Radar İkaz Alıcıları İçin Bir Kümeleme Yaklaşımı
A Clustering Approach for Radar Warning
Receivers
Mehmet Burak Kocamış, Muhammed Enis Mıhçıoğlu, Şafak Bilgi Akdemir, Sertan Varma, Alper Yıldırım
Tübitak Bilgem İltaren
Ankara, Türkiye
{burak.kocamis, enis.mihcioglu, safak.akdemir, sertan.varma, alper.yildirim}@tubitak.gov.tr
Özetçe— Bu çalışmada radar ikaz alıcılarında darbe
dizini ayrıştırma amacıyla kullanılabilecek görev veri
dosyası tabanlı bir kümeleme yöntemi önerilmektedir.
Günümüzde yaygın olarak kullanılan hücre tabanlı
ayrıştırma teknikleri, darbe dizini ayrıştırırken darbenin
geliş açısından, frekansından ve genişliğinden yararlanır. Bu
çalışmada literatürdeki bu yaklaşımdan farklı olarak darbe
dizini ayrıştırma için frekans, geliş açısı ve darbe genliği
parametreleri kullanılmıştır. Bu ayrıştırma yöntemiyle
doğru sonuçlar alındığı yapılan benzetim çalışmaları ile
gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler — darbe dizini ayrıştırma, kümeleme,
radar ikaz alıcısı
Abstract—In this study a mission data base based
clustering approach that can be used in radar warning
receivers for the purpose of deinterleaving is suggested. Cell
based deinterleaving technique, which is widely used at the
present time, utilizes the information of direction of arrival,
frequency and pulse width. In this study, different from this
approach used in the literature, frequency, direction of
arrival and pulse amplitude parameters are utilized for
deinterleaving. With this technique it is shown that accurate
results can be obtained by simulation.
Keywords—deinterleaving, clustering, radar
receiver
I. GİRİŞ
Elektronik harp (EH), elektromanyetik spektrumun
üstünlük sağlamak için kullanımına yönelik bir askeri
faaliyettir. Elektronik Destek (ED), Elektronik Taarruz
(ET) ve Elektronik Korunma (EK) bölümlerinden oluşur.
Elektronik Destek (ED) Sistemleri ortamda bulunan
elektromanyetik yayınları dinleyerek üzerinde bulundukları
platformun olası tehdit farkındalığını sağlayan elektronik
harp (EH) sistemleridir. Bu sistemler arama, yakalama,
tespit/tanımlama ve yön bulma faaliyetlerini
Bu çalışma TÜBİTAK 1007 programı 114A001 no’lu proje
kapsamında desteklenmektedir.
978-1-4673-7386-9/15/$31.00 ©2015 IEEE
gerçekleştirirler. Radyo Frekans (RF) ED sistemleri Radar
İkaz Alıcı (RİA – Radar Warning Receiver - RWR)
sistemleri ve Keşif/ Gözetleme Sistemleri (geleneksel ED
sistemleri) olarak ikiye ayrılır. Radar İkaz Alıcıları kendini
koruma amaçlı kullanılırlar ve gerçek zamanlı çalışırlar.
Genelde savaş uçaklarında bulunan sistemler bu isimle
anılırlar. RİA’lar basit yapılı ve düşük hassasiyetli ED
sistemleridir ve temel görevi tehdidin tipini, yönünü ve
önceliğini mürettebata bildirmektir. Keşif/gözetleme
sistemleri ise RİA’nın gerçekleştirdiği faaliyetleri
gerçekleştirmenin yanında ortamdaki işaretleri kayıt
edebilir ve operatör desteğiyle analiz imkânı
sağlayabilirler.
ED sistemi antenlerine ulaşan tehdit işareti almaçtaki
algılayıcılar tarafından algılandıktan sonra işaretin darbe
genişliği (DG), genliği (DGN), darbe geliş zamanı (DGZ),
frekansı (FRK), geliş açısı (GA) ölçülerek Darbe
Tekrarlama Kelimesi (DTK) oluşturulur. Oluşturulan
DTK’lar işlenerek tehditlere ait Darbe Tekrarlama Aralığı
(DTA), DTA tipi, anten tarama periyodu ve anten tarama
tipi gibi daha karmaşık parametreler elde edilir. Bulunan
bu parametreler Görev Veri Dosyası (GVD) ile
karşılaştırılarak ortamda bulunan tehditler kimliklendirilir.
ED sistemlerinin ürettiği bu bilgi ET sistemlerine iletilerek
warning platformun uygun ET veya EK yöntemini kullanarak
kendini koruması sağlanır.
Ölçülen işaret parametrelerinden yayının
kimliklendirilmesine kadar geçen süreçte kullanılan
yöntemler darbe dizini ayrıştırma (deinterleaving)
yöntemleri olarak adlandırılmaktadır. Kullanılan yönteme
göre işaret işleme akışı da değişebilmektedir.
Literatürde bulunan ve ED sistemlerinde kullanılan
darbe dizini ayrıştırma teknikleri genel olarak 3 kategoriye
ayrılmaktadır [2]:
a) Geliş zamanına göre ayrıştırma tekniği
