REKABENTUK TEKNOLOGI

TINGAKATAN 2

PENYELESAIAN
MASALAH SECARA
INVENTIF
1.1: PENGENALPASTIAN MASALAH
1.1.1 : MENGENALPASTI MASALAH BUKAN INVENTIF DAN
INVENTIF

MASALAH

MASALAH MASALAH
BUKAN INVENTF INVENTIF

masalah baharu
masalah yang tidak
/sampingan yang wujud
mempunyai kesan
setelah masalah asal
sampingan apabila
diselesaikan.
usaha
penambahbaikan
Ada positif/
berlaku
Ada negatif
 1.1.1(a): MASALAH BUKAN INVENTIF
• Masalah bukan inventif ialah masalah yang tidak mempunyai kesan
sampingan apabila usaha penambahbaikan berlaku.
• Biasanya diselesaikan dengan kaedah ‘try and error’/ cuba jaya
Contoh: 1

Jika mentol terbakar digantikan mentol baru maka mentol bernyala seperti biasa
Contoh: 2

Jika pisau tumpul diasah maka pisau akan jadi tajam

Contoh: 3

Jika pensel tumpul diasah maka pensel akan jadi tajam

• Pelbagai kaedah dikategorikan sebagai kaedah penyelesaian masalah bukan inventif
(konvensional).
❑ Cuba jaya (try and error)
❑ Sumbangsaran (brainstorming)
❑ Peta minda (mind mapping)
❑ Gambarajah tulang ikan (Fish bone diagram)

• Namun demikian, berkesan atau tidak penyelesaian tersebut masih boleh

dipersoalkan kerana kebiasaannya kita hanya menyelesaikan masalah yang berlaku,
bukannya punca masalah
 1.1.1(b): MASALAH INVENTIF
• Masalah inventif ialah masalah baharu /sampingan yang wujud setelah masalah asal
diselesaikan.
• Ada Positif dan Negatif
Contoh: 1

Jika pensel diasah

maka pensel tajam
Tetapi pensel makin pendek
Contoh: 2

Jika gunakan prangkap

maka tikus ditangkap
Tetapi tikus mati tersepit
Contoh: 3

Jika guna penghawa dingin

maka dapat udara dingin
Tetapi bil elektrik naik
Contoh: 4

Jika guna payung

maka badan tak basah masa hujan
Tetapi basah bila hendak masuk kereta
Contoh: 5

Jika bawa bekal air,

maka mudah untuk minum
Tetapi pergerakan terbatas
 Apa itu T.R.I.Z?

▪ T (Teoriya)
▪ R (Rasheniya)
▪ I (Izobreatatelskikh)
▪ Z (Zadatch)
 PENEMUAN TRIZ
• Pengasas kepada TRIZ ialah Genrich Altshuller, seorang pengkaji
hak paten berbangsa Rusia.
• Beliau mulai mengkaji trend dalam hak paten sejak tahun 1940
dan meghasilkan satu kaedah penyelesaian masalah yang dikenali
sebagai TRIZ.
• Beliau mahu agar teori asalnya dikekalkan dan pengamal TRIZ
bersetuju untuk menamakan teori beliau sebagai TRIZ klasik
(Classical TRIZ).
• Teori-teori TRIZ yang dihasilkan selepas itu akan dikategorikan
sebagai TRIZ moden atau TRIZ kontemporari.
 1.1.2

Menerangkan Proses Penyelesaian Masalah

Bukan Inventif
dan Inventif
1.1.2(a) Proses Penyelesaian Masalah Bukan Inventif
Pernyataan masalah

Pengenalpatian masalah

Menyenaraikan pilihan
penyelesaian masalah

Membuat Pilihan

Melaksanakan PIlihan

Tidak
Menilai keberkesanan
pilihan

Ya

Selesai
 Mula

Mengenalpasti Masalah inventif

Menilai Masalah
inventif Penyelesaian kaedah konventional
Tidak
Ya

• Membina model fungsi

• Analisis berantai punca kesan Menjalankan analisis fungsi

• Percanggahan masa
• Percanggahan ruang Mengenal pasti percangahan fizikal

Bina konsep penyelesaian guna

prinsip inventif

Menghasilkan lakaran konsep

Tidak

Masalah diselesaikan?

