Edukimi Shendetesor Ne Kontekstin e Proceseve Te Shendetit - Semundjes

EDUKIMI SHËNDETËSOR
NË KONTEKSTIN E PROÇESEVE TË SHËNDETIT – SËMUNDJES
MSc.Niman Bardhi, PhDc.

Edukimi shëndetësor
• Është një profesion i edukimit të njerëzve për shëndetin.
• Zonat brenda këtij profesioni përfshijnë shëndetin e mjedisit,

shëndetin fizik, shëndetin shoqëror, shëndetin emocional,
shëndetin intelektual dhe shëndetin shpirtëror, si dhe edukimin
shëndetësor seksual dhe riprodhues.
• Edukimi shëndetësor mund të përcaktohet si parimi me të cilin

individët dhe grupet e njerëzve mësojnë të sillen në një mënyrë të
favorshme për promovimin, mirëmbajtjen ose rivendosjen
e shëndetit.
Edukimi Shëndetësor në kontekstin e
N. Bardhi 2
proeseve të shëndetit - sëmundjes
Edukimi shëndetësor…
• Dihet se ka përkufizime të shumta për edukimin shëndetësor.
• Në Amerikë, Komiteti i Përbashkët i Edukimit Shëndetësor dhe

Terminologjisë së Promovimit në 2001 e përcaktoi Edukimin
Shëndetësor si "çdo kombinim i përvojave të planifikuara të
të nxënit bazuar në teori të shëndosha që u japin individëve,
grupeve dhe komuniteteve mundësinë për të marrë
informacion dhe aftësitë e nevojshme për të bërë një
shëndet cilësor" Edukimi Shëndetësor në kontekstin e
N. Bardhi 3
Edukimi shëndetësor…
• OBSH e përkufizoi Edukimin Shëndetësor si:
"përmbledhjen e mundësive të ndërtuara me vetëdije
për të mësuar duke përfshirë një formë komunikimi të
dizajnuar për të përmirësuar shkrim-leximin
shëndetësor, duke përfshirë përmirësimin e njohurive
dhe zhvillimin e aftësive të jetës të cilat janë të
favorshme për shëndetin e individit dhe të
komunitetit".
N. Bardhi 4
Edukimi shëndetësor publik
"Një proces që informon, motivon dhe ndihmon
njerëzit të miratojnë dhe të mbajnë praktika të
shëndetshme dhe mënyra të jetesës"
National Conference on Preventive Medicine 1977, USA
Njohuri
Treshja
Praktikimi Qëndrimi
N. Bardhi 5
Qëllimet e Edukimit të Shëndetit Publik
1. Për të siguruar që shëndeti vlerësohet si një pasuri në komunitet.
2. Të pajisë njerëzit me aftësi, njohuri dhe qëndrime për t’i

mundësuar ata të zgjidhin problemet e tyre shëndetësore me
veprimet dhe përpjekjet e tyre.
3. Të promovojë zhvillimin dhe përdorimin e duhur të shërbimeve

shëndetësore.
N. Bardhi 6
Objektivat e Edukimit Shëndetësor (1 nga 3)
1. Ndani njohuritë, kjo do të:
– Pastron barrierat e injorancës, paragjykimeve dhe keqkuptimeve.
– Çonë në marrjen e më shumë përgjegjësisë ndaj kujdesit

shëndetësor të dikujt.
– Nxitë vetëdijen për nevojat shëndetësore, duke minimizuar

hendekun midis nevojave dhe kërkesave.

N. Bardhi 7
2. Motivimi i njerëzve:
– Theksi duhet të vihet në motivimin e konsumatorit për të

zgjedhur alternativat e tij në lidhje me veprimet shëndetësore.

N. Bardhi 8
3. Udhëzimi në veprim:
– Teknologjia e sugjeruar duhet të jetë e disponueshme, e
pranueshme nga ana kulturore dhe e përballueshme nga ana
ekonomike.
– Stimulimi për të vazhduar me ndryshimin duhet të jetë i

vazhdueshëm.
Kërkoni ndihmë kur është e nevojshme.

