Email : spectrumpunjabi@gmail.com Rni.

PUNPUN/2014/60302,
«’√∂

Íø‹
‹≈Ï∆ √ÍÀ’’‡z‡zÓ
Postal No. L/RNP/FDK-2/2017-2019

≈Ï∆ √ÍÀ
Ï∂’√» ˘ Ø‹≈Ȫ
Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆
ÏØ«Ò¡≈ «◊¡≈ fi»·
˙‘Á∆ «‹ßÁ◊∆ ˘
Èπ’√≈È Í‘πß⁄≈¿π‰
Ú≈Ò∂ ÏÈ≈Ú‡∆ √æ⁄
ÂØ∫ Òæ÷ Á‹∂ ⁄ß◊≈
˛
AG Îæ◊‰
È≈È’Ù≈‘∆ √ßÓ EEA
√≈Ò G ¡ß’ AH@ ¡ÀÂÚ≈ BH ÎÚ∆ B@BA √«‘ √ßÍ≈Á’ : Â∂«‹ßÁ «√ßÿ ˱Û∆¡≈ IEAGD-HHHHH Í∂˜ F ÓπæÒ B πͬ∂
ßáü | ¥´·¤ v}® ÚUçßßæÚUU w} ȤÚUßÚUè U w®wv âãU â´Âæη¤Ñ ÌðçÁ´ÎÚU çâ´ãU ŠæêçǸØæ ~zv|y-}}}}} ÂëDU 6 ×êËØ w M¤Â°

Ô» «‡¿»Ï ÂØ∫ À‚ Ó’∆ «‡¿±Ï È≈Ò ’ØØÈ≈ Á≈ «¬Ò≈‹ ’È Á≈ Â∆’≈ «ÁæÒ∆ Á∆ «¬µ’ ÎÀ’‡∆ “⁄ Òµ◊∆ «Ì¡≈È’
«√µ÷ ’∂ D.E@ ∞ͬ∂ Á∆ Ó≈∆ ·µ◊∆, Í∞«Ò√ È∂ ’∆Â≈ «◊Ø‘ Á≈ ÍÁ≈Î≈√
Ï«·ø‚≈ BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆
√ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) :Ï«·ø‚≈ Í∞«Ò√ È∂
√Ø√Ò Ó∆‚∆¡≈ ≈‘∆∫ ÒØ’ª È≈Ò
·µ◊∆¡ª Ó≈È Ú≈Ò∂ «◊Ø‘ Á≈
ÍÁ≈Î≈√ ’«Á¡ª ÁØ «Ú¡’Â∆¡ª
˘ «◊ïÂ≈ ’’∂ √≈„∂ ⁄≈ Òµ÷ ∞ͬ∂
Ï≈ÓÁ ’∆Â∂ ‘ÈÕ ¿∞’Â
«Ú¡’Â∆¡ª È∂ Ô»«‡¿±Ï ”Â∂ Ú∆«‚˙
Í≈ ’∂ ÒØ’ª È∞»ø ◊∞øÓ≈‘ ’∆Â≈ «’
Í∞≈‰∂ ∂‚∆˙ ¡Â∂ ‡ÀÒ∆«Ú‹Èª Á∂
√’‡ª «Ú⁄ ÓΩ‹»Á ¤Ø‡∆¡ª «‡¿±Ïª
«Ú⁄ «¬’ «¬‘Ø «‹‘∆ Ë≈» ÓΩ‹∞»Á ‘À,
«‹√ Á≈ ¿∞ÍÔØ◊ ’ØØÈ≈ Ú≈«¬√ Á∆
ÁÚ≈¬∆ ω≈¿∞‰ «Ú⁄ ‘∞øÁ≈ ‘ÀÕ «¬√
Ò¬∆ «¬√ Ë≈» Á∆ «ÚÁ∂Ùª «Ú⁄ ’≈¯∆
Óø◊ ‘ÀÕ ¿∞’ «Ú¡’Â∆¡ª ÚÒØ∫ Í≈¬∆
Ú∆«‚˙ Á∂ fiª√∂ «Ú⁄ ¡≈ ’∂ «¬’
«Ú¡’Â∆ È∂ Íø‹ Òµ÷ ∞ͬ∂ «Ú⁄
¿∞’ Ë≈» ÷∆Á‰ Á≈ √ΩÁ≈ ’
«Ò¡≈ Â∂ ’«ÊµÂ ÁØÙ∆ ¿∞’Â
«Ú¡’Â∆ Á∂ Íø‹ Òµ÷ ∞ͬ∂ ÒÀ ’∂ ̵‹
◊¬∂ Í Í∞«Ò√ Á∆ Ó∞√ÂÀÁ∆ ’≈È ¿∞‘
‹ÒÁ∆ ‘∆ ÎÛ∑∂ ◊¬∂Õ ’«ÊµÂ ÁØÙ∆¡ª
¡µ◊, «¬µ’ «Ú¡’Â∆ Á∆ ‘ج∆ ÓΩÂ
Ï≈Ï≈ Î∆Á È◊ ¡Â∂ ÏÒ≈‹ «√øÿ
Ú≈√∆ «Íø‚ Óø‚∆’Òª Ú‹Ø∫ ‘ج∆ ‘ÀÕ
Í∞«Ò√ È∂ ¿∞’ «Ú¡’Â∆¡ª ’ØÒØ∫
«¬’ Ó؇√≈¬∆’Ò, ÷Ø‘∂ ‘ج∂ √≈„∂ ⁄≈
Òµ÷ ∞ͬ∂ ¡Â∂ ’«ÊµÂ ÂΩ ”Â∂ ω≈¬∆
◊¬∆ À‚ Ó’∆ «‡¿±Ï Ï≈ÓÁ ’∆Â∆
‘ÀÕÍÃÀ√ ’≈ÈÎø√ ÁΩ≈È «˜Ò∑≈ Í∞«Ò√
’ÍÂ≈È Ì∞«ÍøÁ‹∆ «√øÿ «Ú’ È∂
Áµ«√¡≈ «’ √∞‹∆ «√øÿ Ú≈√∆ Ï∆Û
Ï«‘Ó‰ È∂ √Ø√Ò Ó∆‚∆¡≈ ”Â∂ À‚
«Ú¿∞∫ÂÏøÁ∆ ω≈¬∆Õ ¿∞’ «Ú¡’Â∆
È∂ Í∞≈‰∂ ‡ÀÒ∆«Ú‹È Á∆ «‡¿±Ï ˘
Ò≈Ò ø◊ ’’∂ ¿∞√ «Ú⁄ ÷øÿ Á∆
ÁÚ≈¬∆ Í≈ «ÁµÂ∆ ¡Â∂ √Ø√Ò Ó∆‚∆¡≈
”Â∂ ¡ÎÚ≈‘ ÎÀÒ≈ «ÁµÂ∆ «’ ¿∞√ ’ØÒ
À‚ Ó’∆ È≈Ó Á∆ Ë≈» Ú≈Ò∆
«‡¿±Ï ‘À, «‹√ ˘ ¿∞‘ Ú∂⁄‰≈ ⁄≈‘∞øÁ≈
‘ÀÕ «¬√ ÁΩ≈È ¿∞√ Á≈ √øÍ’
ÏÒ≈‹ «√øÿ Ú≈√∆ Óø‚∆’Òª È≈Ò
‘Ø«¬¡≈Õ ¿∞’ «Ú¡’Â∆ È∂ ÏÒ≈‹
«Ò¡≈ ¡Â∂ À‚ Ó’∆ «‡¿±Ï Á∂
‹∆¬∂ Ó؇∆ ’Ó≈¬∆ ’È Á≈ fiª√≈
«ÁµÂ≈Õ Í∆Û «Ú¡’Â∆ È∂ Íø‹ Òµ÷
∞ͬ∂ «Ú⁄ «‡¿±Ï ÷∆Á‰ Á≈ ÓÈ
ω≈ «Ò¡≈Õ Í∞«Ò√ ¡«Ë’≈∆ È∂
Áµ«√¡≈ «’ ‹Á √Ú≈‹ «√øÿ ∞ͬ∂
Á∂‰ Ò¬∆ ¿∞’ «Ú¡’Â∆¡ª ˘
«Ó«Ò¡≈ ª ’«ÊµÂ ÁØÙ∆ ¿∞√ ’ØÒØ∫
∞ͬ∂ ÷Ø‘ ’∂ Î≈ ‘Ø ◊¬∂Õ ¡≈͉∂
È≈Ò Úµ‹∆ ·µ◊∆ Á≈ ÍÂ≈ ⁄µÒ«Á¡ª
‘∆ Í∆Û È∂ Í∞«Ò√ ˘ √»«⁄ ’∆Â≈ Â∂
Í∞«Ò√ È∂ Ù«‘ «Ú⁄ È≈’≈ÏøÁ∆ ’
«ÁµÂ∆Õ «¬√ ÁΩ≈È Ê≈‰≈ ’À∫‡ Á∆
Í∞«Ò√ È∂ Ó؇√≈¬∆’Ò Á∆ ͤ≈‰
’«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª ¿∞√ Á∂ Ó≈Ò’ ˘
Í∞µ¤«◊µ¤ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ ’∆Â≈ ª
¿∞’ «Ú¡’Â∆ È∂ Áµ«√¡≈ «’ ¿∞√
Á≈ Ó؇√≈¬∆’Ò √∞‹∆ «√øÿ Óø◊
’∂ ÒÀ «◊¡≈ √∆Õ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂
’«ÊµÂ ÁØÙ∆ È∞ø «◊ïÂ≈ ’∆Â≈ «◊¡≈
Â∂ Í∞µ¤«◊µ¤ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿∞√ Á∂ √≈Ê∂
ÏÒ≈‹ «√øÿ ˘ Ú∆ ’≈Ï» ’ «Ò¡≈
«◊¡≈Õ ¿∞’ «Ú¡’Â∆¡ª ’ØÒØ∆ √≈„∂
ÈÚ∆∫ «ÁµÒ∆ BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆
√ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) : ≈‹Ë≈È∆ «ÁµÒ∆
Á∂ ÍÃÂ≈ÍÈ◊ ÓÀ‡Ø “⁄ √«Ê «¬’
ÎÀ’‡∆ “⁄ «Ì¡≈È’ ¡µ◊ Òµ◊
◊¬∆Õ ÎÀ’‡∆ «¬’ ÁØ Óø«˜Ò≈
«¬Ó≈ √∆ «‹√ ˘ AE@@ ◊‹ª “⁄
ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ √∆Õ «¬√ ‘≈Á√∂
«Úµ⁄ ⁄≈ ÒØ’ ‹÷Ó∆ ‘Ø ◊¬∂ ¡Â∂
«¬µ’ ÎÀ’‡∆ Ú’ Á∆ ‘≈Á√∂
Á∞ÿ‡È≈ «Úµ⁄ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆Õ ¡µ◊
«¬øÈ∆ ◊øÌ∆ √∆ «’ ¡µ◊ Ï∞fi≈¿∞‰
Ò¬∆ A@@ Î≈«¬ «ÏÃ◊∂‚ Á∂ È≈Ò √∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ ÓΩ‹»Á ’Ó⁄≈∆¡ª È∂ ’≈√ÓÀ«‡’, «÷‚Ω‰≈ ¡Â∂ ’≈ ¡Â∂
A@@ Î≈«¬Î≈¬∆‡ª Á∂ √Ó»‘ ˘ «’‘≈ «’ ¿∞È∑ª È∂ ËÓ≈’∂ Á∆ ¡≈Ú≈‹ √≈¬∆’Ò Á∂ ’Ú «Â¡≈ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂
Â≈«¬È≈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ Ò◊Ì◊ √∞‰∆ «‹√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿∞‘ Â∞ø ̵‹ √∆Õ ⁄∆Î Î≈«¬ ¡Î√ «‹øÁ
«ÂøÈ ÿø‡∂ Á∆ ’Ø«√√ Á∂ Ï≈¡Á ¡µ◊ «È’Ò∂Õ «¬√ ÁΩ≈È Íø‹ Ó‹Á» ¡·≈ÚÒ∂ Á∂ ¡È∞√≈ ÁÚ≈˜≈ Ï≈‘Ø∫
“Â∂ ’≈Ï» Í≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ Ó∞„Ò∆ ¡øÁ Î√ ◊¬∂, «‹√ “⁄ ÁØ ‹÷Ó∆ ‘Ø ÏøÁ ‘؉ ’≈È ’∞fi ’Ó⁄≈∆ ¡øÁ
‹ª⁄ “⁄ ◊À√ «√Òø‚ Á∂ ·‰ ’≈È ◊¬∂ ¡Â∂ «¬’ Á∆ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆Õ Î√ ◊¬∂ √∆, Í ¿∞‘ «÷Û’∆¡ª ÂØÛ
¡µ◊ Òµ◊‰ Á≈ ’≈È √≈‘Ó‰∂ ¡≈ Á»«‹¡ª ˘ Ó≈Ó»Ò∆ √µ‡ª Òµ◊∆¡ª ’∂ Ï≈‘ ̵‹‰ «Úµ⁄ ’≈ÓÔ≈Ï ‘Ø
«‘≈ ‘À, Í Í»∆ ‹ª⁄ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ ‘ÈÕ «¬√ ÎÀ’‡∆ “⁄ Úµ÷-Úµ÷ ◊¬∂ Í «¬µ’ Ú’ ¿∞Ê∂ ‘∆ Î√
«¬√ Á∆ Í∞√‡∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ ¡µ◊ Òµ◊‰ «‘µ«√¡ª “⁄ Úµ÷-Úµ÷ ⁄∆‹ª «◊¡≈, «‹√ Á∆ «¬√ ‘≈Á√∂ “⁄ ÓΩÂ
√Ó∂∫ ’∞fi ’≈Ó∂ ÎÀ’‡∆ «Úµ⁄ Î√ ◊¬∂ ω≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª √∆Õ «¬Ê∂ ‘Ø ◊¬∆Õ
√’»Ò ÚÀÈ ‘∂·ª ¡≈¿π‰ AH √≈Ò≈ ÈΩ‹Ú≈È È∂ æ√∂ È≈Ò

È≈Ò Ïæ⁄∂ Á∆ ÓΩÂ

Á∆ ͤ≈‰ √∞‹∆ «√øÿ ¿∞¯ ÌØÒ≈
«√øÿ Ú≈√∆ Ï∆Û Ï«‘Ó‰ ‘≈Ò ¡≈Ï≈Á
Ó’∆ √’ÀÓ Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆ ‘≈√Ò
’∆Â∆ ¡Â∂ ÒØ’ª ˘ ·µ◊‰ Á∆
«√øÿ È≈Ò «ÓÒ ’∂ √Ú≈‹ «√øÿ Ú≈√∆
«Íø‚ Ì≈◊» ˘ ¡≈͉∂ ‹≈Ò «Ú⁄ Î√≈
⁄≈ Òµ÷ ∞ͬ∂ Á∆ È’Á∆ Ú∆ Ï≈ÓÁ
Ò‡’ ’∂ ’∆Â∆ ÷πÁ’πÙ∆
’∆Â∆ ◊¬∆Õ
÷∂Ó’È, BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆

Íø‹≈Ï ≈‹ Á∂ CH ¡≈¬∆.¬∂.¡À√. ¡Â∂ AF ¡≈¬∆.Í∆.¡À√. B@ ÏØÂÒª È≈‹≈«¬˜ Ù≈Ï √‰∂ «¬’ ’≈Ï» √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√)- Ê≈‰≈ ÷∂Ó’È ¡Ë∆È
ÍÀ∫Á∂ «Íø‚ Á»‘Ò ’Ø‘È≈ “⁄ Á∞Í«‘ √Ó∂∫
¡µÍ≈ BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) ÙÈ∆Ú≈ Ï≈¡Á
Á∞«Í‘ ’∆Ï∆ «Íø‚ √Ó≈Û∑∆ Á∂ Ú√È∆’ «¬µ’ AH √≈Ò Á∂ ÈΩ‹Ú≈È

¡«Ë’≈∆¡ª 鱧 Íø‹ ≈‹ª ”⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ⁄؉ª Á∂ √Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß «√ßÿ)
Ê≈‰≈ Ï∆Ú≈Ò≈ Íπ«Ò√ È∂ B@ ÏØÂÒª È≈‹≈«¬˜ Ù≈Ï Ï≈ÓÁ ’’∂
«¬’ «Èµ‹∆ √’»Ò «Ú÷∂ È√∆ ‹Ó≈ “⁄
ÍÛ∑Á∂ ϵ⁄∂ Ó«‘Â≈Ï «√øÿ (F) Í∞µÂ
È∂ ¡≈͉∂ ÿ “⁄ µ√∂ È≈Ò Ò‡’ ’∂ ÷∞Á’∞Ù∆ ’È Á≈ √Ó≈⁄≈
ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ÓΩ’∂ ÂØ∫ ÍÃ≈Í ‹≈‰’≈∆ ¡È∞√≈ Í«Ú≈ Á∂ Ó∞÷∆

ÓæÁ∂Ș ¡Ï‹Ú «ÈÔπ’ ’∆Â≈ : √∆.¬∆.˙. ‚≈. ≈‹±
⁄ß‚∆◊Û∑, BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ
√«Ú√) Ì≈ ⁄؉ ’«ÓÙÈ È∂ ¡æ‹ «¬’ ÍæÂ
‹≈∆ ’’∂ Íø‹≈Ï ≈‹ Á∂ CH ¡≈¬∆.¬∂.¡À√.
«¬’ «Ú¡’Â∆ ˘ «◊zÎÂ≈ ’∆Â≈ ˛Õ ‹≈‰’≈∆ «ÁßÁ∂ √‘≈«¬’ Ê≈‰∂Á≈
ÏÒ«ÚßÁ «√ßÿ È∂ Áæ«√¡≈ «’ ◊Ù ÁΩ≈È Íπ«Ò√ Í≈‡∆ È∂ Ùæ’ Á∂
√ÚÈ «√øÿ Á∆ √’»Ò ÂØ∫ Ú≈Í√∆ √Ó∂∫
√’»Ò Á∆ ÚÀÈ ‘∂· ¡≈¿∞‰ ’≈È ÓΩ ‘Ø
‘Ó∂√ Ò≈Ò È∂ Áµ«√¡≈ «’ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ √Ó∂ «√Â∂Á≈∆ “⁄
«¬µ’ «Ú¡≈‘ √Ó≈◊Ó “⁄
≈˙ ‹ÀÁ, √Ã∆ ‹Â ¡◊Ú≈Ò, √Ã∆ ÓÈÚ∂Ù √≈ÓÒ ‘؉ Ò¬∆ «◊¡≈ √∆Õ
¡Ë≈ Â∂ √π÷ÓßÁ «√ßÿ Ú≈√∆ √∆Ú≈Ò∆ Á∂ ’ØÒ Í’Û∆ ’ÀÈ∆ ˘ ⁄À’ ◊¬∆Õ «¬‘ «¬’ÒΩÂ≈ ÒÛ’≈ ÁØ ÌÀ‰ª Á≈
«√øÿ «√µË», √Ã∆ÓÂ∆ ÂÈ» ’ÙÔÍ, √Ã∆ ÁÒ‹∆ «¬√ ÓΩ’∂ Ó∂≈ Í∞µÂ
’∆Â≈ ª ¿π√ ”⁄Ø∫ B@ ÏØÂÒª È‹≈«¬‹ Ù≈Ï Ï≈ÓÁ ‘ج∆Õ ÁØÙ∆ ˘ Ì≈ √∆, «‹√ ’≈È Í«Ú≈ Á≈ Ø-Ø
«√øÿ Óª◊‡, √Ã∆ «√Ï∆È ⁄µ’Á¡‘, √Ã∆ ÍÃÁ∆Í ¡≈’≈√ Ó«‘Ó∆ (AH), ‹Ø «’
«◊zÎÂ≈ ’’∂ Ó≈ÓÒ≈ Á‹ ’ «Ò¡≈ «◊¡≈ ˛Õ Ï∞≈ ‘≈Ò ‘ÀÕ ¿∞µÊ∂ ‘∆ «¬√ ‘≈Á√∂ «Ú⁄