Ya

Projek Tamat
• Pembentangan
1.1.2(b) Proses Penyelesaian Masalah Inventif
 Model Penyelesaian Masalah Inventif

3. Kaedah Penyelesaian

Penyelesaian
Masalah Umum
Umum

4. Model
2. Model Masalah Penyelesaian

Meringkaskan Penyelesaian
Masalah Khusus
Masalah Khusus
1. Analisis

Halangan
Penyelesaian
Penerangan fasa penyelesaian masalah inventif
Penyelesaian Masalah
Secara Inventif
1.2: Analisis Fungsi
1.2.1: Membuat Hubungkait Antara Produk
dengan Objek dari Segi Fungsinya

1.2.2:Melukis Sistem Fungsi

1.2.3: Membina Model Fungsi Dengan

Menggunakan Garisan Interaksi
 1.2: Analisis Fungsi
Kaedah analisis atau alat untuk menghasilkan model sistem teknikal dari segi
pembawa fungsi, objek fungsi dan fungsi komponen sistem.

Kenapa?
• Model Fungsi yang dihasilkan dari sistem teknikal membantu dalam
memahami, mengekstrak, memvisualisasikan, dan mengkategorikan hubungan
fungsi dalam sistem, menilai fungsi dan mengenal pasti masalah
 1.2.1: Membuat hubungkait antara produk dengan objek dari
segi fungsinya
• Sistem = Sistem teknikal yang wujud pada masa yang tertentu dan mampu
menyampaikan fungsi berguna utamanya di bawah keadaan yang telah
ditetapkan
• Subsistem = Satu komponen atau satu set interaksi komponen yang dihadkan
oleh sempadan khusus, yang berada didalam sistem teknikal. Sama ada sesuatu
objek yang berasingan atau sebahagian sistem yang terdiri daripada gabungan
beberapa komponen boleh dianggap sebagai subsistem.
• Super sistem = Sistem yang merangkumi bahagian luaran sistem teknikal yang
diberikan (termasuklah sistem & subsistem).
Produk, Komponen,Objek
• Produk = Sistem teknikal yang merupakan objek Inovasi (=sistem) (Produk terdiri
daripada gabungan komponen dan fungsi yang membentuk sebuah sistem.)

• Komponen = Objek material (bahan, medan, atau gabungan bahan-medan)

yang merupakan sebahagian daripada sistem teknikal atau supersystemnya.
Komponen mungkin mewakili kedua-dua objek tunggal dan sekumpulan objek.
(= subsistem) (Komponen ialah bahagian-bahagian kecil yang berfungsi bagi
menyokong suatu produk.)

• Objek = Objek material, yang nilai sifat tertentu diubah kerana melaksanakan
fungsi yang disasarkan pada subjek. (Objek ialah penerima kesan akibat
daripada kefungsian sesuatu produk.)
Fungsi dan Kefungsian
• Fungsi = Spesifikasi tindakan yang dilakukan oleh objek (Pembawa fungsi)
yang menghasilkan perubahan atau pemeliharaan nilai suatu sifat subjek (atau
objek lain). (Fungsi ialah tugas sesuatu produk.)

• Kefungsian = Ukuran tak berdimensi keatas sumbangan fungsi keseluruhan

oleh komponen atau sistem teknikal kepada nilai fungsian keseluruhan yang
disampaikan oleh komponen atau oleh sistem teknikal.
(Pelanggan membeli fungsi atau kefungsian, bukannya produk. Penyelesaian
berubah tetapi fungsi kekal sama)
Pelanggan membeli fungsi atau
kefungsian, bukannya produk.
Penyelesaian berubah tetapi
fungsi kekal sama
1.2.1: Membuat Hubungkait Antara Produk dengan Objek dari Segi Fungsinya

Hubungkait antara produk dengan objek dari segi fungsinya dapat digambarkan seperti berikut:

Fungsi
Produk Objek
Tindakan

Produk (menjalankan fungsi dan Objek (parameter yang berubah atau dipelihara
membawa fungsi) disebabkan tindakkan (fungsi) yang di jalankan

