DALUMAT SA FILIPINO ( MIDTERM
REVIEWER) 7. JORNAL – sulatin na nagbibigay ng
KOMPOSISYON – ay pinakapayak na paraan ng
pagsulat ng isang manunulat na makapagpapahayag
ng kanyang damdamin. Halimbawa: Pasulat, Patula,
Nobela, Sanaysay
URI NG KOMPOSISYON
1. DESKRIPTIBO – ito ay may layuning
bumuo ng hugis o anyo ukol sa isang
pangyayari gamit ang imahinasyon.
2. NARATIBO – naglalayong magkwento at
magsalaysay na magkakaugnay na
pangyayari.
3. EKSPOSITORI – layuning bumuo ng
isang malinaw, sapat, at walang pagkiling na
paliwanag sa isang pangyayari.
4. ARGUMENTATIBO – naglalayong
mapatunayan ang katotohanan at mahikayat
o mapaniwala ang mambabasa.
KOMPOSISYON PANGMASA – Ito ay isang
popular na gawaing pangmadla at pangmasa.
URI NG KOMPOSISYON PANGMASA
1. PATALASTAS/PANAWAGAN
PAMBAYAN – naglalayong magbigay
impormasyon ukol sa tanong na kailan, ano,
sino. Halimbawa: “May liwanag ang
buhay” – Meralco
2. ISLOGAN – isang motto o paniniwala ng
isang tao o kompanya. Ito rin ay isang
pagpapahayag ng isnag paksa o isyu.
3. TUGMANG DE GULONG – mga pahayag
o gawa gawa ng mga tao na laging nakikita
sa pampublikong sasakyan.
4. PANALANGIN – mga pahayag na
sinasambit ng taimtim ng daigdig.
Galing sa dalawang salitang kastila na
“rezar”- manalangin (pandiwa) at
“oracion”- panalangin (pangngalan).
Iba’t ibang uri ng panalangin
a) Panalangin sa pagpapasalamat
b) Panalangin sa pagpuri
c) Panalangin sa intersesyon
d) Panalangin sa Paghingi ng
kasalanan/kumpisal
e) Panalangin sa Petisyon
f) Meditasyon/Pagdinig – panalangin
sa sarili
g) Inbokasyon – pagtawag sa presensya
ng Diyos
5. KOMENTARYO – kuro – kuro tungkol sa
isyu editoryal
6. TALAARAWAN/ DAYARI – pagtatala na
pangaraw – araw na pangyayari.
 Biyograpiya
 Awtobiograpiya
impormasyon ukol sa mga nangyari,
nangyayari o magyayari pa lamang.
KASABIHAN – mga paniniwala ng tao na
nakakaapekto sa pamumuhay in tao.
– Ito ay di nagtataglay ng malalim na
kahulugan
SALAWIKAIN – mga pilosopiya o pahayag na
nagtataglay ng gintong aral
– Nagtataglay na malalim na
kahulugan
SAWIKAIN – may pagkakatulad ito sa idyoma;
mas mababaw sa idyoma na ginagamit sa pangaraw
– araw
Halimbawa:
 Balitang Kutsero
 Kwetong Barbero
 Ilaw ng tahanan
Idyoma – ito ay tinatawag na idyomang
ekspresyon; malayong kahulugan; mas malalim ang
kahulugan kaysa sa salawikain.
Halimbawa:
 Tengang kawali
 Balat sibuyas
 Nagsusunog ng kilay
 Pusong mamon
KALATAS –
PATALASTAS NA PINAPALABAS –
manghikayat
TAYUTAY – matatalinhagang pahayag na
nagbibigay ng mabisang kahulugan upan maging
makulay ang paglalarawan.
1. PAGTUTULAD (SIMILE) –
paghahambing ng dalawang bagay na
ginagamitan ng tulad ng, para ng, animo,
gaya ng, kawangis ng at iba pa.
Halimbawa:
 Ang labi mo ay parang roses.
 Ang puso mo ay gaya ng bato.
 Siya ay tulad ng bituin na
nagniningning.
 Ang ulap ay kawangis ng mukha ng
tao.