¡Ω Á∆ ’πæ‡Ó≈ ’È Á∂ ÁØÙ

¡Â∂ AF ¡≈¬∆.Í∆.¡À√. ¡«Ë’≈∆¡ª 鱧 Íø‹
≈‹ª (¡√≈Ó, ’∂Ò≈, Â≈«ÓÒÈ≈‚±, Íæ¤Ó∆
Ïß◊≈Ò ¡Â∂ ’∂∫Á∆ Ù≈«Ù ÍzÁ∂Ù Íπ悱⁄∂∆) ”⁄
‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ⁄؉ª Á∂ ÓæÁ∂Ș ¡Ï‹Ú
«ÈÔπ’ ’∆Â≈ ˛Õ «¬√ √ÏßË∆ ‹≈‰’≈∆
«Áß«Á¡ª Íø‹≈Ï ≈‹ Á∂ Óπæ÷ ⁄؉ ¡«Ë’≈∆
(√∆.¬∆.˙) ‚≈. ¡À√. ’π‰≈ ≈‹± È∂ Áæ«√¡≈ «’
«ÈÔπ’ ’∆Â∂ ◊¬∂ ¡Ï‹Úª ȱß
¬∆.√∆.¡≈¬∆. ÚæÒØ∫ C Ó≈⁄, B@BA ȱß
Ú∆‚∆˙ ’≈ÈÎß«√ß◊ ≈‘∆∫ «¬√ «‚¿±‡∆ ÁΩ≈È
«ÈÌ≈¬∆¡ª ‹≈‰ Ú≈Ò∆¡ª √∂Ú≈Úª Ï≈∂
Áæ«√¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¿∞È∑ª Áµ«√¡≈ «’ √Ã∆ «Ú‹∂
’∞Ó≈ ‹ø‹»¡≈, √Ã∆ ¡È∞≈◊ ¡◊Ú≈Ò, √Ã∆ÓÂ∆
≈‹∆. Í∆. √Ã∆Ú≈√ÂÚ≈, √Ã∆ √Ú‹∆ «√øÿ, √Ã∆
¡È∞≈◊ ÚÓ≈, √Ã∆ ’∂. «√Ú≈ ÍÃ√≈Á, √Ã∆
Ë∂∫Á ’∞Ó≈ «ÂÚ≈Û∆, √Ã∆ ‘∞√È Ò≈Ò, √Ã∆ÓÂ∆
√∆Ó≈ ‹ÀÈ, √Ã∆ ≈‹ ’ÓÒ ⁄ΩË∆, √Ã∆ Ú«øÁ
’∞Ó≈ Ó∆È≈, √Ã∆ «Ú’≈√ ◊◊, √Ã∆ ¡‹Ø¬∂
ÙÓ≈, √Ã∆ È∆Ò’ø· ¡À√ ¡Ú‘Á, √Ã∆ ’∞Ó≈
≈‘∞Ò, √Ã∆ ≈‘∞Ò «ÂÚ≈Û∆, ‚≈ «Ú‹À È≈ÓÁ∂Ú
’∞Ó≈ ¡◊Ú≈Ò, √Ã∆ Ú∆ Ì◊Â, √Ã∆ ÓÈ‹∆Â
«√øÿ Ï≈Û, √Ã∆ÓÂ∆ ’øÚÒ ÍÃ∆ Ï≈Û, √Ã∆
Ó∞‘øÓÁ ÂÀÔÏ, √Ã∆ Ì∞«ÍøÁ «√øÿ, √Ã∆ ÍÚ∆È
’∞Ó≈ «ÊøÁ, √Ã∆ ¡«Ó ’∞Ó≈, √Ã∆ Í∞È∆Â
◊Ø«¬Ò, √Ã∆ Ó∞‘øÓÁ «¬ÙÎ≈’, √Ã∆ Ì∞«ÍøÁ Í≈Ò
«√øÿ, √Ã∆ ’∞Ó≈ √ΩÌ ≈‹, √Ã∆ Ï∆.
√Ã∆«ÈÚ≈√È, √Ã∆ Ì∞«ÍøÁ «√øÿ II, √Ã∆ ’∂√Ú
«‘ø◊ØÈ∆¡≈ ¡Â∂ √Ã∆ «ÚÈ∆ ’∞Ó≈ ¿πÈ∑ª
¡≈¬∆¬∂¡À√ ¡«Ë’≈∆¡ª «Úæ⁄ Ù≈ÓÒ ‘È
«‹È∑ª ˘ ¡Ï‹Ú «ÈÔ∞’ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
‚≈ ≈‹» È∂ ‘Ø ‹≈‰’≈∆ «Áß«Á¡ª Áµ«√¡≈ «’
√Ã∆ Ï«‹øÁ ’∞Ó≈ ¿∞µÍÒ, √Ã∆ ’∞ÒÁ∆Í «√øÿ,
¡È∆Â≈ Í∞ø‹, √Ã∆ Ï∆. ⁄øÁ Ù∂÷, √Ã∆ ¡ÓÁ∆Í
«√øÿ ≈¬∂, √Ã∆ ≈Ó «√øÿ, √Ã∆ ‹∆. È≈◊∂ÙÚ
≈˙, √Ã∆ ◊ΩÂÓ ⁄∆Ó≈, √Ã∆ ¡ÀÓ.¡ÀÎ. Î≈»’∆, √Ã∆
«ÚÌ» ≈‹, √Ã∆ Ò’ÙÓ∆ ’ªÂ Ô≈ÁÚ, √Ã∆ ¡∞‰
Í≈Ò «√øÿ, √Ã∆ «ÙÚÀ ’∞Ó≈ ÚÓ≈ ¡Â∂ √Ã∆ Ï≈Ï»
Ò≈Ò Ó∆È≈ ¿πÈ∑ª ¡≈¬∆Í∆¡À√ ¡«Ë’≈∆¡ª
«Úæ⁄ Ù≈ÓÒ ‘È «‹È∑ª ˘ Íπ«Ò√ ¡Ï‹Ú
«ÈÔπ’ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ
«’µÂ∂ Ú‹Ø∫ «¬µ’ ‚≈«¬Ú
«¬’ ‘Ø ϵ⁄≈ ◊∞È» «√øÿ (F) Í∞µÂ
‘À, Ú∆ √≈‚∂ È≈Ò √∆Õ
¡ÚÂ≈ «√øÿ ˜ıÓ∆ ‘Ø «◊¡≈Õ «Íø‚
”⁄ ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ È≈Ó‹Á
¡≈’≈√ Ó«‘Ó∆ Ï∆Â∂ «ÁÈ
Ú≈√∆¡ª Ó∞Â≈Ï’ √’»Ò ÚÀÈ «Íø‚ Á∆ ‘À
ÿ ˘ ¡≈ «◊¡≈ √∆Õ ¿∞√È∂
¡Â∂ ¿∞√ Á∆ ‘≈Ò ⁄ø◊∆ È‘∆∫ ‘ÀÕ ⁄≈Ò’
¡µ◊∂ Áµ«√¡≈ «’ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß «√ßÿ) Ê≈‰≈ ˘ Ú≈-Ú≈ ’«‘‰ “Â∂ Ú∆ ÚÀÈ ˘ ·∆’
«Ú¡≈‘ ÂØ∫ ¡≈ ’∂ Á∂«÷¡≈
«√‡∆ Óπ’Â√ Á∆ Íπ«Ò√ È∂ ’πæ‡Ó≈ ’È Á∂ ÁØÙ ”⁄ ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ Á∂ «ÚπæË È‘∆∫ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «ÎÒ‘≈Ò Í∞«Ò√
ª ¡øÁ √Ó≈È «÷Ò«¡≈
Ó≈ÓÒ≈ Á‹ ’∆Â≈ ‘ÀÕ «¬√ √ßÏßË∆ Íπ«Ò√ ˘ «ÁæÂ∆ «Ù’≈«¬Â «Ú⁄ ∂÷≈ Ú≈√∆ ÚÒØ∫ «¬√ Ó≈ÓÒ∂ Á∆ ‹ª⁄ ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆
«Í¡≈ √∆ Â∂ ¡≈’≈√ Ó«‘Ó∆
Óπ’Â√ È∂ Áæ«√¡≈ «’ Ï∆Â∂ «ÁÈ∆∫ √Ú∂∂ ’∆Ï A@.C@ Ú‹∂ ¿π√Á∆ ÁØ √≈Ò≈ ‘À Í ’≈˘È∆ ’≈Ú≈¬∆ ¡‹∂ µ’ È‘∆∫
Á∆ Ò≈√ Úª‚∂ ¡øÁ Ò‡’
Ï∂‡∆ √∆¡≈ «Ú‘Û∂ ”⁄ ÷∂‚ ‘∆ √∆Õ ¿π‘Ȫ Á∂ Ó’≈È Á∂ È≈Ò Ú≈Ò∂ Ó’≈È ‘ج∆ ‘ÀÕ
‘∆ √∆Õ ÿ‡È≈ √øÏøË∆ «Íø‚ Á∂ Íø⁄≈«¬Â ÓÀ∫Ïª, ÓØ‘ÂÏª Â∂ Í∞Ò√
«Ú⁄ √π÷Á∆Í «√ßÿ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ √‰∂ «‘ßÁ≈ ˛Õ «Ù’≈«¬Â’Â≈ È∂ ⁄Ω∫’∆ ¡µÍ≈ ˘ √»«⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
Áæ«√¡≈ «’ ¿π√Á∆ Ï∂‡∆ ¡Â∂ √π÷Á∆Í «√ßÿ Á≈ Ï∂‡≈ √π÷ÓÈ «√ßÿ «¬’æ·∂ ÷∂‚ ÿ‡È≈ Á∆ ‹≈‰’≈∆ «ÓÒ«Á¡ª ‘∆ ¬∂. ¡Àµ√. ¡≈¬∆. √∞÷«ÚøÁ
‘∂ √È Âª ¡⁄≈È’ √π÷ÓÈ «√ßÿ Á∂ «√ «Ú⁄ √æ‡ Òæ◊ ◊¬∆Õ √π÷ÓÈ È∂ Í≈Ò √Ø„∆ ⁄Ω∫’∆ «¬ø⁄≈‹ ¡µÍ≈ √Ó∂ Í∞Ò√ Í≈‡∆ ÓΩ’∂ “Â∂ Í‘∞ø⁄
¡≈͉∂ Í≈Í≈ ˘ «’‘≈ «’ ÓÀ˘ √∆¡≈ È∂ ’π櫇¡≈ ˛Õ «¬ßÈ∂ «Ú⁄ √π÷Á∆Í «√ßÿ ◊¬∂Õ ¬∂. ¡À√. ¡≈¬∆. √∞÷«ÚøÁ Í≈Ò È∂ Áµ«√¡≈ «’ «Ó}’ ¡≈’≈√
È∂ «Ù’≈«¬Â’Â≈ ˘ ◊≈Ò∑ª ’愉∆¡ª Ùπ» ’ «ÁæÂ∆¡ª ¡Â∂ ¿π√˘ Ú≈Òª ÂØ∫ Ó«‘Ó∆ È∂ Úª‚∂ Á∆ ¤µÂ Á∂ ◊≈‚ È≈Ò È≈¬∆ÒØÈ Á∂ µ√∂ È≈Ò Ò‡’
Í’Û ’∂ ÊæÍÛ Ó≈È∂ Ùπ» ’ «ÁæÂ∂Õ √π÷Á∆Í «√ßÿ Á∆ ÍÂÈ∆ ¡ß«Óz ’Ω ’∂ ÷∞Á’∞Ù∆ ’∆Â∆ ‘ÀÕ ¿∞Ȫ «’‘≈ «’ «Ó}’ Á∂ «ÍÂ≈ Á∂ «Ï¡≈Ȫ “Â∂
¿π√Á∂ ¿πæÍ ÏÀ· ◊¬∆ ¡Â∂ ÒÛ≈¬∆ ÁΩ≈È ¿π√Á∂ ’æÍÛ∂ Î≈Û «ÁæÂ∂Õ Íπ«Ò√ È∂ AGD Á∆ ’≈Ú≈¬∆ ’’∂ Ò≈√ ˘ ÍØ√‡Ó≈‡Ó Ò¬∆ «√ÚÒ ‘√ÍÂ≈Ò
«Ù’≈«¬Â’Â≈ Á∂ «Ï¡≈Ȫ Á∂ ¡Ë≈ Â∂ √π÷Á∆Í «√ßÿ ¡Â∂ ¡ß«Óz Ò≈Ò «ÎÒΩ «Ú÷∂ Ì∂‹ «ÁµÂ≈ «◊¡≈ ‘À Â∂ √≈∂ Ó≈ÓÒ∂ Á∆ ‚»øÿ≈¬∆ È≈Ò
«ÚπæË Ó≈ÓÒ≈ Á‹ ’ «Ò¡≈ ˛Õ «¬‘Ȫ Á∆ «◊zÎÂ≈∆ Ï≈’∆ ˛Õ ‹ª⁄-ÍÛÂ≈Ò ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ

««Â’ Ø√È ÂØ∫ C ÿø‡∂ µ’ Ó≈Ó»Ò∆ fi◊Û∂ Á∆ ø«‹Ù ’≈È ‘Ø«¬¡≈ AI √≈Ò≈ ÈΩ‹Ú≈È Á≈ ’ÂÒ
’Ã≈¬∆Ó Ïê⁄ È∂ ’∆Â∆ Í∞µ¤ «◊µ¤ ÎÚ∆
Ó≈È√≈

ÓπßϬ∆, BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆
√ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) :’Ã≈¬∆Ó Ïê⁄ È∂
««Â’ ˘ B@AF Á∂ Î‹∆ ¬∆Ó∂Ò
Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úµ⁄ √øÓÈ ‹≈∆ ’∆Â≈
√∆Õ ««Â’ “Â∂ √≈Ò B@AF “⁄
¡≈͉∆ ’Ø-√‡≈ ¡Â∂ ¡Á≈’≈≈
’ø◊È≈ ‰Ω ˘ Î‹∆ ¬∆Ó∂Ò
Ì∂‹‰ Á≈ ÁØ√ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈
√∆Õ ’ø◊È≈ ‰Ω ¬∆Ó∂Ò «ÚÚ≈Á
“⁄ Ï≈Ò∆Ú∞µ‚ ¡«ÌÈ∂Â≈ ««Â’
˘ √È∆Ú≈ √≈Ó Âµ’ ’«Ó√È
Á∂ ÁÎÂ Á∆ ’Ã≈¬∆Ó «¬ø‡ÀÒ∆‹À∫√
Ô»«È‡ “⁄ Í∂√ ‘؉ Ò¬∆ «’‘≈ √∆Õ
Í ¿∞‘ «ÈË≈ √Ó∂∫ ÂØ∫ Í«‘Òª
√ÍÀ’‡zÓ
BG
(Íø‹≈Ï∆
√«Ú√)
‘À «’ ‹Á ¿∞√
Á≈ Ì≈ ÿØ∫
«◊¡≈ ª ¿∞È∑ª
ÓÈÁ∆Í «√øÿ Á∆ ‘∆ √∆Õ
Áµ«√¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ ÓÈÁ∆Í
«√øÿ Á≈ Í∞≈‰∆ ø«‹Ù ’≈È
È∂ ‘∞‰ ÈΩ‹Ú≈È Á≈ ’ÂÒ
’’∂ ¿∞√ Á∆ Ò≈Ù Ì∆÷∆ Á∂
÷∂ª «Úµ⁄ √∞µ‡ «ÁµÂ∆Õ «‹√ Á∆
«ÁµÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
«¬‘ Ó≈ÓÒ≈ ¡‰Í¤≈Â∆
Ò≈Ù Á≈ Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆,
«’‘≈ «◊¡≈ √∆ «’ «¬’
:Ó≈È√≈ «Ú÷∂ AI È∂ ¿∞√ Á∆ ’ÂÒ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª ’ج∆ Ú∆ Í«‘⁄≈‰ È‘∆∫ ‘Ø ‘∆ «‹√ Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’È Ò¬∆
«Ú¡’Â∆ È∂ ¿∞√ Á∆ È’Ò∆
√≈Ò≈ ÈΩ‹Ú≈È ÂÒ≈Ù ’∆Â∆, Í∞«Ò√ ˘ Áµ«√¡≈ «’ ’∞µfi √Óª √∆Õ Ê≈‰≈ Ì∆÷∆ Á∂ Ó∞µ÷∆ Í∞«Ò√ È∂ Ú∆ ÈΩ‹Ú≈È Á∆ Ò≈Ù
¬∆Ó∂Ò ¡≈¬∆‚∆ ω≈ ’∂ ’ø◊È≈
ÓÈÁ∆Í «√øÿ Á≈ ÓØÏ≈¬∆Ò ÏøÁ Í«‘Ò≈ ’∞µfi «Ú¡’Â∆¡ª ÏÒ«ÚøÁ «√øÿ Á≈ ’«‘‰≈ ‘À Á∆ ÎØ‡Ø ÈÙ ’∆Â∆ ‘ج∆ √∆,
‰Ω ˘ Ó∂Ò ’∆Â≈ √∆Õ ¿∞ÁØ∫ ÂØ∫
ß«‹Ù Á∂ ⁄æÒ«Á¡ª ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÈÁ∆Í «√øÿ Á∆ ’∞µ‡Ó≈ «’ Í∞«Ò√ È∂ D «Ú¡’Â∆¡ª ˘ Í ‘∞‰ Ó≈È√≈ Á∂ Ú≈‚ Èø: I
‘∆ ««Â’ ¡Â∂ ’ø◊È≈ ÁØÚª
’ÂÒ ’ «ÁæÂ≈ ¿∞È∑ª È∂ ¿∞√ Á∆ ’È Ò¬∆ ¿∞È∑ª Á∂ ÿ ¡≈¬∂ È≈Ó‹Á ’’∂ ’∞µfi ¡‰Í¤≈Â∂ Á∂ Ú≈√∆ ÈΩ‹Ú≈È ÓÈÁ∆Í
«Ú⁄≈Ò∂ «ÚÚ≈Á ⁄µÒ «‘≈
«◊¡≈Õ Ì∆÷∆ Í∞«Ò√ È∂ «ÙÂ∂ Á ≈∆¡ª √È Â∂ ¿∞√ √Ó∂∫ ’∞µfi «Ú¡’Â∆¡ª Â∂ Ú∆ Ó≈ÓÒ≈ «√øÿ Á∂ ’ÂÒ Á≈ Ó≈ÓÒ≈
‘ÀÕ «¬√ Ó≈ÓÒ∂ «Úµ⁄
D «Ú¡’Â∆¡ª ˘ «¬√ Â∂ ‘Ø ¡≈√∂ «Ú¡’Â∆¡ª È∂ «¬√ Á≈ «ÚØË Á‹ ’∆Â≈ ‘À, «‹øȪ ˘ ‹ÒÁ∆ Ó≈È√≈ Í∞«Ò√ È∂ ’∆Ï ’∆Ï
√≈¬∆Ï Ê≈‰∂ «Úµ⁄ Ë≈≈
«Úµ⁄ È≈Ó‹Á ’’∂ Í≈√∂ Ì≈Ò ’’∂ ¿∞È∑ª ˘ ¿∞ÊØ∫ Ì∂‹ «ÁµÂ≈ «◊ÃÎÂ≈ ’ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÍÂ≈ Ò◊≈ «Ò¡≈ ‘ÀÕ «‹√ “Â∂
DAI («Ú¡’Â∆◊ »Í
’∞µfi ¡‰Í¤≈«Â¡ª ’∆Â∆, Í ¿∞√ √∆ ¡Â∂ ¿∞È∑ª ‘∆ «Ú¡’Â∆¡ª «ÓÃÂ’ Á≈ ¡ø«ÂÓ √√’≈ ’ Í∞«Ò√ ’≈Ú≈¬∆ ’ ‘∆ ‘ÀÕ
Ë≈È ’’∂ ËØ÷≈ËÛ∆)
“Â∂ Ú∆ ’ÂÒ Á≈ Á≈ ’∞µfi Ú∆

Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ. ÿ ÿ ÈΩ’∆ ÔØ‹È≈ Á∂ Ò≈◊»’È

Ø√È ÂØ∫ Ó∞øϬ∆ ’Ã≈¬∆Ó Ïê⁄ È∂
’∆Ï «ÂøÈ ÿø‡∂ Í∞µ¤«◊µ¤ ’∆Â∆Õ
««Â’ ÙÈ∆Ú≈ √Ú∂∂ AA.D@
Ú‹∂ ’Ã≈¬∆Ó Ïê⁄ Á∂ ÁÎÂ Í‘∞ø⁄∂
¡Â∂ Í∞µ¤«◊µ¤ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á
¿∞‘ Á∞Í«‘ B.B@ Ú‹∂ Ï≈‘
¡≈¬∂Õ ’Ã≈¬∆Ó Ïê⁄ È∂ ««Â’ ˘
B@AF Á∂ Î‹∆ ¬∆Ó∂Ò Á∂ Ó≈ÓÒ∂
«Úµ⁄ √øÓÈ ‹≈∆ ’∆Â≈ √∆Õ
««Â’ “Â∂ √≈Ò B@AF “⁄
¡≈͉∆ ’Ø-√‡≈ ¡Â∂ ¡Á≈’≈≈
’ø◊È≈ ‰Ω ˘ Î‹∆ ¬∆Ó∂Ò
Ì∂‹‰ Á≈ ÁØ√ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈
‘ÀÕ ’Ã≈¬∆Ó Ïê⁄ È∂ ««Â’ Ø√È
Í‘∞ø⁄ ◊¬∂Õ Í«‘Òª Ó∞øϬ∆ Í∞«Ò√
Á∂ ¡≈¬∆‡∆ √ÀµÒ Á∞¡≈≈ «¬√ ’∂√
Á∆ ‹ª⁄ ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ √∆, Í
‘≈Ò ‘∆ «Úµ⁄ «¬‘ ’∂√ Ó∞øϬ∆
Í∞«Ò√ Á∆ ¡Í≈Ë’ ÷∞Î∆¡≈
«¬’≈¬∆ ˘ √Ω«Í¡≈ «◊¡≈ √∆Õ
√≈Ò B@AF “⁄ ««Â’ È∂ «¬’
’∂√ Á≈«¬ ’∆Â≈ √∆ «‹√ “⁄
¡Ë∆È Ì≈Â∆ Áø‚≈ÚÒ∆
Ó≈ÓÒ≈ Á‹ ’∆Â≈ ÍÂ≈ È‘∆∫
¡Â∂ Ë≈≈ FF √∆ (ͤ≈‰
‘ÀÕ «¬‘ ’ÂÒ «’Ú∂∫ ’∆Â≈ Òµ«◊¡≈Õ Ï≈¡Á «Úµ⁄ ◊∞¡ª„
«Úµ⁄ Ó‘µÂÚÍ»È ÔØ◊Á≈È Í≈ «‘≈: ¬∂. Ú∂‰»ø ÍÃ√≈Á
⁄Ø∆) ¡Â∂ FF ‚∆ «‘Â
«◊¡≈ ¡Â∂ «’√ Â∑ª ÓÈÁ∆Í “⁄ «‘øÁ∂ «¬µ’ Í∞«Ò√ Ó∞Ò≈˜Ó
¡≈¬∆‡∆ ¡À’‡ ¡Ë∆È ’∂√
«√øÿ ˘ Ì∆÷∆ «Ò‹≈«¬¡≈ È∂ ‹≈‰’≈∆ «ÁµÂ∆ «’ Ì∆÷∆
Á‹ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ
«◊¡≈Õ «¬√ Á∆ Ì∆÷∆ Í∞«Ò√ Í∞«Ò√ ˘ «¬µ’ ÈΩ‹Ú≈È Á∆ ⁄ß‚∆◊Û∑, BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) Íø‹≈Ï ≈‹ «Ï‹Ò∆ «È◊Ó «ÒÓ«‡‚
«Í¤Ò∂ √≈Ò Á√øÏ «Úµ⁄,
◊øÌ∆Â≈ È≈Ò ÍÛÂ≈Ò ’ Ò≈Ù «ÓÒ∆ ‘À, «‹√ Á∆ (Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ.) √»Ï∂ «Úµ⁄ «Ú’≈√ Á∂ Í‘∆¬∂ ˘ ⁄ÒÁ≈ µ÷‰ Ò¬∆ Ó‘µÂÚÍ»È Ì»«Ó’≈
««Â’ Ø√È Á∂ Ú’∆Ò È∂ Òø«ÏÂ
‘∆ ‘ÀÕ ÓÈÁ∆Í «√øÿ ABÚ∆∫ Í«‘⁄≈‰ È‘∆∫ ‘Ø ‘∆Õ ‹Á «ÈÌ≈¿∞‰ Á∂ È≈Ò È≈Ò Ó∞µ÷ ÓøÂ∆ ’ÀÍ‡È ¡Ó«øÁ «√øÿ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ‘∂· Íø‹≈Ï √’≈ Á∆ ÿ
‹ª⁄ Ï≈∂ Ó∞øϬ∆ Í∞«Ò√ ’«Ó√È
Á∆ ÍÛ∑≈¬∆ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿∞È∑ª È∂ ÈΩ‹Ú≈È Á∆ ÎØ‡Ø Á∂÷∆ ÿ ÈΩ’∆ ÔØ‹È≈ Á∂ Ò≈◊» ’È «Úµ⁄ ¡«‘Ó ÔØ◊Á≈È Í≈ «‘≈ ‘ÀÕ
È≈Ò √øÍ’ ’∆Â≈ √∆Õ «¬√
¡µ‹’µÒ «¬’ ’Ø√ ’ «‘≈ ª ¿∞È∑ª ˘ Ùµ’ Òµ«◊¡≈ Â∂ «¬√ √ÏøË∆ ‹≈‰’≈∆ «Áø«Á¡ª Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ. Á∂ √∆.¡ÀÓ.‚∆. ¬∂ Ú∂‰»ø ÍÃ√≈Á È∂ Áµ«√¡≈ «’
Á«Ó¡≈È ’ø◊È≈ ÈΩ È∂
√∆Õ ‘√ÍÂ≈Ò ‹≈ ’∂ «ÓÃÂ’ Á≈ ÷ÍÂ’≈ª ˘ «Ï‘Â √‘»Òª Á∂‰ Ò¬∆ Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ. ÚµÒØ∫ «Í¤Ò∂ D √≈Òª «Úµ⁄ A@CGH
¡≈͉∂ ‡«Úµ‡ Á∆ ÚÂØ∫
Ì∆÷∆ Í∞«Ò√ ˘ «ÁµÂ∂ ◊¬∂ «⁄‘≈ Á∂÷‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿∞È∑ª ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆ ÌÂ∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª Áµ«√¡≈ «’ Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ. È∂ AG Úµ÷ Úµ÷ √Ã∂‰∆¡ª
’«Á¡ª «¬µ’ ÈÚª «ÚÚ≈Á √∞»
«Ï¡≈È Ó∞Â≈«Ï’ «ÓÃÂ’ Â∂ Ó∞√∆Ï Á≈ Í‘≈Û ‡∞µ‡ Á∂ GHFF Â’È∆’∆ ’Ó⁄≈∆¡ª ¡Â∂ A@ Úµ÷-Úµ÷ √Ã∂‰∆¡ª Á∂ BEAB ◊À Â’È∆’∆ ’Ó⁄≈∆¡ª
’È Á∆ ’Ø«√√ ’«Á¡ª ««Â’
ÈΩ‹Ú≈È ÓÈÁ∆Í «√øÿ Á∂ «Í¡≈Õ ˘ ÈΩ’∆¡ª «ÁµÂ∆¡ª ‘ÈÕ
Ø√È ˘ «√Ò∆ ¡À’√ «’‘≈ ‘ÀÕ
Ì≈ ’∞ÒÚ∆ «√øÿ Á≈ ’«‘‰≈ ¿∞‘ Ò≈Ù ÈΩ‹Ú≈È ¿∞È∑ª ¡µ◊∂ Áµ«√¡≈ «’ ‘≈Ò ‘∆ «Úµ⁄ Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ. ÚµÒØ∫ AG@@ √‘≈«¬’ Ò≈¬∆ÈÓÀȪ
√Ó∂ E Úµ÷-Úµ÷ √Ã∂‰∆¡ª Á∆¡ª BFCB ¡√≈Ó∆¡ª Ò¬∆ «¬√«Â‘≈ «ÁµÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ¿∞È∑ª ¡µ◊∂ «’‘≈
M. 98144-33336, 93193-00003, 98140-11116 «’ «¬È∑ª ¡√≈Ó∆¡ª ”Â∂ «ÈÔ∞’Â∆ Ò¬∆ ÌÂ∆ Íë’«¡≈ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫ «Úµ⁄ √∞» ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ
¿∞È∑ª Áµ«√¡≈ «’ Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ. ÚµÒØ∫ ‹ÈÚ∆ B@AG ÂØ∫ «Ï‹Ò∆ «È◊Ó Á∂ «ÓÃÂ’
’Ó⁄≈∆¡ª Á∂ AD@F Ú≈«√ª ˘ ÈΩ’∆ «ÁµÂ∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ«¬√ Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆ «Áø«Á¡ª ¿∞È∑ª Áµ«√¡≈
«’ AAAB Ú≈«√ª ˘ ◊∞µÍ “‚∆” ¡Â∂ BID ˘ ◊∞µÍ “√∆” Á∆ ÈΩ’∆ «ÁµÂ∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ .
S H E E N E’Z √∆.¡ÀÓ.‚∆. È∂ «’‘≈ «’ ∞‹◊≈ ÍÃ≈Í ’Ó⁄≈∆ Í∆.¡À√.Í∆.√∆.¡ÀÒ. «Úµ⁄ √∂Ú≈ «ÈÌ≈¿∞‰ Á∂
È≈Ò È≈Ò Íø‹≈Ï Á∆ Âµ’∆ ¡Â∂ «Ú’≈√ Ò¬∆ Ú∆ ÔØ◊Á≈È Í≈ ‘∂ ‘ÈÕ
W E DDIN G C A S T L E