Produk Fungsi Objek

Meja memegang Buku

Kereta Mengangkut Manusia

Cermin mata Membias Cahaya

Pen Memegang Dakwat

Latihan
Memegang

Menampakkan
Menyerap

Menutup
Memegang

Menajamkan
1.2.2: Melukis Sistem Fungsi
• Komponen ialah bahagian-bahagian kecil yang berfungsi bagi menyokong
suatu produk.
•  Kesemua komponen tersebut boleh digambarkan menggunakan sistem fungsi.
• Melukis sistem fungsi memberikan gambaran jelas hubungan antara setiap
komponen dan fungsinya.
 A)Fungsi
Produk: Pensel Pensel
Objeck: Kertas

Fungsi: memegang karbon,

Kefungsian : memindahkan dakwat pada kertas

Karbon
B)Komponen/Subsistem
Pemadam

Badan Pensel

Pemegang
pemadam

Karbon
C) Analisis Komponen dan Fungsi
Komponen Fungsi Objek
Tangan Memegang rangka pensel
Rangka pensel Memegang Karbon
Rangka pensel Memegang Pemegang pemadam
Pemegang pemadam Memegang Pemadam
D)Lukisan Model Fungsi
mengotorkan

Habuk pemadam

memegang
mengaratkan
Pemegang pemadam kelembapan

memegang
Tangan Rangka Pensel Karbon Kertas

mengotorkan
memegang memegang memegang

Habuk
Karbon
1.23: Membina Model Fungsi dengan menggunakan garisan fungsi

• Model fungsi= Model sistem teknikal yang dihasilkan dari Analisis Fungsi yang mengenal
pasti dan menggambarkan hubungan fungsian antara komponen Sistem dan
Supersystemnya. Fungsi yang mewakili hubungan fungsi dicirikan mengikut kategori
(berguna, berbahaya, neutral), kualiti prestasi (tidak mencukupi, berlebihan)
• Fungsi berguna tapi tidak mencukupi = Tindakan fizikal yang dilakukan oleh pembawa
fungsi objek yang menghasilkan perubahan positif atau pemeliharaan nilai atribut sesuatu
objek fungsi tetapi tindakan dilakukan dengan sedikit tahap prestasi daripada yang
diperlukan.
• Fungsi berbahaya = Tindakan fizikal yang dilakukan oleh objek yang menghasilkan
perubahan yang tidak boleh diterima atau pemeliharaan yang tidak dapat diterima daripada
nilai atribut (parameter) atau keadaan objek bahan lain.
 1.23: Membina Model Fungsi dengan menggunakan garisan
fungsi
•  Garisan interaksi digunakan untuk menjelaskan fungsi yang menjejaskan atau
menganggu parameter sesuatu objek.
•  Jadual menunjukkan tentang jenis-jenis garisan interaksi:

Simbol Mewakili

berguna (normal)

Berguna (tetapi tidak mencukupi)

berguna (tetapi berlebihan)

bermasalah (harmful)
Contoh Model Fungsi : Pengorek Pensel
skru
pisau

rangka

memegang memegang memegang memegang

Tangan Rangka Pisau Pensel Tangan

me
mem

gan g

ng
ar
atk
eg

meme

an
ang

Skru Kelembapan
mengaratkan
 A: Masalah Fungsi dan Punca Masalah
• Penyelesaian masalah inventif dapat dikenalpasti melalui analisis fungsi komponen.
• Analisis dapat mengesan punca masalah secara tepat dalam mencari alternative penyelesaian.

Analisis Fungsi
Berikut adalah langkah-langkah untuk membuat analisis fungsi:
Langkah 1: Kenal pasti masalah pada model fungsi.

Langkah 2: Kenal pasti komponen yang terlibat.

memegang memegang memegang memegang

Tangan Rangka Pisau Pensel Tangan

me
n
mem

ga
gang

ra
tk
eg

an
ang

meme
Kelembapan
Skru mengaratkan
 Pensel diasah tidak tajam
Masalah
lagi
• Kelembapan
Komponen yang terlibat • Skru
• Pisau
B: Analisis Berantai Punca dan Kesan
• Tujuan analisis berantai punca dan kesan adalah untuk memahami dan
mengesahkan rantaian punca dan kesan bagi sesuatu masalah.
• Soalan akan ditanya beberapa kali sehingga punca masalah dapat dikesan.
Soalan akan terhenti apabila jawapan diperoleh.
• Jawapan yang diperoleh mungkin disebabkan halangan semula jadi, halangan
sains dan fizik, atau halangan sifat asas objek
Jenis Halangan Contoh Halangan

Semula Jadi Panas, hujan dan kelembapan

Sains dan Fizik Momentum, graviti

Sifat Asas Objek Kebolehan manusia

Contoh Analisis Berantai Punca dan Kesan

Pensel diasah tidak tajam

Why ?