N. Bardhi 9
Modelet
• Modeli Njohës - "Tregimi i njerëzve“
– Shëndeti,
– Sëmundja,
– Mënyrat për përmirësimin dhe mbrojtjen e shëndetit dhe përdorimin
efikas të sistemit të shpërndarjes,
– A është e mjaftueshme,
– Pse.

N. Bardhi 10
Modelet…
• Modeli Motivues:
– Ngurrimi ose paaftësia e njerëzve për të përkthyer informacionin e
marrë në praktikë.
– Mangësitë:
• Elemente të tjerë të nevojshëm
• = faktorët socialë dhe ekonomikë

N. Bardhi 11
Modelet…
• Modeli i Ndërhyrjes Sociale:
– Parakushtet për shëndetin:
– Të ardhurat
– Ushqimi
– Strehimi
– Arsimi
– Paqen
– Drejtësia
– Barazia
N. Bardhi 12
Fazat për Edukim Shëndetësor
• Faza e sensibilizimit
• Faza e publicitetit
• Faza e edukimit
• Faza e ndryshimit të qëndrimit
• Faza e motivimit dhe veprimit
• Faza e transformimit në komunitet (ndryshimi shoqëror)

N. Bardhi 13
Parimet e Edukimit Shëndetësor
1. Interesi 6. Motivimi
2. Pjesëmarrja 7. Të mësuarit duke bërë
3. Vazhdoni nga e njohur në të panjohur. 8. Njerëzit, faktet dhe media.
4. Kuptimi. 9. Marrëdhëniet e mira njerëzore
5. Përforcimi me përsëritje. 10. Drejtuesit

N. Bardhi 14
Parimet e Edukimit Shëndetësor…
1. INTERESI: Njerëzit nuk kanë gjasa të dëgjojnë ato që nuk janë në interesin
e tyre.
2. PJESËMARRJA: bazuar në të mësuarit aktiv - Si?

(diskutim në grup, punëtori, diskutime në panel).
3. Filloni nga E NJOHURA dhe drejtojini njerëzit në TË PANJOHURËN,

d.m.th. NJOHURI.
(Kjo do t'i mundësojë komunitetit të zhvillojë një pasqyrë të thellë të problemeve të tyre
shëndetësore).

N. Bardhi 15
4. KUPTIMI:
 Bëni klientin të kuptojë se çfarë po thoni tani? Rregulloni nivelin tuaj

si mësues me formimin arsimor të klientit.
"Mësimdhënia duhet të jetë brenda kapacitetit mendor të audiencës".
5. PËRFORCIMI:
 Me përsëritjen e informacionit në të njëjtën seancë ose gjatë seancave
pasuese.
Mos harroni: Pak njerëz mund të mësojnë gjithçka që është e re në një ulje të
vetme.
N. Bardhi 16
6. MOTIVIMI:
 Duke krijuar dëshirën tek një person për të mësuar përmes stimujve si
lavdërimi, dashuria, rivaliteti, shpërblimet, etj.
7. MËSIMI DUKE BËRË:

 Zakonisht lë një gjurmë të qëndrueshme dhe çon drejt veprimit pozitiv.

N. Bardhi 17
8. TOKA, FARA & MBJELLËSI:

1. Njerëzit janë toka,
2. Faktet shëndetësore janë fara, dhe
3. Edukatori është mbjellësi.
Të gjithë përbërësit e kësaj treshe ndikojnë në rezultat.

Të tre faktorët duhet të jenë të ndërlidhur me kujdes dhe në mënyrë të
kënaqshme.

