Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Mühendislik Fakültesi
Kimya Mühendisliği
DERS ADI VE KODU: KMB 310 Kimya
Mühendisliği Laboratuvarı II

DENEYİN ADI: Plakalı Isı Değiştirici

DENEYİN NO: 1
DENEYİN YAPILIŞ TARİHİ: 04.03.2019
RAPORUN TESLİM TARİHİ: 11.03.2019
DENEYİN SORUMLUSU: Arş. Gör. Nahide Narin ÖĞEN
GRUP NO: 1
HAZIRLAYANLAR:
ABDULRAHMAN AL-HAMED

ABURRAHİM DERVİŞELAHMED

ALBİNA BULATOVA

NOOR SALEM

ELİF CEVAHİR

BÜŞRA ÖZTÜRK

ÖZET:
Farklı sıcaklıkta ve birbirinden katı bir cidar ile ayrılan iki akışkan arasındaki ısı geçişini
gerçekleştirmek için kullanılan cihazlar ısı değiştiricisi olarak adlandırılır ve hacim
ısıtmasında, iklimlendirme tesislerinde, termik santrallerde, atık ısının geri kazanılmasında ve

1
kimyasal işlemlerde yaygın olarak kullanılır. Isı değiştiricilerin amacı, ısı enerjisinden azami
derecede faydalanarak yakıt tasarrufu sağlamaktır.

Bu çalışmanın amacı sıcak akışkandan soğuk akışkana geçen ısı transferinin hesaplanarak zıt
ve paralel akışların verimlerinin kıyaslanmasıdır. Teorik olarak ters akımlı ısı
değiştiricilerinde, değiştiricideki ortalama sıcaklık farkı ve etkenlik diğer bütün akış
düzenlemelerine göre daha büyüktür. Dolayısıyla zıt akımın veriminin daha büyük olması
bekleniyor.

Veriler, sonuçlar tablo olarak verilmiştir.

İÇİNDEKİLER:
1.ÖZET……………………………………………………………………………………………….2

1. TEORİK BİLGİLER………………………………………………………………………………4

2
1.1 Genel Bilgiler…………………………………………………………………………………….4

1.2 Isı Aktarım Prensipleri…………………………………………………………………………..4

1.3 Isı Değiştiriciler………………………………………………………………………………….5

1.4 Plakalı Isı Değiştirici…………………………………………………………………………….5

2. DENEYSEL ÇALIŞMA…………………………………………………………………………..6

2.1 Deney Düzeneği………………………………………………………………………………...6

2.2 Deneyin yapılışı…………………………………………………………………………………6

4. Veriler ve Hesaplamalar………………………………………………………………………….7

5. Değerlendirme ve Yorum…………………………………………………………………………12

6. Kaynakça………………………………………………………………………………………….13

1.TEORİK BİLGİLER:
1.1 GENEL BİLGİLER

3
Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemdendiğerine transfer edilebilen bir enerji
türüdür.

Termodinamik: Bir sistem bir denge durumundan diğerine geçerken transfer edilen ısı miktarı
ile ilgilidir.

Isı Transferi: Enerji transfer hızlarının bulunmasıyla ilgilenen bilim dalıdır.Enerji transferi,
daima yüksek sıcaklıklı ortamdan daha düşük sıcaklıklı ortama olur. İki ortamın sıcaklıkları
aynı sıcaklığa erişince enerji transferi sona erer.. [1]

1.2 ISI AKTARIM PRENSİPLERİ:

Isı transferi üç temel mekanizma ile olur: İletim, taşınım ve ışınım.

