Professional Documents
Culture Documents
Progress Towards First Cities in Eastern and Southern Anatolia
Progress Towards First Cities in Eastern and Southern Anatolia
Alev E R A R S L A N '
Yakın zamanlara kadar Doğu vc Güneydoğu Anadaki Bölgelerinde kentsel gelişimin Güney
Mezopotamya kültürlerinin etkisiyle geliştiği ve başta hakir olmak üzere çeşitli madenler açısından
zengin olan hu Ixdgelerin, tarımsal artı üıün açısından zengin ancak her fÖrfÛ hammadde y önünden
fakir bir İJÖige olan Güney Mezopotamya toplumlarının taşrası okluğu düşünülmekteydi. Ancak son
yıllardaki arkeolojik kazılar İter iki Ixilgenin de kentleşme sürecinin erken evrelerinden itibaren,
Mezopotamya kültüıii etkilerinin yam sıra karmaşık toplumsal örgütlenmeleri gelişmiş yerel kültür
lerin oluştuıxhtğu kendine özgü. özgün bir kimliğinin okluğunu göstermektedir. Bu yazıda, her iki
bölgenin de kentleşme sürecinin gerdek anlamda Ük kentlerin ortaya çıktığı Erken Kent Döneminde
(M.Ö. 2600-İ90Ö), kentleşmenin bölgelerin kendi kültürel çevrelerini oluşturan toplumsal, nüfus ve
coğrafi yapıları ile tarihsel geçmişleri gibi iç dinamiklerinden kaynaklanan yere! bir süreç olduğu ve
yakın Ixiigefcideki çağdaşı küilürierden etkilenmekle birlikte yerel kültüre ve Anadolu'nun kent
leşme geleneğine dayanan bir yerleşme düzeni ve farklı bir siyasi öigütienme m<xleline sahip olduğu
gösterilmeye çalışılacaktır
INTRODUCTION
The early phases o f the urbanisation process o f real cities emerged. W i t h i n this period t h e set
eastern and southeastern Anatolia consist o f t w o tlements that c a n actually h e characterised a s
phases a s t h e Proto-Urban Period (5500-2600 u r b a n o r t o w n iicgin to a p p e a r in both regions.
B C ) a n d the Early U r b a n Period (2600-1900 R C ) . T h i s p e r i o d comprises o f E B A 111 (2400-2000 B C )
T h e Early U r b a n Period is the time w h e n first for eastern Anatolia a n d E B A Tl-IIi (2600-1900
All o f these factors present that both regions h a d T h e urban fabric o f the settlements comprised
an a d v a n c e d c o m p l e x social organisation a n d a (juanera o f m u d b r k k houses w i t h one-or t w o
u n i q u e Identity thai hat! beetl created b y deve large rooms rectangular in plan o p e n i n g onto
loped local cultures from the Proio-Urban streets. T h e settlements w e r e Functionally r e
Period, beginning o f initial stages o f u r b a n i s m . determined a n d included areas o f different func
bçsttles stune influences o f Mesopotamian a n d tion s u c h as abodes, w o r k s h o p s a n d s o m e o f
T m n s c a u c a s i a n cultures. them w i t h cultic a r e a s Arslaniepe V I D J g r e w
i n i o a l o w n w i t h functionally p l a n n e d urban lay
out, comprising areas of houses, w o r k s h o p s a n d
THE EMERGENCE O F TOWNS IN
worship, built o n the terraced a r e a s CM.
EASTERN ANATOLIA
Frangipane 1990. 1993b; A.M. Conti, C . Peisümi
1993). Jl e x i x i n d e d its area d o w n the slope o f
D u r i n g the Early Urban Period, settlements w e r e
84 Atev ERAÉSIAN
Marian provided El>la w i t h livestock. especially lapse, hiatus, even i f the settlements size s h r a n k
allocated n o i o n l y for E b l a itself but for vassal the region w a s dispersed Into self-sufficient s u b
states CG, Petlinato 199b Astour 1988». A n d sistence communities, villages a n d hamlets to
with Ebla textiles like evident from the text ( A . w e l l as the sububs w e r e a l x i n d o n e d in this peri
CONCLUSIONS
The foregoing presents a picture o f what w e Town/city model is quite different from that ©f
k n o w a l x n i l local aspects o f u r U m i s a t i o n i n the Syiu-Mesopotamia 11 a n d il does carre s o m e local
Early I rban E'eriod thai is the time- w h e n first charnel eristics a s w e l l a s a n u m b e r o f c o m m o n
real c i l l e s . t o w n s emerged in eastern a n d south trails w i t h other regions o f Anatolia (M Esta
eastern Anatolia, A s pointed out above, this 1998; M. ô z d o g a n 2000; M, Frangipane 1 9 % ) .
