqedan informacia an ikargeba,
an gadadis xanmokle mexsierebaSi, sadac xdeba mocemuli informaciis gacnobiereba da inaxeba 30 wamis
ganmavlobaSi.xangrZliv mexsierebaSi aRbeWdili informacia, zogi mecnieris azriT, arasdros ar ikargeba.
gamoyofen informaciis sam saxes, romelic mexsierebaSi aRibeWdeba an inaxeba. es aris: xatebi,
qmedebebi da sityvebi. aqedan gamomdinare, gamoyofen mexsierebis sam saxes: mxedvelobiTs, motoruls da
verbalurs.

mexsierebis ganviTareba

mxedvelobis mexsiereba filogeneturad pirvelia, aseve, Zalian adre iCens Tavs motoruli
mexsiereba. rac Seexeba verbalurs, igi mxolod 4-6 wlis asakSi yalibdeba. metyvelebis ganviTareba,
skolamdeli asakis bavSvs, saSualebas aZlevs ufro didi informacia xangrZlivad Seinaxos.
1 წლიდან 1 1/2 წლამდე ასაკში ბავშვებს ნაკლებად აქვთ განვითარებული ცნობიერი
მეხსიერება - გავიხსენო, წარსულში რა მოხდა
 ადრეულ ასაკში კი ბავშვებს უკვე შეუძლიათ ობიექტების სიმრავლიდან გამოარჩიონ
ადრე ნანახი ობიექტი - იცნონ ის.
 cnobis mexsiereba aucilebelia didi moculobis informaciis kodirebisa da SenarCunebisTvis.
  2-5 wlis asakis bavSvebs sagnebis mxolod erTxel Cvenebis SemTxvevaSic ki advilad SeuZliaT
aRidginon 80-90%.
 5-7 wlidan damaxsovrebuli masalis aRdgena sagrZnoblad umjobesdeba, izrdeba mexsierebis
moculoba. mocemuli asakidan bavSvebi aqtiurad iyeneben damaxsovrebis meqanizms da dam-

axsovrebac ukve mizanmimarTul da nebelobiT xasiaTs iZens. 6 წლის ასაკისთვის ბავშვებს

უკვე შეუძლიათ გამეორება დამახსოვრების მიზნით გარე დახმარების შემთხვევაში,
რაც აუმჯობესებს დამახსოვრებას.

mexsierebis formebi:

sensoruli mexsiereba
SegrZnebis organoebiT (mxedveloba, smena, taqtiluri) miRebuli informaciis aRbeWdva Zalian mcire droiT.
Tu sensorul mexsierebaSi arbeWdili informaciis raRac nawili yuradRebis obieqti gaxdeba, is sedarebit
xangrZlivi droit iqneba SenarCunebuli da gadainacvlebs xanmokle mexsierebis blokSi, xolo rac saWiro ar aris
waiSleba.

xanmokle mexsiereba
xanmokle mexsierebaSi sensoruli mexsierebidan is Sinaarsi gadadis, romelzec moxdeba yuradRebis
koncentracia. xanmokle mexsierebaSi informaciis Senaxvis dro ganisazRvreba 20-30 wamiT, Tu ar moxdeba
misi gameoreba. SEzRudulia misi moculobac. eqsperimentulad im elementebis raodenoba, romlis aRdgena
uSecdomoT SeuZlia adamians erTi miwodebisas aris 5 dan 9 erTeulamde. (7+_2)erteulebi SeiZleba iyos
cifrebi da simboloebi, asoebi da sityvebi. sityvebSi ufro metia asoa, vidre ubralod asoebis miwodebisas,
magram damaxsovrebuli sityvebis, anu calkeuli erteulebis raodeboba mainc 7 rCeba.
xanmokle mexsierebas sxvagvarad operatiul mexsierebasac uwodeben. aseTi mexsiereba aucilebelia, rom
Tqven, magaliTad, gaigoT im winadadebis Sinaarsi, romelsac axla kiTxulobT. is sasualebas gvaZlevs
davimaxsovroT telefonis nomeri erti gameorebis Semdeg. xanmokle mexsiereba afiqsirebs xangrZliv
mexsierebaSi Sesatan masalas gameorebis saSualebiT.
ratom xdeba xanmokle mexsierebidan informaciis dakargva? aq mtavar rols xanmokle mexsierebaSi axali
informaciis Semosvla dam is mier Zvelis gandevna (e.w. interferencia)

xangrZlivi mexsiereba
xangrZlivi mexsiereba informaciis gadamusavebis bolo etapia. xangrZlivi mexsierebis moculoba da senaxvis
dro praqtikulad ganusazRvrelia. aq Senaxuli informacia mTeli cxovrebis ganmavlobaSi inaxeba. xangrZlivi
mexsiereba gamoirceva stabilurobit: imis didi nawili, rac dRes gvaxsovs, gvemaxsovreba xval, erTi kviris
Semdeg da ufro gvianac.
xangrZliv mexsierebaze seriozul gavlenas axdebs gageba. adamianebi ufro kargad imaxsovreben
mniSvnelobebs- azrs.

