BATI MÜZİĞİNDE KLASİK DÖNEM

DERS NOTLARI

AYDINLANMA

*Descartes, düşünüyorum öyleyse varım, mutlakiyete dayalı felsefe, mutlak monarşi

*Newton, bilimsel yöntem, ampirizm, teleskop, mikroskop

*Kartezyen barok düşünce ile aydınlanma felsefesi farkı

*Diderot, ansiklopedi, sanat öğrencileri stüdyodan çıkıp, gerçek hayatı gözler

*Felsefe’nin politikayı dönüştürmesi

-Materyalizm, Hobbes-Locke

-Locke, sosyal kontrat

-Fransız filozofları, Rousseau, sosyal antlaşma, insanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı,

bilimler ve sanatlar üzerine söylev, doğaya dönüş, soylu vahşi

-Kant, saf aklın eleştirisi, aydınlanma nedir? “Bilmeye cesaret edin.”

*Amerikan Devrimi(1775-1783)

*Fransız Devrimi(1789-1799)

*Aydınlanma Hükümdarları

-hümaniteryanizm

-Sosyal reform

-eğitim ve yoksullar için bakım

*Klasisizm

-Doğaya dönüş, antik çağ dönüş özdeşliği. Antik çağdan müzik örneği kalmadığından,
müzik dışındaki sanatlar antik sanatı merkez alabiliyordu.

-yaratıcı insan, sanatçı, deha; yanlış eğitimden geçmemiş kişi, bilgelik ve kurallar
engeldir. “bir Homeros koltuk değneklerini fırlatıp atar.”(anti-barok)

-“ev ve salon müziği ile opera ve anonim seyirci ile, yayıncısı, eleştirmeni ile kentsoylu
müzisyen kendini bağımsız bir sanatçı olarak ortaya koymak zorundadır.”

-Weimar Klasisizmi; Herder, Goethe, halk müziği ve lied doğuşu(Johann Friedrich

Reichardt(1752-1814)

-Herder, Stimmen der Völker in Liedern(1778),

*Rokoko

-Aristokrasinin aydınlanmaya adaptasyonu, servet ve gücün aktarımı

-Azalan resmiyet, aristokrasi hiyerarşisinin yumuşaması

-Jean Antonie Watteau(1684-1721), Süsleme, asalet ve tabiat

-“Doctrine of Affections”; duyguların müziği, mantık yerine duygu

https://en.wikipedia.org/wiki/Doctrine_of_the_affections

-Opera Ballet

-Couperin

*Ving Cinquieme Ordre

https://www.youtube.com/watch?v=85NPqujL_Qg

*amatörlerin zevki için bestelenmiştir.

*Galant Stili

-orta sınıfın ayrıcalık kazanması,

-müzikte öğrenilmiş üslupların reddi

-problemsiz atmosfer

-basit fonksiyonlar ve kadanslar

-Majör tonalite baskınlığı

*Domenico Scarlatti(1685-1757)

-iki bölmeli ve üç bölmeli form

-Kadans ve temaların yalıtımı

-Kontrast

*Heinrich Christoph Koch(1749-1816), Alman kemancı ve teorisyen

-Erken Sonata formu

-empfindsamkeit

-Fransız müziğinin Almanya’ya yansıması.

-NHWM sayfa 511, Introductory Essays on Composition (1793), form şeması

*Almanya: Empfindsamer Stil (empfinden: hissetmek)

 -Carl Philippe Emanuel Bach(1714-1788)

*yoğun olmayan eşlik üzerinde ifadeli melodi-çalgısal recitative

*duygulu, karakteristik süslemeli stil, kromatik değişim, noktalı ritim

*süslemeler müzikal bütünün parçası

*sechs klavier sonaten für Kenner und Liebhaber 1779, binlerce kopya satar

https://www.youtube.com/watch?v=pqnlFvFhNFE

-Sturm und Drang

*Friedrich Maximilian Klinger, 1776, Fırtına ve Gerilim aynı isimli oyundan

alıntdır.

-gelenek ve otorite karşıtlığı

-duygusal yoğunluk, tutku, sert ani patlamalar

-Geothe, Genç Werther’in Acıları Schiller, die Rauber

-Haydn, bazı erken senfoni ve quartetleri

*ERKEN SENFONİ ve KONÇERTO

-1750 sonrası eski çalgılar kaybolur(violino piccolo, obobe de caccia vs.)

-2 obua ve 2 korno standardı

-1800’e doğru klarnetler.

-Barok’dan kalan fagotlat kullanılmaya devam eder

-Klavsen partisi yazılamasa da besteciler kullanmaya devam eder.

-erken senfonilerdeki armonik boşlukları klavsen doldurur.

, -Korno ve trompet kalvsen’in armonik fonksiyonun devralır.

-İlk düzen yaklaşık yirmi kişi, yüzyılın sonuna doğru otuz beş kişiyi bulur.

-18.yy çok fazla senfoni bestelenir ve tüketilir.