N. Bardhi 18
9. MARRËDHËNIET E MIRA NJERZORE:
Njerëzit duhet të ju pranojnë si një mik dhe dëshirues të mirë dhe të kenë
besimin për t'ju besuar.
Cilësitë personale të edukatorit shëndetësor janë më të rëndësishme sesa
kualifikimet e tij teknike.
10. LIDER:
Njerëzit mësojnë më mirë nga njerëzit që ata i respektojnë dhe i
admirojnë.
Përpiquni të përdorni Kreun e Komunitetit, Mësuesit e Shkollave, etj.
N. Bardhi 19
Përmbajtja e Edukimit Shëndetësor
1. Higjiene personale
2. Zakonet e duhura shëndetësore
3. Edukimi për të ushqyerit
4. Masat personale parandaluese
5. Rregullat e sigurisë
6. Përdorimi i duhur i shërbimeve shëndetësore
7. Shendeti mendor
8. Edukimi seksual
9. Edukimi special (profesioni, nënat ... etj.)
N. Bardhi 20
Komunikimi
• Komunikuesi: personi ose ekipi jep mesazhin (edukatori).
• Mesazhi: përmbajtja (materialet) e edukimit shëndetësor.
• Kanali: metoda e bartjes së mesazhit.
• Audienca: marrësit (përdoruesit ose synimet) e mesazhit.
• Teknikat e mira të komunikimit:
• Besueshmëria e burimit, • Kthehu mbrapa.
• Mesazh i qartë, • Vëzhgoni shenja joverbale.
• Kanal i mirë: arsimi individual/grupor/masiv. • Listë aktive.
• Marrësi: i gatshëm, i interesuar, jo i zënë. • Vendosja e marrëdhënieve të mira.

N. Bardhi 21
Edukatori
• Personeli i Shërbimeve Shëndetësore,
• Punonjësi Social / Punonjësi i Komunitetit / Punëtori për shumë qëllime,
• Klientët,
• Personeli i institucionit,
• Drejtuesit e komunitetit dhe me ndikim.
Kërkesat:
• Personaliteti: popullor, me ndikim dhe i interesuar për punë.
• Efikasiteti i trajnuar dhe i përgatitur për punën.
• Duhet të tregojë shembuj të mirë.
N. Bardhi 22
Mesazhi
• Çfarë informacioni duhet të komunikohet.
• E thjeshtë, në nivelin e të kuptuarit.
• Kulturisht i pranuar.
• Të interesuar.
• Plotësoni një nevojë të ndjerë.
• Shmangni zhargonin teknik.
• Përdorni ndihmat audiovizive.

N. Bardhi 23
Praktikimi
1. Individuale
– Ballë për ballë.
– Edukimi përmes fjalës së thënë.
A. Rastet e vlerësimit të shëndetit.
B. Shtëpi.

N. Bardhi 24
Praktikimi…
2. Grup
a) Mësime dhe leksione në institucione,
b) Leksione në vendet e punës,
c) Demonstrim dhe trajnim.
3. Mas-media
1. Transmetimi: Radio & TV.
2. Fjala e shkruar: Gazeta, Postera, Broshura.
3. Të tjerët p.sh. Teatrot.
N. Bardhi 25
Pengesat e komunikimit
• Hendeku social dhe kulturor midis dërguesit dhe marrësit,
• Pranueshmëria e kufizuar e marrësit,
• Qëndrimi negativ i dërguesit,
• Kuptimi dhe kujtesa e kufizuar,
• Theksim i pamjaftueshëm nga dërguesi (profesionist shëndetësor),
• Mesazhe kontradiktore,
• Edukimi shëndetësor pa identifikuar "nevojat" e komunitetit.

N. Bardhi 26
Miratimi i ideve ose praktikave të reja
5 hapa
1. Ndërgjegjësimi (i/e di),
2. Interesat (detajet),
3. Vlerësimi (avantazhet dhe disavantazhet),
4. Prova (praktikat),
5. Adoptimi (zakonet).
N. Bardhi 27
Miratimi i ideve ose praktikave të reja…
1. Ndërgjegjësimi:
Ndikohet nga:
• Qasjet arsimore të miratuara,
• Aftësia e personit për të perceptuar.
Marrësi mëson disa informacione të përgjithshme në lidhje me

idenë ose praktikën e re (dobia, kufizimet dhe zbatueshmëria e saj).

N. Bardhi 28
2. Interesi:
Marrësi kërkon informacion më të detajuar,
Ai është i gatshëm të dëgjojë ose lexojë më shumë rreth tij.
3. Evaluimi:
Marrësi peshon të mirat dhe të këqijat e praktikës, dobinë e saj për të
ose familjen e tij duke rezultuar në një vendim për të provuar ose
refuzuar praktikën e propozuar.