Ó∞µ÷ ÓøÂ∆ ÚµÒØ∫ Ù‘∆Á È≈«¬Ï √»Ï∂Á≈ Í«ÚøÁ «√øÿ Á∂

«¬æÊ∂ Ò«‘ß◊∂, Òª⁄≈, ◊≈¿»È, √≈‘Û∆, ¡È≈’Ò∆, ‹ÚÀÒ∆,
‹≈◊Ø, «¬ß‚Ø-ÚÀ√‡È, Ù∂Ú≈È∆, «’≈¬∂ Â∂ «ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ
A C o m pl e t e B rid a l D e s tin a tio n
Masjid Wala Chowk, Near Railway Station, Sri
Muktsar Sahib.Ph. 01633-501111
Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ï ˘ ÈΩ’∆ ¡Â∂ ¡À’√-◊Ã∂Ù∆¡≈ Á∂‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È
⁄ß‚∆◊Û∑, BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) Íø‹≈Ï Á∂ Ó∞µ÷ ÓøÂ∆ ’ÀÍ‡È ¡Ó«øÁ «√øÿ È∂
¡µ‹ «¬µÊ∂ BB Íø‹≈Ï À˜∆ÓÀ∫‡ Á∂ √‘∆Á È≈«¬Ï √»Ï∂Á≈ Í«ÚøÁ «√øÿ Á∂ Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ï ˘ √’≈∆
ÈΩ’∆ ¡Â∂ E@ Òµ÷ ∞ͬ∂ ¡À’√-◊Ã∂Ù∆¡≈ Ó∞¡≈Ú˜≈ Á∂‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈Õ
«˜’ÔØ◊ ‘À «’ ’ø‡∂Ò ∂÷≈ È∂Û∂ χ≈«Ò’ √À’‡ (Ò∂‘) Á∂ ¿∞µ⁄≈¬∆ Ú≈Ò∂ ÷∂Â «Úµ⁄ «‚¿±‡∆ ÁΩ≈È
Í«ÚøÁ «√øÿ Á∆ ‹≈È ⁄Ò∆ ◊¬∆Õ ‹»È∆¡ ’«Ó√È‚ ¡Î√ ¡≈͉∂ «Íµ¤∂ «ÍÂ≈, ÍÂÈ∆ ¡Â∂ AA Â∂
AC √≈Ò Á∆ ¿∞Ó Á∂ ÁØ Í∞µÂ ¤µ‚ ◊¬∂ ‘ÈÕ
Ù‘∆Á Á∂ Í«Ú≈ È≈Ò ‘ÓÁÁ∆ ˜≈‘ ’«Á¡ª Ó∞µ÷ ÓøÂ∆ È∂ «’‘≈ «’ √»Ï≈ √’≈ ÚµÒØ∫ ¿∞È∑ª
˘ ‘ √øÌÚ √‘≈«¬Â≈ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ «ÁµÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Ù‘∆Á Í«ÚøÁ «√øÿ Á∆ «ÓÃÂ’ Á∂‘ BH ÎÚ∆
(¡ÀÂÚ≈) ˘ ‹◊≈˙∫ «Ú÷∂ ¿∞È∑ª Á∂ ‹µÁ∆ √Ê≈È «Ú÷∂ Í‘∞ø⁄∂◊∆ ¡Â∂ «¬√∂ «ÁÈ ¿∞È∑ª Á≈ ¡ø«ÂÓ √√’≈
’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ

Website : www.Punjabispectrum.com Email : spectrumpunjabi@gmail.com Punjabispectrum@fecebook.com @ punjabispectrum

page02.qxd 2/27/2021 8:08 PM Page 1

2 Ùz∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï ¡ÀÂÚ≈ , BH ÎÚ∆ ,B@BA Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ

√Ó≈‹ Á∂ Úµ÷-Úµ÷ Ú◊ª ÚÒØ∫ ◊∞Ò≈Ò «√≥ÿ Ì∞ºÒ ˘ Ì≈Ú-«Ì≥È∆¡ª Ù˪˜Ò∆¡ª Ì∂‡
’؇’ͱ≈, BG ¯Ú∆
‘µ’-√µ⁄ Á∆ ’Ó≈¬∆ (Ó«‘≥Á∆ºÂ≈) :- «˜Ò≈ Ô»Ê ’ª◊√ Á∂
ÍÃË≈È ¡Â∂ «˜Ò≈ ÍÃ∆ÙÁ ÓÀ∫Ï √Ú:
ÓÈ∞µ÷ Á∆ ‹»È ˘ ‘Ø √Ì ‹»Èª È≈ÒØ∫ ¿∞µÂÓ Óø«È¡≈ «◊¡≈ ◊∞Ò≈Ò «√øÿ Ì∞µÒ «‹Èª Á≈ Ï∆Â∂
‘ÀÕ ÍÓ≈ÂÓ≈ È∂ ¿∞√ ˘ √Ì ‹∆Ú-‹ø»¡ª È≈ÒØ∫ ÚµË Ï∞µË∆ ÏıÙ∆ «ÁÈ Á∂‘ªÂ ‘Ø «◊¡≈ √∆ Á∂ È«Ó µ÷∂
‘À «‹√ √‘≈∂ ¿∞‘ ¿∞È∑ª È≈ÒØ∫ «ÚÒµ÷‰ ω ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞√ ÂØ∫ ◊¬∂ √Ã∆ ¡÷ø‚ Í≈· √≈«‘Ï Á∂ ÌØ◊ ¡Â∂
¿∞Ó∆Á ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘À «’ ¿∞‘ Á√ª È‘∞ø¡ª Á∆ «’Â-’Ó≈¬∆ ’ ¡ø«ÂÓ ¡Á≈√ Á∆ √Ó ◊∞Á∞¡≈≈
’∂ ¡≈͉∆¡ª Ó∞µ„Ò∆¡ª ÒØÛª Á∆ Í»Â∆ ’∂ ¡Â∂ ¡≈͉∆ ’Ó≈¬∆ Ó≈¬∆ ◊ØÁÛ∆ √≈«‘Ï ¯∆Á’؇ «Ú÷∂
”⁄Ø∫ Á√ÚøË ’µ„ ’∂ ÒØÛÚøÁª Á∆ ÓÁÁ ’∂ Í ÂÃ≈√Á∆ «¬‘ ‘À «’ ‘ج∆ «‹√ «Úµ⁄ ¿∞Ȫ Á∂ Í«Ú≈’
¡µ‹’µÒ∑ «˜¡≈Á≈Â ÓÈ∞µ÷ Í¿∞Í’≈ Á∆ ʪ ¡≈͉∂ ÿ ÌÈ ÓÀ∫Ïª ,«ÙÂ∂Á≈ª ,«ÓµÂª ,’ª◊√
˘ Â‹∆‘ Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ
Í≈‡∆ Á∂ √∆È∆¡ ¡≈◊»¡ª Â∂
«¬√ ’øÓ Ò¬∆ ¿∞‘ ‘ ‹≈«¬˜-È≈‹≈«¬˜ ’øÓ ’È ÂØ∫ «Í¤ª‘
¡‘∞Á∂Á≈ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ó∞µ÷ ÓøÂ∆
È‘∆∫ ‘‡Á∂Õ «Í¤Ò∂ √«Ó¡ª ÚµÒ Á∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª «Ó‘È Í∞øÈ-
Íø‹≈Ï Á∂ «√¡≈√∆ √Ò≈‘’≈ √:
Á≈È, √∂Ú≈, «’Â, Á√ÚøË, Á«¬¡≈, √Ï-√øÂØ÷, ÍÃ∂Ó,
’∞ÙÒÁ∆Í «√øÿ «„µÒØ∫, ’ÀÍ‡È √øÁ∆Í
√«‘‰Ù∆ÒÂ≈, «ÈÓÂ≈ «‹‘∂ ◊∞‰ª È≈Ò ÓÈ∞µ÷ Ì∂ ‘∞øÁ∂ √È Í
¡µ‹ √≈‚∆ ÈΩ‹Ú≈È Í∆Û∑∆ ¡«‹‘∂ ◊∞‰ª ÂØ∫ Á» ‘∞øÁ∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ √øË» ˙ ¡À√ Á∆ Ó∞µ÷ ÓøÂ∆ Íø‹≈Ï ,Ï∆Ï∆
«’ √≈‚∆ ¡≈«Ê’ √«ÊÂ∆ «Ú⁄ √∞Ë≈ ’È Á∂ È≈Ò- ≈«‹øÁ ’Ω ̵·Ò √≈Ï’≈ Ó∞µ÷ ÓøÂ∆
È≈Ò Ó≈È«√’ √«ÊÂ∆ ˘ Ú∆ ÚË∆¡≈ µ÷Á∆ ‘ÀÕ «¬√ √‘≈∂ «√‘ Íø‹≈Ï √Ó∂ ڵ‚∆ «◊‰Â∆ «Ú⁄
Ú∆ ⁄ø◊∆ «‘øÁ∆ ‘ÀÕ «¬√ √Á’≈ ’¬∆ Â∑ª Á∆¡ª Ó∞√∆Ϫ ÂØ∫ «ÚË≈«¬’ª È∂ «ÚÙ∂Ù ÂΩ Â∂ «Ù’Â
Ï«⁄¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ «’ «Ú‘»‰≈ ÓÈ∞µ÷ ’¬∆ Â∑ª Á∂ «Ú’≈ª ’∆Â∆ Õ «¬√ ÓΩ’∂ ≈◊∆ «√øÿª ÚµÒØ∫
Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «‚ÍÃÀÙÈ «Ú⁄ ¡≈ ’∂ ÈÙ∂ ’È Òµ◊Á≈ ÚÀ≈◊Ó¬∆ ’∆ÂÈ Ú∆ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
‘ÀÕ «¬√ ÓΩ’∂ Ô»Ê ’ª◊√ Á∂ ¡≈◊»
¡Í≈˪ Á≈ Á≈ÓÈ ÎÛ ÒÀ∫Á≈ ‘À «‹√ √Á’≈ ¿∞√ Á∆ «˜øÁ◊∆ ◊∞Ò≈Ò «√øÿ Ì∞µÒ ˘ Ù˪‹Ò∆ Ì∂‡
È’ ω ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ ı∞Á ˘ ⁄∞Î∂«˙∫ Ϋ√¡≈ Á∂÷ ’∂ ’¬∆ Ú≈ ª ’«Á¡ª ¯∆Á’؇ ÂØ∫ «ÚË≈«¬’ ¡Â∂
¿∞‘ ı∞Á’∞Ù∆ Á≈ ≈‘ Ú∆ ⁄∞‰ ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ ‹Ø ÒØ’ «Ó‘È ˘ ¡≈͉∆ Ó∞µ÷ ÓøÂ∆ Íø‹≈Ï Á∂ «√¡≈√∆
«˜øÁ◊∆ Á≈ «‘µ√≈ ω≈ ÒÀ∫Á∂ ‘È ¿∞‘ ‘ ÓØ⁄∂ ”Â∂ fiø‚∂ ◊µ‚Á∂ √Ò≈‘’≈ ’∞ÙÒÁ∆Í «√øÿ «„µÒØ∫ È∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «˜øÁ◊∆ ¡≈͉∂ ÁÓ ”Â∂ ◊∞˜≈È∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ ‘Øª Á∂
◊∞Ò≈Ò «√øÿ «„µÒØ∫ Á∆ „∞’Ú∆∫ Ô≈Á◊≈
«’‘≈ «’ √Ú: ◊∞Ò≈Ò «√øÿ Ì∞µÒ
ω≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆-√. ’∞ÙÒÁ∆Í «√øÿ «„µÒØ∫
’ª◊√ Í≈‡∆ Á∂ ¡‰Êµ’ ¡Â∂
«Ó‘ÈÂ∆ ÈΩ‹Ú≈È ¡≈◊» √È, ‹Ø «’
Í≈‡∆ ÍÃÂ∆ ‘Ó∂Ùª √Ó͉ Á∆ Ì≈ÚÈ≈
È≈Ò ’øÓ ’Á∂ ‘∂Õ ¿∞Ȫ «’‘≈ «’
¿∞Ȫ Á∆ Ô≈Á «Ú⁄ ¯∆Á’؇ «Ú÷∂
„∞’Ú∆∫ Ô≈Á◊≈ ω≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
¿∞Ȫ È∂ «’‘≈ «’ ◊∞Ò≈Ò «√øÿ Ì∞µÒ
Á∂ ¡⁄≈È’ Â∞ ‹≈‰ È≈Ò ¿∞Ȫ ˘
«Èµ‹∆ ÂΩ Â∂ ¡Â∂ Í≈‡∆ ˘ È≈ Í»≈
‘؉ Ú≈Ò≈ ÿ≈‡≈ «Í¡≈ ‘À ¿∞Ȫ «’‘≈
«’ Í»∂ Í«Ú≈ Â∂ Í≈‡∆ Ò¬∆ ¿∞Ȫ
Á≈ «Ú¤ØÛ≈ Ï‘∞ ‘∆ ¡√«‘ ¡Â∂ ¡’«‘
‘À «‹√ ˘ Í»≈ È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ Ó∞µ÷ ÓøÂ∆ Á∂ «√¡≈√∆ √’µÂ
’ÀÍ‡È √øÁ∆Í «√øÿ √øË» È∂ «’‘≈ «’
Íø‹≈Ï √’≈ ÚµÒØ∫ Í«Ú≈ Á∆ ‘
Âª È≈Ò ÓÁÁ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ «¬√
ÓΩ’∂ Íø‹≈Ï Ô»Ê ’ª◊√ Í≈‡∆ Á∂
ÍÃË≈È √Ã∆ Ï«øÁ «√øÿ «„µÒØ∫ È∂ «’‘≈
«’ ¡‰Êµ’ ¡Â∂ «Ó‘ÈÂ∆ ÈΩ‹Ú≈È
¡≈◊» √ÈÕ ¿∞Ȫ ÚµÒØ∫ Í«Ú≈ Á∆ A@
Òµ÷ ∞ͬ∂ Á∆ ÓÁÁ Ú∆ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
√≈∂ Ï∞Ò≈«¡ª È∂ Í«Ú≈ ˘ Ô’∆È
«ÁÚ≈«¬¡≈ «’ Íø‹≈Ï √’≈ ,’ª◊√
Í≈‡∆ ¡Â∂ ¿∞‘ «Èµ‹∆ ÂΩ Â∂ Í«Ú≈
Á∂ È≈Ò ÷Û∂ ‘È ¡Â∂ ¿∞Ȫ Á∂ ’≈ÂÒª
˘ √ı ÂØ∫ √ı √˜≈ «ÁÚ≈¿∞‰ «Úµ⁄
’ج∆ ’√ Ï≈’∆ È‘∆∫ ¤µ‚∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ¡Ó«øÁ «√øÿ ≈‹≈ Ú«Ûø◊
¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂, ‘Ó≥Á «√≥ÿ «◊ºÒ
«ÚË≈«¬’ , ‚≈. ‘‹Ø ’ÓÒ
«ÚË≈«¬’, √≥Á∆Í «√≥ÿ √≥È∆ Ï≈Û,
Ì≈¬∆ ≈‘∞Ò «√≥ÿ «√ºË», ¡‹ÀÍ≈Ò «√≥ÿ
√≥Ë» «˜Ò≈ ÍÃË≈È ’ª◊√, Ò«Ò ÓØ‘È
◊∞ÍÂ≈ ⁄∂¡ÓÀÈ È◊ √∞Ë≈ ‡º√‡,
¿∞Í∂∫Á ÙÓª, ÏÒ’È «√≥ÿ È≥◊Ò,
’Ó‹∆ «√≥ÿ ‡«‘‰≈, ÏÒ«‹≥Á
«√≥ÿ ¡ΩÒ÷, ÁÙÈ «√≥ÿ √‘ØÂ≈,
¡À‚ÚØ’∂‡ «ÚÈØÁ ÓÀÈ∆, «ÁÒ≈Ú «√≥ÿ
„∆ÓªÚ≈Ò∆, ◊◊È ÌÒÚ≈È, ‹◊Ó∆Â
«√≥ÿ Ï≈Û, √∞∞÷⁄ÀÈ «√≥ÿ ⁄ÀÈ≈,
‹√ÍÃ∆ «√≥ÿ ‹º√≈, ÓÈ«‹≥Á «√≥ÿ
‘ÀÍ∆ ØÓ≈‰≈, ÓÈÍÃ∆ «√øÿ √∂÷Ø∫,
◊∞√∂Ú’ «√≥ÿ È∆Ò≈ È≈È’√,
√∞«≥Á ◊∞ÍÂ≈, ¡Ó‹∆ «√≥ÿ √∞º÷≈
÷≈≈, ’∞º’∆ ⁄ØÍÛ≈ ¡≈«Á Ú∆ ‘≈‹
√ÈÕ Óø⁄ √ø⁄≈ÒÈ Á∆ Ì»«Ó’≈ ¿∞Â∆
√µ«Ì¡≈⁄≈’ ’∂∫Á Í«‡¡≈Ò≈ ÂØ∫ √Ã∆
ÍÚÈ √∞µ÷‰Ú≈Ò≈ È∂ «ÈÌ≈¬∆Õ

ÙÃØÓ‰∆ ’Ó∂‡∆ ÚµÒØ∫ ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈ Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á≈ ‹ÈÓ «Á‘≈Û≈ ËÓ ÍÃ⁄≈ ’Ó∂‡∆ Á∂ ’Ò’ √.
√‘≈∂ ¡Ê∆ ¿∞µ·Á∆ ‘ÀÕ
ÚË∆¡≈ «˜øÁ◊∆ «‹¿±‰ Ò¬∆ «’ ’È Á∆ ¡≈Á Í≈¿∞‰∆
Ï‘∞ ˜»∆ ‘ÀÕ ‹Ø ÓÈ∞µ÷ «¬Ó≈ÈÁ≈∆ È≈Ò «’Â-’Ó≈¬∆ ’Á≈
‘À, ÍÓ≈ÂÓ≈ ¿∞√ Á≈ √≈Ê ˜» «ÁøÁ≈ ‘ÀÕ «Ó‘ÈÂ, «¬Ó≈ÈÁ≈∆ √ø◊» ,BG ¯Ú∆
Ú∂Ò «√øÿ ˘ √∂Ú≈Ó∞’ ‘؉ ”Â∂
È≈Ò ’∆Â∆ ’Ó≈¬∆ ’≈È ÓÈ∞µ÷ ˘ √’»È «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ
Á»‹∂ ÏøÈ∂ ‹Ø ÒØ’ Ï∂¬∆Ó≈È∆, «ÙÚÂ÷Ø∆, ‘Øª Á≈ ‘µ’ Ó≈ ’∂
(Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) -
ÙÃØÓ‰∆ ◊∞Á∞¡≈≈ ÍÃÏøË’ ’Ó∂‡∆
’∆Â≈ √ÈÓ≈«ÈÂ
‹ª ‘Ø ˆÒ Â∆«’¡ª È≈Ò ËÈ «¬’µ·≈ ’Á∂ ‘È, ¿∞‘ ¡«‹‘∆ ÚµÒØ∫ ◊∞Á∞¡≈≈ √Ã∆ Óø‹∆ √≈«‘Ï √ø◊», ,BG ¯Ú∆ (Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) ËÓ ÍÃ⁄≈
’Ó≈¬∆ √Á’≈ √∞µ÷-√‘»Òª Á≈ ¡≈ÈøÁ ª Ó≈‰ √’Á∂ ‘È ¡Â∂ Á∆Ú≈È ‘≈Ò «Ú÷∂ Ì◊ ’Ó∂‡∆, ÙÃØÓ‰∆ ◊∞Á∞¡≈≈ ÍÃÏøË’ ’Ó∂‡∆ «Ú÷∂ «’≈‚ Ïê⁄ «Ú⁄
ÒØ’ª ”⁄ Ú≈‘-Ú≈‘ ˜» ÷µ‡ √’Á∂ ‘È Í ¡≈«Ӓ ÙªÂ∆, «ÚÁ≈√ ‹∆ Á≈ ‹ÈÓ «Á‘≈Û≈ ’Ò’ Ú‹Ø∫ √∂Ú≈ «ÈÌ≈¡ ‘∂ √. Ú∂Ò «√øÿ Á∂ √∂Ú≈ Ó∞’ ‘؉ ”Â∂
Í«ÚµÂÂ≈, «¬Ó≈ÈÁ≈∆ ¡Â∂ µÏ∆ «‘Ó ÂØ∫ Úªfi∂ «‘ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÙË≈ È≈Ò ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ ¿∞È∑ª ˘ «Èµÿ∆ «ÚÁ≈«¬◊∆ «ÁµÂ∆ ◊¬∆Õ «¬√ ÓØ’∂ ¿∞È∑ª ˘ ÙÃØÓ‰∆
‘∂’ ÓÈ∞µ÷ ˘ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ ¿∞‘ ’≈Ó, ’ØË, ÒØÌ, ÓØ‘, «¬√ ÓΩ’∂ √Ã∆ ¡÷ø‚ Í≈· √≈«‘Ï ’Ó∂‡∆ Á∂ Ó∞µ÷ √’µÂ ¡À‚ÚØ’∂‡ ‘«‹øÁ «√øÿ Ë≈Ó∆ ¡Â∂ ‘Ø
‘ø’≈ Â∂ «Ú‘ÒÛÍ∞‰∂ Ú◊∂ ¡Ω◊∞‰ª ˘ «Â¡≈◊‰ Ò¬∆ ‹∆¡ÂØÛ Á∂ ÌØ◊ ¿∞Íø √µ⁄÷ø‚ √Ã∆ ¡«Ë’≈∆¡ª È∂ ◊∞» Ïı«ÙÙ «√ØÍ≈˙, √Ã∆ √≈«‘Ï ¡Â∂ √µ⁄÷ø‚ √Ã∆
ÔÂÈ ’∂Õ ¿∞‘ Á«¬¡≈-Ì≈ÚÈ≈, Í∞øÈ-Á≈È Â∂ ‘ÓÁÁ∆ Ú≈Ò∂ ‘«ÓøÁ √≈«‘Ï Á∂ ‘˜»∆ ≈◊∆ ‘«ÓøÁ √≈«‘Ï Á∆ Â√Ú∆ Á∂ ’∂ √ÈÓ≈«È ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√ √Ó∂∫
◊∞‰ª ˘ ¡Í‰≈ Ò¬∂ ¡Â∂ «Ó‘ÈÂ’Ùª Á≈ √≈Ê Á∂Ú∂ ª «’ ÈÚ∆∫ Ì≈¬∆ ‹◊Á∆Í «√øÿ Á∂ ‹Ê∂ È∂ Ó∞µ÷ √’µÂ ¡À‚ÚØ’∂‡ ‘«‹øÁ «√øÿ Ë≈Ó∆ È∂ √. Ú∂Ò «√øÿ Á∂ ⁄ø◊∂
ÍÈ∆∆ «Ú⁄ Ú∆ «¬‘ Ì≈ÚÈ≈ Í’∂∆ ‘∞øÁ∆ ‹≈Ú∂Õ √ø◊ ˘ ◊∞Ï≈‰∆ ’∆ÂÈ È≈Ò Ì«Úµ÷ Á∆ ’≈ÓÈ≈ ’∆Â∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ √. Ú∂Ò «√øÿ Á∂ Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ïª
˘ ◊∞» Ïı«√√ «√ØÍ≈˙ «ÁµÂ∂ ◊¬∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ Ó∆ √’µÂ √.
√«‘ √ßÍ≈Á’ ‹Ø«Û¡≈ ¡Â∂ Ì≈¬∆ √∞÷«ÚøÁ
«√Ó‹∆ «√øÿ ’ø◊, √. ◊∞«øÁ «√øÿ ÓÊ∂Ú≈Ò, ˙¡À√‚∆ √.
«√øÿ È∂ Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂
‹∆ÚÈ ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∆ √ÂÏ∆ «√øÿ Ë≈Ó∆, √∞«ÍÃø‡À∫‚À∫‡ √. ÍÒ«ÚøÁ «√øÿ, «¬ø⁄≈‹ √.

