नेपाल सरकार

भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय

तसिंहदरबार, काठमाडौ ौँ
नेपाल

सडक तथा पुल आयोजनाको लागि प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण

टेभ्लेट

िू- वातावरण तथा सामागजक शाखा

सडक गविाि
चाकुपाट, लगलतपरु

असोज, २०७७

1
गवषयसच
ू ी

तर्षयसचू ी .............................................................................................................. 2
सिंक्षेपीकरणको सचू ी ................................................................................................... 3
1. पररचय ..............................................................................................................5

2. अध्ययन तर्तध......................................................................................................5
3. प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणको कायासचू ीको ढाौँचा ............................................................ 6
4. प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण प्रतिर्ेदनको ढाौँचा .............................................................. 22

सन्त्दभा सामाग्रीहरु: ................................................................................................... 51

अनसु चू ी १ :घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्लीको ढाौँचा..................................................................... 52
अनसु चू ी २ :र्ािार्रणीय अध्ययनको चेकतलस्टको ढाौँचा ......................................................... 57
अनसु चू ी ३ :सार्ाजतनक सचू ना र मचु ल्ु काको ढाौँचा ................................................................ 60
अनसु चू ी ४ :प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गदाा अपनाउनु पने तर्तध............................................. 66
अनसु चू ी ५ :प्रभार् मल्ू यािंकन िातलका .............................................................................. 69
अनसु चू ी ६ :स्र्-घोषणापरको ढाौँचा ................................................................................70
अनसु चू ी ७ :आर्रण पृष्ठको ढाौँचा................................................................................... 71
ु ाउनपु ने कुराहरु .............................................................. 75
अनसु चू ी ८ :प्रतिर्ेदन ियारी गदाा खल
अनसु चू ी ९ : र्ा.स.तन .२०७७ अनसु ार सडक क्षेरका लातग गनाु पने र्ािार्रणीय अध्ययन ....................... 77

2
सक्ष
ं ेपीकरणको सच
ू ी
अ.प्र.क्षे. अप्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर
आई.तप.तस.तस. इन्त्टर गभमेन्त्ट प्यानल फर क्लाइमेट चेन्त्ज
आई.य.ु तस.यन. इन्त्टरनेसनल यतु नयन फर कन्त्जरभेसन अफ नेचर
आर.ओ.डब्ल.ु राईट अफ र्ए (क्षेरातधकार)
क.र्. कबतु लयिी र्न
तक. मी. तकलोतमटर
गा.पा. गाउौँ पातलका
गै.का.ज.र्. गैर काष्ठ जन्त्य र्नस्पति
घ.ध.ु घरधरु ी
घ.तम. घन तमटर
तज.तप.यस. ग्लोर्ल पोतजसतनगिं तसस्टम
जी.आई. यस. तजओग्रातफक इन्त्फमेशन तसस्टम
तट.यस.तप. टोटल सस्पेन्त्डेड भयाटर (धल ु ोको कण)
डी.तब.यस.तट. डबल तबटुतमनस सफे स तरटमेन्त्ट (दोहोरो तबटुतमनस सिही उपचार)
डी.यस. तडजाइन तस्पड (तडजाइन गति)
दा. दायाौँ
न.पा. नगरपातलका
निं. नभर्र
ने.रु नेपाली रुपैयाौँ
ने.स. नेपाल सरकार
तप.यम. पाटीकुलेट भयाटर (धल ु ोको कण)
प्र.प्र.क्षे. प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर
प्रा.र्ा.प. प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण
फ.डब्ल.ु फमेसन तर्दथ् (फमेसन चौडाई)
बा. बायाौँ
भ.ू र्ा.सा.शा. भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा
भौ. प.ू िथा या. म. भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
तम. तमटर
मी.मी. तमतलतमटर
म.ु स.ू अ. मख्ु य सचू नादािा अन्त्िर्ाािाा
यस. डब्लु सोल्जर तर्दथ् (सोल्जर चौडाई)
यस.डी. साइड ड्रेन
रा.र्ा.प्र.म.ू तन. रातरिय र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका
ल.स.छ. लतक्षि समहू छलफल
र्.भ.ू स.िं म. र्न िथा भ-ू सरिं क्षण मन्त्रालय
र्ा. अ. र्ािार्रणीय अध्ययन
र्ा.प्र.म.ु र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन
र्ा.सिं.ऐ. र्ािार्रण सिंरक्षण ऐन
र्ा.सिं.तन. र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली
स.ग्रा.ले. सहभातगिामल ु क ग्रातमण लेखाजोखा

3
स.प्र.क्षे. समग्र प्रभार् क्षेर
स.र्. सरकारी र्न
स.तर्. सडक तर्भाग
सिं.मा.स्था.तर्.म. सिंतघय मातमला िथा स्थानीय तर्कास मन्त्रालय
सिं.र्.र्.अ.व्या.तन.तन.सिं सिंकटापन्त्न र्न्त्यजन्त्िु िथा र्नस्पतिको अन्त्िराातरिय व्यापार तनयमन िथा तनयन्त्रण सतन्त्ध
सिं.र्ा.अ. सिंतक्षप्त र्ािार्रणीय अध्ययन
सा.ई.तट.यस. द कन्त्भन्त्े सन अन इन्त्टरनेसनल िेड इन इनडेन्त्जरड इस्पेतसस अफ र्ाईल्ड फौना एिंड फ्लोरा
सा.र्. सामदु ातयक र्न
तस.निं. तसररअल नभर्र
सी.डब्ल.ु क्याररज र्े तर्दथ् (क्याररज र्े चौडाई)
स्था.तर्.म. स्थानीय तर्कास मन्त्रालय
हे. हेक्टर
क्ष.र्ृ.यो. क्षतिपतू िा र्ृक्षारोपण योजना
% प्रतिशि

4
1. पररचय
नेपाल सरकारले र्ािार्रण सिंरक्षण ऐन २०५३ र र्ािार्रण सरिं क्षण तनयमार्ली २०५४ लागू गरे पतछ तर्तभन्त्न योजनाहरुको
प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण िथा र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकनको सरुु र्ाि भयो । सडक तर्भाग (स.तर्.) ले पतन सो ऐन िथा
तनयमार्लीले तनतदास्ट गरे का प्रार्धानहरूको पणू ा रुपमा पालना गदै आयो र अतहले सभम ३५० भन्त्दा बढी र्ािार्रणीय अध्ययन
प्रतिर्ेदनहरु स्र्ीकृ ि गरी कायाान्त्र्यन गरररहेको छ । हालै लागु भएको र्ािार्रण सरिं क्षण ऐन २०७६ िथा र्ािार्रण सरिं क्षण
तनयमार्ली २०७७ ले सडक िथा पल ु आयोजनाका लातग गररने सिंतक्षप्त र्ािार्रणीय अध्ययन (सिं.र्ा.अ.) प्रतिर्ेदन, प्रारतभभक
र्ािार्रणीय परीक्षण (प्रा.र्ा.प.) प्रतिर्ेदन िथा र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकनका (र्ा.प्र.म.ु ) गणु स्िरीय प्रतिर्ेदन ियार गना यो
टेभप्लेट ियार गररएको छ । यो टेभप्लेट तर्शेष गरी सडक िथा पल ु आयोजनाहरुमा र्ािार्रणीय अध्ययन गने परामशादािाहरुको
लातग उपयोगी हुनेछ ।
2. अध्ययन गवगि
यस टेभप्लेट ियार गने तसलतसलामा, रातरिय र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका (रा.र्ा.प्र.म.ु तन.) २०५०, र्ािार्रण सरिं क्षण
ऐन (र्ा.सिं.ऐ.) २०७६ िथा र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७; सडक तर्भाग, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक
शाखा (भ.ू र्ा.सा.शा.) ले प्रकाशन गरे को र्ािार्रणीय िथा सामातजक व्यर्स्थापन सरिं चना, रोड साइड बायोइतन्त्जतनयररन्त्ग, भ-ू
र्ािार्रण िथा सामातजक शाखाको कायायोजना, तर्तभन्त्न सडक िथा पल ु आयोजनाहरुका स्र्ीकृ ि प्रारतभभक र्ािार्रणीय
परीक्षण र र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन प्रतिर्ेदनहरु िथा सभबतन्त्धि तर्तभन्त्न सन्त्दभा सामग्रीहरुको अध्ययन गररयो । भौतिक
पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय िथा सडक तर्भाग अन्त्िगािका तर्तभन्त्न सभबतन्त्धि शाखाका पदातधकारीहरु सगिं पतन छलफल
गरी यो प्रतिर्ेदन ियार गररएको छ । िल तदएको तचरले टेभप्लेट ियारी अध्ययन तर्तध देखाऊदछ :

गचत्र १: टे भ्लेट तयारीका गवगिहरु

5
3. प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको काययसूचीको ढााँचा
गिषयसूची
संक्षेपीकरणको सूची
१. प्रगतवेदन तयार िने व्यगि वा संस्थाको नाम र ठे िाना:
१.१ प्रस्तावक: प्रारतभभक र्ािार्रणीय प्रतिर्ेदनको प्रस्िार्क भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा, सडक तडतभजन
कायाालय र्ा कुनै पतन आयोजना हुन सक्ने भएकोले, परामशादािाले प्रस्िार्कको र्ारे मा सिंक्षेपमा प्रस्ििु गरी तनभन तर्र्रण
समार्ेश गनाु पनेछ ।
भू-वातावरण तथा सामाजिक शाखा रहेमा
नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
सडक तर्भाग
िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा, चाकुपाट , लगलतपुर
फोन न.िं ......................... फ्याक्स निं..................................
ई-मेल........................... र्ेबसाइट..................................
सडक जडजभिन कार्ाालर् वा कुनै आर्ोिना रहेमा
नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
सडक तर्भाग
सडक गडगिजन ................./ .................आयोजना.................ठे िाना
फोन न.िं ......................... फ्याक्स निं..................................
ई-मेल........................... र्ेबसाइट..................................
१.२ परामशयदाता: यस खण्डमा, प्रस्िार्क र परामशादािाबीच भएको सभझौिाको बारे मा सिंक्षेपमा उल्लेख गनाु पनेछ ।
परामशादािाले सिंक्षेपमा आफ्नो पास्र्ातचर समेि उल्लेख गरी तनभन बमोतजम ठे गाना तदनु पनेछ ।
ए.गि.सी. कन्सल्टे न्सी प्रा.गल.
ठे गाना..........................
फोन न.िं ......................... फ्याक्स न.िं .................................
ई-मेल........................... र्ेबसाइट..................................
२. प्रस्ताव: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने)
२.१ आयोजनाको पररचय: यस खण्डमा आयोजनाको सामान्त्य र सक्ष िं ेपमा पररचय तदनु पनेछ । यसै खण्डमा, आयोजना
कायाान्त्र्यन गने तनकाय, सडक खण्ड र्ा पल ु आयोजनाको अर्तस्थति (प्रदेश, तजल्ला, स्थानीय िह, र्डा नभबर सतहि) तदनु
पनेछ ।
२.२ आयोजनाको सान्दगियकता: यस खण्डमा आयोजना सिंचालनको सान्त्दतभाकिा के छ भन्त्ने कुराको व्याख्या गनाु पनेछ ।
२.३ आयोजनाको उद्देश्यहरु: यस खण्डमा आयोजना सचिं ालन िथा कायान्त्र्यन गदाा के के कामहरु गने उद्देश्यहरु रातखएको
छ िी उद्देश्यहरुको सिंतक्षप्त रुपमा ब्याख्या गनाु पनेछ । जस्िै: नयाौँ सडक खण्ड/पल ु तनमााण गने, सडकको स्िरोन्त्नति गने, नाली
तनमााण गने आतद ।
२.४ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको सान्दगियकता: यस खण्डमा प्रस्िातर्ि आयोजनाको लातग प्रारतभभक
र्ािार्रणीय परीक्षण गनाु पने काननु ी प्रार्धानहरु ब्याख्या गनाु पनेछ । र्ा.सिं.ऐ. २०७६ िथा र्ा.सिं.तन. २०७७ ले तनतदास्ट
गरे का तनभन (कुनै) सान्त्दतभाकिा/हरु प्रस्ट खल ु ाउनु पनेछ ।