N. Bardhi 29
4. Prova:
Kur vendimi vihet në praktikë.
Marrësi ka nevojë për informacion shtesë në mënyrë që të kapërcejë
problemet në zbatimin e idesë.
5. Adoptimi (Birësimi):
Marrësi është i bindur dhe vendos që praktika e re është e mirë dhe e
miraton atë.

N. Bardhi 30
Procesi i Edukimit Shëndetësor
Planifikimi
PIE
Evaluimi Implementimi

N. Bardhi 31
Procesi i Edukimit Shëndetësor…
1. Planifikimi & 2. Implementimi:
 Parakushtet:
1. Identifikimi i problemeve shëndetësore të komunitetit.
2. Identifikimi i grupeve të prekshme dhe në rrezik.
 Identifikimi i burimeve & përcaktimi i inputeve të kërkuara nga:
 Qendra shëndetësore,
 Sektorët e qeverisjes vendore,
 Komuniteti.
 Identifikimi i pengesave/kufizimeve të mundshme dhe metodave
alternative për t'i kapërcyerEdukimi
ato.Shëndetësor në kontekstin e
N. Bardhi 32
1. Planifikimi & 2. Implementimi:…
 Vendosni objektivat:
 Problemet prioritare shëndetësore që do të trajtohen,
 Grupet prioritare për tu arsimuar,
 Zgjidhni metodat tuaja të komunikimit dhe materialin,
 Planifikoni aktivitetet tuaja në bazë kohore: javore, mujore, vjetore,…
(p.sh. dita / data / ora, # grupi / vendi, # subjekti / media, # edukatori / komenti).

N. Bardhi 33
3. Evaluimi:
Nuk duhet të lihet deri në fund, por duhet të bëhet herë pas here
për të vlerësuar progresin.
Vlerësoni duke përdorur tregues për monitorimin:
Strukturën (fuqia punëtore, materialet, mediat),
Rëndësinë (numri pjesëmarrës dhe frekuenca e seancave)
Rezultati (sa i përket arritjeve përmes objektivave të planit, p.sh.
zvogëlimi i sëmundjes, incidenca e matur në terma të numrave, normave
dhe përqindjeve)
N. Bardhi 34
Shëndeti multikulturor
Ndikimet e Kulturës në Shëndet
Definicioni:
"Shëndeti multikulturor është fraza e përdorur për të
pasqyruar nevojën për të ofruar shërbime të
kujdesit shëndetësor në një mënyrë të ndjeshme,
të ditur dhe jo-gjykuese me respekt për besimet
dhe praktikat shëndetësore të njerëzve kur ato
janë të ndryshme nga ato tuaja".
Ritter and Hoffman (2010) page 5

N. Bardhi 35
Ndikimet e kulturës në shëndet
• Shëndeti në përgjithësi ndikohet nga:
– Mjedisi
– Gjenetika juaj,
– Faktorët Socio-ekonomik, dhe
– Faktorët Socialë dhe Kulturorë.
• Të gjithë kanë një formim kulturor.
• Kultura përcakton se çfarë mendojmë, çfarë themi dhe çfarë
bëjmë.
• Përfshin bindjet, vlerat, filozofitë, tregimet, mitet, gjuhën dhe
traditat dhe stilet tona të jetesës, sjellja, gjuha, veshja etj.
N. Bardhi 36
Ndikimet e kulturës në shëndet…
Kultura ndikon në:
• Përceptimin e individit për shëndetin dhe sëmundjen,
• Sjellja e tij shëndetësore,
• Bindjet e atij/asaj që është një çështje shëndetësore,
• Pse ata kanë sëmundjen, dhe
• Mënyrën se si njerëzit e përceptojnë dhe a duhet të flasin për sëmundjen.
Kjo do të ndikojë në atë që njerëzit konsiderojnë se është trajtimi i duhur

për ta dhe gatishmërinë e tyre për të kryer planin e tyre të trajtimit.

N. Bardhi 37
Ndikimet e kulturës në shëndet…
• Të jesh në gjendje të njohësh, pranosh dhe respektosh
ngjashmëritë dhe dallimet kulturore, është një faktor i
rëndësishëm në:
– Ofrimin e shërbimeve efektive të kujdesit shëndetësor, dhe
– Aftësia për të ofruar/siguruar këtë shërbim brenda një konteksti
kulturor.
Ky është fokusi i Shëndetit Multikulturor.

