7 SINIF

TÜRKÇE 1. BÖLÜM: FİİLLER

SADIK UYGUN YAYINLARI

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 2. BÖLÜM: SÖZCÜKTE ANLAM
SADIK UYGUN YAYINLARI

el anlam
ı
Eş anlamlı sözcükler
cümlede birbiri- Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler
üğün tem - lıysa genel, dar kap-
Bir sözc cak kalıplaşmış Sözcük anlamca geniş kapsam
nlamı ara
sın nin yerini tutabilir. An
ve y a n a eyim, atasözü samlıysa özel anlam içerir.
li k a ra n m az.
söz gruplarındaki (d
da sesteş e eş anlamlısı ✓ Varlık > Canlı > Bitki > Çiç
ek > Gül ⇒ Genelden öze-
lar suya vb.) sözcüklerin yerin
✓ Yunus
daldı. kullanılamaz. le
i dalda
doktora gün içindir. ✓ İstanbul < Türkiye < Avr
upa < Dünya < Evren ⇒
✓ Hang ✓ Beyaz akçe siyah
sın? Özelden genele
yapacak (Ak) (kara)

Gerçek Anlam
(Temel Anlam)

• Sözcüğün akla ge
le n ilk an- • Bilim
lamıdır. , sana Te r im A n
dir. t, spo la
r vb. a m
• Sözlükte ilk sırada ✓ Kö lanlara
yer alır. p ait söz
✓ Sıcak suda Ba rü (mimari t cükler
n eli yandı. zı terim erim) -
Fu Perde
✓ Bugün ha tbol: p örnekleri: (tiyatr
o
va Mü en terimi)
çok sıcak. zik: so altı, ofsayt
di... l anah , taç, k
tarı, n
ota, p aleci...
or te, r
itim, m
elo-

Yan Anlam
• Sözcüğün temel anlamına bağlı kazan-
Mecaz Anlam
dığı yeni anlamdır.
• Yan anlam ve temel anlam arasında • Sözcüğün gerçek anlamından ta-
mutlaka şekil veya görev bakımından mamen uzaklaşarak kazandığı yeni Zıt Anlamlı Sözcükler
ve soyut anlamdır.
Eş Anlamlı Sözcükler
bir anlam ilgisi olmalıdır. Anlamca birbirlerinin karşıtı olan
(Anlamdaş)
✓ Arda’nın kolu kırılmış. (gerçek anlam) • Deyimlerde sıkça görülür. sözcüklerdir. Yazılışları farklı, anlamları aynı
✓ Kapının kolu kırılmış. (yan anlam) ✓ Her işe burnunu sokuyor. ✓ Siyah - Beyaz olan sözcüklerdir.
✓ Çalışkan-Tembel ✓ Matem - Yas ✓ Kelime - Sözcük
✓ Bu mücadeleye yüreğini koymuştu.
✓ Genç - Yaşlı
✓ Güzel - Çirkin

Nicel -
Nitel Anlam
Bir sözcük
sayılabilir,
cel; sayılam ölçülebilir
özellikte is Yakın Anlamlı Sözc
ayan, ölçü
lemeyen öze e ni- r ükle
dir. Benzer anlam
llikteyse n
itel- lı ve aralarınd
a an-
Somut - Soyut Anlam
✓ Annem lam farkı olan
lezzetli yem sözcüklerdir. Bir sözcüğü duyularımızdan Eş Sesli (Sesteş) Sözcük
nitel (ölçüle
ekler yapa
r. lede birbirinin Cüm- en az bi- ler
m yerini tutamaz riyle algılayabiliyorsak som Yazılışları aynı anlam
✓ Babası ez) ut, algıla- dir. Düzeltme işaret
ları farklı olan sözcü
kler-
uzun boylu ✓ Dargın - K lar. yamıyorsak soyut sözcüklerd i(^) sesteşliği boza
ydu. üskün ir. ✓ Bu iş kârlı. / Bugü r.
nicel (ölçü ✓ Çekinmek ✓ Şemsiye - Somut n hava karlı.
lebilir) - Kaçınmak Sesteşlik yok!
✓ Tutmak - ✓ Elektrik - Somut
Yakalamak ✓ Sen yüzüme baksa
na. / Bana yüz TL
✓ Mutluluk - Soyut ver.
✓ Soğuk - S
erin ✓ Rüya - Soyut
Sesteşlik var.