2. PAGWAWANGIS – tuwirang
paghahalintulad sa mga bagay ngunit di
gumagamit ng mga salitang gaya ng sa
pagtutulad.
 Halimbawa:
 Si Elena ay isang magandang
bulaklak.
 Ang kanilang bahay ay malaking
palasyo.
 Si Manny ay hulog ng langit.
 Si ina’y ay ilaw ng tahanan.
3. PAGMAMALABIS – paglalabis o
pagkukulang sa kalagayan ng tao
Halimbawa:
 Namuti na ang buhok ko sa
kakaintay.
 Narinig ng buong mundo ang iyong
pag-iyak.
 Abo’t langit ang pagmamahal ko sa
iyo.
 Bumaha ang dugo sa lansangan dulot
ng aksidente.
4. PAGSASATAO – pagsasalin ng katangian
ng tao sa bagay na walang buhay
Halimbawa:
 Humagulgol ang hangin.
 Lumipad ang mga oras.
 Napangiti ang mga bulaklak sa aking
pagdating.
 Sumasayaw ang mga bituin sa langit.
5. PAG – UYAM – papuri ngunit kabaliktaran
ang nais ipahiwatug o sabihin.
Halimbawa:
 Napakaganda niya kapag
nakatalikod.
 Maganda ang boses niya, kasing
ganda ng kokak ng palaka.
 Ang galing mong sumayaw,
natatapakan mo nga lang ang aking
mga paa.
 Sa sobrang paglinis ng gobyerno sa
ilog, ni isda walang nabubuhay.
 Sa sobrang talino mo, walang
makaintindi sa sinasabi mo.
6. PAGPAPALIT– SAKLAW – maaaring
banggitin ang isnag bahagi bilang pantukoy
sa kabuuan
Halimbawa:
 Bukas ay hihingin ko ang iyong
kamay sayong mga magulang.
 Huwag na huwag kong makikitang
nakatungtong ang iyong mga paa sa
aking pamamahay.
7. PAGLILIPAT – WIKA – paggamit ng
mga panguri upang bigyan ng masining na
paksa, kaisipan at salitang nagtataglay ng
mga simbolismo.
Halimbawa:
 Ang ulilang silid ay naging masaya
nang dumating si Noel.
 Nag-alay siya ng mga bulaklak sa
ulilang libingan ng kanyang ina.
 Nanghihingi na ng kapalit ang
kanyang kaawa – awang sapatos.
8. PAGTAWAG – pakikipagusap sa mga
bagay na parang kinakausap ay tao
Halimbawa:
 Katapangan, lumapit ka sakin.
 Kamatayan nasaan ka na ba?
Wakasan mo na ang aking
kapighatian.
 Haring araw, lumabas ka na dyan sa
mga ulap.
9. PAGHIHIMIG – pagpapahiwatig ng
kahulugan gamit ang himig o tunog nito
Halimbawa:
 Ngumiyaw ang pusa sa bubong
 Naglalangitngit ang bukas na pinto.
 Kumakahol ang aso sa padating na
tao.
10. PAGTANGGI – gumagamit ng katagang
“hindi” bilang paghihiwatig ng matinding
pagsang-ayon.
Halimbawa:
 Hindi masarap ang niluto mong
ulam, napadami lamang ang kain.
 Hindi mahangin sa labas , tinangay
lamang ng hangin ang aking paying.
 Si Anna ay hindi nangongopya,
tinitignan lang niya ang sagot ni Ben
sa pagsusulit.
PANITIKAN – pagpapahayag ng damdamin ng
isang manunulat.
Ang PANITIKAN ay nabuo sa salitang ugat na
titik na ginagamitan ng mga panlapi na pang at an.
Ito ay nagmula sa salitang LITERA na
nangangahulugan titik.
URI NG PANITIKANA
1. AYON SA ANYO
 PATULA – pagsasama-sama ng
mga anyong salita gamit ang
saknong, talutod at iba pa.
Halimbawa:
 Dalit
 Soneta
  Elehiya
 Oda
 Awit
 Epiko
 TULUYAN O PROSA –
nabubuo sa pamamagitan ng
pangungusap, talata at kabanata.
