PROGRAM GELĠġTĠRME NOTLARI

EĞĠTĠM:
Bireyin bilgi ve davranıĢlarında kendi yaĢantısı yoluyla KASITLI ve ĠSTENDĠK değiĢiklik meydana getirme
sürecidir.
**Eğitim bireyin davranıĢlarında gerçekleĢir. DavranıĢ değiĢikliği olması Ģart Bir süreçtir ve tüm hayatı kapsar
**Bireyin çevre etkileĢimi sonucu davranıĢ değiĢikliği ortaya çıkar. Kültür ile eğitim arasında sıkı bir iliĢki
vardır. Birbirlerini etkilerler. EĞĠTĠM KASITLI KÜLTÜRLEME OLAYIDIR.
**Formal ve Ġnformal olarak ikiye ayrılır. Çok boyutludur. Sürekli ve dinamiktir.
**Kültürle iç içedir evrensel ve toplumsal yanları vardır. Bireyleri sosyalleĢtirir.
KASITLI: Eğitimin planlı ve programlı olması demektir.
ĠSTENDĠK: Eğitimin sistemin belirlediği hedefler doğrultusunda gerçekleĢtirilmesi demektir.(MEB in
belirlediği hedefler)
**Zaman ve mekân yönünden çok geniĢtir ve sınırlandırılması mümkün değildir.
KÜLTÜR:
Bir toplumun üretmiĢ olduğu ve bir topluma ait tüm maddi ve manevi değerlerdir. Birey içinde yaĢadığı
toplumdan etkilenir. Eğitim ile kültür arasında sıkı bir iliĢki vardır.
**Eğitim kültürün yeni kuĢaklara taĢınmasını sağlarken eğitim ise kültürden faydalanarak bireylerin
sosyalleĢmesini sağlar
**Eğitim ve kültür birlerini etkilerler ve birbirlerinin izlerini taĢırlar.
NOT: Eğitim değiĢime ve yeniliğe açıktır fakat kültür değiĢime karĢı daha dirençlidir.
EĞĠTĠM TÜRLERĠ
FORMAL EĞĠTĠM ĠNFORMEL EĞĠTĠM
**Belli bir plana bağlı olarak yürütülür(Ġstendik- **Planlı ve programlı değildir. ArkadaĢ çevresinden sigara
Kasıtlı)(Mesela haftada kaç saat ve ne öğrenecek) içmeyi öğrenen öğrencinin durumu. Kontrol yoktur
**Belli bir mekân (Okul-dershane v.s)ve öğretmen **Öğreticiler profesyonel değildir.
rehberliği vardır(Profesyonel) **DavranıĢlar olumlu ya da olumsuz (istenen ya da
**Süreçte ve sonunda değerlendirme vardır. istenmeyen)kazanılabilir.
**Olumlu istendik davranıĢlar kazandırma hedefi vardır. **Belli bir mekân yoktur-ev iĢ sokak sahil…Okul
**Zaman yönünden kesitli ve dar kapsamlıdır.(KPSS yoktur)
EĞĠTĠM 120 SAAT-LĠSE 4 YIL). **Ders araç-gereçleri yoktur.
**Ders araç-gereçleri vardır. Sıra masa kitap defter v.s **Belli bir zaman dilimi yoktur ve çok geniĢtir.
**Kontrollüdür. **Gözlem ve taklide dayalıdır.
** ÖRGÜN ve YAYGIN olmak üzere ikiye ayrılır. **Genellikle tesadüfe dayalıdır.
ÖRGÜN EĞĠTĠM SARGIN EĞĠTĠM: Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), örgün ve
**Belli bir yaĢ grubu vardır ve okulda gerçekleĢtirilir. yaygın eğitimden sonra eğitim literatürüne 'sargın eğitim' adıyla yeni
**Kademelidir(süreklidir.) ve kademeler birbirlerinin bir kavram soktu. Okullarda (örgün) ve halk eğitim merkezlerinde
(yaygın) verilen eğitimin dıĢında vatandaĢların kendi kendilerine
önkoĢuludur. edindikleri beceriler bundan sonra 'sargın eğitim' adıyla tanımlanacak.
**Sistematik bilgi düzenli bilgi aktarımı söz konusudur. Türk Dil Kurumu (TDK)'nun "Bireyin hayat boyu süren
**AġAMLARI: Okul öncesi-ilköğretim-ortaöğretim- bilgi, beceri ve yetkinlik kazanımı, Ġnformal eğitim"
yükseköğretim-lisansüstü-doktora. tanımıyla Türkçe sözlüğe eklediği yeni kavram, Talim ve
YAYGIN EĞĠTĠM Terbiye Kurulu tarafından kullanılmaya baĢlandı. Talim
**Farklı yaĢ grupları vardır ve yaĢ sınırı yoktur. ve Terbiye Kurulu BaĢkanı Merdan Tufan, kavramı TDK
ile belirlediklerini söyledi. Sargın eğitim çerçevesinde
**Hizmet içi eğitim kursları ve halk eğitim merkezleri bireylerin yaĢam içinde kendiliğinden gerçekleĢen
aracılığıyla yürütülür. öğrenme faaliyetlerinin yönlendirileceğini belirten Tufan,
**Bireysel ilgi ve yeteneklere yöneliktir. Ġsteğe baĢlıdır, kendiliğinden çorap, halı ve kilim örmeyi buna örnek
gönüllülük esasına dayanır. gösterdi. AB'nin Ġnformal öğrenmeyle ilgili 7 bölgede
**Öğrencilere belge verilmektedir. yürüttüğü proje kapsamında illerden gelen talepler
**Süreklilik aĢamalılık ve kademelilik yoktur. doğrultusunda bu kavramda karar kılındı. 'Sargın eğitim'
çerçevesinde yapılan ilk çalıĢma, KahramanmaraĢ Kız
**Örgün Eğitime hiç girmemiĢ yada yarım bırakmıĢ ya da
Meslek Lisesi'nin hazırladığı 'MaraĢ iĢi' olarak bilinen
örgün eğitimin herhangi bir basamağında bulunan ya da nakıĢ iĢlemesi projesi. 'Geleneksel El Sanatlarında
örgün eğitimini tamamlamıĢ eğitimi amaçlamaktadır. Dezavantajlı Gruplar Ġçin Yenilikçi Metotlar ve Pazarlama
**BoĢ zamanları değerlendirmek hobilere yönelik bir Teknikleri' adlı proje ile ev hanımlarının meslekî eğitime
amaç da taĢıyabilir. dahil edilmesi hedefleniyor. ÇalıĢma ile giyim
sektöründe kalifiye eleman ihtiyacının karĢılanması
S.D amaçlanıyor. Projeyle ilgili bilgilere MEB ve valilik
aracılığıyla ulaĢılacak. BURADA YAZILANLAR BĠR
GAZETE HABERĠDĠR. SAYFA 1
ÖNEMLĠ NOT: Eğitimin tanımında geçen istendik davranıĢlar kavramı planlı öğrenme öğretme
yaĢantılarını baĢlatır yönetir ve kontrol eder. Bu kavramın ülkemizde iki temel kaynağı vardır.
1-Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları ve Temel Ġlkeleri (1973 tarihli yasaya dayanır)
2-Talim Terbiye tarafından hazırlanmıĢ olan eğitim programları ve belirlenmiĢ olan hedef davranıĢlar

SĠSTEM OLARAK EĞĠTĠM

Sistem belli bir amacı gerçekleĢtirmek için birbirleri ile iliĢkili öğelerin bir araya gelmesiyle oluĢan dinamik
bir yapıdır. Eğitim bir sistem özelliği göstermektedir. EĞĠTĠM BĠR SĠSTEM OLARAK
DÜġÜNÜLDÜĞÜNDE AġAĞIDAKĠ GĠBĠDĠR.

GĠRDĠ ĠġLEM ÇIKTI

—Öğrenci-öğretmen-araç-gereç-
materyaller-okul sınıf-laboratuar-veli
yönetici-hizmetli
**Öğrenciden istenilen davranıĢların
gerçekleĢmesi için gerekli olan her
Ģeydir
—Öğrencilerin hedefler
doğrultusunda biçimlendiği süreçtir
—Öğrenmenin gerçekleĢtiği boyut
—Programın eğitim durumları
öğesi(yöntem teknik araç-gereç ve
etkinlikler.
**Ġstenilen davranıĢ değiĢikliklerinin
meydana geldiği boyuttur.
—Öğretim sürecinin sonunda ortaya
konan ürünlerdir
—Sınav sonuçları
—Kazanılan davranıĢlar.
**Sistem çıktıları hedeflerine ne
kadar yakınsa sistem o kadar verimli
ve nitelikli demektir.
**

DÖNÜT VE DÜZELTME
Sistemin çıktılarına göre girdi veya iĢlem boyutunda geliĢtirme-iyileĢtirme amacıyla yapılan çalıĢmalardır.
Sınav sonucunda kazanamayan öğrencilerin baĢarısızlık nedenlerinin tespit edilip sorunun giderilmesi v.b

SĠSTEM ÇEġĠTLERĠ: 3 Ayrı sistem çeĢidi vardır:

1-AÇIK SĠSTEM: Bütün öğeleri içinde barındıran sistemdir.

2-YARI AÇIK SĠSTEM: Dönütü bulunmayan ya da yetersiz olan sitemdir
3-KAPALI SĠSTEM: Dönütü yoktur ayrıca girdi ve ayrıca yeterli girdi ve çıktısı da yoktur.
ÖRNEK: Sınav yapılmayan bir okul yarı açık sisteme, öğretmeni olmayan bir okul ise kapalı sisteme
örnektir.
EĞĠTĠMĠN TEMEL ĠġLEVLERĠ

TOPLUMSAL ĠġLEVLER FELSEFĠ ĠġLEVLER SĠYASAL ĠġLEVLER

**Bireyi toplumsallaĢtırma
sosyal değiĢimlere uydurma
**Kültürel mirası aktarma
**Toplumun kültürün devamını
ve geliĢimini sağlama
GĠZLĠ ĠġLEVLER
**EĢ seçme
**Tanıdık sağlama geniĢ bir
çevre oluĢumuna katkıda
bulunma
S.D
**Bireyin düĢünme biçimlerini
geliĢtirme ve bireye çok yönlü
düĢünme kazandırma
**Sorgulama yargılama
eleĢtirme iyiyi doğruyu güzeli
arama özellikleri kazandırma
BĠREYSEL ĠġLEVLER
**Bireyin kendisini
gerçekleĢtirmesine yardımcı
olma
**Meslek kazandırma
**Bireylerin ilgi ve
ihtiyaçlarına cevap verme
**Bireyi bütün yönleriyle
geliĢtirme
**Topluma iyi vatandaĢ
yetiĢtirme
**Lider insanları yetiĢtirme
**Bilinçli seçmen yetiĢtirme
**Anayasal yapıyı ve siyasal
yapıyı koruyan bireyler
yetiĢtirme
**Demokratik birey özelliklerini
kazandırma
EKONOMĠK ĠġLEVLER
**Bilinçli üretici ve tüketici
bireyler yetiĢtirme
**Nitelikli insan gücü yetiĢtirme
Sayfa2
 ÖĞRETĠM- ÖĞRENME-ÖĞRETME ÖĞRENME SÜRECĠ
KAVRAMLARI
ÖĞRENME: Bireyin davranıĢlarında kendi yaĢantısıyla gerçekleĢen nispeten kalıcı davranıĢ
değiĢikliklerdir.
**Öğrenme olması için davranıĢ değiĢikliğinin kalıcı olması gerekir. Ġlaç
alındığında, sarhoĢken vb yapılan davranıĢlar öğrenme değildir.
**Öğrenmede davranıĢa dönüĢebilme potansiyeli olmalı
**Öğrenip öğrenmediğini davranıĢ ortaya çıkarma ile anlıyoruz.
**Öğrenme olabilmesi için yaĢantı yolu ile olacak, kalıcı olacak, davranıĢ
değiĢikliği olacak.

ÖĞRETĠM: Öğretim, öğretme ve öğrenme faaliyetlerinin bileĢkesidir. Yani öğretim,

öğretme ve öğrenmeyi birlikte kapsamaktadır
** Öğretim, öğretmenin uyarıcı ve öğrenme durumları ( çevre, ortam) yaratarak, öğrencilerin amaçlar
yönünde davranıĢlar geliĢtirmesine yardım etmesidir.”
“Öğretim, öğrenmeyi kolaylaĢtıracak etkinlikleri düzenleme, gerekli araç ve gereçleri sağlama
ve rehberlikte bulunma eylemidir.”
**Eğitimin okullarda yapılanıdır. Öğrenmenin sağlanması ve kiĢiye istenilen davranıĢların
kazandırılması için uygulanan etkinlikleri kapsar.
**EĞĠTĠMĠN OKULLARDA YAPILANIDIR.
ÖĞRETME: Öğretme eyleminin gerçekleĢtirilmesidir. Öğrenme faaliyetlerinin yönlendirilmesi ve
çevrenin düzenlenmesidir. Öğrenme faaliyetlerini kılavuzlayarak öğrenmenin sağlanmasıdır. ÇağdaĢ anlamda
öğrenciye bilgiyi yapılandırtmadır. Yani öğretmen öğrenmeyi öğretendir.

ÖĞRENME=>EĞĠTĠM=>ÖĞRETĠM=>DAVRANIġ
ÖĞRENME: YaĢantı ürünü nispeten kalıcı izli davranıĢ değiĢiklikleridir.
EĞĠTĠM: Bireye yaĢantıları yoluyla istendik davranıĢları kazandırma sürecidir
ÖĞRETĠM: Öğrenmeleri kılavuzlama ve sağlama sürecidir.
DAVRANIġ: Organizmanın etkiye karĢı gösterdiği tepkililerdir.

EĞĠTĠM ÖĞRETĠM
**Her yerde olabilir zaman ve mekân **Zaman sınırı vardır. Belirli ortamlarda
sınırı yoktur gerçekleĢir. Mekân sınırı vardır(okul)
**YaĢam boyu devam eder süreklidir. **BelirlenmiĢ zaman bölümleri ile
**Bilgi dahil her türlü rastlantısal durumlar sınırlıdır
kapsar **Planlı bir Ģekilde istendik davranıĢ ve
**Öğretimi içine alır geniĢ bir kavramdır. bilgileri kazandırır
**Kendiliğinden öğrenme gerçekleĢir **Eğitimin planlı programlı kısmını
**öğreticilerin hepsi profesyonel oluĢturur
olmayabilir. **YönlendirilmiĢ ve güdümlü eğitimi
kapsar
**Öğreticiler kesin profesyonel
ÖĞRENME ÖĞRETME SÜRECĠ
Öğreten ile öğrenen arasındaki etkileĢimin sonunda öğrenme öğretme süreci oluĢur. ÜÇ ÖNEMLĠ VE
TEMEL ÖĞESĠ VARDIR. ÖĞRENCĠ**ÖĞRETĠM PROGRAMI **ÖĞRETĠM HĠZMETĠ
BU SÜREÇTE: Çevre-ölçme araçları-öğretim hizmeti(Ġpucu-öğrenci katılımı pekiĢtireç-dönüt)-
öğretmen-hedef-kazanımlar-içerik-konu strateji yöntem teknik gibi kavramlar yer alır.

KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com SAYFA 3

 GENEL DEĞERLENDĠRME

***Öğretme öğrenme sürecinin en önemli değiĢkeni ÖĞRENCĠDĠR.

***Eğitim öğretime göre zaman ve mekân yönünden sınırsızdır.

***Eğitimde zaman ve mekân sınır yoktur, öğretim ise belli ortamlarda ve zamanlarda yapılır.
****Öğretme öğrenme sürecinde yer alan 3 temel öğe öğrenci-öğretim programı-öğretim
hizmetidir

**Sistem öğelerinden iĢlem basamağı öğretim durumları kavramı ile eĢdeğerdir.

****Kültür eğitime oranla değiĢime daha çok dirençlidir. Eğitim uygulamalarında kültürel
değerlerin izleri vardır.

**Ġnformal öğrenme doğal ortamlarda kendiliğinden oluĢur, olumlu ya da olumsuz

gerçekleĢebilir. Yer mekân ve ortam değiĢebilir.

***Eğitim bireyin doğumundan ölümüne kadar geçen zaman diliminde çeĢitli bilgi beceri
tutum ve değerler kazanması olarak da tanımlanabilir
.
****--Örgün: Belli yaĢ grubundaki kiĢilere birbirinin önkoĢulu olacak Ģekilde okul çatısı
altında verilen eğitimdir.

—Ġnformal: GeliĢi güzel kültürleme süreci sonunda günlük hayatın içerisinde alınan
eğitimdir

—Yaygın: KiĢinin kendi ilgi ve isteği doğrultusunda herhangi bir yaĢta alabileceği kasıtlı
eğitimdir.

—KiĢilerin yaĢama atılmadan okul ya da okul niteliği taĢıyan yerlerde genel ve özel bilgiler
bakımından yetiĢtirmelerini sağlamak amacıyla belli yasalara göre düzenlenen eğitimdir.

****Ġnformal eğitim bir plana bağlı olmaksızın insan yaĢamı içerisinde kendiliğinden oluĢan
eğitim etkinlikleridir. Aile içerisinde televizyon izlerken arkadaĢ gruplarında vb ortamlarda
kazanılan bilgi beceri ve davranıĢlar bu eğitim kapsamındadır.
Eğitimin hatalı yan ürünleri, sigara içmek kopya çekmek yalan söylemek gibi süreçlerimiz
geliĢi güzel kültürleme sürecimiz usta çırak iliĢkisi içindeki öğrenme süreci bu kapsamda
değerlendirilebilir.

**Örgün eğitim: Milli eğitimin genel amaç ve ilkelerine uygun olarak hazırlanmıĢ eğitim
programları ile belli yaĢ gurundaki bireylere okullarda yapılan sürekli eğitim

**Yaygın eğitim örnekleri:

—Hizmet sonrası eğitim
—Halk eğitimi
—Ehliyet kursu

**Eğitim sürece öğrenme ise ürüne vurgu yapar

**Yaygın eğitimin önkoĢulu yoktur kiĢi istediği zaman ihtiyaçları ve ilgisi doğrultusunda
eğitim alabilir

KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com sayfa 4

 TÜRK MĠLLĠ EĞĠTĠM SĠSTEMĠ
TALĠM TERBĠYE KURULU (TTK):
**Ders kitapları ve eğitim araç-gereçleri ile ilgili standartları belirlemek ve geliĢtirmek ve ders araç-
gereçlerini belirler.
**Okullardan mezun olabilmenin ilke ölçüt ve koĢullarını belirler.
**Öğretmen niteliklerini belirler. Milli Eğitim Sisteminin nasıl bir insan yetiĢtirmesi ile ilgili hedefleri
belirler. Gençleri Cumhuriyet esaslarına göre hazırlayacak ve okullar da milli terbiyeyi
kuvvetlendirecek tedbirleri almak
**Plan taslaklarını oluĢturur. Programları planlar hazırlar dener düzeltir değerlendirir uygular.
**Ders saatlerinin azaltılıp artırılmasına karar verir. Programlara eklenecek ve çıkarılacak dersleri
belirler.
**Ġlk ve ortaöğretimde diploma iĢlemlerindeki (ĠL MĠLLĠ EĞĠTĠM MÜDÜRLÜKLERĠ)
anlaĢmazlıklarda hakem rolü oynar. FAKAT yurt dıĢı denklikleri Talim Terbiye tarafından
yapılmaktadır. Bu konuda çalıĢan birimlerin takipleri TTK tarafından yapılmaktadır.
**Ders kitaplarını-öğretmen kılavuz kitaplarını- bilgi iĢ ve iĢlem yapraklarını- ders araç gereçlerini
hazırlamak incelemek tavsiye olunan kitaplarla ilgili kararları vermek araĢtırmak geliĢtirmek TTK
tarafından yapılmaktadır ve bunlarla ilgili kararları Tebliğler Dergisinde yayınlanmasını sağlamak.
**Öğretmenlerin yeni eğitim programlarına uyumlarını sağlamak için gerekli çalıĢmaları incelemek
yapmak ve uygulamaya konmasını sağlamak.(Kurul onayı alındıktan sonra)
**YurtdıĢındaki çocuklar için Türkçe ve Türk kültürü ile ilgili çalıĢmaları incelemek ve yapmak ve
uygulamaya konmasını sağlamak(Kurul onayı alındıktan sonra).
MĠLLĠ EĞĠTĠM ġÜRASI: Milli Eğitim Bakanlığının eğitim ve öğretimler ilgili konularını
incelemek ve öneri niteliğinde kararlar almakla görevli en yüksek danıĢmak kuruludur. Kararlar
tavsiye niteliğindedir. Talim Terbiye Kurulunca yapılan çalıĢmaları karara bağlar fakat Bakan
onayladıktan sonra kesinlik kazanır.
TÜRK MĠLLĠ EĞĠTĠM SĠSTEMĠNĠN TEMEL ĠLKELERĠ:
1-GENELLĠK VE EġĠTLĠK: Dil din ırk ayrımı yoktur. Kimseye imtiyaz verilemez.
2-FERDĠN VE TOPLUMUN ĠHTĠYAÇLARI: Türk vatandaĢlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk
toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.
3-YÖNELTME: Öğrencilerin ilgi istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeĢitli okul ve
programlara yönlendirilmesi. Rehberlik hizmetleri objektif ölçe ve değerlendirme metotlarından
faydalanılır.
4-EĞĠTĠM HAKKI: Temel yani ilköğretim görmek her Türk vatandaĢının hakkıdır. Daha sonraki
aĢamalarda ilgi istidat ve kabiliyet doğrultusunda yararlanır.
5-FIRSAT VE ĠMKÂN EġĠTLĠĞĠ: Fakir zengin kadın erkek herkes eĢittir ve bunlar için gerekli
tedbirler alınır. Mesela devlet parasız yatılılık-burs-kredi verilir.
6-SÜREKLĠLĠK: Eğitim sürekli hayat boyu devam ettirilir. ĠĢ hayatında yardımcı olmak için çeĢitli
çalıĢmalar yapmak gibi.
7-ATATÜRK ĠNKILÂP VEATATÜRK ĠLKELERĠ VE ATATÜRK MĠLLĠYETÇĠLĠĞĠ: Her türlü plan ve
programda anayasada belirtilen ilke ve inkılâplar esas alınır. Milli birlik ve bütünlük Türk dilinin
korunması milli ahlak ve milli kültürün yozlaĢmadan korunması.
8-DEMOKRASĠ EĞĠTĠMĠ: Demokrasi bilinci yurt yönetimine ait bilgi sahibi vatandaĢlar.
9-LAĠKLĠK: Laiklik esastır ve din dersleri zorunlu ve devlet kontrolündedir.
10-BĠLĠMSELLĠK: Bilimsellik esastır ve ülke ihtiyaçlarına göre teknolojiden bilimden faydalanmak
gerekir. Bilgi ve teknoloji üretmek gereklidir.
11-PLANLILIK: Milli eğitimin geliĢmesi ekonomik sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun
olarak eğitim insan gücü ve istihdam iliĢkileri dikkate alınmak suretiyle planlanır ve gerçekleĢir
12-KARMA EĞĠTĠM: Karma eğitim yapmak Ģarttır.
13-OKUL AĠLE BĠRLĠĞĠ: Amaçların gerçekleĢmesi için okullarda okul aile birliği kurulur. ĠĢleyiĢ
bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
14-HER YERDE EĞĠTĠM: Eğitimi sadece okulla sınırlandırmak doğru değildir. Evde iĢte çevrede her
yerde her fırsatta gerçekleĢtirmeye çalıĢır. Sayfa 5
 MĠLLĠ EĞĠTĠMLE ĠLGĠLĠ BAZI YASALAR
Milli Eğitim Temel Kanunu:
1973 yılında kabul edilen 1739(1983 de bazı düzenlemeler yapılmıĢtır) Sayılı bu kanun esas ilkeleri
düzenler. Eğitim ve öğretim programlarının dayanağını oluĢturur
—Amaçlar, ilkeler
—Eğitim sisteminin genel yapısı
—Öğretmenlik mesleğin tanımı ve gerekleri(43.MADDE)
**Genel kültür
**özel alan bilgisi
**Öğretmenlik meslek bilgisi(pedagojik formasyon)
—KiĢisel ve mesleki değerler-kiĢisel geliĢim
—Öğrenciyi tanıma
—Öğrenme öğretme süreci
—Öğrenmeyi geliĢimi izleme ve değerlendirme
—Okul toplum ve aile iliĢkileri
—Program ve içerik bilgisi
2006 Yılında Öğretmen kariyer sistemi uygulamaya konulmuĢtur.
BaĢöğretmen-uzman öğretmen-öğretmen
—Okul bina ve tesisleri
—Devletin eğitim ve öğretimdeki görev ve sorumlulukları
Tevhid-i Tedrisat Kanunu(Öğretimin BirleĢtirilmesi)
3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen ve 6 maddeden oluĢan bu kanun Türk milli eğitim istemine yasal
dayanak oluĢturur. Günümüzde ilköğretimin zorunlu olması bu kanuna dayanmaktadır.
2008-Günümüz Türk eğitim sistemindeki uygulamalardan hangisi Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na
uygun bir uygulamadır. Cevap: Ġlköğretimin zorunlu olması
Bu kanunda ayrıca:
**Din uzmanları yetiĢtirmek için ilahiyat fakülteleri kurulması
**Ġmam ve dini hizmetlerde görevlendirilecek kiĢileri yetiĢtirmek için imam-hatip okullarının açılması
**Eğitim öğretim okullarının tümünün Milli eğitim Bakanlığına bağlanması
PROGRAM VE PROGRAM GELĠġTĠRME
EĞĠTĠM PROGRAMININ ÖZELLĠKLERĠ
1-ĠĢlevsel-Görevsel Olmalı: YaĢamda kullanılabilmeli ve toplumun ve bireyin isteklerine cevap
verebilmelidir.
2-Esnek-Elastiki olmalı: Programın ana hatları belirlenmeli ve değiĢime yeniliklere açık olma özeliklerini
içinde barındırmalıdır. Uygulandığı bölge ve yörelere ve öğrencilere uyarlanabilme özelliği olmalıdır.
3-Devletin Ve Toplumun GörüĢ Ve Ġsteklerine Milli Eğitimin Amaçlarına Uygun Olmalıdır:
Programlar eğitim sisteminin beklediği insan tipini yetiĢtirecek özellikte olmalıdır. Programlar eğitim sisteminin uzak ve
genel hedefleriyle uyumlu olmalıdır, tutarlılık göstermelidir. Programlar milli değerleri ve hedefleri kazandırmakla
yükümlüdür. Devletin temel felsefesini hakim ideolojisi ile toplumsal ve kültürel değerleri öğrenciye ulaĢtırmalıdır.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaĢlarını Atatürk ilke ve inkılâpları laiklik demokrasi ve cumhuriyet eğitimi yönünde
yetiĢtirmelidir.
4-Uygulayıcılara Yardımcı Olmalıdır. Açık anlaĢılır ve uygulanabilir olmalıdır. Uygulayıcı olan
öğretmelere rehberlik eden tarzda olmalıdır. Öğretmenler için vazgeçilmez baĢvuru kaynaklarıdır.
Öğretmenin anlayabileceği uygulayabileceği dilde olmalıdır.
5-Çerçeve Özelliği TaĢımalıdır: Ġyi bir program ayrıntıya inmemeli ana hatlarıyla olmalı ülkenin tüm
okullarında uygulanabilir olmalıdır.
6-Genel Ve DeğiĢmez Olmalıdır: Bir ülkenin tüm bireyleri için geçerli olacak ilkelere sahip olmalı ve belli
konu ve etkinlikler açısından değiĢmez nitelikler taĢımalıdır. Mesela bütün okulların 29 Ekimde etkinliklerde
bulunması gibi
7-Uygulanabilir Olmalı/Rehber Olmalıdır: Açık anlaĢılır ve uygulanabilir olmalıdır. Uygulayıcı olan
öğretmelere rehberlik eden tarzda olmalıdır. Öğretmenler için vazgeçilmez baĢvuru kaynaklarıdır. Öğretmenin
anlayabileceği uygulayabileceği dilde olmalıdır.
8-Bilimsel Nitelikler TaĢımalı: Ġyi bir program bilimsel süreçleri kullanarak hazırlandığı gibi
öğrencilere de bilimsel bilgiyi kullanarak öğrenme olanağı sağlamalıdır.
9-Öğrenciyi GeliĢtirmeye Yönelik Olmalıdır: Ġyi bir program öğrencilerin bilimsel bilgiyi kullanarak
öğrencileri bedensel zihinsel duygusal ve sosyal yönden geliĢtirmelidir. Sayfa 6 S.D
 PROGRAMIN BAġLICA YARARLARI
***Öğretim sürecinin nitelikli ve verimli olmasını sağlar.
***Öğretimin etkinliğini artırır
***DavranıĢ değiĢtirme sürecine öğretim niteliği kazandırır
***Öğretim sürecine standartlık-benzerlik sağlar
***Eğitim öğretime faaliyetlerine yön verir, kılavuzluk eder.
***Öğretim sürecinin kontrollü olmasını sağlar öğretimin canlı bir Ģekilde geliĢmesine ve sürmesine yardımcı olur.
***Eğitimin planlı sistematik amaca uygun geliĢmeye dönük birikimli bir Ģekilde ilerlemesine katkı sağlar.
***Eğitimde eĢgüdümü sağlar.
***Kısacası program hedeflere ulaĢmak için yapılacak etkinlikler düzeneğidir.
EĞĠTĠM PROGRAMININ ÖĞELERĠ
**Hedef ve davranıĢlar: Öğrencilere kazandırılması gereken özellikler. Ġstendik davranıĢlar. NĠÇĠN?
**Ġçerik-kapsam muhteva-müfredat: Konunun örüntüsü ve üniteler. Hedefler doğrultusunda
belirlenen olgu kavram ilke ve genellemelerin sistematik bağlarla oluĢturdukları bilgi bütünü NE?
**Eğitim durumları: DavranıĢları öğrencilere kazandıracak dıĢ Ģartlar.(YaklaĢım strateji yöntem
ve teknikler NASIL?
**Sınama durumu ölçme ve değerlendirme: DavranıĢı öğrencilerin kazanıp
kazanmadığını kazandıysa ne kadar kazandığını belirleyen durumlar. Ġstendik davranıĢlara ulaĢılıp
ulaĢılmadığının tespit edilmesi NE KADAR? NE DÜZEYDE?