b) Metrik kullanarak ayrıştırma tekniği
c) Hücre tabanlı ayrıştırma tekniği
 Geliş zamanına göre ayrıştırma tekniği gelen darbeleri hesabına dâhil edilir. Uzaklık belli bir sınır değerin altında
sadece zamana göre, tek boyutta, kümelendirmeye çalışır. kalıyorsa gelen DTK’nın o kümeye ait olduğu kabul edilir.
Darbe tekrarlama aralığı(DTA) çevikliği uygulayan radar Eski ve yeni DTK’lar kullanılarak DGN, FRK, GA
darbelerini ayrıştırmada sıkıntı yaşar[3]. parametrelerinin ortalamaları yeniden hesaplanır. Bundan
Metrik kullanarak ayrıştırma tekniği ise gelen sonra gelen DTK’ların kümeye olan uzaklığı
darbelerin geliş açısı(GA) ve frekansını kullanarak, 2 hesaplanırken her seferinde güncellenen ortalama değerle
boyutta, kümelendirmeye çalışır. Frekans çevikliği kullanılır. Eğer uzaklık sınır değeri aşıyorsa yeni bir küme
kullanan radar darbelerini ayrıştırmada, ilk teknikten daha oluşturulur ve işlem bu şekilde devam eder. Kullanılan
iyi ayrıştırsa da, gene sıkıntı yaşar [4]. Metrik yöntemin ayrıntılı akış tablosu Şekil 1’de sunulmaktadır.
hesaplamada kullanılan parametre sayısını arttırarak
yöntemin başarımını arttırmak mümkündür.
Hücre tabanlı ayrıştırma tekniği ise genellikle gelen
radar darbelerini geliş açısı(GA), frekans ve darbe
genişliği (DG) kullanarak 3 boyutta kümelendirir.
Kümeleme için 3 farklı parametre kullandığından diğer
ayrıştırma yöntemlerinden daha doğru sonuçlar elde
edilmesini sağlar. [5]. Günümüzde darbe dizilerini
kümeleştirmek için genellikle bu yöntem tercih
edilmektedir.
Literatürdeki hücre tabanlı ayrıştırma tekniği
parametrelerinden farklı olarak bu makalede darbenin
geliş açısı(GA), frekans ve darbe genliği(DGN)
kullanılarak kümeleri oluşturma sağlanmıştır.
ED sistemlerinin çalışma prensibine uygun olarak
bahsedilen yöntemler veri kümeleme esnasında GVD’den
okunan tehdit bilgilerini doğrudan kullanmak yerine
genelde kimliklendirme aşamasında GVD’ye başvururlar.
Radar İkaz Alıcılarının (RİA) GVD bağımlılığı ED
sistemlerinden daha fazla olduğundan bu yöntemler
RİA’larda doğrudan kullanıma her zaman uygun
olmayabilir.
Bu makalede RİA’lar için GVD’den okunan tehdit
bilgilerinin doğrudan kullanıldığı bir kümeleme yöntemi
önerilmektedir. İkinci bölümde benzetimlerde kullanılan
senaryo anlatılmakta, üçüncü bölümde ise senaryo
yönteminin performans sonuçları sunulmaktadır. Son
bölümde ise çalışma sonuçları özetlenmektedir.
II. YÖNTEM
Bu çalışmadaki metrik kullanan hücre tabanlı darbe
dizisi ayrıştırma yöntemini ilk DTK darbe genliği (DGN),
frekans (FRK), ve geliş açısı uzayında (GA) uygun
noktaya yerleştirilir ve bir küme oluştuğu kabul edilir. Bu
Şekil 1. Metrik Kullanan Hücre Tabanlı Yöntemin Akış Şeması
kümenin parametreleri için ortalama değerler ilk
DTK’daki değerlere eşit kabul edilir. Ondan sonra gelen (1)’deki hücre genişliklerini belirleyen frekans(10
DTK’nın oluşturulan ilk kümeye uzaklığı (1)’deki MHz), darbe genliği(3 dBm), ve geliş açısı(3 derece)
denklem ile hesaplanır. parametreleri tehdit tabanlı olmayıp tüm tehditler için eşit
kabul edilmektedir.
Ü Ü
RİA’lar için önerilen yöntemde ise tehdit frekans
ı
bilgisinin en düşük ve en yüksek değerleri doğrudan
(1)
Ü GVD’den tehdit tabanlı olarak okunmakta ve hücre
genişlikleri buna göre ayarlanmaktadır. Geliş açısı
Uzaklık hesaplanırken her bir parametre için DTK bilgisine ait hücre boyutu ise diğer yöntemde olduğu
değeri ile kümenin ortalama değeri farkı hesaplanır. şekilde kullanılmaktadır. Bu yeni yöntemin akış şeması
Hesaplanan bu değer o parametreye ait eşik (E) ve katsayı ise Şekil 2’te sunulmaktadır.
(K) değerlerinin çarpımı ile normalize edilerek uzaklık
 Senaryodaki Tehdit Bilgileri
No Frekans DG DTA GA Genlik Darbe
(MHz) (ns) (us) (º) (dBm) Sayısı
T1 4500±8 700 120 65 -30 165
±40 ±3 ±3 ±3
T2 4500±8 850 160 50 -20 123
±40 ±3 ±3 ±3
T3 4000/4500/5000 500 300 25 -30 64
±8 ±40 ±3 ±3 ±3
T4 5000/5250/5500 650 400 40 -20 49
±8 ±40 ±3 ±3 ±3
T5 5500±8 900 600 60 -10 33
±40 ±3 ±3 ±3
T6 3500±8 750 800 30 -30 24
±40 ±3 ±3 ±3
Tablo 1. Ortamda Bulunan Tehdit Radar Parametreleri Tablosu