Mata pisau tidak tajam Mata pisau goyang

Why ?

Why ?
Skru longgar

Why ?

karat
Why ?

kelembapan
 Penyelesaian Masalah
Secara Inventif
1.3: Percangahan Fizikal
1.3.1: Mengenal pasti dan menganalisis percanggahan fizikal
1.3.2: Menjustifikasikan pemilihan prinsip inventif
1.3.3: Mencadangkan perubahan reka bentuk berdasarkan
pemilihan prinsip inventif
1.3.4: Menghasilkan lakaran produk berfokuskan bahagian
yang mempunyai masalah inventif

NATHAN BALAKHRISNAN
012-3027250
 Percangahan
• Masalah berlaku apabila wujud percanggahan antara satu unsur dengan unsur lain.
• Percanggahan atau kontradiksi yang wujud menyebabkan berlaku dua keadaan yang bertentangan.
• Satu pihak akan mendapat kebaikan atau kelebihan dan satu pihak lagi akan mendapat keburukan atau
kekurangan.
• Jika keadaan ini tidak diselesaikan, maka potensi sebenar unsur -unsur tersebut tidak dapat dimanfaatkan oleh
manusia. = Masalah Inventif

Percangahan

Kejuruteraan Fizikal
Tingkatan 2
1.3: Percangahan Fizikal
• Percanggahan fizikal ialah perubahan yang berlaku dalam satu parameter
menyebabkan keadaannya berubah menjadi bertentangan dari keadaan asal.

• Contoh Percangahan Fizikal

Matematik Tambah /Tolak

Fizik Aksi /Reaksi

Kimia Acid/Alkali

Biologi Hidup/Mati

Warna Hitam /Putih

Suhu Panas/ Sejuk

Masa Sebelum/selepas

Fenomena Siang/ malam

Feng Shui Kepercayaan

 1.3.1: Mengenal pasti dan menganalisis percanggahan fizikal

Percanggahan fizikal

Pemisahan ruang Pemisahan masa

• satu ciri dibuat lebih besar di satu tempat • satu ciri dibuat lebih besar pada satu masa
dan lebih kecil di lain dan lebih kecil di masa lain
• Satu ciri-wujud di satu tempat dan tiada di • ciri-ciri wujud pasa satu masa dan tiada
tempat lain. pada masa lain

•  Kedua-dua jenis percanggahan fizikal ini mempunyai prinsip-prinsip

inventifnya yang tersendiri.
 Pemisahan Ruang

Mengandungi ubat dan

menutupi luka Melekat pada kulit dan
membolehkan
pengudaraan pada kulit

Mebantu mejelaskan Membantu membaca

pandangan jarak jauh jarak dekat
Pemisahan Masa
Pendek memudahkan
penyimpanan dan panjang
ketika menangkap gambar

Dilipat kecil dalam bag untuk

memudahkan penyimpanan dan
boleh dibuka menjadi besar bila
digunakan
Ujian penentuan percangahan fizikal
 Masa
  Adakah terdapat perubahan pada parameter
Ciri fizikal?
Parameter
Fizikal Percanggahan Fizikal?
Sebelum Semasa Selepas
dilanggar dilanggar dilanggar

Warna kaki meja

Tidak Tidak Tidak Pemisahan ruang
(gelap)

Ketinggian kaki
Tidak Ya Ya Pemisahan masa
meja (pendek)

Kedudukan kaki
Tidak Tidak Tidak Pemisahan ruang
meja (terbuka)

Kedudukan kaki
Tidak Ya Ya Pemisahan masa
meja (terbuka)
 1.3.2 Menjustifikasikan pemilihan prinsip inventif
Prinsip Inventif bagi Percanggahan Fizikal Pemisahan Ruang
Prinsip inventif yang dicadangkan Penerangan konsep Contoh
1.Pembahagian • Membahagikan objek kepada beberapa bahagian bersendirian Perabot yang dijual menggunakan konsep
(Segmentation) • Menjadikan sesebuah objek itu mudah dileraikan DIY (Do-It-Yourself)
  • Meningkatkan darjah kebolehbahagian
• Perubahan ke peringkat mikro
2.Pengekstrakan • Memisahkan atau mengeluarkan “bahagian yang mendatangkan Pemisahan unit pendingin hawa dalam dan
Taking out (extraction) gangguan” dari objek luar bangunan supaya bunyi bising dan haba
panas dapat diasingkan.