PROGRAM TÜRLERĠ
—Öğrenene okulda ya da okul dıĢında planlanmıĢ etkinlikler yoluyla
sağlanan tüm öğrenme yaĢantıları düzeneğidir.
—Tanımdaki okulda kavramı ile ders programı vurgulanmakta okul
dıĢında ise örtük öğrenmeler vurgulanmaktadır.
Eğitim Programı —YetiĢek: Geçerli öğrenme yaĢantıları düzeneği,4 soruya verilen cevapta
(YetiĢek) kendisini ortaya koyar
Hedef ve davranıĢlar__________________NĠÇĠN?
Ġçerik-kapsam muhteva-müfredat________NE?
Eğitim durumları______________________NASIL?
Sınama durumu ölçme ve değerlendirme__NE KADAR?

Öğretim Programı —Eğitim programının amaçları doğrultusunda belli bir öğrenme

basamağındaki sınıflarda ve derslerde istenen hedefleri gerçekleĢtirmeye
yönelik okulda ve okul dıĢında planlanan tüm etkinlikleri kapsayan
yaĢantılar düzeneğidir.
—Ders programlarının bütünüdür.
—Matematik programı-ilköğretim programı
UYARI: Müfredat programı bazen öğretim programı yerine kullanılır, fakat
müfredat programı bir dersin bir yılık faaliyetlerini kapsar.
Ders Programı —Öğretim programı içinde yer alan ve her bir ders kapsamında ulaĢılacak
hedeflerin içeriğin öğretme öğrenme sürecinin ve değerlendirme
etkinliklerinin programlanmasıdır. Kapsamı dar ama ayrıntısı fazladır.
—Bir ders süresi içerisinde planlanan hedefin ya da hedeflerin bireye nasıl
kazandırılacağını tüm etkinliklerin yer aldığı plandır.
—Örnek: Türkçe dersinin bir ders saatinde anlatılacaklar.
Örtük (Gizil) —Resmi programın dıĢında yazılı olmayan bununla birlikte öğretmen
Program denetiminde olumlu davranıĢlar kazandırmayı hedefleyen etkinlikleri içerir.
Öğrenmelerin kalıcılığını ve niteliğini artırır. Resmi programla uyumludur
ve resmi programın gerçekleĢmesine yardımcı olur ve destekler.
2009-Öğretmenler genellikle söz dinleyen ve kuralara uygun davranan öğrencilere
sempati duyarlar. Yapılan araĢtırmalar öğretmenlerin tepkilerinin öğrencilerin derlerdeki
Sayfa 7 baĢarısızlıklarından çok kurallara uymamalarına yönelik olduğunu ortaya koymaktadır.
Öğrencilere bu konuda bir açıklama yapılmasa da onlar kurallara uygun davrandıklarında
 bunun baĢarı olasılığını etkileyeceğini sınavda doğru yanıtlar vermeseler de iyi not
alabileceklerini düĢünürler. Bu durumda kurallara karĢı çıktıklarında
cezalandırılabileceklerini ya da öğretmenleri tarafından dıĢlanabileceklerini düĢünürler.
CEVAP: ÖRTÜK PROGRAM
2008-Milli Eğitim Bakanlığı TTK tarafından hazırlanarak uygulamaya konan öğretim
programlarında belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz. ***Öğretme öğrenme süreci
içinde ortaya çıkan bilgiler düĢünceler değerler ve uygulamalar bu uygulamalar
sonucunda öğrencilerde meydana gelen bütün özellikleri kapsar. ***Okulun düzeni
kuralları fiziksel psikolojik çevresi yöneticilerin ve öğretmenlerin sözlü ya da sözsüz
olarak verdikleri iletileri kapsar. CEVAP: ÖRTÜK
—Resmi olmayan veya açıkça belirtilmemiĢ fakat öğrencilerin ulaĢmalarının
beklendiği mesajlardır.
—Beklenmeyen amaçlanmayan öğrenme sonuçlarını ürünlerini kapsar
—Uyum sağlamayı kolaylaĢtırır. Beklenen tutum ve davranıĢları içerir
****MESELA: ÖRTÜK programı sınıf iklimi ya da okul iklimi etkileyebilir.
***Yazılı değildir. PlanlanmamıĢtır ve resmi programda yer almaz.
***Okulların yöneticilerin gizli hedefleri olarak da nitelendirilebilir.

EĞĠTĠM PROGRAMI ÖĞRETĠM PROGRAMI

—NE SORUSUNA YANIT ARAR, TASARIDIR — NASIL sorusuna yanıt arar bir uygulamadır, stratejilere
yöntemlere öğretmen niteliklerine vb odaklanır
PLANDIR, PROGRAMLAMA SÜRECĠDĠR
—Nasıl öğretelim sorusuna yanıt arar.
—Ne öğretelim sorusuna yanıt arar.
—Yöntem öğretme becerileri ve sunuĢ becerileri
—Genel bir kılavuz ve rehberdir. Teori üzerinde
önemlidir.
durulur.
—Kılavuzun uygulandığı süreçtir. Yani dersin
—Programın hedef ve içerik öğeleri üzerinde
iĢlendiği programın hayata geçirildiği zamandır.
ağırlıklı olarak durulur.
—Eğitim durumları öğesine ağırlık verir
POSNER 5 TÜR PROGRAMDAN BAHSETMEKTEDĠR..
2008-Posner beĢ tür program olduğunu söylemektedir. Bunlar: 1-Resmi(yazılı)program 2-Uygulamadaki
(GerçekleĢen program)3-Ġhmal edilen(geçeriz program)4-Ekstra(ek ilave program 5-Örtük(gizil)program.
POSNER in eğitim programını bu Ģekilde ayırmasının uygulamadaki anlamı ya da katkısı ne olabilir.
Cevap: Eğitim reformlarının baĢarı ve baĢarısızlıklarının nedenlerini belirlemeye yardımcı olur.
1-Resmi(Yazılı)Program:
Resmi onaylanmıĢ okullarda uygulanmak üzere programlanmıĢ programdır. Hedefler içerikler
belirlenmiĢtir. Eğitim otoriteleri tarafından belirlenir.(Talim Terbiye Kurulu)
2- Uygulamadaki Program (GERÇEKLEġTĠRĠLEN)
—Tasarlanan programın uygulamadaki Ģeklidir. Fakat tasarlanan program ile uygulanan program arasında
farklılıklar oluĢabilir. Tasarlanan program ne kadar mükemmel olursa olsun önemli olan uygulaması ve
sonuçlarıdır. Bundan dolayı program değerlendirmede çalıĢmalarında tasarı dâhilindeki programdan çok
uygumla sürecindeki veriler dikkate alınır. RESMĠ PROGRAM
—Öğretmenin elinde hayat bulan programdır. Teorik uygulamanın pratiğe dönüĢmüĢ halidir.
—Etkinliklerin somutlaĢtırılmıĢ Ģeklidir. Yıllık günlük planlarla düzenlenir uygulanır.
3- Ġhmal Edilen-GeçiĢtirilen Program(Geçersiz Program)
— Resmi programın çeĢitli sebeplerle ihmal edilen önemsenmeyen yanlarını kapsar
—Resmi programın kasıtlı bilinçli ya da üstün körü geçiĢtirilen boyutudur.
—Öğretmenden öğretmene ve çevre koĢullarına göre değiĢir.
—Nelerin öğretilmediği de önemlidir. Okulun çevrenin olanakları da bu durumu etkiler.
—Örneğin sınavda soru çıkmayacak konuların geçiĢtirilmesi gibi
—Para araç gereç eksikliği öğretmen eksikliği afet gibi durumlarda buna neden olabilir.
4- Ekstra Program-Ġlave program:
—Hazırlanan programlarda esneklik olmalı ve bireyler kendilerine göre seçtikleri programda
ilerleyebilmelidir. Örtük programdan farkı yazılı olmasıdır. Resmi programda olmayan öğretmen ve
okullar tarafından yapılan ek çalıĢmaları içerir.
—Örnek-Fakir ama baĢarılı öğrencilere hafta sonu yapılan ek kurslar v.s
—Okuldan okula farklılık gösterebilir. Planlıdır.
—Örnek: Okullardaki kültürel-sosyal sportif faaliyetler, konferanslar-açık oturumlar v.s bu programa
örnek gösterilebilir.
5- Örtük (Gizil) Program(Bir önceki sayfada açıklanmıĢtır.) Sayfa 8
NOT: Program boyutları konusunda HARRĠS inde 3 boyutu unutulmamalıdır.
1-Açık Program—Resmi ve yazılı program
2-Yarı Açık Program—Resmi ve yazılı programların uygulanması
3-Ġhmal Edilen Program—Resmi programda yer almayan ya da önemsenmeyen kısımları kapsar.
OKUL ĠKLĠMĠ SINIF ĠKLĠMĠ
**Okulun fiziki özellikleri-Lab-spor salonu-atölye **Sınıfın özellikleri ıĢık ısı renk malzemeleri. Vs
**Okulun amblemi forması renkleri **Sınıfın kuralları öğretmen öğrenci iliĢkileri
**Yazılı yazısız kurallar okulun beklentileri v.s ortamı
**Okuldaki öğretmen öğrenci idare iliĢkileri **Öğretmenin beklentileri önyargılar öğrenci
ortamı özellikleri
**Okulun yayınları kültürel faaliyetleri okul içi
okul dıĢı etkinlikleri v.s

PROGRAM GELĠġTĠRME SÜRECĠ ÖĞELERĠ

2005-Niçin? Nasıl? Ne Kadar? Bu sorular program geliĢtirme sürecinde hangi temel öğelerle
iliĢkilidir.?
Niçin?---Hedef
Nasıl?---Eğitim Durumu
Ne Kadar?---Değerlendirme
GELENEKSEL KLASĠK YAKLAġIMLARDA ÖĞRETĠM PROGRAM ÖĞELERĠ
HEDEF ĠÇERĠK KAPSAM EĞĠTĠM DURUMLARI SINAMA DURMLARI
SÜREÇ-ÖĞRENME
YAġANTILARI-
SÜREÇ
**Niçin? Ne tip insan **Ne öğretelim **Nasıl nerede ne **Ölçme ve
**Uzak genel özel **Üniteler zaman ne ile değerlendirme
davranıĢsal hedefler **Konular öğretelim **Hedeflere ne kadar
**Yöntemler stratejiler- ulaĢıldı ne kadar
teknikler ara.-gereç öğrenildi sürecin
zaman süre ipucu değerlendirilmesi kalite
dönüt düzeltme kontrolü
ÇAĞDAġ YENĠ YAKLAġIMLARDA ÖĞRETĠM PROGRAMI ÖĞELERĠ
ÖĞRENCĠ ÖĞRENME ETKĠNLĠKLER SINAMA
KAZNIMLARI- ALANLARI TEMA SÜREÇ
ÖĞRENME
ÜRÜNLERĠ
**Öğrencilerin **Birbirleri ile ilgili konu ÖĞRENME- Değerlendirmeler
öğrenme sürecindeki ünite tutum beceri v.s ÖĞRETME SÜRECĠNĠ sürece bakarak yapılır.
kazanımlarını içerir. nin bir bütün olarak SAĞLAYAN tüm
Yani kazanacakları yapılandırılmasını etkinlikler
kazandıkları tutum içerir(MEB 2005)
değer davranıĢ- **Organize bilgilerin
geliĢimleri v.s öğretilmesi Ģeklindeki
içerik
2009-Öğretmenler yıllık plan ünite planı ve günlük plan hazırlarken aĢağıdaki önerilerden hangisini
öncelikli olarak yapmalıdır?
CEVAP: Öğretim programını inceleme
2009-AĢağıdakilerden hangisi öğretim programının süreç boyutunun taĢıması gerenken
niteliklerdendir?
Cevap: Öğrenme stratejileri yöntem ve tekniklere yer verme
2003-Öğrenme öğretme süreçleri üzerinde aĢağıdakilerden hangisi en az etkilidir.
Öğrencilerin-öğretmenlerin-öğretim programlarının-ölçme değerlendirme süreçlerinin-DOĞAL
ÇEVRENĠN Sayfa 9
 PROGRAM GELĠġTĠRME VE AġAMALARI
**Program geliĢtirilirken, toplumda çağın gerektirdiği özellikler değiĢimler yaĢanan sorunlar
çatıĢmalar gereksinimler toplumun ve bireyin ihtiyaçları dikkate alınır ve alınmalıdır.
**Program geliĢtirme program tasarısı oluĢturulduktan sonra tasarının uygulanması
değerlendirilmesi ve değerlendirme sonunda elde edilen sonuçlar doğrultusunda tasarının yeniden
ele alınıp eksiklerin ve hataların düzeltilmesi süreci olarak da tanımlanabilir.
**AYRICA PROGRAM GELĠġTĠRĠLĠRKEN:
**Öğrenciye neler kazandırılacak? Öğrenciye kazandırılacaklar için hangi eğitimsel durumlardan faydalanılacak?
**Öğrenciye kazandırılacak davranıĢlar nasıl örgütlenecek? Belirlenen süreçler ne kadar etkili
olacak ki istendik davranıĢlar kazandırılacak?
**Eski programın eksikliklerinin giderilmesi yenilenmesi değiĢen ihtiyaçlara göre ayarlanması
**Teknolojik-sosyal-ekonomik geliĢmelere uyum
AġAMALARI:
2008 Türk eğitim sisteminde eğitim programları ve öğretmenlerin rolleriyle ilgili olarak doğru bilgi
CEVAP: Öğretmenler eğitim programlarının uygulamasında ve değerlendirilmesinde sorumludur
1-TASARLAMA:
**Hangi eğitim yaklaĢımı kullanılacak? Programda hangi öğeler kullanılacak?
**Programın hangi öğesi ne kadar önemli ne kadar ağırlık verilecek öğeler arsındaki etkileĢim
düzeyi ne olacak?
2-HAZIRLAMA
**Ülkemizde eğitim programları hazırlanırken TABA-TYLER MODELĠ kullanılmaktadır.
3-UYGULAMA
**Ülke genelinde uygulanmadan önce bir yıl süreyle pilot okullarda uygulanır. Olumlu sonuçlar
alınırsa ülke genelinde uygulamaya konulur.
4-DEĞERLENDĠRME
**Uygulama aĢamasında programın eksik ya da olumlu yanları tespit edilir. Öğretmen ve öğrenci
düzeyindeki uygulamalara bakılarak değerlendirme yapılır.
PROGRAM GELĠġTĠRME SÜRECĠNĠN ĠLKELERĠ
**DĠNAMĠKLĠK- SĠSTEMATĠKLĠK: Herhangi bir öğede meydana gelen değiĢikliğin diğer öğeleri
de etkilemesi ve değiĢtirilmesini gerekli kılmasıdır. Hedef-içerik eğitim durumları ve değerlendirme
arasında dinamik iliĢkiler vardır.
**ARAġTIMA VE GELĠġTĠRME: Objektif ve bilimsel verilerin doğrultusunda yapılan bir
çalıĢmanın ürünüdür.
**DENENCEL VE OPERASYONEL: Uygulanırken değiĢiklikler yapılabilir, geliĢtirilebilir. Tasarlanır
denenir denenirken düzeltmeler yapılır.Program geliĢtirme sürecinin uygulamalı olmasını ifade eder..
**SÜREKLĠ VE DĠRĠK BĠR SÜREÇTĠR: Uygulama- değerlendirme sonrası elde edilen veriler
hatalar eksiklikler geliĢtirme sürecinde anında kullanılır dönütler düzeltmeler yapılır.
**Programlar ülkenin eğitim felsefesine toplumsal yapısına ihtiyaçlarına uygun olur ve paralellik gösterir
**Program geliĢtirme uygulanmakta olan eğitimin değerlendirmesini yapar.
**Program geliĢtirme ekip çalıĢmasını gerektirir, bir uzmanlık çalıĢmasını gerektirir.
**Toplumsal güçler bilimsel ve teknolojik geliĢmeler çevre doğa eğitim felsefesindeki geliĢmeler
uluslar arası standartlar program geliĢtirme sürecini tetikler.
2004 Eğitim programlarının değerlendirme öğesi aynı zamanda geribildirim(dönüt) mekanizmasıdır.
Bu açıklamadan hareketle eğitim programlarının değerlendirme ve geliĢtirme süreçleri ile ilgili
öncelikle aĢağıdakilerden hangisi söylenebilir.? SÜREKLĠ VE DĠRĠK BĠR SÜREÇTĠR
**Programın 4 temel öğesinin (tasarlama-hazırlama-uygulama-değerlendirme veya Hedef-içerik
eğitim durumları ve değerlendirme ) birbiri arasında iliĢkili düzenlenmesi program geliĢtirmede
SĠSTEMATĠKLĠK- DĠNAMĠKLĠK ilkesine vurgu yapmaktadır.
**Program geliĢtirme sürecinde program uygulanırken araĢtırma ve düzeltme yapılarak programın
geliĢtirilmesi SÜREKLĠLĠK ilkesi ile açıklanır.
**Bilgi ve teknolojideki geliĢmeler, bireylerin ilgi ve gereksinimleri, sosyal yapının ve iĢleyiĢin
geliĢimi ve değiĢimi, programların hiçbirinin yüzde yüz öğrenmeyi sağlar nitelikte olmaması program
geliĢtirme sürecine sürekliliği devamlılığı sağlar Sayfa 10
 PROGRAM GELĠġTĠRMENĠN TEMELLERĠ

TEMELLER ÖZELLLĠKLERĠ
—Programların temel amacı bireylerin topluma uyum sağlamasıdır. Bundan
dolayı programlar toplumun beklentilerine ihtiyaçlarına yaĢam biçimlerine
kültürüne sosyal ve ekonomik yapısına uygun olmalıdır. Bireylerin
toplumsallaĢmasını sosyalleĢmesini sağlar.
—Toplum bireyden ne istemektedir sorusuna yanıt aranır.
—Eğitim programları ile kültür mirası gelecek kuĢaklara aktarılır.
—Bir ülkenin eğitim politikası milli ideolojiyi koruma değer ve sembolleri
SOSYAL- öğretmektir. Toplumsal düzeni ve adaleti sağlamada eğitim kurumları ve
TOPLUMSAL programlarının rolü büyüktür.
—Toplumun ihtiyaç duyduğu birey özelliklerine cevap veremeyen ve toplumla
uyum göstermeyen programların yaĢama Ģansları yoktur.
—Eğitim programları toplumsal değiĢmeleri hızlandırır. Yenilikleri etkiler.
—Ülkemizde eğitim programlarının toplumsal temellerinde, Atatürk Ġlke ve
Devrimleri, Atatürk ün eğitim ile ilgili görüĢleri Anayasa ve yasalar hükümet
programları kalkınma planları milli eğitim Ģuraları ve bilimsel literatürden alır.
—GeçmiĢteki program çalıĢmalarını sonuçlarını bilmek gerekmektedir.
GeçmiĢteki çalıĢmaların olumlu ya da olumsuz yanlarının bilinmesi yeni
çalıĢmalara kolaylık sağlayacaktır.
—1918 yılında EĞĠTĠM PROGRAMI adıyla yazılan Franklin Bobbit in kitabı ilk
TARĠHSEL çalıĢmadır.Bir baĢka çalıĢma yapan kiĢi ise yine Bobbit gibi davranıĢçı kuramı
esas alan Chartes tir
—1949 Yılında Ralph Tyler Eğitim Programı ve Öğretimin Temel Ġlkeleri adlı
eseri yazmıĢtır. HEDEFE DAYALI PROGRAM DEĞERLENDĠRME MODELĠ
—1962 de TABA Program GeliĢtirme: Kuram ve Uygulama adlı eserini
çıkarmıĢtır. Program geliĢtirmeye sistematiklik kazandırmıĢtır.
—Programlar hazırlanırken bireylerin kendilerini gerçekleĢtirecek süreçlerini
desteklemeye yönelik olmalıdır. Toplumdaki bireylerin ilgi yetenek ve
geliĢimleri, öğrenme sitilleri dikkate alınarak programlar hazırlanmalıdır.
—Bireyler toplumdan ne istemektedir. Bu durum program geliĢtirmenin en
BĠREYSEL önemli temelini oluĢturur.
—Maslow a göre ihtiyaçlar hiyerarĢik bir düzen içinde karĢılanırlar biri
gerçekleĢmeden bir üst ihtiyaca geçilmez.
Fizyolojik-Güvenlik-Ait olma-Saygı-Bilme anlama-Estetik-Kendini
gerçekleĢtirme
KONU ALANI —Bireylere ne öğretelim sorusuna yanıt arar? Bireylere hangi bilgi birimleri ve
konuları öğretilmelidir
—Konuların geçerliliği güvenirliği güncelliği önemlidir
—Bilimsel olarak doğruluğu kanıtlanmayan bilgiler programlara konulamaz
—Bilim ve teknoloji alanındaki geliĢmeleri de içerisine almalıdır.

EKONOMĠK —Eğitim-Bilgi Beceri-Ġstihdam-Üretkenlik-Kazanç

—Ülke ekonomisi ne kadar güçlü olursa eğitime ayrılan pay o kadar artacaktır. Eğitim
ekonomisi plan ve program dahilinde hedeflere ulaĢmak için kaynakların etkili bir
biçimde kullanılması ile israfın önüne geçilmesini sağlar.
—Eğitime ayrılan bütçe program geliĢtirme çalıĢmalarına yön verir.
FELSEFĠ —Programlar hazırlanırken eğitim programı hangi felsefi yaklaĢıma
dayanmalıdır sorusu sorularak baĢlanır.
—Felsefi yaklaĢım merkeze alınan öğeyi ve öncelikleri iĢaret eder.
—Temel alınan felsefi yaklaĢım ülkenin eğitim felsefesini ortaya koyar.
—Program geliĢtirme sürecinde NĠÇĠN? Sorusunun cevabını arar.
—Program geliĢtirmenin her aĢamasında felsefeden faydalanılır.
Sayfa 11 —Eğitim programlarının hazırlanmasında yönlendirici rol oynar programa
 anlam kazandırır ve eğitim ortamlarının düzenlemesinde temel oluĢturan en
önemli öğedir. 2009 STS
—Temel varsayımları belirlemede ve oluĢturmada hedeflerin iç ve dıĢ
tutarlılığını sağlamada hedefleri önem sırasına koymada hedefleri sorgulamada
felsefeden faydalanılır. Eğitimi çok yönlü ele alır. Tüm öğeleri ile beraber.
NOT:2005 önce ülkemizdeki programlarda daimicilik ve esasicilik felsefeleri
hakimdi 2005 ten sonra ilerlemecilik felsefesi uygulamaya konmuĢtur.
—Birey hangi koĢullar altında ve nasıl öğrenir? Öğrenme öğretme süreci nasıl
gerçekleĢir.? Hangi tür davranıĢlar öğrenme ürünüdür.?
-Öğretim hedefleri kazanımları bireye uygun mudur değimlidir.?
PSĠKOLOJĠK —Öğrenme öğretme kuramlarının temel alınmasını sağlar.
**Çünkü öğrenme kuramları( BiliĢsel-davranıĢçı kuramlar )daha çok
öğreneni temel alır birey hangi koĢullar altında ve nasıl öğrenir-öğrenme hangi
koĢullarda gerçekleĢir-hangi davranıĢlar öğrenme ürünüdür.
**Öğretme kuramları ise öğretmen ve öğretimin düzenlenmesi boyutuyla
ilgilidir öğretmen davranıĢları süreci nasıl etkiler-öğretmen süreci nasıl
yönlendirir-öğretmen hangi koĢullar altında nasıl davranır-öğretmen davranıĢ
bozukluklarıyla karĢılaĢtığında neler yapar-öğretimin düzenlenmesinde geçerli
ilkeler nelerdir-öğrenme sürecine etki eden faktörler nelerdir
—Programlar hazırlanırken öğrencilerin yetenekleri ilgileri eğilimleri beklentileri
hazırbulunuĢluk düzeyleri bireysel farklılıkları dikkate alınır.
—Öğrenme nasıl gerçekleĢir insan nasıl öğrenir sorusuna yanıt arayan
psikolojiden her zaman her aĢamada faydalanılır

ÖĞRENME-ÖĞRETME KURAMLARI
ÖĞRENME KURAMLARI
**Organizmada davranıĢ değiĢikliği hangi
koĢullarda ve nasıl gerçekleĢir
**Neler öğrenme sayılır neler öğrenme ürünüdür
**Öğrenmede kalıcılık nasıl sağlanır
**Öğrenme nasıl gerçekleĢir öğrenme stilleri
yolları biçimleri nelerdir
**Öğrenmede dönüt düzeltme ya da
pekiĢtirmenin önemi nedir
** Öğrenme kuramları daha çok öğreneni temel
alır birey hangi koĢullar altında ve nasıl öğrenir-
öğrenme hangi koĢullarda gerçekleĢir-hangi
davranıĢlar öğrenme ürünüdür.
ÖĞRETME KURAMLARI
—Öğrenme süreci nasıl planlanır
—Öğretimin düzenlenmesinde geçerli ilkeler nelerdir
—Öğretme model ve yaklaĢımlarının öğretme
üzerindeki etkisi nelerdir.
—Öğretmenin farklı koĢullardaki davranıĢ biçimleri
öğrenmeyi nasıl etkiler
—Öğretmen bireysel farklılıklara göre nasıl
davranmalıdır
** Öğretme kuramları ise öğretmen ve öğretimin
düzenlenmesi boyutuyla ilgilidir öğretmen
davranıĢları süreci nasıl etkiler-öğretmen süreci nasıl
yönlendirir-öğretmen hangi koĢullar altında nasıl
davranır-öğretmen davranıĢ bozukluklarıyla
karĢılaĢtığında neler yapar-öğretimin
düzenlenmesinde geçerli ilkeler nelerdir-öğrenme
sürecine etki eden faktörler nelerdir

**2003 Bireyin içinde yaĢadığı topluma sağlıklı bir biçimde uyum sağlayabilmesi için program
hazırlama aĢamasında öncelikle aĢağıdaki sorulardan hangisine yanıt aranması gerekmektedir.
CEVAP: Toplumun bireyden beklentileri nelerdir.
**Lise düzeyindeki bir dersin hedefi ilköğretim düzeyindeki bir programa yazılamaz. PSĠKLOJĠK
TEMEL
**Eğitim bir kültürleme sürecidir. TOPLUMSAL-SOSYAL TEMEL
FELFESENĠN ALANLARI
ONTOLOJĠ (Varlık) **Varlık-canlı-cansız-doğa madde-teoloji-tanrı-ruh-metafizik-madde ötesi
ve hayat varlık-yokluk-yaradılıĢ amacı
EPĠSTEMOLOJĠ —Objektif-genel geçerli-mutlak-değiĢmez bilgi-deneyimlere dayalı bilgi-
(Bilgi) doğuĢtan bilgi-evrensel bilgi-herkes için geçerli doğru-doğrunun ölçütü-
bilgi nedir. KONUSU VE SORUNUU BĠLGĠDĠR. Sayfa 12
AKSĠYOLOJĠ (Değer) —Etik-erdem ahlak iyi dürüst-karakterli haysiyetli-güzel sanatsal-insani
ETĠK VE ESTETĠK değerleri inceler sanat ve ahlak konuları ele alır.
2006-Ġnsani değerlerin incelenmesinde sanat ve ahlak konularını ele alan
insan eylemlerinde değerlerin çevre etkisiyle sonradan mı yoksa doğuĢtan
mı kazanıldığı ile uğraĢan felsefe alanı hangisidir. AKSĠYOLOJĠ
MANTIK —DüĢünme akıl yürütme-zekâ zihin-tümevarım tümdengelim-hipotetik-
dedüktüf (araĢtırma incelmeye dayalı akıl yürütme) TUTARLI YA DA
S.D DOĞRU DÜġÜNME BECERĠLERĠ-

ÖRNEK UYGULAMA:
1-Değerlerin oluĢumu ve buna bağlı insan davranıĢları…………………………………………
2-Bilginin kaynağı doğası niteliği ve doğruluğu…………………………………………………...
3-Var olmanın yasası ve çözümlenmesi…………………………………………………………..
4-Doğru düĢünme yolları ve düĢünmede tutarlılık………………………………………………..