semantikuri da epizoduri mexsiereba

Cven vflobT codnas samyaros Sesaxeb. esaa codna sagnebisa da movlenebis Sesaxeb. enis codna, wesebis,
kanonebis, faqtebis, strategiebis codna. asset mexsierebas semantikuri mexsiereba ewodeba. xangrZliv
mexsierebaSi Senaxulia Cveni piradi mogonebebi, cnobebi, romlebic adamianis cxovrebis sxvadasxva epizods
exeba. asset mexsierebas epizoduri mexsiereba ewodeba. epizoduri mexsiereba damokidebulia semantikur
mexsierebaze, semantikuri mexsierebas ki SeuZlia imoqmedos epizodurisgan damoukideblad. SesaZlebelia
adamianma icodes Wadrakis TamaSi da isic icodes, rom man Wadrakis TamaSi icis, magram ar axsovdes
uTamaSia Tu ara Wadraki. es epizoduri mexsierebis moSlisas xdeba xolme. epizoduri mexsiereba pirovnebis
istoriuli mexsierebaa, is avtobiografiuli xasiaTisaa.

რას ნიშნავს მეხსიერების პრობლემა?

bavSvi:
ვერ იხსენებს, მასწავლებელმა რა დავალება მისცა
ავიწყდება, სად დადო თავისი ნივთები
ვერ იმახსოვრებს ამოცანის პირობას
იმახსოვრებს შერჩევითად
ვერ ყვება, მაგრამ შეუძლია კითხვებზე პასუხის გაცემა
ვერ იხსენებს, მაგრამ ცნობს
უჭირს რთული და გრძელი ინსტრუქციის გაგება

rogor SevafasoT mexsiereba?

– ვერბალური მეხსიერება (xanmokle)

 3-3 სიტყვისგან შემდგარი 2 ჯგუფის დამახსოვრება. moswavles vukiTxavT 3 -3 sityvisgan
Semdger or jgufs da vTxovT gaimeoros erTi jgufis wakitxvis Semdeg jer pirveli jgufis sityvebi da meore
jgufis wakitxvis Semdeg meore jgufis sityvebi. amis Semdeg vTxovT gaimeoros orive jgufis sityvebi
erTad. sityvebis jgufs vukiTxavT maqsimum 3-jer.

instruqcia: exla wavikiTxav sityvebs 2 jgufad, TiTo jgufSi iqneba 3 sityva. ecade daimaxsovro romeli
sityvebi iyo pirvel jgufSi da romeli meoreSi.
am testiT vamowmebT xom ar uSlis gvian damaxsovrebuli masala adre damaxsovrebul masalas xels
(magaliTad, bavSvma SesaZloa iswavlos jer qarTulis gakveTili, Semdeg istoriis da istoriis gakveTilze
naswavlma infomaciam xeli SeuSalos qarTulis gakveTilze naswavlis gaxsenebaSi.)

 6 sityvis Tanmimdevrulad aRdgena. moswavles vukitxavT 6 sityvas (maqsimum 4-jer) da vTxovT

gaimeoros zustad igive TanmimdevrobiT.
(am testiT vamowmebT kiTxvis siTuleebi xo mar aris gamowveuli uSualo verbaluri mexsierebis
moculobis SeviwrovebiT.)
 8/10 სიტყვის დასწავლა. moswavles vukiTxavT 10 sityvas (maqsimum 5 jer) da vTxovT gaixsenos
rac SeiZleba meti sityva. 5-jer wakitxvis Semdeg normaSi unda gaimeoros 8 sityva. viniSnavT, ramdeni
sityva aRadgina pirveli, meore da a.S wakiTxvis Semdeg. Tu vxedavT, rom gameorebebTan ertad
aRdgenili sityvebis raodenoba mcirdeba, saxezea gamofitva.

instruqcia: me exla wavikiTxav 10 sityvas da ecade daimaxsovro, am 10 sityvas wavikiTxav ramodenimejer

da mTavaria yoveli Cemi wakiTxvis Semdeg ecado gaixseno rac SeidZleba meti sityva, Tanmimdevrobas
mniSvneloba ar aqvs.

 მოთხრობის დამახსოვრება (11 წინადადებისგან შემდგარი). moswavles vukiTxavT 11

winadadebisgan SEmdgar moTxrobas da vTxovT Semdeg Tavad mogviyves.

viniSnavT:
 აღადგენს შინაარს, დეტალებით;
 ახსოვს ძირითადი აზრი, დეტალებს ვერ იხსენებს(მაგ: ვერ აკონკრეტებს გმირებს, ადგილს და ა.შ.)
 ახსოვს მხოლოდ ცალკეული დეტალები
 ახსოვს რაზე იყო, მაგრამ შინაარს ვერ იხსენებს
 ვერ იხსენებს

– ვიზუალური მეხსიერება (xanmokle)