6
  र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (१) बमोतजम २५
तकलोतमटर सभम लभबाई हुने नयाौँ सडक तनमााण गने,
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (४ ) बमोतजम १०० तमटर
भन्त्दा बढी लभबाई भएका पल ु तनमााण गने,
 र्ािार्रण सरिं क्षण तनयमार्ली (र्ा.स.िं तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (६) बमोतजम चारपािंग्रे
सर्ारी सिंचालन हुने आकाशे पल ु (फ्लाई ओर्र) तनमााण गने,
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (८) बमोतजम १०
तकलोतमटर भन्त्दा बढी ५० तकलोतमटरसभम लभबाईको रातरिय राजमागा र्ा सहायक सडकको चौडाई
र्ृति हुनेगरी स्िरर्ृति , पनु स्थाापना र्ा पनु तनामााण गने,
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को क (१२) बमोतजम १ देतख ५
हेक्टर सभमको र्न क्षेर अन्त्य प्रयोजनको लातग प्रयोग गने, आतद ।
 अन्त्य ।
२.५ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको उद्देश्यहरु: यस खण्डमा प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणका उद्देश्यहरु ब्याख्या
गनाु पनेछ । उद्देश्यहरु तनभन प्रकारका हुन हुनसक्ने छन् :
 आयोजना प्रभातर्ि क्षेरको भौतिक र्ािार्रण, जैतर्क र्ािार्रण, आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक
र्ािार्रण, रासायतनक र्ािार्रण सभबन्त्धी बस्िगु ि अर्स्थाको िथयाौँक /सचू ना सिंकलन गने,
 आयोजना कायाान्त्र्यन गदाा भौतिक र्ािार्रण, जैतर्क र्ािार्रण, आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक
र्ािार्रण, रासायतनक र्ािार्रणमा पना सक्ने प्रभार्हरु पत्ता लगाउने, आक िं लन गने िथा मल्ू याक
िं न
गने,
 सकारात्मक प्रभार् बढोत्तरी िथा नकारात्मक प्रभार् न्त्यनू ीकरण गना व्यर्हाररक र स्थान तर्तशष्ट
उपायहरु पत्ता लगाई कायाान्त्र्यन गने,
 र्ािार्रण व्यर्स्थापन काया योजना (र्ा.व्य.का.यो.) िथा र्ािार्रणीय अनगु मन योजना (र्ा.अ.यो.)
ियार गरी कायाान्त्र्यन गने,
 तनणायकिाालाई आयोजना तनमााण िथा कायाान्त्र्यन गनापु र्ू ा र्ािार्रणीय प्रभार् र प्रभार्
न्त्यनू ीकरणका उपायहरुको बारे मा पर्ू ासचू ना तदने,
 आयोजना कायाान्त्र्यनका लातग प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गरे पग्ु छ र्ा पग्ु दैन भन्त्ने तनतिि गने ।
 अन्त्य ।
२.६ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण काययसूचीका उद्देश्यहरु: यस खण्डमा प्रा.र्ा.प.को कायासचू ीको उद्देश्यहरु ब्याख्या
गनाु पनेछ । उद्देश्यहरु तनभन प्रकारका हुन हुनसक्ने छन् :
 प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गदाा मल्ू यािंकन/तर्श्ले षण गनाु पने भौतिक, जैतर्क, आतथाक-
सामातजक-साौँस्कृ तिक, रासायतनक र्ािार्रण सिंग सभबतन्त्धि तर्षयबस्ि/ु सर्ालहरु पत्ता लगाउने,
 प्रत्यक्ष प्रभातर्ि क्षेर, अप्रत्यक्ष प्रभातर्ि क्षेर र प्रभातर्ि क्षेर गरी क्षेर तनधाारण गने,
 प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गदाा अपनाउने अध्ययन तर्तध तनक्यौल गरी स्र्ीकृ ि गने,
 प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गदाा आकतषाि हुने काननु ी कुराहरुलाई स्पस्ट गने,
 प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गदाा आर्श्यक पने जनशति, समय िथा बजेट व्यर्स्थापन बारे
तनक्यौल गने ।
 अन्त्य ।

7
२.७ आयोजनाको गववरण
२.७.१ पृष्ठिूगम: यस खण्डमा आयोजना सचिं ालन हुने प्रदेश(हरु), तजल्ला(हरु) िथा नगरपातलका/गाउौँ पातलका,
आयोजनाको सिंतक्षप्त पररचय, आयोजनाको प्रकार, आयोजना कायाान्त्र्यन/तनमााण हुने भौगोतलक स्थानको ब्याख्या र
नक्शािंकन (टोपो नक्शा र गगु ल नक्शा), सडक खण्ड/ पल ु को तर्र्रण आतद लेख्नु पनेछ ।
२.७.२ आयोजनाको गवषेशताहरु: यस खण्डमा आयोजनाका प्रमख ु तर्शेषिाहरुका बारे मा िल उल्लेख गररएको (नमनु ा)
िातलकामा जस्िै प्रस्ििु गनाु पनेछ ।
तागलका: ........................... आयोजनाको प्रमुख गवशेषताहरु
गववरण आयोजनाको मुख्य गवशेषताहरु
आयोजनाको नाम ........................ आयोजना
िौिोगलक अवगस्थगत
आयोजना सिंचालन हुने प्रदेश (हरु) ........................
आयोजना सिंचालन हुने तजल्ला (हरु) ........................
शरुु तबन्त्दु अक्षाश िं , देशान्त्िर र उचाई (समद्रु ी सिहबाट)
अतन्त्िम तबन्त्दु अक्षािंश, देशान्त्िर र उचाई (समद्रु ी सिहबाट)
समद्रु ी सिहबाट उचाई न्त्यनू िम........................, उच्िम........................, तम.
प्रभातर्ि हुने नगरपातलका/गाउौँ पातलका (हरु) .............नगरपातलका(न.पा.), .............गाउौँ पातलका (गा.पा.) (हरु)
प्रमखु र्स्िीहरु ........................, ........................, ........................,
भौगतभाक अर्स्था कस्िो प्रकारको भौगतभाक अर्स्था छ खल ु ाउने
जलर्ाय/ु मौसमको अर्स्था कस्िो प्रकारको जलर्ाय/ु मौसमको अर्स्था छ खल ु ाउने
माटोको प्रकार बलौटे, पाौँगो, िलैया फुस्रो आतद कस्िो प्रकारको माटो पाइन्त्छ खल ु ाउने
सडक/पल ु को प्रकार सडकको तकतसम (जस्िै राजमागा,सहायक राजमागा आतद) पल ु को प्रकार
खल ु ाउने
राजमागा/सहायक राजमागा कोड; पल ु नभर्र ........................
सडकको तर्द्यमान सिह माटे सिह, ग्रार्ेल सिह आतद खल ु ाउने
कालोपरे योजना (तडजाइन) दोहोरो तबटुतमनस सिह उपचार तडजाइन (डबल तबटुतमनस सफे स
तरटमेन्त्ट-डी.तब.यस.तट.)
बेस सामग्री १५० मी.मी. क्रसरबाट प्राप्त चट्टानी सामग्री
सबबेस सामग्री २०० मी.मी.
र्ेररिंग कोसा २२ मी. मी.
सडकको लभबाई/पल ु को लभबाई २७ तक. मी. /१२५ तम.
क्रस सेक्सन
क्षेरातधकार (राईट अफ र्ए-आर.ओ.डब्ल.ु ) ३० तम. ( सडकको बीच रे खा बाट दाौँया बाौँया दबु ैतिर १५/१५ मीटर)
फमेसन चौडाई (फमेसन तर्दथ् -फ.डब्ल.ु ) ९ तम.
क्याररज र्े चौडाई (क्याररज र्े तर्दथ् -सी.डब्ल)ु ७ तम.
सोल्जर चौडाई (सोल्जर तर्दथ् -यस. डब्ल)ु दर्ु ै तिर १/१ तमटर
तडजाइन गति (तडजाइन तस्पड-डी.यस.) ६० तक.तम. प्रति घण्टा
साइड ड्रेन (यस.डी.) १ मी. (पहाडी क्षेरमा)
अतधकिम ढाल (भयातक्समम ग्रेडीयेन्त्ट) १२%
क्रस ड्रेनेज
पाइप कल्भटा (९०० मी.मी. ब्यास भएको) ४० र्टा

8
स्लेब कल्भटा ( ५ तम. स्पान लभबाई भएको ) २० र्टा
पल ु २ र्टा
संरचनाहरु
ग्यातबयन मेसोनरी (घन तमटर-घ.तम.) ........................ (घन तमटर-घ.तम.) टेर्ा पखाालको लातग
प्लम किंतक्रट पखााल ........................ टेर्ा पखाालको लातग
चट्टान मेसोनरी/तसमेन्त्ट मोटाार (घन तमटर-घ.तम.) ........................ घ.तम. टेर्ा पखाालको लातग
अथय वकय
माटो उत्खनन ........................ घ.तम.
माटो भरण ........................ घ.तम.
आयोजनाको लाित
जभमा लागि ने.रु........................ (भ्याट समेि)
(सडक आयोजन तथ पल ु आयोजन क सम्बन्धित सम्पर्ू ण प्र न्िन्िक कुर हरु यस त न्लक म देख उनु पनेछ ।)
(श्रोत: ............. न्बस्तृत पररयोजन प्रन्तिेदन, २०७७)
२.७.३ पहाँच सडक तथा िैकगल्पक मािय (पल ु आयोजन को ल न्ग): यस खण्डमा पल ु आयोजनाको लातग आर्श्यक
पहुचौँ सडक िथा सडकको बैकतल्पक मागाको बारे मा स्पस्ट रुपमा खल ु ाउनु पनेछ ।
२.७.४ आयोजनाको क्षेत्र गनिायरण: यस खण्डमा आयोजना तनमााण/कायाान्त्र्यन हुदा प्रभातर्ि हुने क्षेरहरु तनधाारण गनाु
पनेछ । त्यसरी प्रभातर्ि हुने क्षेरको तर्स्िृि तर्र्रण यस खण्डमा खल ु ाउनु पने हुन्त्छ र प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गने
तसलतसलामा त्यस क्षेरको तर्स्िृि रुपमा अध्ययन गनाु पनेछ । आयोजनाको प्रभार् क्षेरको टोपो नक्शा िथा गगु ल नक्शामा
नक्शाक िं न गरी प्रतिर्ेदनको अनसु चू ीमा सल िं ग्न गनाु पनेछ । सडक खण्ड िथा पल ु आयोजनाको लातग तनभन बमोतजम क्षेर
तनधाारण गना सतकने छ ।
तागलका: आयोजनाको क्षेत्र गनिायरण
प्रिाव क्षेत्र प्रिाव क्षेत्रको गववरण
सडक खण्डको लातग:- प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेरका रुपमा सडकको क्षेरातधकार सतहि तनमााण
क्षेर (जहाौँ आयोजनाका तर्तभन्त्न सरिं चनाहरु जस्िै: सडक पतिं ि, कामदार तशतर्र, उत्खनन
क्षेर, खानी क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने क्षेर, तबग्रन व्यर्स्थापन
क्षेर, क्रसर सिंचालन क्षेर आतद तनमााण िथा सिंचालन गररन्त्छ) लाई तलन सतकने छ ।
जस्िै: ३० तमटर क्षेरातधकार भएको सडक खण्डको लातग ३० तमटर (सडक खण्डको बीच
प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर (प्र.प्र.क्षे.)
रे खाबाट दायाौँ बायाौँ १५/१५ तम.) र मातथ कोस्टमा उल्लेख गररएका कुराहरु समेि प्र. प्र.
क्षे. का रुपमा तलन सतकनेछ ।
पल ु आयोजनाका लातग:- पल ु तनमााण हुने क्षेरको बीच भागबाट ५०० तम. दरु ीको
अधाब्यासमा चारै तिरको क्षेरलाई र मातथ कोस्टमा उल्लेख गररएका कुराहरु समेि प्र. प्र.
क्षे. का रुपमा तलन सतकनेछ ।
सडक खण्डको लातग:- प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर भन्त्दा बातहर, आयोजना सचिं ालन हुने
नगरपातलका/गाउौँ पातलका (हरु) को र्डा तभर दर्ु ै िफा २०० तम. दरु ी सभम पने क्षेरलाई
अ. प्र. क्षे. का रुपमा तलन सतकने छ ।
अप्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर (अ.प्र.क्षे.)
पल ु आयोजनाका लातग:- प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर भन्त्दा बातहर, आयोजना सिंचालन हुने
नगरपातलका/गाउौँ पातलका (हरु) को र्डा तभर दर्ु ै िफा ५०० तम. दरु ी सभम पने क्षेर लाई
अ. प्र. क्षे. का रुपमा तलन सतकनेछ । (आयोजन को प्रकृ न्त अनसु र थपघट हुन सक्ने)
आयोजना सचिं ालन हुने नगरपातलका/गाउौँ पातलका(हरु) लाई स.प्र.क्षे. का रुपमा तलन
समग्र प्रभार् क्षेर (स.प्र.क्षे.)
सतकनेछ ।

9
२.८ आयोजनाको गवद्यमान वातावरणीय अवस्था: यस खण्डमा आयोजनाको भौतिक, जैतर्क, सामातजक-आतथाक-
सािंस्कृ तिक र रासायतनक र्ािार्रणको आधारभिू तर्र्रणहरु प्रस्ििु गनाु पनेछ । आधारभिू तर्र्रणहरु स्थलगि अध्ययन
/अर्लोकन बाट सिंकलन गरे का प्राथतमक सचू ना/िथयाौँकहरु र्ा तर्तभन्त्न सन्त्दभा सामाग्रीहरुको अध्ययनबाट सिंकलन गरे का
सचू ना/िथयाौँकहरु र्ा दर्ु ैबाट सिंकलन गरे का सचू ना/िथयाौँकहरु सिंलग्न गना सतकनेछ । कायासचू ीमा आयोजनाको समग्र
प्रभातर्ि क्षेरको (िर आर्श्यकिा अनसु ार अन्त्य क्षेरको समेि) र्ािार्रणीय तर्र्रण तनभन बमोतजम प्रस्ििु गनाु पनेछ:
भौजतक वातावरण
 स्थलाकृ ति (टोपोग्राफी),
 भौगतभाक तर्र्रण (चट्टान, माटो, भौगतभाक अर्स्था आतद),
 भक
ू भपीय तर्र्रण (सेतस्मसीतट),
 खोला/खोल्सीको तर्र्रण (खोला/खोल्सीको सिंख्या, चेनेज र्ा कोतडानेट अनसु ारको अर्तस्थति, बाढी ग्रस्ि/डुबान क्षेर,
तर्द्यमान जल तनकासको सतु र्धा/अर्स्था आतद तर्र्रण),
 भमू ी उपभोग िथा प्रयोगको तर्र्रण,
 जलर्ाय/ु मौसमको तर्र्रण,
 अतस्थर स्थानहरुको तर्र्रण (पतहरो ग्रस्ि क्षेरहरुको सख्िं या, चेनेज र्ा कोतडानेट अनसु ारको अर्तस्थति, पतहरो जानक
ु ो
कारण, पतहरोको जोतखम आतद तर्र्रण),
 जल, र्ायु र ध्र्तनको तर्द्यमान अर्स्था,
 सार्ाजतनक सभपतत्त: तबजलु ी र टेतलफोनको पोलहरु, चौिाराहरु, धाराहरु, बस अड्डा आतदको तर्र्रण,
 अन्त्य (सान्त्दतभाक) ।
िैजवक वातावरण
 र्नस्पतिको तर्र्रण: (प्रभार् क्षेरका र्नहरुका प्रकार: रातरिय, सामदु ातयक, कबतु लयिी, धातमाक, तनजी आतद;
र्नस्पतिको प्रकार, औषतधजन्त्य र्नस्पति, गैर काष्ठ जन्त्य र्नस्पति (गै.का.ज.र्.) आतद; र्नका तर्शेषिाहरु आतद )
 र्न्त्यजन्त्िकु ो तर्र्रण: (प्रभार् क्षेरका र्न्त्यजन्त्िहु रु: जलचरहरु, उभयचरहरु, शररसृपहरु, अभयचरहरु, स्िनधारीहरु
र्न्त्यजन्त्िु को तर्र्रण, र्न्त्यजन्त्िक
ु ो र्ासस्थान, र्न्त्यजन्त्िक
ु ो तर्चरण क्षेर, र्न्त्यजन्त्िक
ु ो आर्ि/जार्ि क्षेर, जैतर्क मागा
आतदको तर्र्रण)
 पयाार्रणीय रुपमा सबिं ेदनशील क्षेरहरु: सरिं तक्षि क्षेर, मध्यर्िी क्षेर, तसमसार क्षेर आतदको तर्र्रण,
 सिंरतक्षि प्रजातिहरूको तर्र्रण,
 अन्त्य (सान्त्दतभाक) ।
आजथाक-सामाजिक-सााँस्कृजतक वातावरण
 जनसख्िं या, तलङ्ग, उमेर समहू , धमा, जाि/जािी, साक्षरिा, भाषा बसाई सराई, जनघनत्र् आतदको तर्र्रण,
 घर, जग्गा र उत्पादन, आभदानी र आभदानीको श्रोि, पेशा व्यर्साय, घरपररर्ारमा रहेका सतु र्धाहरु आतदको तर्र्रण,
 सार्ाजतनक सतु र्धाहरु जस्िै तशक्षा, स्र्ास्थय, सचिं ार, तर्द्यिु , खानेपानी, बैंक, आतदको तर्र्रण,
 औधोतगक क्षेरहरु, व्यापार व्यर्साय आतदको अर्स्थाको तर्र्रण,
 आतदर्ासी/जनजाति, जोतखममा रहेको जनसख्िं याको समहू आतदको तर्र्रण,
 भ-ू उपयोग, र्स्िी तर्कासका ढाौँचाको तर्र्रण,

