SOUTHERN MASBATE ROOSEVELT COLLEGE, INC.

Katipunan, Placer, Masbate

Dr. Victor V. Lepiten, Sr. Victor Elliot S. Lepiten III, CPA

FOUNDER PRESIDENT

MASINING NA PAGPAPAHAYAG

Pangalan:
Taon, Kurso at Pangkat:
Numero ng Telepono:
Pangalan sa Facebook:

RENE A. ALCARAZ LPT

FB: januarene/Rene Alcaraz
GMAIL: januarene17@gmail.com
NUMERO: 09481262244
IBA’T-IBANG MGA MATALINGHAGANG PAHAYAG

Iba’t-ibang daluyan ng Matalinghagang Pahayag

A. Salawikain
Ayon kay Lope K. santos, sa aklat ni Tawanan (2003), ang salawikain ay karunungang napag-aaralan ng tao, hindi sa
mga kasulatan na nailimbag kundi sa mga aklat ng karanasang nalaman mula sa bibig ng mga matatanda.
Ang salawikain ay nakasulat sa anyong patula kaya’t may sukat at tugma. Mayaman ito sa kagandahang asal.
Maituturing na matalinghaga dahil magkaminsan ‘di tahasang sinasabi ang tunay na kahulugan.
Halimbawa:
1. Aanhin moa ng bahay na bato kung ang nakatira’y kuwago, mabuti pa ang bahay-kubo na ang
nakatira’y tao.
- Ibig sabihin hindi marunong pa ang taong mahirap na ang tirahan ay aba kaysa mayaman
nga ngunit masama ang asal. Nais tukuyin na higit dawn a marunong ng kagandahang asal
ang taong wala kaysa mga taong mayroon.
2. Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makarating sa paroroonan.
- Ibig sabihin matuto tayong lumingon o tumanaw ng utang na loob sa mga taong tumulong
sa atin. Mahirap magtagumpay sa bahay ang taong ‘di amrunong umalala sa mga
pinagkakautangan niya ng loob.
B. Sawikain
Ito ay nagsasaad din ng kagandahang asal ngunit ‘di kasinlalim ng ipinahayag ng salawikain. Kumbaga tanging mga
paalala ito sa taong nakakalimot kaya’t mababaw lamang ang aral na ibinibigay. Tulad din ng salawikain hindi
diretsong ipinahahayag nito ang kahulugan ng pahayag bagamat sa karaniwang takbo ng buhay sa araw-araw, ang
ipinahahayag.
Nagagamit din ito sa pagpapaalala sa mga nakalimot ng tamang asal.
Halimbawa:
1. Magpakahaba-haba man ang prusisyon sa simbahan din ang tuloy.
- Ano mang suliranin ay may kaukulang solusyon. Anumang paghihirap ay may katapusan
kaya’t huwag nating ikalungkot ang anumang nangyayaring suliranin sa ating buhay.
2. Nasa Diyos ang awa nasa tao ang gawa.
- Ibig sabihin tumutulong ang Diyos sa mga taong marunong tumulong sa sarili. Ano mang
dasal ang gawin ng tao kung di niya tinutulungan ang sarili. Ano mang dasal ang gawin ng
tao kung di niya tinutulungan ang sarili wala ring mangyayari.
3. Matutong mamaluktot habang maikli ang kumot.
- Habang wqala pa tayong kakayahan lalo na kung pera ang pinag-uusapan, matutong
pagkasyahin kung ano ang nandiyan. Ika nga’y huwag gumastos nang sobra sa talagang
kinikita.
C. Kasabihan
Ito ay bukambibig na hango sa karanasan ng tao at nagsisilbing patnubay sa dapat gawin sa buhay. (Nacin et.al 2003).
Sa anyo, kadalasa’y anyong patula na isa o dalawa ang taludtod na may sukat at tugmna.
Halimbawa:
1. Sa kapipil;I, ang nakuha ay bungi.
- Ang taong pabago-bago ang isip, lalong ‘di nagtatagumpay.
- Ang taong mapaghanap, hindi nakukontento, magkaminsan ay lalong minamalas.
2. Ang tumilaok ay siya ang nangitlog.
- Kung sino ang masalita siyang gumagawa. Ang manok kapag tumilaok ibig sabihin nangitlog