3.Kualiti setempat • Mengubah struktur objek dari seragam menjadi tidak seragam, a)struktur:
Local quality mengubah pengaruh luaran dari seragam ke tidak seragam. bekas menyimpan makanan pelbagai petak
• Menjadikan setiap bahagian objek memenuhi fungsi berbeza yang berbeza b)pelbagai fungsi.
berguna tukul kuku kambing,
4.Penyarangan • Meletakkan/ Memasukkan satu objek ke dalam satu objek yang Antenna radio yang boleh dipanjangkan dan
Nested doll sama tetapi berlainan saiz dipendekkan.
 
5. Filem nipis dan cengkerang bolehubah • Membalut, melapik atau membungkus objek menggunakan lapisan Beg plastik, pembalut plastik, contoh:
Flexible shells and thin films filem nipis dan cengkerang boleh ubah penghadang cahaya cermin kereta.

6.Pengantara • Mengadakan bahagian baharu di antara dua objek Sarung tangan ketuhar menjadi pengantara
Intermediary • Menggunakan objek atau proses pengantara antara tangan dan objek panas.
• Mencantumkan/ menyatukan dua objek secara sementara (boleh
dipisah secara mudah)
7.Tidak simetri • Mengubah bentuk satu objek dari simetri menjadi tidak simetri Menukar bilangan bilah kipas siling dari 4
Asymmetry   menjadi 3 agar tidak simetri
 Prinsip Inventif bagi Percanggahan Fizikal Pemisahan Masa
Prinsip inventif yang dicadangkan Penerangan konsep Contoh
1.Kedinamikan • Memecahkan satu objek kepada bahagian-bahagian kecil ▪ a)meja makan berempat boleh
Dynamization yang boleh bergerak dibesarkan menjadi meja
• Mengubah sesuatu bahagian objek dari tidak bergerak makan berlapan
menjadi bahagian yang bergerak, dan sebaliknya ▪ b)Stering kereta yang boleh
  diubah ketinggiannya
2.Tindakan awal • Melakukan tindakan awal untuk mengawal risiko. ▪ Beg udara di dalam kereta
Prelimenary action   untuk mengurangkan risiko
  kecederaan ketika kemalangan.

3.Tindakan berkala
Periodic action
4.Tindakan keterlaluan
Partial or excessive action
5.Pengembangan terma
Thermal expansion
6.Pembuangan dan pemasangan
Discarding and recovering
7.Tindakan berterusan yang berfaedah •
• Menukar tindakan berterusan menjadi tindakan berkala. ▪ Lampu jalan menyala berkala
•   mengikut siang dan malam.
• Jika tindakan yang dijalankan tidak mendatangkan hasil ▪ Proses menabur serbuk gula di
yang dikehendaki, jalankan tindakan yang sama tetapi atas donut.
secara “berlebihan sedikit” atau “berkurangan sedikit” ▪  
dapat memudahkan penyelesaian.
• Menggunakan prinsip terma (pengembangan atau ▪ Pemutus litar yang
pengecutan) terhadap sesuatu bahan. menggunakan prinsip terma.
▪ Pemula lampu pendafluor.
▪  
▪  
• Membuang bahagian yang telah menjalankan fungsinya. ▪ Kapsul ubat yang boleh larut.
•  
Menjalankan sesuatu kerja secara berterusan. ▪ Janakuasa elektrik,
▪ Mesin pelelas 
1.3.3 Mencadangkan perubahan reka bentuk berdasarkan
pemilihan prinsip inventif
• Murid menyatakan idea perubahan reka bentuk baharu secara terpeinci.

• Idea tersebut mestilah berdasarkan prinsip inventif yang telah dipilih.

• Jadual menunjukkan contoh idea yang boleh dijana berdasarkan prinsip inventif yang telah
dipilih.