1) Kondüksyon (iletim): Enerjinin yüksek enerjili partiküllerden düşük enerjili partiküllere

doğru bir madde içerisinde akmasıdır. Katı, sıvı ve gazlarda görülebilir. Katılarda latis
içerisindeki moleküllerin titreşimi ve serbest elektronların enerji taşınımı ile. [2]

Bir cisim ısıtıldığında ilâve edilen bu enerji, moleküllerin daha hızlı hareket etmesine sebep
olur. Metal bir kaşık, sıcak bir fincan kahvenin içine konduğunda ısı, kahveden kaşığa transfer
edilir. Bu ilave ısı enerjisi, kaşıktaki moleküllerin daha hızlı hareket etmesine ve kaşığın
sapının ısınmasına neden olur. Bu, kaşığın sapına doğru bir ısı transferi olduğu anlamına gelir.
Aynı durum bir demir çubuğun ateşe tutulduğu zaman alevin içinde kalan kısmının ısınması
sonucunda diğer ucunun da ısınması olayında da gözlemlenir. Çubuğun bir ucundan diğer
ucuna ısının iletimi, iki uç arasında sıcaklık farkı olduğu müddetçe devam eder. Çubuğun iki
ucu da aynı sıcaklığa eriştiğinde ısı iletimi durur. [4]

2) Konveksiyon (taşınım): Bir katı yüzeyi ile temasta olan hareketli sıvı ve gaz arasındaki
enerji iletimidir. Örneğin radyatör ile temasta olan hava, ısı kondüksiyon yoluyla
iletilmektedir. Radyatöre temas eden hava ısındıkça genleşir ve odanın diğer kısımlarındaki
havaya nazaran daha hafif hâle gelir. Isınan hava daha hafif olduğu için yükselir. Odanın
alçak kısımlarındaki hava yükselen havanın yerini alarak radyatörle temas eder, ısınarak
genleşir ve daha hafif hâle gelerek yükselir. Bu olay zincirleme olarak tekrarlanır ve odanın
içinde hava akımı meydana gelir. Hava odanın içinde dolaşırken kazandığı ısıyı da
beraberinde taşır. Sıcak ve soğuk hava kütleleri odanın içinde karşılaştığında ısı sıcak hava
kütlesinden soğuk hava kütlesine transfer edilir. Sıcak hava kütlesinden soğuk havaya olan bu
ısı transferi konveksiyon yolu ile olan bir transferdir .[4]

4
3) Radyasyon (ısınım): Enerjinin bir maddeden diğerine elektromanyetik dalgalar halinde
yayılması. Diğer ısı transfer mekanizmalarından farklı olarak arada taşıyıcı bir ortama gerek
yoktur. [2] Dünya ile evren arasında boşluk olduğu hâlde güneşten dünyaya kadar ısı ve ışık
enerjisi ışıma yoluyla gelir. [4]

1.3 ISI DEĞİŞTİRİCİLER:

Isı değiştiriciler; Farklı sıcaklıklara sahip iki akışkan arasında, birbiri içerisinde karışmalarına
müsaade etmeden, ısı transferinin gerçekleştirildiği cihazlardır. Yaygın olarak ısıtma
sistemlerinde, klima sistemlerinde, kimyasal proseslerde, güç santrallerinde kullanılır. [3]

Isı değiştirici çeşitleri:

 Plakalı ısı değiştirici

 Çok Geçişli Gövde Borulu Isı Değiştiricileri
 Spiral Borulu Isı Değiştiricileri vs [4]

1.4 PLAKALI ISI DEĞIŞTİRİCİ:

Maliyet ve verimlilik konusunda sürekli devam etmekte olan çalışmalar geleneksel borulu ısı
değiştiricilerinin yanı sıra pek çok değişik tipte ısı değiştiricisinin de geliştirilmesine yol
açmıştır. Ancak bu farklı ısı değiştirici tiplerinin arasında en çok yaygınlık kazananı ve en
başarılı olanı plakalı ısı değiştiriciler olmuştur. Günümüzde plakalı ısı değiştiriciler, süt ve
gıda sanayinden kimyasal sanayiye kadar hemen her sanayi kolunda ısıtma ve soğutma
bölümlerinde kullanılmaktadır. Plakalı ısı değiştiriciler, farklı sıcaklıklara sahip türdeş veya
farklı akışkan cinslerinin plakalar arasında birbirine karışmadan dolaşarak ısı alışverişi
yapabilen ekipmanlardır. Plakalar üzerindeki özel balıksırtı tasarım sayesinde akış esnasında
akışkanın hızı, sürekli olarak değişir. Bu nedenle elde edilen çalkantı ve yüksek türbülans
sayesinde daha küçük hacim ile gereken ısıyı transfer eder. Bunlarda esas ısı geçişinin olduğu
yüzeyler, genelde ince metal plakalardan (levhalardan) yapılır. Bu metal yüzeyler düz veya
dalgalı biçimde olabilir. Borulu tip ısı değiştiricilerde olduğu gibi yüksek basınç ve
sıcaklıklara dayanımları azdır Plakalar alüminyum, zirkonyum, titanyum, nikel veya
paslanmaz çelikten yapılmış olabilir. [4]

