Etika eshte mesim per moralin persiatje dhe analize e vemendshme dhe sistematike e vendimeve dhe sjelljes morale,si

ato te kaluara ashtu

edhe te tashmet ose te ardhmet.
Themelues i etikes mjekesore eshte Hipokrati.
Etika eshte ceshtje e dijes kurse morali ceshtje e te vepruarit.
Morali eshte dimension ii vleresimit te vendimmarrjes dhe sjelljes se njeriut.
Etika mjeksore eshte dege e etikes e cila merret me ceshtjet morale ne praktiken mjekesore.
Specifike per etiken mjeksesore eshte dhembshuria,kompetenca,mevetesia si dhe respketimi per te drejtat themelore te njeriut dhe keto
prej mjekeve priten te demostrohen ne nje shkalle me te larte prej njerzve te tjere.
Kush vendos cka eshte etike per njerzit ne pergjithesi?-eshte nje pyetje e cila ndryshon nga nje shoqeri ne tjetren, bile edhe Brenda
shoqerise. Ne shoqerite liberale pavaresisht ndikimit te familjareve, miqve, fese, mediave individet vete vendosin se cka eshte etike. Ne
shoqerite tradicionale familja, me te moshuarit, autoritetet fetare zakonisht kane rol me te madh ne percaktimin e asaj cka eshte etike.
Ne etiken tradicionale pergjegjesia e vetme e mjekut ishte ndaj pacientit te tij individual, ne ditet e sotme ekziston pajtueshmeria e
pergjithshme se mjeket duhet gjithashtu ti marrin parasysh nevojat e shoqerise.
Detyra e pare e SHMB-se ishte azhurmimi i Betimit te Hipokratit-Dekalrata e Gjeneves, detyra e dyte ishte zhvillimi i Kodit Nderkombetar
Per Etiken Mjekesore, detyra tjeter ishte te zhvillohen udhezime etike per hulumtime te bera ne njeriun-Deklarata e Helsinkit etj.
SHMB siguron se deklaratat e saja etike shprehin konsensus duke kerkuar qe cdo vijeveprim i ri ose i ndryshuar te fitoj 75% te votive ne
asamblene e saj vjetore.
Ne Deklaraten e Gjeneves mjeku premton: ”Shendeti i pacientit tim do te jete ne vend te pare te kujdesit tim.”
Deklarata e Helsinkit thote: “Ne hulumtimet mjekesore me njerzit kujdesi per gjendjen e mire shendetesore te njeriut duhet te kete
perparesi ndaj interesave te shkences dhe shoqerise.”
Qasjet joracionale jane: Degjueshmeria, Imitimi, Ndjenja ose Deshira, Intuita, Shprehia.
Qasjet racionale jane: Deontoligjia, Rrjedhimorja, Parimorja, Virtyti etik.
Ne rastet kur pacienti eshte i pavetedishem, i mitur, vendimmarres ne menyren e mjekimit te atij pacienti edhte zevendesi i tij/saj ligjor
(bashkeshorti/ja, femija i rritur, motra, vellai).
Deklarata per te drejtat e pacientit e SHMB-se thote: “Nese pacienti eshte i pavetedishem ose ne ndonje menyre tjeter i paafte te shpreh
vullnetin e tij/saj doemos duhet marre pelqim pas informimit, gjithmone kur eshte e mundur, prej perfaqesuesit te emeruar ligjerisht kur
eshte ligjerisht e rendesishme.”