period exhibits localized urban growth in both The most prominent diversities a m o n g t h e m a i e
regions. 'The urlianisalion here is d e a r l y a local its s m a l l n e s s i n s i z e a n d without a n y form o f
process formed by indigenous cultures with e c o n o m i c centralisation. Especially the lack o f
a d v a n c e d c o m p l e x social-political a n d econo e c o n o m i c centralisation is the rtn>si impoitani
mical organisation, besides Ix-ing s o m e affected trail thai separates lïoih regions from Syix>
by the S y r o Mesopotamia!! cultures, f i o m I x g i n - Mesoporanita. Although s o m e settlements have
nlng o f initial stages o f urban ism. litis local for m o n u m e m a l public s t r u a u r e s a n d little a d m i n i s
mation d e r i v e d from the internal sodo-econo- trative Artefacts, there is n o evidence o f the c e n
mic d y n a m i c s o f their cultural e n v i r o n s such a s tralisation o f the e c o n o m i c activities. So, these
their o w n social, d e m o g r a p h i c structures a n d regions h a v e a u n i q u e identity created b y local
historical backgrounds. A n d both regions have cultures played Unique role i n the d e v e l o p m e n t
their o w n settlement p a i i c m based o n entirely of the first cities, c o n i m r y to the thesis thai
local culture a n d appropriate to the urbanisation urbanism i n both regions flourished under the
tradition o f Anatolia w i t h a different type o f influences o f the Syro-Mesopotamia!] cultures
socio-polit leal organisation. S o , the Anatolian
References
ALGAZt. G ,
ALGAZE, G., DINCKAN, G „ HARTENHERCER. B . MATNEY.
19* n i t - CHuuk-t SnpieihT JDtl •' " " 1,111 tinmtn
T. POMMEUH.J.. RAlNVUİEr
*H VJUffFiiPV.1-" .-ViNiiJu. inl II. Jl«- StTJtlxrjplik- ftçHtUB Jl
L, ROSEN. S.. RlfPLEV. R_, SOİU-E, IX. VAIİKr.fi..2001
Kırıtır" U-klrk. ü ALGAZK, TIILO nnv^iC} Bf
-Rı-*-ir<1ı J l Tîlriî İKtyÜk İn Sı aıl la-ı-Mı-m TuHn-y: Tln n L'MO
d M f l p i ttm, i i i +«
1999 Irt-Jul* in Hie An 1 u n * içk ili L h • • I- -pi ı n ı -.ı ipi OH- I p i - 1
AUİAZF. G., F O U M B J Î , ] . . 2CU5
Ku|ilır.ılı-> I I I ? " -4 Sııulh-Ka'ıUr'm AIVUIIILI during M LIDL-
"HİMUlk • İ\M;,;- rântnmıiBiıUİ Clun»' jnü İDCH lÎLinm 1 0
• İLtkıılillih-.trHİ l'.ııh MnnlA.' A»-C. AlillH*rfrifiy ı r l ( j y i T
FaTİy Ikııliu Ajfc ÎUrlj I R ^ I k . C i n OfldiltNm Jnd C.nrtiKiım".
.Sm.jji l\.vpt\r.fw TIJE- Trdrmt /Xlrlf MrA. ÎEds.1 G IX O L M O
. . . I MxilhemAiLilidLi J n I . I I , T ||,ı|| rrf rlv.'Jbml Mllk-nrlUHP 2003 "• • •' 1 i " fmm Vklk nn hıNk AnlılUiıııre m I I K
PC"- TT*'.4r>feı*Jrjft nfiktlfluplrtpe AF*mid Vi-.v f.ıv. < I Mflhiyj •' •• lrnxıı - - i - 1 - ilipjılHemilnuplv.ı anıl lı pul: •
S. • V-Irl'ı 11 A. G K F F Y . f h i n n l . D d m Hnnks. Oü-Mi, MHuTl M M YiIL'K? B İ H H Addn toamalm i tuk ftirr
CÛNTİ, A. M . PUE&IANi. C , 1 9 » r, mıhı M. Î V J K V I A V M IIMITMANN. V ııvnaiis.