2.DENEYSEL ÇALIŞMA:

5
2.1 DENEY DÜZENEĞİ:

[5]

(Şekil 1)

2.2 DENEYİN YAPILIŞI:

1. Isıtıcı tankı üst seviyesine kadar su ile dolduruldu.

2. Vanalar zıt akış için ayarlandı.
3. Cihaz ve pompa açıldı.
4. Tank sıcaklığı 40℃'ye ayarlandı.
5. Veriler okundu, tabloya kaydedildi
6. Sistem soğutuldu.
7. Vanalar paralel akış için ayarlandı.
8. Tank sıcaklığı 45℃'ye ayarlandı.
9. Veriler okundu, kaydedildi.

4. VERİLER VE HESAPLAMALAR:

6
Tablo 1. Deneysel Sonuçlar

Zıt Akış Paralel Akış

ST 16 ( oC ) 40 45
ST 1 ( oC ) 31,9 36,6
ST 2 ( oC ) 24,1 31,3
ST 3 ( oC ) 29 7,8
ST 4 ( oC ) 9,6 28,4
SC 1 ( L/dk) 1,4 1,4
SC 2 ( L/dk) 0,4 0,3

ZIT AKIŞ İÇİN HESAPLAMALAR

ST 1 : Sıcak su giriş sıcaklığı

ST 2 : Sıcak su çıkış sıcaklığı

ST 3 : Soğuk su çıkış sıcaklığı

ST 4 : Soğuk su giriş sıcaklığı

1. Alınan Isı Miktarı ( Qalınan ) Hesabı

Isı alan akışkan soğuk akışkan olduğu için hesaplamalar soğuk akışkanın verileri üzerinden
yapıldı.

SC 2 ( soğuk akışkanın hızı ) = 0,4 L/dk

0,4 x dsu = m ( kütlesel akış hızı)

Suyun yoğunluğu ve ısı kapasitesini EK 1’den okumak için öncelikle soğuk suyu hangi
sıcaklıkta kabul etmeliyiz, bunu bulmak için ortalama alırız :

ST 3+ ST 4
Tort = = 19,3 oC
2

Suyun yaklaşık olarak 20 oC deki yoğunluğu ve ısı kapasitesi :

dsu =998,21 kg/m3 [6]

m = 998,21 x 0,4 = 399.284 kg/dk

Cp = 4181,8 J/kgK [6]

ΔT = ST 3 – ST 4 =29 – 9,6 = 19,4 oC = 19,4 K

7
Qalınan = m x Cp x ΔT

Qalınan = 399.284 x 4181,8 x 19,4

Qalınan = 32.392.681,3 J/dk = 539,878 kJ/s

2. Verilen Isı Miktarı (Qverilen ) Hesabı

Isı veren akışkan sıcak akışkan olduğu için hesaplamalar sıcak akışkanın verileri üzerinden
yapıldı.

31,9+24,1
Tort = = 28 oC
2

30 oC sıcaklık için EK 1’den okunan değerler :

Cp = 4178,4 J/kgK

d = 995,65 kg/m3

SC 1 = 1,4 L/dk

1,4 x 995,65 = 1393,91 kg/dk

ΔT = ST 2 – ST 1 = 24,1– 31,9 = 7,8 K

Qverilen = 1393,91 x 4178,4 x (7,8)

Qverilen = 757,16 kJ/s

3. Toplam Isı Transfer Katsayısı ( U )

Qalınan
U=
Am x ΔTlog

Am = Islak Alan = 0,32 m2

( ST 1−ST 3 )−(ST 2−ST 4)