10
 साौँस्कृ तिक तर्र्रण: मतन्त्दर, चचा, तबहार, मतस्जद, ऐतिहातसक महत्र्का स्थानहरु, मसानघाट/तचहानघारी, धातमाक
महत्र्का स्थानहरु, पयाटकीय स्थलहरु, परु ािातत्र्क महत्र्का स्थानहरु, मेला/जारा लाग्ने स्थानहरु आतदको तर्र्रण,
 अन्त्य (सान्त्दतभाक) ।
रासार्जनक वातावरण
 रासायतनक सामग्री र इन्त्धनको भण्डारण िथा प्रयोग,
 अलकरा ििाउने िथा प्रयोग,
 अन्त्य ।
३. प्रगतवेदन तयार िदाय अपनाउनु पने गवगि (नय ाँ प न ब ट शरुु गने):
३.१ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणका लागि आवश्यक सूचना/तथयााँक: प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गदाा
भौतिक, जैतर्क, आतथाक-सामातजक-सािंस्कृ तिक र रासायतनक र्ािार्रणको लातग आर्श्यक पने सभपणू ा सचू ना/िथयाौँक
हरुको पणू ा सचू ी यस खण्डमा तदनु पनेछ ।
३.२ तथयााँक संकलनको गवगि
३.२.१ सन्दिय सामग्रीको अध्ययन: यस खण्डमा आयोजनासिंग सभबतन्त्धि सन्त्दभा सामग्रीहरुको अध्ययन गनाु पछा । तर्तभन्त्न
सरकारी तनकायहरु (जस्िै: र्न िथा र्ािार्रण मन्त्रालय, भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय, सडक तर्भाग, के न्त्द्रीय
िथयाौँक तर्भाग आतद) िथा सभबतन्त्धि अन्त्य तनकायहरुले प्रकाशन गरे का तर्तभन्त्न सन्त्दभा सामग्रीहरुको (जस्िै: रातरिय
र्ािार्रण प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५०, र्ािार्रणीय िथा सामातजक व्यर्स्थापन सिंरचना, २०७०, रातरिय आतथाक
जनगणना, २०७५ आतद) सचू ीकरण गरी प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गने तसलतसलामा तर्स्िृि अध्ययन गनापु छा । त्यसै
गरी आयोजनासगिं सभबतन्त्धि िर प्रकाशन नभएका सन्त्दभा सामग्रीहरुको (जस्िै: तर्स्िृि पररयोजना प्रतिर्ेदन, टोपो र गगू ल
नक्शाहरु, पर्ु ा सभभाव्यिा अध्ययन प्रतिर्ेदन, सभभाव्यिा अध्ययन प्रतिर्ेदन, आतद) सचू ीकरण गरी प्रारतभभक र्ािार्रणीय
परीक्षण गने तसलतसलामा िी सन्त्दभा सामग्रीहरुको तर्स्िृि अध्ययन गनाु पदाछ ।
३.२.२ चे कगलस्ट र घरिुरी सवेक्षण प्रश्नावली तयारी: भौतिक, जैतर्क, आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक, रासायतनक
र्ािार्रणको िथयाौँक सिंकलन गनाका लातग चेकतलस्ट िथा प्रभार् क्षेरका घरधरु ी (घ.ध.ु ) हरुको तर्र्रण सिंकलन गनाको
लातग घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्ली समेि बनाई कायासचू ीमा सिंलग्न गरी भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालयबाट स्र्ीकृ ि
गनाु पदाछ । अनसु चू ी १ मा घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्लीको ढाौँचा तदईएको छ ।
३.२.३. स्थलित अध्ययन: प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणका लातग स्थलगि अध्ययन/अर्लोकन गदाा भौतिक, जैतर्क,
आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक, रासायतनक र्ािार्रणका तर्तभन्त्न पक्षहरुको िथयाौँक सिंकलन गना अपनाउनु पने अध्ययन
तर्तध स्पस्ट रुपमा तदनु पछा । कायासचू ीमा सिंलग्न गरी स्र्ीकृ ि गररएको अध्ययन तर्तध अनसु ार प्रा.र्ा.प. गदाा सोतह तर्तधको
प्रयोग गरी सचू ना र िथयाौँक सिंकलन गनाु पदाछ । अनसु चू ी २ मा भौतिक र जैतर्क र्ािार्रणका तर्तभन्त्न पक्षहरुमा िथयाौँक
सिंकलन गना चेकतलस्टको ढाौँचा तदईएको छ ।
त्यसै गरी, आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक र्ािार्रणका तर्तभन्त्न पक्षहरुमा सचू ना सक िं लन गना प्रभातर्ि घरधरु ीको घरधरु ी
सर्ेक्षण, लतक्षि समहू छलफल (ल.स.छ.), मख्ु य सचू नादािा अन्त्िर्ाािाा (म.ु स.ू अ.), सहभातगिामल ु क ग्रातमण लेखाजोखा
(स.ग्रा.ले.), सार्ाजतनक छलफल आतद सिंकलन तर्तधहरु प्रयोग गरी सचू ना सिंकलन गनाु पनेछ ।
३.२.४ सावयजगनक सुनुवाई तथा सावयजगनक सूचना: भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालयबाट कायासचू ी प्रतिर्ेदन
स्र्ीकृ ि भैसके पतछ, प्रारतभभक र्ािार्रणीय प्रतिर्ेदन ियारीको तसलतसलामा र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्लीको तनयम (६)
बमोतजम सार्ाजतनक सनु र्ु ाई गनाु पनेछ । प्रतिर्ेदन ियारी गने तसलतसलामा र्ािार्रण सरिं क्षण तनयमार्ली को तनयम (७)
बमोतजम स्थानीय िहको कायाालय, सरोकारर्ाला सघिं सस्िं थाहरुको कायाालय िथा सार्ाजतनक स्थलमा साि (७) तदन तभर
तलतखि सझु ार् उपलब्ध गराउन अनसु चू ी ३ बमोतजमको ढाौँचामा सचू ना टाौँस गरी मचु ल्ु का ियार गनाु पनेछ र सोतह
बमोतजमको सचू ना कुनै स्थानीय पतरकामा प्रकाशन गनाु पनेछ । परामशादािाले त्यसरी प्रकाशन भएको सचू नाको तडतजटल
सिंस्करण प्रस्िार्क (भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा र्ा सडक तडतभजन कायाालय र्ा कुनै आयोजना) लाई बझु ाई
प्रस्िार्कको र्ेबसाइट माफा ि सार्ाजतनक समेि गनाु पनेछ । र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्लीको तनयम (८) को उपतनयम (९) र

11
(१०) बमोतजम स्थानीय िह र्ा सभबतन्त्धि तर्षयगि कायाालयबाट तसफाररश पर प्राप्त गरी तसफाररश परमा उल्लेख गररएका
राय/सझु ार्हरु िथा सार्ाजतनक सनु र्ु ाईबाट प्राप्त राय/सझु ार्हरु समार्ेश गरी मस्यौदा प्रतिर्ेदन प्रस्िार्क (भ-ू र्ािार्रण िथा
सामातजक शाखा र्ा सडक तडतभजन कायाालय र्ा कुनै आयोजना) समक्ष पेश गनाु पनेछ ।
३.४.५ तथयााँक गवश्ले षण: यस खण्डमा सन्त्दभा सामग्रीहरुको अध्ययन, स्थलगि अध्ययन, सार्ाजतनक सनु र्ु ाई, सार्ाजतनक
सचू ना, तर्तभन्त्न सरोकारर्ालाहरुका राय/सझु ार् िथा तसफाररशबाट सिंकलन गररएका तर्तभन्त्न सचू ना िथा िथयाौँकहरुको
तर्श्ले षण तर्तध (अनसु चू ी ४) स्पस्ट रुपमा तदनु पनेछ । रातरिय र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५०, अनसु ार
प्रभार् तर्श्ले षण गने तर्तध िथा अनसु चू ी-५ मा तदईएको प्रभार् मल्ू यािंकन िातलका अनसु ार, प्रभार्को प्रकार (Nature),
पररमाण (Magnitude), सीमा (Extent), अर्तध (Duration), को तर्श्ले षण गरी प्रभार्को महत्र् (Significance)
मल्ू यािंकन गनाु पनेछ । त्यसै गरी, सचू ना/िथयाौँकहरु तर्श्ले षणका क्रममा प्रयोग गररने कभप्यटु र सफ्टर्ेयर जस्िै: माइक्रोसफ्ट
एक्सल, आर-सफ्टर्ेयर िथा अन्त्य सफ्टर्ेयरका बारे मा खल ु स्ि रुपमा लेख्नु पनेछ ।
३.४.६ प्रगतवेदन तयारी: र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्लीको अनसु चू ी-७ मा कायासचू ीको ढाौँचा िथा अनसु चू ी-१० मा
प्रा.र्ा.प. प्रतिर्ेदनको ढाौँचा तदईएको छ । तनयमार्ली मा तदईएको ढाौँचालाई र सडक तर्भाग, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक
शाखाले प्रकाशन गरे को र्ा.सा.व्य.सरिं चनामा ब्याख्या गररएका तर्तभन्त्न सर्ालहरुको तर्श्ले षण गरी यो टेभप्लेट ियार गररएको
छ । यसै टेभप्लेटले तनदेश गरे बमोतजम कायासचू ी प्रतिर्ेदन र प्रा.र्ा.प. प्रतिर्ेदन ियार गनाु पनेछ ।
४. प्रगतवेदन तयार िदाय गवचार िनयु पने नीगत, ऐन, गनयम, गनदेगशका तथा अन्तरायगरिय सगन्ि सभझौता: (नय ाँ
प न ब ट शरुु गने) प्रतिर्ेदन ियार गदाा आयोजनासिंग आकतषाि हुने सभपणू ा काननु हरु तनभन बमोतजम सचू ीकरण गनाु पनेछ र
प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण प्रतिर्ेदन ियार गदाा यसरी आकतषाि हुने काननु हरुको पणू ा रुपमा ब्याख्या गनाु पनेछ ।
१) नेपालको सगभविान
२) नीगत तथा योजना
 पन्त्रौं योजना (२०७६/७७-२०८०/८१)
 रातरिय र्न नीति, २०७५
 रातरिय र्ािार्रण नीति, २०७६
 रातरिय जलर्ायु पररर्िान नीति, २०७६
 रणनीतिक सडक सिंजालमा र्ािार्रणीय मल्ू यािंकन, २०५९, (सडक तर्भागको नीतिगि दस्िार्ेज)
 रातरिय यािायाि नीति, २०५८
 पनु स्थाापना िथा पनु र्ाास नीति, २०७१
 रातरिय तसमसार नीति, २०५९
३) ऐन तथा गनयमहरु
 र्ािार्रण सिंरक्षण ऐन, २०७६
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली, २०७७
 र्न ऐन, २०७६
 र्न तनयमार्ली, २०५१
 स्थानीय सरकार सिंचालन ऐन, २०७४
 स्थानीय सरकार सिंचालन तनयमार्ली, २०७५
 भमू ी सभबन्त्धी ऐन, २०२१
 जग्गा प्रातप्त ऐन, २०३४
 श्रम ऐन, २०७४
 श्रम तनयमार्ली, २०७५
 बाल श्रम (तनषेध र तनयतमि गने) ऐन, २०५६