FELSEFĠ AKIMLAR
DıĢ dünya akıldan ve zihinden bağımsız olarak vardır. Körler görmese de
yıldızlar gökyüzünde varlıklarını sürdüreceklerdir.
REALĠZM- —Deney gezi gözlem gibi yöntemlerle doğanın kanunlarının bilgisi elde
Gerçekçilik edilir.
ARĠSTO-MARX —DıĢ dünya insan algılarından bağımsız olarak vardır. DıĢ dünya ile insan
zihni arasında bilgi alıĢveriĢi bulunmaktadır. MADDE-SOMUT-DIġ
DÜNYA- DOĞA
EĞĠTĠM: Evreni madde ve var olanlarla açıklarlar. Varolanlar bireylere
aktarılır ve bireylerin topluma uyumu sağlanır.
**Bilginin kaynağı yaĢanan evrendir. Zihinsel disiplinli ve ahlaki eğitim önemli
**Toplumsal değerler önemlidir korunmalı ve yeni kuĢaklara aktarılmalıdır.
**ÖĞRETĠLECEK KONU ALANLARINA GÖRE ÖĞRETĠM
PROGRAMLARI DÜZENLENĠR VE DEĞĠġTĠRĠLĠR.
**Maddeden gelen gerçeklik değiĢmez ve mutlaktır. Konu alanları
sistematik bir Ģekilde disiplinlere ayrılarak organize edilmelidir.
**Eğitimin amacı kültürel birikimi genç nesillere aktararak onların akıllarını
kullanma yollarını geliĢtirmek ve onları mutlak doğrulara ulaĢtırarak mutlu
etmektir. Bireylere temel eğitim verilmelidir.
—YaratılıĢ-teoloji-ahlak-değiĢmez-geçici-fenomen-ide-genel geçer
—Gerçek fikirdir düĢüncedir. Somut varlıklar geçici ve görüngüden
ibarettir. Ġnsanın temel görevi tanrıyı temsil eden idealara ulaĢmaktır.
ĠDEALĠZM- —Öğrenciye değerler ve bu değerlerle nasıl yaĢanacağı öğretilmelidir.
Eflatun(Platon) —Eğitimde düz anlatım soru cevap-ezberleme yöntemleri ön plana çıkar-
Ġnsan aklını kullanarak yaratana ulaĢabilir hem de bilinçli ve özgürce
**Bilgelik ve sezgi esastır. Bilgi doğuĢtandır ve gerçek bilginin kaynağı
akıldır.
**iyi doğru güzel gibi değerler mutlaktır. En üstün olanlarıdır.
**Ġnsan ruhsal ve bedensel olarak yetiĢtirilmelidir. Tutarlı bireyler esastır.
**Eğitimin merkezinde evrensel konular ve doğruların aktarımı söz
konusudur
**HiyerarĢik bir Ģekilde düzenlenen konuların en üstünde felsefe ve teoloji
gibi genel ve soyut kavramlar vardır.
**Matematik soyut düĢünme becerisini geliĢtirirken ahlaki ve kültürel
modellerin kaynağıdır.
**Ġdealist eğitimde merkezde konular, dersler evrensel doğrular(iyi doğru
güzel v.b) ve bunları aktaracak öğretmen vardır. Konu alanı ve bilgi
merkezli program geliĢtirme yaklaĢımı benimsenir. Gerçekliği ruhla
açıklarlar. Sayfa 13
 —YaĢantı-fayda yarar sonuç-baĢarı-öznel deneyim-birey-taraflı-yaĢama
uygunluk
PRAGMATĠZM **DeğiĢim süreklidir değerler görecelidir ve kiĢiye göre değiĢir.
FAYDACILIK **Bir düĢüncenin bir bilginin doğruluğu baĢarı ve faydasında gizlidir.
YARARCILIK **Sonuçta bir Ģey faydalı ve yararlı ise doğru ve gerçektir. Bireylerde
yaĢantılar yoluyla davranıĢ değiĢiklikleri gerçekleĢir.
**EĞĠTĠMDE öğrenci merkezli bir anlayıĢa sahiptir, insan deneyimlerine
hedef ve yöntemlerde esnekliğe değiĢimlere ve düzeltmelere olanak tanır.
**W.JAMES-J.DEWEY
VAROLUġCULUK **ÖZGÜRLÜK-HÜRLÜK-DUVARSIZ EĞĠTĠM-OKULSUZ TOPLUM
Existantiyalizm **Birey ve bireyin özgürlüğü ön plana çıkarılmalıdır.
**Bireyin kendini geliĢtirmesine yönelik her türlü çaba desteklenmelidir
**Her birey değerlidir ve kararlarını kendisi verir.
—Gerçek doğadır ve insan doğal bir varlıktır. Eğitim bundan dolayı
bireylerin doğalarına uygun olmalıdır. ÇıkıĢ noktası realizmdir.
**Çocuk yetiĢkin oluncaya kadar hiçbir ahlaki değer ve inanç
NATURALĠZM verilmemelidir..KiĢi kendi mantığıyla bulmalı ve keĢfetmelidir.Bireylerin
doğal olarak olgunlaĢmasını savunurlar.
**Öğrenci öğrenmeye aktif olarak katılmalıdır. Eğitim öğrencinin ilgi ve
isteklerine cevap vermeli yeteneklerine uygun olmalıdır.
Temsilcisi: J.J ROUSSEU dur
** Doğa kanunları bireylere ve topluma uygulanmalıdır.
**Gözlem ve deneye dayalı bilimleri ve öğrenme yöntemlerini tercih
ederler.
**Önce toplumun beklentileri karĢılanmalı. Toplum bireyden önce gelmelidir
POLĠTEKNĠK EĞĠTĠM **Birey toplum için eğitilmelidir. Programlar üretim teknikleri-uygulama ve politik
derslere göre düzenlenmelidir.
**Birey çok yönlü yetiĢtirilmeli ve geliĢtirilmelidir. Bireylerim üretim
yetenekleri geliĢtirilmeli uygulamalı eğitme ağırlık verilmelidir.
***Marx, Engels, Lenin

2009-Ġyinin doğrunun ve güzelin evrenselliğini değerlerin mutlak olduğunu ve değiĢmezliğini

tutarlılık kavramının önemli olduğunu savunan bir öğretmen öğrencilerine seçme özgürlüğü
tanımakta onların seçme ve karar verme becerilerini geliĢtirmek istemektedir. Bu öğretmen için
aĢağıdakilerden hangisi söylenebilir. ĠDEALĠST

**Eğitim amacını özgürlüklerin artmasına odaklayan, öğrencilerin kendi değer sistemlerini

geliĢtirmelerini savunan bir öğretmen gereksinimi olan öğrencilere yardım etmekte onlara seçme
hakkını vermekte ve onların kiĢilik geliĢimlerine katkıda bulunmaktadır. VAROLUġCU

**Öğrencilere toplumun değerlerini aktarmaya çalıĢan bir öğretmen iyi vatandaĢ olmanın bilgili birey
olmaya dayandığını düĢünmekte ve bu amaçla planlı eğitim etkinliklerini gerçekleĢtirmektedir.
REALĠST-GERÇEKÇĠ
**Öğrenme öğretme süreçlerine bireyin etkin katılımını en çok vurgulayan felsefe YARARCILIK
**Okulun iĢlevi aydın ve lider yetiĢtirmektir. ĠDEALĠZM

**Öğrencinin ne öğreneceğini öğretmen belirlemelidir ve baĢat kültürel değerler öğrenciye

aktarılmalıdır. REALĠZM

**YaĢamın ve öğrenmemin amacının hayatın değerlerini anlamak ve bu değerlere sahip çıkmak

kültür ve geleneklere önem vermek ĠDEALĠZM

**Gerçek bilgi akıl ile elde edilemez gerçekliği daha çok duyumsamak özgürce yaĢamak gerekir
VAROLUġCULUK.
**Eğitim yaĢama hazırlıktan öte yaĢamın kendisidir. PRAGMATĠZM Sayfa 14
 EĞĠTĠM FELSEFELERĠ
1-GELENEKSEL EĞĠTĠM FELSEFELERĠ
DAĠMĠCĠLĠK
**Evrensel nitelikte ölçüler. DeğiĢmez gerçeklere
göre sağlam ve karakterli insan yetiĢtirilmelidir.
Ġnsanın doğası ve ahlaki değerleri değiĢmez
**Aristokratik bir eğitimi öngörür. Zihinsel geliĢme
yönünden üst düzeyde seçkin bireyler yetiĢtirmek.
ENTELEKTÜEL EĞĠTĠM(akıl yürütme)
** GeçmiĢten gelen kesin doğruları ve bilgiyi
nesilden nesile aktarmak
**Mutlak ve değiĢmez bilgiler okul tarafından her
zaman ve her yerde her yaĢtaki insana öğretilmelidir.
** Dünyanın maddi ve manevi değerlerinin
öğrenilmesinde klasik eserlerin önemini ve
değiĢmeyen evrensel bir eğitim ilkesini savunan
eğitim felsefesi
**DeğiĢmeyen konu değiĢmeyen evrensel eğitim
ilkelerini savunarak 18 yy a kadar devam eden en
geleneksel en tutucu yaklaĢımdır
**Eğitim programı çağlar ve kültürler üstü olmalı
ve bilgiyi kazandırmalıdır bilgi ise her yerde
aynıdır.
**Öğretmen öğrenciye model olmalı ve geçmiĢten
gelen kesin doğruların nesilden nesile aktarılmasını
sağlamalıdır. Metod olarak çoğunlukla tümdengelimi
kullanmalıdır.
**Aslında öğretmenin görevi zaten öğrencide var
olan bilgileri onlara buldurmaktır. Öğretmen
merkezlidir öğretmen öğrencilerin
düĢünmelerine yardımcı olur. GeçmiĢten gelen
kesin doğruları ve bilgiyi nesilden nesile aktarır
**Öğretmen öğrencilerin düĢünmelerine yardımcı
olur. Örnek alma-tartıĢma-sokratik yöntem-drama rol
yapma buluĢ v.s
**DAĠMĠCĠLĠKTE akıl önemlidir. Rasyonel kiĢiler
yetiĢtirilmeli. Ġnsanlar akıllarını kullanarak
gerçeklere ulaĢabilirler ve gerçekler zaten
insanların akıllarında vardır. ÖĞRETMENĠN
GÖREVĠ ÖĞRENCĠYE AKLINDA VAR OLANI
BULDURMAKTIR.
**En geleneksel ve tutucu yaklaĢımdır. Sabit eğitim
programları uygulanır. DeğiĢmeyen evrensel bir
eğitim.
**Eğitim hayata hazırlığın bir sürecidir hayatın bir
kopyası değildir ve öğrenciyi hayata hazırlar.
Eğitim kültürü aktarmalıdır.
**Klasik konular beĢeri bilimler mantık matematik
felsefe edebiyat. Yani: BeĢeri bilimler felsefe din
tarih matematik klasik konular ve klasik eserler
önemidir. Büyük kitaplar klasik eserler eğitimi
**Evrensel ve entelektüel eğitim verilmeli
maddi ve manevi değerler öğretilmelidir. Her
zaman ve her yerde geçerli olan bilgiler
****Bilimsellik ve pozitiflik esasiciliğe göre
eksiktir.
**Temsilciler: ADLER-MORTĠNERD VE
MAYNARD
ESASĠCĠLĠK
**Konu alanı, alanında uzman öğretmen ve disiplin
merkezlidir ve bilimsel bilgileri öğretir. Öğrenci
öğretmeni dinler ve anlatılanları ezberler. Öğretmen
sınıfın lideridir
. **Yeni kuĢaklara ortak bilgileri ve kültürel
değerleri aktarmalıdır. Geçerli bilgiler ve kültürel
değerler okul ve eğitim aracılıyla yeni kuĢaklara
aktarılır. GeçmiĢten gelen önemli bilgi ve
değerlerin temel yanları korunarak gelecek
kuĢaklara aktarılmalıdır.
**Ġnsan zihni doğuĢtan boĢtur ve tüm bilgiler
sonradan öğretilebilir.
**Soyut düĢünme düz anlatım Lab. Yöntemi
buluĢ-deney araĢtırma v.s tümdengelim
**Okuma yazma sayma gibi TEMEL BECERĠLER-
fen sosyal anadil tarih matematik eğitim gibi TEMEL
KONULAR
**Konular özümsenmelidir. Eğitimde disiplin ve
zorlama esastır.
**Bireyin toplumsallaĢması sağlanarak kültürün
gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir.
**Rekabetçi ortamda öğretim esastır ve öğretmek
öğrenmeye göre daha önemlidir çünkü birey
doğuĢtan bilgiye sahip değildir. Öğrenciden çok
eğitim öğretim giriĢimci olmalıdır.
**Tüm bireylerin sahip olması gereken temel bilgiler
vardır ve öğretilmelidir.
**En yaygın kabul gören ve en uzun uygulanan
yaklaĢımdır. Bilgiler sonradan öğrenilir.
Öğretmen bilgileri anlatarak ve ezberleterek
öğrenciye öğretir.
**Kurallara uymayan cezalandırılır. Disiplin Ģarttır.
Öğrenciyi zorlama vardır,sıkı çalıĢma esastır..
Öğretmen kontrolü önemlidir.
**Öğretim dersler ve konulara göre yapılır.
. **Bireylerin zihinsel geliĢimleri desteklenmelidir.
Zihinsel yeteneği olan bireylere önem verilir
****18 yy dan sonra parlamıĢtır ve konunun
özümsenmesi esastır
****Öğretmen ve konu merkezli olmakla birlikte
okulların toplumdaki ağırlığı ve birey üzerindeki
etkisi artmıĢtır.
**Temsilciler HORNE BAĞLEY VE KANDEL
Sayfa 15
DĠKKATLĠCE OKUYUNUZ: Esasicilerin daimicilerden farkı konu alanı programın ve kültürün
biraz daha esnek yapıda ele alınmasıdır. GeçmiĢten gelen temel bilgi ve değerlerin önemli
yanlarını korur bunlara yenileri de eklenerek gelecek kuĢaklara aktarılır. Böylece geçmiĢin
baĢarıları üzerine yenileri eklenerek mükemmel bir uygarlık kurulabilir.

****DeğiĢmeyen evrensel programlar__________________ DAĠMĠCĠLĠK

****Programlardaki konulara yenileri eklenebiliyorsa _____ ESASĠCĠLĠK
****Varolan kültürün aktarılması_______________________ DAĠMĠCĠLĠK
****Varolan kültüre yenileri eklenerek aktarılıyorsa________ ESASĠCĠLĠK

2006 AĢağıdakilerden hangisinde öğretmenin rolü daimicilik esasına göre belirlenmiĢtir.

GeçmiĢten gelen kesin doğruları ve bilgiyi nesilden nesile aktarmak
2006 Dünyanın maddi ve manevi değerlerinin öğrenilmesinde klasik eserlerin önemini ve
değiĢmeyen evrensel bir eğitim ilkesini savunan eğitim felsefesi. DAĠMĠCĠLĠK
2004 Bireylerin zihinsel yetilerini geliĢtirmelerine yardımcı olmak-ESASĠCĠLĠK
Zihinsel geliĢme yönünden üst düzeyde seçkin bireyler yetiĢtirmek-DAĠMĠCĠLĠK
2005 En açık olandan en tutucu olana doğru
YENĠDEN KURAMCILIK ĠLERLEMECĠLĠK-ESASĠCĠLĠK-DAĠMĠCĠLĠK

ĠLERLEMECĠLĠK YENĠDEN KURAMCILIK

**Pragmatik felsefenin etkisi vardır. BĠREYSEL **Pragmatizm ve varoluĢculuk TOPLUMSAL
DEĞĠġĠM VE YENĠLĠK DEĞĠġĠM VE YENĠLĠK.
**Öğrenci aktif etkin katılımcıdır ve öğrencinin **Toplumu yeniden düzenlemek toplumda reform
ilgi ihtiyaç ve beklentileri önemlidir. ÖĞRETMEN yapmak ve toplumda gerçek demokrasiyi
REHBERDĠR yerleĢtirmek gerekir.
**YarıĢma yoktur uygulamalı iĢbirlikçi öğrenme beyin **Ġlerlemecilerin öğrenen merkezli eğitim anlayıĢına
fırtınası deney gezi gözlem buluĢ ön planda karĢıdırlar, öğrencinin yerine toplumun olması
tutulmalıdır. Problem çözme, araĢtırma inceleme, gerektiğini savunurlar.
proje-J.DEWEY **AraĢtırma baĢkanı ve proje yöneticisi gibi olan
**Hayatilik ilkesi ıĢığında OKUL HAYATA öğretmenler toplumun etnik dini sosyal
HAZIRLAYAN YER DEĞĠL HAYATIN KENDĠSĠ ekonomik yapılarının ve sorunlarının öğrenciler
OLMALIDIR. tarafından fark edilmesini sağlar.
**Öğrencilere üst düzey düĢünme becerileri **En çağdaĢ (yeniliklere açık) eğitim felsefesidir.
kazandırılmalıdır. Toplumlar sürekli değiĢtiği için programlarda
**Yeni eğitim programı ilerlemecilik felsefesine değiĢmelidir.
göre hazırlanmıĢtır. **Okullar toplumun problemlerinin çözümü
**Yaparak yaĢayarak öğrenme demokratik katılımcı konusunda öğretmen ve öğrencilerin
ortam, Hümanistik ve radikal eğitim reformu gerektiğinde harekete geçtiği yerlerdir.
sözkonusudur. **Program öğelerinden içerik öğesini öne çıkarılar.
**En esnek eğitim felsefesidir. **Örnek olay proje tabanlı eleĢtirel düĢünme
**Sürece dayalı özdeğerlendirme sözkonusudur. sosyal yapılandırmacılık
**Eğitim durumlarını ön planda tutar. **Tümel değerlendirme-portfolyo tipi değerlendirme
ön plandadır.
2007-Yeni ilköğretim programlarının dayandığı **Toplumun yenilenmesinde asıl görev
öğrenme yaklaĢımları öğrenenlerin öğrendikleri okulundur. Öğretmen asıl güç konumundadır.
bilgilerle günlük yaĢam durumları arasında bağlantı
kurmalarına bilgiyi özümsemelerine ve kalıcı bilgi
edinmelerine fırsat vermektir. Bu özellikler dikkate
alındığında yeni ilköğretim programlarının ağırlıklı
olarak hangi eğitim felsefesine dayandırıldığı S.D
söylenir. ĠLERLEMECEĠLĠK
2004-
Evrensel ve entelektüel eğitim(DAĠMĠCĠLĠK)-Öğrenmeyi sıkı ve zorlayıcı bir çabayla
açıklar(ESASĠCĠLĠK)-Toplumu yeniden düzene koymayı esas alır(YENĠDEN KURAMCILIK) Eğitim
çocukların ilgilerine göre ve çocukların aktif katılımıyla olmalıdır.(ĠLERLEMECĠLĠK)
KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com Sayfa 16
 ÜLKEMĠZDE YENĠ ĠLKÖĞRETĠM PROGRAMI
(MEB ĠLKÖĞRETĠM PROGRAMI 2005)
ÖĞRENCĠLERE KAZANDIRILACAK
BECERĠLER VE KĠġĠSEL NĠTELĠKLER
DĠKKAT: Yeni program ile birlikte katı davranıĢçı programdan biliĢsel ve
yapılandırıcı bir yaklaĢıma geçildi sadece öğretim değil eğitimde
vurgulandı, Türkçe ve tarih bilinci vurgulandı. Kazandırılacak beceriler ve
kiĢisel saptandı ve programa konuldu etkinlikler ve faaliyetler artırıldı.

KAZANADIRILMASI BECERĠLER ve ÖRNEKLER:

1-ELEġTĠREL DÜġÜNME
*Yargıya varma ve mantıklı sonuçlara ulaĢma Olaylar ve oldular arasında iliĢki kurma
*Bildiklerini ve bilmediklerini ayırt etme
2-YARATICI DÜġÜNME
*Özgün ve yeni fikirler oluĢturma Sıra dıĢı bağlantılar kurma
*Risk alma cesaret gösterme meydan okuma
3-ARAġTIRMA
*Soru sorma gözlem yapma tahmin etme veri toplama verileri kaydetme araĢtırma sonuçlarını sunma
4-ĠLETĠġĠM
*Dinleme geri bildirim alma verme açık fikirli olma tartıĢma ikna etme iletiĢim araçlarını kullanma duygu ve
düĢüncelerini iade edebilme
5-PROBLEM ÇÖZME
*Problemi fark etme problemin kime ait olduğunu belirtme çözüm seçenekleri belirleme veri toplama problemi
aydınlatmak için uygun sorular sorabilme uygun çözüm yolları önerebilme ve uygulayabilme
6-BĠLGĠ TEKNOLOJĠLERĠNĠ KULLANMA
*Teknolojik ürünleri amaca uygun kullanma yerel gazeteleri kullanma kütüphanelerden ve yazılı
kaynaklardan yararlanma bilgiyi bulma bilgisayarı iĢletme eldeki bilgileri kaydetme yeniden kullanabilme
çoklu ortamda rapor ve sunu hazırlama
7-GĠRĠġĠMCĠLĠK
*Risk alma yeni fikirlere bilgi ve becerilere açık olma kaybetmeyi göze alma deneme cesareti gösterme
kendini olası eleĢtiri ve baĢarısızlıklara açık tutma grubun henüz fark edilmeyen ortak ihtiyaçlarına duyarlı
olma
8-TÜRKÇEYĠ DOĞRU ETKĠLĠ VE GÜZEL KULLANMA
9-KARAR VERME
*Karar alternatifleri üretme kararların sonuçlarını düĢünebilme en uygun kararı verebilme verilen kararın
sonuçlarını ve sorumluluğunu üstlenme
10-KAYNAKLARI ETKĠLĠ KULLANMA
*Zaman ve parayı materyal olarak kullanma bilinçli tüketici olma çevre bilinci geliĢtirme ve çevredeki
kaynakları etkili kullanma planlama ve üretim parayı doğru sayma reklâmlarla tüketici hakları arasında iliĢki
kurma takvimleri kullanma ve anlama çevredeki eĢyaları tanıma anlama ve kullanma çevreye zarar vermenin
kendisine zarar vermek olduğunu kavratma çok fazla abur cubur tüketmeme doğal gıdalar ve taze meyveler
kullanma reklamların tüketime yönlendirme etkisini kavramasını sağlama
11-GÜVENLĠK VE KORUNMAYI SAĞLAMA
*Sağlık güvenlik kuralarına ve prosedürlerine uyma doğal afetlerden korunma trafikte güvenliği sağlama
hayır diyebilme sağlığını koruma
12-ÖZ DENETĠM
*Etik davranma eğlenme öğrenmeyi öğrenme amaç belirleme kendini tanıma ve kiĢisel geliĢimin izleme
duygu yönetimi kariyer planlama sorumluluk zamanı ve mekanı doğru algılama katılım paylaĢım iĢ birliği ve
takım çalıĢması yapma liderlik farklılıklar saygı duyma
13-BĠLMĠN TEMEL KAVRAMLARINI TANIMA SAYFA 17
*DeğiĢim etkileĢim neden sonuç iliĢkisi değiĢkenlik benzerlik karĢılıklı bağımlılık süreklilik korunum
14-TEMALARLA ĠLGĠLĠ TEMLE KAVRAMLARI TANIMA Kavramlarla ilgili hikaye yazma kavram haritası
oluĢturma dün bugün yarın ve okul heyecanım temasında yer alan kavramları doru ve yerinde kullanma
KAZANDIRILMASI GEREKEN KĠġĠSEL NĠTELĠKLER:

1-ÖZSAYGI
*Kendini ve duygularını fark etme
*GeçmiĢini öğrenen kendisiyle barıĢık olma
*Kendinin ve arkadaĢlarının değerli olduğunu kabul etme
*Görev ve sorumluluklarını bilme yardımlaĢma
*Kendi farklılığını fark etme kiĢisel bakımını yapma
2- ÖZGÜVEN
*Güçlü ve zayıf yönlerini tanıma hatalardan ders çıkarmak
*Ailede alınan kararlara katılma etkili hayır diyebilme
*Etik davranıĢların güven artıcı olduğunu bilme haksızlığa uğradığında bunu sorgulama
*Doğadaki karĢılıklı bağımlığı kavrama neden kurallara gerek duyulduğunu bilme
3-TOPLUMSALLIK
*Görgü kurallarını öğrenme arkadaĢ edinme arkadaĢlarına fikirlerini açıkça söyleyebilme
*BaĢkalarının eĢyalarını izinsiz kullanmama izin alarak kullanma
*ArkadaĢlarıyla oyun oynama eğlenme gerekeni yapma
4-SABIR
**Hata yapmanın doğal olduğunu bilme isteklerini erteleme duygularını kontrol etme etkili dinleme
5-HOġGÖRÜ
*ArkadaĢları ile iyi iliĢkiler kurma konuĢanı dinleme
*Görevlerini yerine getirmekten mutluluk duyma
*Hataları doğal karĢılama farklılıkları kabul etme herkesin değerli olduğunu kabul etme
*ArkadaĢlıklarda iyi iliĢkiler geliĢtirme arkadaĢlarıyla oynarken uygun davranıĢlar gösterme
6-SEVGĠ
*Kendini arkadaĢlarını akrabalarını sevme
*Milli ve dini bayramları vatanı ülkeyi insanları sevme
*Okulda çevrede karĢılaĢtığı durumlara kiĢilere sevgiyle yaklaĢabilme
7-SAYGI
*Öğreteme aileye büyüklere arkadaĢlara saygılı olma
*Doğaya çevreye insanlara saygılı olma
*Türk Bayrağı na Ġstiklal MarĢın a Atatürk e Türk büyüklerine saygı duyma
*KiĢisel ve baĢkalarının eĢyalarına saygı duyma
8-BARIġ
*Sorunları fark etme çözüm yollarını bulma sorun çözme becerilerini kullanma
*Milli ve dini bayramları kutlama dayanıĢma içinde olma toplumsal paylaĢımlarla yaĢama
9-YARDIMSEVERLĠK
*Kaza ve doğal afetlerde okuldaki sorunlarda ailede yardımsever olma arkadaĢlarıyla olan iliĢkilerde
10-DOĞRULUK
*Etik davranıĢların farkında olma trafikteki doğru ve yanlıĢları bilme
*Yanlı davranıĢların farkında olma yanlılık içermeyen önyargısız davranıĢlarda bulunma
11-DÜRÜSTLÜK
*Aile ve arkadaĢları arsındaki çevredeki etik değerleri fark etme baĢkalarına duyarlılık gösterme
davranıĢlarında dürüst etik olma
12-ADALET
*Kuralara uyma görev dağılımın adil olup olmadığını bilme üzerine düĢen görevi yapma Türk
milletinin sahip olduğu hak ve hürriyetleri bilme
13-YENĠLĠĞE AÇIK
*Geleceği hayal etme ve tasarlama yeni fikirler üretme yenilikleri deneme cesareti projeler
tasarlama
14-VATANSEVERLĠK
*Bayrağa ve marĢa saygı ġeref köĢesini tanıma bayramlara katılmak SAYFA 18
KAHRAMAN ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com
 PROGRAM TASARIMI YAKLAġIMLARI
KONU MERKEZLĠ ÖĞRENEN MERKEZLĠ SORUN MERKEZLĠ
**KONU TASARIMI **ÇOCUK MERKEZLĠ **YAġAM ġARTLAR
**DĠSĠPLĠN TASARIMI **YAġANTI MERKEZLĠ **ÇEKĠRDEK-CORE
**GENĠġ ALAN TASARIMI **RADĠKAL-ROMANTĠK **TOPLUMSAL SORUNLAR VE
**KORELÂSYON DĠSĠPLĠNLERARASI **HÜMANĠSTĠK YENĠDEN KURMACILIK
**SÜREÇ TASARIMI
*DavranıĢçı ve biliĢsel *Pragmatik felsefe akımı ve *Yeniden kurmacılık eğitim
psikoloji etkisindedirler ilerlemeci eğitim yaklaĢımı felsefesine dayanır.
*Ġdealizm ve realizm felsefe *Yapılandırmacı öğrenme
akımları etkisi kuramına dayanır. *Sosyal değerlere ve
*Daimcilik ve esasicilik *Ülkemizde de uygulanmaya öğrencilerin aktifliğine önem
eğitim felsefeleri konmuĢtur. verir toplum ve toplumun
*Geçerli ve evrensel nitelikteki *Bireysel farklar dikkate alınır sorunlarına odaklanmıĢtır.
konular bilgiler buna bağlı olarak öğrenci
*Her konu alanının özelliğine merkezli eğitim anlayıĢı vardır, *Kültürel ve geleneksel
göre eğitim programı öğrencilerin ilgi yetenek ve değerlerin güçlendirilmesi
*Öğrenci pasif öğretmen aktif beklentileri önemlidir. önemlidir.
*Ödül ceza var ve yetiĢkinler *Öğrenci yaĢantılarına yer verilir
ve problem çözme-iĢbirlikçi
ne uygun gördülerse onu *Programın içerik öğesine
öğrenme yöntemleri en uygun
öğretirler. yöntemlerdendir. önem verir
*Bireysel farklılık dikkate *Program esnektir önceden *Problem çözme proje tabanlı
alınmaz yapılandırılmamıĢtır. Öğrencilerle öğrenme ve örnek olay
*Geleneksel eğitim anlayıĢını birlikte yapılandırmalı ve yöntemleri ağırlık kazanır.
yansıtır. uygulanmalıdır
*Hedefe yöneliktir ve içeriğin *Ġçeriğin ayrıntıları yerine *Anahtar kelimeler
ayrıntıları önemlidir, konular en önemli olan öğrencinin sürece birey+toplumun problemler.
iyi Ģekilde öğrenciye aktif katılmasıdır. Problem çözme becerileri
öğretilmelidir. *Öğretmenin görevi rehber
*Bilgi uzmanlarca düzenlenir olarak katılımın *Toplumun yeniden
öğretmen en iyi ve hızlı sağlanabileceği ortamı yapılandırılması için gerçek
Ģekilde öğretmelidir. düzenlemek ve sağlamaktır. hayat problemlerini çözebilen
*Program plan önceden *ÇağdaĢ eğitim anlayıĢı söz bireyler yetiĢtirmek gerekir.
hazırlanır. Temel kaynak konusundur ve eğitim durumları
kitaptır. öğesi ön plandadır. *Okullar sosyal geliĢimin bir
*SunuĢ yoluyla-düz anlatım *Kitap dıĢı kaynaklara yer merkezlidir
sokratik tartıĢma gibi verir
teknikler kullanılır. *Neyin öğretileceğinden çok **ĠÇERĠK DÜZENLEME
*Yazılı sözlü boĢluk doldurma nasıl öğretileceği önemlidir. YAKLAġIMI:
ve çoktan seçmeli tarzda
sınavlar uygulanır. **ĠÇERĠK DÜZENLEME Çekirdek proje konu ağı
**ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMI:
YAKLAġIMI: Sarmal doğrusal modüler
Piramitsel-doğrusal-çekirdek sorgulama Sayfa 19
. S.D
2003 Sınıf içi öğretme öğrenme süreçlerinde konu merkezli yaklaĢımları benimseyen bir öğretmen aĢağıdakilerin
hangisine en çok ağırlık verir? ĠÇERĠĞĠN AYRINTILARINA
2003 Sınıf içi öğretme öğrenme süreçlerinde öğrenci merkezli yaklaĢımların öğretmenler tarafından tercih edilmesi
aĢağıdakilerden hangisini ön plana çıkarır? ĠġBĠRLĠĞĠ VE GRUPLA ÇALIġMAYI
**Öğrenci merkezli öğretim yapmak isteyen bir öğretmen sınıf içi etkinlikleri düzenlerken ÖĞRENCĠ ÖZELLĠKLERĠNĠ
dikkate almalıdır.
**Öğrencinin doğal geliĢini destekleme, öğrenci etkinliklerine yer verme, öğrenmeyi ve öğrenme yeteneklerini geliĢtirme,
öğrencinin ilgi ve gereksinimlerini karĢılama öğrenci merkezli program geliĢtirmenin ilkelerinden sayılır. KAHRAMAN
ÖZKUL obsesyon52@hotmail.com

**Program geliĢtirmede öğrencilerin yaĢadıkları ülkeyi ve toplumu analiz ederek toplumun geliĢmesini ve değiĢmesini
sağlamaları YENĠDEN YAPILANDIRMACI TASARIMIN önerisidir. Sayfa 19
 KONU MERKEZLĠ YAKLAġIM
*DeğiĢmeyen evrensel bilgi ve konular uzmanlarca düzenlenir.
*Konular arasında mantıksal bağ vardır ve birbirlerinin önkoĢulu olması sözkonudur.
*Konular basitten karmaĢığa göre mantıklı bir sıra ile düzenlenir ve öğretilir.
KONU TASARIMI *Öğretmen sunumda öğretimde aktiftir ezberleterek öğretir.
*Konular öğrencilerin hazırbulunuĢluk düzeylerine göre düzenlenir.
*Konular derinlemesine ayrıĢtırılarak öğretilir.
*Uzman yetiĢtirmede kullanılır, ülkemizde öğretmen yetiĢtirmede uzun yıllar kullanılmıĢtır.
*Konuların bir araya getirilmesi ile oluĢan tasarımdır. Konular birleĢerek dersleri disiplinleri
oluĢturur. Konu tasarımından farkı daha bütünsel bilgilerden oluĢmasıdır.
*Bilginin sınıflandırılması sözkonusudur. Matematik dil fizik kimya gibi
*Tek tek konuları değil ders öğretimini öngörür. BĠLĠM DALLARI
*Alanında uzman öğretmenler ve disiplin tasarımı önemli kavramlarıdır.
*Her ders kendi içerisinde bir bütün oluĢturur.
DĠSĠPLĠN (DERS) *Öğrencinin herhangi bir disiplinin yapısını dayandığı mantığı anlaması önemlidir.
TASARIMI *Eğer öğrenci tarih öğrenecekse bir tarihçi gibi araĢtırma yapmalı biyoloji öğrenecekse bir
biyolog gibi araĢtırma yapmalıdır.
*Öğrenilecek konunun yapısı kullanılacak yöntemi de içerir.
*Öğrencinin bilgiyi yeni ve benzer durumlarda kullanması istenir.
*Programlarda bir ders yada etkinlik merkezde tutulur diğer ders ve programlarda buna göre
düzenlenir.
**Farklı ders ve konuların birbirlerinden bağımsız değil birlikte ilerlemesi sözkonusudur.
**Farklı derslerle iliĢki kurmayı esas alır. ORTAK KONU ORTAK TEMA
**Öğretmenlerin iĢbirliği içinde olmasını öngörür.
DĠSĠPLĠNLERARASI ÖRNEK:
TASARIM MÜZĠK. SU GELĠR GÜLDÜR GÜLDÜR YAR GEL BENĠ GÜLDÜR
KORELÂSYON FĠZĠK: SUYUN KALDIRMA KUVVETĠ
BEDEN: SUS SPORLARI
ĠLĠġKĠSEL COĞRAFYA: AKARSULAR VE GÖLLER
TEMATĠK TARĠH: SU SAVAġLARI
2007 Bir öğretmen küresel ısınma konusundan yola çıkarak fen ve teknoloji dersinde ısı ve
ısıcaklık sosyal bilgiler dersinde ısınmamın sosyal yaĢama etkileri matematik dersinde
sıcaklık artıĢının ve suların yükselmesi ölçümü görsel sanatlar dersinde ise ısınmanın insan
yaĢamına olan olumsuz etkilerini ele alarak içerik oluĢturmuĢtur. DĠSĠPLĠNLERARASI

2003 Ġlköğretim düzeyinde çocuklar varlıklar olay ve bilgileri bilim dallarına göre gruplayarak
kavrayamaz. Ġlköğretim düzeyinde çocuklar varlıkları ve olayları yaĢamlarıyla bütünlük
içinde algılar. Program içinde yer alan dil matematik fen sosyal bilgiler resim müzik beden
eğitimi gibi alanlar birbirleriyle iliĢkilendirilirse ilköğretim düzeyinde çocuğun öğrenmesi daha
kolay olur. DĠSĠPLĠNLERARASI
2007 Ġlköğretimin ilk üç ayında Hayat Bilgisi dersi içinde ele alınan konular 6.7.8 sınıflarda
sosyal bilgiler fen ve teknoloji derleri ortaöğretim yıllarında ise tarih coğrafya sosyoloji fizik
kimya biyoloji derslerin içinde incelenir. Derslerin bu Ģekilde yapılandırıldığı program
tasarımı hangisidir. GENĠġ ALAN
GENĠġ ALAN
TASARIMI 2005 Belli alanlarda öğretilmesi amaçlanan disiplinler arasında bütünleĢme sağlanarak
daha iĢlevsel hale getirilmesini benimseyen yaklaĢım GENĠġ ALAN YAKLAġIMI

2006 Ortaöğretimde tarih coğrafya sosyoloji biyoloji fizik gibi derslerde ele alına bazı
konular ilköğretimin 4-8 sınıflarında fen ve teknoloji ve sosyal bilgiler içinde, ilk üç yılda ise
hayat bilgisi içinde ele alınır Hayat bilgisi dersinin ele alınıĢı hangi program tasarımı
yaklaĢımıdır. GENĠġ ALAN YAKLAġIMI
*Benzer özellik taĢıyan konuların mantığa uygun Ģekilde bir araya getirilmesidir.
*Disiplinler Arası bütünleĢme sağlanarak bilginin daha iĢlevsel hale getirilmesi sağlanır.
*Bilgi hem bütünlük içinde sunulur hem de aralarındaki iliĢki daha kolay anlaĢılır.
S.D **Ayrıntılı bilgi yerine genel ve geçerli olan evrensel bilgiler sunulur. ORTAK DERS
SÜREÇ TASARIMI **Her konu için ayrı ayrı öğrenme yoları yerine tüm konular için ortak bir öğrenme
yolu benimsenmelidir.
*Amaç öğrencinin en iyi Ģekilde nasıl öğreneceğidir.
**Öğrencilerin eleĢtirel düĢünme problem çözme karar verme gibi üst düzey
beceriler kazanmaları önemlidir.
**Anahtar kelimeler ortak bir öğrenme yolu en bütün eleĢtirel düĢünme
**Konu merkezli tasarımlar içinde en bütünüdür.
obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Sayfa 20
 ÖĞRENEN MERKEZLĠ TASARIMLAR
**Önce öğrencinin ilgi ve ihtiyaçları hazırbulunuĢlukları belirlenir ve sonra buna
göre program oluĢturulur.*
ÇOCUK MERKEZLĠ * ÇOCUKLAR OKULA GELMEDEN PROGRAM YAPILIR.
TABA *YaklaĢımın temelinde TABA nın kiĢi yaĢadığını öğrenir görüĢü vardır.
*Öğrenci etkin duruma getirilmelidir
*Hedefe dayalıdır fakat merkezde konular değil çocuklar vardır.
*Her öğrenci için farklı programlar da içerir
**Öğretim süreci esnasında program geliĢtirmeye baĢlanır. Uygulamaya
YAġANTI baĢlayınca çocukların ihtiyaç ve ilgileri hazırbulunuĢlukları belirlenir ve öğretmen
MERKEZLĠ buna göre durumu ayarlar program yapar.
J.DWEY-TYLER **Çocuğun yaĢantıları eğitim programının odak noktasıdır.
** ÇOCUKLAR OKULA GELDĠKTEN SONRA PROGRAM YAPILIR
**Programlar süreç içerisinde değiĢebilir yada yapılabilir.
ROMANTĠK **Okulların iĢleyiĢ ve iĢlevleri gözden geçirilmeli öğrencilerin doğasına uygun
(RADĠKAL) program yapılmalıdır.
PESTALLOZZĠ **Çocuğu özgürleĢtirmeye yönelik bireysel sorumluluğu ve özgürlüğü temel alan
programlar düzenlenmelidir.
*Plan ve programdan hoĢlanmazlar.
*Okulu eleĢtiren bir yaklaĢımdır okul bireyin geliĢimini olumsuz etkiler.
*Velilere çocukları okula göndermeyin diyenler de vardır.
**DavranıĢçı kuramlara karĢı çıkarak insan davranıĢlarının basit bir U-T iliĢkisiyle
açıklanmayacağını savunurlar. Ġnsan davranıĢları karmaĢık bir süreçtir.
HÜMANĠSTĠK **Ġnsan odaklı olduğu için tüm uygulamalarda da bireysel odaklı anlayıĢ hakim
ĠNSANCIL olmalıdır.
**Bireysel farklara ve özelliklere öncelik verilmelidir ve baskı ve zorlama olmadan
öğrencinin kendini gerçekleĢtirebileceği programları savunurlar.
**VaroluĢçu felsefeye dayanır.
2006- DavranıĢçı öğrenme kuramlarına dayalı öğretim programı tasarımlarına
tepki olarak ortaya çıkan ve insan davranıĢlarının basit bir etki tepki iliĢkisinden
daha çok karmaĢık bir yapıya sahip olduğunu ileri süren temel program tasarımı
HÜMANĠSTĠK

SORUN MERKEZLĠ TASARIMLAR

**Öğrenciler öğrendiklerini yaĢamlarında bizzat kullanmalıdır.
**Programlar öğrencinin toplumun değiĢen Ģartlarına uyumunu
YAġAM ġARTLARI kolaylaĢtıracak nitelikte hazırlanmalıdır.
**Öğrenciler sorun çözme süreçlerini kullanmaya özendirilmelidir.
*Bireysel sorunların çözümü toplumsal sorunların çözümüdür.
*Konular toplumsal yaĢama göre düzenlenir.
*Toplum sorun çözme becerisi kazanmada laboratuar olarak
görülmelidir.
*Tasarımlar öğrenci sisteme girmeden önce yapılır.
ÇEKĠRDEK(CORE) *Öğrenci toplumun sorunlarını görmeli ve çözme becerisi
TASARIMI kazanmalıdır.
**ĠĢbirliğine dayalı öğrenme temele alınmalıdır.
**Konuların ayrı ayrı ayrı öğretilmesine tepki olarak ortaya çıkmıĢtır
konular bütünleĢtirilmelidir.
*Konu merkezli tasarımlar ve toplumun problemleri.
*Disiplin tasarımını savunurlar öğrenci özelikleri pek önemli değil
*Toplum sorunlarını çözmeye odaklanmıĢlardır.
TOPLUMSAL SORUNLAR **Toplumsal değiĢim en iyi okul ile gerçekleĢir.
VE YENĠDEN **Zaman sürekli olarak toplumu değiĢime zorlamaktadır.
KURAMCILIK **Okul toplumun sorunlarıyla ilgilenen değil bizzat çözen merkez olmalıdır.
*Okul toplumun yeniden inĢasını sağlamalıdır.
*Programlarda politik etnik dini ekonomik geliĢmeler dikkate
alınmalıdır. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Sayfa 21
 PROGRAM GELĠġTĠRME MODELLERĠ
ABD DE KULLANILANLAR
TABA *Tümevarımcı bir yaklaĢım benimsemiĢtir. ABD de yaygın olarak kullanılmıĢtır
*SIRASIYLA
MODELĠ —Ġhtiyaçların gereksinimlerin-Amaçların hedeflerin belirlenmesi
—Ġçeriğin Seçimi-Ġçeriğin düzenlenmesi
—Öğrenme YaĢantılarının Seçimi ve düzenlenmesi
—Neyin nasıl değerlendirileceğinin saptanması
—Program öğelerinin sırası ve iliĢkilerinin kontrolü
Bu modelin ilk ve son basamakları önemlidir. Program geliĢtirme sürecine ilgili
tüm bireylerin katılımını öngörür özelikle uygulama aĢamasında öğretmenler aktif
olarak rol almalıdır.
2003 Program geliĢtirmede tümevarım yaklaĢımının ilk basamağı TABA nın
görüĢüne göre aĢağıdakilerden hangisidir? Cevap: GEREKSĠNĠMLERĠN
BELĠRLENMESĠ
TYLER *Akılcı bir modeldir. En önemli unsur HEDEFLER dir. Diğer önemli unsur ise EĞİTİM
DURUMLARIDIR. İlerlemeci yaklaşım temellidir. Tümevarım yöntemini benimser.
MODELĠ Program geliştirme süreçlerini hedeflere göre belirler.
*Kaynaklar BĠREY-TOPLUM-KONU ALANIDIR.+++++-
*OLASI GENEL AMAÇLARI belirlemek gerekir
*Olası genel amaçlar belirlendikten sonra SÜZGEÇLER kullanır. SÜZGEÇ olarak ise
SÜZGEÇ EĞĠTĠM FELSEFESĠ VE SÜZGEÇ ÖĞRENME PSĠKLOJĠSĠ dir.
*SÜZGEÇTEN geçirdikten sonra AMAÇLAR KESĠNLEġĠR.
*Belirlenen amaçlara göre ÖĞRENME YAġANTILARI seçilir düzenlenir ve
yönlendirilir
*Son olarak ise DEĞERLENDĠRME yapılır.
S.D DĠKKAT: Hedefe Dayalı Değerlendirme kavramını kullandığı unutulmamalıdır. Ayrıca
içerik öğesinin olmadığını bilmemizde fayda vardır.
TABA-TYLER MODELĠ
*Türkiye de uygulanan modeller TABA-TYLER modeline göre düzenlenmiştir. Bu modelin en önemli
özelliklerinden bir tanesi DÖNÜT bulundurmasıdır. Yani değerlendirme sonunda SONUÇ YETERLİ mi
sorusu sorulur ve cevap olumsuz ise yani Hayır ise DÖNÜT verilir. Dönüt amaçlara ve diğer öğelere
verilir GENEL AMAÇLARA VE HEDEFLERE verilmez çünkü KANUN niteliğindedir.
AġAMALARI:
BAġLA => ĠHTĠYAÇLARI BELĠRLE(gereksinim) => GENEL AMAÇLARI BELĠRLE
=> AMAÇLARI SAPTA => ĠÇERĠĞĠ SEÇ-ĠÇERĠĞĠ DÜZENLE
=> ÖĞRENME YAġANTILARINI BELĠRLE => ÖĞRENME YAġANTILARINI DÜZENLE
=> DEĞERLENDĠRME YAP => SONUÇ YETERLĠ MĠ? DÖNÜT
EVET, ĠSE: Ayrıntılı iĢleri formüle et ve iĢlemleri tekrar belirle ve BĠTĠR.
HAYIR, ĠSE: DÖNÜT VER dikkat dönüt verme iĢlemi AMAÇLARI SAPTA aĢamasından baĢlar.
SĠSTEM YAKLAġIMINA DAYALI PROGRAM MODELĠ
WULF VE SHAVE
*Öğretmenlerinde program geliĢtirebileceği tezini savunur.
AġAMA ĠġLEM
PROBLEMĠ *Komisyon üyeleri seçilir
TANIMA *Amaç belirlenir. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul
GELĠġME *Amaçların davranıĢa dönüĢtürülmesi
NE ÖĞRETELĠM *Uygun ders planlarının yazılması
NASIL ÖĞRETELĠM *Öğretim materyallerinin geliĢtirilmesi *Öğrenme ortamının desenlenmesi
DEĞERLENDĠRME *Sonuçların değerlendirilmesi
*Sürekli dönüt sağlanması Sayfa 22
 AVRUPA’DA KULLANILAN MODELLER
RASYONEL PLANMAMA MODELĠ
TEKNOKRATĠK MODEL
WHĠTE
*Taba-Tyler modeline benzer
yeniden kurmacılık felsefi
görüĢü etkisi vardır.
GENEL AMAÇLAR
AMAÇLAR
ÖĞRENME DURUMLARI
DEĞERLENDĠRME
PROGRAM GELĠġTĠRME VE GRUPLARI
KARAR VE KOORDĠNASYON
GRUBU
*Hangi disiplin alanında ve hangi
kademede program geliĢtirme
çalıĢmaları yapılacak.
*Ülkede kabul gören eğitim
felsefelerini (baĢat) programa
yansıtır.
*Hazırlanan programa ret kabul ya
da düzeltme konusunda karar verir
*Program çalıĢma gruplarının uyumlu
bir Ģekilde çalıĢmasını sağlar.
KOMĠSYON ÜYELERĠ
1-MEB TEMSĠLCĠLERĠ
*Ġlgili genel müdürlük temsilcileri
*TTK temsilcisi
*TeftiĢ Kurulu temsilcisi
2-Program geliĢtirme alan uzmanı
3-Öğretmen örgütleri temsilcileri
4-Konu alanı öğretmenlerinin
temsilcileri(Bakanlık(okullar) ve
üniversitelerden alan
öğretmenleri)
5-Kamu kurumları temsilcileri(iĢçi
iĢveren temsilcileri-meslek odası
ve birliği temsilcileri)
6-Veli temsilcileri(Okul aile
birliği-Okul koruma derneği-veli
temsilcisi)
7-Öğrenci temsilcileri(ortaöğretim
ve üzeri)
obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul
SÜREÇ YAKLAġIMI MODELĠ YENĠLĠKÇĠ DURUMSAL MODEL
STENHOUSE SKĠLLBERG
*Ġlerlemecilik akımından etkilenen esnek *Hümanist felsefeden etkilenen okul
bir programdır. *Öğretmenlerin yaptığı merkezli bir yaklaĢımdır. Bundan dolayı
der planlama sürecinden yola çıkarak okul ve yakın çevresindeki durumların
hazırlanmıĢtır değerlendirilmesini öngörür
*Öğretmenlere özerklik sağlar bundan *Görevsel-iĢlevsel programı savunur.
dolayı öğretmenlerin çok iyi yetiĢmiĢ
olmasını gerektirir.
BASAMAKLARI
ĠÇERĠK BAĞLAM DURUM ÇÖZÜMLEMESĠ-
TESPĠTĠ
ÖĞRENME DURUMLARI AMAÇLAR
GENEL AMAÇLAR ÖĞRENME ÖĞRETME ETKĠNLĠKLERĠ
PROGRAMI
ÖĞRETMEN PROGRAMI D UYGULAMA
DÜZENLEME
DEĞERLENDĠRME DEĞERLENDĠRME
ÇALIġMA GRUBU PROGRAM DANIġMA GRUBU
*Programların planlanması- *Program danıĢma grubunun
hazırlanması-denemesi ihtiyaçlarına göre danıĢtığı
uygulanması değerlendirilmesi gruptur.
aĢamalarında sürekli görev yapan *Uzmanlardan oluĢur.HER
gruptur. aĢamada görev alırlar
*Tam zamanlı gruptur sürekli
görev alırlar
KOMĠSYON ÜYELERĠ KOMĠSYON ÜYELERĠ
1-Program geliĢtirme uzmanı 1-Eğitim psikologu (hedef ve
2-Ölçme ve değerlendirme uzmanı kazanımlar konusunda öğrenci ilgi
3-Konu alanı uzmanı ve yetenekleri konusunda)
(üniversiteden) 2-Eğitim sosyoloğu(toplum
4-Ġlgili konu alanı öğretmenleri beklentileri)
3-Eğitim felsefecisi(hedefleri
sıraya koyma tutarlılık-baĢat
eğitim felsefesi)
4-Eğitim ekonomisti
5-Eğitim denetçisi
(hedefler denetlenebilir nitelikte
mi)?
6-Eğitim yöneticisi(ders dağılımı
organize etme)
7-ĠletiĢim uzmanı
8-Halkla iliĢkiler uzmanı
9-Okul yöneticisi
10-Eğitim teknoloğu
Sayfa 23
 PROGRAM GELĠġTĠRME ÇALIġMA PLANI
Program çalıĢma grubu tarafından planlanır. Genel çalıĢmalar tek bir hat üzerinde destekleyici çalıĢmalar ise
yan hatlarda gösterilir.
Dikkat PERT iĢlem ağında ve AKIġ Ģemasında ZAMAN gösterilmez.
ĠġLEM ZAMAN ÇĠZELGESĠ
ÇalıĢmaya baĢlamadan önce çalıĢma grubu tarafından hazırlanır ve karar koordinasyon grubuna sunulur.
Sütunda süreçte yapılacak iĢlem basamakları gösterilir, satırda ise her basamağa ayrılacak süre çizelgesi var
PERT -ĠġLEM AĞI
Programı geliĢtirme sürecinde hazırlanır ve karar koordinasyon grubuna sunulur.
Yapılacak iĢlemlerin detaylandırıldığı basamaktır. Her sınıfın ihtiyaçları ayrıntılı bir Ģekilde çıkarılır. Mesela
ihtiyaç belirleme aĢamasında tolum birey ve konu alanı Ģeklinde sınıflama yapılır.
AKIġ ġEMASI
Program hazırlandıktan sonra yapılan iĢlerin hazırlanarak karar koordinasyon grubuna sunulmasıdır.