• 6 ფიგურის დამახსოვრება და ხატვით აღდგენა / ან ცნობა (10-15 წმ)
moswavles vawvdiT naxats, sadac daxatulia 6 figura (figurebis minimaluri raodenoba aris 3, maqsimaluri 9).
vaCvenebT 10-15 wamis ganmavlobaSi da vTxovT daxatos (aqtiuri aRdgena). Tu ver daxatavs, vaCvenebT
sxva naxats, sadac sxva figurebs Soris micemulia adre nacvenebi 6 figura da vtxovT gvacvenos romeli
figurebi vaCveneT. (cnoba) (SeiZleba gamoviyenoT naxatebic)

sxva naxatebTan erTad

• სიუჟეტური სურათის დამახსოვრება (20 წმ)
moswavles vacvenebT sxvadasxva baratebze daxatul 3 (maqsimum 5) naxats (siujets) 20 wamis
ganmavlobaSi. SEmdeg am baraTebs avurevt da vTxovT daalagos ise, rogorc es iyo miwodebuli.

მუშა მეხსიერების შეფასება

– ციფრების მზარდი რაოდენობა. moswavles vukiTxavt cifrebis rigs mzardi raodenobiT da vTxovT
gaimeoros.

instruqcia: exla wavikiTxav cifrebs da zustad igive TanmimdevrobiT gaimeore, rogorc me vityvi
• პირდაპირი ჩამოთვლა

ოპერატიული მეხსიერება

ციფრების რიგი პასუხი შედეგი ციფრების რიგი პასუხი შედეგი

1 2 5 1 16
2 2 5 8 2 1 6 3

3 4 7 2 5 3 9 1 5 3

4 6 3 5 1 2 4 4 2 1 7 5
5 8 3 6 7 1 4 5 3 5 1 6 2 8
6 2 5 8 9 4 3 2 6 6 4 5 1 9 3 2
7 9 6 4 2 7 1 3 5 7 7 1 4 2 8 3 6 5

• უკუ ჩამოთვლა
instruqcia: exla isev cifrebs wavikiTxav, oRond Sen meubnebi ukuRma (Tu ver gaigo vuxsniT: me Tu vityvi
1-2 Sen ambob 2-1)

normaSi gansvla pirdapir da ukuCamoTvlas Soris aris 1 erTeuli.

ვერბალური მეხსიერება (xangrZlivi)
vamowmebT xanmokle mexsierebis Sefasebidan daaxloebiT naxevari saaTis Semdeg. sasurvelia SualedSi
moswavle dakavebuli iyos raime aqtivobiT

 moswavles vTxovT gaixsenos rac SeiZleba meti sityva Camotvlili 10 sityvidan. gadavadebul
maxsovrobaze norma aris 6-8 sityva.
 moswavles vTxovT mogviyves adre wakiTxuli moTxroba. vaxdenT CaniSvnas igive principiT, rogorc
xanmokle mexsierebis SemTxvevaSi.

vizualuri mexsiereba (xangrZlivi)

vamowmebT xanmokle mexsierebis Sefasebidan daaxloebiT naxevari saaTis Semdeg. sasurvelia SualedSi
moswavle dakavebuli iyos raime aqtivobiT

 miwodebuli naxatebis aRdgena (9,6,3) viniSnavT ramdeni naxati aRadgina an icon

 miwodebuli siujeturi suraTis ardgena
motoruli ganviTareba

motorika warmoadgens moZraobaTa erTobliobas, romelic mimarTulia konkretuli miznis Sesrulebisken,

gamoxatulia sxeulis moZraobebSi da xorcieldeba mamoZravebeli kunTebis saSualebiT. motoruli aqti
Sedgeba, rogorc erTi konkretuli moZraobisgan, aseve moZraobaTa seriisgan. igi droSi mimdinare da
dinamiuri procesia, rasac warmarTavs tvinis mamoZravebeli ubnebi da Sesabamisi motoneironebi. imisaTvis,
rom moZraoba ganxorcieldes, aucilebelia ara mxolod eferentuli (daRmavali) impulsebis gagzavna tvinidan
kunTisaken, aramed isic, rom tvins ganuwyvetliv hqondes informacia mamoZravebeli organos sivrceSi
mdebareobis Sesaxeb, raTa akontrolos motoruli aqti. ganasxvaveben msxvil da natif motorikas.