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 3. BÖLÜM: EYLEMİN YAPISI
SADIK UYGUN YAYINLARI

Yapım eki almamış

Yapım eki almış
fiillerdir.
fiillerdir. İsim veya En az iki sözcüğün birleşmesiyle
Çekim eki alabilirler. okunur. Yardımcı eylemle kuru-
fiil kökünden lanlar, kurallı olanlar ve anlamca
(kip+kişi) kaynaşmış olanlar olmak üzere üçe
türeyerek oluşur ayrılır.
.

En az iki sözcüğün gerçek

anlamını kaybederek kalıp-
laşmasıyla oluşan fiillerdir.
Deyimler bu gruba örnektir.
Göz atmak gibi....

Ad ve adsoylu
sözcüklerden sonra
“et-, eyle-, ol-, kıl-
...” eylemlerini ge-
tirilmesiyle oluşur.
Yardımcı fiiller kendi
Fiil kök ve gövdelerine Fiil kök ve gövdelerine
anlamlarını koruya- “-erbil” fiili getirilerek oluşur. Fiil kök ve gövdelerine Fiil kök ve gövdelerine “-eyaz” fiili getirilerek oluşur.
Gücü yetme, olasılık, rica “-iver” fiili getirilerek oluşur. “-edur, -egel, -ekal” fiilleri Az kalsın, az daha anlamları
rak asıl fiil olarak anlamı katar.. Çabukluk aniden olma getirilerek oluşur. katar.
anlamları katar.. Sözcüğe devamlılık
kullanılabilir. Başıma gelenleri kaldırabilirim.
anlamı katar. Çok tıklanan papağan
Aslan avını süzüverdi. Ünlü futbolcunun düşeyazdı.
performansına herkes bakakaldı.

İsim ve yardımcı eylemin

birleşme anında herhangi
bir ses olayı meydana geli-
yorsa sözcük bitişik yazılır.
His + et- hisset-
Sabır + et- sabret-
Terk + et- terk et

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 4. BÖLÜM: CÜMLEDE ANLAM
SADIK UYGUN YAYINLARI

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 5. BÖLÜM: EK EYLEM
SADIK UYGUN YAYINLARI

Basit zamanlı eylemleri

Birleşik zamanlı eylem yapar.
Şart Birleşik Zaman
Fiil kökü/gövdesi+
kip eki+ise+şahıs
Haber ya da dilek kliplerinden eki şeklinde oluşur:
sadece biriyle çekimlenmiş Git-ecek-se-n
fiiller basit zamanlıdır. Bit-meli-y-se
Hikaye Birleşik Zaman
Haber ya da dilek kipleriyle Fiil kökü/gövdesi+
Çekimlenmiş fiillere
kip eki+idi+şahıs eki
“idi, imiş, ise” ek fiillerinin
getirilmesiyle çekimlenmiş şeklinde oluşur:
Ad soylu sö Fiiller birleşik zamanlıdır.
zcüklere Bil-ir-di-m
Yüklem gö
revi verir. Oku-yor-du-n

Bir sözcüğün ek fiil alıp

almadığını Rivayet Birleşik Zaman
belirleyebilmek için Fiil kökü/gövdesi+
Ek Fiilin Bilinen Geçmiş Zamanı Sözcüğün cümlede “idi/ kip eki+imiş+şahıs eki
Ad ve ad soylu sözcüklere “-di” imiş/ise” şeklinde şeklinde oluşur:
ekinin getirilmesiyle oluşur: söylenip Koş-ar-mış
Maalesef, insanların seçtiği doğa söylenmediğine Bak-ı-yor-muş
değil, betondu. bakılmalıdır.

Ek Fiilin Şartı
Ad ve ad soylu
Ek Fiilin Duyulan Geçmiş sözcüklere “-se/-sa”
Zamanı getirilmesiyle oluşur:
Ad ve ad soylu sözcüklere “Hava soğuksa sıkı
“-miş” ekinin getirilmesiyle giyinirim.”
oluşur: Ek Fiilin Geniş Geçmiş
Yükü oldukça çokmuş. Zamanı
Ad ve ad soylu
sözcüklere “-dir” getirilmesiyle
oluşur:
“En sevdiğim hayvan kanatsız
ejderhadır.”

Kişi ekleri
“-ım, -im, -um, -üm, -sın, -sin, -sun, -sün, -ız, -iz,
-uz, -üz, -sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz, -lar, -ler”
ek fiilin geniş zamanını karşılar:
“... Çünkü ban da künütsoz bir ejderhayım.”