Halimbawa:
 Maikling kwento
 Nobela
 Dula
 Alamat
 Pabula
 Talambuhay
 Sanaysay
 Balita
 Editoryal
2. AYON SA NILALAMAN
 KATHANG – ISIP –
imahinasyon o karaya
 DI KATHANG – ISIP –
tumutukoy sa realidad ng buhay
DAHILAN SA PAG – AARAL NG
PANITIKANG PILIPINO
1. Upang mapakita ang pagmamahal at
pagmamalasakit sa sariling wika at
panitikan.
2. Upang malaman ang kagalingan sa pagsulat
at mapayaman pa ito.
3. Upang mabatid natin ang mga kaisipan sa
ating panitikan at maiwas ang mga ito.
4. Upang makilala ang kalinangan Pilipino at
minanang yamang kaisipan.
5. Upang malaman na mayroon tayong
marangal na tradisyon.
MGA PARAAN AT HANGARIN NG
PANITIKAN
1. PAGLALAHAD – magpaliwanag
2. PAGLALARAWAN – tumutukoy sa
pagpapahiwatig sa itsura, anyo, hugis,
kalagayan, at iba pa
3. PAGSASALAYSAY – upang maipakita
ang pagkakasunod sunod ng pangyayari
4. PANGANGATWIRAN – upang
manghikayat at magpaniwala
MGA KALAGAYAN NAKAPANGYAYAPI/
NAKAKAHADLANG SA PANITIKAN
1. KLIMA – emosyon at nais ng taong isulat
2. LUGAR NA KINATITIRHAN – iba’t
ibang kultura
3. PANGARAW – ARAW NA GAWAIN –
oras na ginugugol
4. LIPUNAN AT PULITIKA – batas
5. RELIHIYON AT EDUKASYON –
paniniwala at antas ng edukasyon
PAGSASALING-WIKA
- Ito ay paglilipat ng isamg teksto at
pagbibigay ng katumbas na kahulugan sa iba
pangwika.
ELEMENTO NG PAGSASALIN
1. Tekstong isasalin
2. Magsasalin o tagapagsalin
3. Mga wika na gagamitin sa pagsasalin
4. Awtor o orihinal na manunulat
MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG
ISANG TAGASALING – WIKA
1. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
2. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin.
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang
bansang kaugnay sa pagsasalin.
MGA SIMULAIN SA PAGSASALIN
1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura mga
taong likas na gumagamit nito.
2. Bawat wika ay may kanya – kanyang
natatanging kakanyahan.
3. Ang isang salin upang maituring na
mabuting salin ay kailangan tanggapin ng
pinaguukulang pangkat na gagamit nito.
4. Bigyan ng pagpapahalaga ang uri ng Fiipino
na angkop na gamitin sa pagsasalin.
5. Ang mga daglat, akronim, formula ay hindi
na kailangang baguhin pa upang umayon sa
baybayin sa katumbas ng Filipino.
6. Kung may pagkakataon na higit sa isaang
matatanggapna panumbas sa isang salita ng
isinasaling teksto, gamitin lamang sa
pagsasalin ang alinman sa mga iyon.
7. Laging isaisip amg pagtitipid ng mga salita.
8. Nagkakaroon lamang ng tiyak na kahulugan
ang isang salita kapag ito’y nagiging bahagi
ng pariral o pangungusap.
9. Mahalaga ang diksyunaryo sa pagsasaling –
wika ngunit huwag paaalipin ditto.
10. May mga pagkakataong ang mga tahasang
pahayag sa Ingles ay kailangang
eupemismo.
EUPEMISMO – pagbibigay kahulugan na
hindi tahas o bastos.
MGA NAGSASALUNGATAN PARAAN SA
PAGSASALING – WIKA
1. Salita laban sa Diwa.
 Salita – literal na kahulugan
 Diwa – kaisipan o mensahe nais
ipahiwatig ng teksto
2. Himig – orihinal laban sa Himig – salin.
  Himig – orihinal – idyomatikong
kaisipan
 Himig – salin – literal na kahulugan
3. Estilo ng Awtor laban sa Estilo ng
Tagapagsalin.
