BAB 1

PENYELESAIAN MASALAH
SECARA INVENTIF

Bahagian Pembangunan Kurikulum

 TAHAP PENGUASAAN 1
TP 1 Menyatakan maksud :
• Masalah bukan inventif
• Masalah inventif
dengan membuat
hubungkait antara produk
dengan objek dari segi
fungsinya
1. MASALAH BUKAN 2. MASALAH
INVENTIF INVENTIF

• masalah yang • masalah yang

tidak mempunyai
mempunyai kesan sampingan
kesan apabila usaha
sampingan penambahbaikan
apabila usaha berlaku.
penambahbaik
an berlaku TP 1
1. Berikan satu contoh masalah
bukan inventif.

2. Berikan satu contoh masalah

inventif.
 TAHAP PENGUASAAN 2
TP 2 Menerangkan proses
penyelesaian masalah inventif.
CARTA ALIR PROSES PENYELESAIAN MASALAH BUKAN INVENTIF

MULA

Bina carta alir proses

KENAL PASTI
MASALAH
penyelesaian masalah
bukan inventif
SENARAIKAN IDEA-IDEA
berdasarkan produk
yang dipilihPILIH IDEA
TERBAIK

LAKSANAKAN IDEA
/
BUAT

BUAT Tidak
PENILA
IAN
Ya
SELESAI
FASA-FASA PENYELESAIAN MASALAH INVENTIF

FASA PENERANGAN
1. Analisis punca masalah Analisis fungsi

2. Model masalah Percanggahan fizikal

3. Kaedah penyelesaian Pilihan kaedah penyelesaian

4. Model penyelesaian Kaedah penyelesaian spesifik

PENYELESAIAN
MASALAH SECARA
INVENTIF
TRIZ (Theory Of Inventive Problem Solving)
 FUNGSI, KOMPONEN
DAN SISTEM

Analisis Model
Fungsi Komponen Sistem
Fungsi Fungsi
 KAEDAH PENYELESAIAN
MASALAH
Masalah Penyelesai
Umum an Umum

Masalah Permudahk
Penyelesai
Yang an
an Spesifik
Spesifik Masalah
 KEFUNGSIAN

•Pelanggan membeli fungsi atau

kefungsian, bukannya produk
•Penyelesaian berubah tetapi
fungsi kekal sama
 KEFUNGSIAN

• Memberhentikan
peluru
• Mengubah arah
peluru
KEFUNGSIAN

• Menyerap hentakan
ketika
jatuh/kemalangan
KOMPONEN-KOMPONEN SEBATANG
PEN
Penutup
Bekas Dakwat

Penutup Penutup Belakang

Badan
Mata Pen
 KOMPONEN
Penyandar Papan
Belakang Duduk

Kaki Kerusi

Skru

Penahan
Kaki Kerusi
 Pilih satu produk yang
anda tahu, lukiskan dan
cerakinkan setiap
komponen pada produk
tersebut.
(Masa 10 minit)
1972

2015
 ANALISIS FUNGSI
• Membuat hubungkait antara
TP 2
produk dengan objek dari segi
fungsinya
• Melukis SISTEM FUNGSI
• Membina MODEL FUNGSI
dengan menggunakan
GARISAN INTERAKSI
 ANALISIS FUNGSI
1. Produk terdiri daripada gabungan
komponen dan fungsi yang membentuk
sebuah sistem
2. Objek ialah penerima kesan akibat daripada
kefungsian sesuatu produk
3. Fungsi ialah tugas sesuatu produk.
 SISTEM FUNGSI ; CONTOH MEJA

Buku
Muka Meja
Skru

Kaki meja
Lantai

Komponen Fungsi Objek

Muka meja Memegang Buku
Kaki Meja Memegang Muka Meja
Skru Memegang Kaki meja / muka meja
Lantai Memegang Kaki meja
 MEMBUAT HUBUNGKAIT ANTARA PRODUK
DENGAN OBJEK DARI SEGI FUNGSINYA

