You are on page 1of 4

BUNG V

BIAK IN

BIAK IN DIN HMASAK BER : Kum 1913-1915 vela Kristian an lo awm \an tirh a\ang
khan Biak In neih duhna a lo awm nghal a. Tichuam Hangpawla hovin ringtu hmasate
chuan Darnam leh Zema veng inkar Sunhlukawnah kum 1916 khan Biak In hmasa ber
chu an lo din ta a ni. Biak In din hnu rei vak lovah an pemdarh zo leh deuhthaw ta mai a.
Biak In hmang tham pawh an awm meuh lo hial a ni.

BIAK IN SAK |HAT INDAWT CHANCHIN : Kum 1920-ah chuan Mualvum (Vengpui)
leh Darnam veng chu Zawng\ah luiah infinkhawmin Biak In pahnihna chu an din leh a.
Amaherawhchu, rei loteah Mualvum tlangah an insawn chhoh leh tak avangin kum 1923-
ah Biak In pathumna Daihnai lui kam hmar lam mual, Chhawllen tlang pan chhohnaah
an din leh ta a.

Kum 1929-ah chuan Pu Patea’n Mualveng veng mawngah chuan Biak In hmun tur
ram a pe leh a, chutah chuan Biak In palina chu din a ni leh ta a ni.

Kum 1935-ah a hmun ngaia (Veng mawngah) Biak In sak \um ngana chu din leh a ni
a. A hmaa mi kha chu thingtuai naran phun mai a ni a. Tuna mi erawh hi chu thingril ban
hlir a ni ta a. A chung chu dap kalh thuah thum a siam a niin a hul \ha hle a ni. |hutthleng
chu tlar hniha siam a ni a. |hurawphel phawk pahnih zela kham a ni. Tin, kum 1935
a\ang hian Biak In inkhawm bang kal chhuah dan tlar indawt fel taka chhuah chin \an a
ni a. Hemi kum vek hian veng mawng lama Biak In awm chu a remchang tawk lo ve tiin
veng lu lama sawn duhna a lo awm leh ta a. Tichuan Biak In sak mek lai, la zawh loh chu
veng chhak lamah sawn tura tih a lo ni leh ta a.

Tichuan, Biak In hmun tur chu Daihnai lui (Tui khuah) a\anga Chawllen tlang pan
chhohna sir tlang pangah ruahman a ni ta a. Helai hmun hi Chhawllen tlang pan chhohna
leh Mualliam lui panna kawng inkara awm a ni a. Biak In hmun hi a chhak lamah phul
nuam takin a hual a; he tlang phul nuam tak hi Mualvum khaw tinuamtu leh
tihmingthangtu pakhat a ni. Biak In hmun thar tur chu 30th. September 1935 ni chuan
laih \an a ni a. A laih \an ni hian mi 16 an hnatlang a. Nula leh tlangval-te an phurin
chhunah leh zan thla engah te an lai tlut tlut mai a ni. Biak In lian tawk sak theihna tur leh
a kawt zawl zau nuam tawk awm thei tur chu hapta khat chhung lekin an lai zo thei ta
mai a. Biak In hmun laih chhak lam ko san lam hi 10 ft. zet a sang a ni.

Biak In hmun laih zawh ni 7th, October 1935 chuan vengthlang lama Biak In rel chu
\hiatin a hmanraw \ha apiang chhawma rel nghal a ni a. Tichuan Biak In thar chu a dung
hlam 7, a vang hlam 4 leh \angphel, In te neia sak a ni a. A chungah di, \hutthleng atan
thing hem phel leh phulraw phel hman a ni a. November ni 9, 1935 kum vekah luah
theiha sak zawh nghal a ni.

Kum 1936 October ni 24 a\ang chuan Biak In \hutthleng atan thingphel an lo hmang
\an ta a. Amaherawhchu, a nghahna tur a zapui atan thingtuai hman a ni a; chumi chungah
chuan thingphel chu kham thlawp thlawp a ni.

He Biak In thingzainaah hian Mualvum lal, Pathuala chuan \hahnem a ngai em em


mai a, mi hnatlan kar lakah te hian amah chauhvin a lo zai \hin a. A hnuai lamah lungtum
a khai a, a chang leh naupang a uaitir a; chutiang chuan thui fe fe a zai thei a ni. hemi kum
vek 23rd May 1936 Inrinni zan a\ang hian Petromax khawnvar hmasa ber chu hman \an
a ni ta bawk a. Tunhma chuan khawnvar lian (laltin) pangngai hman \hin a ni.