-1720-1720: eğlence için müzik aristokrasiden halka doğru iner, aristokratik eğlence
müziğinde, ciddi konser seyrine(sessizlik)

-Concert Spirituels 1725 Paris

https://en.wikipedia.org/wiki/Concert_Spirituel

*Üvertür ile başlar(sinfonia)

*çalgı ve vokal müziği, dini ya da din dışı

 *Milan’daki opera dışı konserler model olur.

*Giovanni Battista Samartini( 1700-1775)

-Milan

-Hızlı Yavaş Hızlı İtalyan sinfonia geleneği

-ilk konser senfonileri

https://www.youtube.com/watch?v=a4AWRL-vryQ

*Johann Stamitz(1717-1757)

-Mannheim

-Hızlı Yavaş Hızlı menuet finali

-orkestra efektleri tremolo crescendo

-net nefesli ve yaylı anlaşılırlığı

-1756 Mannheim’da en geniş orkestlardan birisi mevcuttur.(Napoli, Milan ve Paris ile

beraber)

https://www.youtube.com/watch?v=X9iC55nN_lI

*Georg Christoph Wagenseil(1715-1777)

-hoş liriklik, problemsiz atmosfer

-ilk bölümde kontrast tema grupları, Mozart’a etki eder

*François-Joseph Gossec(1734-1829)

-Belçika doğumlu, Paris’e yerleşir

-devrim yıllarının en önemli bestecisi (paris)

-Paris Konservatuvarı ilk yöneticilerinden olur.

*Senfoni Konçertant

-1770 yılında Paris seyircisinin zevkine göre melodik ve virtüöz pasajlar içeren iki ya da
daha fazla solo çalgı içeren konçerto biçimi

-besteciler ve çalgıcılar yetisini sergileyerek hem öğrenci bulur hem de müziğini satar

-1770-1780 arası yüzlerce bestelenir.

-1830’da ilgi solo konçertolar ve resitallere kayınca tür unutulur.

*Konçerto

-İngiltere’de Klavye Konçertosu(Haendel Org Konçertoları mirası)

-Johann Christian Bach(1735-1782) Londra Bach’ı

 -40 konçerto

-8 yaşında Mozart onunla tanışmış ve sonatlarını onun modelinde konçertolaştırmıştır.

-1765-1781 yaylı ve klavye konçertoları, aynı zamanda amatörler için

- Sonata ve ritornello

-Çift giriş(double exposition)

-Kadans

https://www.youtube.com/watch?v=9CfNb40dG1w&t=114s

OPERA

-Poetika/Retorik

-Aristo poetika ve tarih farkı, katharsis, tragedya

-Opera Seria, melodramma

*da capo aria

* komik karakter hiç bulunmaz.

* Pietro Metastasio(1698-1782) ve Opera Seria yapısı

-Recitative; aksiyon

-Aria; başrolün duygusal ifadesidir. Arialar ana formun esas yapı taşıdır.

*iki kıtalı da capo arialar

*ilk kıta tekrar edilir. İlk tekrar dominant’a yönelir. İkinci tekrar
tonik’e döner. Ritornello’lar tekrar aralarında yer alır.

*tonik-dominant kutuplaşması en önemli ifadedir

malzemesidir.

*da capo şarkıcının doğaçlama süslemeleri ile icra edilir.

-Johann Adolph Hasse(1699-1783)

*Cleofide, https://www.youtube.com/watch?v=R-Uhnwm0PyI

* 1721-1771 arası Metastasio ile 50 opera

*Opera Seria Sorunları

-Castrati, yıldız şancılar, gerçekçilikten uzaklık.

-Opera Buffa, drama giocoso, drama comico, comedia in musica

*18.yy Napoli’de doğar, aydınlanma aristokrasisi destekler

 *Şivelerin kullanımı ile gerçek hayatla ilişki kurar

*Altı ya da daha fazla komik karakter standardı vardır. Şarkı söylerler.

*Daha sonraları ensemble ve ensemble finale önemi

*Carlo Goldoni (1707-1793) librettoları

-Standart komik karakterlerin reddi

-Kaba fars’ın dışlanması ve dramatik konuların komik faktörler ile

kaynaşması

*Niccolo Piccini(1728-1800)

-La buona figliuola https://www.youtube.com/watch?v=A70_Cju-hiA

- sosyal örgütlenme, mutlu bitiş-beraber mutluluğu buluş, “sevgi

kazanır”

-comedie larmoyante, mutlu sona, gözyaşları ile erişilir.

-eğlendirici yerine erdemli karakterler,

-satır arasında politik mesajlı komik opera (Gluck ile zıt)

-Mozart’a etki, komedi içerisinde, ciddi konular.

-Intermezzo

*Genelde opera seria perdeleri arasında yer alır ve tamamen dramaya zıttır.