"Ytinn W i n k duhıral iWiinnivm* in Earn-m I v a n l v l A i k ı ı * * 0 Saraı. U M U
An.mJn nl ' .ı Early İ M M M \ » ~ . M B B H I MM KruT>;rjrıf m u 2003b Lkıftıı AıuEkıkı İlk Ttı». Ç ^ l II 111 bOHltf*. M ü A d *
(IJE- AJı urrri.jjiiv .in İLKId-:r .Iruir ık.r d HENppBarrnifl .iflu
Î'.JAIU.TI fcfeCL lEd*.l M FUAMGİPANF. M IİAİVTMAYS- 2003c Lklfrl A l t k k 4 l l İlk Tııık 1 PdMM*'. 3.4*to
M. LİYTKAM. T MATTİAK. M U l l i f S k . Rı>ma. LWvtrtfcl L» FkANGIfiANE, H.. M . NOCEHA G . M . IİAUPTMANN,
ftipİHUflı « 1 - 5 0 0 . A. MÜKHIÜEUI, P.. PALMIER], A.. 5ADÜR, I L ,
EFE. T.. 2003 5 0 H I L T 7 , M., SCHMIDT SCHULTZ, T.. 2001
•Ilın Anarldn Sem KalkN'lk İH Tuny Çaflı". Aikn'Mb* 2. "NeB- WIII(«I|\HJ I IV.-" piHın ki .ı T A a l " ı :• m .«H"l H !
.Anİjnkıx L . Mıl.ılvJ iT[prleyJ". Pjkı-ntnf T-2. IH5-1.MJ.
9i-ı a. FRANGIPANL. M.. BUCAK. E , 2001
UtAfÜLAN. A., " M i Vıll /ı-ınnlı İllice llı'^lk Ka/ı 0 ArJHınlubn lir*' 0
2004 'Us1 Inlıtil - S J ^ A I ^ '4ilk1 rrfıırjr^rjj'rim fVm-.-. ırf J^-rmı riuu1 K.rrt:r/rhf. Ilır.rj Cir'Hh'n .AHPPXG HiLi'ik .\ihmlnnk İ v kıJfrrrı
Aiajt/K-jwcm AfiJirto DMUKtm i ' • l n i x i N i J k . i l l'lıl» '.ıı.'.U • Rı.ır.ı••:. " ı . ..-ı Wlı ÇjAyjulm. iFıİM Y.
I >l w i t n * K I . İMarJul iıvlırtk ;ıl liün.ıvly. Manini!
H I N A . J . O C T T i a . J. \nJUKYl)0U". A I * J W . ÎPAP Yayuta
2006 " T İ B L U X J I NI-JI* Tıtujııb 1 rlunom m Ka-jı-m ami N aJtln.'j'jH.'m
H M U L U M , 04-161
Aikn.fe i.wnu-jfrKi ı*a Arti-rfki m i l . 4 V Y i
IHANGIPANE. M.r ALVÜHA. C . ISALÜSE, SLHAGUSANO. G . f 2002
ESİN. U.,
•Şa|Wll| I l ı l m 1 ItlyUk J l " l Vıh kj/ı Çalıpıubn', IIıu uf
1974 -Tqx.ıik Raıılan. I 9 ~ l \ Ae/un f'r-fl.l İTİ MMfcfc
A';H*:rrriJS itlrtr/ G'iflıVÎ AfiJrHtf tatk'ai,1 .llAnJr^rt İT AÎJflüJ
Ankım.MFTI . 1W- 121.
HriHAm X .i..-.. ."rntE1? AIHI Yık Çuhyıabn. iFıKl S
1962 -TepvA K»», ITı". frfaı 74>*TT fcTMfc*
T C Y A . } . A T U H F T U C U ,L A r t a j . G A F Yayınlan Milıûı H U û .
Ankara.Minl r "3-W
nmt.
1 9 9 7 -Tı-pıvH-. ftKBiJMN Sjjıır uivktiwtKi .i, l"HM"fii
G A T K M. H. B 1*7
1997a J,ltU>mı-|v". W^*fr^f0 sırttı .i/tvtkp(X.ij? ı. in.il.
R
l ' m i l ' Inxn İH \rJanlepe Mablya LTrnktyl". ttıhunerır 2002 U ı H AMRIKM Mıullfijıy m ılk r Vuımlı oml Tlurıl Milkunu
27/i 130-IÜ H . t : Snnk- Hentuks". A r t t o N t A H h • O S l L I U YALÇIN, I
P E T U N A T O , G-, 1*1, Ansduiiu Ikfliefl 14. HneİHiııı 14-25.
i1<l.i. A Y e n ( A d .JP H W Q I UaHnnm.-. I l k : kılın* Uııpkın' YENER,
t'nnVrwty1 P H - B . 19B2 " \ Reue» l i EiE'İLin».' in I n t o v H tvH: Tik-
SCHWARTZ, 0 . M . 19« YenİPİıiL ı J İ - n l u n NL-lnnık. I V - Avıyrurı l'mdlnn t.ıkmle*
IHIIIIL- l U . i MU.II.KIJ i ' . i - x i . , n n J , i „ . , i i h l :.. 1 ,..,r 1 , 1 , 1 insyru. Uicl A OOC ft* Tjıinl İ f l t o t o İ U I T r a i k - . ArupftA j PC 3 V
m. I ••••<••„ \ 3h-?ıpı'aılıu~. GftHÜvm ond/-Jrfy uff/x- -5.