Biak In hlui (kum 1935-a sak chu \hiatin kum 1940-ah chuan a vawi rukna atan Biak In
thar sak leh a ni a. Biak In thar hi 7th October 1940-ah sak \an a ni a, November ni 3-ah sak
zawh a ni a.

Tunah mi hi chu a ban pawh thingril intia deuh vek, ngun taka tei mum a ni a. A liang
thlengin zawm ngai lova tling chhuak zak hman a ni. In te hran neia sak a niin, a chung
di, ceiling atan dap hman a ni. Heng hunlai hian Biak In chung ceiling nei an la awm
meuh lo va, a satute chuan \ha an tiin an chhuang hle a ni.

Kum 1945-ah Durtlang mistiri Pu Chala chu Pulpit siam tura rawih a ni a. October 24-
a siam \anin November ni 5-ah a siam zo va. Chu Pulpit chu tun thlengin kan la hmang a
ni.

Kum 1950-ah chuan \hutthleng leh dawhkan zawng zawng siam turin Pu Chala chu
ni khata Rs. 6/- (tun 1993-ah chuan mistiri ni khat hlawh chu Rs. 100/- a ni) hlawhin rawih
a ni a. June ni 29 a\anga thawk \anin October thlaah a siam zova. Mistiri hlawh atan sen
ral zawng zawng chu Rs. 950/- lai a niin tun thlengin kan la hmang a ni.

Mualvum awm lai khan kan Upa ten Krismas Nausen Chibai bukna thawhlawm
tlingkhawm an lo vawn \hat zel chuan kum 1930-ah Sacrament dawhkan siam a niin Rs.
45/- lai sen ral a ni.

Kum 1953-ah chuan a \um sarihna atan Biak In thar chu a hmun ngaiah sak \hat
leh a ni a. A ban leh hmanraw dang pawh thingzai vek a ni a; mistiri ruai lovin hnatlanga
sak a ni. a dung 46 ft, a vang 27 ft, a chung chhunkun a ni a. 3rd, March 1953 a\anga sa
\anin July ni 5-ah luah a ni. Tuna mi hi chu remchan huna rangva chih theih mai tura
buatsaih a ni.

Kum 1954-ah chuan Chala bawk ruaiin kawngkhar leh tukverh zawng zawng siam
a ni a. Tun \umah hi chuan ni khatah buh \in 3 hlawhtir a ni. (Tunlaiin buh \in 1, 40/- a ni)
March ni 29-a thawkn tanin, darthlalang belte nen vek July ni 26-ah zawh vek a ni a.
Tunah chuan Biak In hmanrua leh a chhung bungrua chu a \ha ve hle ta a. A chung
erawh di a la ni a. A bang dap mal kalh mai a ni.

Kum 1952-ah chuan sana hun chi (Table Watch) hman a ni a, March ni 3, 1956
a\ang chuan sana lian, dar vaw chawp thei (Pendulum sana) hman a ni.

Kum 1957-ah chuan |halai hovin nasa takin an bei a. A chung tur leh a skirting tur
rangva an lei thei ta a. April ni 10, 1957-ah chuan a chung leh a skirting atan rangva hman
a lo ni ta a. Senso hetiang hi a ni :
1. Rangva 11 bundles Rs. 111.00 = Rs. 1221.00
2. Motor phurh man = Rs. 80.00
3. Ridging, rangva kilhna, ei ral etc. = Rs. 123.00
TOTAL = Rs 1424.00
(Cheng sangkhat zali sawmhnih pali) chiah.
Kum 1958-ah chuan Thlai pawl bawkin a bang tur Tile (A.C Sheet) an tuak ngah
leh a, an bel leh ta a ni. Kum 1962-ah chuan ceiling (puan) leh a hungna thirhlingnei
hman a ni a, kum 1962 vekah a pan chhohna step lungrem 10ft. laia zau step 42 lai an lo
siam ve leh ta a ni.