12
  बाल श्रम (तनषेध र तनयतमि गने) तनयमार्ली, २०६२
 फोहोरमैला व्यर्स्थापन ऐन, २०६८
 फोहोरमैला व्यर्स्थापन तनयमार्ली, २०७०
 जलश्रोि ऐन, २०४९
 जलश्रोि तनयमार्ली, २०५०
 सार्ाजतनक सडक ऐन, २०३१
 सार्ाजतनक सडक तनयमार्ली, २०३३
 तबरुर्ा सरिं क्षण ऐन, २०६४
 तबरुर्ा सिंरक्षण तनयमार्ली, २०६६
 प्रातचन स्मारक सरिं क्षण ऐन, २०१३
 प्रातचन स्मारक सिंरक्षण तनयमार्ली, २०४६
 रातरिय प्रकृ ति सिंरक्षण कोष ऐन, २०३९
 रातरिय प्रकृ ति सरिं क्षण कोष तनयमार्ली, २०४१
 भू िथा जलाधार सरिं क्षण ऐन, २०३९
 भू िथा जलाधार सरिं क्षण तनयमार्ली, २०४२
 सिंकटापन्त्न र्न्त्यजन्त्िु िथा र्नस्पतिको अन्त्िराातरिय व्यापार तनयमन िथा तनयन्त्रण ऐन, २०७४
 सिंकटापन्त्न र्न्त्यजन्त्िु िथा र्नस्पतिको अन्त्िराातरिय व्यापार तनयमन िथा तनयन्त्रण तनयमार्ली, २०७५
 अपािंगिा भएका व्यतिको अतधकार सभबन्त्धी ऐन, २०७४
४) काययगवगि /गनदेगशका
 रातरिय र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५०
 र्न क्षेरका लातग र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५१
 कृ तष क्षेरका लातग र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५१
 सडक क्षेरका लातग र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५७
 सामदु ातयक र्न तनदेतशका, २०५८
 सामदु ातयक र्न सचू ीकरण तनदेतशका, २०६२
 र्न पैदार्ार (काठ/दाउरा) सक िं लन िथा तबक्रीतर्िरण तनदेतशका, २०५७
 सरकारी रुखहरु हटाउने कायातर्तध, २०७१
 सार्ाजतनक सडक व्यर्स्थापन र जग्गा प्रातप्त तनदेतशका, २०५९
 र्ािार्रणीय र सामातजक व्यर्स्थापन रुपरे खा, २०७० (सडक तर्भाग)
 सडक क्षेरका भ-ू प्रातर्तधक समस्याहरु, २०६६ (सडक तर्भाग)
 सडक क्षेरमा बायोइतन्त्जतनयररन्त्ग सभर्तन्त्ध हािेपतु स्िका, २०५६ (सडक तर्भाग)
 रातरिय प्राथतमकिा प्राप्त योजनाको लातग रातरिय र्न क्षेर प्रयोग गने सभबन्त्धी मापदण्ड सतहिको कायातर्तध, २०७६
 अपािंगिा भएका व्यतिहरुको लातग पहुचौँ यि ु भौतिक सरिं चना िथा सिंचार सेर्ा तनदेतशका, २०६९
५) मापदण्डहरु
 र्ायक ु ो गणु स्िर सभबन्त्धी रातरिय मापदण्ड, २०६९
 रातरिय खानेपानी गणु स्िर मापदण्ड, २०६२
 सर्ारी साधनहरुबाट हुने उत्सजान सभबन्त्धी मापदण्ड, २०६९
 तडजेल जेनरे े टरबाट हुने उत्सजान सभबन्त्धी रातरिय मापदण्ड, २०६९

13
  रातरिय सडक मापदण्ड, २०७०
 रातरिय पल ु मापदण्ड, २०६७
६) अन्तरायगरिय सन्िीहरु:
 जैतर्क तर्तर्धिा सभबन्त्धी अन्त्िराातरिय महासतन्त्ध, १९९२ (सन)
 सिंकटापन्त्न र्न्त्यजन्त्िु िथा र्नस्पतिको अन्त्िराातरिय व्यापार तनयमन िथा तनयन्त्रण (स.िं र्.र्.अ.व्या.तन.तन.) सभबन्त्धी
अन्त्िराातरिय (साइतटस) महासतन्त्ध, १९७३ (सन)
(ह लस लै ल गु गररएक आकन्षणत हुने सम्पर्ू ण नीन्त तथ योजन हरु, ऐन र न्नयम िलीहरु, क यणन्िन्ि/न्नदेन्शक हरु, म पदण्डहरु
तथ अधतर णन्रिय सधिी/अन्िसधिीहरु सचू ीकरर् गनणु पनेछ ।)
५. प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणका लागि आवश्यक समय, अध्ययन टोली र िजेट व्यवस्थापन (नय ाँ प न ब ट
शरुु गने)
५.१ समय तागलका: प्रा.र्ा.प. का लातग आर्श्यक समय िातलका तनभन बमोतजम प्रस्ििु गना सतकने छ ।
तागलका: प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको समय तागलका
गस.नं. पगहलो-महीना दोस्रो-महीना तेस्रो-महीना चौथो-महीना
कायय गववरण
१ २ ३ ४ १ २ ३ ४ १ २ ३ ४ १ २ ३ ४
१ प्रा.र्ा.प.को कायासचू ी ियारी िथा स्र्ीकृ ति
२ स्थलगि अध्ययन/अर्लोकन, सचू ना/िथयाौँक
सक िं लन, सरोकारर्ालाहरु सिंग छलफल
३ प्रभार् मल्ू यािंकन, मस्यौदा प्रतिर्ेदन ियारी र
सार्ाजतनक सनु र्ु ाई िथा राय/सझु ार् सिंकलन
४ सचू ना टाौँस, मचु ल्ु का सिंकलन, सार्ाजतनक सचू ना
प्रकाशन
५ राय/सझु ार् सिंलग्न गरी मस्यौदा प्रतिर्ेदन प्रस्िार्क
समक्ष पेश
६ भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखामा प्रतिर्ेदन
पनु रार्लोकन र समीक्षा गरी प्राप्त राय/सझु ार्हरु
मस्यौदा प्रतिर्ेदनमा समार्ेश गरी पनु पेश
७ भौ.प.ू या.म.मा प्रतिर्ेदन प्रस्ििु ीकरण गरी प्राप्त
राय/सझु ार्हरु समार्ेश गरी अतन्त्िम प्रतिर्ेदन पेश

५.२ अध्ययन टोली: प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणका लातग आर्श्यक जनशतिहरु तनभन बमोतजम हुनु पनेछ ।
तागलका: प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको अध्ययन टोली
गस.नं. टोली सदस्यको नाम पद शैगक्षक योग्यता
१ र्ािार्रण तबज्ञ /टोली प्रमख
ु तबज्ञहरुको शैतक्षक योग्यिा र्ा.सिं.तन.
२ इतन्त्जतनयर २०७७ िथा ठे क्का व्यर्स्थापनको बेला
३ समाजशास्त्री जारी गररएको बोलपर आह्वान सभबन्त्धी
४ जैतर्क तर्तर्धिा तबज्ञ कागजािमा उल्लेख भए बमोतजम हुनु
पनेछ ।
५ भगू भाशास्त्री
६ जलश्रोि तबज्ञ
७ सहायक सहयोगी सदस्यहरु (आर्श्यकिा अनसु ार)

14
५.३ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको िजेट: यस खण्डमा अध्ययनको लातग के कति बजेट व्यर्स्थापन (भ्याट सतहि)
गररएको छ उल्लेख गनाु पनेछ ।
६. प्रस्ताव कायायन्वयन िदाय वातावरणमा पने खास प्रिाव: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा प्रारतभभक
र्ािार्रणीय परीक्षण गने तसलतसलामा अध्ययन गनापु ने तर्तभन्त्न सर्ालहरुको सचू ीकरण गनाु पनेछ । सडक तर्भागले प्रकाशन
गरे को र्ािार्रणीय िथा सामातजक व्यर्स्थापन सिंरचना २०१३ ले सडक र पल ु आयोजनाका लातग तनभन बमोतजमका
तर्तभन्त्न र्ािार्रणीय िथा सामातजक सर्ालहरु पतहचान गरे को छ । आयोजना के तन्त्द्रि र स्थान तर्तशष्ट सर्ालहरु यस
खण्डमा सचू ीकरण गरी प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गने र्ेला िी सर्ाल/प्रभार्हरुको तर्स्िृि अध्ययन गनाु पनेछ ।
६.१ सकारात्मक प्रिावहरु
 रोजगारीको अर्सर,
 नयाौँ कामबाट आयआजानका अर्सर,
 स्थानीयको प्रातर्तधक शीप बढ्ने,
 याराखचा िथा आर्ागमनको समय घट्ने,
 लैंतगक जागरण, चेिना िथा सशिीकरण,
 खाद्य सरु क्षामा बढोत्तरी,
 जग्गाको मल्ु यमा र्ृति,
 अन्त्य ।
६.२ नकारात्मक प्रिावहरु
६ २.१ िौगतक वातावरण
जनमााणपूवाको चरणका सवालहरु
 खानी क्षेर सिंचालन, क्रसर सिंचालन स्थल, कामदार तशतर्र, उत्खनन क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने
क्षेर, तबग्रन व्यर्स्थापन क्षेर, आतदका लातग सभबतन्त्धि सरोकारर्ालाहरुबाट पर्ू ा सहमति र स्र्ीकृ ति तलने,
 सार्ाजतनक सभपतत्तहरू/पर्ू ााधारहरुको व्यर्स्थापनका सर्ाल िथा प्रभार्हरु,
 अन्त्य ।
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 भ-ू उपयोग पररर्िान,
 उत्पादनशील (उबारशति राम्रो भएको) मातथल्लो सिहको माटो गभु ने,
 भक्ष
ू य िथा पतहरो,
 खानी क्षेर, क्रसर सचिं ालन स्थल, कामदार तशतर्र, उत्खनन क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने क्षेर, तबग्रन
व्यर्स्थापन क्षेर, आतदको स्थापना िथा सिंचालन,
 फोहोरमैला तनरकाशन िथा व्यर्स्थापन ,
 तबग्रन व्यर्स्थापनको जोतखम,
 जल प्रर्ाह तबचलन (पल
ु आयोजनाको समेि),
 भतू मगि जल प्रभार् तबचलन,
 जल प्रदषु ण,

15
 माटो प्रदषु ण,
 खानी िथा तबग्रन स्थल सचिं ालनबाट उत्सजान हुने प्रभार्हरु,
 र्ायु प्रदषु ण,
 ध्र्तन प्रदषु ण,
 ठुला मेतशन सिंचालानबाट हुने कभपन,
 तर्रफोटन तक्रयाकलाप िथा चट्टान कटानबाट हुने प्रभार्,
 अलकरा ििाउदा र प्रयोग गदाा हुने प्रभार्,
 पेशागि स्र्ास्थय र सरु क्षा,
 अन्त्य ।
संचालन चरणका प्रभावहरु
 भक्षू य िथा पतहरो,
 खानी क्षेर, क्रसर सचिं ालन स्थल, कामदार तशतर्र, उत्खनन क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने क्षेर, तबग्रन
थपु ाने क्षेर आतदको सरसफाई िथा पनु स्थाापना,
 जल प्रदषु ण,
 माटो प्रदषु ण,
 र्ायु प्रदषु ण,
 ध्र्तन प्रदषु ण,
 सडक नालीमा जल प्रर्ाह तबचलन,
 सरकारी जग्गा िथा सिंरचनामा प्रभार्,
 अन्त्य ।
६.२.२ रासायगनक वातावरण
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 रासायतनक सामग्री र इन्त्धनको भण्डारण िथा प्रयोग गदााका जोतखमहरू,
 अलकरा ििाउने िथा प्रयोग गदााका जोतखमहरू,
 अन्त्य ।
६.२.३. जैगवक वातावरण
जनमााणपवू ाको चरणका सवालहरु
 र्न क्षेरको जग्गा भोगातधकार तलने, रुख कटानका लातग पर्ू ास्र्ीकृ ति तलने िथा तडतभजन र्न कायाालय, र्न उपभोिा
समहू हरु आतद सगिं समन्त्र्य गने सर्ालहरु,
 अन्त्य ।
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 र्न क्षेरको नोक्सान ( बनको क्षेर, रुख/तबरुर्ाहरुको कटान गनापु ने सिंख्या आतद),
 र्न्त्यजन्त्िकु ो र्ासस्थान खण्डीकरण,

16
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो तर्चरण क्षेरको नोक्सानी, जैतर्क मागामा अर्रोध िथा तहडडुलमा अर्रोध,
 कामदारहरुले र्न पैदार्ारको अव्यर्तस्थि प्रयोग,
 र्न डढेलो,
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो चोरी तनकासी,
 जलचर र उभयचरको जीर्न प्रणालीमा प्रभार् (तर्षेश गरी पल
ु आयोजनाका लातग),
 सिंरतक्षि प्रजातिहरुको नोक्सानी,
 अन्त्य ।
संचालन चरणका प्रभावहरु
 र्न पैदार्ार सिंकलनमा दबार्,
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो चोरी तनकासीको सभभार्ना,
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो तर्चरणमा प्रभार्/र्न्त्यजन्त्िु दघु ाटनामा पना सक्ने,
 जलीय जीर्न प्रणालीमा प्रभार्,
 र्न डढेलो,
 अन्त्य ।
६.२.४. आगथयक-सामागजक-सााँस्कृगतक वातावरण
जनमााणपूवाको चरणका सवालहरु
 कृ तष उत्पादनमा नोक्सानी (मौजदु ा बातल, फलफुल िथा स-ु काठ रुखहरु),
 तनजी जग्गा िथा सिंरचनाहरु अतधग्रहणका सर्ालहरु,
 सरकारी िथा सामदु ातयक/गठु ी जग्गा अतधग्रहणका सर्ालहरु,
 मतन्त्दर, चचा, तबहार, मतस्जद, ऐतिहातसक महत्र्का स्थानहरु, मसानघाट/तचहानघारी, धातमाक महत्र्का स्थानहरु,
पयाटकीय स्थलहरु, परु ािातत्र्क महत्र्का स्थानहरु, मेला/जारा लाग्ने स्थानहरु आतदका सर्ालहरु,
 आतदर्ासी जनजािी, जोतखमयि
ु समदु ाय, सीमान्त्िकृ ि समहू , दतलि आतद समहू का सर्ालहरु,
 अन्त्य ।
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 सरकारी, सामदु ातयक, गठु ी िथा तनजी जग्गा नष्ट हुने,
 सरकारी, सामदु ातयक, गठु ी िथा तनजी सिंरचनाहरु नष्ट हुने,
 मौजदु ा र्ाली िथा उत्पादनशील जग्गा नष्ट हुने,
 जीतर्कोपाजान िथा श्रोि गभु ने सभभार्ना,
 स्थानीयर्ासीको स्र्ास्थयमा प्रभार्,
 कामदारहरुको पेशागि स्र्ास्थय र सरु क्षामा समस्या उत्पन्त्न हुने,
 आगन्त्िक
ु (कामदार) समदु ाय र रै थाने समदु ायको कलह र झगडा हुने,
 आतदर्ासी जनजािी, जोतखमयि
ु समदु ाय, सीमान्त्िकृ ि समहू , दतलि आतद समहू मा हुने प्रभार्,