ΔTlog = ST 1−ST 3 = 7,2
ln
ST 2−ST 4

U = 234,118 kW/m2K

4. Verim Hesabı

8
%Verim = 100 x Qalınan / Qverilen

%Verim = 100 x 539,878/ 757,16 = %71,3

PARALEL AKIŞ İÇİN HESAPLAMALAR

ST 1 : Sıcak su giriş sıcaklığı

ST 2 : Sıcak su çıkış sıcaklığı

ST 3 : Soğuk su giriş sıcaklığı

ST 4 : Soğuk su çıkış sıcaklığı

1. Alınan Isı Miktarı ( Qalınan ) Hesabı

SC 2 = 0,3 L/dk

0,3 x dsu = m

Suyun yoğunluğu ve ısı kapasitesini EK 1’den okumak için öncelikle soğuk suyu hangi
sıcaklıkta kabul etmeliyiz, bunu bulmak için ortalama alırız :

ST 3+ ST 4
Tort = = 18,1 oC
2

Suyun yaklaşık olarak 20 oC deki yoğunluğu ve ısı kapasitesi :

dsu =998,21 kg/m3

m = 998,21 x 0,3 = 299,463 kg/dk

Cp = 4181,8 J/kgK

ΔT = ST 3 – ST 4 =7,8 –28,4= 20,6 oC = 20,6 K

Qalınan = m x Cp x ΔT

Qalınan = 299,463 x 4181,8 x 19,4

Qalınan = 24.294.510,84 J/dk = 404,908 kJ/s

9
 2. Verilen Isı Miktarı (Qverilen ) Hesabı

Isı veren akışkan sıcak akışkan olduğu için hesaplamalar sıcak akışkanın verileri üzerinden
yapıldı.

36,6+31,3
Tort = = 33,95 oC
2

30 oC sıcaklık için EK 1’den okunan değerler :

Cp = 4178,4 J/kgK

d = 995,65 kg/m3

SC 1 = 1,4 L/dk

1,4 x 995,65 = 1393,91 kg/dk

ΔT = ST 2 – ST 1 = 31,3 – 36,9 = 5,6 K

Qverilen = 1393,91 x 4178,4 x (5,6)

Qverilen = 543,602 kJ/s

3. Toplam Isı Transfer Katsayısı ( U )

Qalınan
U=
Am x ΔTlog

Am = Islak Alan = 0,32 m2

( ST 1−S T 3 )−(ST 2−ST 4)

ΔTlog = ST 1−ST 3 = 11,3
ln
ST 2−ST 4

U = 111,883 kW/m2K

4. Verim Hesabı
%Verim = 100 x Qalınan / Qverilen

%Verim = 100 x 404,908/543,602 = %74,4

10
 ZIT YÖNLÜ AKIŞ PARALEL AKIŞ

Qalınan (kJ/s) 539,878 404,908

Qverilen(kJ/s) 757,16 543,602

U ( Toplam Isı Transfer 234,118 111,883

Katsayısı )(kW/m2K)
Verim %71,3 %74,4

Tablo 2

11
5. DEĞERLENDİRME VE YORUM:

12
6. KAYNAKÇA:

[1]
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/72276/mod_resource/content/0/HAFTA_1.pdf
(ziyaret tarihi 07.03.2019)

[2] file:///C:/Users/pcc/Desktop/8_Ta%C5%9F%C4%B1n%C4%B1m+Mekanizmalar
%C4%B1_ISI_TRANSFERI_1.pdf (ziyaret tarihi 07.03.2019)

[3] http://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/046016/Is%C4%B1.pdf

(ziyaret tarihi 07.03.2019)

[4] http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Is%C4%B1%20De%C4%9Fi
%C5%9Ftiriciler.pdf

(ziyaret tarihi 07.03.2019)

[5] http://kim.muhendislik.omu.edu.tr/files/kim.muhendislik/files/Plakal%C4%B1%20Is
%C4%B1%20De%C4%9Fi%C5%9Ftirici%20Deney%20F%C3%B6y%C3%BC.pdf

(ziyaret tarihi 07.03.2019)

[6] http://www.kimyaevi.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?
F6E10F8892433CFF8007620E7D5602E821AE406D1C1546DE (ziyaret tarihi 07.03.2019)

13