siya. Ang tao kapag lubhang denidepensa ang sarili, ibig sabihin may kasalanan siya.
D. Idyoma
Ito ay matalinghagang pahayag na nakatago sa likod ng salita ang tunay na kahulugan nito. Natututuhan ang
kahulugan ng idyoma sa tulong ng mga salitang dito’y nakapaligid. Natututuhan pa rin ang kahuluganm sa tulong ng
malalim nap ag-unawa sa diwa ng pangungusap.
Gumaganda ang pangungusapsa tulong ng idyoma dahil nito inilalantad agad-agad ang diwang tagalay nito.
Binibigyan pa rin ang mambabasa ng pagkakataong kalitiin ang sariling isip.
Halimbawa:
Naniningalang pugad - nanliligaw
Kabungung balikat - Kaibigan
Di-mahulugang karayom - matao
Nagbibilang ng poste - walang gawa/trabaho
Isang kahig, isang tuka - naghihirap
Alog na ang baba - matanda na
May bulsa na balat - kuripot
Nagtataingang kawali - bingi
Di maliparang uwak - malawak
Balat-sibuyas - sensitibo
Makabagbag damdamin - nakakalungkot
Pagsweldo ng tulisan - di mangyayari
 Magmamahabang dulang - mag-aasawa
E. Tayutay
Anumang pahayag ay gumaganda kung katuwang nito’y mga tayuatay sa iba’t-ibang uri nito.
1. Pagtutulad/Simili – Ang paghahambing ng dalawang bagay sa tulong ng mga salitang pahambing sa masining na
pahayag.
Halimbawa ng mga salitang pahambing – parang, tulad, kawangis, kapareho, sim at kasim.
Halimbawa:
Simputi ng labanos ang binti ni Adela.
Ang ugali niya’y kawangis ng asong ulol.
2. Pawawangis/Metapor – Ang paghahambing ng dalawang bagay o tao na ‘di ginagamitan ng anumang salitang
pahambing. Tahasang binabanggit ang salitang katulad ng isang bagay o anumang inihahambing sa
pinaghahambingan.
Halimbawa:
Labanos ang binti ni Adela.
Ang ugali niya’y asong ulol.
3. Personipikasyon – Ito ang uri ng tayutay na ang bagay na walang buhay ay mistulang may buhay sa tulong ng
pandiwa. Dito, pandiwa ang kadalasang ginagamit sa tao upang ilarawan ay siya ring inilalarawan sa bagay upang
mag-anyong may buhay.
Halimbawa:
Lumalakad ang ulap sa kalawakan.
Tumatangis ang ulap sa kalawakan.
4. Sinekdoke – Uri ng tayutay na tumutukoy sa isang bahagi uypang tukuyin ang kabuuan. Maaring bahagi ng
katawan ng isang tao o bahagi ng bagay na kahit lang ang babanggitin, tumutukoy na ito sa kalahatan.
Halimbawa:
Huwag na huwag kang tumuntong sa aming hagdan.
Sampung mga kamay ang nagtulong-tulong sa pagbuo ng proyekto.
5. Oksimoron – SA uring ito ng tayutaypalasak na gumagamit ng dalawang salitang magkasalungat ang kahulugan
upang ipahayag ang diwa ng pangungusap. Dalawang salitang maaring positibo o negatibo ang hatid na
kahulugan.
Halimbawa:
Hahiga’t babangon siya sap ag-aalala.
Lakad-takbo siya sa paghahanap ng nawawalang anak.
6. Pagtawag – Ang bagay na abstrak, walang buhay at hindi nakikita ay kinakausap o tinatawag na parang may
buhay at nakikita. Ang pagtawag sa salitang abstrak ay may himig ng pagnanais o ng parang hinanakit.
Halimbawa:
Kaligayahan kay ilap-ilap mo.
Ulap iduyan mo ako.
7. Paradoks – Katumbas ito ng mga salawikain o sawikain, nagbibigay-aral at puno ng kagandahang asal. Madalas,
nagsisilbing pampaalala sa nakalimot ng kagandahang asal.
Halimbawa:
Kung may isinuksok may madudukot.
Ang ‘di lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.
8. Metonemiya – Ang pagtukoy sa isang salita o pahayag upang katawanin ang isang bagay o pangngalan. Sa halip