17
 लैंतगक असमानिा,
 सडक सरु क्षा,
 मतन्त्दर, चचा, तबहार, मतस्जद आतदमा हुने हानी नोक्सानी,
 ऐतिहातसक महत्र्का स्थानहरु, धातमाक महत्र्का स्थानहरु, पयाटकीय स्थलहरु िथा परु ािातत्र्क महत्र्का स्थानहरुमा हुने
प्रभार्,
 मेला/जारा लाग्ने स्थानहरु, मसानघाट/तचहानघारी आतदमा हुने प्रभार्हरु,
 भ-ू दृश्यको सौन्त्दयामा प्रभार्,
 अन्त्य ।
संचालन चरणका प्रभावहरु
 सडक क्षेरातधकारको अतिक्रमण,
 पेशा व्यर्साय तर्स्थापन,
 सडक क्षेरातधकारमा अव्यर्तस्थि र्स्िी तर्कास,
 सडक सरु क्षा,
 परभपरागि मल्ू य र मान्त्यिामा प्रभार्,
 अन्त्य ।
(प्र रन्म्िक ि त िरर्ीय परीक्षर् गने न्सलन्सल म अध्ययन गनणपु ने म न्थ उल्लेन्खत न्िन्िधन सि लहरुको प्रि ि मल्ू य क
ां न
गरी प्र .ि .प.प्रन्तिेदनम न्नम्नबमोन्जम प्रि ि मल्ू य ांकन ख क को सचू ीकरर् गनणु पनेछ ।)
तागलका: प्रिाव मूल्यांकन खाकाको सक्ष ं ेप
गस.न.ं वातावरणीय प्रिावहरु प्रकार पररमाण सीमा अवगि जभमा जोड महत्व
िौगतक वातावरण

जैगवक वातावरण

आगथयक-सामागजक-सााँस्कृगतक वातावरण

(सरलीकरर्: प्रक र-Nature, पररम र्-Magnitude, हद-Extent, अिन्ि-Duration, महत्ि-Significance ।)

७. प्रस्ताव कायायन्वयनका गवकल्प: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा प्रस्िार् कायाान्त्र्यन गदाा र्ािार्रणीय प्रभार्
न्त्यनू हुने गरी तर्तभन्त्न तर्कल्पहरुको तर्श्ले षण गरी उत्तम तर्कल्प प्रस्ििु गनाु पनेछ । प्रस्िार् कायाान्त्र्यनका तर्तभन्त्न
तर्कल्पहरु हुन सक्छन र िी तर्कल्पहरु तनभन बमोतजम प्रस्ििु गनाु पनेछ ।
(१) तडजाइनको तर्कल्प,
(२) आयोजना स्थलको तर्कल्प,
(३) प्रतर्तध र सिंचालन तर्तध, समय िातलका, प्रयोग हुने कच्चा पदाथा आतदको तर्कल्प,
(४) अन्त्य कुराहरु ।

18
८. प्रस्तावको कायायन्वयनिाट वातावरणमा पने प्रिावको रोकथामको गवषय: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा
प्रस्िार् कायाान्त्र्यन गदाा देतखने र्ािार्रणीय प्रभार्हरु तर्श्ले षण गररसके पतछ सकारात्मक प्रभार्हरु बढोत्तरी र नकारात्मक
प्रभार्हरु न्त्यनू ीकरण गनाका लातग के कस्िा उपायहरु अपनाउने हो, िी उपायहरुको चचाा गनाु पदाछ । कायासचू ी प्रतिर्ेदनमा
िल प्रस्ििु गररए बमोतजमको र्ािार्रणीय ब्यास्थापन काया योजनाको खाका प्रस्ििु गनाु पनेछ भने प्रा.र्ा.प. प्रतिर्ेदनमा
उपायहरुको तर्स्िृि ब्याख्या सतहि र्ािार्रणीय ब्यास्थापन काया योजना र यो कायायोजना कायाान्त्र्यनका लातग आर्श्यक
सरिं चनागि खाका तदनु पनेछ ।

19
तागलका: सकारात्मक प्रिावहरु िढोत्तरीका उपायहरु
गस.नं. गक्रयाकलापहरु प्रिावहरु िढोत्तरीका उपायहरु उपायहरु कायायन्वयनको लागि सरं चनाित गजभमेवारी कै गियत
उपायहरु कायायन्वयनको स्थान लाग्ने अनुमागनत िजेट (ने.रु.) कायायन्वयन पययवेक्षण
गनमायण पूवयको चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

गनमायण चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

संचालन चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

तागलका: नकारात्मक प्रिावहरु न्यूनीकरणका उपायहरु

गस.नं. गक्रयाकलापहरु प्रिावहरु न्यूनीकरणका उपायहरु उपायहरु कायायन्वयनको लागि संरचनाित गजभमेवारी कै गियत
उपायहरु कायायन्वयनको स्थान लाग्ने अनुमागनत िजेट (ने.रु.) कायायन्वयन पययवेक्षण
गनमायण पूवयको चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

गनमायण चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

सच
ं ालन चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

तागलका: सकारात्मक प्रिावहरु िढोत्तरी र नकारात्मक प्रिावहरु न्यूनीकरणका उपायहरुका लागि लाग्ने जभमा िजेटको संक्षेप
गस.नं. खचय िररने गक्रयाकलापहरु अनुमागनत िजेट (ने.रु.) कै गियत

20
९. प्रस्तावको कायायन्वयन िदाय अनुिमन िनयु पने गवषय: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा प्रस्िार् कायाान्त्र्यन गदाा
तनमााण पर्ू ाको चरण, तनमााणको चरण िथा सिंचालनको चरणमा गनापु ने र्ािार्रणीय अनगु मनका बारे मा स्पस्ट रुपमा खल ु ाउनु
पनेछ । कायासचू ी प्रतिर्ेदनमा शैदातन्त्िक रुपमा अनगु मनका प्रकार र सचू कहरुको व्याख्या गनाु पनेछ भने प्रा.र्ा.प.प्रतिर्ेदनमा
आयोजना के तन्त्द्रि र स्थान तर्तशष्ट तर्तभन्त्न प्रकारका अनगु मन र अनगु मनका सचू कहरुको व्याख्या गनाु पनेछ । कायासचू ी
प्रतिर्ेदनमा िल प्रस्ििु गररए बमोतजमको र्ािार्रणीय अनगु मन योजनाको खाका प्रस्ििु गनाु पछा भने प्रा.र्ा.प. प्रतिर्ेदनमा
अनगु मनको तर्स्िृि ब्याख्या सतहि र्ािार्रणीय अनगु मन योजना र यो योजना कायाान्त्र्यनका लातग आर्श्यक तनकायगि
सिंरचनागि खाका तदनु पनेछ ।
९.१ आधारभिू अनगु मन
९.२ तनयमपालन अनगु मन
९.३ प्रभार् अनगु मन
तागलका: अनुिमन तागलका
गस.नं. वातावरणीय प्रिाव अनुिमनका सूचकहरु अनुिमनका गवगिहरु अनुिमन िने गनकाय िजेट (ने.रु.)
आिारिूत अनुिमन (सबै चरर् र ि त िरर्)

गनयमपालन अनिु मन (सबै चरर् र ि त िरर्)

प्रिाव अनिु मन (सबै चरर् र ि त िरर्)

जभमा

१०. अन्य आवश्यक गवषयहरु

सन्दिय सामाग्रीहरु: सन्त्दभा सामाग्रीहरुको लेखन अनसु चू ी ८ मा तदइएको अनसु ार गनाु पनेछ ।
अनुसूचीहरु: कायासचू ी प्रतिर्ेदनको अनसु चू ीमा तनभन बमोतजमका तर्षयहरु तदनु पनेछ ।
 सडक पतिं ि स्पस्ट खल ु ेको (सामररक सडक खण्ड प्रस्ट देतखने) ए ३ साईजमा रिंतगन टोपो नक्शा र गगू ल
नक्शा (पल ु आयोजनाको आयोजना स्थल, आसपासको क्षेर, सार्ाजतनक सरिं चनाहरु आतद स्पस्ट
देतखने रिंतगन टोपो नक्शा र गगू ल नक्शा)
 घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्ली िथा चेकतलस्ट
 सार्ाजतनक सच ू नाको नमनु ा, र्ैठक तटपोटको नमनु ा, सभपका गररएका स्थानीयहरुको सचू ीकरणको
ढाौँचा (अनसु चू ी ३)
 र्नस्पति िथा र्न्त्यजन्त्िहु रुको बैज्ञातनक नाम (इट न्लक्स) सतहिको सचू ी
 अन्त्य आर्श्यक (जस्िै: फोटोहरु-एक पेजमा ४ र्टा रिंतगन फोटो राखी क्याप्सन तदने)

21
4. प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण प्रगतवेदनको ढााँचा
आर्रण पृष्ठ (अनसु चू ी ७ बमोन्जम)
कायाकारी साराश िं : कायाकारी सारािंश तनभन तसलतसलेर्ार रुपमा सरल, शि ु र स्पस्ट भाषामा लेख्नु पनेछ ।
१. आयोजनाको पररचय
२. प्रस्िार्को उद्देश्य र सान्त्दतभाकिा
३. प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणको उद्देश्य, सान्त्दतभाकिा र अध्ययन तर्तध
४. तर्द्यमान र्ािार्रणीय अर्स्था
 भौतिक र रासायतनक र्ािार्रण
 जैतर्क र्ािार्रण
 आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक र्ािार्रण
५. आयोजनाका प्रभार्हरु
 सकारात्मक प्रभार्हरु
 नकारात्मक प्रभार्हरु
 भौतिक र रासायतनक प्रभार्हरु
 जैतर्क प्रभार्हरु
 आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक प्रभार्हरु
६. बैकतल्पक तर्श्ले षण
७. सकारात्मक प्रभार् बढोत्तरीका उपायहरु
८. नकारात्मक प्रभार्हरु न्त्यनू ीकरणका उपायहरु
९. र्ािार्रणीय व्यर्स्थापन कायायोजना िथा र्ािार्रणीय अनगु मन योजना
१०. तनरकषा
तबषयसचू ी
िातलकाहरुको सचू ी
तचरहरुको सचू ी
सिंक्षेपीकरणको सचू ी

22
१. प्रगतवेदन तयार िने व्यगि वा संस्थाको नाम र ठे िाना:
१.१ प्रस्तावक: प्रारतभभक र्ािार्रणीय प्रतिर्ेदनको प्रस्िार्क भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा, सडक तडतभजन
कायाालय र्ा कुनै पतन आयोजना हुन सक्ने भएकोले, परामशादािाले प्रस्िार्कको र्ारे मा सक्ष िं ेपमा प्रस्ििु गरी तनभन तर्र्रण
समार्ेश गनाु पनेछ ।
भू-वातावरण तथा सामाजिक शाखा रहेमा
नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
सडक तर्भाग
िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा, चाकुपाट , लगलतपुर
फोन न.िं ......................... फ्याक्स निं..........................
ई-मेल........................... र्ेबसाइट..........................
सडक जडजभिन कार्ाालर् वा कुनै आर्ोिना रहेमा
नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
सडक तर्भाग
सडक गडगिजन................./ .................आयोजना, .................ठे िाना
फोन न.िं ......................... फ्याक्स निं..........................
ई-मेल........................... र्ेबसाइट..........................
१.२ परामशयदाता: यस खण्डमा, प्रस्िार्क र परामशादािाबीच भएको सभझौिाको बारे मा सिंक्षेपमा उल्लेख गनाु पनेछ ।
परामशादािाले सिंक्षेपमा आफ्नो पास्र्ातचर समेि उल्लेख गरी तनभन बमोतजम ठे गाना तदनु पनेछ ।
ए.गि.सी. कन्सल्टे न्सी प्रा.गल.
ठे गाना..........................
फोन न.िं ......................... फ्याक्स निं..........................
ई-मेल........................... र्ेबसाइट..........................
प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गने तनभन बमोतजम टोली सदस्यहरुले अनसु चू ी-६ मा तदएको स्र्घोषणापरमा दस्िखि गरी
प्रतिर्ेदनको अनसु चू ीमा राख्नु पनेछ ।
तागलका: प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको अध्ययन टोली
गस.नं. टोली सदस्यको नाम पद शैगक्षक योग्यता
१ र्ािार्रण तबज्ञ /टोली प्रमख
ु तबज्ञहरुको शैतक्षक योग्यिा र्ा.सिं.तन.
२ इतन्त्जतनयर २०७७ िथा ठे क्का व्यर्स्थापनको बेला
३ समाजशास्त्री जारी गररएको बोलपर आह्वान सभबन्त्धी
४ जैतर्क तर्तर्धिा तबज्ञ कागजािमा उल्लेख भए बमोतजम हुनु
पनेछ ।
५ भगू भाशास्त्री
६ जलश्रोि तबज्ञ
७ सहायक सहयोगी सदस्यहरु (आर्श्यकिा अनसु ार)