Fungsi
Produk Objek

Tindakan Parameter yang

Menjalankan berubah
fungsi disebabkan
tindakan yang
dijalankan

Produk Fungsi Objek

Meja Memegang Buku
Kereta Mengangkut Manusia
Cermin mata Membias Cahaya
Pen Memegang Dakwat
 MEMBUAT HUBUNGKAIT ANTARA PRODUK
DENGAN OBJEK DARI SEGI FUNGSINYA
Fungsi
( tugas yang dilakukan oleh
produk untuk merubah objek
sasaran
Kipas Manusia
Mengurangkan
Rasa panas
Menjalankan suhu
ditukar kepada
fungsi
rasa sejuk dan
nyaman

Bagi satu contoh

hubungan produk
dengan objek dari
segi fungsinya
Amirul Ikmal 2018
Mohamad Naim 2018
 SISTEM FUNGSI

KOMPONEN FUNGSI OBJEK

Tiub tayar Memegang Tayar basikal
Tempat duduk memegang Manusia
Roda Menghasilkan Basikal
pergerakan
Pemegang Menentukan arah Manusia
gear Mengubah kelajuan Basikal
 MODEL FUNGSI
Contoh Model Fungsi
bagi sebuah basikal yang bermasalah.

memegang memegang memegang

Tempat
Tiub tayar Roda Manusia
duduk

memegang
Rantai putus Minyak pelincir
kering / kehausan
Rantai

Model fungsi menggambarkan keseluruhan

hubungkait antara komponen dengan kesannya dalam
satu sistem.
 GARISAN INTERAKSI

Simbol Mewakili

berguna (normal)

Berguna (tetapi tidak mencukupi)

berguna (tetapi berlebihan)

bermasalah (harmful)
 MODEL FUNGSI : MEJA

Memegang

Lantai Kaki Meja Muka Meja Buku

Memegang Memegang

Memegang
Memegang

Skru
MASALAH FUNGSI DAN PUNCA MASALAH
Memegang

Lantai Kaki Meja Muka Meja Buku

Memegang Memegang

Memegang
Memegang

Kelembapan Skru

Penyelesaian masaah inventif :

1. Masalah dikenalpasti melalui Analisis Fungsi Komponen

Ada 2 langkah yang perlu dilakukan untuk mencari punca masalah ;
1. Mengenalpasti masalah pada Model Fungsi

2. Mengenalpasti masalah pada Komponen terlibat

ANALISIS BERANTAI PUNCA DAN KESAN

Meja yang tidak stabil

Jenis Contoh
Halangan Halangan
⚫ Tujuan analisis punca dan
kesan adalah untuk Semula Jadi Panas, hujan
memahami dan dan kelembapan
mengesahkan rantaian
punca dan kesan bagi
sesuatu masalah. Sains dan Fizik Momentum,
⚫ Soalan akan ditanya graviti
beberapa kali sehingga
punca masalah dapat Sifat Asas Objek Kebolehan
dikesan. manusia
⚫ Soalan akan terhenti
apabila jawapan diperoleh.
 ANALISIS PUNCA DAN KESAN
Meja kayu tidak stabil?
Mengapa?

Muka Meja tidak stabil Kaki meja tidak stabil

Mengapa? Mengapa?
Skru muka meja Skru kaki meja longgar
longgar
Mengapa?
Kayu rosak dan reput
menyebabkan skru tercabut

Mengapa?

Terkena air
 PERCANGGAHAN FIZIKAL

• Percanggahan fizikal ialah PERUBAHAN

yang berlaku dalam satu parameter
menyebabkan keadaannya berubah
menjadi BERTENTANGAN dari keadaan
asal
PERCANGGAHAN
FIZIKAL

PEMISAHAN PEMISAHAN
RUANG MASA
PERCANGGAHAN FIZIKAL

PARAMETER PERCANGGAHAN
FIZIKAL
Saiz Besar – kecil
Panjang - pendek

Beban Berat – ringan

Ketinggian Tinggi – rendah

Bilangan Sikit - ramai

 PERCANGGAHAN FIZIKAL

Contoh Percanggah Contoh Soalan penentuan Jenis

objek an fizikal situasi kaedah Pemisahan Kaedah
Ruang/Masa pemisahan
Kerusi Tinggi , Kerusi Adakah kerusi perlu Ruang
rendah perlu rendah dan tinggi pada
sesuai masa yang sama?
dengan YA. Kerana pelajar
saiz pelbagai ketinggian
ketinggian dalam kelas
pelajar
Khemah Besar lawan Khemah Adakah khemah perlu Masa
kecil perlu besar besar dan kecil pada
semasa di masa yang sama?
gunakan TIDAK…kerana
dan perlu khemah digunakan
kecil dan disimpan pada
semasa masa yang berlainan
disimpan
 Adakah percanggahan berlaku pada masa
•yang
Khemahsama?
digunakan semasa
perkhemahan