PROGRAM GELĠġTĠRME ÇALIġMA TAKVĠMĠNĠN BELĠRLENMESĠ

1-Gereksinim-Ġhtiyaç Saptama:
Toplum birey-konu alanı ile ilgili ihtiyaçlar saptanır.
2-Öğrenci kazanımlarını-hedefleri Belirleme Yazma:
Aday hedefler kesin hedeflere dönüĢtürülür, bu dönüĢtürme iĢlemi yapılırken eğitim felsefesi-psikolojisi
sosyolojisi ve ekonomisinin süzgeçlerinden geçirilir.
3-Öğrenme Ürünlerini-davranıĢlarını Yazma
BiliĢsel duyuĢsal psiko-motor gözlenebilir öğrenci tepkilerini hedeflerini yazma
4-Tema-Ġçerik Düzenlemelerini Belirleme
Somuttan soyuta bilinenden bilinmeyene basitten karmaĢığa geçerli güvenilir bilimsel güncel ilkelere göre
içerik düzenlenir.
5-Belirtke Tablosu Yapma
Öğrenme konuları ve hedef alanlar arasındaki iliĢkilerin kurulması
6-Ünite Analizini Yapma
Ġçeriğin detaylı olarak düzenlenmesi
7-Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi-Etkinliklerin Düzenlenmesi
Öğretim teknikleri stratejileri zaman süre kullanılacak araç gereçlerin öğretim hizmetlerinin belirlenmesi
düzenlenmesi
8-Formatif Testleri Hazırlama
Her ünite için eksikliklerin saptanması ve sınama durumlarının oluĢturulması-izleme ünite ve performans
testleri
9-Summatif Testleri Hazırlama
Birkaç ünite sonunda ya da dönem sonunda yapılacak baĢarı düzeylerini belirlemek için sınama durumlarına
yönelik ara ya da yılsonu sınavlarının belirlenmesi. BaĢarı eriĢti testi gibi
10-Program Deneme-Düzeltme ve Sonuçları Belirtme
Programın pilot okullarda bir yıl süreyle uygulanması ve gerekli düzeltmelerin yapılması
11-Program Uygulama-Deneme
Programın ülke genelinde uygulanması
12-Programı Değerlendirme
Programın hedeflerine ulaĢma düzeyi olumlu olumsuz yanları belirlenerek değerlendirilmesi
FORMATĠF TEST: Biçimlendirme-yetiĢtirmeye yönelik değerlendirme amacıyla kullanılan testlere Formatif testler
ya da ünite testleri denilmektedir. Bu testler, yalnızca belirli bir öğretim ünitesi için düzenlenir ve ilgili ünitenin bitiminde
uygulanır. Her ünitenin sonunda uygulanan ve öğrencilerce öğrenmede güçlük çekilen yerleri, öğrenme eksikliklerini, yanlıĢ
öğrenmeleri ortaya çıkarma amacında olan böyle testler, ilgili ünitenin bütün önemli öğelerini kapsamalı, yani o ünitenin öğeleriyle
ilgili davranıĢların tümünü yoklayan soruları içermelidir. Hazırlanan testte, yoklanmak istenen her bir davranıĢ için en az bir soru
bulundurulmalıdır. GELĠġTĠRME AMAÇLI
SUMMATĠF TEST: Summatif Testler ( Düzey Belirleme Testleri):
Birkaç ünitede bir yapılan testlerdir, YA DA YILSONUNDA YAPILAN DÜZEY BELĠRLEME SINAVLARI.
Öğrencilerin kazanmıĢ olduğu davranıĢları ölçer Sayfa 24
 ĠHTĠYAÇ-GEREKSĠNĠM SAPTAMA
Ġhtiyaç; "ne ?" ile "ne olmalı ?" arasındaki farktır. Eğitim programı hazırlanmak için bir ihtiyacın olması
gerekmektedir.
Örneğin; Bir savaĢta bir ülkenin parçalanması sonucu yeni ülkelerin ortaya çıkar. Bunun tarih ve coğrafya derslerine
eklenmesi gerekmektedir. Bir ihtiyaç meydana geldiği için tarih ve coğrafya derlerinde program geliĢtirme
çalıĢmaları yapılmalıdır.
Ġhtiyaç değerlendirme süreci beĢ aĢamada yapılmaktadır: ĠHTĠYAÇ
SAPTAMA SÜRECĠ
1. Hazırlık
2. Bilgi toplama
3. Bilgilerin analizi
4. Bilgilerin rapor edilmesi
5. Bilgilerin kullanımı: bilgilerden yararlanmak
ĠHTĠYAÇ SAPTAMA YAKLAġIMLARI
Farklar Var olan baĢarı durumu ile beklenen baĢarı durumu arasındaki farkı ortaya çıkarır.
Bu yaklaĢımda kurumun istediği durum ile var olan durum karĢılaĢtırılır. Eğer
YaklaĢımı istenen duruma ulaĢılmamıĢsa bir ihtiyaç var demektir. Bu nedenle program
geliĢtirme çalıĢmaları yapılmalıdır. OLAY OLMUġ BĠTMĠġ

Örnek: Bir okulda matematik dersinden % 85 baĢarı beklenirken okulun baĢarısı

%50 de kalmıĢtır. Ġstenen baĢarı %85, var olan baĢarı %50 dir. Arasında %30 fark
vardır. Ġstenen baĢarıya ulaĢılmadığı için bir ihtiyaç doğmuĢtur. Bu da demektir ki
matematik dersinde bazı değiĢikliklerin yapılması gerekmektedir. Bu değiĢiklik
program geliĢtirmedir
Demokratik Ġhtiyaç, toplumdaki baskı gruplarının isteklerinden hareketle ortaya çıkar.
Çoğunluk grupların isteğinden hareket edilir. Baskı grupları çoğunluk gruplardır.
YaklaĢım Toplumdaki çoğunluk ne istersen o alanda çalıĢma yapılır. ÇOK SAYIDA-YÜKSEK
SAYIDA ĠNSAN-TOPLUMDAKĠ BASKI GRUPLARI

Örnek: Türkiye uzun zamandır akraba ve bedelle evliliğe karĢı çıkmaktadır. Yapılan
anketler sonucunda halkın büyük çoğunluğunun bedel usulü evliliğe karĢı çıktığı
ortaya çıkmıĢtır. Bu alanda bir ihtiyaç doğmuĢ. Eğitim programlarında akraba
evliliğinin sakıncaları konularının eklenmesi bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıĢtır.

Analitik Gelecekte ortaya çıkması muhtemel durumlardan yola çıkarak ihtiyacın

belirlenmesidir. EleĢtirel düĢünceden yola çıkılarak çözüm aranılır. Bu yaklaĢıma
YaklaĢım göre Ģimdiki durumdan hareket edilerek gelecekte nelerin ortaya çıkabileceği
üzerinde durulmalıdır. Teknolojik geliĢmelerin neleri değiĢtireceği, toplumda nelerin
geliĢeceği üzerinde durur. GELECEK

Örnek: Günümüzde Ģu okul aracılığıyla eğitim öğretim devam etmektedir. Fakat

gelecek dönemlerde okula ihtiyaç duyulmadan bilgisayar aracılığıyla evlerde eğitim
yapılabilir. Öğretmenler Internet üzerinden evlerdeki öğrencilere eğitim verebilirler. Bu
nedenle programlara ihtiyaca cevap verecek bir ders eklenir

Betimsel Bir nesnenin yokluğu ile ortaya çıkacak zararlar ve o nesnenin varlığının ortaya
koyacağı yararlardan hareketle ihtiyaç belirlenir. Eğitimde kullanılan bazı
YaklaĢım materyallerin olmaması durumunda nelerin olabileceği üzerinde durur ve ihtiyacı
buna göre belirler. KAR-ZARAR VARKEN-YOKKEN-ĠHTĠMAL

Örnek: Okulda beden eğitimi derslerinde kullanılan malzemeler kullanılmamıĢ

bunun yerine öğrencilerin spor amaçlı koĢturulmasının daha yararlı olduğu
düĢünülmüĢtür. Fakat daha sonra öğrencilerin bedensel bazı becerileri yerine
getiremedikleri tespit edilmiĢ ve spor malzemelerinin tekrar kullanılması ihtiyacı doğmuĢtur.

Süreç Mevcut süreçteki ihtiyaçları belirler. Teknolojik geliĢmelere uygun olarak mevcut
sistemde ne gibi değiĢikliklerin yapılması gerektiği üzerinde durur.
YaklaĢımı
Örnek: Beden eğitimi dersinde yeni bir spor dalı ortaya çıkmıĢtır. Bu yenilik
programa eklenmelidir Sayfa 25
 ĠHTĠYAÇ DEĞERLENDĠRME (SAPTAMA) TEKNĠKLERĠ

Konu ile ilgili uzmanların yüz yüze gelmeden görüĢlerinin alındığı bir tekniktir. Amacı; konu ile
ilgili seçilmiĢ uzmanların görüĢlerinin alınması ve ortak görüĢ sağlanmasıdır. Bir konu hakkında
gelecekte nelerin nasıl olabileceği üzerinde durur.
Konu ile ilgili uzman kiĢilere mektup veya e-mail gönderilir ve görüĢleri alınır.
Örnek; 2020 yılında öğretmen nasıl yetiĢtirilir?
Konu ile ilgili ortalama 100 tane uzman seçilir. Sorular uzman kiĢilere gönderilir. Alınan cevaplarda
Delphi bir gruplama yapılır. Toplanan cevaplar uzman kiĢilere gönderilir ve bir sıraya koymaları istenir.
Tekniği Uzmanlardan grup dıĢı kararı olan varsa kararını değiĢtirmeleri istenir. DeğiĢtirmediği taktirde
yorumlaması istenir. Amaç ortak görüĢü sağlamaktır.
Uzmanlara bu katılımdan dolayı hiçbir ödeme yapılmaz. Uzmanlar, bir birlerinin görüĢlerini
etkilemelerini (primadonna) engellemek için bir araya getirilmez. Sonuçların kesin olmasından
tahminler ve varsayımlar ortaya konur. Günümüzde birçok alanda uygulanmaktadır.

Progel - Program (pro) geliĢtirme(gel) sözcüklerinin kısaltılmasıdır. ĠĢ analizine benzer. Fakat Progel daha
Dacum az zaman alır.
Bireyin bir iĢi yapabilmesi için sahip olması gereken özellikleri belirler. Bir iĢin gerekleri ustaları
Tekniği
tarafından belirlenir. Yani beceri profili çıkarılır. ĠĢin yapılabilmesi için bireylerin hangi özelliklere
sahip olması gerektiğini ortaya çıkaran bir tekniktir. ĠĢin baĢında ustaları tarafından iĢin gerekleri
çıkarılır. Kısaca iĢin ustası mesleğin psikomotor özetini çıkarmaktadır. Yüzeysel akademik
olmayan ve meslek analizine göre daha kısa zamanda ve daha az maliyetle elde edilen bilgilerdir.

Gözlem KiĢileri gözleyerek bilgi toplama yoludur. Gözlem yaparken doğal gözlem tercih edilmelidir.
Özellikle psikomotor becerilerin belirlenmesinde kullanılır
Genellikle iĢ ortamında uzmanların psikomotor davranıĢları belirlemek için gözlem formları
doldurması Ģeklindedir.
Meslek analizi bu tekniği içerisinde barındırır.
Meslek *ĠĢ alt basamaklara ayrılır. Alt basamaklar biliĢsel, duyuĢsal ve deviniĢsel basamaklardan
Analizi:-Ġġ oluĢur. ĠĢ tanımından ve özelliklerinden yola çıkılarak mesleğe iliĢkin iĢlerin ve iĢlemlerin iĢ
ortamındaki deneyimli-uzman kiĢilerle belirlenmesidir
*Mesleğe iliĢkin derinlemesine bilgi elde edilir. Akademik bilgiler vardır.
Ölçme Ġhtiyaç analizi yapmak için ölçme araçlarından yararlanılır. En yaygın olanı test tekniğidir. Bireyde
Araçları - aranan özelliklerin ne miktarda var olduğunu saptamak için yapılan iĢlemlerdir.
obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul
Testler
GörüĢme - En yaygın olarak kullanılan tekniklerden biridir. Ġhtiyaç hakkındaki görüĢler sözlü olarak alınır.
Grup Sorularla kiĢilerin görüĢleri belli olur.
Toplantıları KiĢilerin duyguları saklamaları önemli bir eksikliktir. Herhangi bir kiĢi tarafından yapılabilir.
BiliĢsel ve duyuĢsal alandaki becerileri belirler.
*Günümüzde telefon ve internet aracılığıyla da yapılabilmektedir.
Kaynak Literatür Taraması: BĠLĠMSEL MAKALE VE YATINLAR.
Tarama Raporların Değerlendirilmesi: MÜFETTĠġ RAPORLARI VE YÖK DENETLEME KURULU
RAPORLARI
S.D Mevcut Programların Ġncelenmesidir.:Kullanılan programın aksayan yanları belirlenir.
2004-Program geliĢtirme amacıyla ihtiyaç belirleme sürecinde aĢağıdaki yöntem ve
tekniklerden hangisi kullanılmaz?
ANKET-TEST-DELPHĠ-KAYNAK TARAMA- CEVAP: MĠKRO ÖĞRETĠM
2008-Eğitim programının geliĢtirilmesi sürecinin ilk aĢamasında aĢağıdakilerden hangisi
belirlenir? EĞĠTĠM ĠHTĠYACI
2009-Bir öğretim programı değerlendirilirken aĢağıdaki ölçütlerden hangisi kullanılmalıdır.
CEVAP: Programın hazırlanması için birey toplum ve konu alanı açılarından ihtiyaç analizinin
yapılmıĢ olması
2009 STS: Aileleri öğretmenleri ve akranları tarafından bazı öğrencilerin farklı biçimde Ģiddete uğradığını
gözlemleyen bir öğretmen meslektaĢlarıyla birlikte Ģiddetsiz okul eğitim programı hazırlamayı planlamıĢtır. Ġhtiyaç
analizi yapmak için değiĢik mesleklerde çalıĢanlardan toplumda önem verilen gruplardan ve uzmanlardan görüĢ
almıĢ veri topladığı grupların değerlerini ve isteklerini de değerlendirdikten sonra eğitim programı tasarısını
hazırlamıĢtır. Öğretmenin belirlediği ihtiyaç analizi yaklaĢımı hangisidir. CEVAP: DEMOKATĠK
YAKLAġIM obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul Sayfa 26
 HEDEFLER-KAZANIMLAR
Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları 1973 tarihli 1739 sayılı Temel Eğitim
Kanunu'nda belirtilmiĢtir.
Hedefler, öğrenciye kazandırılmak üzere seçilen istendik özelliklerdir.
Ġnsanda bulunması uygun görülen bilgiler, beceriler, tutumlardır.
—Hedef, programın temel öğesi, temel belirleyicisidir.
—Ġçerik, eğitim durumları ve değerlendirme öğeleri hedefe göre belirlenir.
— Hedef, diğer öğelere göre hazırlanmaz.
—Hedefler hayatta iĢe yarar ve toplumun gereksinimlerine uygun olmalıdır.
—Hedefler öğretimi yönlendirme öğretme öğrenme sürecini düzenleme ve ölçme değerlendirmede
kılavuzluk yapma gibi önemli iĢlevlere sahiptir.
—Hedefler diğer program öğelerinin en temel ve en önemli belirleyicisidir.
—Hedefler bütün eğitim faaliyetlerinin yönünü ve sınırlarını belirler
—Hedefler planlı eğitim etkinliklerinin ilk basamağıdır ve yön vericisidir.
—Hedefler öğrenciden neler istendiğini açıkça ortaya koyar.
—Hedefler bireyde olmasını istediğimiz istendik özelliklerdir.
—Hedefler öğesi bireyi niçin eğitiyoruz sorusuna yanıt verir
—Hedefler ve kazanımlara yer verilmesinin en önemli amacı eğitim-öğretim faaliyetlerini planlı hale
getirmektir.
STANDART-YÖNLENDĠRME –PLANLILIK-KILAVUZLUK V.B
—Eğitimde hedefler dikey hedefler ve yatay hedefler olarak ikiye ayrılır.
DĠKEY HEDEFLER
HEDEFLER ÖZELLĠKLERĠ
—Ülkenin politik felsefesini yansıtan hedeflerdir. Atatürk' ün "ÇağdaĢ uygarlık düzeyine
ulaĢmak" sözünde ifadesini bulmuĢtur.
—Kaynağını anayasadan almaktadır. Milli eğitimin genel amaçları, Atatürk ilkelerine bağlı
bireyler yetiĢtirmek, Ġyi yurttaĢ, iyi vatandaĢ, meslek sahibi olmak. Bunlar sonucunda
ülkenin ileri medeniyetler seviyesine ulaĢması örnek verilebilir
Uzak —Politik felsefeyi yansıtır. ANAYASADA YAZILIDIR (KANUN MADDESĠDĠR)
Hedefler —Uzun vadede gerçekleĢir. Ġdeal insan tipini verir. En soyut hedef kitlesidir.
—1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ile belirlenmiĢtir.
*Atatürk Ġlke ve Ġnkılâplarına ve Anayasa da ifadesini bulan Atatürk
milliyetçiliğine bağlı… Hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karĢı görev ve
sorumluluklarını bilen… YurttaĢlar yetiĢtirmektir.
*Beden zihin ahlak… Yapıcı yaratıcı ve verimli kiĢiler olarak yetiĢtirmek.
*Ġlgi istidat ve kabiliyetlerini geliĢtirerek… Toplumun mutluluğuna katkıda
bulunabilecek bir meslek sahibi olmalarını sağlamak

Genel —Uzak hedeflerin yorumudur. Bu hedefler, Milli eğitim Ģurası raporları kalkınma planları
Hedefler gibi metinlerde yer alır.
—Ġki seviyede ele alınır. Birincisi eğitimin genel hedefleri, ikincisi de okulun
hedefleridir. Eğitimin genel hedefleri uzak hedeflere yöneliktir. Ġlköğretimin hedefleri,
okulun hedefleri gibi
—Genel hedefler öğretim programı içerisinde ele alınır.
—Ġlköğretimin hedefleri, meslek liselerinin hedefleri, ya da ilköğretimin birinci sınıflarının
hedefleri

Özel —Genel amaçlar doğrultusunda belirlenen derslerin disiplinlerin hedefleridir. Bir ders
Hedefler düzeyinde öğrencilerin kazanması gereken özellikler ve davranıĢlardır.
—Dersin ya da ünitenin hedefleridir.
—En somut hedef tipi olan özel hedefler biliĢsel duyuĢsal ve psikomotor olmak üzere üçe
ayrılır.
UZAK HEDEFLER(Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları)
GENEL HEDEFLER(Okullar ya da sınıfların hedefleri)
ÖZEL HEDEFLER(Dersin ya da konu alanının hedefleri) 3 e ayrılır.
1-BiliĢsel Alan(Zihinsel ilgi faaliyetleri)
2-DuyuĢsal Alan(Duygularla ilgili)
3-Psikomotor Alan(Zihinsel ve fiziksel) Sayfa 27
 YATAY HEDEFLER
Hedeflerin aĢamalı sınıflandırılmasıdır. Bloom taksonomisine göre yapılır.
1-BĠLĠġSEL ALAN
DÜZEY ÖZELLĠKLER DAVRANIġ
EYLEMSĠLER ANAHTAR
KELĠMELER
*Bilgiyi olduğu gibi tekrar etmek *Tanımlama-hatırlama
Öğrenme, hatırlama, tanıma; öğrenci *Tanıma söyleme *Yazma
kendinden bir Ģey katmıyor. *Seçme
*Ġsimlendirme
*Birey eğer bir Ģey ekleyip çıkarmıyor *EĢleĢtirme
bilgiyi aynen tekrar ediyorsa bu bilgi *Gösterme-
düzeyidir. *ĠĢaret etme
Bilgi
*KAVRAM-OLGU-ĠLKELER VE
GENELLEMELER BĠLGĠSĠ
*KURAMLARIN-ARAÇGEREÇLERĠN
SINIFLAMALARIN ALIġILARIN BĠLGĠSĠ
*KURAMLARIN VE YAPILARIN BĠLGĠSĠ
ÇEVĠRME
Bilgiyi kendi cümleleri ile ifade etme —Bir metni grafiğe ya da
kendisine ait örnekler vermek grafiği metne çevirmek
—Yabancı diller arası
*Öğrencinin önceden öğrendiklerini yeni çeviri
bir biçimde düzenlemesi ya da —Grafikle Ģemayla
sunmasıdır. simgeyle göstermek
Kavrama
—Bir denklemi sözle ifade
ÇEVĠRME: Bilginin formatının etme ya da bir problemi
değiĢtirilmesidir. Bir bilgi türünü bir formülle ifade etme
baĢka Ģekilde ifade etmektir. —Harita okuma metni
resme dönüĢtürme
YORUMLAMA: Kendisine ait bilgilerle YORUMLAMA
çeĢitli açıklamalar getirmektir. —Açıklama-özet çıkarma
örnek verme
ÖTELEME: Eldeki verilere dayalı olarak —Ana fikirleri yada yan
geleceği kestirmek ya da aradaki öğeleri fikirleri bulma
boĢlukları kestirmektir. —Nedenlerini sonuçlarını
açıklama
—Yeniden düzenleme
değiĢtirerek yazma
—Benzerlik ve farklılıkları
bulma
ÖTELEME
—Tahmin etme yordama
vardama-kestirme
—Ön görme çıkarımda
bulunma
—Bir paragrafın baĢlığını
yazma boĢ bırakılan
yerleri doldurma
*Bilgileri yeni bir sorunun çözümünde —Kullanma-yapma
kullanma. Bilgileri yeni duruma —ÇalıĢtırma-hazırlama
Uygulama
uygulama —Ölçme uygulama
—Problem çözme
*Kuralları ilkeleri yöntemleri yeni —Düzenleme-çizme
durumlarda kullanmadır. —Gösterme
*BiliĢsel alan basamakları içerisinde en
fazla psikomotor beceri gösteren
basamaktır.
*Parçalara ayırma, parçalar arasındaki —AyrıĢtırma parçalama
farklılıkları bulma, benzerlik ve —Sınıflama modülleme
farklılıkları buma, iliĢkileri saptama. Birey —Öbekleme belli baĢlıklar
durumu kendisi çözümler. altında toplama
*BaĢkasının bilgilerini tekrarlamaz. Akıl —Öğeleri belirleme
Analiz yürüterek sonuca ulaĢır. genelleme organize etme
*Bir bilgi bütününü oluĢturan öğelere —Öğeler arası iliĢkileri
(Çözümleme)
öğeler arasındaki iliĢkilere oluĢturan bulma
örgütleme ilkelerine ayrıĢtırmaktır.
*Öğelerin analizi
*ĠliĢkilerin analizi
*Örgütleme ilkelerinin analizi
ÖRNEKLER-hedefler
*Kan basıncının oluĢumu ve ölçüm
bilgisi,
*Sınıf kurallarını söyleme, kavramların
kitaptaki tanımını söyleme.
*Newton un kanunlarını söyler.
*Program geliĢtirmenin öğelerini sıralar.
*Bir paragrafta kullanılan noktalama
iĢaretlerini tanır.
*ġekil sembol ve iĢaretlerin anlamlarını
bilir.
*Verilen bir tarihi olgunun geçtiği yerin
altını çizer.
*Metallerin oluĢumu ile ilgili kuramları
hatırlar.
*Duyduğu seslerle harfleri eĢleĢtirir
*Bir cümleyi öğelerine ayırabilme
*Bir konunun temel özelliklerini
kestirebilme
*Kümeleri liste Venn Ģeması ve ortak
özellik yöntemleri ile gösterir
*Görsel okuma ile ilgili harita ve kroki
okur.
*Görsel sunum ile ilgili bilgileri tablo ve
grafikle sunar.
*Verilen Ġngilizce bir kelimenin Türkçe
karĢılığını yazar.
*Görsel okuma ile ilgili resim ve
fotoğrafları yorumlar.
*Metnin giriĢ geliĢme ve sonuç bölümleri
hakkında çıkarımlarda bulunur.
*Dinlediği olayın nasıl geliĢeceğini ve
sonucunu öngörür
*Seyahatnamelerden hareketle Türk
kültürüne ait unsurları çıkarır.
*Dinlediklerinde destekleyici ayrıntıları
ve yardımcı fikirleri bulur.
*Bir kiĢinin kan basıncını ölçme. Bir
matematik problemini çözme. Cümleyi
öğelerine ayırma
*Mektup yazar
*Ġskeletin temel kısımlarını model veya
Ģema üzerinde gösterir
*Sunularda gerçek nesne ve modellerli
kullanır.
*Bir kümenin alt kümelerinin sayısını ve
belirli sayıda elaman içeren alt kümelerin
sayısını hesaplar.
*Küresel sorunlarla uluslar arası kuruluĢların
kuruluĢ amaçlarını iliĢkilendirme
*Fizikteki büyüklükleri temel ve
türetilmiĢ olarak sınıflandırma
*Sayıları üslü çarpanlarına ayırma
*Fiziki bir olguda ifadesini bulan
genellemeleri saptar.
*Kimya dersinde verilen bazı doğal
bileĢikleri öğelerine ayırır.
*Felsefi bir görüĢteki temel mantıksal
bağları saptar.
Sayfa 28
 *özümlemenin karĢıtı. Küçük parçaları
birleĢtirerek yeni bir Ģey ortaya çıkarmak
*Orijinal bir fikir üretmek
*Yeni fikirler ekleyerek yeni Ģeyler ortaya
çıkarır.
*Bilgilerin kullanılarak benzersiz bir
bütün oluĢturtmasıdır.
*Özgün Bir ĠletiĢim muhtevası
oluĢturma,
Sentez *Soyut iliĢkiler takımı önerme
*Bir plan yada iĢlemler takımı oluĢturma
*Bir ürünü belli ölçütlere göre eleĢtirme.
*Sentez sonucunu değerlendirme.
* Ġç ve dıĢ ölçütlere göre değerlendirme.
Değerlendirme
*Ölçütlere göre ürün hakkında karar
verme
*ÖLÇÜTLE-STANDARTLA-KRĠTERLE-
KARġILAġTIRMA
2-DUYUġSAL ALAN
*KiĢi, nesne ve olguların farkında
olmazsa, ona karĢı hiç bir davranıĢ
geliĢtiremez.
Alma * Bu basamaktaki davranıĢlar, biliĢsel
alanın bilgi basamağındaki hatırlama
davranıĢına karĢılıktır.
*Çevredeki uyarıcılara dikkat etmektir.
FARKINDA OLMA: Uyarıcıyı fark etme
ALMAYA AÇIKLIK: Uyarıcıya yönelme
dönük olma
DĠKKAT ÇEKME: Uyarıcıyı almaya
yönelme seçme
*Bu basamakta genellikle ilgiler söz
konusudur.
*KiĢi uyarıcılara bilinçli tepkide bulunur
Tepkide ve onlarla ilgilenir, uyarıcıları arar, onlarla
Bulunma bir arada bulunmaya isteklidir ve üstelik
KarĢılık bu iĢten zevk alır. KiĢi uyarıcıya karĢı
uysallık, isteklilik gösterebilir.
Verme
*Tepkide istekli olmak, zevk almak
UYSAL DAVRANMA: Tepkinin uyarına
gitme
KARġILIK VERMYE ĠSTEKLĠLĠK:
Uyarıcıya gönüllü olarak tepkide bulunma
KARġILIK VERMEKTEN TATMĠN
OLMA: Uyarıcıya karĢı severek zelve
davranıĢ gösterme
Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve
değerlerle ilgili olabilir. KiĢinin uyarıcılara
karĢı nasıl bir tepkide bulunacağı bu
Değer basamakta kestirilebilir. Kabullenme,
Verme takdir etmek
*Bir değeri kabullenme ona önem verme
ve onu savunma
*Bir değeri diğerleri arasından tercih eder
*Kendini değere adar değeri savunur ve
kiĢileri de bu yönde etkiler.
Bu basamakta kiĢi, yeni değerler,
duyuĢsal alanla ilgili yeni örüntüler
oluĢturur. Bu basamağa deyin hep
baĢkalarınca ya da toplumca oluĢturulan
Örgütleme değerleri benimsemiĢ, savunmuĢtu. Oysa
bu düzeyde, hem baĢkalarınca ve
toplumca oluĢturulan değerleri, hem de
kendisince benimsenip savunulanları
irdeler. Aralarındaki iliĢkilere bakar ve bir
sonuca varır. OluĢturur.
*Özgün yeni *Statik ve kinetik sürtünme arasındaki
*Orijinal bilimsel farkları deneyerek keĢfetme
*Türkiye nin coğrafi özelliklerini dikkate
alarak yatırım ve pazarlama proje
*BirleĢtirme yaratma
önerileri tasarlama
*Bilimsel ve teknolojik geliĢmelerin
*Tasarlama üretme
gelecekteki yaĢam üzerine etkilerine
iliĢkin yaratıcı fikirler ileri sürer.
*Planlama derleme
*Ailenin kurulması korunması ve aile içi
etkileĢimle ilgili sorunları gözlemleyerek
*GeliĢtirme keĢfetme
çözüm önerileri geliĢtirir
*Ġskeletin ve kasların vücuda birlikte
Ģekil verdiğini model olarak gösterir.
*Çocuk eğitimi için yeni bir öğrenme
modeli oluĢturur
*Yargılama-irdeleme *Eğitimde kullanılan yöntemlerin
*Değerlendirme doğruluğu hakkında yargıda bulunma
*Ġspat etme *Sosyal bilgiler dersi ile temel ürün ve
*Karar verme süreçleri belli ölçütlere göre karĢılaĢtırma
*EleĢtirme sorgulama *Veda Hutbesi nin insan hakları
*Kritik etme-tartıĢma bakımından değerini inceler.
*KarĢılaĢtırarak bir *Birey olarak güncel çevre sorunlarının
sonuca varma ortaya çıkmasındaki rolünü sorgular.
*Türkiye nin biyolojik çeĢitlilik açısından
zengin olmasının nedenlerini inceler.
KPSS sınavı için hangi yayınları
seçeceği konusunda dikkatli olmak,
Farkına varma trafik kurallarının farkında olmak.
Almaya dönüklük- *Kendinsin de hata yapabilen bir varlık
açıklık olduğunun farkına varır.
Dikkat çekme-seçme *Çevresinde bulunan farklı inançlara
sahip insanların düĢüncelerini
dinlemeye dönüktür.
*Atatürk ün ülkemizde sosyal bilimlerin
geliĢmesi için yaptığı uygulamalara
dikkat çeker.
*Uysal davranma Bir konuda yardımcı olmak, trafik
*Razı olma kurallarına uymada istekli olmak
*Zevk alma *VatandaĢlık görevlerini yerine
*Ġstekli olma getirmeye razı olur.
*Gönüllülük *Aile içinde görev paylaĢımına
katılmaya istekli olur ve üzerine düĢen
görevi yapmaktan mutluluk duyar.
*Vergi verme askere girme seçimlere
katılma kanunlara saygı gösterme
görevlerini yerine getirmeye istekli
olur.
Adanma-savunma Trafik kurallarının önemini takdir etmek
Kendini verme *Her türlü eleĢtiriye açık olur
*Çevresini temiz tutmayı kendisine iĢ edinir.
ĠĢ ediniĢ
Takdir etme
*Öğretmeye değil öğrenmeye önem verir
*Her iĢ ve mesleğin gerekli olduğunu takdir
Açık olma eder
*VatandaĢlık sorumluluğu ve ülke
ekonomisine katkı açısından vergi vermenin
gereğini ve önemini savunur.
Düzenleme Trafik kurallarına uymada kararlı oluĢ
Kararlı olma
Sonunda kendi içinde *Mesleki sorunları giderici yeni değerler
çeliĢmeyen yeni bir oluĢturmada kararlı olur.
değerler sistemi
oluĢturma *Ailede kararlar alınırken görüĢ bildirir
ve kendisinin üstelenebileceği
görevlerle ilgili yeni fikirler üreterek
bunları düzenler
Sayfa 29
KiĢilik Haline *KiĢinin bu basamaktaki davranıĢları
onun karakterini yansıtır.
Getirme
*Bir bakıma dünya görüĢünü, yaĢam YaĢam felsefesi haline Trafik kurallarına uymayı alıĢkanlık
anlayıĢını ortaya koyar. KiĢinin tüm getirme haline getirme
yaĢamı boyunca oluĢturduğu duyuĢsal
özelikleri, bu basamakta hem tutarlı AlıĢkanlık kazanma *Düzenli beslenme alıĢkanlığı edinir.
olmuĢ hem de kapsam bakımından
geniĢlemiĢ ve zenginleĢmiĢtir. Artık KiĢilik *Saygı duyulan bir kiĢiliğe sahip olur.
kiĢinin davranıĢları büyük bir olasılıkla
kestirilebilir. Yeni değerler sistemi ile *Doğayı ve canlıları sevmeyi yaĢam
tutarlı tepkide bulunmaktır felsefesi haline getirir.
*Her koĢulda ödün vermeden
benimsediği bu değere uygun davranma
uzun dönemli sahiplenme ve alıĢkanlık
haline getirme
3-PSĠKOMOTOR-DEVĠNĠġSEL ALAN
Bu basamakta kiĢi, doğru becerinin nasıl Amuda kalkma hareketini
yapıldığını önce dikkatlice izler; sonra o gerçekleĢtirmek için vücut hareketlerini
davranıĢı yapmak için hazırlanır. Bu —Duyu organlarını gözlemleme
Algılama nedenden dolayı, deviniĢsel alanla ilgili harekete geçirme *Arabanın hareketlerini gözler
(Uyarılma) davranıĢ modelleri veya örnekleri kiĢiye —Seçme ayırt etme *Araba motorunun bozukluğunu
önce gerektiği gibi sunulmalıdır. —Çevirme yorumlama sesinden çıkarır
DavranıĢları izleme, belirli bir hareket için *Bilgilere sahip olma *Araba markalarını birbirinden ayırt
hazır bulunma ( farkına varma, belirleme, *Vücudunu uygun hale eder
hareket etme) getirme *Arabaları duyu organları ile tanır.
DUYUSAL UYARILMA: Beceri ile ilgili *Ġstekli olma *Araba kullanmak için gerekli trafik
durumları duyu organları ile algılama bilgilerine sahip olma
ĠġARET SEÇME: Hangi iĢarette ne
yapacağına karar verme *Araba kullanmak için vücudu ve elleri
ÇEVĠRME: Algıyı hareketle iliĢkilendirme uygun pozisyona getirme