23
२. प्रस्ताव: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने)
२.१ आयोजनाको पररचय: यस खण्डमा आयोजनाको सामान्त्य र सक्ष िं ेपमा पररचय तदनु पनेछ । यसै खण्डमा, आयोजना
कायाान्त्र्यन गने तनकाय, सडक खण्ड र्ा पल ु आयोजनाको अर्तस्थति (प्रदेश, तजल्ला, स्थानीय िह, र्डा नभबर सतहि) तदनु
पनेछ ।
२.२ आयोजनाको सान्दगियकता: यस खण्डमा आयोजना सिंचालनको सान्त्दतभाकिा के छ भन्त्ने कुराको व्याख्या गनाु पनेछ ।
२.३ आयोजनाको उद्देश्यहरु: यस खण्डमा आयोजना सिंचालन िथा कायान्त्र्यन गदाा के के कामहरु गने उद्देश्यहरु रातखएको
छ िी उद्देश्यहरुको सिंतक्षप्त रुपमा ब्याख्या गनाु पनेछ । जस्िै: नयाौँ सडक खण्ड/पल ु तनमााण गने, सडकको स्िरोन्त्नति गने, नाली
तनमााण गने आतद ।
२.४ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको सान्दगियकता: यस खण्डमा प्रस्िातर्ि आयोजनाको लातग प्रारतभभक
र्ािार्रणीय परीक्षण गनाु पने काननु ी प्रार्धानहरु ब्याख्या गनाु पनेछ । र्ा.स.िं ऐ. २०७६ िथा र्ा.स.िं तन. २०७७ ले तनतदास्ट
गरे का तनभन (कुनै) सान्त्दतभाकिा/हरु प्रस्ट खल ु ाउनु पनेछ ।
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (१) बमोतजम २५
तकलोतमटर सभम लभबाई हुने नयाौँ सडक तनमााण गने,
 र्ािार्रण सरिं क्षण तनयमार्ली (र्ा.स.िं तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (४ ) बमोतजम १०० तमटर
भन्त्दा बढी लभबाई भएका पल ु तनमााण गने,
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (५) बमोतजम सडक
प्रयोजनको लातग १ देतख ३ तकलोतमटरसभम सरुु िं ग बनाउने,
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (६) बमोतजम चारपािंग्रे
सर्ारी सचिं ालन हुने आकाशे पल ु (फ्लाई ओर्र) तनमााण गने,
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को घ (८) बमोतजम १०
तकलोतमटर भन्त्दा बढी ५० तकलोतमटरसभम लभबाईको रातरिय राजमागा र्ा सहायक सडकको चौडाई
र्ृति हुनेगरी स्िरर्ृति , पनु स्थाापना र्ा पनु तनामााण गने,
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली (र्ा.सिं.तन.) २०७७ को अनसु चू ी-२ को क (१२) बमोतजम १ देतख ५
हेक्टरसभमको र्न क्षेर अन्त्य प्रयोजनको लातग प्रयोग गने, आतद ।
 अन्त्य ।
२.५ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको उद्देश्यहरु: यस खण्डमा प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणका उद्देश्यहरु ब्याख्या
गनाु पनेछ । उद्देश्यहरु तनभन प्रकारका हुनसक्ने छन् :
 आयोजना प्रभातर्ि क्षेरको भौतिक र्ािार्रण, जैतर्क र्ािार्रण, आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक
र्ािार्रण, रासायतनक र्ािार्रण सभबन्त्धी बस्िगु ि अर्स्थाको िथयाौँक /सचू ना सिंकलन गने,
 आयोजना कायाान्त्र्यन गदाा भौतिक र्ािार्रण, जैतर्क र्ािार्रण, आतथाक-सामातजक-सिंस्कृ तिक
र्ािार्रण, रासायतनक र्ािार्रणमा पना सक्ने प्रभार्हरु पत्ता लगाउने, आिंकलन गने िथा मल्ू यािंकन
गने,
 सकारात्मक प्रभार् बढोत्तरी िथा नकारात्मक प्रभार् न्त्यनू ीकरण गना व्यर्हाररक र स्थान तर्तशष्ट
उपायहरु पत्ता लगाई कायाान्त्र्यन गने,
 र्ािार्रण व्यर्स्थापन काया योजना (र्ा.व्य.का.यो.) िथा र्ािार्रणीय अनगु मन योजना (र्ा.अ.यो.)
ियार गरी कायाान्त्र्यन गने,
 आयोजना कायाान्त्र्यनका लातग प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गरे पग्ु छ र्ा पग्ु दैन भन्त्ने तनतिि गने ।
 अन्त्य ।

24
२.६ िू-उपयोिमा पने प्रिाव: यस खण्डमा आयोजनाको लातग आर्श्यक पने स्थायी र अस्थायी जतमनको बारे मा, हेक्टर
(हे.) मा, जानकारी तदनु पनेछ । तनभन बमोतजमको िातलकामा भ-ू उपयोग सभबन्त्धी सिंक्षेप मा जानकारी तदएर तर्स्िृिरुपमा
अनसु चू ीमा तदन सतकनेछ ।
तागलका: आयोजनाका लागि आवश्यक पने जगमनको संगक्षप्त गववरण
गस.नं. जगमनको प्रकार अगिग्रहण/िोिागिकार गलनुपने जभमा जग्िा (हे.) कै गियत
स्थायी
१ र्न क्षेरको जग्गा
२ कृ तषयोग्य जग्गा
३ र्स्िीको जग्गा स्र्ातमत्र् खल
ु ाउने
४ खाली जग्गा
५ अन्त्य
अस्थायी
१ तनजी जग्गा
२ खोला/नदी उकासको जग्गा स्र्ातमत्र् खलु ाउने
३ खाली जग्गा
४ अन्त्य

२.७ आयोजनाको लागि कटान िनयु पने रुखको गववरण: यस खण्डमा आयोजनाको तनमााण क्षेरको तर्तभन्त्न चेनजे मा
पने तर्तभन्त्न र्नहरु जस्िै: सरकारी र्न (स.र्.), सामदु ातयक र्न (सा.र्ा.), तनजी र्न, कबल ु यिी र्न (क.र्.) आतद बाट
कटान गनाु पने रुख तबरुर्ाको तर्र्रण सक्ष
िं ेपमा तदनु पनेछ र रुख तबरुर्ाको तर्स्िृि तर्र्रण अनसु चू ीमा तदन सतकनेछ ।
तागलका: आयोजनाका लागि कटान िनयपु ने रुख/गिरुवाको संगक्षप्त गववरण
गस.नं. वनको प्रकार/नाम देखी (चे नेज) सभम (चे नेज) प्रमुख रुख/ कटान िनयु पने कै गियत
गिरुवाको प्रजागत संख्या
१ स.र्./सा. र्./तनजी र्न आतद
२
३
४
जभमा

२.८ आयोजनाले प्रिाव पने घरिुरी तथा जनसंख्या: यस खण्डमा आयोजनाले प्रभार् पाने घरधरु ी सिंख्या र
जनसख्िं याको बारे मा सक्ष
िं ेपमा तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजनाले प्रिाव पाने घरिुरी र जनसंख्याको संगक्षप्त गववरण
गस.न.ं देखी (चे नेज) सभम (चे नेज) घरिुरी सख्
ं या प्रिागवत जनसख्
ं या कै गियत
१
२
३
४
जभमा

25
२.९ आयोजनाले स्थानीय पूवायिार तथा सावयजगनक सभपगत्तमा पाने प्रिाव: यस खण्डमा आयोजना ले प्रभार् पाने
स्थानीय पर्ू ााधार िथा सार्ाजतनक सभपतत्त जस्िै: धारा, तबजल
ु ीको पोल, टेतलफोनको पोल, चौिारो, बस अड्डा, तसौँचाई
कुलो आतद को बारे मा सिंक्षेपमा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजनाले प्रिाव पाने स्थानीय पूवायिार तथा सावयजगनक सभपगत्तको संगक्षप्त गववरण
गस.नं. स्थानीय पूवायिार /सावयजगनक सभपगत्तको नाम स्थान/हरु (चे नेज) संख्या कै गियत
१
२
३
४
जभमा

२.१० अन्य आवश्यक कुराहरु (िएमा)

३. प्रस्तावको गवस्तृत गववरण: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने)
३.१ प्रस्तावको गकगसम: यस खण्डमा आयोजनाको तकतसम जस्िै: सेर्ा प्रर्ाह, सडक खण्डको स्िरोन्त्नति, स्िरर्ृति, र्ा
पनु तनामााण; नयाौँ सडक तनमााण, नयाौँ पल ु आयोजनाको सिंचालन, सडक प्रयोजनका लातग सरुु िं ग बनाउने आतद के हो स्पस्ट
रुपमा खल ु ाउनु पनेछ ।
३.२ आयोजना क्षेत्रको नक्शा: यस खण्डमा आयोजना सिंचालन हुने प्रदेश, तजल्ला, स्थानीय िह र तिनका र्डा नभर्र
स्पस्ट रुपमा खल ु ाउनु पनेछ । यसै खण्डमा, आयोजना सिंचालन हुने स्थानमा सडक पिंति (सामररक सडक सिंजाल देतखने) र्ा
पल ु आयोजना स्थल, आसपासको क्षेर, सार्ाजतनक सिंरचनाहरु आतद स्पस्ट बतु झने ए ३ साइजको रिंतगन टोपो नक्शा र गगू ल
नक्शा (नक्शाका सभपणू ा आधारभिू तर्र्रण समार्ेश भएको) तदएर ब्याख्या गनाु पनेछ ।
३.३ आयोजनाको गवषेशताहरु: यस खण्डमा आयोजनाका प्रमख ु तर्शेषिाहरुका बारे मा िल उल्लेख गररएको िातलकामा
जस्िै प्रस्ििु गनाु पनेछ ।
तागलका: ........................... आयोजनाको प्रमुख गवशेषताहरु
गववरण आयोजनाको मुख्य गवशेषताहरु
आयोजनाको नाम ........................ आयोजना
िौिोगलक अवगस्थगत
आयोजना सिंचालन हुने प्रदेश (हरु) ........................
आयोजना सिंचालन हुने तजल्ला (हरु) ........................
शरुु तबन्त्दु अक्षाश िं , देशान्त्िर; उचाई (समद्रु ी सिहबाट)
अतन्त्िम तबन्त्दु अक्षािंश, देशान्त्िर; उचाई (समद्रु ी सिहबाट)
समद्रु ी सिहबाट उचाई न्त्यनू िम........................, उच्िम........................, तम.
प्रभातर्ि हुने नगरपातलका/गाउौँ पातलका (हरु) .............नगरपातलका(न.पा.), ..............गाउौँ पातलका (गा.पा.) (हरु)
प्रमखु बस्िीहरु ........................, ........................, ........................,
भौगतभाक अर्स्था कस्िो प्रकारको भौगतभाक अर्स्था छ खल ु ाउने
जलर्ाय/ु मौसमको अर्स्था कस्िो प्रकारको जलर्ाय/ु मौसमको अर्स्था छ खल ु ाउने
माटोको प्रकार बलौटे, पाौँगो, िलैया फुस्रो आतद कस्िो प्रकारको माटो पाइन्त्छ खल ु ाउने
सडक/पल ु को प्रकार सडकको तकतसम (जस्िै राजमागा,सहायक राजमागा आतद)/पल ु को प्रकार
खल ु ाउने
राजमागा/सहायक राजमागा कोड; पल ु नभर्र ........................
सडकको तर्द्यमान सिह माटे सिह, ग्रार्ेल सिह आतद खल ु ाउने
26
कालोपरे योजना (तडजाइन) दोहोरो तबटुतमनस सिह उपचार तडजाइन (डबल तबटुतमनस सफे स
तरटमेन्त्ट-डी.तब.यस.तट.)
बेस सामग्री १५० मी.मी. क्रसरबाट प्राप्त चट्टानी सामग्री
सबबेस सामग्री २०० मी.मी.
र्ेररिंग कोसा २२ मी. मी.
सडकको लभबाई/पल ु को लभबाई २७ तक. मी. /१२५ तम.
क्रस सेक्सन
क्षेरातधकार (राईट अफ र्ए-आर.ओ.डब्ल.ु ) ३० तम. ( सडकको बीच रे खाबाट दाौँया बाौँया दबु ैतिर १५/१५ मीटर)
फमेसन चौडाई (फमेसन तर्दथ् -फ.डब्ल.ु ) ९ तम.
क्याररज र्े चौडाई (क्याररज र्े तर्दथ् -सी.डब्ल)ु ७ तम.
सोल्जर चौडाई (सोल्जर तर्दथ् -यस. डब्ल)ु दर्ु ै तिर १/१ तमटर
तडजाइन गति (तडजाइन तस्पड-डी.यस.) ६० तक.तम. प्रति घण्टा
साइड ड्रेन (यस.डी.) १ मी. (पहाडी क्षेरमा)
अतधकिम ढाल (भयातक्समम ग्रेडीयेन्त्ट) १२ %
क्रस ड्रेनेज
पाइप कल्भटा (९०० मी.मी. ब्यास भएको) ४० र्टा
स्लेब कल्भटा ( ५ तम. स्पान लभबाई भएको ) २० र्टा
पल ु २ र्टा
संरचनाहरु
ग्यातबयन मेसोनरी (घन तमटर-घ.तम.) .............................. (घन तमटर-घ.तम.) टेर्ा पखाालको लातग
प्लम किंतक्रट पखााल .............................. टेर्ा पखाालको लातग
चट्टान मेसोनरी/तसमेन्त्ट मोटाार (घन तमटर-घ.तम.) .............................. घ.तम. टेर्ा पखाालको लातग
अथय वकय
माटो उत्खनन ................................. घ.तम.
माटो भरण ................................. घ.तम.
आयोजनाको लाित
जभमा लागि ने.रु..................................(भ्याट समेि)
र्ा.व्य.का.यो. लागि ने.रु....................................
(सडक आयोजन तथ पल ु आयोजन क सम्बन्धित सम्पर्ू ण प्र न्िन्िक कुर हरु यस त न्लक म देख उनु पनेछ ।)
(श्रोत: ............. न्बस्तृत पररयोजन प्रन्तिेदन, २०७७)

27
 ३.४ आयोजनाका लागि आवश्यक पने जग्िाको गवस्तृत गववरण: यस खण्डमा आयोजनाले हाल ओगटेको जग्गा (यतद स्िरोन्त्नति आयोजना हो भने), नयाौँ/थप आर्श्यक पने तर्तभन्त्न
प्रकारको जग्गा, स्थायी र अस्थायी प्रकृ तिको जग्गा, जग्गाको स्र्ातमत्र् आतदको बारे मा सभपणू ा तर्र्रण िल देखाएको िातलका जस्िै गरी तदनु पनेछ ।