msxvili motorika aris didi amplitudis moZraobebi, romelTac axorcielebs didi zomis kunTebi, anu es aris
unari gamoiyeno mTliani sxeulis an didi kunTebis SesaZleblobebi. msxvili motorika es aris bavSvis unari,
akontrolos kidurebi da msxvili kunTebi, romelTa saSualebiTac igi axerxebs Tavis daWeras, jdomas, siaruls,
sirbils, xtunvas.
natifi motorika aris bavSvis unari, akontrolos wvrili, Txeli kunTebi (majisa da Titebis momxreli da gamSleli
kunTebi da Tvalis kunTebi, romlebic gansazRvraven mxedvelobis mimarTulebas), romelta saSualebiTac igi
axerxebs Tvali gaayolos sagnebs, moeWidos saTamaSos da sxva. natifi motorika aris mcire amplitudis
moZraobebi, romelTa SesrulebaSi monawileoben TiTebi, anu es aris adamianis unari, gamoiyenos xelis da
gansakuTrebiT, TiTebis SesaZleblobebi (wera, Wra, mozaikis awyoba da a.S). sxvadasxva motoruli unarebis
ganviTareba moiTxovs garkveul etapebis ganviTarebas. magaliTad, xelebis gamoyeneba moicavs Cvilis
tacebiTi refleqsidan nebismieri tacebis aqtSi gadasvlas, es ukanaskneli ki _ Semdeg xelis pincetiseburi
gamoyenebis unarSi gadaizrdeba. sami wlis bolosTvis manualuri (xelis) sqemebi erTiandeba sxva motorul,
perceptul da verbalur sqemebSi. magaliTad, bavSvs SeuZlia ilaparakos da amavdroulad gamoiyenos
Cangali.motoruli unarebis saboloo srulyofa xdeba aTi-Tormeti wlisaTvis.
natifi motoruli unarebis mniSvneloba. natif motorikas gadamwyveti roli aqvs garemosTan adaptaciis
procesSi. xelebi aris is iaraRi, romelsac Cven ganuwyvetlad viyenebT. es unari ganviTarebas iwyebs adreuli
bavSvobidan.
bavSvs, romelsac ama Tu im mizezis gamo uWirs xelebis gamoyeneba, naklebi SesaZlebloba aqvs garemodan
miiRos sensoruli informacia. imisTvis, rom bavSvs aqtiuri urTierToba hqondes garemosTan da gadawyvitos
iseTi amocanebi, rogoricaa Cacma, dabana, megobrebTan an saTamaSoebiT TamaSi, makratlis da fanqris
gamoyeneba, bevr sxva faqtorebTan erTad, aucilebelia mas garemodan hqondes sensoruli informacia. Svid
wlamde bavSvis tvini pirvel rigSi warmoadgens sensoruli informaciis gadamuSavebis organos. dasawyisSi
bavSvebi swavloben sakuTar sxeuls Sexebis, moZraobis, ynosvis da gemos SegrZnebebis saSualebiT, Semdeg
Seimecneben garemos da masSi arsebul obieqtebs mxedvelobis da smenis saSualebiT.moZraobis procesSi
Tavis tvini ganuwyvetliv iRebs informacias sxeulis da misi nawilebis sivrceSi mdebareobis da gadaadgilebis
Sesaxeb. es saSualebas aZlevs bavSvs akontrolos da daxvewos moZraoba. analogiurad, Sexeba da taqtiluri
SegrZnebebi exmareba bavSvs Seicnos sakuTari sxeuli da akontrolos motoruli aqti, magaliTad, mozomos Zala
da siswrafe fanqris an makratlis gamoyenebisas Tu nebismieri sxva saxis aqtivobisas. moZraobaTa
organizaciasa da daxvewaSi didi roli aqvs mxedvelobas. mxedvelobis aseTi roli gansakuTrebiT
mniSvnelovania adreul asakSi, roca moZraobebi (amaTgan isinic, romlebic Semdeg avtomatizirebulia,
magaliTad, siaruli), aqtiurad kontroldeba mxedvelobis mier.Zalian mniSvnelovania mxedvelobis roli Tvalis da
xelis koordinaciis CamoyalibebaSi, ris gareSec SeuZlebelia wera da sxva aranakleb mniSvnelovani motoruli
aqtebis ganxorcieleba. aseve, Zalian mniSvnelovania sxeulis sxvadasxva nawilebis moZraobaTa
reciprokulobis anu SeTanxmebulobis, erTdroulobis Camoyalibeba. aseTi SeTanxmebulobis gareSe
SeuZlebelia mizanmimarTuli motoruli aqtis ganxorcieleba. moZraobaTa SeTanxmebulobis ganviTarebaSi didi
roli akisria xoxvis stadias. xoxvis procesSi bavSvi swavlobs rogor SeaTanxmos sxeulis nawilebis moZraobebi
erTmaneTTan, rac safuZvlad udevs SemdegSi reciprokuli motoruli aqtebis arsebobas.
bavSvis motoruli ganviTareba 3 ZiriTad kanonzomierebas efuZneba:
 moZraobis unaris ganviTareba, romelic iwyeba zemodan qveviT, anu Tavidan fexebisaken. jer
iwyeba mzeris fiqsacia, Semdeg Tvalis koordinirebuli mzeda kidurebis, tanisa da bolos qveda
kidurebis moZraoba. bavSvebi moZraobaTa kontrols iwyeben Tavidan da gadadian fexis TiTebze.
Tavis da mxrebis kontrolis unari ontogeneturad win uswrebs siarulis an natifi motorikis Camoya-
libebas.

 moZraobiTi unarebis ganvitareba mimdinareobs centridan periferiisaken anu ganStoebebisaken.