*Araba kullanmak için istekli olma

Bu basamakta bir iĢ ya da iĢlemin Öğretmen yardımıyla amuda kalkma
tümünü oluĢturan iĢlem basamaklarını, *Taklit
öğrencinin iĢin gerektirdiği sıraya göre, *Deneme yanılma *Ehliyet kursunda öğretmen eĢliğinde
Kılavuzla öğretmenle beraber yapması söz arabayı kullanır.
Yapma konusudur. Kılavuzlayanla birlikte
yaptıktan sonra, öğrenci modelini, *arabayı kurcalayarak kullanmayı
örneğini, yapılanları göz önüne alarak öğrenir.
kendi kendine yapmaya yönelir. Taklit
etme, yardımla yapma.
TAKLĠT
DENEME YANILMA
Beceri Haline KiĢi, bu basamakta becerili insan En kısa zaman Amuda kalkma hareketini istenilen
durumuna gelir. Hedef davranıĢları kendi Pürüzsüz nitelikte yapmak
Getirme
baĢına, hiç kimseden yardım almadan, o Beceri *Arabanın ilk hareketini pürüzsüz bir
iĢin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha *Ġstenilen nitelikte yapma Ģekilde yapar
sonra hem gereken nitelikte, hem de *Düzgün yapma *Arabayı en kısa zamanda hareket
belirtilen zamanda iĢi yapıp ortaya ettirir
koyar. AlıĢkanlık haline getirme, belli bir *Araba kullanmada beceri sergiler.
yeterlilik derecesine ulaĢmak *Arabayı istenilen nitelikte kullanır.
KARARSIZLIK YAġAMAMA *Arabanın ilk hareketini düzgün olarak
OTOMATĠK ĠCRA yapar.
DavranıĢı düzgün olmanın yanı sıra
en kısa zamanda ve en az enerji
harcayarak yapar.
Duruma KiĢi, beceri haline getirme basamağında belli bir tür keman çalan bir öğrencinin
kazandığı davranıĢları, deviniĢsel BaĢka bir durumda viyolonselle ilk kez karĢılaĢtığında, onu
Uydurma
özellikleri ağır basan yeni bir problem beceriyi gösterme da bir iki deneme sonunda kolayca
(Örüntü) durumunda kolayca uygular. Bu düzeyde çalmasında olduğu gibi. Hareket
önceden kazanılan becerilerin alana biçimini bir sorunu çözmek için
genellemesi söz konusudur. değiĢtirme.
*KiĢi kazanmıĢ olduğu beceriyi yeni bir * Beden eğitimi dersinde kazandığı
durumda etkili olarak kullanır. becerilerle akrobasi hareketleri yapma.
Transfer edebilme
*Farklı marka ve modeldeki
arabaları kullanır.
*Bu basamak, özellikle biliĢsel alanın YENĠ Yeni bir problemi çözmek için yeni bir
sentez, basamağıyla iç içedir; fakat ORĠJĠNAL hareket biçimi yaratma. Yeni bir amuda
burada deviniĢsel alanla ilgili nitelikler ÖZGÜN kalkıĢ kompozisyonu oluĢturabilme.
Yaratma: ağırlık taĢır. *Arabayı kullanmada farklı ve orijinal
*Yaratma, yeniden ortaya koyma, bir figür ortaya koyar.
benzeri olmayanı yapma, deviniĢsel
özelikleri ağır basan orijinal, benzersiz,
yeni davranıĢ örüntüsü oluĢturma iĢidir. SAYFA 30
*Kendine özgü bir psikomotor davranıĢ
geliĢtirme
S.D
DĠKKAT: Bloom taksonomisi (aĢamalı) daha sonra eğitim bilimciler tarafından
eleĢtirilerek düzenlenmiĢtir. KARTHWOHL tarafından yeniden oluĢturulan sürümü
aĢağıdaki gibidir.
BĠLGĠ BOYUTU
OLGUSAL KAVRAMSAL ĠġLEMSEL BĠLĠġÖTESĠ
BĠLGĠ BĠLGĠ BĠLGĠ BĠLGĠ
HATIRLAMA
BiliĢsel süreç

ANLAMA
UYGULAMA
boyutu

ÇÖZÜMLEME
DEĞERLENDĠRME
YARATMA
BĠLGĠ BOYUTU ALT BASAMAKLARI
OLGUSAL BĠLGĠ *Terimler bilgisi
*Özel ayrıntı ve öğeler bilgisi
KAVRAMSALBĠLGĠ *Sınıflama ve kategoriler bilgisi
*Ġlke ve genellemeler bilgisi
*Kuram model ve yapıların bilgisi
ĠġLEMSEL BĠLGĠ *Konuya özel becerilerin bilgisi
*Konuya özel yöntem ve tekniklerin bilgisi
*Ölçütlerin bilgisi
BĠLĠġÖTESĠ BĠLGĠ-ÜSTBĠLĠġSEL *Strateji bilgisi
*BiliĢsel görevler bilgisi
*Farkındalık bilgisi
BĠLĠġSEL SÜREÇ BOYUTU ALT BASAMAKLARI
HATIRLAMA *Tanıma
Gördüğünde tanıma bellekten geri *Anımsama
getirme
ANLAMA *Yorumlama *Sonuç çıkarma
Bildiklerini kendi ifadeleri ile açıklama *Örnekleme *KarĢılaĢtırma
Yorumlama örnekleme özetleme *Sınıflama *Açıklama
*Özetleme
UYGULAMA *Yürütme
Elde edilen bilgileri kullanarak *GerçekleĢtirme
uygulama yapma problem çözme
ÇÖZÜMLEME-ANALĠZ *AyrıĢtırma
Bütünü oluĢturan öğeleri ayrıĢtırma *Örgütleme
öğeleri ayırma analiz etme iliĢkileri *Ġrdeleme
görme atfetme
DEĞERLENDĠRME*** *Denetleme
Kriter veya standartlara dayalı olarak *EleĢtirme
yargıda bulunma eleĢtirme kontrol
etme
YARATMA*** *OluĢturma
Parçaları bir araya getirerek anlamlı *Planlama
ve iĢlevsel bir bütün oluĢturma özgün *Üretme
bir eser oluĢturma üretme
***Bloom taksonomisinde en üst basamağı DEĞERLENDĠRME oluĢturmaktaydı
fakat yeni versiyonun da DEĞERLENDĠRME basamağı ile SENTEZ basamağı
yani YARATMA basamağı yer değiĢtirmiĢtir. En yüksek basamakta sentez yani
yaratma basamağı yer almıĢtır. SAYFA 31
 HEDEFLERĠN NĠTELĠKLERĠ(ÖZELLĠKLERĠ)
1.Hedefler öğrenci davranıĢlarına yönelik olmalıdır. Hedefler öğretmenin
değil, öğrencinin yapacaklarını ifade etmelidir.
Öğretmek yaptırmak yazdırmak gibi davranıĢlar öğretmenin davranıĢlarını gösterir. Hedefler öğrenci
davranıĢına dönüĢtürülecek ve öğrenme özelliğini belirtecek nitelikte yazılmalıdır.
ÖRNEK: Cümlenin öğelerini kavratma ifadesi öğretmenin davranıĢını ifade ettiği için hedef olamaz.
Doğrusu: Cümlenin öğelerini kavrayabilme, Madenleri tanımlayabilme Madenlerin adlarını söyleyebilme
2- Konu baĢlıkları hedef olamaz. Çünkü bu tür cümleler davranıĢa
dönüĢtürülemez. Okulun görevleri hedef olamaz.
Örnek: "Okulumuzu tanıyalım." Hayat bilgisi dersinde bir konu olduğundan hedef olamaz.
Çevremizde yaĢayan canlılar yene bir konu baĢlığıdır.
3-Kenetlilik:
Hedefler içerikle iliĢkili yani konularla bağlantılı olmalıdır. Hedeflerin hangi konu ile iliĢkili olarak
gerçekleĢeceği belirtilmelidir. Hedefi okuyan kiĢi hedefin hangi konuyla bağlantılı olduğunu
anlayabilmelidir. Hedeflerin hangi içerikle ilgili olduğu belirtilmelidir. "Kavramların anlam bilgisi" hedef
olamaz. "Türkçe dersindeki kavramların anlam bilgisi." hedef olur
Kavramların anlam bilgisi, eksik bir ifadedir çünkü iliĢkili olduğu içerik ifadede yer almamıĢtır. Mesela
Program geliĢtirme ile ilgili belli baĢlı kavramların anlam bilgisi olsaydı doğru bir hedef olurdu.
4-Hedefler biniĢik olmamalı, bitiĢik olmalı. Hedefler, tek tip öğrenme ürününü
ifade etmelidir
Bir hedefin bittiği yerde diğer hedef baĢlamalı. Hedefler iç içe girmemelidir. Bir davranıĢ tümcesinin
sonunda tek bir özelik bulunmalıdır. Eğer iki özelik bulunuyorsa, ikinci özelik parantez içinde veya kesme
iĢareti ile ayrılarak yazılmalıdır. Bir hedefin kapsamı bittikten sonra diğer hedefin kapsamı baĢlamalıdır.
Örnek: "Okul kurallarını bilip, isteyerek uyma." Ġfadesinde birden fazla hedef vardır. Bunun yerine "okul
kuralları bilgisi" ve "okul kurallarına uymaya istekli oluĢ" Ģeklinde iki hedeften oluĢur
‘Atatürk’ün hayatı bilgisi ve saygı duyma’ Bu hedef hatalıdır çünkü birden çok hedef alanı yer
almaktadır.
‘Atatürk’ün hayatı bilgisi’ ve ‘Atatürk’e saygı duyma’
Kanun kavramını açıklayıp kanuna uyma duygusuna ve alıĢkanlığına sahip olma HATALI
Kanun kavramını açıklayabilme-kanunlara uymada isteklilik-kanunlara uymayı alıĢkanlık haline getiriĢ
5-. Hedef tümcelerin sonunda bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, oluĢ, ilgililik, farkındalık,
hoĢgörülük gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır.
Örnek: Ġmla kurallarının farkında oluĢ. Dört iĢlem bilgisi Vücudu tanıyabilme
6-. Hedefler kapsamlı aynı zamanda sınırlı olmalıdır. GENELLĠK-SINIRLILIK
Hedefler bir yandan davranıĢ grubunu ifade ederken, bir yandan da tek bir özelliği göstermelidir. Örnek:
Dünyadaki belli baĢlı iklimler bilgisi.
Türkiye Cumhuriyetinin kuruluĢundaki olaylar ve olayların tarihleri ile ilgili bir hedef yazarken.
Cumhuriyet dönemindeki belli baĢlı tarihi olgular bilgisi HEM GENEL HEMDE SINIRLIDIR.
Mesela -Atatürk dönemindeki tarihi olgular bilgisi- deseydi GENEL OLMAZDI. Ya da Türk tarihi ile ilgili
olgular bilgisi deseydi SINIRLI OLMAZDI.
7- Öğrenme sürecine dönük cümleler hedef olamaz. Hedefler öğrenme
ürününü ifade etmelidir. Öğretim süreci sonunda birey de oluĢan istendik
özellikleri ifade etmelidir. Hedef, öğrencilerin kazanacağı davranıĢları
gösteren bir eylemi ifade etmelidir.
Örnek:"Proje yöntemini kullanır" yerine "bir araĢtırma için proje yöntemini kullanabilme" ifadesi
doğrudur.
8-Hedefler hangi alanla ilgili yazılıyorsa o alanın niteliklerine ve basamaklarına uygun
olmalıdır. BiliĢsel, duyuĢsal ve Psikomotor alanlarla ilgili hedefler ayrı ayrı yazılmalı
9-Hedefler öğrenenin kazanması gereken özelliği açık seçik belirtmelidir.
Hedef yazan ve okuyan için aynı anlama gelmelidir.
MESELA Program geliĢtirme dersinde ilkeleri kullanabilme ifadesi hatalıdır.Program geliĢtirme dersinde
hedef yazımındaki ilkeleri kullanabilme Ģeklinde olduğunda herkes daha net anlayabilir.
13. Kendi içinde tutarlı olmalıdır. AYRICA Hedefler birbirini destekler nitelikte olmalı, birbiri ile
çeliĢmemelidir. Dersin, okulun, öğretim kademesinin, milli eğitimin hedefleri arasında tutarlılık olmalı.
EleĢtiriye açık olan kiĢiliğe sahip oluĢ--A
Bir baĢka konuda ya da derste baĢka bir hedef: A-B hedefleri birbirleriyle çeliĢmektedir.
Kendi doğrularını kabul ettirmede kararlı oluĢ--B
obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 32
 HEDEFLERĠN DAVRANIġA DÖNÜġTÜRÜLMESĠ
DavranıĢ bir organizmanın uyarıcılar karĢısında tepkide bulunmasıdır. Bilgi, beceri, tutum ve yetenekler
doğrudan ölçülemez. Ancak bu özelikler davranıĢa dönüĢtürüldüğü zaman ölçülebilir hale gelir. Hedefler
tek baĢlarına ölçülemediğinden dolayı davranıĢa dönüĢtürülmesi gerekir. Eğitim programının
değerlendirme öğesine göre bir hedefin kazanılıp kazanılmadığının ölçülmesi gerekir. Bu ölçümü ancak
hedefler davranıĢa dönüĢtürüldüğünde mümkün olmaktadır.
Hedeflerin DavranıĢa DönüĢtürülme nedenleri:
1. Hedefleri gözlenebilir ve ölçülebilir hale getirmek.
2. Bir hedeften herkesin aynı anlamı çıkarması için hedeflerin davranıĢa dönüĢtürülmesi gerekir.
3. Eğitim durumlarının gerçekleĢebilmesi için davranıĢların belirlenmesi gerekir. Hangi davranıĢın nasıl
kazandırılacağını belirlemek için eğitim durumları düzenlemede davranıĢlar önemlidir
4.Eğitimde her türlü değerlendirme iĢleminin merkezinde değerlendirme vardır. Ölçme ve değerlendirme
iĢlemlerinin yapılabilmesi için davranıĢların belirlenmiĢ olması gerekir. Değerlendirme sürecinde neyin
ölçüleceğini ortaya koyar.
5. Eğitimde düzenleme, yenileme, onarma gibi etkinliklerin yapılabilmesi için eğitim sistemi tarafından
kazandırılacak davranıĢların açıkça belirlenmiĢ olması gerekir.
6. Hedeflerin davranıĢ olarak ifade edilmesi öğrencinin kendisinden ne beklediğinin net olarak ortaya
konması açısından önemlidir.
7. Eğitim uygulamalarında belli standartlara ulaĢabilmek için davranıĢların belirlenmiĢ ve kazanılmıĢ
olması gerekir.
DAVRANIġ YAZILIRKEN DĠKKAT EDĠLECEK KURALLAR
1. DavranıĢ, ilgili olduğu hedefin niteliklerine uygun olmalıdır.
2. DavranıĢ tümcelerinin sonunda ( yazma, söyleme, seçip iĢaretleme, eĢleĢtirme, kesme, biçme, çizme
vb.) davranıĢ ifade eden sözcükler bulunmalıdır.
3. DavranıĢ ifadesi herkes tarafından aynı Ģekilde anlaĢılmalıdır.
4. Öğrenci davranıĢına dönük olmalıdır.
5. Öğrenci düzeyine uygun olmalıdır.
6. Gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır.
7. Tek bir öğrenme ürününe yönelik olmalıdır.
8. Her hedefin kritik davranıĢı belirlenmelidir. Ancak bir öğrenci için kritik olan davranıĢ baĢka öğrenci
için önemli olmayabilir.
9. DavranıĢ biniĢik değil, bitiĢik olmalıdır.
10. DavranıĢ ifadeleri hem sınırlı hem de kapsamlı olmalıdır.
11. DavranıĢlar kolaydan zora, basitten karmaĢığa ve somuttan soyuta doğru sıralanmalıdır.
12. DavranıĢlar birbirinin ön koĢulu olacak Ģekilde sıralanmalıdır.

ÖRNEKLER-UYGULAMA

1-Konuyla bağlantılı olmalıdır... Kenetlilik

2-Herkes tarafından aynı biçimde anlaĢılmalıdır… Açık-seçiklik
3-Belirli bir davranıĢ grubunu kapsar nitelikte geniĢ ve aynı zamanda tek bir özelliğe
yönelik olmalıdır… Genellik-Sınırlılık
4-Öğrenci tepkisine yönelik olmalıdır… DavranıĢa Dönüklük

5-Hedefler ilgili oldukları konu alanını temsil edecek ve kapsayacak iliĢkilendirmelere

sahip olmalıdır___________________________
6-Hedef ifadeleri net ve anlaĢılır olmalıdır____________________
7-Hedefler öğrencinin öğretimin sonucunda neler yapabileceğini ifade
etmelidir___________________________
8-Hedefler öğrencinin öğrenme öğretme sürecine aktif olarak katılımını sağlayacak
nitelikte olmalıdır_________________________
9-Hedefler birbirlerini destekler ve mantıksal açıdan tutarlı olmalıdır___________

KENETLĠLĠK-AÇIK SEÇĠKLĠK-ÖĞRENCĠ DAVRANIġLARINA DÖNÜKLÜK-

ÖĞRENCĠ YAġANTILARINA DÖNÜKLÜK-GÜVENĠRLĠK
SAYFA 33
 ÇIKMIġ SORULARDAN HEDEF ÖZELLĠKLERĠ
1-Hayatta kullanılabilir ve toplumun gereksinimlerine uygun olması
2-DavranıĢın hangi koĢullar altında gösterilmesi beklendiğini belirtme
3-Öğrencinin hazır bulunuĢluyla eriĢilebilir olma
4-Gözlenebilir ve ölçülebilir olma
5-Öğrenci davranıĢı olarak ifade edebilme
6-Öğrenci özelliği olma
7-Test durumları-değerlendirmede kullanılacak ölçütler-öğrenme yaĢantıları için gerekli
hazırlıklar-öğrenme öğretme etkinlikleri HEDEFLERE GÖRE BELĠRLENĠR.

HEDEF DAVRANIġ YAZMA YAKLAġIMLARI

Modüler Amaç Yazma
YaklaĢımı:
obsesyon52@hotmail.com
Kahraman Özkul
AĢamalı Hedef Yazma
YaklaĢımı:
Bloom Taksonomisi
Yeterliğe dayalı amaç-
hedef yazma yaklaĢımı
S.D
**AĢamalılık özelliği göstermeyen bağımsız üniteler ya
da modüler için kullanılır.
**Bu yaklaĢımda amaç ve davranıĢ ifadeleri yazılırken
cümle sonuna -acak, -ecek-çalıĢtıktan sonra okuduktan
sonra gibi ekler getirilerek gelecek zamanla ilgili
ifadelere yer verilir.
Örnek: Bu konuyu okuduktan sonra,
1. Ġmla kurallarını düzgün kullanabilecek.
2. Tam nefes alacağı yerlerde durabilecek.
Örnek: Bu konuyu okuduktan-çalıĢtıktan sonra
1-Ġlköğretim okullarındaki Türkçe programının özel
amaçlarını sıralayabilecek
2-Hedefleri davranıĢa dönüĢtürmenin gereğini kavrayabileceksiniz
Bloom' un aĢamalı sınıflama yaklaĢımını temele
almaktadır. Bu yaklaĢımda öğrencilerin kazanması
gereken özelikler biliĢsel, duyuĢsal ve Psikomotor
olmak üzere üç alana bu alanlarda kendi içinde
basamaklara ayrılır.
DavranıĢlar net ve eylemsiler olmasına dikkat
edilir. DavranıĢlar tek bir öğrenmeyi dile getirir.
Gözlenebilir ve ölçülebilir nitelikte olmalıdır.
Öğrenci davranıĢlarını ifade etmelidir.
Örnek Alan: BiliĢsel
Düzey: Bilgi
Hedef: Cümlenin öğelerini kavrayabilme
DavranıĢlar: 1. Verilen bir cümlenin öğelerini
söyleme/yazma. 2. Verilen cümlede özneyi
söyleme/yazma.
**Programın sonunda öğrencilerin hangi standartta ne
yapacaklarını belirtir.
**Dört öğeden meydana gelir. Bunlar; ÖĞRENCĠ,
DAVRANIġ ( iĢlem ) KOġULLAR ( verilenler ) ve
STANDARTTIR.
**Genellikle kısa zamanda ulaĢılabilecek, gözlenebilir ve
ölçülebilir davranıĢları gösterir.
**Daha çok deviniĢsel alana ait hedeflerin ifadesine
uygun düĢmektedir.
Örnek: Maddelerin isimleri verildiğinde (koĢul) katı
maddeleri alfabetik sıraya göre ( standart ) bir kâğıda
yazabilme( davranıĢ)
Örnek: Hesap makinesi ve 4 ondalıklı sayı verildiğinde
(KOġULLAR) bütün sayıların bir dakika içinde hatasız
olarak(STANDART) sabit bir sayı ile
çarparak(DAVRANIġ) SAYFA 34
 HEDEFLERLERLE ĠLGĠGĠ ÖZET
Eğitim hedeflerinin oluĢturulmasında temel belirleyiciler;
 Birey
 Toplum
 Konu alanıdır. Hedefler bu belirleyicilerin beklenti, ihtiyaç ve özellikleri analiz edilerek oluĢturulur.
* Doğa
Eğitim hedefleri belirlenirken;
 Eğitimin genel hedefleri,
 Toplumun ihtiyaçları,
 Programın geliĢtirildiği konu alanının özellikleri,
 Eğitilecek bireylerin geliĢim düzeyleri,
 Bireylerin eğitim ihtiyaçları dikkatle alınmalıdır.
Ancak birey-toplum ve konu alanının her beklenti ve isteği eğitime hedef olmaz. birey toplum ve konu alnının
istek ve beklentilerinin hangilerinin eğitimin alanına girdiği, bunların hangilerinin eğitim yoluyla kazandırılıp
kazandırılamayacağı bunların eğitim bilimleri süzgeçlerinden geçirilmesinden sonra belirlenir. Bu süzgeçler
daha öncede belirtildiği gibi;
 Eğitim felsefesi
 Eğitim psikolojisi
 Eğitim sosyolojisi
 Eğitim ekonomisidir.
Eğitim hedefleri bu süzgeçlerden;
 Ülkenin eğitim felsefesine uygunluk,
 Hedeflerin birbiriyle tutarlılığı,
 Eğitimle kazandırılabilirlik,
 Öğrenciye görelik,
 Ülkenin eğitim olanakları içinde gerçekleĢtirilebilirlik,
 Toplumsal yapıya uygunluk bakımından sorgulanarak geçirilir.
ĠÇERĠK-TEMA
( KONU KAPSAM MUHTEVA-MÜFREDAT-ÖĞRENME ALANI)

ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMLARI

** Birbiri ile ardıĢık sıralı, yakın iliĢkili ve zorunlu ya da önkoĢul
öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların düzenlenmesinde doğrusal
programlama yaklaĢımı kullanılır. Özellikle aĢamalılık özelliği taĢıyan
dersler için kullanılır. Örnek; hayat bilgisi, sosyal bilgiler gibi.

DOĞRUSAL- Anahtar kelimesi ARDIġIKLIK VE SIRADIR.

DĠKEY —Tyler tarafından geliĢtirilmiĢtir.
—Bloom’un Tam Öğrenme ve
TYLER-BLOOM —Skinner’in Programlı Öğretim modeli’nde kullanılmıĢtır.
Birbiri ile ardıĢık sıralı, aĢamalı, yakın iliĢkili ya da önkoĢul
AĢamalı, öğrenmelerin ağırlıklı olduğu derslerin içeriğinin düzenlenmesinde
ArdıĢık kullanılır.
Ön
koĢullu Konular kolaydan zora, basitten karmaĢığa, bilinenden bilinmeyene,
somuttan soyuta, genelden özele ve yakından uzağa doğru düzenlenir
ve konular arasında dikey iliĢki(dikey kaynaĢıklık) vardır.

Yeni bilginin etkili öğrenilmesi ön öğrenmelerin yeterince öğrenilip

öğrenilemediğine bağlıdır.
SAYFA 35
 ** Ġlk yıllarda geniĢ tabanlı konuların yer alması, ileriki yıllarda
alanın git¬tikçe daralarak uzmanlaĢmanın küçük birimlerde olması
PĠRAMĠTSEL söz konusudur.
Anahtar kelimeler: GeniĢ Birimlerden Küçük birimlere,
GeniĢ tabanlı Uzmanlık
konulardan UYARI EN SABĠT-KONU MERKEZLĠ YAKLAġIMDIR
Uzmanlığa doğru GeniĢ ve genel bir içerikten dar ve özel bir içeriğe doğru ünite ve konuların
daralan düzenlemesi yapılır.
Ġlk yıllarda geniĢ tabanlı konular yer alır, süreç içerisinde konular
uzmanlaĢmaya doru daralır ve kapsam özelleĢir.
Programlar esnek değildir.
Programı tamamlayanlar, o alanın uzmanı olurlar
ÇEKĠRDEK- ** Çekirdek programda ise ilk önce ortak öğrenilecek konular verilir.
BÜTÜNLEġTĠRĠLMĠġ Sonra öğrencilere seçenekler sunularak Ġlgi duyduğu alanlarında ders
almaları sağlanabilir.
Anahtar kelimesi SEÇĠMLĠK DERS, MERKEZ DERS
J.DEWEY -Dewey tarafından önerilmiĢtir.
Alınmak zorunda Öğretimin merkezine çekirdek (ortak ve zorunlu) konular yerleĢtirilir.
olunan Bu konuları her öğrenci almak zorundadır.
Ġçerik etrafında Bu çekirdeğin etrafında her öğrenci ilgi duyduğu alanlarda ders alabilir.
Seçmeli dersler Piramitsel yaklaĢımdan farkı, öğrenciye birden çok alanda uzmanlaĢma
seçeneği sunması ve toplumsal sorunların temel alınmasıdır.