No Ciri Parameter Fizikal Prinsip Inventif yang dipilih Cadangan perubahan reka bentuk
1 Warna kaki meja Pemisahan Selang selikan warna terang dan warna gelap

2 Ketinggian kaki meja Penyarangan Kaki meja boleh dipanjangkan dan dipendekkan

3 Kedudukan kaki meja Kualiti setempat Kaki meja boleh dilipat seperti pautan gunting
1.3.4 Menghasilkan lakaran produk berfokuskan bahagian
yang mempunyai masalah inventif
• Murid memilih satu cadangan perubahan reka bentuk untuk dilakar.

• Lakaran yang dihasilkan hendaklah mempunyai ketetapan berikut:

• Mengikut mana-mana prinsip lakaran yang telah dipelajari semasa di tingkatan satu.

• Memilih dan menggunakan elemen dan prinsip reka bentuk yang sesuai.

No Ciri Parameter Fizikal Prinsip Inventif yang dipilih Cadangan perubahan reka bentuk
1 Warna kaki meja Pemisahan Selang selikan warna terang dan
warna gelap
Lakaran Rekabentuk
Lakaran perubahan reka bentuk:

Elemen reka bentuk: Warna

Prinsip reka bentuk: Pengulangan
Latihan-kajian kes analisis fungsi
Masalah: Kesukaran memegang cawan kertas

sekiranya ingin meminum air panas

Tugasan : Selesaikan situasi atas menggunakan penyelesaian inventif

• Langkah 1 : Analisis komponen

• Kenalpasti Komponen

• Langkah 2 : Analisis interaksi Fungsi

• Lukiskan komponen beserta interaksi fungsi

•Langkah 3 : Model Fungsi

• Membina model fungsi dan analisis

Langkah 4: Menentukan jenis percangahan fizikal

•Langkah 5: Tentukan prinsip invetif
•Langkah 6: Cadangan inventif dalam bentuk lakaran
 Langkah 1: Analisis Komponen
Objek: Kopi Panas
haba
Subjek: Cawan

Subsistem/Komponen: Tangan Kopi panas

Badan Cawan tangan
Kopi Panas

Badan cawan

Super sistem: Haba

 Langkah 2 : Analisis interaksi Fungsi
Lukiskan komponen beserta interaksi fungsi

• Tangan • memegang • Badan cawan

• Badan cawan pegang • memegang • Kopi panas
• Haba • memegang • Kopi panas

Haba

memegang
memegang memegang
Badan
Tangan Kopi Panas
cawan
•Langkah 3 : Model Fungsi & Analisis Fugsi
Model Fungsi

Haba

memegang
memegang memegang
Badan
Tangan Kopi Panas
cawan
•Langkah 3 : Model Fungsi & Analisis Fugsi
Analisis Fugsi
Langkah 1: Kenal pasti masalah pada model fungsi.

Langkah 2: Kenal pasti komponen yang terlibat.

Kesukaran memegang cawan

Masalah kertas yang mengandungi
minuman panas

• tangan
Komponen yang terlibat Badan cawan
•
 Langkah 4: Menentukan jenis percangahan fizikal

Percanggahan fizikal

Pemisahan
Pemisahan Ruang
Masa

Adakah percanggahan berlaku pada masa yang sama atau tempat yang sama?

Di manakah saya mahu minuman itu panas? : Di dalam cawan

ruang
Di manakah saya mahu minuman itu sejuk? : Di luar cawan

Bila saya mahu minuman itu panas? : Bila saya mahu minum
masa
Bila saya mahu minuman itu sejuk? : Bila saya tidak mahu minum

Tidak berkaitan
 Langkah 5: Tentukan prinsip invetif
1. Minuman perlu panas di dalam cawan
2. Badan cawan perlu sejuk di luar untuk memudahkan pengguna memegang.

Cadangan Prinsip Inventif bagi pemisahan ruang :

1.Pembahagian/ Segmentation
2.Pengekstrakan/ Taking out
3.Kualiti Setempat/ Local quality
4.Penyarangan/ Nested doll
5.Filem nipis dan cengkerang/ Flexible shell and thin film
6.Pengantara / Intermediary
7.Tidak simetri /Asymetry

Pengantara/Intermediary
Langkah 6: Cadangan inventif dalam bentuk lakaran
Sekian, Terima kasih
NATHAN BALAKHRISNAN
012-3027250