M j r Eixsr. Tlx- Oji-ını-Jid j/uJ Gyrunix's i f • ı •' p 19© "Tlıe Pi-xlnrEuin. I V l u n R e anıl I lılıralhHl ı J Sıkvr JIHİ Le;kl
G.J. M S. IH (TUMAN, M * t ? m W'ı. PRIIIMÎ*} Pn 1 ». '.l.iı!- in ArxieW AnaLnlu. A Sikine İdeniValinn l*m|iı1".
I53-17İ Ntoditaı X ı-ift.
SERTÜK. K F ERGEÇ, S.. 1*9 VAN LOON, M. N.F 1979
"A Nxii Harly llmn/e Af;*- GniklLTy- Fııaıalk at, Year IIIL AdPrrxıne|x- 2 AnrJıiJ.ım. V I K I İ I Jlnllaml
I h m l k [ t u n . M-u[ln-*ii.-m Turik-y. FreNmlnan Ik-rxfi (!*•• VERHAAREN, B-, 1997
WJ", t.-ı.pf.."... K W . T - n r -Kuılun llnyiık'. HtJtJxtv -MPIOJ Amtbinvcdto 1 Hi*.iiri>
SEKTUK. K.F KULAKÛÛLU. F . 2001 WATFENMAKER, P „
•ŞiirTMB IHbyük I9W-20UU K a r t a Simixt-n", XXHH Kaa 1*7 Tııun .ııiıl S -12.1 ue- EfIKUmııe* ın on kirle Male Scxiely".
ı •:• J'ıjıtrrtıu 107-123. ftıM-Jm 113-121
S E K T O K , K-, 2C03 1*4 !'• :• . M 11: • ı •. •' ı." - - and i--. • .. • w.-.,- I j U M l m L V
•RİIVIlk Mei?riıftp". A r f e r j A t t a J 53-44 AikkmL Yeaı FJSI Ertdenee İn mı llıe EJrly Bnmre ARe
SIEIN, G. J . , StUkm-rU al Kurlun HOyük'. ÎJji^Vijfne and Eady NJjlr* pn
1*7 Reptftıl K'imııııı- InH-jıramn in Early Stile S i x k l l C : Tılnf die Xtw E t « : 71k- Oryawji*»v/ Ihıutm* i/ Cnmpinkt;
U Ih . i - İtil :'.'-. -ı.-l I ' . - n al • • ı -l • S>pullieaslem H â k ) CT j . ı •• M S. RU1TIMAS. •'• ı- • •• M ı . N M m q
Turftcy" toifcnrHm 132. l U l - U J . Press. 19.121«.
1*7 '1*0 E n a t a E - a n v Itkırk'N T c f * \ \rv r Kau -Kimrıta l*4i "Sıaie Hâmıuiını JIHI I1H - firıani/aiiı'n of iVmvBfa" Crah
TİpliFlTJ?. J i - i r • i:- - . a i İllini- MilkımiLuıı & C K u ı l u n IR'ıyilk. JmılkMM
1 9 * HtlUinkiufi \Yı 'ki SiUı Tin.- IH.ısptırı\ teık/fiV* Jftİ 0HM| Tii • Turkış". ArthacvluıpcMİ Vm* frrnı ili- (/trıSn-*klc: V'iMjRi-
»ı I'nık Afc-rftpufiifFFİı. T w ? ' m . H ı c C m u T j y ¡4 An/noo \'tı-v CtoBHİİB in Fjrfy roıııpft-.v Vxrt-rH* ıprtı.ı O. M.
2002 " U h ' İ nik Kxpan-m m in AruHılU. A Sk-v ıprAıniun Cıılı my OrHİ SGliW ARTT, N E. FAITONER. WaJiirifflpm. D f . Snuil«. filan
II'. I n d i a n ' KI* HPPM tâ mum mm al ILmıu-l'ı Turkcı". AHıH'.ul* Irv-l imi ir ın Pıe?*. L^HÎO
Akv ERARSiAN
IW6 h a / w l l n ^ IW4 BMTJl T i l l . " I I . " Will I haa WATTENMAKER. P.. MlSUt A.. 19»
fTjj. /: .Sffi'.s nr.- mvti Hi tin- text. Aflt-i l-ranfiifxini' _YkJ L i/j
Prógress ToWártb First Cities İn Eastern and Sntitln-astcm Anatolia '45
rEPBClK 1971
I 1