•Semasa digunakan,
PEMISAHAN MASA
khemah perlu besar
untuk menampung ramai
pengguna

•Selesai perkhemahan,
khemah boleh dilipat
sehingga kecil dan boleh
dimuatkan dalam beg.

#Dynamizati
on
CADANGAN PENYELESAIAN
MENGGUNAKAN PRINSIP
INVENTIF #DYNAMIZATION
Adakah percanggahan berlaku pada masa
yang sama?
PEMISAHAN RUANG
• Minuman yang panas di
dalam cawan kertas

•Minuman perlu panas di

dalam cawan

• Badan cawan perlu

sejuk di luar untuk
memudahkan pengguna
memegang.
CADANGAN PENYELESAIAN
MENGGUNAKAN PRINSIP
INVENTIF #INTERMEDIARY

Bagi satu contoh

produk yang
menunjukkan
pemisahan ruang dan
pemisahan masa
 PEMBAHAGI
AN

TIDAK PENGEKSTR
SEMETRI AKAN

7 PRINSIP
INVENTIF
( PEMISAHAN
RUANG)
PENGANTAR KUALITI
A SETEMPAT

FILEM NIPIS
DAN
PENYARANG
CANGKERA
AN
NG BOLEH
LENTUR
 CONTOH PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH
PEMISAHAN RUANG
Contoh Percang Contoh Soalan penentuan Jenis Kaedah Prinsip Penerangan
objek gahan situasi kaedah Pemisahan pemisahan inventif
fizikal Ruang/Masa yang
dicadangka
n

Katil Sikit 3 tilam Adakah 3 tilam Ruang 1.Pemba a) Membahagikan

hagian objek kepada
dan diguna boleh beberapa
(Segmen
ramai kan digunakan tation) bahagian
apabil pada masa bersendirian
a yang sama? b) Menjadikan
tetamu YA. sesebuah objek
datang itu mudah
dileraikan
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN RUANG

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
2.Pengeskstrakan Memisahkan atau Pemisahan unit pendingin
( Taking out mengeluarkan bahagian yang hawa di dalam dan di luar
extraction ) mendatangkan gangguan bangunan supaya bunyi
daripada objek bising dan haba dapat
diasingkan
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN RUANG

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
3. Kualiti setempat • Mengubah struktur objek • Bekas menyimpan
(Local quality ) dan pengaruh luaran makanan pelbagai petak
daripada seragam menjadi berbeza dan pelbagai
tidak seragam fungsi
• Menjadikan setiap bahagian • Tool box
objek memenuhi fungsi
berbeza yang berguna
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN RUANG

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
4. Penyarangan • Meletakkan atau Antena radio yang boleh
( Nested doll ) memasukkan satu objek ke dipanjangkan dan
dalam satu objek yang dipendekkan
sama tetapi berlainan saiz
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN RUANG

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
5. Filem nipis dan • Membalut, membungkus • Pelindung cahaya cermin
cangkerang boleh objek menggunakan lapisan kereta
lentur ( Flexible filem nipis dan cangkerang
shells and thin boleh lentur.
film )
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN RUANG

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
6. Pengantara ( • Mengadakan bahagian • Sarung tangan ketuhar
Intermediary) baharu antara dua objek menjadi pengantara antara
• Menggunakan objek atau tangan dengan objek
proses pengantara panas
• Mencantumkan dua objek
secara sementara
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN RUANG

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
7. Tidak simetri • Mengubah bentuk satu • Menukar bentuk bulat jam
(Asymmetry) objek daripada simetri dinding ke bentuk tidak
menjadi tidak simetri sekata
 KEDINAMIKA
N