Ú∂◊ß„ ÓπÏ≈’ «Ú⁄≈Ë≈≈ Ï≈∂ «Ú⁄≈ √ªfi∂
’∆Â∂Õ √Ó≈◊Ó ÁΩ≈È Í∞µ‹∂
ÙÃØÓ‰∆ ’Ó∂‡∆ Á∂ Ó∞µ÷ √’µÂ
¡À‚ÚØ’∂‡ ‘«‹øÁ «√øÿ Ë≈Ó∆
Ï«·ß‚≈ «ÈÚ≈√∆ È∂ «’‘≈ «’ «√µ÷ ’ΩÓ Á∆
ÂÈÁ∆Í «√ßÿ ÍÃÂ∆«ÈË Ë≈«Ó’ √ø√Ê≈ ÙÃØÓ‰∆
«„æÒØ ¡Â∂ ’Ó∂‡∆ ◊∞Í∞Ï ¡Â∂ ‘Ø
√πÓÈÍz∆ ’Ω «¬«Â‘≈√’ «Á‘≈Û∂ ◊∞Á∞¡≈≈
«„æÒ∂ È∂ «Ú¡≈‘ Á∆ √Ã∆ Óø‹∆ √≈«‘Ï «Ú÷∂ ÓÈ≈¿∞∫Á∆
Í«‘Ò∆ Ú∂◊ß„ ‘À, «‹√ «‘ Ì◊ «ÚÁ≈√
‹∆ Á∂ ‹ÈÓ «Á‘≈Û∂ ÓΩ’∂ √Ó≈◊Ó
ÓÈ≈¬∆Õ
’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª «’‘≈ «’
Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∆ √Ã∆ ◊∞»
◊ÃøÊ √≈«‘Ï «Ú⁄ Á‹ Í≈ÚÈ
Ï≈‰∆ Ó≈ÈÚÂ≈ Á≈ √∞⁄µ‹≈
Ó≈◊ ÁÙÈ ’Á∆ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª
√ø◊ ˘ ◊∞Ï≈‰∆ Á∆¡ª
Ó∞µÒÚ≈È «√µ«÷¡≈Úª ”Â∂ ⁄µÒ‰
Á∆ ÍÃ∂‰≈ ’∆Â∆Õ «¬√∂ √ÏøË
«Ú⁄ √‹≈¬∂ ◊¬∂ Á∆Ú≈È ¡øÁ
„≈‚∆ Ì≈¬∆ ◊∞Ì∂‹ «√øÿ
⁄«Úø‚≈ ¡Â∂ ÍÃ⁄≈’ Ì≈¬∆
Â√∂Ó «√øÿ È∂ √ø◊ ˘ ◊∞-
«¬«Â‘≈√ √Ú‰ ’Ú≈«¬¡≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ÙÃØÓ‰∆ ’Ó∂‡∆ Á∂ ¡ø«ÂÃø◊
’Ó∂‡∆ ÓÀ∫Ï ¡Â∂ ÁÓÁÓ∆
‡’√≈Ò Á∂ Ó∞µ÷ Ï∞Ò≈∂ Ï≈Ï≈
⁄È‹∆ «√øÿ ‹µ√ØÚ≈Ò, √Ã∆
ÁÏ≈ √≈«‘Ï Á∂ ÓÀÈ∂‹ √.
Ó∞÷Â≈ «√øÿ, Ó∆ √’µÂ √.
‘«‹øÁ «√øÿ ’ÀØ∫Ú≈Ò, √.
◊∞«øÁ «√øÿ ÓÊ∂Ú≈Ò, √.
«ÈÚÀÒ «√øÿ, ÓÀÈ∂‹ √. Ïÿ∂Ò
«√øÿ, ÚË∆’ ÓÀÈ∂‹ √.
«¬’Ï≈Ò «√øÿ Ó∞÷∆, √. «ÈÙ≈È
«√øÿ, √∞«ÍÃø‡À∫‚À∫‡ √. ÓÒ’∆Â
«√øÿ Ï«‘ÛÚ≈Ò, «¬ø⁄≈‹ √.
ÓÈ‹∆ «√øÿ, √. ’≈‹ «√øÿ,
√. ‘Í≈Ò «√øÿ, √. √ÂÈ≈Ó
«√øÿ «¡≈Û, √. ‹«ÂøÁÍ≈Ò
«√øÿ, √. ’≈ÏÒ «√øÿ ÒØ‘≈’≈
¡≈«Á ÓΩ‹»Á √ÈÕ
Ï∆Ï∆ ‹◊∆ ’Ω ÚµÒØ∫
Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂ ‹ÈÓ
«Á‘≈Û∂ Á∆ √ø◊ª ˘ ÚË≈¬∆
«¬√∂ ÁΩ≈È ÙÃØÓ‰∆
◊∞Á∞¡≈≈ ÍÃÏøË’ ’Ó∂‡∆ Á∂
ÓÈ‹∆ «√øÿ, ÍÃØ. √∞÷Á∂Ú «√øÿ, √. Ú«øÁ «√øÿ ·» ¡≈«Á ÓΩ‹»Á
√ÈÕ
ÍÃË≈È Ï∆Ï∆ ‹◊∆ ’Ω È∂
√ø◊ª ˘ Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂
‹ÈÓ «Á‘≈Û∂ Á∆ Ó∞Ï≈’Ï≈Á
«ÁµÂ∆ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª ¡≈͉∂ ÚË≈¬∆
√øÁ∂Ù «Ú⁄ «’‘≈ «’ Ì◊Â
«ÚÁ≈√ ‹∆ Á∆ Ï≈‰∆ ¡’≈Ò
Í∞÷ Á∆ Ì◊Â∆ Á∆ ÍÃ∂‰≈ Á∂‰
Á∂ È≈Ò-È≈Ò √Ï-
√ªfi∆Ú≈ÒÂ≈ Á∆ ◊µÒ ’Á∆ ‘ÀÕ
Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ È∂ √Ó≈‹ Á∆
÷∞Ù‘≈Ò∆ Ò¬∆ ‹Ø √Â≈
«Á÷≈«¬¡≈, ¿∞√ ”Â∂ ⁄µÒ ’∂
¡√∆∫ ¡≈͉≈ ‹∆ÚÈ ¡ÈøÁÓ¬∆
ω≈ √’Á∂ ‘ªÕ

ÓπÁ’, Íz’≈Ù’ ¡Â∂

√Ú≈Ó∆ ÍπßÈ∆ ’Ω È∂
ÁÀ«È’ Ì≈√’ «Ízß«‡ß◊ ÍzÀ√
Ï«·ß‚≈ ÂØ∫ ¤ÍÚ≈ ’∂ Íø‹≈Ï∆
√ÍÀ’‡zÓ Á¯Â, ÂπÒ√∆
≈Ó √‡∆‡ Ùz∆ Óπ’Â√
√≈«‘Ï ÂØ∫ Íz’≈«Ù ’∆Â≈Õ
◊ÈŒ˝∑§, ¬˝∑§Ê‡Ê∑§ ∞fl¥
SflÊ◊Ë ¬ÈŸ⁄UËà ∑§ÊÒ⁄U Ÿ
ŒÒÁŸ∑§ ÷ÊS∑§⁄U Á¬˝Á≈¥Uª
¬˝Ò‚ ’Á∆¥U«UÊ ‚ ¿U¬flÊ∑§⁄U
¬¥¡Ê’Ë S¬ÒÄ≈U˛◊
∑§Êÿʸ‹ÿ, ÃÈ‹‚Ë ⁄UÊ◊
S≈˛UË≈U üÊË ◊ÈQ§‚⁄U ‚ÊÁ„U’
‚ ¬˝∑§ÊÁ‡Êà Á∑§ÿÊ–
√≈‚∂ ÔØ◊ Í≈·’ª Èß± √Ò≈‘ «ÁæÂ∆
‹ªÁ∆ ˛ «’ ¡ıÏ≈ «Úæ⁄ ¤Í∂ «’√∂ Ú∆
«¬Ù«Â‘≈, Ò∂÷ ¡Â∂ ÿ∂Ò± Èπ√÷∂ Á∂
Ú∂Ú∂ ¡≈«Á Á≈ ¡ıÏ≈ ’ج∆ ÍπÙ‡∆
È‘∆∫ ’Á≈Õ √«‘ √ßÍ≈Á’
Ù≈Á∆ ÂØ∫ ÿÏ≈‘‡ «’™? «‹øÁ◊∆ ÂØ∫ «È≈Ù «’™? ‹Ú≈È∆ «Úæ⁄ Ïπ„≈Í≈ «’¿π? «¬È∑ª √≈∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª Á≈ «¬’Ø∫ ‘∆ ‘æÒ «¬‘ ˛ «’ «ÓÒØ-
Ù»◊ Ï∆Í∆ √‡Ø’ ¡Â∂ ’À∫√ Ú◊∆¡ª ◊À √ø⁄≈∆ Ï∆Ó≈∆¡ª Á∆ «¬ø‡ÈÀ√ÈÒ ¡≈’√ÎØ‚ √’»Ò «Ú÷∂
«Ú∞µË ÒÛÈ Ò¬∆ ‹≈◊»’Â≈ √≈¬∆’Ò ÀÒ∆ Á≈ ¡≈ÔØ‹È ≈√‡∆ «Ú«◊¡≈È «ÁÚ√ ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈
√ø◊», BG ¯Ú∆ Ï∆Ó≈∆ ‘À Õ ¿∞È∑ª «’‘≈ «’
(Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) ÂøÏ≈’» ¡Â∂ Ù≈Ï Á∆ «˜¡≈Á≈
«√ÚÒ ‘√ÍÂ≈Ò √ø◊» ÚµÒØ∫ ÚÂØ∫ ‹«¡≈Á≈ Ó√≈Ò∂ Ú≈Ò≈
Ù»◊ Ï∆Í∆ √‡Ø’ ¡Â∂ ’À∫√ ÌØ‹È ÷≈‰ È≈Ò ¡Â∂ ÷≈‰
Ú◊∆¡ª ◊À √ø⁄≈∆ Ï∆Ó≈∆¡ª Ú≈Ò∆¡ª ⁄∆˜ª Â∂ ’∆‡È≈Ù’ Á≈
«Ú∞µË ÒÛÈ Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ «¤Û’≈¡ ’È≈ ’øÓ Ú≈Ò∆¡ª
‹≈◊»’ ’È Ò¬∆ «¬’ Ê≈Úª Â∂ √≈«¬«‰’ Ú≈Â≈ÚÈ
√≈¬∆’Ò ÀÒ∆ ‚≈ ¡ø‹È≈ ◊∞ÍÂ≈ ’À∫√ «‹‘∆ «ÏÓ≈∆ Á∂ Úˉ Á≈
«√ÚÒ √‹È √ø◊» ¡Â∂ Ó∞µ÷ ’≈È ‘È Õ ¿∞È∑ª «’‘≈ «’
ÈØ‚Ò ¡Î√ ‚≈ «¬øÁ‹∆ ‹∂’ ’À∫√ Í«‘Ò∂ ÍÛ≈¡ «Ú⁄
«√ø◊Ò≈ «˜Ò∑≈ Í«Ú≈ ÌÒ≈¬∆ Ϋۡ≈ ‹≈Ú∂ ª «¬√ Á≈ «¬Ò≈‹
¡Î√ Á∂ «ÁÙ≈ «ÈÁ∂Ùª Á∆ √øÌÚ ‘À ’À∫√ Á∂ «¬Ò≈‹ Ò¬∆
«Ú÷∂ ¡≈ ’∂ ÷ÂÓ ’∆Â∆ ‘ج∂ √≈¬∆’Ò ⁄Ò≈¿∞‰≈, ’√Â
Í≈Ò‰≈ ’Á∂ ‘ج∂ ’µ„∆ ◊¬∆ Õ Íø‹≈Ï √’≈ Á∆ ÂÎØ∫ Ó∆˜
◊¬∆Õ«¬√ ÓΩ’∂ Â∂ ‹≈‰’≈∆ ’È≈ ¡Â∂ ÷≈‰ Í∆‰ Á∂ Í‘∂˜
‚≈. ÏÒ‹∆ «√øÿ ¡À√ ¡ÀÓ ˘ ‚∂„ Òµ÷ ∞ͬ∂ µ’ Á∆
«Áø«Á¡ª ‚≈ ≈‘∞Ò ÓÀ‚∆’Ò µ÷‰ È≈Ò ‘∆ ’¬∆ ÿ≈Â’
˙ √ø◊» È∂ ÀÒ∆ ˘ fiø‚∆ Á∂ ’∂ √‘≈«¬Â≈ «¬Ò≈‹ Ò¬∆ «ÁµÂ∆
√ÍÀÙ«Ò√‡ √ø◊» È∂ Áµ«√¡≈ «ÏÓ≈∆¡ª ÂØ∫ Ï«⁄¡≈ ‹≈ √’Á≈
Ú≈È≈ ’∆Â≈Õ «¬‘ ÀÒ∆ «√ÚÒ
«’ ÀÒ∆ Á≈ Ó∞µ÷ ¿∞Á∂Ù ÒØ’ª ˘ Õ ¿∞È∑ª «’‘≈ «’ ‹∂’ ’À∫√
‹ªÁ∆ ‘À Õ «¬√ ÓΩ’∂ Â∂ ÍÈ∆Â
‘√ÍÂ≈Ò √ø◊» ÂØ∫ Ù∞» ‘Ø ’∂ ’Ω ¡ÀµÈ√∆‚∆ ’Ø¡≈‚∆È∂‡
Ù»◊ Ï∆Í∆ √‡ÃØ’ ¡Â∂ ’À∫√ Ú◊∆ «Ì¡≈È’ «ÏÓ≈∆
ÏÈ≈Ò≈ ’À∫⁄∆¡ª ϵ√ √‡À∫‚ ¡Â∂ √Ã∆ Ô≈Á«ÚøÁ «√øÿ ¡ÀµÓ Í∆
«‹‘∆¡ª «Ì¡≈È’ Ï∆Ó≈∆¡ª √∞»¡≈Â∆ ÁΩ «Úµ⁄ ÍÂ≈ Òµ◊
⁄Ω∫’ Ó∂È Ï≈˜≈ Ê≈‰≈ «√‡∆ ⁄Ø’ ‚ÏÒÔ» ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «√‘Â
Á∂ Ó≈Û∂ ÍÃÌ≈Úª Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆ ‹≈Ú∂ ª √Ó∂∫ «√ ÍÂ≈ Òµ◊‰
√∞È≈Ó∆ ◊∂‡ ∂ÒÚ∂ ⁄Ø’ ÂØ∫ ‘∞øÁ∆ «ÚÌ≈◊ Á∂ Á∂ ‘Ø ¡«Ë’≈∆ ¡Â∂
Á∂‰≈ ‘À «’¿∞∫«’ ¡µ‹ Á∆ È≈Ò ◊øÌ∆ È∞’√≈È ÂØ∫ Ï«⁄¡≈
‘ج∆ Ú≈Í√ «√ÚÒ ‘√ÍÂ≈Ò ’Ó⁄≈∆ ÓΩ‹»Á √È
‹∆ÚÈÙÀÒ∆ Á∂ ÏÁÒ≈¡ ˘ Á∂÷Á∂ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ’Àø√ «¬’ ÿ≈Â’
√∞È≈Ó ¿±ËÓ «√øÿ Ú≈Ò≈ ,BG «ÁµÂ∆¡ªÕ «¬√ √Ì≈ ÁΩ≈È,

¡ÚÂ≈ ’Ò∆«È’
¯Ú∆ (Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) Í«‘Ò∆ ¡Â∂ Á»‹∆ ‹Ó≈ Á∂ «¬µ’
⁄ÀÍ∆¡È ’Ø√ ÷≈¿π- «’√∂ Ú∆ ’≈È «’√∂ ϵ«⁄¡ª ˘ «Ú«◊¡≈È Á∆ Ó‘µÂÂ≈ √Ó»‘ È∂ ‚ª√ Á∞¡≈≈ √∆ Á∂ Úµ÷
Ú∆ ¿πÓ «Ú⁄ ¡≈¬∆ ÓÁ≈È≈ ’Ó˜Ø∆ Ò¬∆ ¡Â∂ ‹» Á√≈¿∞‰ Ò¬∆ Á∆ Úµ÷ ¡ø◊ª Ï≈∂ √Ófi≈«¬¡≈ ¡Â∂
Ø√≈‚≈ ⁄ÀÍ∆¡È ’Ø√ «‹Ó√ «Ú⁄ ÎØÒ≈Á∆ Â≈’Â, ÈÚ∆ ‹Ú≈È∆, ÈÚª ‹ØÙ, ˜ÏÁ√Â
ÓÁ≈È≈ Â≈’ ¡Â∂ √À’√∆ √‡À«ÓÈ≈ ÍÀÁ≈ ’ «ÁßÁ∂ ˛, Í ¡≈ÁÓ∆ ¡≈͉∂ ¡≈Í
Ï‹π◊ ‘ØÚ∂ ‹ª ‹Ú≈È «Ú¡≈‘πÂ≈ ‹∆ÚÈ Â∂ «È≈Ù «’¿π? «¬ø‡ÈÀ√ÈÒ ¡≈’√ÎØ‚ √’»Ò
«Ú÷∂ ≈√‡∆ «Ú«◊¡≈È «ÁÚ√
Á»‹∂ √Ó»‘ È∂ √∆ Á∂ ¡ø◊ª Á∆
’≈‹ ÍÉ≈Ò∆ Ï≈∂ Áµ«√¡≈, Â∆‹∆
ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «‹Ú∂∫ «’ ¡√∆∫ ‹Ó≈ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È∂ ‹Ò
ÓÁ≈È≈ Â≈’ G «ÁÈ «Úæ⁄ ‘≈√Ò ’ØÕ
˘ √À’√ ⁄ÀÍ∆¡È √Ófi‰ Òæ◊Á≈ ˛Õ Âπ√∆ Ú∆ ’Ø√ ÷≈¿π ¡Â∂ ⁄ÀÍ∆¡È ω ‹≈¿π,
«’¿π«’ √À’√ «Ú⁄ ’Ó˜Ø ¡≈ÁÓ∆ ¡≈͉∆ ÍÂÈ∆ ˘ ÷πÙ È‘∆ æ÷ √’Á≈, ÏÒ«’ √≈∂ ‹≈‰Á∂ ‘ª «’ ‡À’ÈØÒØ‹∆ Ï‘∞ ⁄µ’ Á∆ Íë’«¡≈ Ï≈∂ Áµ«√¡≈,
¡≈͉∆ Ï∂’√± ÍÂÈ∆ Á∆ ‹Ú≈È∆ ¡Â∂ «˜ßÁ◊∆ ˘ ÏÏ≈Á ’ «ÁßÁ≈ ˛Õ √À’√ Á∆ Â∂‹ ÎÂ≈ È≈Ò ¡µ◊∂ ÚµË ‘∆ ⁄ΩÊ∆ ‹Ó≈ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È∂
Ï∆.¡ÀµÓ.¡À√.¡≈Ô±ÚÀ«Á’ √ßÂπÙ‡∆ È≈ ‘؉ ”Â∂ ¿π‘ ¡≈͉∆ ‹Ú≈È∆, ‘πÙÈ, «Ú¡≈‘ Á∆ ÷πÙ∆, ¡ÀÙØ ¡≈≈Ó,
Ó‘≈≈‹≈ ’Ø√- E@/EE √≈Ò≈ «Úæ⁄ ÓÁ≈È≈ ’Ó˜Ø∆ Ó«‘√»√ ‘؉ Òæ◊ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ Ù»◊ Á∂ Ó∆˜ ‘À ¡Â∂ «’√∂ Ú∆ ÷∂Â «Úµ⁄ ¡µ◊∂ √∞‹ - Óø‚Ò Ï≈∂ Áµ«√¡≈, Íø‹Ú∆∫
÷±Ï√± ÍÂ∆ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ú∆ «‹ßÁ◊∆ È’ ÂØ∫ ÌÀÛ∆ Ó«‘√±√ ’Á∆ ˛, ¿π‘
ÓßÈ ‘∆ ÓßÈ Íz∂Ù≈È ¡Â∂ ¿πÁ≈√ «‘ßÁ∆ ˛Õ «¬‘ ’Ø√ ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ Á∂ «Í¡≈ ˘ ‘Ø Ú∆ ◊«‘≈ ¡Â∂ Әϱ ϑπ «‹¡≈Á≈ ÓÁ≈È≈ ’Ó‹Ø∆ Ó«‘√»√ ’Á∂ ‘ÈÕ √≈‚≈ Ó‘≈≈‹≈ ’Ø√ ¿π‘∆ ’Ø√ ˛Õ «‹‘Û∂ ≈‹∂ Ó‘≈≈‹∂ ÷≈ ڵˉ Ò¬∆ «Ú«◊¡≈È Ï‘∞ ‹Ó≈ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È∂ Ò≈Ú≈
’Á≈ ˛Õ «¬‘ ’Ø√ ÷≈’∂ Âπ√∆ ¡≈͉∆ ˘ «¬‘ ¡ÈÓØÒ ÂØ‘Î≈ Á∂ √’Á∂ ‘ØÕ ’∂ Ïπ„≈Í∂ «Úæ⁄ Ú∆ √À’√ Á≈ ¡≈ÈßÁ Ó≈ÈÁ∂ √∆Õ Âπ√∆ Ú∆ «¬‘ ’Ø√ ÷≈ ’∂ ¿πÈ∑ª Úª◊ ¡≈ÈßÁ Ó≈È √’Á∂ ‘ØÕ Ó‘µÂÚÍ»È ‘À, «‹√ ’≈È ÒÀøÍ ¡Â∂ ‹Ú≈Ò≈Ó∞÷∆ ·‰ Á∆
«¬√ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √ÍÈÁØÙ, ◊Ó∆, È≈ÓÁ∆, «Ïÿ ÍÂÈ, Ë≈ Ø◊, ’Ó˜Ø∆, ÏÚ≈√∆, ⁄ÓÛ∆ Ø◊, Ù’≈‰±ß¡≈ Á∆ Í≈Ú ’Ø√: ÈÙ∂ Á∆ ÁÒ ÁÒ «Úæ⁄ Î√ ’∂ ¡æ‹ ÈΩ‹Ú≈Ȫ È∂ ¡≈͉∆ ‹Ú≈È∆ ÷≈Ï ’ Ò¬∆ ˛Õ ÈÙ∂ «Ú«◊¡≈È Á≈ «◊¡≈È √≈‚∂ Ò¬∆ Íë’«¡≈ Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆ «ÁµÂ∆,
’Ó∆, Ï∂¡ØÒ≈Á ¡Â∂ «¬ßÁ∆ Á≈ ‡∂„≈ ‘ØÁ≈, ¤Ø‡≈ ¡Â∂ √ß◊Û≈¿πÍÈ Á≈ Ú∆ È≈Ò «¬Ò≈‹ ’∆Â≈ ‹≈Á≈ ˛ ’≈È Ï‘π ÿ ‡πæ‡ ‘∂ ‘È, «’¿π∫«’ ¿π‘ √∆’ Â∂ √À’√ «Úæ⁄ Ï‘π ’Ó˜Ø ‘Ø ¸æ’∂ ‘ÈÕ ¡√∆∫ ¿πÈ∑ª Á∂ Ì«Úæ÷ «¬√ ÚË ‘∂ ÍÛ≈¡ Á∂ È≈Ò ¡µ◊∂ ¤∂Ú∆∫ ‹Ó≈ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È∂
˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂ ¡√∆∫ √À’√ Í≈Ú ’Ø√ «Â¡≈ ’∆Â≈ ˛Õ «‹√ Á∂ ÷≈‰ È≈Ò ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ÈÚ∆∫ ‹Ú≈È∆ Â∂ ÌÍ» ÓÁ≈È≈ Úˉ Ò¬∆ Ï‘∞ ӑµÂÚÍ»È ‘À . ÍÃ’≈√ Á∆ «Á√≈ “Â∂ ÍÃÀ’‡∆’Ò
Â≈’ «ÓÒÁ∆ ˛Õ «¬‘ ’Ø√ «’√∂ Ú∆ ¿πÓ «Úæ⁄ ÷≈ √’Á∂ ‘ØÕ «¬√ ÁΩ≈È «ÍÃø√∆ÍÒ √ÍÈ≈ √Ó≈ «Á÷≈«¬¡≈, √µÂÚ∆∫ Á∂
(È≈ÓÁ∆, ˪ Ø◊, «Ùÿ ÍÂÈ, √πÍÈÁØÙ, ⁄ÓÛ∆ Ø◊, ÏÚ≈√∆,¡Ωª Á∂ ◊πÍ Ø◊, Ó‘ªÚ≈∆ È∂ ϵ«⁄¡ª ˘ «¬‘ Ú∆ Áµ«√¡≈ «’ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È∂
‘È∆Ó»ßÈ √ÍÀÙÒ ’Ø√ Ù≈Á∆ ÂØ∫ Í«‘Òª ‹ª Ï≈¡Á «¬‘ ’Ø√ ÷≈ ’∂ ÈÚ «Ú¡≈«‘¡≈ ¡≈ÁÓ∆ ÌÍ» √À’√ ¡≈ÈßÁ
Á∂ Èπ’√,Ò’Ø∆¡≈, √À’√ «Úæ⁄ ·ß‚≈͉, «⁄‘∂ ”Â∂ ¤≈‘∆¡ª Ú◊Àª Á≈ «¬Ò≈‹ ’Ú≈˙Õ) Ó≈‰ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬‘ ’Ø√ ÈÚ∂∫ «Ú¡≈‘∂ ’Ó˜Ø Ó∆‹ª Ò¬∆ ‘ÀÕ «’¿π∫«’ ÈÚ∂∫ «Ú¡≈‘∂ ‹ØÛ∆¡ª Á∂ ÿ ¡æ‹ ’Ò∑ ÿ ≈√‡∆ «Ú«◊¡≈È «ÁÚ√ ÌΩ«Â’ «¬ÒÀ’‡ØÓÀ◊ȇ Á∂ ıØ‹ ˘
«Ú«◊¡≈È∆ √∆.Ú∆. ÓÈ Á∆ ÷Ø‹ Á√≈«¬¡≈, ¡µ·Ú∆∫ ‹Ó≈ Á∂

«‡æ’≈ ¡≈Ô»ÚÀ«Á’ ’Ò∆«È’