Tavdapirvelad ixveweba im kunTebis moZraoba, romlebic sxeulis centralur nawilSia ganlagebuli.
amdenad, adamiani jer swavlobs Tavis daWeras da SEmdeg vitardeba xelis tacebis moZraoba.
dasawyisSi bavSvebi swavloben sxeulTan axlo myofi saxsrebis (proqsimaluri), mogvianebiT _
Sors myofi saxsrebis (distaluri) kontrols. e.i. bavSvi jer axerxebs mxrebis gakontrolebas,
mogvianebiT ki idayvebis, majebis da TiTebis

 motorikis ganviTareba gulisxmobs arakoordinirebuli, martivi moZraobebis TandaTanobiT

specifikuri da rTuli moZraobebiT Secvlas. pirveli moZraoba aris mTlian sxeulebrivi moZraoba.
mogvianebiT bavSvebi swavloben sxeulis konkretuli nawilis moZraobaTa marTvas.
motoruli ganviTareba
dasawyisSi bavSvis moZraobebi nakleb diferencirebuli da difuziuria. oTxi Tvis asakSi misi miRweva
motorul SesaZleblo bebSi aris muclidan zurgze gadatrialeba (an piriqiT) da rkaliviT moxra. aseve oTxi
Tvis bavSvebi aRmoaCenen, rom aqvT xelebi da fexebi.
xuTi _ rva Tvis asakSi xorcieldeba vizualurad mimarTuli taceba, anu bavSvebs SeuZliaT moipovon
sagani mxedvelobiT gaSualebuli moZraobiT da gadaitanon igi xelidan xelSi. aseve rva Tvis bavSvs
SeuZlia damoukideblad wamojdoma da jdoma; gadaadgileba cocviT.
cxra Tvis asakSi bavSvi iwyebs Zalebis mosinjvas pirveli nabijebis gadasadgmelad.
erTi wlis bavSvi aqtiurad manipulirebs sagnebiT, iwyebs TiTebis pincetiseburad gamoyenebas. bevri
maTgani iwyebs kovziT damoukideblad Wamas.
Tvrameti Tvis asakSi TiTqmis yvela bavSvi dadis damoukideblad.
wlinaxevris bavSvebs SeuZliaT aagon koSki ori-oTxi kubisagan. mocemul asakSi aqtiurad viTardeba
mibaZvis unari.oridan eqvs wlamde ufro swrafad da intensiurad viTardeba msxvili motorika. natifi
motorika viTardeba nela.
sami wlis bavSvebs aramarto siaruli da sirbili SeuZliaT, aramed, samTvliani velosipedis tareba da
koSkis ageba eqvsi-rva kubisagan.

motoruli ganviTarebis mniSvneloba, erTi SexedviT, ar aris dakavSirebuli bavSvis akademiuri Cvevebis
atvisebasTan, Tumca swavlaSi problemebis mqone bavSvebis umravlesobas aReniSneba motoruli
ganvitarebis Seferxeba. motoruli ganviTareba sxva fsiqikuri funqciebis ganvitarebis winapirobaa,
magaliTad, siarulTan erTad bavSvi iwyebs garemos sam ganzomilebaSi arqmas, sagnebs Soris sivrciTi
mimarTebebis damyarebas, garemos aqtiur SEswavlas. motoruli ganviTarebis SEferxeba iwvevs sxva
funqciebis ganviTarebis meoreul Seferxebas.

msxvili motorikis problemebis mqone bavSvi:

იშვიათად დგას გამართული: ეყუდება კედელს ან რაიმე საყრდენს
არ იცის რა აკეთოს თავისუფალ დროს ან თავისულფალ სივრცეში
გაუცნობიერებლად ეჯახება ადამიანებს და საგნებს
თავს არიდებს ან არაკომფორტულად გრძნობს თავს სათამაშო მოედანზე (სასრიალო,
საქანელა და ა.შ.)
 ხშირად და ადვილად ეცემა, ცურდება სკამიდან

natifi motorikis problemebis mqone bavSvs:

ფანქარი, კალამი უჭირავს მუშტით
არ შეუძლია ღილების, Tasmebis შეკვრა - გახსნა
უჭირს მარტივი ფიგურების კოპირება, დახატვა
არ შეუძლია ხელისთვის სხვადსხვა პოზის მინიჭება
არ შეუძლია/უჭირს წერა
uWirT makratlis, saTlelis gamoyeneba.

rogor SevafasoT motorika?

msxvili motorika
ori fexiT axtoma.
gadaxtoma 20 sm.-ze.
burTis gadagdeba da daWera (3 wlis asakSi didi burTi, 7 wlidan patara burTi)

wonasworoba
swor xazze gavla
rombergis poza- erTi fexis wveri meore fexis quslTan, xelebi gaSlili da Tvalebi daxuWuli

natifi motorika

moswavles vaCvenebT TiTebiT garkveul pozebs da vTxovT gaimeoros: kurdRlis yurebi, Txis rqebi,
saTvale.