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 6. BÖLÜM: PARAGRAF
SADIK UYGUN YAYINLARI

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 7. BÖLÜM: ANLATIM BİLGİSİ
SADIK UYGUN YAYINLARI

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 8. BÖLÜM: ZARF (BELİRTEÇ)
SADIK UYGUN YAYINLARI

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 9. BÖLÜM: YAZIM KURALLARI
SADIK UYGUN YAYINLARI

www.sadikuygun.com.tr
www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI
7 SINIF
TÜRKÇE 10. BÖLÜM: NOKTALAMA İŞARETLERİ
•Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur.
Geç geldin.
•Bazı kısaltmaların sonuna konur.
Doç. / Dr.
•Saat, dakika ve tarihlerin yazımında
kullanılır. 21.30 17.01.1935
•Sıra bildiren sayıların sonuna konur.
2. 5.
• Eş görevli sözcük ve sözcük
gruplarının arasında kullanılır.
Elma, armut, muz aldık.
• Sıralı cümleleri birbirinden ayır-
mak için kullanılır.
Gördüm, alıştım, sevdim.
• Yüklemden uzak düşmüş olan
özneyi belirtmek için kullanılır.
Bayrak, rüzgârla dalgalanırken
içimi bir sevinç kapladı.
• Anlam karışıklığını gidermek
için kullanılır.
Genç, adama kızgındı.
Genç adama kızgındı.
• Tırnak içinde olmayan aktarma
cümlelerinden sonra kullanılır.
Buraya gel, dedi.
• Ara sözler ve ara cümleleri ayır-
mada kullanılır.
Memleketim, Adana’m, yüre-
ğimde durur.
• Anlamı güçlendirmek için tek-
rarlanan sözcüklerin arasına
konur.
Güldü, güldü, güldü de güldü.
• Onay, ret sözcüklerinden son-
ra konur.
Hayır, sakın söyleme!
• Kitap künyelerinde kullanılır.
Ayşen Gençay, Pratik Türkçe
1, Sadık Uygun yay, İstanbul,
2016
www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI
• Tamamlanmamış cümlelerin sonunda
kullanılır.
Sen de mi ...
• Sevinç, acı, kıvanç, korku gibi duygu • Kaba sayıldığı için veya bir başka
ifade eden cümlelerden sonra ve ses- sebepten dolayı açık açık yazılmak
lenmelerde kullanılır. istenmeyen sözcük ve bölümlerin
Tüh be, kaçırdık! yerine konur.
• Alay ve küçümsemeyi belirtirken yay
Ç...’de güzel bir gündü.
ayraç içinde kullanılır.
• Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pe-
Çocuk tam bir zehir (!), sınıfın yıldızı.
kiştirmek için kullanılır.
Hey!.. Sana diyorum ya!..
• Karşılıklı konuşmalarda eksik bırakı-
lan yanıtlarda kullanılır.
—Neredesin?
—Şey...
—Nerede?
—...
• Alıntılarda alınmayan bölümlerin ye-
rine kullanılır.
...sönmez bu şafaklarda...
• Özel adlara gelen çekim eklerini ayırmada kullanılır. Özel ada gelen yapım ekin-
Van’dan
• Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmada kullanılır. den sonra
TDK’nin THY’ye → Türkçenin
• Sayılara gelen ekleri ayırmada kullanılır.
• C ü m l e içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbi-
2’nci 5’inci Sonunda 3. tekil kişi iyelik
rinden ayırmak için kullanılır.
Kırtasiyeden kalem, kalemtıraş, cetvel; kitapçıdan şiir ve hikâ-
• Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine ge- eki alan özel ada başka iye-
tirilen ekleri ayırmak için kullanılır.
ye kitabı aldım. lik eki getirildiğinde
Koray Bey’in, Zeliş Hanım’a
• Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak → Boğaziçi Köprümüz
• Kesme işareti aşağıdaki durumlarda kullanılmaz!
için kullanılır.
Kurum, kuruluş adlarında → Türk Tarih Kurumunda
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
• Ögeleri arasında virgül bulunan cümlelerde özneyi ayırmak için
kullanılır.
Yaz- dığı roman; bağlayıcı, sürükleyici ve şaşırtıcı bir et-
kiye sahipti.
• Soru anlamı taşıyan cümle veya sözlerden sonra ko-
nur. Nasılsın? Adın?
• Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşıla-
nan yer, tarih gibi bilgiler için kullanılır.
Nasrettin Hoca (1208? - 1284)
• Tiyatro metinlerinde çeşitli açıklamalar ve oyuncuların hareketlerini belirt-
mek için kullanılır.
Yaşlı adam - (Gülümseyerek) Sen mi geldin yavrum?
• Cümleyle doğrudan ilgisi olmayan açıklamalar için kullanılır.
Matematik ve geometri (İkisi birbirine karıştırılmamalı.) alanında başarılı ça-
• Kendisiyle ilgili örnek verilecek veya
açıklama yapılacak ifadelerden sonra lışmalar yaptı.
• Alay, kinaye, küçümseme anlamında kullanılan ünlem işaretini ve şüphe edi-
kullanılır.
Meyveler: ananas, kiraz ve çilek. len bilgi için kullanılan soru işaretini belirtmek için kullanılır.
• Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşma- Yardımları Ahmet Bey (1882? - 1925) yapmış.
larda, konuşan kişinin adından sonra Bütün bu yemekleri tek başına (!) pişirmiş.
kullanılır. • Alıntıların aktarıldığı eser ve yazarlar yay ayraç içinde gösterilir.
Karagöz : Neredesin Hacı Cavcav? “İzmir üzerine bir şehir daha yoktur!” diyorlar. (Yahya Kemal Beyatlı)
Hacivat : Buradayım iki gözüm. • Sözcüklerin okunuşu veya eş anlamlısı yay ayraç içinde yazılır.
Shakespeare (Şekspir) isim (ad)
UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI
7 SINIF
TÜRKÇE 11. BÖLÜM: METİN TÜRLERİ
SADIK UYGUN YAYINLARI