‡πæ‡ ‘∂ ‘È, «’¿π∫«’ ÈÚ∆∫ «Ú¡≈‘∆ ÁπÒ‘È ˘ √À’√ Á∆ √ßÂπÙ‡∆ È≈ «ÓÒ‰ ’≈È ‘∆ ÿ ‡πæ‡ ‘∂ ‘ÈÕ ÂÒ≈’ Á∂
I@ ÍzÂ∆Ù ’≈È √À’√ √Óæ«√¡≈Úª ‘∆ ‘ÈÕ ÓÈ ÍÃÌ≈Ú ’≈È ÓÈ≈«¬¡≈ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È∂ ¡À«√‚ ¡Â∂
È≈ÓÁ∆, ˪Â, «Ùÿ ÍÂÈ, ’Ó˜Ø∆, √πÍÈÁØÙ, ⁄ÓÛ∆ Ø◊, ◊Ó∆ ÏÚ≈√∆, Ùπ’≈‰»¡ª Á∆ ’Ó∆, Ò’Ø«¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À, ¡Â∂ «¬√ «ÁÚ√ Á≈ Ó∞µ÷ Ï∂«√’ ÍÃÂ∆«’á≈Úª “Â∂ ÍÃÔØ◊
Á≈ «¬Ò≈˜ ’Ú≈¿πÕ ¿∞Á∂√ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ ’∆Â∂ . «¬√ Ó∆«‡ø◊ Á∂ ¡≈ÔØ‹È
«Ú«◊¡≈È ÍÃÂ∆ ¡≈’√ ’È≈ «Ú⁄ ’∞Ò«ÚøÁ ’Ω, «ÍÃÔø’≈,
È؇: «¬ßÁ∆ Á≈ ‡∂‚≈ÍÈ, «„æÒ≈͉ ¡Â∂ √ß◊≈¿πÍÈ Á≈ «¬Ò≈‹ ’Ú≈¿πÕ
È∂Û∂ Íπ≈‰≈ Ê≈‰≈ «√‡∆, ∂ÒÚ∂ Ø‚ Óπ’Â√ ‘ ؘ «ÓÒØ∫- ¡Â∂ ÍÃ∂« ’È≈ ¡Â∂ ÒØ’ª ˘
«Ú«◊¡≈È ¡Â∂ «Ú«◊¡≈È’
¡È∆Â≈ ’∞Ó≈∆, Íê⁄Ò, ÓÈ∆√≈
√Ó≈, Á«ÚøÁ ’Ω, «ÓµÂ≈Ò∆
(‚≈’‡) ÓØ: IHADD-GFDDD, GE@HDECH@@ ‚≈. ¡ÚÂ≈ «√ßÿ, ‚≈. ¡ÀÎ.¡À√ IE@AC-A@AAA, ÓÙÚ≈ Óπ¯Â ÒÚØ∫ ÍÃ≈ÍÂ∆¡ª ÂØ∫ ‹≈‰» ’Ú≈¿∞‰≈ ‘ÀÕ ≈‰∆, ÍÃÌ‹Ø ’Ω ¡Â∂ «È√≈
√≈‘Ó‰∂ Ïæ√ √‡À∫‚ √z∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï, ‘ Ó∆˜ª Á≈ Ȫ ÍÂ≈ ◊πÍ «¬√ «ÁÚ√ ˘ ÓÈ≈¿∞∫«Á¡ª «ÓµÂÒ È∂ «¬√ «ÁÈ ˘ Ï‘∞Â
‘ Ó∆˜ Á≈ È≈Ó ÍÂ≈ A@@ ÍzÂ∆Ù ◊πÍ æ«÷¡≈ ‹≈Á≈ ˛ æ«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡ÀÂÚ≈ Ú∆ ÷πæÒ≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª È∂ «Ú«◊¡≈È ÚË∆¡≈ „ø◊ È≈Ò ÓÈ≈¿∞‰ «Ú⁄
È≈Ò √ÏøË ڵ÷-Úµ÷ Í∂√’≈∆¡ª √‘≈«¬Â≈ ’∆Â∆Õ

ÓπÁ’, Íz’≈Ù’ ¡Â∂ √Ú≈Ó∆ ÍπßÈ∆ ’Ω È∂ ÁÀ«È’ Ì≈√’ «Ízß«‡ß◊ ÍzÀ√ Ï«·ß‚≈ ÂØ∫ ¤ÍÚ≈ ’∂ Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ Á¯Â, ÂπÒ√∆ ≈Ó √‡∆‡ Ùz∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï ÂØ∫ Íz’≈«Ù ’∆Â≈Õ
 3 Ùz∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï ¡ÀÂÚ≈ , BH ÎÚ∆ ,B@BA Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ
√z∆ ◊π± «ÚÁ≈√ ‹∆ È∂ ¡≈͉≈ ͱ≈ ‹∆ÚÈ √ϵ Á∂ ÌÒ∂ Â∂ ⁄ÛÁ∆’Òª Ò¬∆ Ò≈«¬¡≈ Ìø‚≈ª Ì◊ Ú∆Á≈√ ‹∆ Á≈ FDDÚª
√≈Á◊∆ Ì«¡≈ «ÏÂ≈«¬¡≈ : “’≈’≈ Ï≈Û” Ë≈«Ó’, √Ó≈«‹’ “Â∂ «√¡≈√∆ √÷√∆¡Âª È∂ Ì∆ ‘≈‹∆ Íz’≈٠ͱÚ ÓÈ≈«¬¡≈ √ø‹∆Ú ‡∆È≈ ÷Ó≈‰Ø∫ BGÎÚ∆(«ÚøÁ «√øÿ «√ºË±) Ì◊ Ú∆Á≈√
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆ „∆◊ª, ÚÍ≈ Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á≈ FDDÚª Íz’≈٠ͱÚ Ú∆Á≈√ Óø«Á √≈‘Ó‰∂
(Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß «√ßÿ) - Óø‚Ò Á∂ ÍÃË≈È ÷øÈ≈ Ϻ√ √‡À∫‚ ÷Ó≈‰Ø∫ «Ú÷∂ ˱ÓË≈Ó È≈Ò ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√
√Ê≈È’ ◊Ø«È¡≈‰≈ Ø‚ √«Ê √z∆ ◊π± Ó∂√ Óµ’Û , È◊ ÓΩ’∂ Í«‘Ò≈ ¡≈÷ø‚ Í≈· √≈«‘Ï Á∂ Í≈¬∂ ◊¬∂ ¿πÍø Í≈·∆ «√øÿª
«ÚÁ≈√ Óß«Á «Ú÷∂ √z∆ ◊π± «ÚÁ≈√ ’Ω√Ò ≈ÓÍ∞≈ Á∂ ÚºÒØ∫ ’∆ÂÈ ’’∂ ¡≈¬∆¡ª √ø◊ª ˘ «È‘≈Ò ’∆Â≈ «◊¡≈ ¡Â∂
«Ú’≈√ √Ì≈ ¡Â∂ ÈΩ‹Ú≈È ÍzÌ≈ Î∂∆ √≈Ï’≈ ÍÃË≈È Ì◊ Ú∆Á≈√ ‹∆ Á∂ ‹∆ÚÈ Ï≈∂ «Ú√Ê≈ͱÚ’ ⁄≈ȉ≈
√Ì≈ ÚæÒØ∫ √z∆ ◊π± «ÚÁ≈√ ‹∆ Á≈ √∞È∆Ò «Ïµ‡≈, Í≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ «ÚÙ∂√ ÂΩ ”Â∂ Í‘πø⁄∂ ÷Ó≈‰Ø∫ Á∂ ÈÚ∂ ω∂
Íz’≈Ù ÍπÏ ÏÛ∆ ÙË≈ Â∂ ˱ÓË≈Ó Ê≈‰≈ Î»Ò Á∂ Ó∞µ÷∆ Ú≈‚ ÈøÏ B Á∂ ’Ω√Ò ◊π«øÁ «√øÿ √ØÈ∆, Ú≈‚ ÈøÏ I Á∂
È≈Ò ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÁΩ≈È ‘Ïø√ «√øÿ, ’Ω√Ò ÏÒ‹∆ ’Ω «√ºË±, ≈‹∆Ú ¡≈‘±‹≈ ’Ω√Ò Ú≈‚ ÈøÏ
Óß«Á «Ú÷∂ √z∆ ¡÷ø‚ Í≈· √≈«‘Ï ‹∆ Á∂ ‡À«Î’ «¬ø⁄≈‹ H, ÓÈ‹∆ ’Ω ’Ω√Ò Ú≈‚ ÈøÏ AA, √π÷«ÚøÁ «√øÿ ’≈’≈
ÌØ◊ Ú∆ Í≈¬∂ ◊¬∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¡≈Ó ≈ÓÍ∞≈ Î»Ò Á∂ ’Ω√Ò Ú≈‚ ÈøÏ AB ¡Â∂ ‘Á∆Í «√øÿ fiø‚≈ ’Ω√Ò Ú≈‚
¡≈ÁÓ∆ Í≈‡∆ Á∂ «‹Ò∑≈ ÍzË≈È ‹◊Á∂Ú ≈ÓÍ∞≈ λÒ, BG ÎÚ∆ (◊∞ÍÃ∆ Ó∞µ÷∆ ◊∞ÍÃ∆ «√øÿ ◊Ø≈, ‡À«Î’ ÈøÏ AC ¡≈«Á ˘ Ú∆Á≈√ Óø«Á ÍzÏøË’ ’Ó∂‡∆ ÚºÒØ∫ «√Í≈˙
«√ßÿ ÏªÓ ¡Â∂ √∆È∆¡ ¡≈◊± ‹◊Á∆Í ÷Ø÷)-ÈÀ√ÈÒ ‘≈¬∆Ú∂ Â∂ √«Ê Ó≈’∆‡ «¬ø⁄≈˜ Ì◊ª Ì≈¬∆ ’≈ Á∂ Ó∞µ÷∆ √≈«‘Ï Í≈ ’∂ √ÈÓ≈«È ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬‘Ȫ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √«‘
«√ßÿ “’≈’≈ Ï≈Û” È∂ Óß«Á «Ú÷∂ «Ú÷∂ ‡µ’ Ô»È∆¡È ≈ÓÍ∞≈ Î»Ò Á∂ √∞÷«‹øÁ «√øÿ ÷Ø√≈, È◊ ’Ω∫√Ò Á∂ ‘Ø Ú∆ ÓØ‘Ú «Ú¡’Â∆¡ª Á≈ ’Ó∂‡∆ ÚºÒØ∫ «√Í≈˙ √≈«‘Ï
Í‘ßπ⁄’∂ «‹æÊ∂ ◊π± ‹∆ Á≈ ¡≈Ù∆Ú≈Á √≈Ï’≈ ÍÃË≈È Â∂ √∆È∆¡ ’ª◊√∆ ≈ÓÍ∞≈ Î»Ò Á∂ Ó∆ ÍÃË≈È √∞‹∆ Í≈ ’∂ √ÈÓ≈È ’∆Â≈ «◊¡≈Õ ÍØz◊≈Ó Á∆ √Ó≈ÍÂ∆ ¿πÍø ◊π±
Íz≈Í ’∆Â≈ ¿πæÊ∂ ‘∆ ͱ∆ √ß◊Â È±ß «¬√ ¡≈◊» ÌØÒ≈ √Óª È∂ ¡≈͉∆ Ó≈’∆‡ «√øÿ ‹∆Â, √∆È∆¡ ’ª◊√∆ ¡≈◊» Á≈ ¡Âπº‡ ¶◊ ÚÂ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ √Ó±‘ ’Ó∂‡∆ ÓÀ∫Ï
¿πÈ∑ª È∂ ’¬∆ Ì◊Â∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ÍzË≈È ‹◊Á∂Ú «√ßÿ ÏªÓ ¡Â∂ ‹◊Á∆Í
«ÁÈ Á∆ ÚË≈¬∆ «ÁæÂ∆Õ «Ú÷∂ √ϵ Á∂ ÌÒ∂ Â∂ ⁄ÛÁ∆’Òª Ò¬∆ ¡ÓÈÁ∆Í «√øÿ ¡ÓÈ≈ ÷≈Ò√≈ «Íø‚ ¡Â∂ «¬Ò≈’≈ «ÈÚ≈√∆ ‘≈‹ ‘ج∂Õ
√ßÁ∂Ùª 鱧 ¡≈͉∂ Ò∂÷‰ Á∂ ‹«¬∂ «√ßÿ “’≈’≈ Ï≈Û” Èß± ◊π± Ó‘≈≈‹ Á∆
«¬√ ÓΩ’∂ ¡≈͉∂ √ßÏØËÈ ”⁄ «‹Ò∑≈ Ìø‚≈ª Ò≈«¬¡≈ Õ «¬√ ÓΩ’∂ «‹Ê∂ «¬Ò≈’∂ ≈ÓÍ∞≈ , ‘«øÁÍ≈Ò «√øÿ √µÂØ, ÌØÒ≈
¡≈͉∂ Ì◊ª ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ ÒØ’ª Á∂ ‘≈˜∆ «Úæ⁄ «√ØÍ≈ Ì∂∫‡ ’∆Â≈Õ «¬√
ÍzË≈È ‹◊Á∂Ú «√ßÿ ÏªÓ ¡Â∂ √∆È∆¡ Á∆¡ª Úµ÷ Úµ÷ Ë≈«Ó’ ,√Ó≈«‹’ Â∂ «√øÿ Ó«‘≈‹, ’ª◊√∆ ¡≈◊» √∞«øÁ
Ò¬∆ ¬∆ÙÚ Á∂ Íz«Â Íz∂Ó Ì≈Ú È±ß ÓΩ’∂ ¡Âπæ‡ ¶◊ ÚÂ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ
¡≈◊± ‹◊Á∆Í «√ßÿ “’≈’≈ Ï≈Û” È∂ «√¡≈√∆ √÷√∆¡Âª È∂ ‘≈˜∆ Ì∆ ¿∞µÊ∂ ’≈Ò≈ ≈¬∆¡≈, √∆È∆¡ ’ª◊√∆ ¡≈◊»
Á√≈«¬¡≈Õ ¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ◊π± ‹∆ È∂ «¬√ ÓΩ’∂ ’Ω∫√Ò ◊π«ÏßÁ ’Ω ÍÂß◊≈,
¡≈«÷¡≈ «’ √z∆ ◊π± «ÚÁ≈√ ‹∆ AEÚ∆∫ ¡Ò‡≈‡À’ √∆«Óø‡ ÎÀ’‡∆ Á∂ Ò≈¬∆È ¡√Ø’ ’∞Ó≈ ¡≈Û∑Â∆¡ª, Í∆¡≈‡∆√∆ ÂØ
‘Ó∂Ù≈ √≈Á≈ ‹∆ÚÈ ÏÂ≈«¬¡≈ ¡Â∂ Í≈·∆ √ÚÈ «√ßÿ, ÏÒ«‹ßÁ «√ßÿ,
√Á∆ Á∂ «¬æ’ Ó‘≈È, Á≈Ù«È’, ’Ú∆, ‘À‚ ’∂.’∂. √Óª, ¡ÈøÁ √Óª, ’∞ÒÚø «√øÿ Óø◊∆, Â√∂Ó √Óª ÍÃË≈È
√Ó≈‹ Á∂ ÒØ’ª 鱧 Ú∆ «¬æ’ ÚË∆¡ª √∂Ë √Ø鱧 «√ßÿ, ‘Íz∆ «√ßÿ, «ÌßÁ «√ßÿ,
√Ó≈‹ √πË≈’ ¡Â∂ Ì◊Ú≈È Â∂ ‹∆.Í∆.«√øÿ (¡’≈¿±‡À‡), √È≈«¬‹ Á∂ ◊¿±√≈Ò≈ Â∂ ‹µ√∆ „Í≈Ò∆ ÂØ «¬Ò≈Ú≈
«ÁæÂ∆Õ ¿πÈ∑ª ◊π± ‹∆ Á∂ «Á÷≈¬∂ √Â∂ ÏÒ«ÚßÁ «√ßÿ, «Ízß : «¬ßÁ «√ßÿ,
¡ÈπÔ≈¬∆ √ÈÕ ¿π‘ «¬æ’ Ï‘π ‘∆ ÚÈ ’∞Ó≈ √Óª, ¡Ó∆ ⁄øÁ Â∂ ≈Ó «¬Ò≈’∂ Á∆¡ª È≈ÓÚ √÷√∆¡Âª È∂
”Â∂ ⁄æÒ‰ Ò¬∆ √Ì È±ß ¡Í∆Ò ’∆Â∆Õ ‹ÒΩ «√ßÿ, ¡Ó‹∆ «√ßÿ, ÓÈ‹∆Â
Ó‘≈È «È◊π‰ √ßÍz≈«Á Á∂ √ß √È «√øÿ ¡≈«Á ‘≈‹ ‘∂Õ ‘≈‹∆ Ì∆Õ¡÷∆ Â∂ √∆È∆¡ ’ª◊√∆
«¬√ ÓΩ’∂ «Ú’≈√ √Ì≈ Á∂ ÍzË≈È ÓÁÈ È≈‘, ’πÒÚ∆ «√ßÿ, «Úæ’∆ È≈‘
«‹È∑ª È∂ ¿πæÂ Ì≈ Ì◊Â∆ ¡ßÁØÒÈ «¬√ ÓΩ’∂ ‘ØȪ ÂØ «¬Ò≈Ú≈ ¡≈◊» ÌØÒ≈ √Óª È∂ ¡≈¬∆¡≈ √≈∆¡ª
«√ßÿ È∂ ¡≈¬∆ ‘ج∆ √ß◊ Á≈ ËßÈÚ≈Á ¡≈«Á Úæ‚∆ «◊‰Â∆ ”⁄ √ß◊ ÓΩ‹±Á
Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ’∆Â∆ √∆Õ ¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ Ó≈’∆‡ ’Ó∂‡∆ ≈ÓÍ∞≈ Î»Ò Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ √÷√∆¡Âª Á≈ ËøÈÚ≈Á ’∆Â≈Õ
’«Á¡ª ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆ Í≈‡∆ Á∂ «‹Ò∑ª √∆Õ

√øÔ∞’ ÓØ⁄∂ È∂ Ì◊ Ú∆Á≈√ Á≈ ‹ÈÓ «√‘ ¡Â∂ «√º«÷¡≈ Á∂ √’≈∆ «√√‡Ó ˘ √∞Ë≈È «Úº⁄ Í≥‹≈Ï √’≈ Ï∞∆ Âª ¡√ÎÒ:√≥ËÚª
«Á‘≈Û≈ ¡Â∂ ÏØ√ Á≈ √‘∆Á∆ «Á‘≈Û≈ ÓÈ≈«¬¡≈ ‘√ÍÂ≈Ò
‹∆‹∆¡Àº√ ÓÀ‚∆’Ò
”⁄ Í∞º‹ ’∂ Ó∆˜ª
≈ÓÍ∞≈ λÒ,BGÎÚ∆(◊∞ÍÃ∆ ÷Ø÷)
√øÔ∞’ «’√≈È ÓØ⁄∂ Á∂ √µÁ∂ Â∂ ¡µ‹ ≈ÓÍ∞≈ λÒ
Á∂ ∂Ò ÓØ⁄∂ ¡øÁ ¡Â∂ Ï«·ø‚≈ ≈ÓÍ∞≈ Ó∞µ÷
Ó≈◊ Â∂ «Ò≈«¬ø√ ÍøÍ ¡µ◊∂ Ì◊ Ú∆Á≈√ Á≈
FDDÚª ÍÃ’≈√ ¿∞Â√Ú ¡Â∂ «¬È’Ò≈Ï∆ √∞Ì≈√
⁄øÁ ÏØ√ Á≈ √‘∆Á∆ «Á‘≈Û≈ ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ
∂Ò ÓØ⁄∂ ˘ ‹«Ò∑≈ ÍÃË≈È ÏÒÁ∂Ú «√øÿ Ì≈¬∆»Í≈
, √∞÷«ÚøÁ «√øÿ
Ì≈¬∆»Í≈,ÏÒ≈’ ÍÃË≈È
ÏÒ«ÚøÁ «√øÿ ÎΩ‹∆
‹∂·»’∂ , √∞‹∆ «√øÿ
ØÓ≈‰≈, «¬È’Ò≈Ï∆
’∂∫Á Íø‹≈Ï Á∂ ‘Ó∂√
’∞Ó≈ ≈ÓÍ∞≈ , ÓÈ‹∆Â
’Ω ’≈ÛÚ≈Ò≈
,¡Ó‹∆ ’Ω Ï∞‹
Ó≈È√≈, ‡∆ ¡À√Ô» Á∂
◊∞’∆ «√øÿ, Ï∆’∂Ô»
«√µË∞Í∞ Á∂ √≈Ë≈ «√øÿ
÷Ø÷, ‹◊Á∂Ú «√øÿ
Ï∞‹ Ó≈È√≈‘∆¡≈
,Ï∆’∂Ô» ‚’Ω∫Á≈ Á∂ Ó∂Ú≈
«√øÿ «◊µÒ ’Òª, √∞÷Á∂Ú «√øÿ √∂ÒÏ≈‘ ‘Ïø√
«√øÿ Î»Ò , Ï‘≈Á «√øÿ ÈøÏÁ≈ √ ‰‹∆Â
«√øÿ Ó«‘≈‹ Í∂∫‚» Ó‹Á» Ô»È∆¡È È∂ √øÏØËÈ
’∆Â≈Õ‹Á«’ «Ò≈«¬ø√ ÓØ⁄∂ ˘ Ì≈«’Ô» ¬∂’Â≈
‚’Ω∫Á≈ Á∂ √∆È∆¡ ¡≈◊» Ó≈√‡ √∞÷Á∂Ú «√øÿ
‹ÚøË≈, ‘ÍÃ∆ ’Ω ‹∂·»’∂, ’Ó‹∆ ’Ω ‹∂·»’∂,
ÏÒ«‹øÁ ’Ω ≈ÓÍ∞≈, ‹◊Á∂Ú ≈ÓÍ∞≈,Ï»‡≈
«√øÿ ϵÒ∑Ø,Â∂‹≈ «√øÿ «ÍµÊØ, ¡Â∂ ◊∞Ò≈Ò «√øÿ
‡ª‚∆¡ª È∂ √øÏØËÈ ’∆Â≈Õ ¿∞’ √≈∂ Ï∞Ò≈«¡ª
«’‘≈ «’ ◊∞» «ÚÁ≈√ ‹∆ ¤∂ √Á∆¡ª Í«‘Òª
¡«‹‘∂ √Ó≈‹ Á∆ «√‹‰≈ ’È∆ ⁄≈‘øÁ∂ √È, «‹√
«Úµ⁄ ÓÈ∞µ÷ ‹≈ Í≈ ÂØ∫ Ó∞’ ¿∞µ⁄≈ È∆Úª
‘√ÍÂ≈Ò ”⁄ Á¯Â∆
√‡≈Î Á∆ ÿ≈‡ ’≈È
ÒØ’ ¡≈͉∆¡ª
ÓØÏ≈«¬Ò, Ú‘∆’Ò ¡Â∂ ‘Ø ‹»∆
⁄∆˜ª Á∆ ⁄Ø∆ Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª ¡≈Ó
Ú≈Í ‘∆¡ª ‘È Í ‘√ÍÂ≈Ò,
◊∆Ï È≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «’√∂ Â∂ ’ج∆ ≈‹√∆ ‹∞ÒÓ È≈
‘ØÚ∂Õ ◊∞» ‹∆ È∂ √µ⁄∆ √∞µ⁄∆ «’ ’È ÓÈ∞µ÷∆ Á∆¡ª √∞‰∆¡ª Ó∞Ù«’Òª Î≈¬∆Òª, ’≈‚,
Î∆√ª ‹Óª ’Ú≈¿∞‰
«˜Ò≈ ÍÃÙ≈√È ¡Â∂ √≈‚∆ √»Ï≈
√’≈ ÒØ’ª Á∆¡ª «¬‘Ȫ Á∞º÷
‘ÓÁÁ∆ Â∂ «‘Á∂ Á∆ «ÈÓÒÂ≈ Á≈ √øÁ∂√ ’؇’ͱ≈, BG ÎÚ∆ (Ó«‘≥Á∆ºÂ≈) Ò¬∆ ÿ≥«‡¡ªÏºË∆ Â’Ò∆¯ª ÂØ∫ Ï∂÷Ï ‘ÈÕ
«ÁµÂ≈Õ ◊∞» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ È∂ ¿∞È∑ª Á∆ Ï≈‰∆ ˘ :- ÒØ’ª ˘ ⁄≥◊∆¡ª «√‘ ¡Â∂ «√µ«÷¡≈ «¬≥‹≈ ’È Ò¬∆ √≥ËÚª È∂ Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª ˘ √≈Ê
ÏÛ∂ √«Â’≈ È≈Ò ◊∞» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï «Úµ⁄ Ú∆ Á‹ √‘»Òª Á∂‰≈ √’≈ª Á≈ Óº∞„Ò≈ Î˜ Әϻ ‘ÈÕ ¿∞Ȫ Á∂‰ Á∆ ¡Í∆Ò ’«Á¡ª «’‘≈ «’
’∆Â≈ Õ Í ¡µ‹ Òµ÷ª ÒØ’ Ú«‘Óª-ÌÓª «Úµ⁄ ‘∞≥Á≈ ‘À Í √≈‚∆¡ª √’≈ª «¬‘ ÁØÚ∂∫ Ú≈¬∆√ ⁄ª√Ò, Í≥‹≈Ï ”⁄ ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆ Í≈‡∆ Á∆
◊√∂ ‘ج∂ ‘È ¡Â∂ ‘µ’ √µ⁄ Á∆ ’Ó≈¬∆ Í∞‹≈∆ Î˜ «ÈÌ≈¿∞‰ ”⁄ Ï∞∆ Âª ¡√ÎÒ «√ºË ÓÀ‚∆’Ò √∞Í‚À∫‡ √’≈ ¡≈¿∞‰ ¿∞Í≥ √Ì ÂØ∫
‘ج∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ «Ú⁄≈ ◊∞» ◊Ø«ÏøÁ √Ó∂ ‘Ø ¿∞º⁄ Í«‘Ò≈ ’ÁÓ √’≈∆ «√‘ ¡Â∂
«√øÿ ÓÀ‚∆’Ò ‘√ÍÂ≈Ò Î∆Á’؇ ”⁄ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∂ «√º«÷¡≈ √‘»Òª ˘ Í«‘Ò∂ È≥Ï ”Â∂
Ó∆˜ª Á∆¡ª Á∞µ÷ Â’Ò∆¯ª √∞‰È Í∞µ‹∂ «Ë¡≈È ”⁄ ¿∞’ ÒÀ ’∂ ¡≈¿∞‰ Á≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√
¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆ Í≈‡∆ Á∂ «’√≈È «Úø◊ Á∂ Ó≈ÓÒ≈ «Ò¡≈¿∞∫«Á¡ª Áº«√¡≈ «’ √≈∂ ÁÚ≈¬∆¡ª ‘√ÍÂ≈Ò ¡≥ÁØ∫ È≈ «ÓÒ‰ ÓΩ’∂ ¿∞È≈ È≈Ò «˜Ò≈ ¬∆ÚÀ∫‡ ÓÀÈ∂‹
√»Ï≈¬∆ ÍÃË≈È ¡Â∂ «ÚË≈«¬’ ’∞ÒÂ≈ ’≈¿±∫‡ ⁄≈Ò» ’È Á∆ ÒØÛ ‘À ª «’ ’’∂ Ï≈‘Ø∫ Ó«‘≥◊∂ Ì≈¡ ÷Ã∆Á‰ Ò¬∆ ÒØ’ ÓÈÁ∆Í «√≥ÿ ÓΩ∫◊≈ ¡Â∂ ÓÈÍÃ∆ «√≥ÿ
«√≥ÿ √≥ËÚª È∂ Ó∆‚∆¡≈ ’Ó∆¡ª È≈Ò Ó∆˜ Á∂ Ú≈√ª ˘ ÷º‹Ò-÷∞¡≈ È≈ Әϻ ‘Ø ‘∂ ‘È, Ó∆˜ª Á∂ Ú≈√ª È∂ Ë≈Ò∆Ú≈Ò ¡≈«Á Ú∆ ‘≈˜ √ÈÕ
√ªfi∂ ’«Á¡ª º÷∂Õ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ «’ ‘؉≈ ÍÚ∂Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÒØÛ∆∫Á∆¡ª Áº«√¡≈ «’ ‘√ÍÂ≈Ò ¡≥ÁØ∫ ÒØ’ª Á∂ ÍÀ√∂,
«Íø‚ ÏÒÓ◊Û «Ú÷∂ ¡≈Ô»ÙÓ≈È Ì≈ √µÏ «√‘ ¡À√Ï∆¡≈¬∆ ÏÀ∫’ È∂ ◊Ã≈‘’ª ˘ √ÚÀ
Ï∆Ó≈ ÔØ‹È≈ √ÏøË∆ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈ «ÚÙ∂Ù ’À∫Í «ÈË∆ ÔØ‹È≈ Á∆ ‹≈‰’≈∆ «ÁµÂ∆
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï BG
ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ
√«Ú√) Íø‹≈Ï √’≈ ÚµÒØ∫
Ú◊ ˘ Ò∞‡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÓΩ’∂ Á∆¡ª ‘’»Óª «’Â∆
¡≈Ô»ÙÓ≈È Ì≈ √µÏÂ
ÒØ’ª Á∆ Ò∞µ‡ ’ ‘∆¡ª ‘ÈÕ Ï∞Ò≈«¡ª È∂
«√‘ Ï∆Ó≈ ÔØ‹È≈ «‘Â
¡‹≈Á∆ Á∆ Ò«‘ «Úµ⁄ ’∞Ï≈È∆ Á∂‰ Ú≈Ò∂
ω≈¬∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ’≈‚ª ÍÃÂ∆
«’Â∆ «’√≈È Í≈‡∆ Á∂ ‹∞fi≈» √∞Ì≈√ ⁄øÁ ÏØ√
ÒØ’ª ˘ ‹≈◊»’ ’È Ò¬∆ BH
Á∆ Á∂√ ˘ ¡Á∞µÂ∆ Á∂‰ Â∂ ⁄≈ȉ≈ Í≈¿∞∫«Á¡ª
ÎÚ∆ µ’ «ÚÙ∂√ ‹≈◊»’Â≈
«’‘≈ «’ Ò∞µ‡ Ó∞’ √Ó≈‹ Á∆ «√‹‰≈ Ò¬∆
Ó∞«‘øÓ ⁄Ò≈¬∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ «‹√
‹»∆ ‘À «’ √∞Ì≈√ ⁄øÁ ÏØ√ ¡Â∂ Ì◊ Ú∆Á≈√
Á∂ «‘ ÒØ’ª ˘ «¬√ ÔØ‹È≈
ÚÒØ∫ «Á÷≈¬∂ √Â∂ Â∂ ⁄µÒ ’∂ ’≈Ò∂ ÷∂Â∆ ’≈˘Èª Á∂ √Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG Íø’‹ ◊∞ÍÂ≈, ¯∆Ò‚ ¡¯√
√ÏøË∆ ‹≈‰» ’Ú≈¿∞‰ Ò¬∆
÷≈ÂÓ∂ µ’ Ò«Û¡≈ ‹≈Ú∂Õ ÏÒÁ∂Ú «√øÿ Óø‚∆’Òª ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, È∂Ù ’∞Ó≈ Â∂ È◊ ’Ω∫√Ò Á∂
÷∂Â∆Ï≈Û∆ «ÚÌ≈◊ ÚÒØ∫ «Íø‚
È∂ ¡Â∂ ‡∆¡À√Ô» Á∂ ◊∞’∆ «√øÿ È∂ √π÷Úß «√ßÿ)-√Ê≈È’ Ï«·ø‚≈ ¡«Ë’≈∆¡ª È∂ ÒØ’ª ˘ √ÚÀ
ÏÒÓ◊Û «Ú÷∂ ¡≈Ô»ÙÓ≈È
«¬È’Ò≈Ï∆ ◊∆ Í∂√ ’∆Â∂Õ Ø‚ √«Ê Ì≈Â∆ √‡∂‡ ÏÀ∫’ «ÈË∆ ÔØ‹È≈ Á∂ Ò≈Ì Â∂
Ì≈ √µÏ «√‘ Ï∆Ó≈
Á∆ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ «Ú’≈√ √≈ı≈ ¡ÍÒ≈¬∆ ’È Á∆ ‹≈‰’≈∆
ÔØ‹È≈ ’À∫Í Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ

Ó∞’Â√ “⁄ «¬’ ’ØØÈ≈ Í≈˜∂«‡Ú ’∂√ Á∆ Í∞Ù‡∆

√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ
Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß «√ßÿ) «ÓÙÈ Î«Â‘ «‘Â
’Ø«Ú‚-AI √ÏøË∆ «√‘ «ÚÌ≈◊ ÚµÒØ∫ Í»∆
ÂÈÁ∂‘∆ È≈Ò ’øÓ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «√‘Â
«ÚÌ≈◊ Á∂ ¡«Ë’≈∆¡ª È∂ ‹≈‰’≈∆ «Áø«Á¡ª
Áµ«√¡≈ «’ «˜Ò∑≈ √Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï “⁄ A ‘Ø
«Ú¡’Â∆ ’ØØÈ≈ Í≈˜∂«‡Ú Í≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
«˜Ò∑∂ “⁄ ‘∞‰ µ’ IH ’ØØÈ≈ Í≈˜∂«‡Ú
«Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ÓΩ ‘Ø ⁄∞µ’∆ ‘ÀÕ ÙÈ∆Ú≈ ˘
«˜Ò∑∂ ¡øÁ Í≈«¬¡≈ «◊¡≈ A ’ØØÈ≈ Í≈˜∂«‡Ú
«Ú¡’Â∆ «◊µÁÛÏ≈‘≈ È≈Ò √Ïø«Ë ‘ÀÕ «˜Ò∑∂
“⁄ ‘∞‰ ¡À’«‡Ú Ó∆˜ª Á∆ «◊‰Â∆ CA ‘Ø ◊¬∆
‘ÀÕ «˜Ò∑∂ Ì “⁄Ø∫ ‘∞‰ µ’ ’∞Ò IABAC √À∫ÍÒ
Ò¬∂ ◊¬∂ ‘È «‹È∑ª “⁄Ø∫ HFFAD ÒØ’ª Á∂ √À∫ÍÒ
Ë≈’ «’√≈È, ¡À’∆‚∂«‡‚ ÍÃÂ∆ √≈Ò Ó∞¯Â «¬Ò≈‹ Á≈
«¬√ ÓΩ’∂ ‚≈. ‘ÓÈ‹∆ ¡Â∂ Í∆Ò∂ ’≈‚ Ë≈’ Ò≈Ì ÒÀ‰ Ò¬∆ «‹√‡‚ ÚµÒØ∫ ◊Ã≈‘’ª ˘ ’∂∫Á √’≈ «ÁµÂ∆Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘ØȪ
«√øÿ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ «Ú’≈√ ¡¯√ ͵Â’≈, ¡≈Ï’≈∆ ¡Â∂ ‡À’√ ’Ú≈ √’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ÓΩ’∂ ÚµÒØ∫ ⁄Ò≈¬∆ ‹≈ ‘∆ √ÚÀ «ÈË∆ √’≈∆ ÔØ‹È≈Úª Á∆ Ú∆
È∂ Áµ«√¡≈ «’ «‹Ò∂ Á∂ «‹‘Û∂ «ÚÌ≈◊ È≈Ò «‹√‡‚ ¤Ø‡∂ √ÚÈ‹∆ «√øÿ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ ÔØ‹È≈ Á∆ ‹≈‰’≈∆ Á∂‰ ‹≈‰’≈∆ √ªfi∆ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
Ú√È∆’ª ’ØÒ √Ó≈‡ ≈ÙÈ ÚÍ≈∆ ¡≈«Á ‘È, ¿∞‘ ¡≈͉∂ √‘≈«¬’, ÏØ‘Û «√øÿ √Íø⁄ «‘µÂ ’À∫Í Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈, ’À∫Í ÁΩ≈È ⁄≈ ◊Ã≈‘’ª Á∂
ÈÀ◊«‡Ú Í≈¬∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «˜Ò∑∂ “⁄Ø∫ ‘∞‰ µ’ ’∞µÒ
’≈‚, «’ «ÚÌ≈◊ È≈Ò ¡≈Í ˘ «¬ÈÍÀÈÒ‚ ‘√ÍÂ≈Òª ¡Â∂ √Ó»‘ ◊≈ÃÓ Íø⁄≈«¬Â Á∂ «‹√ «Úµ⁄ ÏÀ∫’ Á∂ ¡ÀÒ‚∆¡ÀÓ ¿∞’ ÔØ‹È≈ «‘ ÒØÈ Ú∆
CH@@ Ó∆˜ ·∆’ ‘Ø ’∂ ÿ ‹≈ ⁄∞µ’∂ ‘ÈÕ «˜Ò∑∂ «‹øÁ ’∞Ó≈, √≈ı≈ ÍÃÏøË’ Í≈√ ’∆Â∂ ◊¬∂Õ
«‹√‡‚ Ó‹Á», ‹∂ Î≈Ó «Úµ⁄ ÍÃÂ∆ Í«Ú≈ E Òµ÷ ∞ͬ∂ ÓÀ∫Ï Ú∆ ‘≈‹ √ÈÕ
“⁄ AEI √À∫ÍÒª Á∆ «ÍØ‡ ¡≈¿∞‰∆ ¡‹∂ Ï≈’∆
‘ÀÕ «√ÚÒ √‹È ‚≈. ø‹» «√ø◊Ò≈ È∂ «’‘≈ «’
«√‘ «ÚÌ≈◊ ÚµÒØ∫ ’Ø«Ú‚ AI √ÏøË∆ Ï≈∆’∆
È≈Ò ‹ª⁄ ÍÛÂ≈Ò ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ‘À ª ‹Ø ’ج∆
√z∆ ≈Ë∂ «¥ÙÈ
◊¿±Ù≈Ò≈ «Ú÷∂
Á√Â≈ √‹≈¿∞‰ Ó∞’≈Ï«Ò¡ª ”⁄ ÒÚ«‹≥Á «√≥ÿ ¡Â∂ ’ÓÒÍÃ∆ ’Ω Á∆ fi≥‚∆
Ú∆ ’ØØÈ≈ Í∆Û∑ ¤∞«Í¡≈ È≈ «‘ √’∂Õ ¿∞È∑ª ’πæ’Û Í«Ú≈ Á√Â≈ Á∆ Ó‘ºÂÂ≈ ¡Â∂ √«Â’≈ √Ï≥Ë∆ Ï∞Ò≈«¡ª Á∆¡ª «ÚÒº÷‰ Â’∆ª
ÒØ’ª ˘ ¡Í∆Ò ’∆Â∆ «’ ’ØØÈ≈ Ú≈«¬√ ÂØ∫
Ï⁄≈¡ Ò¬∆ Ó≈√’ Í≈ ’∂ µ÷Ø Â∂ ¡≈Í√∆ Á»∆
ÚæÒØ∫ √Ú≈Ó‰∆ Ì∂∫‡ ’؇’ͱ≈, BG ÎÚ∆ (Ó«‘≥Á∆ºÂ≈) :-
«Í¤Ò∂ «ÁÈ∆∫ √Ê≈È’ Ï≈Ï≈ Î∆Á È«√≥◊
ω≈ ’∂ µ÷∆ ‹≈Ú∂Õ «˜Ò∑≈ Ó≈√ Ó∆‚∆¡≈ ¡¯√ ’≈Ò‹ «Ú÷∂ ÓÀÈ∂«‹≥◊ ‚≈«¬À’‡ ‚≈
√∞÷ÓøÁ «√øÿ Â∂ ◊∞Â∂‹ «√øÿ È∂ «’‘≈ «’ ÓÈ‹∆ «√≥ÿ «„ºÒØ∫ ¡Â∂ «‚͇∆ ‚≈«¬À’‡
‹∂’ ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆ Ï≈‘Ò∂ √»Ï∂ ‹ª Á∂Ù ‚≈ ÍÃ∆ÂÓ «√≥ÿ ¤Ω’ Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò ◊∞±
◊Ø«Ï≥Á «√≥ÿ √‡º‚∆ √’Ò ÚÒØ∫ ’Ú≈¬∂ ◊¬∂
“⁄ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘À ª ¿∞√Á∆ √»⁄È≈ Â∞ø «√‘Â
Á√Â≈ √‹≈¿∞‰ Ó∞’≈Ï«Ò¡ª ÁΩ≈È ‚≈
«ÚÌ≈◊ ˘ «ÁµÂ∆ ‹≈Ú∂Õ
¡Ú∆«È≥ÁÍ≈Ò «√≥ÿ, ÈÚÈ∆ «√≥ÿ,

Í∞≈‰∆ ÍÀÈÙÈ Ï‘≈Ò∆ √øÿÙ

‰‹∆ «√≥ÿ ÷º⁄Û≈, ◊∞ÍÃ∆ «√≥ÿ
Ó∞’Â√, ‰‹∆ «√≥ÿ ‡ØÈ∆, ‘ÍÃ∆ «√≥ÿ
Í∆Â≈ √Ó∂ ں÷ Úº÷ Ï∞Ò≈«¡ª È∂ Á√Â≈

ÚµÒØ∫ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ ÀÒ∆ ¡µ‹

ÁØÁ≈, BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆
√ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) : Í∞≈‰∆
ÍÀÈÙÈ Ï‘≈Ò∆ √øÿÙ ’Ó∂‡∆
ÚµÒØ∫ ÍÀÈÙÈ Ï‘≈Ò∆ ˘ ÒÀ ’∂
BH ÎÚ∆ ˘ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂
ÀÒ∆ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ ÀÒ∆
«Úµ⁄ √Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï
«˜Ò∑∂ Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ Ú∆ Úµ‚∆
«◊‰Â∆ “⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ
«¬√ √ÏøË∆ ‹≈‰’≈∆
«Áø«Á¡ª ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈◊»
‰‹∆ ÌÒ≈¬∆¡≈‰≈ È∂
Áµ«√¡≈ «’ ‘ √’»Ò «Úµ⁄
Website : www.Punjabispectrum.com
Í‘∞ø⁄ ’∂ ÈÚ∆∫ ÍÀÈÙÈ È≈Ò ‘∆Õ «¬√ Ò¬∆ B@@D ÂØ∫
‹∞Û∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ «¬√ ÀÒ∆ Ï≈¡Á ÌÂ∆ ‘ج∂ √Ó»‘
«Úµ⁄ Í‘∞ø⁄‰ Ò¬∆ ¡Í∆Ò Ó∞Ò≈˜Ó BH ÎÚ∆ ˘ Úµ‚∆
’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª «’‘≈ «◊‰Â∆ «Úµ⁄ Í«‡¡≈Ò≈ Í‘∞ø⁄
«’ B@AG «ÚË≈È √Ì≈ Á∆¡ª ‘∂ ‘ÈÕ ¡≈◊»¡ª È∂ √’≈
⁄؉ ÁΩ≈È ’ª◊√ Í≈‡∆ È∂ ÍÃÂ∆ Ø√ «‹Â≈¿∞∫«Á¡ª Í∞≈‰∆
«¬‘ Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈ √∆ «’ ‹∂ ÍÀÈÙÈ √’∆Ó Ï‘≈Ò ’È Á∆
¿∞È∑ª Á∆ Í≈‡∆ Á∆ √’≈ Óø◊ ’∆Â∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¿∞È∑ª
Íø‹≈Ï ¡øÁ ¡≈¬∆ ª ¡√∆∫ È≈Ò √∞÷Á∂Ú Ó∞’Â√,
Í∞≈‰∆ ÍÀÈÙÈ Ï‘≈Ò ’ª◊∂ Á«ÚøÁ Ì∞µ‡∆Ú≈Ò≈, ◊∞ÍÃ∆Â
Í D √≈Ò Ï∆ ‹≈‰ Â∂ Ú∆ Ò∞‘≈≈, √∞÷≈Ó ’≈¿∞‰∆,
√’≈ ÚµÒØ∫ «¬√ √ÏøË∆ ’ج∆ ◊∞Á∂Ú ’≈¿∞‰∆, Ò÷«ÚøÁ
Ú∆ ’≈Ú≈¬∆ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ Ì∞µÒ ‘≈˜ √ÈÕ
Email : spectrumpunjabi@gmail.com
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG
ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈,
√π÷Úß «√ßÿ) √Ê≈È’ ÓÒ؇
Ø‚ √«Ê √z∆ ≈Ë∂ «¥ÙÈ
◊¿±Ù≈Ò≈ «Ú÷∂ ≈‹ ’πÓ≈
’πæ’Û È∂ ¡≈͉∂ Ï∂‡∂ Á∂ «Ú¡≈‘
Á∆ Ú∂◊zß„ ¡Â∂ ÍØÂ∆ Á∂ ‹ÈÓ
«ÁÈ ÓΩ’∂ Í«Ú≈ √Ó∂ ◊¿±¡ª
鱧 √Ú≈Ó‰∆ Ì∂∫‡ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
«¬√ √ßÏßË∆ ‹≈‰’≈∆
«Áß«Á¡ª √∂Ú≈Á≈ª È∂ Áæ«√¡≈
«’ ≈‹ ’πÓ≈ ’πæ’Û È∂ ¡≈͉∂
Í«Ú≈ √Ó∂ ͫ‘Ò≈ «ÚË∆
ͱÚ’ ͱ‹È ’∆Â≈ ¡Â∂ ¿π√ ÂØ∫
Ï≈¡Á ◊¿±¡ª 鱧 √Ú≈Ó‰∆ Á≈
ÍzÙ≈Á Ì∂∫‡ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√
ÁΩ≈È Í±∂ Í«Ú≈ 鱧 ◊¿±Ù≈Ò≈
ÚæÒØ∫ «√ØÍ≈˙ Ì∂∫‡ ’’∂
√ÈÓ≈«È Ú∆ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
Punjabispectrum@fecebook.com
Á∆ Ó‘ºÂÂ≈ √Ï≥Ë∆ «Ú⁄≈ª √ªfi∆¡ª
’«Á¡ª Áº«√¡≈ «’ √≈‚∂ Úº‚ Ú‚∂«¡ª Ï‘∞Â’È∆’∆ ’≈Ò‹ Ï«·≥‚≈ Â∆‹≈ ‹Á«’ ’ªÙ∆ ’≈Ò‹ ÂÒÚ≥‚∆ √≈ÏØ ‹Á«’ ‘‹∆Â
¡Ê≈ Í∞÷ª ˘ ÏÛ∆¡ª ’∞Ï≈È∆¡ª Á∂ ’∂ ‹ÈÀÒ «√≥ÿ Í∞ºÂ ÏÒ«Ú≥Á «√≥ÿ √’≈∆ ’Ω ◊∞± ’ªÙ∆ ’≈Ò‹ ÂÒÚ≥‚∆ √≈ÏØ È∂
Á√Â≈ Á≈ √«Â’≈ Ï‘≈Ò º÷‰ Ò¬∆ ‹ÁØ «Ïë‹≥Á≈ ’≈Ò‹ Î∆Á’؇ ¡Â∂ ÓÈÍÃ∆ ¿∞ÂÙ≈‘ ÚË≈¿± √Ê≈È ‘≈√Ò ’∆Â≈Õ ⁄È≈Ï
‹«‘Á ’È∆ ͬ∆Õ ¿∞Ȫ Áº«√¡≈ «’ Á√Â≈ «√≥ÿ Í∞ºÂ ‹√Ú≥ «√≥ÿ ¡≈Í∆√∆ «‚◊∆ ◊∞ºÍ ¡≈Î ¡À‹±’∂ÙÈ √À∫‡ ’؇’ͱ≈ Á∂
√‹≈¿∞‰ Ó∞’≈Ï«Ò¡ª «Úº⁄ ‹º‹ÓÀ∫‡ Á∆ √∂Ú≈ ’≈Ò‹ Ï«‘Ó‰ Á∆Ú≈È≈ È∂ ¿∞ÂÙ≈‘ ÚË≈¿± √≥⁄≈Ò’ ÏÒ‹∆ «√≥ÿ ÷∆Ú≈ È∂ Áº«√¡≈ «’
«ÈÌ≈¡ ‘∂ ‹º‹ª Á∂ «È‰∂ Ó∞Â≈«Ï’ √Ê≈È ÍÃ≈Í ’∆Â∂Õ «¬√∂ Âª ÒÛ’∆¡ª Á∂ «ÙÚ≈‹ «√≥ÿ «◊ºÁÛÏ≈‘≈, ÍÃÌ«Á¡≈Ò «√≥ÿ
ÒÚ«‹≥Á «√≥ÿ Í∞ºÂ Ï‘≈Á «√≥ÿ Ó∞’≈Ï«Ò¡ª «Úº⁄ ’ÓÒÍÃ∆ ’Ω √≥ Ì≈◊ Ï≈ÿ≈Í∞≈‰≈ ¡Â∂ ’∞ÒÁ∆Í «√≥ÿ Î∆Á’؇ È∂
Ô±È∆Ú«√‡∆ ’≈Ò‹ ‹ÀÂØ Í«‘Ò≈, ¬∆ÙÚ «√≥ÿ ÓÀÓØ∆¡Ò ◊Ò˜ ’≈Ò‹ √∞÷≈È≥Á È∂ ‹º‹ÓÀ∫‡ Á∆ √∂Ú≈ «ÈÌ≈¿∞‰ Á∂ È≈Ò-È≈Ò
«√≥ÿ Í∞ºÂ «ÍÃÂÍ≈Ò «√≥ÿ Ô±È∆Ú«√‡∆ Í«‘Ò≈, ¡ª⁄ÒÍÃ∆ ’Ω √’≈∆ «Ïë‹≥Á≈ Á√Â≈ Á∂ √«Â’≈ √Ï≥Ë∆ «Ú⁄≈ª Ú∆
’≈Ò‹ ‹ÀÂØ Á±‹≈, ‘ÓÈ‹∆ «√≥ÿ √’≈∆ ’≈Ò‹ Î∆Á’؇ È∂ Á±‹≈, ’Ó‹∆ ’Ω ◊∞± √ªfi∆¡ª ’∆Â∆¡ªÕ
«Íø‚ ’Ω‰∆ «Ú÷∂ ÓÈ≈«¬¡≈ ◊π± «ÚÁ≈√ ‹∆ Á≈ FDDÚª ‹ÈÓ «Á‘≈Û≈
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ‹ÈÓ «Á‘≈Û∂ Á∆ ‹◊√∆ ÓÀ∫Ï, ÏßÂ≈ ’πÓ≈,
ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, ÚË≈¬∆ «ÁæÂ∆, ÁÙÈ Ò≈Ò, ≈‹±, √Íø⁄ Í≈Ò
√π÷Úß «√ßÿ)-‘ √≈Ò Á∆ Â∑ª ¿πÊ∂ ‘∆ ◊π± «√ßÿ, ⁄∂¡ÓÀÈ È«ßÁ «√ßÿ
«¬√ √≈Ò Ú∆ «Íø‚ ’Ω‰∆ «Ú÷∂ √z∆ Ó‘≈≈‹ ÚæÒØ∫ ’Ω‰∆, ‹Ê∂. ÈÚÂ∂‹ «√ßÿ ’Ω‰∆,
◊π± «ÚÁ≈√ Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á≈ «Á÷≈¬∂ Ó≈◊ ”Â∂ «ÚßÁ «√ßÿ ÈßÏÁ≈,
FDDÚª ‹ÈÓ «Á‘≈Û≈ Ï‘π ‘∆ ⁄æÒ‰ Á∆ Íz∂È≈ √π÷«‹ßÁ ’Ω‰∆, ‹◊Ó∆ «√ßÿ
ÙË≈ Â∂ ˱Ó-Ë≈Ó È≈Ò «ÁæÂ∆Õ«¬√ ÓΩ’∂ ÎΩ‹∆, Á∆ͱ ’πÓ≈, ‘∆ Í∂∫‡,
ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ √z∆ Óπæ÷ √∂Ú≈Á≈ ≈‹ Ù≈Ó≈ √∂·, Ó±Â∆ Á∂Ú∆ √≈Ï’≈
◊π± «ÚÁ≈√ ÓßÁ «Ú÷∂ ’πÓ≈, √ßÁ∆Í √Íø⁄, ÏÒ‹∆ ’Ω √≈Ï’≈
¡«ÓÃÂÚ≈‰∆ Á≈ Í≈· ‘Ø«¬¡≈Õ ’∆Â≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¡≈¬∆ √ß◊ Á≈ ’πÓ≈, ’∂ÚÒ «¥ÙÈ, ÁÙÈ √Íø⁄, ‘Á∂Ú «√ßÿ ÓÈ∂◊≈
Úæ‚∆ «◊‰Â∆ ”⁄ ÙË≈Ò»¡ª È∂ ËßÈÚ≈Á ’«Á¡≈ Óπæ÷ √∂Ú≈Á≈ «√ßÿ, ◊πÍz∆Â, ‹◊√∆, ÍzË≈È, ‘∂Ó≈‹ ¡≈«Á ÂØ∫
Í‘∞ø⁄ ’∂ ◊∞» «ÚÁ≈√ ‹∆ ≈‹ ’πÓ≈ ’Ω‰∆ È∂ «‹Ê∂ ¡ÓÈÁ∆Í «√ßÿ, ◊πÓ∆Â, ’≈’≈ «¬Ò≈Ú≈ Úæ‚∆ «◊‰Â∆ ”⁄ √ß◊Â
Ó‘≈≈‹ Á≈ ¡≈Ù∆Ú≈Á ÍÃ≈Í √≈«¡ª ˘ ◊π± «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂ ·∂’∂Á≈, √æÂÍ≈Ò ÓÀ∫Ï, ‘≈˜ √∆Õ
@ punjabispectrum
 4 Ùz∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï ¡ÀÂÚ≈ , BH ÎÚ∆ ,B@BA Íø‹≈Ï∆ √ÍÀ’‡zÓ
√Úæ¤ ‡∆Ó Óπ’Â√ ÚæÒØ∫ ∂‘Û∆ Ú≈«Ò¡ª ˘ «◊æÒ∂ ÍÃ’≈Ù Í∞Ï Á∆ ÷∞Ù∆ «Úº⁄ Ì◊ «ÚÁ≈√
’»Û∂ Ò¬∆ «‚√‡«ÏÈ Ò◊≈¿π‰ Ò¬∆ Í∂z« ’∆Â≈ ‹∆ Á∂ √Ó≈‹ √∞Ë≈’ ’≈‹ª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈
’؇’ͱ≈, BG ¯Ú∆
(Ó«‘≥Á∆ºÂ≈) :- Ì◊ «ÚÁ≈√
‹∆ ˘ ’≈Ó≈ª ≈‘∆∫ È≈ Á∂÷Ø
ÏÒ«’ ¿∞‘Ȫ Á∆ Ï≈‰∆ «Ú⁄Ò∂
¡√Ò ¡≥«ÓÃÂ-º È≈Ò ¡≈͉∆
√∞Â∆ ‹ØÛØ, Í»Ï ”⁄ ‘ج∂ Ó‘≈È
√≥ª Á∆ ÒÛ∆ ”⁄ ¿∞‘Ȫ Á≈
Ó∞’≈Ó Ï‘∞ «ÚÒº÷‰ ¡Â∂
◊ΩÚÙ≈Ò∆ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ Á∆ Ï≈‰∆
Á≈ ‘ ÙÏÁ ‹◊Á∆ ÓÙ≈Ò ‘ÀÕ
¿∞’ ÙÏÁª Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈
’«Á¡ª ¿∞ºÿ∂ Ù≈«¬ ¡Â∂