metyveleba

მეტყველება წარმოადგენს უმაღლეს ფსიქიკურ ფუნქციას, რომლის განვითარებაც ენის

დაუფლების პროცესში ხდება. metyvelebis, rogorc komunikaciis ZiriTadi saSualebis, asakis
SEsabamisad ganviTareba saskolo garemoSi warmatebuli funqcionirebis aucilebeli pirobaa da uzrunvelyofs
akademiuri cvevebis aTvisebasa da socialuri unarebis ganviTarebas.

metyvelebis ganviTareba

metyvelebis ganviTareba gulisxmobs, rom bavSvi dasawyisSi aRiqvams metyvelebis fonematur mxares _
bgeraTa erTobliobas, Semdeg ki masSi debs garkveul mniSvnelobas (semantika). skolamdel asakSi
metyveleba viTardeba ori mimarTulebiT _ jer viTardeba enis, sxvisi metyvelebis gagebis unari _ impresiuli
metyveleba. amas ki mosdevs sityvebis, mogvianebiT, winadadebebis warmoTqmis unaris formireba _
eqspresiuli (aqtiuri) metyveleba.metyvelebis gagebis unari yovelTvis win uswrebs warmoTqmis unars,
magaliTad, rva Tvis bavSvs esmis `deda~ da `mama~ _ sityvebis mniSvneloba, xolo misi warmoTqma
SeuZlia 14 Tvis asakSi. aseve ToTxmeti Tvis bavSvs esmis sakmaod rTuli instruqcia, magaliTad, Sedi
oTaxSi da moitane orcxobila, maSin roca is ver axerxebs or sityviani winadadebis Sedgenasac ki.bavSvis
enis ganviTareba moicavs 3 periods:
1. metyvelebamdeli periodi. am asakSi bavSvi gamoscems xmebs, tiris, daaxloebiT eqvsi kviris asakSi
iwyebs RuRuns, xolo eqvsi Tvis asakSi _ titins. titinis procesSi bavSvebi varjiSoben, swavloben bgerebis
gamoTqmas.
2. erT sityviani winadadebebis periodibavSvebis umravlesoba pirvel sityvebs ambobs erTi wlis bolos, 2
wlisaTvis es procesi gacilebiT swrafad mimdinareobs.
3. or sityviani winadadebebis periodiori wlis bolos bavSvi agebs or sityvian winadadebebs, riTac
gamoxatavs Tavis survils an aRwers movlenebs. unda iTqvas, rom am winadadebebSi ar aris daculi enis
gramatikuli struqtura; bavSvis metyvelebas aqvs telegrafuli xasiaTi, rac gulisxmobs, rom bavSvebi
winadadebebSi iyeneben yvelaze informaciul sityvebs _ zmnebs, arsebiT saxelebs da zedsarTav
saxelebs.niSandoblivia, rom metyvelebis procesSi bavSvebi aqtiurad rTaven Jestikulacias.bavSvis
metyvelebis ganviTareba skolamdel periodSi stadiebad mimdinareobs. jer bavSvebi ayalibeben or sityvian
winadadebebs. meore etapze bavSvebs SeuZliaT gamoiyenon fleqsiebi _ magaliTad, wavedi, waxvedi,
wavida, waval, mivdivar da a. S. mesame stadiaze bavSvebi cvlian winadadebis formebs. magaliTad, ambo-
ben kiTxviT Tu brZanebiT winadadebebs. Semdgom etapze bavSvebi operireben rTuli konstruqciebiT. isini
metyveleben rTuli, damokidebuli winadadebiT.skolis periodSi Zalian intensiurad viTardeba zepiri, gabmuli
metyveleba. amasTanave, enisa da metyvelebis ganviTarebisaTvis, umniSvnelovanes aspeqts Seadgens
wera-kiTxvasTan dakavSirebuli Cvevebis Camoyalibeba.

metyvelebis formebi:

ექსპრესიული მეტყველება - ენის საშუალებით ინფორმაციის გადმოცემის პროცესი

(ზეპირი/წერითი);
იმპრესიული მეტყველება - ენის საშუალებით გადმოცემული ინფორმაციის გაგების პროცესი
(ზეპირი/წერითი).
შინაგანი მეტყველება: შეკვეცილი ფორმა, პრედიკატულობა და პირდაპირი დაკვირვებისთვის
მიუწვდომლობა.