Chu Biak In chu hman zel a ni ta a. Kum 1967-a Kawnpuiah Mualvum khua chu
sawn phei (grouped) a lo nih khan hun engemaw chhung chu inkhawmna nei lovin
awm a ni a. Chawlhni vawikhat phei chu Kawnpui Chhimveng a\angin Mualvum khaw
rama Biak In \hiah lovah (in dang chu \hiah vek a ni tawh a) inkhawmna va neih a ni a.
Kawnpui Chhimveng Doctor Quarters kawtzawlah te inkhawmna neih a ni bawk a. Hetia
inkhawmna mumal neih loh hi a buaithlak hle a. M.E. School chu inkhawm nan dil a ni a.
Headmaster remtihnain engemaw chen chu inkhawm nan hman a ni leh a.

Kum 1967, May ni 27 (Inrinni) ni chuan Mualvum Biak In chu \hiah \an a ni a. A
hmanraw ngai chuan tuna Biak In hmunah hian 25th July, 1967(Thawhlehni)-ah chuan
rem leh nghal a ni a. Kawnpui Chhimveng Biak In ding hmasa ber chu 13th August,
1967(Pathianni)-ah chuan Pastor Lalhlura chuan a hawng a. Hei hi Biak In sak vawi riatna
a ni.

Kum 1977 kum tawp lamah chuan chu Biak In chu \hiah a ni a. Biak In \hiah laiin
Sande School Hall-ah inkhawm \hin a ni a. Biak In thar chu kum 5 vel zet sak a niin kum
1982-ah sak zawh a ni a. Kum 1982 september-ah chuan Pastor Chalhnuna’n a hawng ta
a. He Biak In hi a dung 60 ft, a vang 38 ft, a bang concrete a niin a chung pawh concrete
zawla sak a ni a. Hetih lai chuan thingtlang Biak Inah chuan a \ha ber pawl a tling ve a.
Amaherawhchu, a chungzawl chu a hul ta lo hlauh mai a. Chuvang chuan siam\hat leh a
ni leh ta a. A chung zawl lai ta 20 ft vel chu vaw chhiain a dung chu a chhim lamah 10 ft in
zawm sei a ni a. A chung vuak chhiat 20 ft chung chu sezanga siamin inchhun neiin
rangva chih a ni ta a. Hemi siam \hat kum hi 1992 a ni. Tuna Biak In ding lai hi Biak In sak
vawi kuana a ni. He Biak In chung far siam \hat dan min kawhhmuhtu hi Rev. Dr. Zairema,
B.Sc., B.D., D.D. a ni.

Amaherawhchu, a chung tur rangva man hi kohhran ten kan neih nghal mai loh
avangin kum 1991 Krismas leh Kum Thar chu dap zar hnuaiah hman a ni a. Kum dang
ang lo takin Krismas laiin ruah a surin khua a cheng leh ta nghal a, a buaithlakin inkhawm
pawh a tinuam lo hle a; \hulh phah nan phei chuan kan hmang lo. Mimal leh sawrkar
department \henkhatte tarpouline dil an niin annin kan mamawhna hriain phal takin
min hman tir azarah ba chung zar hulna tur kan nei thei ta hram a, a lawmawm hle.

Chutichuan, Biak In chung nei lova awm reng chi lah a ni si lova. Kohhran mipuite
chuan an engto ta hle a. Building Committee remruatnain chhungkaw tinah rangva leina
tur budget intuk a ni a. Hetih rual hian Pu Vaivenga, bialtu MLA (Minister ni bawk) chu a
ba pawha rangva lei tur min ngaihtuahsak turin ngen a ni a. Hetih lai vek hian Synod
Revival campaign neih a niin Speaker Rev. Lalthankhuma chuan Biak In chung mumal
nei lova kan awm chu min lainat hle a. Ani pawh chuan rangva kan neih theih dan tur
theihtawp tak meuhvin min ngaihtuahpui a.

Tichuan hun reilote hnuah Pu Vaivenga leh Rev. Lalthankhuma te hnen a\ang
chuan a baa rangva lei tur min hmuhsak thu hriat a ni ta a. Ngun taka kohhran commit-
tee-in a ngaihtuah hnuin Pu Vaivenga’n batna min hmuhsakna hi bat rei theih deuh ang
a, kan tan a rulh leh lam pawh a ziaawm zawk ang e, tiin Pu Vaivenga hnen lama mi chu
lak a ni ta a, Pu Vaivenga hian a baa kan lak theihna tura min lo hmuhsakna chu Contrac-
tor Pu Biakenga hnena mi a ni.