Herhangi bir konuda, kesin

Toplumların ve fertle-
rinin başından geçmiş
ya da geçmesi mümkün
olayları geniş olarak,
ayrıntılarıyla anlatan
yazı türüne roman denir.
• Yaşanmış veya yaşana-
bilir olaylar anlatılır.
kurallar koymadan, düşünce-
• Geniş bir zaman dili- leri ispatlamadan anlatan ya-
mini kapsar.
zılardır. İçten bir dil kullanılır.
• Olayla ilgili yer ve
Yazar kendi kendine konuşur
zaman bellidir.
gibi yazar.
• Öyküye göre uzun
eserlerdir.
• Karakter sayısı faz-
ladır.

Herhangi bir konuda bilgi vermek için ya-

Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olayları
belli bir plan çerçevesi içinde yer ve zamana bağlı
olarak anlatan yazı türüne öykü denir.
• Yaşanmış veya yaşanabilir olaylar anlatılır.
• Dar bir zaman dilimini kapsar.
• Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.
• Romana göre kısa eserlerdir.
• Serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur.
• Kısa soluklu eserlerdir.
• Olaylar, başlangıçtan sona doğru giden bir
olayın bir anlık parçasıdır.
zılan yazılardır. Bilimsel verilerden yarar-
lanılır. Gazete ve dergi yazısıdır. Edebî bir
üslup kullanılır.
Bir ulusun kahramanlıklarını, savaşları
nı ve büyük toplumsal olayla-
rını anlatan ve genellikle şiir (nazım)
biçiminde oluşturulan eserlere
destan denir.
• Yazı türleri içinde en uzun Bir yazarın, herhangi bir konu üzerinde,
olanıdır. kişisel anlayış, görüş ve düşüncelerini güzel
• Efsaneden sonra bilinen en bir üslupla, hiçbir kanıtlama gereği duy-
eski türdür. madan anlattığı yazı türüne fıkra denir. İki
• Sözlü edebiyatın ürünü- tür fıkra vardır: Gazete fıkraları, hükteli
dür ancak sonradan ya- hikayecilik türünde fıkralar. Yazı türü ola-
zıya geçirilen destanlarda rak “gazete fıkraları” kabul edilmektedir.
vardır. Gülmece yazılardan olan fıkraları, gazete
• Olağanüstü olaylar ve yazı türü olan fıkrayla karıştırmamalıyız.

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI

7 SINIF
TÜRKÇE 12. BÖLÜM: ANLATIM BOZUKLUKLARI
SADIK UYGUN YAYINLARI

www.sadikuygun.com.tr UYGUN 7 TÜRKÇE KAVRAM HARİTALARI