CEBİRSEL

İFADELER
Matematik, sayılarla işlem yapılan bir bilim dalı olduğu gibi
bilinmeyen ifadelerle de işlem yapmamızı sağlar.
Eğer bir işlemin içindeki tüm sayıları biliyorsak bu işleme
matematiksel ifade adı verilir. Yani çerisinde en az bir işlem ve
en az bir sayı bulunduran ifadelerdir.
Örneğin; 3.5+2

İçerisinde en az bir işlem en az bir sayı ve en az bir

bilinmeyen bulunduran ifadelere de cebirsel ifade adı verilir.
Örneğin; 3.x+5 ya da 3-5.a ya da 5.a-3.b+7.a.b birer cebirsel
ifadedir.
Buradan da anlaşılacağı gibi bilinmeyenlerle işlem yapabilmek için
bu bilinmeyeni sayılar yerine harflerle ifade ederiz. Bu bilgilere
göre aşağıdaki cümlelerin cebirsel ifade karşılıklarını
oluşturunuz.

Eni m br, boyu n br olan karenin alanı

Bir sayının 5 fazlası
Bir sayının 4 katının, 12 eksiği
Bir sayının 3 eksiğinin, 8 katı
Ayşe’nin yaşının yarısının, 4 eksiği
Bir sayının 3 katı ile 5 katının toplamı
Bir sayının 3 katı ile başka bir sayının 5 katının
farkı
Aşağıdaki cebirsel ifadelere uygun birer sözel durum
yazınız.

2𝑥 + 4

7𝑥 − 12

(𝑏 + 5). 3

2𝑚 + 7
2
𝑛
−4
3
 Cebirsel ifadelerde bir sayı ile bir değişkenin çarpımına veya
birden fazla değişkenin çarpımına terim denir. Sadece
sayılardan oluşan yani içinde değişken bulunmayan
terimlere sabit terim denir.

Aşağıdaki cebirsel ifadelerin terimlerini bulunuz.

7m+8k-5

3x2+2x+5a

6x2y-3xy2+10
 Bilinmeyenleri ve bu bilinmeyenlerin kuvvetleri aynı
olan terimlere benzer terim denir.

Aşağıda benzer olan terimleri birbirleri ile eşleyiniz.

6x2y 3abc -8xy2 -5a3b2 72 12a2b3

xy2 -a2b3 17-42 -5x2y -5a3b2 -3abc

 Cebirsel ifadelerde toplama ve çıkartma işlemleri sadece
benzer terimler arasında yapılabilir. Benzer terimler
toplanıp çıkartılırken katsayıları toplanır ya da
çıkartılır.

3x + 5x - 2x =

5ab + 4a - 2ab + 5a =

2xy + 3x + 5y – x - 3y - 4xy =
 8a2b – 3ab2 +7a2b
ifadesinin en sade halinin kaç terimli olduğunu bulunuz.
k
Cebirsel ifadede bilinmeyenin yanında bulunan sayı,
işareti ile birlikte o bilinmeyenin katsayısıdır.
Sabit terimler kendi başına işaretiyle beraber bir
katsayıdır.

Aşağıdaki cebirsel ifadelerdeki terimleri ve bu terimlerin

katsayılarını belirtiniz.
2a – 7b

-4a2b + 5ab2

8x2 + 5y - 3
 CEBİRSEL İFADELERDE ÇARPMA İŞLEMİ

Cebirsel ifadelerde çarpma işlemi yapılırken

katsayılar çarpılıp katsayı olarak yazılı. Aynı
değişkenler çarpılırken kuvvetleri toplanır.
Farklı değişkenler çarpılırken çarpım olarak
yazılır.

( 3x + 2 ) ( 2x – 5 ) = 6x2 - 15x + 4x - 10
Aşağıdaki çarpma işlemlerini yapınız.