TINDAKAN
BERTERUSA TINDAKAN
N YANG AWAL
BERFAEDAH

7 PRINSIP
INVENTIF
( PEMISAHAN
PEMBUANG MASA)
TINDAKAN
AN DAN
BERKALA
PEMULIHAN

PENGEMBA TINDAKAN
NGAN KETERLALU
TERMA AN
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN MASA

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
1. Kedinamikan • Memecahkan satu objek • Meja makan berempat
(Dynamization) kepada bahagian kecil yang boleh dibesarkan menjadi
boleh bergerak meja makan berlapan
• Mengubah sesuatu • Stereng kereta yang boleh
bahagian objek daripada diubah ketinggiannya.
tidak bergerak kepada
bahagian yang bergerak
dan sebaliknya
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN MASA

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
2. Tindakan awal ( • Melakukan tindakan awal • Beg udara di dalam kereta
Preliminary untuk mengawal risiko. untuk mengurangkan
action) risiko kecederaan ketika
kemalangan
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN MASA

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
3. Tindakan • Menukar tindakan • Lampu jalan menyala
berkala (Periodic berterusan kepada berkala berkala mengikut waktu
action) siang dan malam
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN MASA

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
4. Tindakan • Jika tindakan tidak berhasil, • Proses menabur serbuk
keterlaluan ( lakukan tindakan yang gula di atas donut untuk
Partial or sama tetapi secara mengurang atau
excessive action ) berlebihan atau menambahkan
berkurangan agar dapat kemanisan.
memudahkan penyelesaian
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN MASA

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
5. Pengembangan • Menggunakan prinsip terma • Pemutus litar yang
terma ( thermal ( pengembangan atau menggunakan prinsip
expansion ) pengecutan ) terhadap terma pemula lampu
sesuatu bahan pendarfluor
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN MASA

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
6. Pembuangan • Membuang bahagian yg • Kapsul ubat yang boleh
dan pemulihan ( telah menjalankan larut
discarding and fungsinya
recovering )
 PRINSIP INVENTIF BAGI KAEDAH PEMISAHAN MASA

Cadangan Prinsip Penerangan Konsep Contoh

Inventif
7. Tindakan • Menjalankan sesuatu • Jana kuasa elektrik, mesin
berterusan yang secara berterusan pelelas
berfaedah (
continuity of
useful action )
 MENJUSTIFIKASIKAN CADANGAN PERUBAHAN REKA
BENTUK BERDASARKAN PEMILIHAN PRINSIP INVENTIF

Objek Percangga Contoh Soalan penentuan Jenis Kaedah

han fizikal situasi kaedah Pemisahan pemisahan
Ruang/Masa

Katil Tinggi Katil perlu boleh Adakah katil Ruang

bayi dan diubah suai boleh
rendah ketinggiannya supaya diubahsuai
mudah untuk ibu ketinggiannya
meletakkan bayi dan pada bila-bila
menguruskannya masa?
YA.
 Boleh anda lakarkan
idea bagaimana
masalah katil ini boleh
diselesaikan?

Prinsip inventif
( pembahagian

Boleh anda tambah satu fungsi bagi

katil itu supaya katil mudah
digerakkan bagi memudahkan ibu
memindahkan bayi ke tempat yang
lebih sesuai?
 Papan pelapik bawah katil
boleh diubah ketinggiannya
dengan menggunakan bolt
dan nat

Bahagian khas yang dipasang

dengan engsel ini supaya ia
boleh dilipat sekiranya ibu Tambah roda untuk
ingin meletakkan katil bayi ini memudahkan katil ini
disebelah katil ibu untuk digerakkan
memudahkan pengurusan
bayi dialkukan
 Objek Percangga Contoh Soalan penentuan Jenis Kaedah
han fizikal situasi kaedah Pemisahan pemisahan
Ruang/Masa

Katil Besar Katil bayi ini boleh Adakah katil ini MASA
bayi dan disimpan di ruang perlu besar dan
kecil yang kecil apabila kecil pada masa
bayi sudah besar yang sama?
dan tidak lagi sesuai TIDAK.
menggunakannya …KERANA IA
PERLU KECIL
HANYA APABILA
TIDAK LAGI
DIGUNAKAN