N. Bardhi 38
Faktorët që ndikojnë në kujdesin shëndetësor
• Pengesat dhe thekset gjuhësore,
• Komunikimi,
• Modele / norma universale kulturore,
• Faktorët kontekstualë p.sh. strehimi, niveli arsimor, statusi socio-
ekonomik,
• Besimet shëndetësore,
• Faktorët e vazhdueshëm të akulturimit ose niveli i përshtatjes
kulturore,
• Trajtime alternative.

N. Bardhi 39
Faktorët që ndikojnë në kujdesin shëndetësor
 Fetare dhe shpirtërore,
 Kërkesat dietike dhe ushqimore,
 Kërkesat për ilaçe,
 Ritualet e lindjes / fundi i jetës dhe vdekjes,
 Aksesi dhe njohuria e shërbimeve,
 Njohuri për mbështetjen e klientit,
 Njohuri / kompetencë / mbështetje e stafit.

N. Bardhi 40
Ju faleminderit
?
N. Bardhi 41

Edukimi Shendetesor Ne Kontekstin e Proceseve Te Shendetit - Semundjes

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Edukimi Shendetesor Ne Kontekstin e Proceseve Te Shendetit - Semundjes

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EDUKIMI SHËNDETËSOR

NË KONTEKSTIN E PROÇESEVE TË SHËNDETIT – SËMUNDJES

MSc.Niman Bardhi, PhDc.

• Zonat brenda këtij profesioni përfshijnë shëndetin e mjedisit,

• Edukimi shëndetësor mund të përcaktohet si parimi me të cilin

• Në Amerikë, Komiteti i Përbashkët i Edukimit Shëndetësor dhe

1. Për të siguruar që shëndeti vlerësohet si një pasuri në komunitet.

2. Të pajisë njerëzit me aftësi, njohuri dhe qëndrime për t’i

3. Të promovojë zhvillimin dhe përdorimin e duhur të shërbimeve

– Pastron barrierat e injorancës, paragjykimeve dhe keqkuptimeve.

– Çonë në marrjen e më shumë përgjegjësisë ndaj kujdesit

– Nxitë vetëdijen për nevojat shëndetësore, duke minimizuar

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

– Theksi duhet të vihet në motivimin e konsumatorit për të

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

– Stimulimi për të vazhduar me ndryshimin duhet të jetë i

Kërkoni ndihmë kur është e nevojshme.

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

• Elemente të tjerë të nevojshëm

• = faktorët socialë dhe ekonomikë

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

• Faza e ndryshimit të qëndrimit

• Faza e motivimit dhe veprimit

• Faza e transformimit në komunitet (ndryshimi shoqëror)

2. Pjesëmarrja 7. Të mësuarit duke bërë

3. Vazhdoni nga e njohur në të panjohur. 8. Njerëzit, faktet dhe media.

4. Kuptimi. 9. Marrëdhëniet e mira njerëzore

5. Përforcimi me përsëritje. 10. Drejtuesit

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

2. PJESËMARRJA: bazuar në të mësuarit aktiv - Si?

3. Filloni nga E NJOHURA dhe drejtojini njerëzit në TË PANJOHURËN,

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

 Bëni klientin të kuptojë se çfarë po thoni tani? Rregulloni nivelin tuaj

7. MËSIMI DUKE BËRË:

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

8. TOKA, FARA & MBJELLËSI:

Të gjithë përbërësit e kësaj treshe ndikojnë në rezultat.

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

• E thjeshtë, në nivelin e të kuptuarit.

• Plotësoni një nevojë të ndjerë.

• Shmangni zhargonin teknik.

• Përdorni ndihmat audiovizive.

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Marrësi mëson disa informacione të përgjithshme në lidhje me

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Kjo do të ndikojë në atë që njerëzit konsiderojnë se është trajtimi i duhur

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Ky është fokusi i Shëndetit Multikulturor.

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

Edukimi Shëndetësor në kontekstin e

You might also like