4x (3x - 1)=

(1 - 2x) (3x - 2)=

-2x (x + 4)=

(2a + 4) (-3a)=

(2x + 3y) (2y - 4)=

(3x + 2) (2x + 1) işleminin sonucunu cebir karoları yardımıyla
bulalım.
2x+1

=6x2+7x+2
3x+2
Cebir karoları ile sonucu verilen işlemi bulunuz.
 Bir sinema salonunda 3a – 1 adet sıra ve her sırada 2a – 5 tane
koltuk vardır.
Buna göre bu sinema salonundaki toplam koltuk sayısı
kaçtır?
 2x

3x
Hakan bey dikdörtgen şeklindeki bahçesinin bir bölümüne havuz
yaptırmıştır. Buna göre havuz yapılan dikdörtgensel bölgenin
alanını cebirsel ifade ile yazınız.
Bir dikdörtgenin kenarlarının uzunlukları 3x ve (2x + 3) olduğuna
göre bu dikdörtgenin alanı ile çevresinin farkını bulunuz.
 Mehmet bey kırtasiyeden tanesi (x+2) lira olan defterlerden
(x-2) tane almıştır. Mehmet bey kırtasiyeye (x+3)(2x-1) lira
vermiştir.
Buna göre Mehmet beyin alması gereken para üstü kaç
liradır?
 ÖZDEŞLİKLER

Değişkenin aldığı her değer için doğru olan eşitliklere

özdeşlik denir

Özdeşlikler, içerdikleri değişkenlere verilecek bütün gerçek sayılar

için; denklemler ise sadece bazı gerçek sayıl veya sayılar için
doğrudur.
Örneğin: 2x + 4 = 5x + 1 ifadesi bir denklemdir. Çünkü sadece x’in
değeri 1 olduğunda eşitlik sağlanır. Oysa;
(x + 1)(x - 1) = x2 – 1 ifadesi bir özdeşliktir. Çünkü x’in
tüm değerleri için eşitlik sağlanmaktadır.
 TEMEL ÖZDEŞLİKLER

TAM KARE ÖZDEŞLİKLERİ

(x + y)2 = x2 + 2xy + y2
(x - y)2 = x2 - 2xy + y2

İKİ KARE FARKI

x2 – y2 = (x - y) (x + y)
(x + y)2 = x2 + 2xy + y2 özdeşliğini cebir karoları ile gösterelim.
(x + 3)2 ifadesinin eşitini bulunuz.

(2x + 3)2 ifadesinin eşitini bulunuz.

 (3x – 4)2 = Ax2 + Bx + 16
eşitliği bir özdeşlik olduğuna göre A + B toplamını bulunuz.
(7x – 2y)2 ifadesinin eşitini bulunuz.

(4a + 3b)2 ifadesinin eşitini bulunuz.

 x = 2020 , y = 2015
olduğuna göre x2 – 2xy +y2 ifadesinin değerini bulunuz.
 İKİ KARE FARKI
x2 – y2 = (x - y) (x + y)

Bir sayının karesinden başka bir sayının karesi çıkarıldığında bu

özdeşliğin kullanılması gerektiğini unutmayınız.
Örneğin;
52 – 32 = 25 – 9
= 16

52 – 32 = (5 - 3)(5 + 3)
= 2.8
= 16
Aşağıdaki ifadelerin eşitlerini bulunuz.
4 – x2 =

25 – 4a2 =

49x2 – 64y2 =

(2m - 3)(2m + 3)=

(4a + 3)(3 – 4a) =

 97 . 103
çarpımının sonucunu iki kare farkı özdeşliğinden yaralanarak
bulunuz.
Aşağıda verilen eşitliklerde noktalı yerlere gelebilecek
ifadeleri bulunuz.
(3a + 4)2 = ……a2 + …….a + …….