მეტყველება, როგორც რთული სისტემა, მოითხოვს სხვა ფსიქიკური ფუნქციების

მონაწილეობას და თავის მხრივ, აქტიურად მონაწილეობს სხვა უმაღლესი ფსიქიკური
ფუნქციების განხორციელებაში.
მეტყველების ფუნქციონალურ სისტემაში მონაწილეობას იღებენ ყველა ანალიზატორული
სისტემები:

სმენა
მხედველობა
კან-კინესთეტიკური
მოტორული

მეტყველებაში ლინგვისტიკის გავლენით ანსხვავებენ შემდეგ დონეებს:

 ფონოლოგიური დონე- gulisxmobs bgerebis warmoTqmas da maTi sityvebad kombinirebis
wesebs.
• სემანტიკური დონე- gulisxmobs mniSvnelobas, romelic sityvebsa da winadadebebSia
kodirebuli.
• გრამატიკული დონე ანუ სინტაქსი- sityvebis erTmaneTTan dakavSirebis wesebs,
gramatikulad swori konstruqciis gamoyenebas: kiTxviTi formis, droebis, rTuli winadadebebisa das
xv. formulirebas.
  პრაგმატიკული დონე -enis gamoyenebas socialur konteqstSi, pirovnebaTSorisi urTierTobisas
garkveuli miznebis misarwevad.
 morfologiuri done: morfema enis umciresi nawilakia, romelic cvlis sityvis mniSvnelobas.
morfologia gulisxmobs sityvebis Camoyalibebas morfemebis saSualebiT. (sufiqsebi, prefiqsebi)

metyvelebis darRveva SesaZloa ar moicavdes mTlian funqcias da is mxolod romelime mxares exebodes.

bavSvi SesaZlebelia:
თავს არიდებს საუბარს ან ეკონტაქტება ძირითადად უფროსებს
პასუხობს მოკლე პასუხებით
ლაპარაკობს ჩუმად
იყენებს დაუმთავრებელ წინადადებებს
ყვება ამბავს არათანმიმდევრულად

eqspresiuli metyvelebis problema SesaZloa ganpirobbuli iyos:

ფონოლოგიური siZneleebiT :
ცუდი არტიკულაცია, ტოვებს ბგერებს
ბურდღუნებს, ლაპარაკობს გაუგებრად
სინტაქსიs siZneleebiT:
საუბრისას უშვებს გრამატიკულ შეცდომებს
ღარიბი პროდუქცია
კომუნიკაციისათვის იყენებს სტანდარტულ ფრაზებს
საუბრისას ყოყმანობს
იყენებს დაუმთავრებელ წინადადებებს
სემანტიკური siZneleebiT:
აქვს სიტყვათა მწირი მარაგი
საუბრისას უჭირს სიტვების მოძებნა
არ იყენებს ომონიმებს, სინონიმებს
იყენებს სიტყვებს არასწორი მნიშვენლობით (სიტყვის მნიშვენლობის გაფართოება)
პრაგმატული siZneleebiT:
მოსაუბრეს არ უყურებს თვალებში
ვერ იცავს ჯერს
უადგილოდ ხუმრობს
უჭირს სასაუბრო თემის მიყოლა
აკეთებს არადაკვატურ კომენტარებს
არ ითვალისწინებს მოსაუბრის ინტერესებს

impresiuli metyvelebis problema SesaZloa ganpirobbuli iyos:

ფონემატური სმენis siZneleebiT:
არ შეუძლია ოპზოციური ბგერების გარჩევა (ბ,პ,ფ)
ესმის შეცდომით
ჯგუფური აქტივობისას კარგავს ფოკუს
გაფაციცებით ადევნებს თვალს სხვებს, რათა დაინახოს რას აკეთებენ ისინი
არ შეუძლია გარითმვა
ხანმოკლე სმენითი მეხსიერებis siZneleebiT:
 უჭირს გრძელი და რთული ინსტრუქციის გაგება
ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ არ გისმენს ან არ გაქცევს ყურადღებას
ესმის შეცდომით
ჯგუფური აქტივობისას კარგავს ფოკუს
სემანტიკური siZneleebiT:
უჭირს სიტყვის სხვადასხვა მნიშვნელობის გაგება
უჭირს გადატანითი მნიშვნელობის გაგება
უჭირს ორაზროვანი მნიშველობის გაგება
ყველაფერი ესმის პირდაპირი მნიშვნელობით
ვერ იგებს ხუმრობას
pragmatuli siZneleebiT:
situaciis Sesabamisad sxvisi gamonaTqvamebis, xumrobisa da miniSnebis gagebis siZnele
jestebis, mimikisa da metyvelebis araverbaluri mimaniSneblebis interpretaciis siZnele

rogor SevafasoT metyveleba?

ექსპრესიული მეტყველებis Sefasebisas vafasebT Semdeg aspeqtebs:

– სპონტანური მეტყველება
– დიალოგური მეტყველება- შეუძლია კითხვაზე პასუხის გაცემა
– ოპოზიციური ბგერების, მარცვლების გამეორება (არტიკულაცია)
– დასახელება: ობიექტებისა და მოქმედებების (ლექსიკური მარაგი) moswavles sTxoven
daasaxelos:
1. irgvliv myofi realuri sagnebi
2. sxeulis nawilebi

3. sagnis gamosaxulebebi
4. moqmedebebi: ras vakeTebT: makratliT, uToTi, fanqriT, sapniT, tafiT, sasworiT.
vaCvenebTadamianebis suraTebs sxvadasxva moqmedebebsi SEsrulebisas da vekiTxebiT,
gviTxras ras aketebs: mirbis, Wams, zis, svams, xatavs.