तागलका: आयोजनालाई आवश्यक पने जग्िाको पूणय गववरण

िू-उपयोि (हे.) जभमा
खोला/नदी
वन क्षेत्र खेतीयोग्य जगमन वस्ती िएको जग्िा खाली जग्िा
गस.नं. आयोजनाको गववरण उकासको जग्िा
गनगज
सरकारी सा.व./क.व. सरकारी सरकारी गनजी सरकारी गनजी
खेत िारी
स्थायी जग्िा
सडक क्षेरातधकारमा (जभमा) जग्गा
१ (जस्तै: ३० न्म.)
हाल तर्द्यमान सडक चौडाईमा (जभमा) जग्गा
२ (जस्तै: ५.० न्म.)
नयाौँ सडक पतिं ि/थप चौडाईमा (जभमा) जग्गा
३ (जस्तै: २.५ न्म.)
स्थायी रुपमा आवश्यक जभमा जग्िा
अस्थायी जग्िा
१ कामदार तशतर्र
२ तनमााण सामग्री भण्डारण स्थल
३ खानी क्षेर िथा तबग्रन व्यर्स्थापन स्थल
४ क्रसर सिंचालन क्षेर
अस्थायी रुपमा आवश्यक जभमा जग्िा
(आिश्यकत अनसु र यस त न्लक म थपघट गनण सन्कने)

28
३.५ आयोजनाका लागि आवश्यक पने गनमायण सामाग्रीहरु: यस खण्डमा आयोजनाका लातग आर्श्यक पने तर्तभन्त्न
तनमााण सामग्रीहरुको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजमको िातलकामा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजनालाई आवश्यक पने सामाग्रीहरुको गववरण
गस.नं. गनमायण सामग्रीको गववरण मात्रा इकाई श्रोत कै गियत
१
२
३

३.६ आयोजनाका लागि आवश्यक पने इन्िन: यस खण्डमा आयोजनाका लातग आर्श्यक पने इन्त्धनको मारा, तकतसम,
श्रोि आतदको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजमको िातलकामा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजनालाई आवश्यक पने इन्िनको गववरण
गस.न.ं इन्िनको गकगसम श्रोत मात्रा इकाई अनमु ागनत कावयन उत्सजयन कै गियत
१ आइ.न्प.न्स.न्स. को न्िन्ि
२ अनसु र गनणु पनेछ (अनसु चू ी-४)
३

३.७ आयोजनाका लागि आवश्यक पने जनशगि: यस खण्डमा आयोजनाका लातग आर्श्यक पने मानर्तदन दक्ष िथा
अदक्ष जनशतिको तर्र्रण तदनु पनेछ ।
३.८ आयोजनाको क्षेत्र गनिायरण: यस खण्डमा आयोजना तनमााण/कायाान्त्र्यन हुदा प्रभातर्ि हुने क्षेरहरु तनधाारण गनाु पनेछ ।
त्यसरी प्रभातर्ि हुने क्षेरको तर्स्िृि अध्ययन गरी, तर्स्िृि तर्र्रण यस खण्डमा खल ु ाउनु पनेछ । आयोजनाको प्रभार् क्षेरको
टोपो नक्शा िथा गगु ल नक्शामा नक्शािंकन गरी प्रतिर्ेदनको अनसु चू ीमा सिंलग्न गनाु पनेछ । सडक खण्ड िथा पल ु आयोजना
लातग तनभन बमोतजम क्षेर तनधाारण गना सतकने छ ।
तागलका: आयोजनाको क्षेत्र गनिायरण
प्रिाव क्षेत्र प्रिाव क्षेत्रको गववरण
सडक खण्डको लातग:- प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेरका रुपमा सडकको क्षेरातधकार सतहि तनमााण
क्षेर (जहाौँ आयोजनाका तर्तभन्त्न सिंरचनाहरु जस्िै: सडक पिंति, कामदार तशतर्र, उत्खनन
क्षेर, खानी क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने क्षेर, तबग्रन व्यर्स्थापन क्षेर,
क्रसर सिंचालन क्षेर आतद तनमााण िथा सिंचालन गररन्त्छ) लाई तलन सतकने छ । जस्िै: ३०
प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर (प्र. प्र.क्षे.) तमटर क्षेरातधकार भएको सडक खण्डको लातग ३० तमटर (सडक खण्डको बीच रे खाबाट
दायाौँ बायाौँ १५/१५ तम.) र मातथ कोस्टमा उल्लेख गररएका कुराहरु समेि प्र. प्र. क्षे. का
रुपमा तलन सतकनेछ ।
पल ु आयोजनाका लातग: पल ु तनमााण हुने क्षेरको बीच भागबाट ५०० तम. दरु ीको
अधाब्यासमा चारै तिरको क्षेरलाई र मातथ कोस्टमा उल्लेख गररएका कुराहरु समेि प्र. प्र. क्षे.
का रुपमा तलन सतकनेछ ।
सडक खण्डको लातग:- प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर भन्त्दा बातहर, आयोजना सिंचालन हुने
नगरपातलका/गाउौँ पातलका(हरु) को र्डा तभर दर्ु ै िफा २०० तम. दरु ी सभम पने क्षेर लाई अ.
प्र. क्षे. का रुपमा तलन सतकनेछ ।
अप्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर (अ. प्र.क्षे.)
पल ु आयोजनाका लातग:- प्रत्यक्ष्य प्रभार् क्षेर भन्त्दा बातहर, आयोजना सिंचालन हुने
नगरपातलका/गाउौँ पातलका(हरु) को र्डा तभर दर्ु ै िफा ५०० तम. दरु ी सभम पने क्षेर लाई अ.
प्र. क्षे. का रुपमा तलन सतकनेछ । (आयोजन को प्रकृ न्त अनसु र थपघट हुन सक्ने)
आयोजना सचिं ालन हुने नगरपातलका/गाउौँ पातलका(हरु) लाई स. प्र. क्षे. का रुपमा तलन
समग्र प्रभार् क्षेर (स. प्र.क्षे.) सतकनेछ ।
29
३.९ आयोजनाका सहायक सुगविाहरु गनिायरण: यस खण्डमा आयोजनाका लातग आर्श्यक पने तर्तभन्त्न सतु बधाहरुको
ब्याख्या गरी तनभन बमोतजमको िातलकामा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
३.९.१ कामदारहरुको गशगवर: आयोजनाका लातग आर्श्यक पने कामदारहरु आयोजना अर्तधभर आयोजना स्थलमा
बस्नका लातग बनाइने कामदार तशतर्रको सभभातर्ि सभपणू ा स्थानहरुको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजमको िातलकामा तर्र्रण
तदनु पनेछ ।
तागलका: कामदार गशगवरको गववरण
गस.न.ं गशगवर रहने सभिागवत स्थान/हरु जग्िाको गकगसम कै गियत
१ न म, कोन्डणनेट, चेनेज सरक री (बधजर/ब ाँझो क्षेत्र, िन क्षेत्र, नदी उक स क्षेत्र आन्द)
२ न्नजी (स्ि न्मत्ि कसको हो न्िस्तृत न्दनपु ने )
३
४

३.९.२ खानी उत्खनन स्थल: यस खण्डमा आयोजनाका लातग आर्श्यक पने तनमााण सामग्रीहरु जस्िै: ढुिंगा (चट्टान), माटो,
ग्रार्ेल, बालर्ु ा सिंकलन िथा उत्खनन स्थलको बारे मा तर्स्िृि रुपमा ब्याख्या गनाु पनेछ । खानी उत्खनन स्थलको
कोतडानेट/चेनेज़, नदी/खोला उकास क्षेर बाट उत्खनन गने हो भने खोलाको नाम, उपलब्ध सामग्रीको तकतसम र मारा उत्खनन
तर्तध (ठुला/भारी उपकरण/सर्ारी साधनको प्रयोग गने/नगने), तदगो उत्खनन मारा कति हुने आतदको तर्स्िृि रुपमा व्याख्या
गनाु पनेछ । प्रस्िातर्ि उत्खनन स्थलबाट अन्त्य आयोजनाहरुले तनमााण सामग्रीको प्रयोग गने/नगने समेि यतकन गरे र प्रस्ििु गनाु
पनेछ । आयोजना स्थलमा खानी उत्खनन स्थल उपलब्ध नभएको अर्स्थामा, आयोजना सिंचालन हुने प्रदेश/तजल्लाका
स्थानीय िहहरुले सिंतक्षप्त र्ािार्रणीय अध्ययन र्ा प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण र्ा र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन स्र्ीकृ ि
गरी उत्खननका लातग उपलब्ध स्थानहरुको तर्स्िृि तर्र्रण समेि यस खण्डमा ब्याख्या गनाु पदाछ ।
तागलका: खानी उत्खनन स्थलको गववरण
गस.नं. खानी उत्खनन नदी/खोलाको गनमायण सामग्रीको सामग्रीको उत्खनन िररने कै गियत
हने स्थानहरु नाम गकगसम उपलब्िता (घ.गम.) मात्रा (घ.गम.)
१ न म, कोन्डणनेट, ढुांग /न्गट्टी/ब लिु डोजर,लोडर आन्द
चेनेज आन्द ि री उपकरर्
प्रयोग गरी उत्खनन
गररने
२
३
४

३.९.३ गनमायण सामग्री िण्डारण स्थल: यस खण्डमा आयोजनाका लातग आर्श्यक पने तर्तभन्त्न सामाग्रीहरुको सरु तक्षि
रुपमा भण्डारण गनाका लातग र्ािार्रणमैरी िथा सरु तक्षि सभपणू ा सभभातर्ि भण्डारण स्थलहरुको पतहचान गरी सो स्थलहरुको
ब्याख्या गरी तनभन बमोतजमको िातलकामा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: गनमायण सामग्री िण्डारण स्थलको गववरण
गस.नं. िण्डारण स्थल/हरु जग्िाको गकगसम कै गियत
१ न म, कोन्डणनेट, चेनेज सरक री (बधजर/ब ाँझो क्षेत्र, िन क्षेत्र, नदी उक स क्षेत्र आन्द)
२ न्नजी (स्ि न्मत्ि कसको हो न्िस्तृत न्दनपु ने )
३
४

30
३.९.४ गिग्रन व्यवस्थापन क्षेत्र: यस खण्डमा, आयोजनामा उत्सजान हुने तर्तभन्त्न तकतसमको तबग्रनको व्यर्स्थापन गनाका
लातग र्ािार्रणमैरी िथा सरु तक्षि सभपणू ा सभभातर्ि तबग्रन व्यर्स्थापन क्षेरको पतहचान गरी सो स्थलहरुको ब्याख्या गरी
तनभन बमोतजमको िातलकामा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: गिग्रन व्यवस्थापन क्षेत्रको गववरण
गस.नं. गिग्रन व्यवस्थापन क्षेत्र/हरु जग्िाको गकगसम कै गियत
१ न म, कोन्डणनेट, चेनेज सरक री (बधजर/ब ाँझो क्षेत्र, िन क्षेत्र, नदी उक स क्षेत्र आन्द)
२ न्नजी (स्ि न्मत्ि कसको हो न्िस्तृत न्दनपु ने )
३
४

३.९.५ क्रसर संचालन तथा अलकत्रा तताउने क्षेत्र: यस खण्डमा आयोजनाका लातग चातहने कुचल सामग्रीहरुको लातग
स्थापना गरी सिंचालन गनाु पने क्रसर िथा आयोजनाका लातग चातहने अलकरा ििाउने र्ािार्रण मैरी िथा सरु तक्षि सभपणू ा
सभभातर्ि स्थानको पतहचान गरी सो स्थलहरुको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजमको िातलकामा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: क्रसर संचालन तथा अलकत्रा तताउने क्षेत्रको गववरण
गस.नं. क्रसर संचालन तथा अलकत्रा तताउने क्षेत्र/हरु जग्िाको गकगसम कै गियत
१ न म, कोन्डणनेट, चेनेज सरक री (बधजर/ब ाँझो क्षेत्र, िन क्षेत्र, नदी उक स क्षेत्र आन्द)
२ न्नजी (स्ि न्मत्ि कसको हो न्िस्तृत न्दनपु ने )
३
४

३.१० गनमायण प्रगवगि : यस खण्डमा आयोजना सिंचालन िथा कायाान्त्र्यन गदाा र्ािार्रण मैरी, सतजलै उपलब्ध र सके सभम
स्थानीय प्रतर्तध आतद जस्िा तनमााण प्रतर्तधका कुराहरुको तर्स्िृि तर्र्रण तददैं व्याख्या गनाु पनेछ ।
३.११ गनमायण तागलका: यस खण्डमा आयोजना सचिं ालन िथा कायाान्त्र्यन गना लाग्ने समयको पणू ारुपमा व्याख्या गरी तनभन
बमोतजम िातलकाको ढाौँचा प्रस्ििु गना सतकने छ ।
तागलका: आयोजनाको गनमायण तागलका
गस.नं. प्रथम िषय दोस्रो िषय तेस्रो िषय चौथो िषय
आयोजनासंि सभिगन्ित गक्रयाकलापहरु
१ २ ३ १ २ ३ १ २ ३ १ २ ३
१ बोलपर आव्हान िथा आयोजनाको ठे क्का
२ आयोजनाको तनमााण चरण
३ आयोजनाको अनगु मन िथा मल्ू याक िं न
४ आयोजनाको सिंचालन चरण (रटु ी सच्याउने अर्तध सभम)