**Konuların yeri geldikçe tekrarlandığı, konuların kendi içinde ve

birbirleriyle ardıĢıklık iliĢkisinin bulunduğu, özellikle dil öğretiminde
ağırlıklı olarak kullanılan bir programlama yaklaĢımıdır.
SARMAL- Anahtar kelimesi TEKRAR, BRUNER, DĠL ÖĞRETĠMĠDĠR
HELEZONĠK- —Bruner tarafından önerilmiĢtir.
SPĠRAL Konuların yeri ve zamanı geldikçe tekrar tekrar öğretilmesi söz konusudur.
Önceki öğrenilenler tekrar edilirken konuların kapsamı geniĢletilir.
BRUNER
GeniĢleyen kapsam bu tekrarın üstüne kurulur.
Yeri geldikçe tekrar Temelinde yeni öğrenilenlerin ön öğrenmeler üzerine inĢa edilmesi
Her tekrarda düĢüncesi vardır.
kapsamın Özellikle dil öğretim ve matematik programlarının içeriğini
geniĢlemesi düzenlerken bu yaklaĢım kullanılır.

** Ġçerik düzenlenirken konular öbekler, üniteler halinde düzenlenir.

Bu öbeklerin (ya da modüllerin) birbiriyle iliĢkili olması beklenmez.
Bu programla öğretim sonunda alınacak sonuçlar bellidir. Konuların
MODÜLER hangi sırayla öğrenileceği açısından esnektir. Öğrenme ünitelerinin,
aĢamalı olup olmadıklarına bakılmadan anlamlı parçalara ayrılarak
VYGOTSKY düzenlenmesidir.
Anahtar kelimesi PARÇA, ÜNĠTE, ÖBEK, PARÇALARDAN BÜTÜN

Birbirinden —Vygotsky tarafından önerilmiĢtir.

bağımsız Öğrenme üniteleri öbeklere (modüllere) ayrılır.
Öbekler halinde Her modül kendi içinde anlamı bir bütündür.
Modüller arasında aĢamalı, ardıĢık ve ön koĢullu bir iliĢki olması beklenmez;
önemli olan her modülün kendi içinde anlamlı bir bütün oluĢturmasıdır.
Modüller kendi içlerinde doğrusal, sarmal ya da çekirdek yaklaĢımlar
kullanılarak düzenlenebilir.
Bu programlar modüllerin iĢleniĢ tarzı ve iĢleniĢ sırası bakımından esneklik
özelliğine sahiptir. Beden eğitimi dersinde üniteler ―koĢma‖, ―atlama‖,
―voleybol‖, ―basketbol‖, ―futbol‖ gibi modüller Ģeklinde düzenlenir ve bu
modüllerinden hiç biri bir diğerinin ön koĢulu değildir. Modüllerin iĢleniĢ
sırasındaki değiĢiklik öğrenme problemlerine yol açmaz. SAYFA 36
 ** BaĢtan içerik belli değildir. Ġçerik düzenlemesi öğrencilerin
ihtiyaçları ve sorularına göre oluĢturulur. Bu yaklaĢım öğrencilerin
SORGULAMA sorularına ve gereksinimlerine yanıt verme gerekliliğini benimseyen
MERKEZLĠ felsefi görüĢe göre dayanır. UYARI EN ESNEK-DEĞĠġEBĠLĠR
YAKLAġIMDIR.
-Dewey tarafından önerilmiĢtir
J.DEWEY Ġçerik önceden saptanamaz.
Ġçerik düzenlemesi öğrencilerin sorularına, ilgi ve ihtiyaçlarına göre
oluĢturulur.
Öğrencilerin sorularına ve gereksinimlerine yanıt verme gerekliliğini
benimseyen felsefi görüĢe göre temellendirilir.
Ġçerik yaĢamsal konular temelinde oluĢturulur.
Ġlköğretim programlarında kullanılmaya daha uygundur.
En esnek içerik düzenleme yaklaĢımıdır.

** Konu Ağı-Proje merkezli program yaklaĢımında öğrencilere

konuların ağı bir harita gibi çıkartılıp verilir ve belirli zamanlarda
nerelerde olmaları gerektiği söylenir. Bu yaklaĢımda konuların
içeriğine öğrenciler kendi kendine ya da grup halinde karar verirler.
KONU-AĞI Konular küçük projeler olarak da belirlenebilir.
PROJE Anahtar kelimesi PROJE-HARĠTA
Dewey tarafından önerilmiĢtir.
J.DEWEY —Konuların ağı bir harita gibi çıkartılıp öğrencilere verilir. (Konu
haritası)
Belirli zamanlarda nerelerde bulunmaları gerektiği konusunda
öğrencilere rehberlik edilir. (Zaman planı)
Öğrenciler, birbiri ile iliĢkilendirilmiĢ konular çerçevesinde projeler
üzerinde çalıĢır
Ġçerikte öğrenciler bireysel ya da grup halinde karar verebilme
olanakları vardır.

2009
**Ġçeriğin alt konuları arasında ardıĢık sıralanmalarının olduğunu ve yeri geldiğinde
önceki öğrenilenlerin daha kapsamlı olarak yeniden öğretilmesini gerektiğini
savunan bir içerik düzenleme yaklaĢımıdır.
**AĢamalılık özelliği taĢıyan konuların düzenlenmesinde kullanılan ardıĢık sıralı
yakın iliĢkili ve zorunlu konulara uyan içerik düzenleme yaklaĢımıdır.
**Öğrenme ünitelerinin öbeklere ayrıldığı konuların öğretim sırası esnek ve her
dilimin bir bütün oluĢturduğu içerik düzenleme yaklaĢımıdır.
SARMAL-DOĞRUSAL-MODÜLER
2008- Sarmal programın dayandığı temel düĢünce YENĠ ÖĞRENĠLENLERĠN ÖN
ÖĞRENMELER ÜZERĠNE ĠNġA EDĠLMESĠ
2005- Bruner tarafından geliĢtirilen program geliĢtirme yaklaĢımı aĢağıdakilerden
hangisidir? SARMAL
2003-
**Ġlk yıllarda geniĢ tabanlı konuların ele alınması ve giderek küçük birimlerde
derinlemesine çalıĢma yoluna gidilmesi.
**ArdıĢıklık gösteren yakın iliĢki içinde olan aralarında önkoĢul olma iliĢkileri
bulunan öğrenmelerin bu iliĢkilere uygun biçimde düzenlenmesi.
**Ġçerik düzenlemesinin öğrencilerin sorularına göre oluĢturulması
**Öğrenme ünitelerinin aĢamalı olup olmadıklarına bakılmadan anlamlı parçalara
ayrılarak düzenlenmesi
PĠRAMĠTSEL- DOĞRUSAL- SARMAL –MODÜLER SAYFA 37
 ĠÇERĠK DÜZENLEME YAKLAġIMLARI ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU
AĢağıda içerik düzenleme yaklaĢımları özellikleri ile yatay boyutta içerik düzenleme yaklaĢımları verilmiĢtir. Özelliği
okuyunuz, hangi içerik düzenleme yaklaĢımına ait olduğunu düĢünüyorsanız, özellik ile yaklaĢımın kesiĢtiği nokta
(X) ĠĢareti koyunuz.

Ġçerik düzenleme yaklaĢımları

Sorgulama
Piramitsel
Doğrusal

Konu ağı
Çekirdek
Modüler
Sarmal

mrkz.
1 J. Dewey tarafından önerilmiĢtir. X X X
2 Öğrenci sorunları içerik düzenlemede ön plandadır. X
3 Ġçerik belli bir uzmanlık alanına doğru giderek daralır. X
4 Zorunlu içerik etrafında bu içerikle yakın iliĢkili ilgi ve
X
yeteneklere göre seçimlik dersler
5 On koĢullu, aĢamalı, ardıĢık iliĢkili dersler için uygundur X
6 Tyler tarafından önerilmiĢtir. X
7 Bloom’un ―tam öğrenme‖ ve Skinner’in ―programlı
X
öğrenme‖ yaklaĢımlarında kullanılmıĢtır.
8 Konular belli bir zaman planına ve aralarındaki iliĢkilere
X
göre ele alınır.
9 Yeni öğrenmelerin ön öğrenmelere dayalı olduğu,
X
tekrarlarla kapsamın giderek derinleĢtiği düzenleme
10 Seçmeli seçeneklerle birden fazla alanda uzmanlaĢma
X
sağlayan içerik
11 Üniteler birbirinden bağımsız ve öbekler halinde
X
düzenlenir, her öbek kendi içinde bir bütündür.
12 Özellikle dil öğretimi için önerilir X
13 Ġçeriğin iĢleniĢ sırası esnektir, değiĢtirilebilir. X
14 Birbiriyle iliĢkilendirilmiĢ konuların içeriğine ve
X
ayrıntılarına öğrenciler kendileri karar verebilirler.
15 Öğrenci sorunları değerli bir öğrenme yaĢantısı kabul
X
edilir.
16 Vygotsky tarafından önerilmiĢtir. X
17 Beden eğitimi dersi için önerilebilir, son yıllarda mesleki
X
teknik eğitimde de kullanılmaktadır.
18 Çoğunlukla yüksek öğretim düzeyinde görülen
X
uzmanlığa götürücü bir içerik düzenleme yaklaĢımıdır
19 Bruner tarafında önerilmiĢtir X
20 Yenilenen ilköğretim programı içeriği düzenlenmesinde
X
kullanılmıĢtır.
21 Konular kolaydan zora, basitten karmaĢığa, bilinenden
bilinmeyene, somuttan soyuta, genelden özele ve
X
yakından uzağa doğru düzenlenir ve konular arasında
dikey kaynaĢıklık vardır.
22 GeniĢleyen kapsam tekrarın üstüne kurulur. X
23 Ġçerik düzenlemesi öğrencilerin sorularına, ilgi ve
ihtiyaçlarına göre oluĢturulur. En esnek içerik X
düzenleme yaklaĢımıdır.
24 Ġçeriğin alt konuları arasında ardıĢık sıralanmaların
olduğunu ve yeri geldiğinde önceki öğrenilenlerin daha
X
kapsamlı olarak yeniden öğretilmesi gerektiğini savunan
bir içerik düzenleme yaklaĢımıdır.

obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 38

 PROGRAM GELĠġTĠRME ĠÇERĠK ÖĞESĠNĠN ÖZELLĠKLERĠ

Günümüzde program geliĢtirme çalıĢmalarını gerekli kılan bazı nedenler vardır. Bunlardan biri, yeni
bilgi birimlerinin programlara yansıtılması, diğeri ise bilim ve teknolojideki hızlı geliĢme ve bilgi
patlamasıdır.
Ġçerik ―Ne öğretelim?‖ sorusuna cevap arar. Ġçerik hedefe göre belirlenir ve eğitim öğretim
etkinliklerinin hedefe ulaĢması için bir araç rolündedir.
Seçilen içerik;
1. Hedef davranıĢlarla tutarlı olmalı
2. Öğrenci için anlamlı olmalıdır.
3. Öğrencilerin geliĢim düzeyine uygun olmalı.
4. Güncel olmalı.
5. Bilimsel açıdan doğru olmalı.
6. Öğrencilerin ön bilgilerine ve geçmiĢ yaĢantılarına uygun olmalı.
7. Uygulanabilir olmalı.
8. Kendi içinde tutarlı olmalı.
9. Kullanılabilir ve yararlı olmalı.
10.Ekonomik olmalı.
11.Öğrenilebilir ve gerçek yaĢamla iliĢkili olmalı.
12.Anlamlı olmalı.
13.Sistematik olmalı.
14.Öğrenciyi düĢünmeye yöneltmeli.
15.Değerlendirilebilir olmalı
16.Her içerikte bölüm baĢlarında ya da sonlarında sorular olmalıdır.
17.Öğreneme konuları ve etkinlikleri birbirleriyle tutarlı ve iliĢkili düzenlenmelidir. KAYNAġIKLIK ĠKESĠ
18.Ġçerik düzenlemelerinde tümdengelim ilkesine uyulmalıdır.

Ġçerik düzenlenirken uyulması gereken bazı kurallar vardır. Bunlar;

Somuttan soyuta, Basitten karmaĢığa, kolaydan zora, yakından uzağa olarak

sıralanabilir. Ġçerik aĢamalı ve biri birinin ön koĢulu olacak Ģekilde sıralanmalı.

HEDEF ĠÇERĠK ÇĠZELGESĠ ( BELĠRTKE TABLOSU )

Eğitim hedef-davranıĢlarla, program içeriğinin iki boyutlu bir çizelge üzerinde gösterilmesine
belirtke tablosu denir.

BiliĢsel DuyuĢsal DeviniĢsel

No Hedefler Konular Toplam
Hedef Hedef Hedef
1 Ölçme ve değerlendirme X 1
2 Ölçme ve değerlendirme alanları XX X 3
3 Test tipleri ve özellikleri X X 2
4 Sözlü-yazılı test. X X 2
5 Değerlendirme süreçleri X 1
TOPLAM 6 1 2 9

Belirtke tablosunun oluĢturulması üç aĢamada oluĢmaktadır.

1. Öğretim hedeflerini belirleme.
2. Ders içeriğini belirleme.
3. Ġki boyutlu çizelgeyi hazırlama.
Dikey boyutunda konu ya da üniteler yer alır. Yatay boyutunda ise hedefler ve davranıĢlar yer alır.
Hedeflerin hangi içerikle ilgili olduğu belli olur. Programın hedef içerik iliĢkisini kurmak için
ilgili davranıĢlarla konu baĢlıklarını kesiĢtiği yere (X) iĢareti konur. ĠĢaret konulan yerler
önemli davranıĢları, iĢaretsiz yerler ise önemsizleri belirtir. SAYFA 39
 Belirtke Tablosunun iĢlevleri
1. Hangi ünite ya da konuda hangi düzeyde hedefin daha ağırlıklı olduğunu ortaya koyar.
2. Ünitelerin programdaki önemini belirtir.
3. Düzenlenecek öğrenme yaĢantılarının seçimini gösterir.
4. Değerlendirmede kullanılacak soru sayısını gösterir.
5. Belirtke tablosunun en önemli iĢlevi ölçme araçlarını kapsam geçerliliğini sağlamasıdır.
6.Öğretmene yol haritasıdır.
DĠKKAT: Belirtke tablosunda strateji yöntem ve teknikler sınama durumlarında kullanılacak
soru maddeleri araç-gereçler etkinlikler öğrenme ortamı ile özellikler ve ölçme araçlarına yer
verilmez
EĞĠTĠM DURUMLARI
ÖĞRENME ÖĞRETME SÜREÇLERĠ
ETKĠNLĠKLER
SÜREÇ
ÖĞRENME VE ÖĞRETME YAġANTILARI DÜZENEĞĠ

Eğitim durumları (öğretme-öğrenme etkinlikleri) eğitim programının üçüncü temel öğesidir.

Eğitim programı hedefe ulaĢmak için öğretmen ve öğrencilerin en aktif olduğu öğedir.
Program geliĢtirmenin süreç boyutudur. Bu öğede birçok materyal iĢe koĢulur. Bunun
yanında öğretim yöntemleri kullanılır. Öğrenci açısından öğrenme yaĢantıları düzeneği,
öğretmen açısından öğretme yaĢantıları düzeneğidir.

Eğitim durumları öğesinin içinde Ģu öğeler yer alır:

***Araç-gereçler, strateji, yöntem, teknikler, zaman, ipucu, dönüt, pekiĢtireç,
öğretmen davranıĢları.
***Eğitim durumları öğesinin içinde ne zaman öğretelim, nasıl öğretelim, ne ile
öğretelim, nerede öğretelim sorularına cevap aranılır.
Eğitim Durumları düzenlenirken dikkat edilecek özellikler:

 Eğitim durumları ilk önce hedeflere uygun olmalıdır. HEDEFE UYGUN OLMA
 Öğretim yöntemleri öğrencilerin ön bilgilerine ve öğrenme stillerine uygun olmalıdır. ÖĞRENCĠYE UYGUN OLMA
 Eğitim durumları öğrenci ilgisine uygun ve dikkat çekici olmalı.
 Ekonomik olmalı. EKONOMĠKLĠK
 Eğitim durumları öğrenci seviyesine uygun olmalı.
 Öğretim ilkelerine uyulmalı.
 Kullanılan araç gereçler öğrenci seviyesine uygun olmalı.
 Ġçeriğin doğasına uygun olmalı
 Tutarlı kaynaĢık olmalı
KAYNAġIKLIK
HEM ĠÇERĠK HEMDE EĞĠTĠM DURUMLARI KAYNAġIKLIK ĠLKESĠNE UYGUN OLMALIDIR.

 Dikey kaynaĢıklık: bir ders içerisindeki içeriğin önkoĢul öğrenmelere dayalı olarak basitten zora
doğru aĢamalılık özelliğine göre sıralanmasıdır. Örn: fen bilgisi dersinde içeriğin basitten zora doğru
üniteler halinde düzenlenmesi-TEKRARLANABĠLĠRLĠKTĠR-AġAMALILIKTIR

Yatay kaynaĢıklık ise; bir öğrenme konusunun farklı derslerde ve hedef alanlarında verilmeye
çalıĢılmasıdır. Örn: toplama çıkarma matematik dersinin konusu olmakla birlikte fizik kimya gibi
derslerde de kullanılmaktadır..BAġKA YAġANTILARLA DAYANIġLILIKTIR.

obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 40

 EĞĠTĠM DURUMLARININ
BÖLÜMLERĠ-AġAMALARI
1.GiriĢ:
a) Dikkati çekme: Öğretmenin ders baĢlamadan önce öğrencilerin dikkatini çekmek için örnek
olaydan, sorulardan, güncel bir olaydan, hatıra, grafik, Ģekil ya da fıkradan yararlanmasıdır. Örnek:
Vücudumuz konusu iĢleyecek olan bir öğretmenin sınıfa elinde bir insan modeli ile gelmesi.
b) Güdüleme: Öğrencilere iĢlenecek konunun kendileri için ne kadar önemli olduğunu ve
öğrencilerin ne iĢine yarayacağını vurgulamaktır. Öğrencilere, konuyu niçin öğrendikleri açıklanır.
Öğrenilen bilgilerin öğrenciler için neye yarayacağı açıklanır. Örnek: Öğretmenin dersin baĢında
―vücudumuz konusunu öğrenince kendi vücudunuzun nasıl çalıĢtığını öğrenebileceksiniz ve
sağlığınızı koruyabileceksiniz.‖ Gibi bir açıklama yapması.
c) Hedeften haberdar etme: Öğrencilere, derste neler iĢleneceği konusunda bilgi verilmesidir.
Öğrenci hedeften haberdar olursa, daha bilinçli davranır ve hedefe ulaĢması kolaylaĢır. Örnek:
öğretmenin ―bu dersin sonunda vücudunuzun bölümlerini tanıyabileceksiniz.‖ demesi. Öğretmen
güdülemede bilginin öğrencinin ne iĢine yarayacağını açılarken, hedeften haberdar etmede ise direk
olarak konun sonunda ne öğreneceklerini söyler.
d) ÖnkoĢul öğrenmelerin hatırlatılması: ĠĢlenecek konuya ön koĢul teĢkil edecek öğrenmelerin
hatırlatılmasıdır. Öğrencilerin yeni bilgiyi daha önce öğrendikleri bilgiler üzerine oturtması için ön
bilgilerin hatırlatılması gerekir. Öğrenciler, önce öğrendikleri ile yeni öğrendikleri arasında bağ
kurarlar. Örnek: Vücudumuz konusuyla ilgili öğretmenin önceden iĢlenen sağlığız konusunu
hatırlatması.
2. GeliĢtirme:
Öğrenciye kazandırılacak bilgi, beceri ve davranıĢların uygulamasının yapılacağı her türlü etkinliği
içerir. GeliĢtirme bölümünde hedefe, öğrenciye ve konuya uygun yöntem ve teknikler iĢe koĢulur.
Ġpucu, pekiĢtirme ve dönüt-düzeltme verilir. Uygun araç gereçler kullanılır. Belirlenen süre içerisinde
belirlenen yöntem ve tekniklerle, araç gereçlerle, ipucu, pekiĢtireç, dönüt ve düzeltmeye hedefe
ulaĢılmaya çalıĢılır.
3. Sonuç:
Ders iĢlendikten sonra yapılan etkinlikler yer alır. TartıĢma, özet ve eğitsel oyunlar kullanılabilir. Bu
aĢamada öğrenme ürünlerini değerlendirmek için ölçme iĢlemine gidilmesi gerekir. Ama bu
değerlendirme öğrenme eksikliklerini saptamak amacıyla yapılır. Burada not verilmez. Mevcut
durumu tespit etmek ve gerekirse düzeltme için yapılır. Özetleme-öğrendiklerini organize etme

ÖĞRETĠM MATERYALLERĠ-ARAÇ VE GEREÇLER

****Öğrenmede ne kadar çok duyu organına hitap edilirse öğrenme o kadar kalıcı olur. Öğretmenin kullandığı yöntemler
her zaman öğrenci için kalıcı bilgiler sağlamaz. Bu yöntemler öğrencinin görsel duyusuna hitap etmeyebilir. Ama bu
yöntemler araç gereçlerle desteklendiği zaman öğrencinin birden çok duyu organına hitap edecektir. Özellikle görme
duyusuna hitap ettiğinden dolayı öğrenme daha da kalıcı olacaktır.
Örnek: Öğretmen törelerle ilgili bir konuda düğünlerimizi anlatmaktadır. Öğretmenin düğünü anlatması öğrenci
için soyut kalır. Öğretmenin anlatım yöntemi çok sınırlı kalır. Ama bununla beraber öğretmen düğünlerle ilgili bir videoyu
öğrenciye seyrettirirse öğrenci için konu daha somut bir hal almıĢ olur. Bununla beraber öğrencinin görsel duyusuna
hitap ettiği için öğrenme kalıcı olur ve çok geç unutulur.
**Öğretmen plan hazırlarken dersle ilgili araç gereçleri önceden hazırlamalıdır. Aracı nasıl ne zaman ve nerde
kullanacağını planlar.
***Araç mutlaka eğitsel değer taĢımalıdır.
Araç Gereç Seçerken Dikkat Edilecek Özellikler:
1. Dersin hedeflerine uygun olmalıdır.
2. Konunun özelliklerine uygun olmalı.
3. Sınıf ortamına uygun olmalı.
4. Basit, sade ve anlaĢılır olmalı.
5. Öğrenci geliĢim ve öğrenim özeliklerine uygun olmalı.
6. Gerçek hayatı yansıtmalı.
7. Öğrenciye alıĢtırma ve uygulama fırsatı sağlamalı.
8. Dayanıklı olmalı.
9. Güncellenebilir olmalı.
10. Kullanılan öğretim yöntemine uygun olmalıdır.
11. Teknik açıdan doğru ve hatasız olmalıdır.
12. Mümkün olduğu kadar birden fazla duyu organına hitap etmelidir. SAYFA 41
 Araç – gereç kullanmanın yararları:
1. Öğrencilerin güdülenme düzeyi artar.
2. Öğrenmeyi somutlaĢtırır.
3. Öğrenme öğretme sürecine çeĢitlilik ve değiĢiklik katar.
4. Sözden ve zamandan tasarruf sağlar.
5. Kalıcı ve çoklu öğrenmeyi sağlar.
6. Etkili araĢtırma ve pratik yapmayı sağlar.
7. Öğrencinin birden çok duyu organına hitap eder.
8. Hatırlamayı kolaylaĢtırır.
9. Ġçeriği basitleĢtirerek öğrenmeyi kolaylaĢtırır.

DERS KĠTAPLARINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLĠKLER

Ders kitapları öğrenci seviyesine uygun olmalıdır.
Yazı puntoları öğrencilerin düzeyine uygun olmalıdır.
Konular renkli Ģekillerle desteklenmelidir.
Sade bir dil kullanılmalıdır.
Hazırlık, alıĢtırma ve uygulama sorularıyla konular desteklenmelidir.
Verilen örnekler somut olmalıdır.
Konularla ilgili bol örnekler verilmelidir.
Kitapta farklı öğrenme yaklaĢımlarından yararlanılmalıdır.

EĞĠTĠM DURUMU DEĞĠġKENLERĠ

DeğiĢkenler Özellikleri
Öğrenme öğretme sürecinde öğrenciye neyi, nasıl öğreneceğini gösteren
mesajların tümüne ipucu denir. Sorular, yazılı ve sözlü yönergeler, jestler,
mimikler, sözlü ve yazılı hedef ifadeleri, açıklamalar, modeller ya da gerçek
örnekler ipucu özelliği taĢır.
Ġpuçlarının taĢıması gereken özellikler:
ĠPUÇLARI 1.Öğrencinin geliĢim düzeyine uygun olmalı.
ĠġARETLER 2. Öğrencilerin biliĢsel giriĢ davranıĢlarına uygun olmalı.
3. Öğrencilerin duyuĢsal özeliklerine uygun olmalı. Öğrencileri, öğrenmeye karĢı
istekli hale getirmelidir.
4. Çok sayıda duyu organına hitap eden ipuçları verilmelidir.
Öğrenciler, derse açık veya örtük olarak katılır. Bu katılım dersteki baĢarıyı olumlu
yönde etkiler. Örnek verme, açıklama yapma, soru sorma, sorulan soruya cevap
verme öğrencinin derse açık katılımıdır. Öğrencinin derse zihinsel olarak katılımı
ise örtük katılımıdır. Ancak öğrenmenin kalıcı olması için açık katılım gereklidir.
KATILIM: Öğrenciyi derse katmak için Ģunlar yapılmalıdır.
1. Öğrenci istekli hale getirilmelidir.
2. Sorular tüm sınıfa sorulmalı.
3. Öğrencinin dikkati hedefler üzerine toplanmalı.
4. ÇeĢitli yöntem ve teknikler birlikte kullanılmalı.
5. Öğrencilere ön koĢul davranıĢlar önceden kazandırılmalıdır.
6. Kullanılan araç gereçler öğrencilerin düzeyine uygun olmalıdır.
Bir davranıĢın görülme sıklığını arttırmak için kullanılır. Öğrencide görülen olumlu
davranıĢlardan hemen sonra pekiĢtireç verilir. Her zaman aynı pekiĢtireç
PEKĠġTĠRME verilmemeli. Verilecek pekiĢtireç öğrencinin yaĢına, cinsiyetine, duyusal
özelliklerine yaĢam biçimine göre değiĢir.
PekiĢtiricin etkili olabilmesi için her zaman aynı pekiĢtireç kullanılmamalı, sabit
aralıklarla verilmemeli, öğrenci için anlamlı olan pekiĢtireçler kullanılmalı.
DÖNÜT- Öğrencinin yaptığı bir davranıĢ hakkında kendisine bilgi vermektir. Öğrenciye
DÜZELTME istenilen davranıĢın kazanılıp kazanılmadığı hakkında bilgi vermektir. Doğru,
yanlıĢ, eksik, tamam yargıları birer dönüttür. Öğrencinin yanlıĢını düzeltme ve
eksiğini tamamlama ise birer düzeltmedir.
obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 42
 SINAMA DURUMU: ÖLÇME DEĞERLENDĠRME
Öğrencinin belirlenen davranıĢlardan ne kadarının kazanılıp kazanılmadığı hakkında karar
vermektir. Açık uçlu sınavlar, çoktan seçmeli testler, eĢleĢtirme testleri, boĢluk doldurma, tutum
ölçekleri, ilgi envanterleri, gözlem, performans testleri örnek verilebilir.