– აღწერა (siuJeturi suraTis aRwera.)

– თხრობა - moswavles vTxovT mogviyves misi sayvareli zRpari, multfilmis Sinaarsi.
 • იმპრესიული მეტყველება
-ფონემატური სმენა 1. moswavles vaCvenebT suraTs sxvadasxva sagnebis gamosaxulebebiT da
vTxovT TiTiT gvaCvenos suraTebi zustad im TanmimdevrobiT, rogorc Cven vetyviT: magaliTad:
saTvale, saswori, saaTi,
saswori, saaTi, saTvale,
saswori saTvale, saaTi

2.moswavles ukiTxavt sityvebs da vTxovT gaimeoros sityvis pirveli da bolo aso: kaba, xari, Robe, TefSi,
wiwila.
– ფონოლოგიური სინთეზი moswavles vusaxelebT sityvis Semadgenel asoebs da vTxovT gaaerTianos
da gviTxras ra sityva gamovida.
magaliTad: s o k o ra gamovida? soko
– სიტყვების და წინადადებების მნიშვნელობის გაგება -moswavles vukiTxavT winadadebas da
vTxovT miuTiTos suraTze, romelzec gamosaxulia winadadebis Sinaarsi. (უშუალო სმენითი
მეხსიერების მოცულობა)
– ლოგიკო-გრამატიკული კონსტრუქციების გაგება - 1.moswavlis win devs fanqari, gasaRebi, kovzi.
mas vaZlevT SEmdeg instruqcias: miCvene fanqriT gasaRebi, kovziT fanqari, gasaRebiT kovzi. 2.
moswavlis win devs wigni, fanqari, asanTi. mas vaZlevT SEmdeg instruqcias: dade wignze asanTi,
asanTze fanqari, fanqari wignze. 3. moswavles vaCvenebT suraTebs da vTxovT gvaCvenos kasri yuTze,

yuTi kasrze, yuTi kasris win, kasri yuTis win da a.S.

_ გამეორება - moswavles vukiTxavT sityvebs an winadadebebs da vTxovT gaimeoros.

azrovneba
მიზნის შესაბამისად საშუალებების შერჩევის,
მოქმედების დაგეგმვისა და განხორციელების უნარი
ადამიანის გამოცდილებისათვის ახალ სიტუაციაში ორიენტაციის უნარი
ახალი ამოცანის გადაწყვეტის უნარი
azrovnebis ganzogadebulob: erTi konkretuli amocanis gadawyveta sakmarisia, raTa adamianma mirebuli
Sedegi yvela analogiur amocanaze gadaitanos.
azrovnebis formabi:
მოქმედებით-ხატოვანი ანუ პრაქტიკული აზროვნება
თვალსაჩინო - ხატოვანი აზროვნება
ვერბალურ - ლოგიკური აზროვნება

rogor SevafasoT azrovneba?

TvalsaCino azrovnebis Sefaseba:

masala: naxatebi oTxi sagnis gamosaxulebiT. moswavles veubnebiT: aq daxatulia oTxi sagani. maTgan
sams erTmaneTTan raRac saerTo aqvT, SEiZleba erTi saxeli vuwodoT, meoTxe ki zedmetia. romelia
zedmeti?

logikuri kavSirebisa da cnebaTa Sori mimarTebebis Sefaseba:

martivi analogiebi: moswavles veubnebiT: aq dawerilia ori sityva- zemoT cxeni, qvemoT kvici. marjvniv
aseve- zemoT erTi sityva Zroxa, qvemoT xuTi sityva. am sityvebidan unda amoarCio mxolod erTi,
romelic iseve miekuTvneba sityvas Zroxa, rogorc kvici-cxens.

cxeni Zroxa
kvici saZovari, rqa, rZe, xbo, xari

Txeli uSno
sqeli mxiaruli, lamazi, msuqani, WuWyiani, maxinji

yuri kbilebi
mosmena mxedveloba, mkurnaloba, , piri, jagrisi, ReWva

skola- mowafe saavadmyofo -?

amocana- amoxsna kiTxva-?
saaTi –dro Termometri-?
ivlisi –zafxuli aprili- ?
mxatvari-suraTi mwerali-?
mercxali-siswrafe ku- ?
SuadRe-sadili saRamo-?
monadire-Tofi meTevze-?

kategorizacia:
1.moswavles vTxovT, CamogviTvalos sxvadasxva kategoriaSi Semavali (bostneuli, xili, transporti, aveji,
saTamaSoebi, tansacmeli)
2.vaCvenebT naxatze gamosaxul obieqtebs da vTxovT daasaxelos ra saerto saxeli aerTianebt am
obieqtebs.

gamoyenebuli literatura:

1.Tamar gagoSiZe, TinaTin WinWarauli, qeTevan filauri, maia bagrationi “ inkluziuri

ganaTlebis principebi” 2008

2. inkluziuri ganaTleba ”swavlis unaris daqveitebis mqone moswavleTa swavleba” 2010

3. imedaZe “ fsiqologiis safuZvlebi”