na payak o simpleng salita ang tukuyin, pinapalitan ito ng salitang matalinghaga.
Halimbawa:
Ang ina ng bansang Pilipinas ay maliit sa sukat ngunit Malaki ang puso.
Ilaw siya ng karimlan ng mga taong naguguluhan.
9. Paglumanay / Eupemismo – Ang orihinal na katawagan ay pinapagaan sa kahulugan, sa pagpapalit ng ibang
katawagan. Ginagawa ang pagpapalit ng katawagan upang ‘di maging mabigat sa pandinig o damdamin ng iba
ang sitwasyon.
Halimbawa:
Iginupo ang puri (ginahasa) ng batang iyan ang kanyuang kadugo.
Iba ang tabas ng mukha nya (pangit o maganda) sa mga kapatid.\
10. Pang-uyam / Ironiya – Ito ang pagtukoy sa kabaliktaran ng katotohanan na may pangungutya. Ginagawa ang
pang-uyam upang ‘di tahasang ipamukha ang tunay na negatibong kahulugan ng pangyayari.
Halimbawa:
Ang ganda ng damit mo para kang manang.
Ang ganda ng grades mo, karamiha’y bagsak
11. Eksaherasyon – Sobra sa dapat o katotohanan ang binabanggit na pahayag. Kung susuriin ang diwa ng pahayag
animo’y may pagyayabang na nais ipangalandakan.
Halimbawa:
Bumaha ng pera sa amin nang dumating ang tatay galling Saudi.
Wala akong pakialam kahit ikaw na lamang ang lalaki sa mundo.
12. Onomatopeya – Ang tunog o himig ng salita ay nagpapahiwatig ng kahulugan nito. Sa bagay na ito, lubhang
kailangang sensitibop sa tunay na tunog ng salita ang nakikinig upang maiugnay sa tinutukoy.
Halimbawa:
 Dinig na dinig kop ang langitngit ng kawayan.
Ang kalabog ng martilyo ay napakalakas.
13. Aliterasyon – Ang pag-uulit ng tunog-katinig sa simulang titik ng mga salita saloob ng pahayag,. Pareho-parehong
tunog ng katinig ng simulang titik ang karamihan ng mga salita sa loob ng pangungusap ang tinutukoy.
Halimbawa:
Si Berto ay bababa ng bahay bukas ng bukang liwayway.
Katulong, katuwang, kabalikat sa karamihan ng kinamulatan.
14. Asonansya – Ang maraming pag-uulit ng magkaparehong tunog-patinig sa simulang titik ng mga salita ng
karamihan ng mga salita sa loob ng pangungusap.
Halimbawa:
Aalis ako anak sa aking anyong aninag ang kasiyahan.
Isinilang sa ilang ang isang inakay ng inang bayan.
15. Aluyson – Ang pag-alalang muli sa kaalaman patuloy na naiimbak sa likod ng utak ng taong may pinag-aralan.
Kabilang ang mga ito sa ating wikang frozen na naaalala’t nagagamit sa panahong talagang nasa kategoryang
literature, mitolohiya o bibliya.
Halimbawa:
Mt. Mayon ang Mt. Fuji ng Pilipinas.
Wala na yatang Maria Clara sa kasalukuyang panahon.
Yunit III
Gramatika VS. Masining na Pagpapahayag
Wastong gamit ng salita
NG at NANG – Dalawang kataga na maaring makasira sa global na diwa ng pangungusap. Maari din naming ‘di makasira kung
ang pagbabatayan ay ang tunog ng mga katagang ito. Magkagayon man may magkahiwalay na tungkulin at kahuluigan ang
dalwang kataga na lubos na nagkakadiwa kapag mapasama sa mga salita sa loob ng pangungusap.
NG – Ang katagang ito ay ginagamit kung ang susunod na salita sa loob ng pangungusap ay pangngalan. Ang NG ay sinundan
ng Pangngalan ( Halimbawa: ng bahay) at siyang naiging tuwirang layon ng pangungusap.
Halimbawa:
Ang bata ay bumili ng tinapay.
Ang katagang NG sa pangungusap ay ang tuwirang layon ng pangungusap na nagbibigay turing sa pangngalan.