Tichuan rangva chu a chung atan hman a ni ta a. Tun thleng hian he Biak In hi hman
a ni ta a ni. Tin, a chung atana rangva a baa min petu hian, “Kohhran tana ka \angkaina ni
ve rawh se,” tiin a man cheng khat mah la duh lovin a thlawnin min pe ta hlauh mai a,
Rangva a thlawna min petu hi Pu Biakenga Aizawl Chandmary, Sorkara rangva contrac-
tor a ni a. A chungah Kawnpui Chhimveng Kohhran a lawm em em a ni. (Pu Enga’n
kohhran hnena rangva a pek hi Rs. 22,500/- man lai a ni) Kan Biak In chung cement
chhun dik loh avangin a siam \hat man cheng tam tak kan seng a; a hautak hle a ni.

BIAK IN HMUN NEIH DAN : Pathian Kohhran hote hian kan awmna apiangah a
huhova Pathian kan biak hona tur Biak In kan mamawh \hin a. Hun hrang leh hmun
hrang hranga Biak In hmun kan neih dan lo tarlang ila :

(1) Mualvum khuaa Biak In din tirh a\angin Biak In hmun tur thuah harsatna a awm
kan hre lo va. Khawtlangah lalte chu kohhran tana mi \hahnemngaite an lo ni hlauh zel
a; a vanneihthlak hle a. Lal leh khawtlang roreltute bakah mimal pawhin an ram te an pe
a. Pu Patea pawhin Biak In sak vawi lina pawh a hmun a pe a ni.

(2) Kum 1966 March thlaah Mizoram a lo buai a. Kum 1967-ah Mualvum chu
Kawnpuiah sawn phei a ni a. Grouping hnuah hian awl sa a awm thei ta meuh lo va.
Kohhranin Biak In dinna tura a thlan chu a rem thei lo va. Hetih lai hian Pastor-in Kawnpui
chu Biak In pakhata lawi za turin remruatna a lo nei mek bawk a. Tuna Venglai Biak In
hmunah hian ruahman a niin Kohhran hnatlangte pawh neih a ni a.

Amaherawhchu, Kohhran hrang Joint Committee chuan Biak In pakhata lawiho chu
remchang berin an hre lo va. Chutichuan, Vaiveng Kohhran Biak In chu Venglaiah sawn
tur a lo ni ta a. An Biak In hmun ruak chu (tuna K. Chhimveng Biak In dinna hmun)
Chhimveng Kohhran Committee chuan a dil ta a. Vaiveng Kohhran Committee chuan,
“Kan Biak In min sawn phei pui ula, Sande Sikul Hall min sakpui ang a, Biak In hmun tur
min laihpui bawk ang a; tichuan in nei dawn nia,” an ti a. An tih ang chuan Biak In chu
\hiatin, Sande Sikul Hall chu sakpui an ni a. An Biak In hmun tur pawh laihpui an ni a.
Chutiang chuan tuna kan Biak In hmun hi kan lo chang ta a ni. Hetih lai hi grouping lai
a niin mi tin mahni in sain kan buai em em karah Biak In hmun hlawh turin Kohhran
mipuiin theihtawp tak meuh an chhuah thei hi Pathian hnathawh ropui tak a lang a ni
tih loh rual a ni lo.

BIAK IN LAWMNA CHANCHIN TAWI : Biak In lawmna kan neih dan hi sawi tur a tam
vak lo hle. Mualvum lamah phei hi chuan eng angin nge lawmna an neih kan hre thei
mang lo. Hetiang lam hi record engmah hmuh tur kan nei lo a ni ber. Tuna kan luah lai
erawh chu sak zawh a, luah peih a nih vek hnuin a lungphum phumtu Pastor Chalhnuna,
Biate Pastor ni ta chu chah thlak a ni a. Vanneihthlak takin Rev. Zaihmingthanga (Kawnpui
mi ngei) a lo awm hlauh bawk a. Anni pahnih hian min ho ta a. A hawnna a ni bawk a, a
lawmna ni bawk chu awm ni khama hman a ni a. (Rev. Dr. Zaihmingthanga B.A., B.D.,
M.Th., D.Th. hi kum 1994-a B.D zirna tur College hawn thar tura Principal turin Synod
Executive Committee-in a ruat fel tawh.)

You might also like