√z∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï «Ú⁄ ≈Ó Óß«Á

√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG
ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈,
√π÷Úß «√ßÿ)- √Úæ¤ ‡∆Ó √z∆
Óπ’Â√ √≈«‘Ï ÚæÒØ∫ È◊
’Ω∫√Ò Á∂ ’≈˜ √≈Ë’ ¡¯√
«ÏÍÈ ’πÓ≈ Á∂ «ÁÙ≈ «ÈÁ∂Ùª
¡Èπ√≈ Ù«‘ «Úæ⁄ √¯≈¬∆
æ÷‰ ¡Â∂ ’»Û∂ Á∂ √‘∆ «È͇≈∂
Ò¬∆ Ï«·ß‚≈ Ø‚ Â∂ È«‘∆
’ÒØÈ∆ Á∂ Ï≈‘ Ø‚ Â∂ ÎÒª ¡Â∂
√Ï‹∆¡ª Á∆¡ª ∂‘Û∆¡ª Á∆
⁄À«’ß◊ ’∆Â∆ ◊¬∆ «’ ¿πȪ È∂
¡≈͉∂ ’»Û∂ Ò¬∆ ’∆ ÍzÏßË ’∆Â∂
‘ÈÕ «¬√ ÓΩ’∂ √Úæ¤ ‡∆Ó ÚæÒØ∫
√∆¡ÀÎ ÓÀ‚Ó ÏÒÂ∂‹ ’Ω ¡Â∂
◊πÓ∆ ’Ω È∂ ∂‘Û∆ Ú≈«Ò¡ª
˘ ¡≈͉∆-¡≈͉∆ ∂‘Û∆ Â∂
«◊Ò∂ ’»Û∂ Ò¬∆ «‚√‡«ÏÈ
Ò◊Ú≈¬∂ ¡Â∂ «¬√ «◊Ò∂ ’»Û∂ ˘
◊¿»Ù≈Ò≈ ‹≈ È◊ ’Ω∫√Ò «Úæ⁄
«⁄≥Â’ ‚≈. Á∂«Ú≥Á √À¯∆ È∂
¡≈͉∂ √≥ÏØËÈ ÁΩ≈È ¡≥’«Û¡ª
Â∞’ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √ø ’Ï∆, √ø ◊∞«≥Á «√≥ÿ Ó«‘≥Á∆ºÂ≈ È∂
«ÈÓ≈‰ Ò¬∆ Ì≈∆ ¿πÂÙ≈‘ √«‘ ÁÒ∆Òª Á∂ ’∂ Ò≥Ó≈
«Ú¡≈«÷¡≈È ’∆Â≈Õ ¿∞Ȫ
È≈ÓÁ∂Ú, Ï∞µÒ∑∂Ù≈‘ ¡Â∂ ◊∞»
√≈«‘Ï Á∂ ¿∞ÍÁ∂Ùª ˘ Ú∆
Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂ “Ï∂ˆÓÍ∞∂”
Á∂ √≥’ÒÍ ˘ ⁄∂Â∂ ’≈¿∞∫«Á¡ª
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß Áº«√¡≈ «’ ÙÃØÓ‰∆ √≥ ◊∞»
ω∆¡≈ ‘ج∆¡ª ’ßÓÍØ√‡ «Í‡√ ¿∞Á≈‘È Ú‹Ø∫ Í∂Ù ’«Á¡ª ¿∞⁄∂⁄∆ ÚË≈¬∆ «ÁºÂ∆Õ «¬√ ÓΩ’∂
«√ßÿ)-Ì◊Ú≈È √z∆ ≈Ó ‹∆ Á≈ Óß«Á ‹Ø «’ ¡Ôπæ«Ë¡≈ «Ú÷∂ ω «ÚÁ≈√ √Ì≈ ’؇’ͱ≈ ÚÒØ∫
«Úæ⁄ Í≈¿π‰ Ò¬∆ Í∂z« ’∆Â≈Õ Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂ ’êÂ∆’≈∆ ¿∞ÍØ’Â ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¡À‚ÚØ’∂‡
«‘≈ ˛, ¿π√∂ «‘ √z∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï «Ú⁄ ÒØ’ª «Ú⁄ Ì≈∆ Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂ ÍÃ’≈Ù
«¬√ ÓΩ’∂ ¿πȪ ˘ ÍØÒ∆Ê∆È Á∆ √∞È∂‘∂ √ªfi∂ ’∆Â∂Õ ¿∞Í≥ ں‚∆ ¡ÚÂ≈ «’ÃÙÈ, ’Ω∫√Ò ÍÃÌ
¿πÂÙ≈‘ Á∂÷‰ ˘ «Ó«Ò¡≈Õ ¡‘»‹≈ ’ÀÓ∆’Ò ¡À∫‚ Î‡∆Ò≈¬∆‹Ù Í∞Ï ÓΩ’∂ «¬‘ ¿∞⁄∂⁄≈ ÍÃØ◊≈Ó
ÚÂØ∫ È≈ ’È Ò¬∆ «’‘≈ «◊‰Â∆ ”⁄ ‹∞Û∆ √≥◊ √≈‘Ó‰∂ «Á¡≈Ò, ¬∂¡À√¡≈¬∆ Ï≈Ò«’ÃÙÈ,
Óπ’Â√ ÚÒØ∫ «¬’ Òæ÷ «¬’ ‘‹≈, ‘ß√ ≈‹ √ßÁ∆Í ’πÓ≈ ÚÒØ∫ µ«÷¡≈ «◊¡≈ √∆Õ «‹√ ”⁄ ÙÏÁ
«◊¡≈Õ ‡∆Ó ÚæÒØ∫ ∂‘Û∆ ÍÃË≈È ’∞ÒÁ∆Í «√≥ÿ √∂Ú≈Ó∞’ ≈Ó «’ÃÙÈ ’‡≈∆¡≈,
AA@@@ πͬ∂, ÍzÚ∆È Î‡∆Ò≈¬∆‹‹ ÚæÒØ∫ EA@@ πͬ∂, √z∆ «¥ÙÈ ’∆ÂÈ, È◊ ’∆ÂÈ Â∂ ◊∞»
Ú≈«Ò¡ª ˘ Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ Ú∆ ‚∆.¡Àº√.Í∆ ¡Â∂ ‘Ø ’Ó∂‡∆ ÓÀ∫Ïª ÍÃ∆ÂÌ◊Ú≈È «√≥ÿ, ’∞Ò«Ú≥Á
‡∂z‚˜ ÚÒØ∫ EA@@, πÁ≈ Î‡∆Ò≈¬∆‹‹ ÚÒØ∫ EA@@ πͬ∂, Ó«‘Ó≈ Á∂ Úº÷-Úº÷ ÍÃØ◊≈Ó
«¬Èª «ÈÔÓª Á∆ Í≈Ò‰≈ ’È È∂ ‚≈. √À¯∆ ˘ √ÈÓ≈È «√ØÍ≈˙ «Ú’, ‚≈. ‹◊ÍÃ∆ «√≥ÿ
◊◊ Î‡∆Ò≈¬∆‹‹ ÚÒØ∫ EA@@ πͬ∂ Â∂ ‹∂.¡ÀÈ ÍÀ√‡∆√≈¬∆‚‹ ¿∞Ò∆’∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ Í«‘Ò∂ «ÁÈ Á≈
Ò¬∆ «ÈÁ∂Ù «ÁæÂ∂ Â∂ ¿π¶ÿ‰≈ Ì∂∫‡ ’«Á¡ª ¡◊Ò∂ «ÁȪ Á∂ ’≈ÒÛ≈, ≈‹«Ú≥Á «√≥ÿ ≈‹≈,
ÚÒØ∫ EA@@ πͬ∂ Á∆ È∂’ ’Ó≈¬∆ «¬√ Óß«Á «ÈÓ≈‰ Ò¬∆ «ÁæÂ∆ «¬‘ «Ú¡≈«÷¡≈ Á≈ ÍÃØ◊≈Ó
’È Ú≈«Ò¡ª ˘ ’≈˘È∆ ÂΩ Â∂ ÍÃØ◊≈Óª Á≈ Ú∂Ú≈ √≥◊ª È≈Ò ◊∞Ó∆ «√≥ÿ Ó∆Â≈ ¡≈«Á Ú∆
◊¬∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ ËπÚ, √π«ßÁ Í≈Ò, È«ßÁ, ÍØÍ∆ Ϫ√Ò ¡≈«Á Ï‘∞ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ «‘≈Õ ‚≈.
‹πÓ≈È≈ ’È Ï≈∂ Áæ«√¡≈Õ √ªfi≈ ’∆Â≈Õ «¬√ √Ó∂∫ ¿∞ºÿ∂ Ì◊ «ÚÁ≈√-ÍÃ’≈Ù Á∆
‘≈‹ √ÈÕ √À¯∆ È∂ «ÚÁ≈√ Ï≈‰∆ Á∆¡ª
√Ó≈‹ √∂Ú’ ¡Â∂ «ÈËÛ’ Ï∞Ò≈∂ Ó∞Ï≈’ Á∂‰ Í‘∞≥⁄∂Õ

√Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ’Ó∂‡∆ ‹Ò≈Ò≈Ï≈Á Ø‚

ÚµÒØ∫ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈ ¡Â∞µ‡ Òø◊ B@BA ”⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆ ÓÁÓÙ∞Ó≈∆ Á∂ ÍØÎ≈Ó≈ «ÂÒ’ È◊ √«Ê √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ÓøÁ «Ú÷∂ ÓÈ≈«¬¡≈
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈,
√π÷Úß «√ßÿ) - ‹Ò≈Ò≈Ï≈Á Ø‚ √«Ê √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√
”⁄ ͺ¤Û∂ Ú◊ Á≈ ’≈ÒÓ ‹≈∆ ’È Á∆ Ó≥◊
ËÓÙ≈Ò≈ «Ú÷∂ √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ’Ó∂‡∆ ÚµÒØ∫ ÙÈ∆Ú≈ ˘ √Ã∆ ’؇’ͱ≈, BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆
◊∞» «ÚÁ≈√ ‹∆ Ó‘≈≈‹ Á∂ FDDÚ∂∫ ‹ÈÓ «ÁÚ√ ÓΩ’∂ ¡Â∞µ‡ √ÍÀ’‡zÓ √«Ú√) :- ˙.Ï∆.√∆.
Òø◊ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ Òø◊ ÂØ∫ Í«‘Òª √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ͺ¤Û≈ Ú◊ ‹È
‹∆ Ó‘≈≈‹ Á≈ Í»‹È ‘Ø«¬¡≈Õ «‹√ «Úµ⁄ Úµ‚∆ «◊‰Â∆ ⁄ ‹≈«◊ÃÂ∆ Ó∞«‘≥Ó Â«‘ Í≥‹≈Ï Á≈
ÙË≈Ò»¡ª È∂ ¿∞ÂÙ≈‘ È≈Ò «‘µ√≈ «Ò¡≈Õ ¿∞√ Ó◊Ø∫ ÁΩ≈ ’’∂ ͺ¤Û∂ Ú◊ Á∂ ÒØ’ª ˘
¡≈¿∞‰-‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª ˘ Ø’-Ø’ ’∂ Òø◊ ¤’≈«¬¡≈ ¡«Ë’≈ª ÍÃÂ∆ ‹≈◊»’ ’È
«◊¡≈Õ Òø◊ «Úµ⁄ √∂Ú≈ ’≈¿∞‰ ˘ ÒÀ ’∂ √∂Ú≈Á≈ª «Úµ⁄ Ò¬∆ Í‹≈ÍÂ∆ √Ì≈ «◊ºÁÛÏ≈‘≈
÷»Ï ¿∞ÂÙ≈‘ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒ «‘≈ √∆Õ √∂Ú≈Á≈ª ÚµÒØ∫ √ø◊ª Á∂ ÍÃË≈È Ï≈Ï» ≈Ó Ó≈Ú≈Ò Á∂
˘ Í»∆-√Ï‹∆ Á≈ Òø◊ ¤’≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ √∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ ◊ë‘ «◊ºÁÛÏ≈‘≈ «Ú÷∂ Í‘∞≥⁄∂ Ó≥⁄
ØÙÈ Ò≈Ò, ‹◊Í≈Ò ‹µ◊≈, ¡«ÓàËÚ≈Ò, ◊Ø◊∆, «’ÙØ∆ Í≥‹≈Ï Á∂ √»Ï≈¬∆ ÍÃË≈È ◊∞Ó∆Â
Ò≈Ò, ‘∂Ó≈‹, Óø◊≈, √∞È∆Ò ’∞Ó≈, ¡»‰ ’∞Ó≈, ϵϻ, «√≥ÿ Í‹≈ÍÂ∆ È∂ Áº«√¡≈ «’
’∞ÒÁ∆Í ’∞Ó≈ √Ó∂ ‘Ø √∂Ú≈Á≈ª ÚµÒØ∫ ÚµË-⁄‚ ’∂ Òø◊ ͺ¤Û∂ Ú◊ Á∆ ‹È◊‰È≈ AICA
«Úµ⁄ √∂Ú≈ ’Ú≈¬∆ ‹≈ ‘∆ √∆Õ ”⁄ ‘ج∆ √∆, ¿∞’ ‹È◊‰È≈ ˘
«’«Â¡ª I@ √≈Ò ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ
¿∞Ȫ ¡º◊∂ Áº«√¡≈ «’ Á∂Ù Á∂
º«÷¡≈ Ó≥Â∆ ≈‹È≈Ê «√≥ÿ È∂ √≈Ò
B@AD Á∆¡ª ⁄؉ª ÁΩ≈È Íº¤Û∂
Ú◊ Á∂ ÒØ’ª È≈Ò Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈
√∆ «’ Ì≈‹Í≈ Á∆ √’≈ Ï‰È ”Â∂
B@BA ”⁄ ͺ¤Û∂ Ú◊ Á∂ ÒØ’ª Á∆
‹≈Â∆ ‹È◊‰È≈ ’Ú≈¿∞‰◊∂ Í
ÏÛ∂ ¡Î√Ø√ Á∆ ◊ºÒ ‘À «’ B@BA ”⁄
‘؉ Ú≈Ò∆ ÓÁÓÙ∞Ó≈∆ Á∂
ÍØÎ≈Ó≈ ”⁄ ͺ¤Û∂ Ú◊ Á≈ ’≈ÒÓ
‘∆ È‘∆∫ ‘ÀÕ ÍÃد≈Ó ”⁄ ͤÛ∂ Á≈
’≈ÒÓ È≈ ‘؉ ’≈È Íº¤Û∂ Ú◊
Á∆ ‹≈Â∆ ‹È◊‰È≈ ’Ú≈¿∞‰≈
«◊¡≈ √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ‹∆ Á≈ FDDÚª ‹ÈÓ «ÁÚ√
È≈Ó∞Ó«’È ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ «¬√
Íد≈Ó ”⁄ ͺ¤Û∂ Ú◊ Á≈ ’≈ÒÓ
Ú∆ Á‹ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ Â∂ ͺ¤Û∂ Ú◊
Á∆ ‹≈Â∆ ‹È◊‰È≈ ’Ú≈¬∆ ‹≈Ú∂Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ‚≈. Î»Ò ⁄≥Á √»Ï≈¬∆ ÍÃË≈È
Ì≈Â∆ Ó»Ò «ÈÚ≈√∆ √≥ÿ Í≥‹≈Ï È∂
«’‘≈ «’ AII@ ÂØ∫ Ò‡’ ‘∆¡ª
Ó≥‚Ò ¡≈ÔØ◊ Á∆¡ª «√Î≈Ùª C@
√≈Ò Ï∆ ‹≈‰ Á∂ Ï≈Ú‹»Á Ú∆ Ò≈◊»
È≈ ’È ÂØ∫ «¬‘ √≈«Ï ‘∞≥Á≈ ‘À «’
«’√∂ Ú∆ ≈‹È∆«Â’ Í≈‡∆ È∂ ͺ¤Û∂
Ú◊ Á∂ ÒØ’ª ˘ √≥«ÚË≈«È’
¡«Ë’≈ Á∂‰≈ ‹»∆ È‘∆∫
√Ó«fi¡≈Õ ‹∂’ Í≥‹≈Ï ”⁄ Ó≥‚Ò
¡≈ÔØ◊ Á∆¡ª «√Î≈Ùª Ò≈◊» ‘Ø
◊¬∆¡ª ‘∞≥Á∆¡ª ª ‘∞‰ º’ ͺ¤Û∂
Ú◊ Á∂ Òº÷ª ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ √’≈∆
ÈΩ’∆ «ÓÒ‰∆ √∞Ì≈«Ú’ √∆Õ ¿∞’Â
Ó∆«‡≥◊ ”⁄ Ì≈◊ ÒÀ∫«Á¡ª ‚≈.
√∞÷Á∂Ú Ï≈◊Ø∆¡≈ È∂ ¡≈«÷¡≈ «’
Í‹≈ÍÂ∆ √Ì≈ «◊ºÁÛÏ≈‘≈ ˙Ï∆√∆
¡«Ë’≈ ⁄∂ÂÈ≈ Ó≥⁄ Í≥‹≈Ï Á∆ ‡∆Ó
È≈Ò «ÓÒ ’∂ ͺ¤Û∂ Ú◊ Á∂
¡«Ë’≈ª Ò¬∆ √≥ÿÙ ”⁄
√«‘ÔØ◊ ’«Á¡ª C Ó≈⁄ «ÁÈ
Ï∞ºËÚ≈ ˘ ¿∞Í Ó≥‚Ò ¡Î√
«◊ºÁÛÏ≈‘≈ ≈‘∆∫ Óº∞÷ Ó≥Â∆
Í≥‹≈Ï, ÍÃË≈È Ó≥Â∆, ≈Ù‡ÍÂ∆,
⁄∂¡ÓÀÈ ≈Ù‡∆ ͺ¤Û≈ Ú◊
¡ÔØ◊ «ÁºÒ∆, ⁄∂¡ÓÀÈ Íº¤Û≈
Ú◊ ¡≈ÔØ◊ Í≥‹≈Ï ˘ Í≥‹≈Ï ”⁄
Ó≥‚Ò ¡≈ÔØ◊ Á∆¡ª «√Î≈Ùª
Ò≈◊» ’Ú≈¿∞‰ ¡Â∂ ͺ¤Û∂ Ú◊
Á∆ ‹≈Â∆ ‹È◊‰È≈ ’Ú≈¿∞‰
Ò¬∆ Ó≥◊ ͺÂ Á∂‰◊∂Õ ¡≈͉∂
√≥ÏØËÈ ÁΩ≈È Ù≈Ó Ò≈Ò ‹ÈÒ
√’ºÂ È∂ «’‘≈ «’ Í≥‹≈Ï √’≈ E
Ó≈⁄ ˘ Í∂Ù ’È ‹≈ ‘∆ Ï‹‡ ”⁄
ͺ¤Û∂ Ú◊ Á∆ ÌÒ≈¬∆ Ò¬∆ Ï‹‡
”⁄ E@@ ’ØÛ ∞ͬ∂ ‹≈∆ ’∂Õ «¬√
ÓΩ’∂ ¿∞ÍØ’Â ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‚≈. ÓØÂ∆
≈Ó, ‚≈. «Ú’Ó ÍË≈ÍÂ∆, √ºÂÍÒ
Í‹≈ÍÂ∆, ◊∞√∂Ú’ «√≥ÿ ⁄≥È»
√Ó∂ ‘Ø √≈Ê∆ Ú∆ ‘≈‹ √ÈÕ
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ «Á¡≈Ò ⁄øÁ », ‚≈. ◊∞⁄È «√øÿ, Ó∞’Â√
Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß «√ßÿ) «ÂÒ’ È◊ √«Ê √Ã∆ «Ú’≈√ «ÓÙÈ Á∂ ÍÃË≈È ‹◊Á∆Ù ≈¬∂
◊∞» «ÚÁ≈√ ÓøÁ ’Ó∂‡∆ ÚµÒØ∫ ÓøÁ «Úµ⁄ „Ø√∆Ú≈Ò, ÈÚ‹∆ «√øÿ, ‘∆≈ Ò≈Ò, ˙Ó
ÙÈ∆Ú≈ ˘ √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ‹∆ Ó‘≈≈‹ Á≈ ÍÃ’≈Ù, ‹µ◊≈ √Ø¡≈, ≈‹’∞Ó≈ ÙÓÙ∂ «√øÿ,
FDDÚª ‹ÈÓ «ÁÚ√ ÙË≈ Â∂ ¿∞ÂÙ≈‘ È≈Ò ‘∆ ≈Ó, Á∂√≈‹, ’≈øÂ≈ ≈Ó √Ó∂ ڵ‚∆
ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂
¡«ÓÃÂÚ≈‰∆ Á≈ Í≈·
‘Ø«¬¡≈Õ √Ú∂∂ ◊∞» «ÚÁ≈√
‹∆ Ó‘≈≈‹ Á∆ Ó»Â∆ ˘
«¬√È≈È ’≈¿∞‰ Ó◊Ø∫
ÈÚ∂∫ Ú√Â Ë≈‰ ’Ú≈¬∂
◊¬∂Õ Úµ‚∆ «◊‰Â∆ ⁄
ÙË≈Ò»¡ª È∂ Í‘∞ø⁄ ’∂ ◊∞»
«ÚÁ≈√ ‹∆ Ó‘≈≈‹ Á≈
¡≈Ù∆Ú≈Á ÍÃ≈Í ’∆Â≈Õ
√Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ’Ó∂‡∆ Á∂
⁄∂¡ÓÀÈ ⁄ΩË∆ ¡Ó∆ ⁄øÁ,
ÍÃË≈È ÓÈ ’∞Ó≈ È∂
¡≈͉∂ √øÏØËÈ «Úµ⁄ √ø◊ª
˘ √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ‹ÈÓ
«ÁÚ√ Á∆¡ª ÚË≈¬∆¡ª
«Áø«Á¡ª ◊∞» ‹∆ Á∂ «Á÷≈¬∂
Ó≈◊ Â∂ ⁄Ò‰ Á∆ ÍÃ∂‰≈ «ÁµÂ∆Õ ‹À ◊∞» «◊‰Â∆ ⁄ ÙË≈Ò» ÓΩ‹»Á √ÈÕ √Ó≈Ø‘ Ó◊Ø∫
Ú≈ÒÓ∆’∆ ’∆ÂÈ∆ ‹Ê∂ Ì≈¬∆ √∞÷Á≈√ «√øÿ ¡Â∞µ‡ Òø◊ Ú∆ ÚÂ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «‹’ÔØ◊
‘Øª ÚµÒØ∫ ÙÏÁ ’∆ÂÈ ≈‘∆∫ √ø◊ª ˘ ‘À «’ ‹ÈÓ «ÁÚ√ √Ó≈Ø‘ ˘ ÒÀ ’∂ «‹µÊ∂ «Í¤Ò∂
«È‘≈Ò ’∆Â≈ «◊¡≈Õ √Ó≈Ø‘ «Úµ⁄ «ÚË≈«¬’ ’¬∆ «ÁȪ ÂØ∫ ÓøÁ ’Ó∂‡∆ ÚµÒØ∫ ÍÃÌ≈ÂÎ∂∆¡ª
’øÚ‹∆ «√øÿ Ø‹∆ Ï’øÁ∆, È◊ ’Ω∫√Ò Á∂ ’µ„∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª √È ¿∞µÊ∂ ‘∆ Ï∆Â∂ «ÁÈ∆∫
√≈Ï’≈ ÍÃË≈È ‘Í≈Ò Ï∂Á∆, ◊∞Ó∆ ‹∆Â≈, ‹≈◊Ø Ú∆ ’µ„∆ ◊¬∆ √∆Õ