Ang NG ay nagsisilbi ring apng-angkop sa pagitan ng dalawang salita kung ang sinundan nitong salita ay nagtatapos
sa patinig at ang sumusunod na salita ay pangngalan o iba pang bahagi ng pananalita maliban sa pandiwa.
Halimbawa:
Batang babae
Inang mabait
Lalaking duwag
Pang-angkop ang mga salitang may salungguhit sapagkat ang sumunod ay hindi pandiwa.
Nang – Ito ay katagang maaaring gamitin bilang panimula sa pangungusap. Ginagamit din bilang o ‘di kaya’y tagapag-ugnay ng
mga pangungusap sa iba pang pangungusap. Sa ibang pangungusap ipinakikita ang gamit ng NANG kung nasasagot nito ang
tanong na paano ginawa ang siang bagay.
Halimbawa:
1. Ginagamit bilang panimula ng pangungusap.
NANG dumating ang tsunami, walang nagawa ang mga tao kaya’t maraming namatay.
2. Sinasagot ang tanong kung paano ginawa ang siang bagay.
Siya ay natulog NANG pabaluktot kapag malamig ang panahon.
3. Gamit sa hugnayang pangfungusap.
Siya’y nagging matagumpay mula NANG paspusan na ang kanyang pag-aaral.
MAY at MAYROON
May – Ginagamit ang katagang ito sa loob ng pangungusap kung ang salitang sumnod ditto ay bahagi ng pananalita, sa at
mga, maliban sa panghalip na panao. Ang mga katagang ito sa ganang sarili kung nag-iisa ay walang kahulugan ngunit kapag
napasama sa mga salita sa loob ng pangungusap ito’y nagkakaroon ng kahulugan.
Halimbawa:
Ang Pilipinas sa ngayon ay MAY problemang pampamahalaan.
(Pangngalan)
Ang mga magulang ay may matinding suliranin sa mga anak.
(Pang-uri)
May kahapon dumating na dadalo sa seminar.
(Pang-abay)
Mayroon – Katagang kung ginagamit ay sinusundan din ng bahagi ng pananalita. Ang kaibahan lamang sa gamit ng may, bago
isunod ang bahagi ng pananalita may nakasingit na kataga sa pagitan ng MAYROON at ng susunod na bahagi ng pananalita.
Dito na rin maaring gamitin ang panghalip na panao ngunit ‘di mo maaaring gamitin ang mga katagang sa at mga upang
isnuod sa mayroon. Magagamit ding panimulang pangungusap tulad ng may. Sa matalinghagang pahyag, ang mayroon ay
nangangahulugang angking kayamanan o angking ari-arian.
Halimbawa:
1. Ako ba ay mayroon pang pag-asa sa buhay?
 2. Mayroon ding lumalakad sa aming bubungan kagabi.
3. Mayroon siyang kinakaibigang ‘di nakikita.
4. Sila ang kinikilalang mayroon sa aming barangay.
KONG AT KUNG
KONG – Ito ay ginagamit kung nagsasad ng pag-aari. Hindi ito maaring gamitin bilang panimula sa pangungusap. Isinasaad din
ang kilos ay ginawa mismo ng katawan.
Halimbawa:
Matagal kong pinagmasdan ang kanyang mukhang nakaaamo.
KUNG – Ito ay maaring gamitin na panimula ng pangungusap. Sa diwa ng pangungusap ito ay nagsasaad ng pag-aalinlangan o
pasubali. Ang katagang ito ay ikinilos ng katawan ngunit sa ingles ang katumbas ay “IF”. GInagamit ding ang KUNG sa
hugnayang pangungusap.
Halimbawa:
Kung wqala kang magandang sasabihin sa kapwa huwag ka na lamang magsalita.
RAW at DAW
Ito’y dalawang katagang maibibilang sa ponemang malayang nagkakapalitan dahil bagamat magkaibang titik sa parehong