9x2 – 16y2 = ( ……x - …..4y ) ( 3x + 4y )

(2x – 5y)2 = …….x2 – 20……. + 25y2

(2a + 3b) (2a – 3b) = ……..a2 - ……..b2

 Bir kenar uzunluğu x br olan karenin içinden bir kenar uzunluğu
y br olan kare çıkarılmıştır.
x + y = 4 br ve kalan bölgenin alanı 24 br2 olduğuna göre
x-y kaç br’dir?
 Nurettin amca marketten kilosu (2x - 4) lira olan pekmezden
(2x + 4) kilogram almıştır.
Nurettin amca markete ne kadar ödeme yapar?
 (x - 3)2 = x2 - 6x + B
(y - 5)2 = y2 – Ay + 25
ifadeleri birer özdeşlik olduğuna göre A-B ifadesinin değeri
kaçtır?
 CEBİRSEL İFADELERİN
ÇARPANLARINA AYRILMASI
 İki veya daha fazla terimden oluşan cebirsel ifadelerin tüm terimlerinde
ortak bir çarpan varsa, bu çarpan parantez dışına yazılır. Ortak çarpan,
parantez dışına alınırken çarpma işleminin dağılma özelliğinden
yararlanılır.

Örneğin; 8a + 8b =8(a + b)

4x3 +8x2 +7x = x . (4x2 + 8x + 7)

x . 4x2 x . 8x x.7
 Aşağıdaki ifadeleri çarpanlarına ayırınız.

x3y2 + 2xy3 =

6x + 9y =

8a2 +12a =

15x3 – 20x=

9a2b3 +18a3b2 =
 Cebirsel ifadeler çarpanlarına ayrılırken özdeşliklerden de faydalanılabilir.

Örneğin; x2 +10x + 25 ifadesinin çarpanlarına ayıralım.

x2 +10x + 25 = ( x + 5 ) ( x + 5 ) = ( x + 5 )2

2 . x . 5
 Aşağıdaki cebirsel ifadeleri çarpanlarına ayırınız.

9a2 - 12a + 4 =

4x2 + 12x + 9 =

25x2 + 20xy + 4y2 =

4a2 – 4a + 1 =
 x + y = 15
x . y = 27
olduğuna göre x2 + y2 değerini tam kare ifadelerden
yaralanarak bulunuz.
 Alanı 4x2 +12x + 9 birim kare olan bir karesel bölgenin
çevresi kaç birim uzunluktadır?
 MEB ÖRNEK SORUSU

Bir kutunun içerisinde üzerinde birer cebirsel ifade yazılı olan aşağıdaki 5 kart vardır.

Kuzey’in bu kartlar arasından rastgele seçtiği bir kartın üzerinde yazan

cebirsel ifadenin x3-4x cebirsel ifadesinin bir çarpanı olma olasılığı kaçtır?

1 2 1 3
A) B) C) D)
5 5 2 5
 MEB ÖRNEK SORUSU

Kenar uzunluğu x birim

olan kare şeklindeki kâğıt,
sol kenarına 1 birim
uzaklıktaki doğru boyunca
katlanıp ikinci şekil
oluşturuluyor.

Daha sonra kâğıdın üst kenarından, üst kenarına 2 birim uzaklıktaki doğru boyunca tekrar
katlanarak üçüncü şekil oluşturulup, kağıtların üst üste gelmediği kısım mor renge
boyanıyor.
Buna göre mor boyalı bölgenin birim kare cinsinden alanını veren cebirsel
ifade aşağıdakilerden hangisidir?
A) x2 – 5x + 4 B) x2 – 3x + 2 C) x2 – 6x + 8 D) x2 – 6x + 5
 MEB ÖRNEK SORUSU

5 eşit parçadan oluşan çark belirtilen ok

yönünde 1 turunu 10 saniyede, 6 eşit
parçadan oluşan çark belirtilen ok yönünde 1
turunu 12 saniyede tamamlamaktadır. Aynı
anda dönmeye başlayan bu çarklar her
defasında farklı bir süre sonunda aynı anda
durmaktadırlar. Çarklar durduğunda ibrelerin
gösterdiği bölmelerde yazılı olan cebirsel
ifadelerin çarpımları sonuç ekranında
görünmektedir.
Çarklar yukarıdaki konumdayken butona basılıyor ve 14 saniye sonra aynı anda
durduklarında ekranda yeni bir cebirsel ifade görünüyor.
Buna göre görünen cebirsel ifadelerin katsayılar toplamı ile sabit teriminin
çarpımının sonucu kaçtır?