√z∆ ◊π± «ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂ Íz’≈Ù ÍπÏ ”Â∂ Í≈¬∂ √z∆ ¡÷ø‚ Í≈· √≈«‘Ï Á∂ ÌØ◊
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆
(Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß «√ßÿ)-:
√Ê≈È’ ⁄æ’ Ï∆Û √’≈ Á∆
ËÓÙ≈Ò≈ «Ú÷∂ √Ó±‘ È◊
«ÈÚ≈√∆¡ª Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò ‘ √≈Ò
Á∆ Â∑ª «¬√ √≈Ò Ú∆ √z∆ ◊π±
«ÚÁ≈√ ‹∆ Á∂ Íz’≈Ù ÍπÏ Á∂ √ßÏßË
”⁄ √z∆ ¡÷ø‚ Í≈· √≈«‘Ï Á∂ ÌØ◊ Í≈¬∂
◊¬∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ Úæ‚∆ «◊‰Â∆ ”⁄
‹∆ÚÈ ”⁄ √æ⁄∆ √π⁄∆ «’Â
’Ó≈¬∆ ’’∂ √Ó≈‹ Á∂ ÒØ’ª ȱß
ÚË∆¡ª √∂Ë «ÁæÂ∆Õ ¿πÈ∑ª ÓΩ‹±Á
√ß◊Â È±ß ◊π± ‹∆ ÚæÒØ∫ «Á÷≈¬∂
√Â∂ ”Â∂ ⁄æÒ‰ Ò¬∆ Íz∂«Â
’∆Â≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ Ú≈‚ Á∂
’Ω∫√Ò ‹◊Ó∆ «√ßÿ ‹æ◊≈,
◊πÓ∂Ò ’Ω, «ÈßÁ ’Ω,
’πÒ«ÚßÁ ’Ω È∂ ÓΩ‹±Á √ß◊Â
鱧 ◊π± ‹∆ Á∂ ‹ÈÓ «ÁÚ√ ”Â∂
ÚË≈¬∆ «Áß«Á¡ª ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆
Í≈‡∆ Á∂ «‹Ò∑ª ÍzË≈È
‹◊Á∂Ú «√ßÿ ÏªÓ ¡Â∂
‹◊Á∆Í «√ßÿ “’≈’≈ Ï≈Û” ȱß
√ß◊ ‘≈˜ √∆Õ
«√ØÍ≈ Ì∂∫‡ ’’∂ √ÈÓ≈«È ’∆Â≈Õ
√Ó≈◊Ó ÁΩ≈È ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆
«¬√ ÓΩ’∂ ¡Âπæ‡ ¶◊ Ú∆ ÚÂ≈«¬¡≈
Í≈‡∆ Á∂ «‹Ò∑≈ ÍzË≈È ‹◊Á∂Ú «√ßÿ
«◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ Ï≈Ï≈ ◊≈ÿ≈,
ÏªÓ ¡Â∂ √∆È∆¡ ¡≈◊± ‹◊Á∆Í
’πÒ«ÚßÁ «√ßÿ, ‹√Ú∆ «√ßÿ,
«√ßÿ “’≈’≈ Ï≈Û” È∂ «Ù’Â
‘Ó∆ «√ßÿ, √«ÂßÁ Ï≈Ú≈, ¡‹∆Â
’«Á¡ª ¡≈«÷¡≈ «’ √z∆ ◊π±
«√ßÿ, ÓØ‘È Ò≈Ò, Í«ÓßÁ «√ßÿ
«ÚÁ≈√ ‹∆ È∂ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ ÁΩ≈È
¡≈«Á Úæ‚∆ «◊‰Â∆ ”⁄ √ß◊ ‘≈˜
√Ì È±ß Ï≈Ï∆ Á≈ Í≈· ÍÛ≈«¬¡≈Õ
√∆Õ
¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ◊π± ‹∆ È∂ ¡≈͉∂
Ø‚Ú∂˜ ’≈«Ó¡ª È∂ √≈Ê∆ Á∆ ÓÈÍz∆ Ï≈ÁÒ È∂ ¡≈͉∂ Ï∆Ó≈ Ó≈Ó≈
Ô≈Á◊≈∆ Ò≈‡ ”Â∂ Ϋ‘≈«¬¡≈ fiø‚≈ ≈‹≈ Îæ‰Ú≈Ò≈ Á≈ «Ò¡≈ ÍÂ≈
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG ÎÚ∆
(Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷Úß «√ßÿ)-
Íø‹≈Ï Ø‚Ú∂˜ «¬øÍÒ≈¬∆˜ Ô»È∆¡È
(¡≈˜≈Á) ÚµÒØ∫ Ô»È∆¡È Á∂ Ï≈È∆
Ø‚Ú∂˜ ’≈«Ó¡ª Á∂ √ÚÀÓ≈‰ Â∂ ‘µ’ª
Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆, «’Â∆
ÒØ’ª È≈Ò ‹Ó≈Â∆
√ªfi≈ ¿∞√≈È, Ò∞µ‡
‹Ï ÂØ∫ «‘Â
ÍÃÏøË ¿∞√≈È Â∂
¡Ë»∂ ’≈‹ª ˘
Í»≈ ’È Á∂ ¡«‘
√≈Ê∆ Â√∂Ó Á∞√ªfi
Á∆ Ï√∆ ”Â∂ ¿∞È∑ª
Á∂ ‹µÁ∆ «Íø‚ Á∞√ªfi ’Òª «Ú÷∂ √≈Ê∆
Á∆ Ô≈Á◊≈∆ Ò≈‡ ”Â∂ Ò≈Ò fiø‚≈
Ò«‘≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ √≈Ê∆
Á∆ Ô≈Á «Úµ⁄ ÁØ «Óø‡ Á≈ ÓØÈ
µ«÷¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ fiø‚∂ Á∆
√Ó √»Ï≈ ⁄∂¡ÓÀÈ Óµ÷‰ «√øÿ, √»Ï≈
ÍÃË≈È ÏÒÚ∆ «√øÿ, ‹Ê∂ÏøË’
√’µÂ ¡Ó‹∆ «√øÿ, Ó∞µ÷
√Ò≈‘’≈ ÏÒÁ∂Ú «√øÿ È∂ ¡Á≈
’∆Â∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¡≈◊»¡ª È∂ ’∂∫Á
√’≈ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ”Â∂ √øÏØËÈ
Ú∆ ’∆Â≈Õ «ÂøÈ ’≈Ò∂
’≈˘Èª √ÏøË∆ Â∂ BF
‹ÈÚ∆ ˘ ‘ج∆
ÿ‡È≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á
«◊ÃÎÂ≈ √≈Ê∆¡ª Á∆
«‘≈¬∆ Á∆ Óø◊ Ú∆
√’≈ ÂØ∫ ’∆Â∆
◊¬∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ Íø‹≈Ï
Ø‚Ú∂˜ «¬øÍÒ≈¬∆˜
Ô»È∆¡È Á∂ ’≈˘È∆ √Ò≈‘’≈
Ó≈√‡ «Ùø◊≈≈ «√øÿ, √∂Ú≈ Ó∞’Â
«ÍÃø√∆ÍÒ «◊¡≈È «√øÿ, «Ï‹Ò∆
Ó∞Ò≈˜Ó ¡≈◊» ÏÒÚ∆ «√øÿ, √≈Ï’≈
¡≈◊» Ó∂‘ «√øÿ ¡≈«Á Ú∆ ‘≈˜
√ÈÕ
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG
ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷ÚßÂ
«√ßÿ)-Ï∆Â∂ «ÁÈ∆∫ Íø‹≈Ï Á∂
÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ ÓÈÍz∆ «√ßÿ
Ï≈ÁÒ ⁄ß‚∆◊Û∑ ‹≈‰ √Ó∂∫ √z∆
Óπ’Â√ √≈«‘Ï ‘πßÁ∂ ‘ج∂ ’؇’ͱ≈
Ø‚ √«Ê ¡≈͉∂ È≈È’∂ ÿ
Îæ‰Ú≈Ò≈ «ÈÚ≈√ «Ú÷∂ ’πfi √Ó∂∫
Ò¬∆ π’∂Õ «¬√ ÁΩ≈È ÓÈÍz∆Â
Ï≈ÁÒ ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂ Ó≈Ó≈ ‹∆
·∆’ ‘È Â∂ ‘ØÒ∆ ‘ØÒ∆ Î’ ÍÀ «‘≈
◊π≈‹ «√ßÿ Îæ‰Ú≈Ò≈ ‹Ø «’ ’πfi
√Ó∂∫ ÂØ∫ Ï∆Ó≈ √È, Á≈ ‘≈Ò ⁄≈Ò ˛ Â∂ ‘π‰ ª «√¯ ’Ó˜Ø∆ ˛Õ ‹Ø
ÊØÛ∂ √Ó∂∫ Âæ’ ·∆’ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ «¬√
‹≈«‰¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ◊π≈‹
ÁΩ≈È ÓÈÍz∆ «√ßÿ Ï≈ÁÒ È∂
«√ßÿ Îæ‰Ú≈Ò≈ Á∂ Úæ‚∂ Ï∂‡∂
¡≈͉∂ Ó≈Ó≈ ‹∆ ˘ ‘Ω∫√Ò≈ «Áß«Á¡≈
ÓÈ‹∆ «√ßÿ Îæ‰Ú≈Ò≈ È∂
«’‘≈ «’ Âπ√∆∫ «Î’ È≈ ‹ÒÁ ·∆’
Áæ«√¡≈ «’ ¿π‘Ȫ Á∂ «ÍÂ≈ Á∆
‘Ø ‹≈ÚØ◊∂ Â∂ ÓÀ∫ ÍzÓ≈ÂÓ≈ ¡æ◊∂
«√‘ «Í¤Ò∂ D Ó‘∆«È¡ª ÂØØ∫ ·∆’
¡Á≈√ ’ª◊≈ «’ Âπ√∆∫ «√‘ÂÔ≈Ï
È‘∆∫ ˛Õ Íø‹≈Ï ÍzÁ∂Ù ’ª◊√ Á∂
‘Ø ‹≈ÚØÕ «¬√ Í«Ú≈ «ÓÒ‰∆
‹ÈÒ √’æÂ ‹◊‹∆ «√ßÿ Ï≈Û
ÁΩ≈È Îæ‰Ú≈Ò≈ Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ï
‘È∆ Îæ‰Ú≈Ò≈ È∂ Áæ«√¡≈ «’
ÓΩ˜±Á √ÈÕ
¿π‘Ȫ Á∂ «ÍÂ≈ Í«‘Ò≈ È≈ÒØ ’≈Î∆

¡≈Ò Íø‹≈Ï ¡ª◊‰Ú≈Û∆ Ó∞Ò≈‹Ó Ô»È∆¡È AA Ó‘∆È∂ ÂØ∫ ’À∫√ È≈Ò Í∆Û∑Â
ÏÒ≈’ ÓÒ؇ Á∆ ⁄؉ ’Ú≈¬∆ ◊¬∆
ÓÒ؇ , BG ÎÚ∆ (Íø‹≈Ï∆
√ÍÀ’‡zÓ √«Ú√)- ¡≈Ò Íø‹≈Ï
¡ª◊‰Ú≈Û∆ Ó∞Ò≈‹Ó Ô»È∆¡È
ÚµÒØ∫ √»Ï∂ Ì «Úµ⁄ ÏÒ≈’
͵Ë∆ ⁄؉ª ’Ú≈¿∞‰ Á≈
«√Ò«√Ò≈ Ò◊≈Â≈ ‹≈∆
‘À Õ «¬√ ÒÛ∆ «‘ ¡µ‹
ÏÒ≈’ ÓÒ؇ Á∆ ⁄؉
√Ï√øÓÂ∆ Á∂ È≈Ò
Ô»È∆¡È Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È
‘◊Ø«ÏøÁ ’Ω Á∆ ¡◊Ú≈¬∆
‘∂· ’Ú≈¬∆ ◊¬∆ Õ «‹√
ÁΩ≈È √Ï√øÓÂ∆ È≈Ò
ÏÒ≈’ Á∆ ÍÃË≈È
«’È‹∆ ’Ω Ìø◊⁄Û∆ ˘
ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ Õ ‹ÁØ∫ «’
√∆È∆¡ Ó∆ ÍÃË≈È ÏÒ‹∆Â
’Ω ÓÒ؇ ˘ , Ó∆ ÍÃË≈È
‘Ó∂Ò ’Ω Â÷≈‰ Ú≈Ò≈ Â∂
Í«ÓøÁ ’Ω ¤≈«Í¡ªÚ≈Ò∆ ˘ ,
‹ÈÒ √’µÂ «√Ó‹∆ ’Ω
√∂◊Û ˘ , √‘≈«¬’ √’µÂ
√∞«øÁ ’Ω √∂◊Û ˘ , «ÚµÂ
√’µÂ ¿∞∫’≈ ’Ω ÓÒ؇ ˘ ,
Ï’∆ Á≈ ‘Ø«¬¡≈ √¯Ò ¡Í∂ÙÈ
ÍÃ⁄≈ √’µÂ ◊∞⁄È ’Ω
ÁÏÛ≈ ˘ , ‹Ê∂ÏøË’ √’µÂ
≈«‹øÁ ’Ω ÓÒ؇ ˘ , ÍÃÀ√
√’µÂ ÍÓ‹∆ ’Ω Â÷≈‰
Ú≈Ò≈ ˘ ¡Â∂ ¡À‚∆‡ ◊∞Ó∆Â
’Ω √∂÷» ˘ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ Õ
«¬√ √Ó∂∫ Ô»È∆¡È Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È
‘◊Ø«ÏøÁ ’Ω È∂ «’‘≈ «’
Íø‹≈Ï √’≈ Ú’ª Â∂
‘ÀÒÍª Á∆¡ª Óø◊ª Óøȉ ÂØ∫
Ȫ‘ È∞µ’ ’ ‘∆ ‘À Õ «‹√
’’∂ D Ó≈⁄ ˘ ⁄ø‚∆◊Û∑ «Ú÷∂
√»Ï≈ ͵Ë∆ Ø√ ÍÃÁ√È ’∆Â≈
‹≈ «‘≈ ‘À Â∂ ‘‹≈ª Ú’ª Â∂
‘ÀÒÍª ¿∞Ê∂ Í∞µ‹‰◊∆¡ª Õ «¬√
Á∆ «Â¡≈∆ √ÏøË∆
Ó∆«‡ø◊≈ ’∆Â∆¡≈ ‹≈
‘∆¡≈ ‘È Õ ¿∞‘Ȫ
«’‘≈ «’ √’≈
¿∞‘Ȫ Á∂ ¡’»Ï
B@AH ÂØ∫ ÍÀ√∂ ȵÍ∆
ÏÀ·∆ ‘À Õ Ú’ª ˘
È√∆ ‡∆⁄ Á≈
Á‹≈ È‘∆∫ «ÁµÂ≈ ‹≈
«‘≈ Õ «Í¤Ò∂ DE
√≈Òª ÂØ∫ ’øÓ ’
‘∆¡ª Ú’ª Â∂
‘ÀÒÍª ˘ √’≈∆ Ó∞Ò≈‹Ó Á≈
Á‹≈ È‘∆∫ «ÁµÂ≈ ‹≈ «‘≈ Õ
«¬√∂ Â∑ª ‘Ø Ï‘∞ √≈∆¡ª
Óø◊ª ‘È Õ ‹∂’ ‘∞‰ Ú∆
√’≈ È∂ Óø◊ Óø◊ª È≈ ÓøÈ∆¡ª
ª ‘Ø ‘Ø «Âµ÷≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ‹«Ò∑≈ ÍÃË≈È
«¤øÁÍ≈Ò ’Ω ʪÁ∂Ú≈Ò≈ ÓΩ‹»Á
√È Õ
√Ã∆ Ó∞’Â√ √≈«‘Ï, BG
ÎÚ∆ (Â∂«‹ßÁ Ë»Û∆¡≈, √π÷ÚßÂ
«√ßÿ)- «˜Ò∑∂ Á∂ «Íø‚ αÒ∂Ú≈Ò≈ «Ú÷∂
’∆Ï AA Ó‘∆È∂ ÂØ∫ ’À∫√ È≈Ò
Í∆Û∑ ϒ∆ Á≈ √¯Ò ¡Í∂ÙÈ
‚≈. ◊πÓ∆ «√ßÿ (πÍ≈‰≈) ÚæÒØ∫
’∆Â≈ «◊¡≈Õ ‹≈‰’≈∆ «ÁßÁ∂ ‘ج∂
Ï’∆ Á∂ Ó≈Ò’ È∆Ò≈ «√ßÿ ÍπæÂ
Óπ÷«Â¡≈ «√ßÿ È∂ Áæ«√¡≈ «’
¿πÈ∑ª Á∆ Ï∆‡Ò È√Ò Á∆ Ï’∆ ‹Ø
«’ AA Ó‘∆È∂ ÂØ∫ ’À∫√ «‹‘∆ È≈
Óπ≈Á «ÏÓ≈∆ È≈Ò Í∆Û∑ √∆Õ
¿πÈ∑ª È∂ Áæ«√¡≈ «’ Ï’∆ Á≈
«¬Ò≈˜ ¿π‘ «¬Ò≈’∂ Ï‘π √≈∂
«Íß‚ª Á∂ ‚≈’‡ª ÂØ∫ «¬Ò≈˜
’Ú≈¡ ¸æ’∂ √È, Í «’√∂ ÂØ∫ Î’ È‘∆∫
«Í¡≈Õ ¿πÈ∑ª È∂ «’‘≈ «’ «¬√ Ï’∆ ˘
¿π‘ Í«Ú≈ Á≈ «‘æ√≈ ÓßÈÁ∂ √ÈÕ ¡≈«÷
¿πÈ∑ª È∂ ¡≈͉∆ Ï’∆ Á∂ ·∆’ ‘؉ Á∆
¡≈√ ¤æ‚ «ÁæÂ∆Õ
«¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿πÈ∑ª È∂ ‚≈. ◊πÓ∆Â
«√ßÿ «Íø‚ πÍ≈‰≈ È≈Ò ≈ÏÂ≈ ’≈«¬Ó
’∆Â≈, «‹È∑ª È∂ Ï’∆ Á≈ ⁄À’¡æÍ ’∆Â≈
Â∂ ¿ππÈ∑ª ˘ Âπß ¡æ÷ Á≈ ¡Í∂ÙÈ ’È
Á∆ √Ò≈‘ «ÁæÂ∆Õ ‚≈. ◊πÓ∆ È∂ Ï∆Â∂∫
«ÁÈ∆∫ Ï’∆ Á∆ ¡æ÷ Á≈ ¡Í∂ÙÈ ’∆Â≈ ‹Ø
√¯Ò «‘≈Õ «˜’ÔØ◊ ˛ «’ ‚≈. ◊πÓ∆Â
«Í¤Ò∂∫ ¶Ó∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‚≈’‡∆ Í∂Ù∂ È≈Ò ‹πÛ∂
‘È Â∂ ÍÙ±¡ª Á≈ «¬Ò≈˜ ’È «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª
˘ ÷≈√ Óπ‘≈ ‘≈«√Ò ˛Õ «¬√ ÓΩ’∂ È∆Ò≈
«√ßÿ È∂ ‚≈. ◊πÓ∆ Á≈ ËßÈÚ≈Á ’∆Â≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ÓßÁ «√ßÿ, ◊πÌ∂‹ «√ßÿ ¡≈«Á
ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø Ú∆ «Íø‚ Ú≈√∆ ÓΩ‹±Á √ÈÕ
Ì◊ «ÚÁ≈√ ‹∆ È∂ ‹∞ÒÓ «Ú∞µË
¡Ú≈‹ ¿∞·≈¬∆ √∆:Ì≈«’Ô» ¿∞◊≈‘ª
Í≈«¬¡≈Õ⁄øÁ √∂÷ ¡‹≈Á
«‹È∑ª È∂ Á∂√ Á∆ ¡≈‹≈Á∆
Ò¬∆ ‹≈Ȫ ’∞Ï≈È ’’∂
√≈‚∂ Á∂√ ˘ ¡‹≈Á Ì≈Â
Á≈ È≈Ó «ÁÚ≈«¬¡≈ ¡Â∂
Ì◊ √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√
Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ¡≈͉∂ √Ó∂∫
Á∂ «Úµ⁄ ‘Ø ‘∂ ¡«È¡ª
«Ú∞µË ¡Ú≈‹ ¿∞·≈¬∆
√∆Õ‹≈ Í≈ Á∂ ’Ø‘Û ˘
Á» ’È Ò¬∆ ÔÂÈ√∆Ò
‘∂Õ ¿∞√ √Ó∂∫ Á∆¡ª
√’≈ª È∂ ‹Ø ’∆Â≈ √∆
¡µ‹ Ú∆ ¿∞√ Â∑ª ‘∆
‘’∞Óª «ÚÚ‘≈ ’
‘∆¡ª È∂Õ ÓØÁ∆ √’≈ Ú∆
≈ÓÍ∞≈ λÒ,BG ÎÚ∆(◊∞ÍÃ∆ «‘øÁ» ≈√‡ ω≈¿∞‰ Â∂ ‹Ø Á∂ ‘∆ ‘ÀÕ
÷Ø÷) Ì≈Â∆ «’√≈È Ô»È∆¡È ¬∂’Â≈ «’Â∆ ÒØ’ª Á∂ ‘µ’ª Â∂ ‚≈’≈ Ó≈È ‹≈
¿∞◊≈‘ª ≈ÓÍ∞≈ Á∂ ÚÒØ∫ ⁄Ò≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘∆ ‘ÀÕ «¬√ ÓØ’∂ Ï∞Ò≈∂ √∞µ÷Á∂Ú «√øÿ
«Ò≈«¬ø√ ÍøÍ Â∂ ÓØ⁄∂ «Úµ⁄ ⁄øÁ √∂÷ ≈ÓÍ∞≈, ‘ÍÃ∆ ’Ω ‹∂·»’∂ , ’Ó‹∆Â
¡‹≈Á ¡Â∂ Ì◊ √Ã∆ ◊∞» «ÚÁ≈√ ’Ω ‹∂·»’∂, Ï«‹øÁ ’Ω ≈ÓÍ∞≈≈‹
Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á∂ ‹ÈÓ «Á‘≈Û∂ ÓΩ’∂ ¿∞È∑ª ’∞Ó≈ ≈ÓÍ∞≈, ‹◊Á∂Ú ≈ÓÍ∞≈, Ï»‡≈
˘ ⁄∂Â∂ ’«Á¡ª Ï∞Ò≈«¡ª È∂ √øÏØËÈ «√øÿ ϵÒ∑Ø,Â∂‹≈ «√øÿ «ÍµÊØ, ◊∞Ò≈Ò
’«Á¡ª ¿∞È∑ª Á∆ ‹∆ÚÈ∆ Â∂ ⁄≈ȉ≈ «√øÿ ‡ª‚∆¡≈ ‘≈‹ √ÈÕ

Website : www.Punjabispectrum.com Email : spectrumpunjabi@gmail.com Punjabispectrum@fecebook.com @ punjabispectrum