Ne rast mos pajtimi serioz ndermjet zevendesit te vendimmarresit dhe mjekut deklarata thote: “Nese perfaqesuesi i pacientit e ndalon
mjekimin i cili sipas mendimit te mjekut eshte ne interes me te mire te pacientit, mjeku duhet te kete vendim ta kundershtoje para
institucioneve ligjore ose ndonje institucioni tjeter.”
Prej Hipokratit rrjedh koncepti i mjekesise si profesion.
Mjeku ka pergjegjesi para pacienteve, spitaleve, organizatave shendetesore, institucioneve qe japin leje mjekesore dhe atyre rregullatore
dhe shpesh para gjykatave.
Deklaratat themelore tee tikes mjekesore jane: Deklarata e Gjeneves (1948), Kodi nderkombetar per etiken mjekesore (1949), Deklarata e
Helsinikit (1964).
Ne praktiken e pergjithshme mjeket ballafaqohen me keto probleme: Respektim dhe mjekim te barabarte, Komunikim dhe pelqim,
Vendimmarrje per pacientet jo kompetent, Mirebesimi, Ceshtjet e fillimit te jetes, Ceshtjet e mbarimit te jetes.
Deklarata per pacientin e mitur thote:”Nese pacienti eshte i mitur ose nuk eshte i afte ne ndonje menyre tjeter kerkohet pelqimi i
perfaqesuesit te emeruar ligjerisht kur kjo eshte ligjerisht e rendesishme.Sidoqofte pacienti doemos duhet te perfshihet ne vendmmarrjen
deri ne shkallen me te larte, te cilen e lejon aftesia e tij.”
Mirebesimi - ”Mjeku do ta ruaje besueshmerine e plote te tere asaj qe e di per pacientin e tij, bile edhe pas vdekjes se tij.”
Deklarata per eutanazine e SHMB-se thote:”Eutanazia, e cila eshte akt i dhenjes fund me paramendim te jetes se pacientit, bile edhe kur
eshte me kerkesen e vete pacientit ose me kerkese nga familjatet e tij, eshte joetike.Kjo nuk i ndalon mjeket ta respektojne deshiren e
pacientit per te lejuar qe procesi natyror i vdekjes ta ndjek ecurine e vete ne fazen e pasherueshme te semundjes.
Mjeku dhe shoqeria - Ne deklaraten e SHMB-se thuhet:”Gjithmone kur legjislacioni, aksioni qeveritar ose ndonje administrim ose institucion
ua mohon pacienteve te drejtat e tyre, mjeket duhet te kerkojne mjete te pershtatshme per ti siguruar ose per ti rivendosur ato.”
Lojaliteti i dyfishte - “Mjeku pacienteve te vete u ka detyrim, besniketi te plote”
Ndarja e mjeteve - “Ne rrethana kur doemos duhet bere zgjedhje mes pacienteve potencial per mjekim te posacem, i cili disponon mjete te
kufizuara, te gjithe pacienteve te tille u takon procedure e zgjedhjes se drejte per ate mjekim. Kjo zgjedhje doemos duhet te bazohet ne
kriteret mjekesore dhe te behet pa diskriminim.”
Ka disa qasje per shperndarjen e resurseve: Vullnetare, Utilitare, Brazimtare, Fuqizuese etj.
Sfida per organet mjekesore – Mjeket i takojne profesionit i cili tradicionalisht ka funksionuar ne menyre jazakonisht hierarkike, edhe ate
hierarki te brendshme dhe te jashtme. Ajo e brendshme ndahet ne tri nen hierarki: I- Dallimi ndermjet specialistave, II- Dallim ndermjet vet
specialisteve, III- Ka te bej me kujdesin ndaj pacienteve specifik, ku mjeku kryesor i kujdesit eshte ne maje te hierarkise ndersa mjeket e
tjere bile edhe ato me te moshuar jane keshilltare pervec ne rastet kur pacienti eshte bartur nen kujdesin e tyre.
Hierarkia e jashtme e mjekve: mbi infermieret dhe punetoret shendestesor.
Mardhenjet ndermjet mjekut, kolegut, mesimdhenesit, studentit
“Koleget e mi do te jene motrat dhe vellezerit e mi.”
“Mesimdhenesve te mi do tu shpreh tere respektin dhe faleminderimin e merituar.”
Bashkepunimi – “Pacienti eshte i detyruar te bashkepunoje ne koordinimin e kujdesit te caktuar me rruge mjekesore.”
Hulumtimet ne praktiken mjekesore – Kater fazat e hulumtimit klinik jane:
Faza e pare e hulumtimit – behet mbi nje nr. te vogel vullnetaresh te shendoshe.
Faza e dyte e hulumtimit – behet mbi nje gr. te pacienteve qe e kane semundjen te cilen bari ka per qellim ta mjekojne.
Faza e trete e hulumtimit – eshte eksperiment klinik, ne te cilen bari u jepet nje nr. te madh te pacienteve dhe krahasohet me barin tjeter.
Faza e katert e hulumtimit – ndodh pas licensimit dhe shitjes se barit.
Vlersimi i larte qe i jepet vlersueshmerise ka tri burime: mevetesia, respektimi per te tjeret dhe besimi.
Ceshtjet e lidhura me fillimin e jetes jane: Kontacepsioni, Reproduksioni i ndihmuar, Mbrojtja parantale gjenetike, Abortimi, Femijet e
porsalindur fort te rrezikuar, Ceshtjet e lidhura me hulumtimin.
Ceshtjet e lidhura me fundin e jetes jane: Eutanazia dhe Ndihma ne vetevrasje.
Profesioni mjekesore perfshin mardhenjet: mjek- pacient, mjek-koleg, mjek-ekspert, mjek-shoqeri.
Ndarja e mjeteve ndodh ne tre nivele: ne nivelin me te larte makro, ne nivelin institucional (i mesem), ne nivelin individual (mikro).
Praktika e shendetesise publike mbeshtetet ne epidemiologji e cila eshte studim per shperndarjen dhe faktoret vendimtar per shendetin
dhe semundjet ne populate.
Kujdesi paliativ sherben per te lehtesuar dhimbjen, vuajtjen dhe per te permiresuar kualitetin e jetes te pacienteve te cilet jane ne gjendeje
te veshtire shendetesore.
Parimet e etikes moderne hulumtuese jane: Pelqimi i komisionit per vleresim te etikes, Vlerat shkenceore, Perfitimi shoqeror, Reziqet,
Pelqimi pas informimit, Mirebesimi, Konflikti i vlerave, Raportimi i sinqerte i rezultatve, Parandalimi ne rast rreziku, Ceshtjet e pazgjidhura.