A) 72 B) 36 C) 0 D) -42
 2020 LGS SORUSU

Kenarlarının uzunlukları x metre ve 2x metre

olan dikdörtgen şeklindeki oyun parkının planı
verilmiştir. Bu oyun parkının kenarları 2’şer metre
uzatılarak ikinci şekildeki dikdörtgen biçimindeki bir
OYUN PARKI oyun parkı planlanmıştır.
OYUN PARKI
Buna göre ikinci şekildeki oyun parkının
alanının, birinci şekildeki oyun parkının
alanından kaç metre kare fazla olduğunu veren
cebirsel ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) 6x + 4 B) 6x + 6 C) 3x + 2 D) 3x + 4
 MEB ÖRNEK SORUSU

Kapalı durumda iken Şekil 1’deki gibi

kare biçiminde olan bir sahne klaketi Şekil
2’deki gibi açılarak sabitlenmiştir.

Verilen bilgilere göre sahne

klaketinin açılan parçasının bir yüzünün
santimetrekare cinsinden alanını
gösteren cebirsel ifade aşağıdakilerden
hangisine özdeştir?

B) a2 – 2ab B) ab – a2 C) b2 - ab D) 2a2 - ab
 2020 LGS SORUSU

Aşağıda çevresinin uzunluğu (2x + 2) m olan dikdörtgenlerden yeterli sayıda verilmiştir.

Bu dikdörtgenler [AB] boyunca sırasıyla önce uzun kenarı sonra kısa kenarı üzerinde
aralarında boşluk kalmayacak şekilde aşağıdaki gibi yerleştirilmiştir. Uzun kenarı üzerine
yerleştirilen ilk dikdörtgenin bir köşesi A noktası ile kısa kenarı üzerine yerleştirilen son
dikdörtgenin bir köşesi B noktası ile çakışıktır.

Bu dikdörtgenler (x + 1) kez kısa kenarı üzerine yerleştirildiğine göre

[AB]’nın uzunluğunu metre cinsinden veren cebirsel ifade aşağıdakilerden
hangisidir?
A) x2 + x + 2 B) 2x2 + 1 C) x2 + 1 D) x2 + 2x + 1
 2020 LGS SORUSU

Kare şeklindeki boş bir panoya kare şeklindeki üç eş

mavi karton, köşegenleri panonun köşegeni ile çakışacak
şekilde aşağıdaki gibi yerleştirilmiştir.

Panoda boş bırakılan bölgelerin alanları toplamı

6x2+36x+54 santimetrekaredir. Kartonların üst üste gelen
bölgelerin her biri, alanları 1 cm2 olan karesel bölgelerdir.

Buna göre panonun çevresinin uzunluğunu

santimetre cinsinden veren cebirsel ifade
aşağıdakilerden hangisidir?

A) 12x + 40 B) 12x + 36 C) 12x + 32 D) 12x + 28

 MATSEV SORUSU

Yanda krokisi verilen uzun kenarı 5 m, kısa

kenarı 3 m olan dikdörtgen şeklindeki bir salonun
ortasında şekildeki gibi bir halı serilmiştir.

Halının kenarları duvarlara eşir uzaklıkta

olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi
halının alanı veren bir cebirsel ifadedir?

A) 15 - 4x2 B) 15 – 8x - 4x2 C) 15 – 16x + 4x2 D) 15 - x2

MATSEV SORUSU
MATSEV SORUSU
MATSEV SORUSU
MATSEV SORUSU
MATSEV SORUSU
MATSEV SORUSU
 2018 LGS SORUSU
SORUSUORUSU
Aşağıdakilerden hangisi 3x2 -6xy +3y2 cebirsel ifadesinin çarpanlarından birisidir?

A) 3x B) y - x C) x + y D) 3y2