Önerilen algoritmanın çalışması için gerekli bilgilerin

bulunduğu GVD ise Tablo 2’ de gösterilmiştir. Ortamda
bulunan 6 tehditten 5’ i GVD’ de mevcut olup; diğer
tehdit ise GVD’de tanımlanmamış bir yayına aittir.

Tehdit Bilgileri
No Frekans DG DTA GA Genlik Darbe
(MHz) (ns) (us) (º) (dBm) Sayısı
G1 4500±10 700 120 - - -
±50 ±3
G2 4500±10 850 160 - - -
±50 ±3
G3 4000/4500/5000 500 300 - - -
±10 ±50 ±3
G4 5000/5250/5500 650 400 - - -
±10 ±50 ±3
G5 5500±10 900 600 - - -
±50 ±3
G6 6000±10 500 100 - - -
±50 ±3
Şekil 2.GVD Tabanlı Yöntemin Akış Şeması Tablo 2. Örnek Görev Veri Dosyası Tablosu

III. SENARYO IV. BENZETİM SONUÇLARI

Benzetim için kullanılan, ortamda var olduğu kabul
edilen tehdit parametreleri Tablo 1’ de gösterilmiştir.
Senaryo kapsamında 4 tane sabit frekanslı yayın ve 2 tane
frekansta çeviklik kullanan (frekans atlamalı) yayına ait
DTK’lar oluşturulmuştur. Kullanılan DTK üretecinde her
DTK parametresine ayrı ayrı farklı Gaussian dağılımlı
hatalar eklemek mümkündür. Tablo 1’de gösterilen hatalar
kullanılan dağılımın 3 sigma değerine karşılık
gelmektedir. Yoğun darbe ortamlarında her darbe alıcı
tarafından alınamayabilir. Bu nedenle DTK üreticine
istenen sayıda kayıp darbe oluşturabilme yeteneği de
eklenmiş ve benzetimlerde senaryoyu daha gerçekçi
kılmak için %1 kayıp darbe uygulanmıştır.
Metrik kullanan hücre tabanlı darbe dizisi ayrıştırma
yönteminde gelen yayınlar ayrıştırılırken ilk elde edilen
küme sayısı ondur. Bunun sebebi yöntemin her frekans
atlamasını ayrı bir tehdit olarak algılamasıdır. Bir sonraki
adım olarak, oluşturulan kümelere birleştirme algoritması
uygulanarak frekans atlamalı kümelerin birleştirmesi
sağlanır.
Bu yöntemde birleştirme algoritması büyük önem arz
etmektedir. Olası hatalı birleştirme durumunda, ortamda
olmayan tehditlere var gibi davranılması sistemde zaman
ve kaynak kaybına neden olabilmektedir.
Önerilen yöntemde kümeler oluşturduktan sonra
birleştirme algoritmasına ihtiyaç duyulmaz. Bu da diğer
yönteme göre avantaj sağlar. Oluşturulan kümeler Şekil almayan T6 tehdidi ise GVD ile eşleşmediğinden tehdit
4’te ve Şekil 5’da sunulmaktadır. tespit edilmemiştir.