 Estilo ng Awtor – may pinaghanguan
o inspirasyon
 Estilo ng Tagapagsalin – nakabase sa
estilo ng awtor
4. Panahon ng Awtor laban sa Panahon ng
Tagapagsalin.
 Panaho ng Awtor – mga sinaunang
batayan na nasa malalim na mga
salita
 Pahanon ng Tagapagsalin – angkop
sa kasalukuyan
5. Maaaring Baguhin laban sa Hindi
Maaaring Baguhin.
 Maaaring Baguhin – baguhin ang
wika
 Hindi Maaaring Baguhin – hindi
maaaring baguhin ang wika at
kaisipan
6. Tula sa Tula laban sa Tula sa Prosa
 Tula sa Tula – isasalin sa tula
 Tula sa Prosa – isasalin sa
prosa/tuluyan
TIYAK NA HAKBANG SA PAGSASALIN
1. Basahin muna ang akdang isasalin upang
maunawaan ang kahulugan nito.
2. Isagawa ang pagsasalin.
3. Itabi ang orihinal at basahin ang isinalin.
4. Muling basahin ang salin at alamin kung
may mga salitanf dapat iwasto o palitan.
5. Ipabasa ang salin sa iba at obserbahan kung
saang bahagi hindi mabasa ng maayos.
6. Rebisahin ang salin at ipabasa sa iba
hanggang sa maging maayos ang lahat.
MGA SALITA SA PANG-AGHAM NA
ISINALIN SA KATUTUBONG SALITA
1. Biology – Haynayan (buhay + hanayan)
2. Mathematics – Sipnayan (sipi + hanayan)
3. Chemistry – Kapnayan (sangkap + hanayan)
4. Physics – Liknayan (likas + hanayan)
5. Molecule – Mulipak
6. Frequency – Dalas
7. Weighted Mean – Bigat Ng Kahulugan
8. Speed – Bilis
9. Melting – Pagtunaw
10. Dissolving – Paglusaw
11. Spices – Pampalasa
12. Pure – Lantay
13. Geothermal – Lakas Ng Ilalim Ng Lupa
14. Wavelength – Haba Ng Alon
15. Eternal – Walang Hangganan
LAYUNIN BAKIT KAILANGAN ITO ITURO
SA WIKANG FILIPINO
1. Pag-ibayuhin ang pagsulong ng
intelektwalisayon at modernisasyon ng
wikang Filipino.
2. Paunlarin ang matematika, agham, at
teknolohiya.
SULIRANIN
1. Kakulangan sa teksbuk pang-akademiko
2. Proseso at paraan ng panghihiram
3. Paggamit ng mga mag-aaral
4. Pagpapalaganap ng mga guro at taga
pangasiwa.
UNANG SOLUSYON
1. Paglalabas ng mga modelo ng wikang pang-
agham at panteknolohiya.
Tatlong Modelo ng Wikang Pang-Agham
M1. Buong panghihiram
M2. Pagbatak ng mga tunog sa himig
malakastila at anyong Filipino.
M3. Maugnayin talasalitaang pang-agham
PAMANTAYAN KUNG PAANO GAMITIN
ANG 3 MODELO
P1. Tanggapin ang mga katawagan pang-
matimateka, pang-agham at pang-teknolohiya,
sa Ingles at batakin ito, sa himig malakastila at
anyong Filipino.
P2. Isalin ng buuan sa Filipino ang ma
katawagan.
P3. Isalin ng bahaginan ang mga pariralang
katawagan.
P4. Tanggapin ang mga katawagan sa orihinal
na tunog at anyo sa Ingles.
PANGALAWANG SOLUSYON
2. Pagsulat ng mga modyul at teksbuk pang-
akademiko.
3. Pagsuporta, paniniwala at paggamit sa mga
ito.
MGA PARAAN SA PAGSASALIN SA
LARANGAN NG PANG-AGHAM
1. Pagsasalin sa kastila.
2. Pag-uugnay ng mga katutubong salita upang
makabuo ng mga bagong salita.
3. Ang panghihiram ng sa Ingles at pagsasa
Pilipino ng mga salita. (Hal. Kemistri,
Bayologi, Fisiks