*Giovanni Batista Pergolesi, “La Serva Padrona”

https://www.youtube.com/watch?v=-FaHrId3Mk8

*1752’de Paris’de sahnelenir ve Buffacılar Kavgası başlar, Querelle des

Bouffons

-Lully sonrası Fransız Operası

18. yüzyıl ortasında opera eski görekmini kaybeder, yeni eserlerden çok eskilerin sahnelenmesi
repertuvarı bir arada tutar. 1749’da Louis XV operayı Paris şehrine aktarır. Bu da repertuvar
değişimi pekçok değişim getirir.

*1680; Fransa’da zenginliğin ve gücün kaybı, sanat üzerinde merkeziyetçi

kontrolün çökmesi. Versailles’da müzik sahnelenmesinin bitişi

*İtalyan stilinin Fransız operasına nüfuzu, Charpentier, Medee operası, sert

eleştiriler, https://www.youtube.com/watch?v=fTRfIliCzI4

*İtalyan düşmanlığı ve savunuculuğuna karşı orta yol

*Tragedie en Musique ve Opera Ballet

 -1697-1724 artan İtalyan etkisi

-Franszı stili orkestralı recitative

-ritmik kesinlik

-değişen tartım

*Sahne efektleri ve orkestra ile yaratılan atmosferler

*Arka arkaya sahneler

*uzun ve geniş divertissement’lar, bütüncül eserden ziyade sahne gösterisi

*ana amaç eğlence

*Bu yeni anlayışın adı Opera-ballet

-Les Indes Galanteshttps://www.youtube.com/watch?v=oRu38iRLniM

-Jean Philipe Rameau(1683-1764)

*İlk opera Hippolyte et Aricie https://www.youtube.com/watch?v=FIoE8Yr-a1E

*Lullistes ve Ramistes, yenilik, gelenek çatışması

*Quarell des bouffons, Rousseau karşıtı(İtalyan doğal melodilerini savunur),

Fransız mutlakiyetine dayalı eski üsluba karşı, yeni moda İtalyan kozmopolitliği,

(Rousseau-Le devin de village) https://www.youtube.com/watch?v=3kI9V83-

RCQ

Bu konu ile ilgili makale https://www.jstor.org/stable/2708354?seq=1

*Rousseau, Rameau karşıtlığı(Rousseau armoniyi kuzeylilere özgü kaba bir kalıp

olarak görür. Doğallık dışıdır.)

*Encyclopedie hayal kırıklığı

https://www.unicamp.br/~jmarques/pesq/RamRoussEng.pdf

*Rameau Teorileri

-Traite de l’harmonie (1722)

-Basse fondamentale(armonide bas temeli)

-Akorlar, doğuşkan serisinden oluşur

-7,9,11 akorları

-Fonksiyonlar, T,S,D

-Simetrik beşliler ile sarılı Tonik

-Katı kontrpuan kurallarından kopan armoni

*Lully benzerlikleri
 -Gerçekçi deklamasyon ve net ritmik olarak notalanmış recicatif

-Melodik recitatif

-divertissement kullanımı

*Lully ile farklar

-Armoniye dayalı melodi

-Fonksiyonel armoni kullanımı

-Süslemeler

-Modülasyon ve gerilim akorları

-Italian hızlı yavaş hızlı sinfonia kullanımı

- yaylı ile kaynaşmış ve zengin tahta nefesliler

-Buffonlar Kavgası, Querrelle des Boufons(1752-1754)

-Opera Reformu

*daha doğal drama akışı, daha çok ifade, daha esnek yapı

*orkestral ifade, mod, tasvir, derinlik

*gerçekçi drama akışı için, da capo aria yanında diğer formlar

*koro kullanımının yeniden canlanması

*yıldız şancı’ya karşı bütünsel drama

*Tommaso Traetta(1727-1779) Parma

*Nicolo Jomelli (1714-1774) Stuttgart

*Fransız ve İtalyan stilleri kaynaşması, Mannheim okuluna etki

*Christopf Willibald Gluck(1714-1787)

-Sammartini’nin öğrencisi

-Paris, Marie Antoinette patronluğu

-Uvertür operanın integral parçası, orkestra dramanın hizmetinde, aria ve

recitatif arasında daha az dramatik zıtlık, akıcılık

-İtalyan melodik tatlılığı, Alman ciddiyeti, Fransız aristokratik yüceliği

-Ulusal stiller yerine, kozmopolit bütünlük.

-Bütüncül drama, Wagner’e etki.

-Orfeo ed Euridice https://www.youtube.com/watch?v=JUpZ1Npj23M

-Iphigenie en Aulide,
-İtalyan modasına karşı Fransız dili

-Rousseau, doğal, asil, duygulu melodi yaratma fikri ile ortaklık

-Operada asaletli basitlik, noble simplicity, Yunan heykeline benzetilme

-divertissement’lar dramanın bütünülüğüne hizmet eder, eğlendirici değil.

-koro ve bale kullanımı

-Anıtsallık

-Piccini, Gluck zıtlığı, Gluck eski tragedie lyrique’e eğilim gösterir.