Bu çalışma kapsamında kullanılan yöntemlerle Hesaplanan Tehdit Bilgileri

hesaplanan ortalama frekans, darbe genliği ve geliş açısı Tehdit Frekans DG GA Genlik Küme
No (MHz) (ns) (º) (dBm) Darbe
bilgileri iki yöntem için birbirine benzer bulunmuştur. Bu
Sayısı
çalışma kapsamında DTA ve tarama periyodu analizi
yapılmamıştır. Ölçülen tehdit parametreleri Tablo 3’te T1/G1 4500 702.2 65.1 -29.9 165
sunulmaktadır. Tabloya göre GVD’de yer alan G1, G2, T2/G2 4500 849.2 50.0 -19.9 123
G3, G4 ve G5 numaralı tehditler tespit edilmiş olup G6 T3/G3 4476.5 500.9 24.7 -30.0 64
numaralı tehdit için ortamda o yayına ait işaret
T4/G4 5270.6 649.6 39.7 -19.8 49
bulunmadığından tespit edilememiştir. GVD’de yer
RİA, Kümelere Ayrıştırılmış GVD Tanımlı Tehditler T5/G5 5500.2 899.6 59.9 -10.0 33
küme(1)
küme(2)
küme(3)
Tablo 3. Hesaplanan Tehdit Parametreleri
küme(4)
küme(5) V. SONUÇLAR
-5
Bu çalışmada Radar İkaz Alıcı’larında kullanılabilecek
-10
bir darbe dizini ayrıştırma yöntemi incelenmiştir.
-15
Ayrıştırma algoritmaları sonucunda oluşan kümelerin
DGN (dBm)

-20 içine düşen darbelerin ne kadar doğru atandığı

-25
80 (ayrıştırıldığı)DTK parametrelerine(frekans, darbe genliği
-30 ve geliş açısı) atanan ağırlık katsayılarıyla ve eşik
60
-35 değerleri ile doğrudan ilintili olduğu görülmüştür. Uzaklık
6000
5500
5000
40 olarak mevcut kümelere eşit mesafede bulunan darbelerin
4500
4000 20 GA (degree) hangi kümeye atanacağının parametrelere ait katsayılara
3500
RF (Mhz)
bağlılık gösterdiği tespit edilmiştir. Farklı katsayı
Şekil 4.Tehdit Kümeleri, 3 Boyutta değerleri ile ayrıştırmada hataların olduğu yani darbelerin
yanlış hücrelere atandığı görülmüştür. Dolayısıyla uygun
katsayıların seçimi büyük önem arz etmektedir.
RİA, Kümelere Ayrıştırılmış GVD Tanımlı Tehditler
70
küme(1) KAYNAKÇA
65 küme(2)
küme(3)
[1] Naval Air Warfare Center Weapons Division,“Electronic Warfare
60 küme(4) And Radar Systems Engineering Handbook'', 2012.
küme(5) [2] V. Chandra, B.K. Jyotishi, R.C. Bajpai, ``Some New Algorithms
55
for ESM Data Processing'', Proceedings of the Twentieth
50 Southeastern Symposium on System Theory, 1988
GA (degree)

[3] C.L. Davies, P. Hollands, “Automatic Processingfor ESM”, IEE

45
Proc., Vol.129, Pt. F, No. 3, June 1982
40 [4] D.R.Wilkinson, A.W. Watson, “Use of Metric Techniques in ESM
35
Data Processing”, IEE Proc., Vol. 132, Pt. F, No. 4, July 1985
[5] J.A.V. Rogers, “ESM Processor System For High Pulse Density
30 Radar Environments”, IEE Proc., Vol. 132, Pt. F, No.7, December
25 1985

20
3500 4000 4500 5000 5500 6000
RF (Mhz)

Şekil 5.Tehdit Kümeleri, 2 Boyutta