Sınama Durumları Düzenlenirken Dikkat Edilecek Noktalar:

1. Hangi amaçla düzenleneceğine karar verilmelidir.
2. Belirtke tablosu düzenlenmelidir.
3. Uygun soru tipleri kullanılmalıdır.
4. Her davranıĢ ölçülmelidir.
5. Her soru birbirinden bağımsız olmalı.
6. Dönüt, düzeltme ve ipucu kullanılmalıdır.
7.Kopya çekmeye olanak tanımayan ortam düzenlenmelidir.
8.Sorular birbirlerinin ipucu olmamalıdır.
9.BiliĢsel devinimsel duyuĢsal davranıĢlar ayrı gruplar halinde düzenlenmelidir.
10.Her alandaki davranıĢlar düzeylerine göre gruplanmalıdır.
11.Öğrencilerin öğrenme düzeylerini ortaya koyacak araçlar hazırlanmalıdır.
EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM PROGRAMININ
DEĞERLENDĠRMESĠ
Değerlendirme çeĢitli Ģekillerde yapılmaktadır.
Kıyaslama esasına göre yapılan değerlendirme ikiye ayrılır.

Norma dayalı (göreli, bağıl) değerlendirme: Bireyler birbirleri ile karĢılaĢtırılır. Öğrencilerin
değerlendirmesinde sınıf ortalaması ölçüt alınır.

Ölçüt dayanaklı (mutlak, hedef dayanaklı, eriĢiye bakılarak) Değerlendirme :

Öğrenme sonucunda öğrencilerin istenen davranıĢları ne kadar kazandıkları kontrol edilir.
Programın baĢında öğrencilerin istenen davranıĢlara ne kadar sahip olduklarına bakılır.
Öğrencilerin programın sonunda istenen davranıĢların ne kadarına sahip olduklarına bakılır.
Aradaki fark programın baĢarısını ortaya koyar.
Hedefler belli amaçlar için de yapılabilir. Kendi içinde üçe ayrılır.
Değerlendirme, programa giriĢte, süreçte ve çıkıĢta yapılır.

Programa giriĢte yapılan değerlendirme, tanılayıcı değerlendirme.

Program sürecinde yapılan değerlendirme, biçimlendirici değerlendirme.
Program çıkıĢında yapılan değerlendirme düzey belirleyici değerlendirmedir.

Tanılayıcı Değerlendirme: Tanıma ve yetiĢtirmeye yönelik değerlendirmedir. Öğrencilerin

programa girmeden önceki bilgilerini ölçmek için yapılan değerlendirmedir. Öğrencilerde var olan
özelliklere göre program düzenlenmek için yapılır. Bu durumda öğrenciye istenen özellikler
kazandırılmaya çalıĢılır.
Biçimlendirici değerlendirme (Formatif Testler): biçimlendirmeye ve yetiĢtirmeye
yönelik değerlendirmedir. Program süreci içerisinde öğrencilere uygulanan değerlendirmedir.
Öğrencilerin, eksik yönleri tespit edilip tamamlanmaya çalıĢılır. Bu aĢamada dönüt çok önemli bir
yer tutmaktadır. Öğrencilerin yanlıĢ öğrenmeleri ve eksikleri tespit edilip düzeltmek için yapılır.
Düzey Belirleyici Değerlendirme (Summatif Testler): Program sonunda öğrencilerin
hangi becerileri, davranıĢları, bilgileri kazandığını ölçmeye yönelik yapılan değerlendirmedir. Bu
testler programın eksiklerini görmek için de çok önemlidir. Bu değerlendirmede öğrencideki kritik
davranıĢlar kontrol edilir. obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 43
 PROGRAM DEĞERLENDĠRME YAKLAġIMLARI
Tyler tarafından geliĢtirilmiĢtir. Tyler’ a göre bir eğitim programının hedef,
öğrenme yaĢantıları ve değerlendirme olmak üzere üç temel öğesi
bulunmaktadır. Hedefler ve öğrenme yaĢantılarının etkinliğine bakılır.
Deneysel araĢtırma yöntemlerine uygundur. Öğrenci davranıĢları programın
baĢında ve sonunda kontrol edilir. Hedeflere ulaĢma derecesine bakılır.
Aradaki fark programın etkinlik derecesini belirtir.
Tyler’a göre programın üç temel öğesi vardır
_Hedefler
_Öğrenme yaĢantıları
_Değerlendirme
Bu modelin merkezinde eğitim hedefleri vardır.
AĢamaları:
Hedefe Dayalı —Programın hedeflerini belirleme
Değerlendirme —Hedefleri kazandırılmak istenen özelliğe göre sınıflama
—Hedefleri davranıĢ cinsinden ifade etme
—Hedefe ulaĢıp ulaĢmadığını gösterecek durumu saptama
R.Tyler tarafından —Ölçme tekniklerini geliĢtirme ya da seçme
1933–1941 —Öğrencilerin davranıĢ yeterlilikleri ile ilgili veriyi toplama
—Elde edilen verilerle belirlenen hedefleri karĢılaĢtırma
DavranıĢların kalıcılığını kontrol etmek için programın bitiminden belli bir süre sonra
da davranıĢların izlenme çalıĢması ile değerlendirilmesinin önemi üzerinde
durulmuĢtur.
—Değerlendirmede, hangi hedeflere ulaĢıldığına bakılır.
—UlaĢılamayan hedeflere neden ulaĢılamadığını anlamak için hedef ve öğrenme yaĢantılarına bakılır.
—Niceliksel verilerden yararlanılır.
Programın değerlendirilmesine öğretmenler, öğrenciler, yöneticiler ve sıradan vatandaĢlar
katılır. Bu kiĢiler programın değerlendirilmesine dolaylı veya direk olarak katılırlar
1960’ların sonlarında Metfessel ve Michael tarafından geliĢtirilmiĢtir.
AĢamaları:
— Dolaylı ya da doğrudan herkesin değerlendirmede yer alması sağlanmalı. Eğitim
dünyasındaki herkesin doğrudan ya da dolaylı değerlendirmede yer verilmelidir,
— Genelden özele doğru aĢamalı olarak sıralanan hedeflerin yoğun paradigmasını
geliĢtirmeli
— OluĢturulan özel hedefleri programda uygulanabilir bir biçime dönüĢtürmeli
— Belirlenen hedeflerin ıĢığında programın etkililiğini bireyler üzerinde ölçebilecek
Metfessel - Michael ölçme araçları geliĢtirilmeli. Hedeflere ve programa göre ölçme araçları geliĢtirilmeli
Modeli: — Programın uygulandığı sürece, test ve diğer uygun araçları kullanarak düzenli
gözlemler yapmalı
—Toplanan bilgileri analiz etmeli
—Programı felsefi anlamda değerlendirebilmede kullanılabilecek standartları ve
değerleri açıklamalı
Programın standartları ve değerleri açıklanmalı,
—Toplanan bilgilerle programın uygulanabilirliği hakkında önerilerde bulunulmalı.
— Genel hedefler, özel hedefler, yaĢantılar ve araç-gereçlerin genel değerlendirmesi
yapılmalıdır
Programın standartları ve performansı belirlenir. Performans ile
standartlar karĢılaĢtırılır. Aralarındaki farka bakılarak değerlendirme
yapılır
Provus Farklar Malcolm Provus tarafından geliĢtirilmiĢtir.
YaklaĢımı _
Değerlendirmeyi dört bileĢene ayırır.
Dört BileĢen:
A- Programın standartlarını belirleme.
B- Programın performansını belirleme.
C- Performans ile standartları karĢılaĢtırma.
D- Performans ile standart arasında fark olup olmadığını belirleme

obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 44

 Provus'un modelinde beĢ evre vardır. Bu evrelerde programın yeterliliği,
belirlenen program standartları ile karĢılaĢtırılır
Provus’un Modelindeki BeĢ Evre:
A- Tasarım: Standartlarla tasarımlar karĢılaĢtırılır.
B- OluĢturma: Olanaklar, yöntemler ve öğrenci davranıĢlarıyla programın ölçütleri arasındaki
farklar rapor edilir.
C- Süreçler: Öğrenci ve öğretmen arasındaki iliĢkiler kontrol edilip uyumsuzluk rapor edilir.
D- Ürün-Sonuç: Orijinal hedeflerle ürün, okul-toplum iliĢkisi açısından değerlendirilir.
E- Maliyet-yarar Programın ekonomiklik ilkesine ve diğer programlara göre
değerlendirilmesi yapılır. Program çıktıları benzer program çıktılarıyla karĢılaĢtırılır. Maliyet-
yarar analizleri yapılır. GeliĢtirilen ve uygulanan yeni eğitim programının sonuçlan, maliyeti
karĢılayıp karĢılamadığı araĢtırılır. Burada maliyet sadece para değil ekonomik, politik ve
toplumsal değerler açısından da değerlendirme içermektedir
Malcolm Provus’un modeli, sistem yönetimi kuramına dayalıdır.
.
Farklarla elde edilecek bilgiler doğrultusunda karar verecek kiĢi:
A- Bir sonraki evreye geçebilir,
B- Önceki evreyi yeniden kullanılacak hale getirebilir,
C- Programı yeniden baĢlatabilir,
D- Performans ve standartları yeniden düzenleyebilir ya da programı bitirebilme
.
obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul
Program değerlendirmeyi üç boyutta ele alır. Bunlar; Girdi, Süreç ve Çıktı(ürün) dır.
Tasarlanan ve gerçekleĢen çıktının uygunluğuna bakılır. Tasarlananın gerçekleĢip
Stake’ nin gerçekleĢmediğine bakılır.
Uygunluk – Olasılık
Robert Stake tarafından geliĢtirilmiĢtir.
Modeli
Stake'e göre eğitimciler değerlendirme yaparken sezgisel normları ve göreli yargıyı
dıĢta tutarak düzenli değerlendirmenin temel ilkelerini oluĢturmalıdır.
Stake, bir yargıya varmanın çok zor olduğunu, ancak profesyonel bir
değerlendirme uzmanının görevinin yargıya varmak olduğunu açıklamaktadır.

Stake, değerlendirmeye dayalı bilgilerin üç boyutta düzenlenebileceğini

söylemektedir:

1. Girdi Öğretme öğrenme sürecinden önce var olanlar.(Bunlar çıktıyı etkiler

2. Süreç Öğrenme öğretme iĢinin yapıldığı zamandır.
3. Çıktı(ürün) Akademik baĢarı, tutum ve beceri düzeyinde değerlendirme yapılır
Programı; programdaki öğretmen ve öğrenciler
değerlendirir. Tasarlanan ve gerçekleĢen çıktının
uygunluğuna bakılır.
Stake’e göre Düzenli ve Düzensiz olmak üzere iki çeĢit değerlendirme vardır.

_ Eğitimciler değerlendirmenin temel ilkelerini oluĢtururken sezgisel normları

ve göreli yargılardan etkilenmemelidir ki nesnel sonuçlara varabilsin.
Dikkat _ Program değerlendirme uzmanının birçok farklı alandan kiĢinin program
Stake’ nin ayrıca değerlendirmeye iliĢkin görüĢlerini ve zor da olsa sonuca varmalıdır
Ġhtiyaca cevap
verici Bu modelde sonuçtan çok program etkinlikleriyle ve sürecin değerlendirilmesiyle ilgilenir.
değerlendirme Değerlendirmeci;
modeli vardır 1- Programın öyküsünü anlatır.
2- Özelliklerini anlatır.
3- MüĢterilerini ve personelini tanımlar.
4- Önemli konuları ve sorunları belirtir. SAYFA 45
5- BaĢarılarını rapor eder.
# Değerlendirmeci programın etkinliği ve içeriği ile ilgili plan geliĢtirmelidir
 : Amaç program hakkında karar verme yetkisine kiĢilere bilgi vermektir. Çok
kapsamlı bir program değerlendirme modelidir.
ġu dört öğe ile ilgili veriler toplanarak program hakkında karar verilir;
_Değerlendirmenin amacı; karar verecek kiĢilere bilgi vermektir.
Yetkililer dört alanda karar vermelidir
— Planlama ile ilgili kararlar
— YapılaĢtırma ile ilgili kararlar
— Uygulama ile ilgili kararlar
— Yeniden düzenleme ile ilgili kararlar
Bu kararlara dayanak olacak bilgilerin toplanması için programın dört
farklı aĢamasının değerlendirilmesi söz konusudur.
Stuftlebeam 1. Bağlamın değerlendirilmesi Amacı, hedefi oluĢturacak bilgiler toplamak ve
Bağlam Girdi, hedefleri belirlemektir Bağlamın değerlendirilmesi sırasında programla ilgili tüm
Süreç ve Ürün faktörler ve mevcut durum analiz edilir. Bu aĢamanın amacı hedeflerin
Modeli belirlenmesine temel olacak bilgilerin toplanması ve hedeflerin belirlenmesidir.
Analiz sırasında özellikle karĢılanamayan ihtiyaçlar, kaçırılmıĢ fırsatlar ve
ihtiyaçların niçin karĢılanamadığının tanısı üzerinde durulur.

2. Girdinin değerlendirilmesi Program ve öğeleri incelenir. Bu aĢama,

programın hedeflerine ulaĢabilmesi için gerekli olan kaynaklar ve bu kaynakların
nasıl kullanılacağı hakkında bilginin sağlandığı aĢamada girdinin
değerlendirilmesinde, bağlamın değerlendirilmesinin aksine program ve öğeleri
mikro düzeyde analiz edilir. Girdi analizi sırasında, amaçlar mevcut duruma uygun
olarak belirlenmiĢ mi? Hedefler okulun amaçları ile tutarlı mı? Öğretim stratejileri
hedeflere uygun mu? Kapsam, genel amaçlar ve özel hedeflerle tutarlı mı? gibi
programın çeĢitli öğeleri ile ilgili sorulara yanıt aranır.

3. Sürecin değerlendirmesi Bu aĢamada programın uygulanması ile ilgili

kararların alınması için gereklidir. Bu süreç, program uygulanırken gerçekleĢtirilen
ve planlanan ile gerçek etkinlikler arasındaki uyuma bakılır Sürecin
değerlendirilmesi Planlanan ile gerçekleĢen etkinlik arasındaki uyuma bakılır

4. Ürünün değerlendirilmesi Beklenen ürün ile çıkan ürün karĢılaĢtırılır. Bu

aĢamada programın ürünü hakkında veri toplanarak beklenen ürünle gerçek ürünün
karĢılaĢtırılması söz konusudur. Ürün değerlendirme ile uygulanan programın
devam edip etmeyeceği ya da nasıl bir değiĢikliğe uğratılması gerektiği hakkında
DĠKKAT bilgi verilir.

AYRICA TOPLAM TOPLAM DEĞERLENDĠRME MODELĠ

DEĞERLENDĠRME Bu modelde de bağlam, girdi, süreç ve ürün değerlendirmeyi getirir.
MODELĠ adlı bir _ Bu model dört tür değerlendirmeden söz eder.
modeli daha vardır 1- Planlama kararları; çevre değerlendirilmesinden sonra yapılır.
2- Yapılandırma kararları; girdi değerlendirmesinden sonra yapılır.
3- Uygulama kararları; süreç değerlendirmesini izler.
4- Geri dönüĢüm kararları; ürün değerlendirmeden sonra yapılır. Programın
sonuçlarını belirtir
1- Çok bilgi küçük değiĢim; Durağan değiĢimdir. Eğitimde en çok bu değiĢiklik
kullanılır.
2- Az bilgi küçük değiĢim; çoğaltıcı değiĢimdir.
3- Çok bilgi büyük değiĢim; Biçim değiĢtirici değiĢiklik.
4- Az bilgi büyük değiĢim; hareketli değiĢimdir. Küçük kanıtlar üzerine kurulan
yenileĢtirici çözümlerdir.

obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 46

 Eisner’in kurduğu bu modele göre programı uzman kiĢiler
Eisner’in değerlendirmelidir. Programın sonuçları ile ilgili bilgi edinilmeli, bunlar
Eğitsel EleĢtiri yorumlanmalı ve değerlendirilmelidir.
Değerlendirme Bu modelin üç boyutu vardır:
Modeli 1- Betimleme; eğitimin niteliği ile ilgili bilgiler betimlenir.
2- Yorumlama; programın uygulaması sonucu ortaya çıkan olayların sonuçları tahmin
edilmeye çalıĢılır.
3- Değerlendirme; betimleme ve yorumlamada ortaya çıkan sonuçlara göre yargılarda
bulunulur.
Programın tam ve etkili biçimde değerlendirilmesi için tüm öğelerin
incelenmesi gerektiğini savunur. Bu değerlendirme programın bütün öğeleri
olan hedefler, içerik, eğitim durumları değerlendirme öğeleri
değerlendirilerek programın etkiliği hakkında karar verilir. Her öğeye göre
cevaplanması gereken sorular vardır.
Program Değerlendirme soruları
öğesi
—Öğretim süreci sonunda ortaya çıkacak ürün
tanımlanmıĢ mı*?
—Hedefler toplumun beklentisi ve ihtiyaçlarına uygun mu?
Programın Hedefler —Hedefler öğrenci ihtiyaçlarına uygun mu?
Öğelerine Dayalı —Hedefler konu alanının özelliklerine uygun mu?
Değerlendirme —Öğrenci davranıĢı olarak ifade edilmiĢ mi?
BLOOM —Hedefler birbirleriyle tutarlı mı?
—Hedef ifadeleri yeterince açık ve anlaĢılır mı?
—Hedefler gerçekleĢebilecek nitelikte mi?
Ġçerik —Ġçerik hedeflerle tutarlı mı?
—Ġçerik birbirleriyle tutarlı mı?
—Ġçerik çağdaĢ bulgulara dayalımı?
—içerik öğrencilerin ilgi ve düzeylerine uygun mu?
—Ġçerikte yer alan bilgiler önemli dayanıklı ve geçerlimi?
S.D —Ġçerikteki bilgiler öğrenci için anlamlımı?
—Ġçerikteki bilgilerin sunuĢ sırası öğrenme ilkelerine uygun mu?
Eğitim —Eğitim durumları hedeflere ulaĢtıracak nitelikte mi?
—Eğitim durumları içerikteki bilginin özelliklerine uygun mu?
durumları —Eğitim durumları öğrenci özelliklerine uygun mu?
—Eğitim durumları öğrenci merkezli etkinliklere uygun mu?
—Eğitim durumları öğretim ilkelerine uygun mu?
—Eğitim durumları öğrencinin aktif katılımına uygun mu?
—Strateji ve yöntemle etkili mi?
—Uygun zaman ve öğretim materyali kullanılmıĢ mı?
Sınama —Ölçme araç ve sonuçları geçerli mi?
—Ölçme araçları ve sonuçları güvenilir mi?
durumları —Uygun ölçme araçları kullanılmıĢ mı?
—Amaca uygun ölçüt kullanılmıĢ mı?
Selahattin Ertürk’e Göre Program Değerlendirme YaklaĢımları Selahattin Ertürk
program değerlendirmeye iliĢkin yaklaĢımları altı grupta toplamıĢtır:
1- YetiĢek Tasarısına Bakarak: Hedeflerin kurallara uygun olup olmadığını göstermekten öteye gidemez.
2- Eğitim Ortamına Bakarak: Sadece ortam değerlendirilir. Muhtemel uyarıcılarla gerçek uyarıcılar aynı olmayabilir
ve öğrenci farkları göz ardı edilmemelidir.
3- Öğrenci BaĢarısına Bakarak: Kriter olan sene sonu sınavındaki baĢarının sene içindeki öğrenme yaĢantılarıyla
mı yoksa baĢka yollarla mı edinildiği belirlenemediği için bu ölçme sadece öğrenci baĢarılarını ölçer.
4- EriĢiye Bakarak: Bu yöntem daha uygun olmakla birlikte yetiĢeği tam değerlendirmemektedir
5- Öğrenmeye Bakarak: Ġstenilen öğrenmeler ile istenmeden gelen öğrenmeler de olacağı için bizim tam
değerlendirme yapmamızı engeller.
6- Ürüne Bakarak: Öğrenci-öğretmen davranıĢları ve hatta ortamdaki baĢka değiĢkenler de hesaba
katıldığı için daha mantıklıdır. Öğrencinin öğrenme süreci sonunda sahip olduğu hedef davranıĢ düzeyine
göre yapılır.GeniĢ kapsamlı bir değerlendirmedir süreci de değerlendirir. SAYFA 47
 PLANLAR
Plan, neyi, niçin, ne zaman ve nasıl yapılacağını belirleyen tasarıdır. Planın en önemli etkisi öğretimin daha etkili
olmasını sağlamasıdır. Bunun yanında; konular ve iĢleniĢleri mantıklı bir sıraya koyarak verimi arttırır, zamanın verimli
olarak kullanılması sağlanır, eğitimsel bir belgedir, değerlendirmede kolaylık sağlar, öğretmenin kendisine güvenmesini
sağlar.
Günlük ders planı:
**En ayrıntılı plandır. Bir ünite içinde yer alan konuların, belli bir zaman dilimi içerisinde öğrencilere öğretme- öğrenme
etkinliklerinin kazandırılmasında kullanılan plandır.
Günlük ders planları, öğretmenlerin her gün yapmak zorunda oldukları planlardır.
**Bu planlar o hafta içinde öğrencilere kazandırılması istenen davranıĢların kazanımı sağlayacak, Öğrenme öğretme
etkinliklerinin planlamasını içerir.
**Ünite planlarında yer alan bölümler günlük ders planlarında ayrıntıya dökülür. Ünitedeki konuların bir ders süresi için
planlanmasıdır. GiriĢ, geliĢme ve sonuç bölümlerinden oluĢmaktadır.
Ders plânı, bir ders için o dersle ilgili eğitim programlarında yer alan ve birbirleriyle iliĢkili öğrenci kazanımlarını (
hedef ve hedef davranıĢlarını ) bir ya da birkaç ders saatinde iĢlenecek konu örüntüsünü, konuya iliĢkin deney, tartıĢma
soruları, proje ve ödevleri, uygulama çalıĢmalarını, ders araç-gerecini içine alan birinci derecede sorumlu olduğu, zümre
öğretmenleri ile Ģube öğretmenlerinin ortak katkısıyla ders öğretmenlerince önceden hazırlanan plândır.
Ders plânı, belli bir ders için bir ya da birden çok ders saatinde iĢlenecek konuların plânlamasıdır. Ders plânında
yer alan öğrenme-öğretme etkinlikleri öğrencilerin katkısıyla gerçekleĢtirilir. Ders plânının uygulanmasından ders
öğretmeni sorumludur.
Bu plân ilköğretim okullarının 1-5 inci sınıflarında günlük plân diğer sınıf ve kurumlarda ise ders plânı olarak
uygulanacaktır.
Ders plânı, okul müdürü ve müfettiĢlerce denetlenir
Ders plânının Faydaları:
a) Eğitim-öğretim çalıĢmalarını düzensizlikten kurtarır.
b) Öğrenme ve öğretme sürecinin etkili ve verimli kullanılmasını sağlar.
c) Her dersin eğitim programına ve konuların özelliklerine uygun olarak iĢlenmesini sağlar.
d) Derslerde sürekliliği sağlar.
e) Öğrenme ve öğretme sürecinde gerçekleĢtirilen etkinlikleri belgeler.
f) Eğitimde fırsat ve imkân eĢitliğini gerçekleĢtirmede katkı sağlar.
g) Eğitim-öğretim sürecinin ve ders programlarının değerlendirilmesinde geri bildirim sağlar.
Ders plânının hazırlanması
a) Dersin doğası ve öğretim basamağındaki diğer derslerle olan iliĢkisi,
b) ĠĢlenecek konu örüntüsü,
c) Öğrencinin kazanımları ve hedef davranıĢları,
d) Konunun iĢleneceği tarih ve olası süre,
e) Konunun en etkin biçimde iĢlenebilmesi için gerekli olan eğitim araç-gereç ile baĢvurulacak
kaynakları,
f) Öğrenme-öğretme süreçlerine yönelik etkinlikler, gerekiyorsa güvenlik önlemleri, deney ve
gözlemi,
g) Konunun iĢleneceği sınıftaki öğrencilerin bireysel özellikleri ve farklılıklarının öğretim
sürecinde göz önünde bulundurma,
h) Ġhtiyaçlarını belirleme ve öğrenme-öğretme yaĢantılarında değerlendirme süreci,
i) Öğrenme-öğretme sürecini değerlendirmeye yönelik ölçme etkinlikleri ve değerlendirme
yaklaĢımı
saptanır.
GĠRĠġ ( Dikkat çekme-güdüleme-motivasyon-önkoĢul biligleri hatırlatma gözden geçirme),
GELĠġME ETKĠNLĠKLERĠ (PĠDE-YÖNTEM ÖRNEK ÖĞRENCĠ KATILIMI KONULAR ALT
BÖLÜMLERĠ)
SONUÇ(ÖZET DEĞERLENDĠRME BĠR SONRAKĠ KONU)

obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul SAYFA 48

 Ünite planı:

**Bir ünitede yer alan ve öğrencilere kazandırılacak öğrenme – öğretme etkinliklerinin bu ünite için
ayrılan ders saatleri içinde gerçekleĢtirilmek üzere belli bir sıra içinde sunulmasını sağlayan
planlardır. Yıllık plana göre yapılır.
**Fakat daha ayrıntılıdır. Her ünite baĢlangıcında yapılır. Ünite planı günümüzde eğitim
sistemimizde kullanılmamaktadır.

Yıllık plan:

**Öğretmenlerin bir öğretim yılı boyunca öğrencilere kazandırılması istenen eğitim-öğretim

faaliyetlerini zaman ve sıra içinde gösteren plandır
**Yıllık plan ile derse ait konuların bir bütün içinde görülmesi ve ünite için uygulama
zamanının saptaması sağlanır. Bu planlar öğretim yılı baĢında öğretmenler tarafından okul
müdürlüğüne teslim edilir.
**Yıl boyunca yapılacak öğretim etkinliklerini gösterir. Günümüzde eğitim sistemimizde
Kullanılmamaktadır.
—AMAÇLAR-HEDEFLER
—YÖNTEMLER TEKNĠKLER-DENEY GEZĠ GÖZLEM
—KONULAR ĠÇERĠK
—KAYNAK ARAÇ GEREÇLER
—DĠĞER ZÜMRE ÖĞRETMENLERĠYLE ĠġBĠRLĠĞĠ
—DEĞERLENDĠRME
ÜnitelendirilmiĢ plânlar
ÜnitelendirilmiĢ yıllık plân, öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü olunan sınıflarda, program uyarınca belli
üniteleri ya da konuları hangi aylarda yaklaĢık olarak ne kadar zamanda iĢleyeceklerini gösteren, duruma göre zümre
öğretmenler kurulu veya Ģube öğretmenler kurulu tarafından ortak hazırlanarak ders yılı baĢında okul yönetimine
verilen çalıĢma plânıdır.
ÜnitelendirilmiĢ yıllık plân hazırlanırken aĢağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur:
a) Plân; Öğretim yılının baĢında hazırlanır. Öğrenci ihtiyaçlarının saptanması için belirli bir süre ayrılmalı ve bu süre
plânda gösterilmelidir.
b) Ders iĢlenirken hazırlanan plânda yer alan baĢlıklar dikkate alınır.
c) Plân yapılırken zümre öğretmenleri ve Ģube öğretmenleri okulda, o yıl uygulanacak haftalık ders dağıtım
çizelgesinin kesin biçimini almasını bekler. Hangi sınıflarda ve hangi günlerde derslerinin olduğunu öğrenir. d) Önerilen
süre bölümünde, her ay hangi sınıfta haftada kaç saat ders okutulacağı belirlenmelidir.
e) ĠĢlenecek derslere ait ünitenin kaç konuya ayrılacağının mümkün olacağı ve konunun iĢleniĢi için kaç ders
saatine ihtiyacı olacağı saptanır.
f) ÜnitelendirilmiĢ Yıllık Plân hazırlanırken zümre öğretmenleri, haftalık ders saatleri toplamına ve aylar, yarıyıl
esasına göre bir öğretim yılında toplam kaç gün ve kaç saat ders iĢleneceğini saptar. Bu yapılırken tatil, bayram ve
diğer özel günler belirlenerek çalıĢma takvimi hazırlanır.
—HEDEFLER
—KONULAR
—EĞĠTĠM DURUMLAR
—ÖĞRETĠM MATERYALĠ ARAÇ VE GEREÇLER
PROGRAM GELĠġTĠRME NOTLARI BĠTMĠġTĠR
28.12.2010
obsesyon52@hotmail.com Kahraman Özkul

BAġARILAR DĠLĠYORUM
SAYFA 49