posisyon taglay naman nila ang parehong kahulugan. Parehong tumutukoy sa diwang walang kasiguraduhan.
RAW – Ito ang ginagamit kung ang salitang sinundan ay nagtatapos sa patinig at sa malapatinig na W at Y. Nagpapaphiwatig
ito ng kahulugang walang katiyakan.
Halimbawa:
Ang tao RAW ang pinakamatalinong hayop sa buong mundo.
Ikaw raw ang nagnakaw ng aking puso.
Bahay raw naming ang matatamaan ng bagyo.
DAW – Ito ay ginagamit tulad ng raw kung ang diwa ng pangungusap ay nagsasaad ng walang katiyakan. Sa loob ng
pangungusap ginagamit ito kung ang sinundang salita ay nagtatapos sa katinig maliban sa Y at W at mga salitang nagtatapos
sa pantig na RI/RIW at RA/RAW.
Halimbawa:
Ayon sa mga dalubwika, umunlad man ang globalisasyon, m,ay katiyakan DAW na ang Pilipinas ay ‘di maiiwan.
IWAN at EWAN
Halimbawa ang mga ito ng pares minimal dahil bagamat halos magkasintunog at may magkaibang titik sa parehong posisyon,
sila rin ay may magkaibang kahulugan.
IWAN – Nangangahulugan ito ng paglisan o pag-alis ng isang tao sa isang lugar mlayo man o malapit.
Halimbawa:
- Iwan mo siya kung kinakailangan.
EWAN – Maaaring mangangahulugan ng isang ekspresyon na may pahiwatig ng pagkainis.
Halimbawa:
- Ay! Ewan.
SARI-SARI – Ginigitlingan ang salitang ito kung ginagamit sa loob ng pangungusap bilang pang-uri. Ika nga’y kung inilalarawan
nito ang isang bagay.
Halimbawa:
Ang itinayo ni nanay nang mag-retire ay isang sari-sari store.
SARISARI – Ang salitang ito ay hindi ginigitlingan kung ang tinutukoy mismo ay pangalan o mga bagay-bagay na iba-ibang
klase.
Halimbawa:
Sa palengke ako bumili ng sarisari para sa ihahanda naming sa Peñafrancia Fiesta.
2009 Gabay sa Ortograpiyang Filipino na pinagtibay ng Komisyon sa Wikang Filipino ( Parsyal lamang ito sa mga inilabas /
iminumungkahi ng KWF )
Tamang baybay ng mga salita kung gagamitin sa panulat.
SINO-SINO Hindi na SINU-SINO
PITO-PITO Hindi na PITU-PITO
BUTO-BUTO Hindi na BUTU-BUTO
Mga salitang nagtatapos sa E na inuulit at nilalagyan ng NG.
KARNENG-KARNE
BERDENG-BERDE
SWERTENG-SWERTE
Mga salitang nagtapos sa panitinig E at nilalagyan o dinudugtungan ng panlaping HAN/HIN.
SINE – SINEHAN
BOTE – BOTEHAN
ONSE – ONSEHAN
BASE – BASEHAN
Mga salitang nagtatapos sa patinig E ngunit nagiging I kapag idinudugtong ang panlaping HAN/HIN.
KORTE – KORTIHAN
ATAKE – ATAKIHIN
Kung ang salitan ay nagtatapos sa tunog O at dudugtungan ng Panlaping IN/AN. Ang O ay nagiging U.
BALOT – BALUTAN
HINTO – HINTUAN
Iba pang pagbabago sa baysaby ng salita.
BABAE – Hindi na BABAI
SAMPU – Hindi SAMPO na tulad noon
POLITIKA – Hindi PULITIKA
BUHOS – Hindi BUHUS
OPISINA – Hindi UPISINA
KORYENTE – Hindi KURYENTE
TRADISYONAL – Hindi TRADISYUNAL
TORNILYO – Hindi TURNILYO
IMAHE – Hindi IMAGE
DAYALOGO – Para sa DIALOGUE
PRAYORIDAD – Para sa PRIORITY

Sanggunian:
-Filipino 3.Ang Masining na Pagpapahayag (Retorika) ni Merlinda Cueto – Cantre , Reynaldo J. Cruz. LEOMAR
PUBLISHING

“Bawal ipaskil kahit saang sosyal midya akawnt ang kahit anong bahagi ng modyul na ito”