31
३.११ प्रगतवेदन तयार िदाय अपनाउनु पने गवगि (नय ाँ प न ब ट शरुु गने):
३.११.१ प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणका लागि आवश्यक सच ू ना/तथयााँक: यस खण्डमा प्रारतभभक र्ािार्रणीय
परीक्षण गदाा भौतिक, जैतर्क, आतथाक-सामातजक-सािंस्कृ तिक र रासायतनक र्ािार्रणको लातग आर्श्यक पने सभपणू ा
सचू ना/िथयाौँकहरुको पणू ा सचू ी तदनु पनेछ ।
३.११.२ तथयााँक संकलनको गवगि
३.११.२.१ सन्दिय सामग्रीको अध्ययन: यस खण्डमा आयोजनासिंग सभबतन्त्धि सन्त्दभा सामग्रीहरुको अध्ययन गनाु पदाछ ।
तर्तभन्त्न सरकारी तनकायहरु (जस्िै: र्न िथा र्ािार्रण मन्त्रालय, भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय, सडक तर्भाग,
के न्त्द्रीय िथयाौँक तर्भाग आतद) िथा सभबतन्त्धि अन्त्य तनकायहरुले प्रकाशन गरे का तर्तभन्त्न सन्त्दभा सामग्रीहरुको (जस्िै:
रातरिय र्ािार्रण प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५०, र्ािार्रणीय िथा सामातजक व्यर्स्थापन सिंरचना, २०७०, रातरिय
आतथाक जनगणना, २०७५ आतद) सचू ीकरण गरी प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गने तसलतसलामा तर्स्िृि अध्ययन गनापु छा
। त्यसै गरी आयोजनासगिं सभबतन्त्धि िर प्रकाशन नभएका सन्त्दभा सामग्रीहरुको (जस्िै: तर्स्िृि पररयोजना प्रतिर्ेदन, टोपो र
गगू ल नक्शाहरु, पर्ु ा सभभाव्यिा अध्ययन प्रतिर्ेदन, सभभाव्यिा अध्ययन प्रतिर्ेदन, आतद) तर्स्िृि अध्ययन गरी तर्र्रण
प्रस्ििु गनापु छा ।
३.११.२.२ चे कगलस्ट र घरिुरी सवेक्षण प्रश्नावलीको तयारी: यस खण्डमा भौतिक, जैतर्क, आतथाक-सामातजक-
साौँस्कृ तिक, रासायतनक र्ािार्रणको िथयाौँक सिंकलन गनाका लातग चेकतलस्ट िथा प्रभार् क्षेरका घरधरु ीहरुको तर्र्रण
सिंकलन गनाको लातग घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्ली समेि बनाई कायासचू ीमा सिंलग्न गरी भौतिक पर्ू ााधार िथा मन्त्रालयबाट
स्र्ीकृ ि गरी स्थलगि अध्ययनमा प्रयोग गरी िथयाौँक सक िं लन गरे को कुरा (सर्ेक्षण गरे का घरधरु ीको सख्िं या र स्थानहरु,
चेकतलस्ट प्रयोग गररएका सिंख्या र स्थानहरु आतद) उल्लेख गनाु पदाछ । अनसु चू ी १ मा घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्लीको ढाौँचा
तदईएको छ ।
३.११.२.३ स्थलित अध्ययन कायय: प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण गनाका लातग स्थलगि अध्ययन गदाा भौतिक, जैतर्क,
आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक, रासायतनक र्ािार्रणका तर्तभन्त्न पक्षहरुको िथयाौँक सिंकलन गना अपनाएको तर्तभन्त्न
अध्ययन तर्तध स्पस्ट रुपमा तदनु पछा । कायासचू ीमा स्र्ीकृ ि अध्ययन तर्तध अनसु ार प्रा.र्ा.प. गदाा सचू ना र िथयाौँक सक िं लन
गरे को कुरा उल्लेख गनाु पदाछ । अनसु चू ी २ मा भौतिक र जैतर्क र्ािार्रणका तर्तभन्त्न पक्षहरुमा िथयाौँक सक िं लन गना
चेकतलस्टको ढाौँचा तदईएको छ ।
त्यसै गरर, आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक र्ािार्रणका तर्तभन्त्न पक्षहरुका सचू ना सिंकलन गना प्रभातर्ि घरधरु ीको घरधरु ी
सर्ेक्षण, लतक्षि समहू छलफल (ल.स.छ.), मख्ु य सचू नादािा अन्त्िर्ाािाा (म.ु स.ू अ.), सहभातगिात्मक ग्रातमण लेखाजोखा
(स.ग्रा.ले.), सार्ाजतनक छलफल आतद सचू ना सिंकलन तर्तधहरु प्रयोग गरी सचू ना सिंकलन गरे को तर्स्िृि तर्र्रण (सिंख्या,
स्थान, सहभागी जनसख्िं या आतद) उल्लेख गनाु पदाछ ।
३.११.२.४ सावयजगनक सुनुवाई तथा सावयजगनक सूचना: भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालयबाट कायासचू ी
प्रतिर्ेदन स्र्ीकृ ि भैसके पतछ, प्रारतभभक र्ािार्रणीय प्रतिर्ेदन ियारीको तसलतसलामा र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्लीको
तनयम (६) बमोतजम सार्जतनक सनु र्ु ाई गनाु पनेछ । प्रतिर्ेदन ियारी गने तसलतसलामा र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्लीको
तनयम (७) बमोतजम स्थानीय िहको कायाालय, सरोकारर्ाला सिंघ/सिंस्थाहरुको कायाालय िथा सार्ाजतनक स्थलमा साि (७)
तदनतभर तलतखि सझु ार् उपलब्ध गराउन अनसु चू ी ३ बमोतजमको ढाौँचामा सचू ना टाौँस गरी मचु ल्ु का ियार गनाु पनेछ र सोतह
बमोतजमको सचू ना कुनै स्थानीय पतरकामा प्रकाशन गनाु पनेछ । परामशादािाले त्यसरी प्रकाशन भएको सचू नाको तडतजटल
सिंस्करण प्रस्िार्क (भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा र्ा सडक तडतभजन कायाालय र्ा कुनै आयोजना) लाई बझु ाई
प्रस्िार्कको र्ेबसाइट माफा ि समेि सार्ाजतनक गनाु पनेछ । र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्लीको तनयम (८) को उपतनयम (९) र
(१०) बमोतजम स्थानीय िह र्ा सभबतन्त्धि तर्षयगि कायाालयबाट तसफाररश पर प्राप्त गरी तसफाररश परमा उल्लेख गररएका
राय/सझु ार्हरु िथा सार्ाजतनक सनु र्ु ाईबाट प्राप्त राय/सझु ार्हरु समार्ेश गरी मस्यौदा प्रतिर्ेदन प्रस्िार्क (भ-ू र्ािार्रण िथा
सामातजक शाखा र्ा सडक तडतभजन कायाालय र्ा कुनै आयोजना) समक्ष पेश गनाु पनेछ । यस खण्डमा मातथ गररएका सभपणू ा
कुराहरुको ब्याख्या गनाु पनेछ ।

32
३.११.३ तथयााँक गवश्ले षण: यस खण्डमा सन्त्दभा सामग्रीको अध्ययन, स्थलगि अध्ययन, सार्ाजतनक सनु र्ु ाई, तर्तभन्त्न
सरोकारर्ालाहरुका राय सझु ार् िथा तसफाररशबाट सिंकलन गररएका तर्तभन्त्न सचू ना िथा िथयाौँकहरुको तर्श्ले षण तर्तध
(अनसु चू ी ४) स्पस्ट रुपमा तदनु पनेछ । रातरिय र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५०, अनसु ार प्रभार् तर्श्ले षण गने
तर्तध िथा अनसु चू ी-५ मा तदईएको प्रभार् मल्ू यािंकन िातलका अनसु ार, प्रभार्को प्रकार (Nature), पररमाण
(Magnitude), सीमा (Extent), अर्तध (Duration), को तर्श्ले षण गरी प्रभार्को महत्र् (Significance)
मल्ू यािंकन गनाु पनेछ । त्यसै गरी, सचू ना/िथयाौँकहरु तर्श्ले षणका क्रममा प्रयोग गररने कभप्यटु र सफ्टर्ेयर जस्िै माइक्रोसफ्ट
एक्सल, आर-सफ्टर्ेयर िथा अन्त्य सफ्टर्ेयरका बारे मा खल ु स्ि रुपमा लेख्नु पनेछ ।
३.११.४ प्रगतवेदन तयारी: र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्लीको अनसु चू ी-७ मा प्रारतभभक र्ािार्रणीय पररक्षणको कायासचू ीको
ढाौँचा िथा अनसु चू ी-१० मा प्रतिर्ेदनको ढाौँचा तदईएको छ । तनयमार्लीमा तदईएको ढाौँचा िथा सडक तर्भाग, भ-ू र्ािार्रण
िथा सामातजक शाखाले प्रकाशन गरे को र्ा.सा.व्य. सिंरचनामा ब्याख्या गररएका तर्तभन्त्न र्ािार्रणीय प्रभार्हरुको अध्ययन
गरी यो टेभप्लेट ियार गररएको छ । यसै टेभप्लेटले तनदेश गरे बमोतजम कायासचू ी प्रतिर्ेदन र प्रा.र्ा.प. प्रतिर्ेदन ियार गनाु पनेछ
।
३.१२ आयोजनाको गवद्यमान वातावरणीय अवस्था (नय ाँ प न ब ट शरुु गने): यस खण्डमा आयोजना क्षेरको तर्द्यमान
र्ािार्रणीय अर्स्थाको ब्याख्या गनाु पनेछ । तर्तभन्त्न तर्तधको प्रयोग गरी सक िं लन गररएका प्राथतमक िथयाौँकहरुको आधारमा
प्रत्यक्ष्य प्रभातर्ि क्षेरको (सडक क्षेरातधकार र तनमााण क्षेर िथा पल ु आयोजनाको ५०० तमटरको अधाब्यास तभर िथा
आर्श्यकिा अनसु ार अन्त्य क्षेरको) सभपणू ा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
३.१२.१ िौगतक वातावरणीय अवस्था
 स्थलाकृगत (टोपोग्रािी): यस खण्डमा आयोजना क्षेरको स्थलाकृ ति (टोपोग्राफी) को ब्याख्या गनाु पनेछ ।
 िौिगियक गववरण: यस खण्डमा माटोको प्रकार, चट्टानको प्रकार, भौगतभाक सिंरचनाहरु र तिनको गठन िथा अन्त्य
भौगतभाक अर्स्थाको चचाा गनाु पनेछ । आयोजना क्षेरको पणू ा तर्र्रण सतहिको भौगतभाक नक्शा (सतजलै पढन सतकने
िथा रिंतगन) समेि यसै खण्डमा राखी ब्याख्या गनाु पनेछ ।
 िूकभपीय गववरण (सेगस्मगसटी): यस खण्डमा आयोजना क्षेरको भकू भपीय तर्र्रण र नक्शा तदएर ब्याख्या गनाु पनेछ ।
 खोला/खोल्सीको गववरण: यस खण्डमा आयोजना क्षेरमा पने खोला/खोल्सीहरुको सिंख्या, चेनेज र्ा कोतडानेट
अनसु ारको अर्तस्थति, बाढी ग्रस्ि/डुर्ान क्षेर, तर्द्यमान जल तनकासको सतु र्धा/अर्स्था आतद तर्र्रणको बारे मा चचाा
गरी िलको िातलका अनसु ार देखाउनु पनेछ ।
तागलका: खोला/खोल्सीको गववरण
गस.न. खोला/खोल्सीको नाम चे नेज (कोगडयनेट) कै गियत
१
२
३

 िू-उपिोि तथा प्रयोिको गववरण: यस खण्डमा आयोजनाले हाल ओगटेको जग्गा/जतमन, थप आर्श्यक पने जग्गा/
जतमन, जग्गा/जतमनको प्रकार, स्र्ातमत्र् आतदको चचाा गनाु पनेछ । तर्शेष गरी सडकको क्षेरातधकार र तनमााण क्षेरलाई
आर्श्यक पने तर्तभन्त्न प्रकारको जग्गाको तर्र्रण हेक्टरमा प्रस्ट रुपमा तदनु पनेछ ।
 जलवायु/मौसमको गववरण: यस खण्डमा आयोजना सिंचालन हुने क्षेरको नतजकको जलर्ायु मापन के न्त्द्रको (जल िथा
मौसम तबज्ञान तर्भागको) िथयाौँक तर्श्ले षण गरी आयोजना क्षेरको िापक्रम, र्षाा आतद जस्िा जलर्ाय/ु मौसमका
तर्र्रणहरुको बारे मा चचाा गनाु पनेछ । जल िथा मौसम तबज्ञान तर्भागबाट साभार गररएको िथयाौँक अनसु चू ीमा सिंलग्न गनाु
पनेछ ।

33
 अगस्थर स्थानहरुको गववरण: यस खण्डमा आयोजना क्षेरमा रहेका पतहरो ग्रस्ि क्षेरहरु र तिनकोको सख्िं या, चेनेज र्ा
कोतडानेट अनसु ारको अर्तस्थति, पतहरो जानक
ु ो कारण, पतहरोको जोतखम आतद तर्र्रणको चचाा गरी तर्र्रणहरु िलको
िातलका अनसु ार देखाउनु पनेछ । िथयाौँकको तर्स्िृि तर्र्रण अनसु चू ीमा सिंलग्न गनाु पनेछ ।
तागलका: अगस्थर स्थानहरुको गववरण
गस.न.ं चे नेज पगहरोका आयामहरू स्थान कै गियत
लभिाई चौडाई उचाई
१
२
३
४

 वायु िुणस्तर: यस खण्डमा आयोजना क्षेरको र्ायु गणु स्िरको बारे मा चचाा गनाु पनेछ । र्ायु गणु स्िर मापन गदाा तर्शेष
गरी तप.यम.२.५, तप.यम. १० र टोटल सस्पेन्त्डेड पाटीकल्सको २४ घन्त्टाको िथयाौँक तदनु पनेछ । यी मानक हरुको
िथयाौँक तददाौँ सडक आयोजनाको लातग सडक खण्डको शरुु र अतन्त्िम तबन्त्द,ु र्स्िी भएको क्षेर, र्न क्षेर, औधोतगक क्षेर
(भएमा), क्रसर स्थापना िथा सिंचालन स्थल िथा अन्त्य धातमाक, साौँस्कृ तिक, ऐतिहातसक स्थल आतदको र पल ु
आयोजनाको लातग: पल ु बन्त्ने स्थानमा िथा प्र.प्र.क्षे.मा र्स्िी भएको क्षेर, र्न क्षेर, औधोतगक क्षेर (भएमा), क्रसर
स्थापना िथा सिंचालन स्थल िथा अन्त्य धातमाक, साौँस्कृ तिक, ऐतिहातसक स्थल आतदको र्ायु गणु स्िर तस्थतिको चचाा गनाु
पनेछ । कार्ान उत्सजान मापन गदाा इन्त्टर गर्मेंट प्यानल फर क्लाइमेटचेन्त्ज (आई.तप.तस.तस.) को तर्तध अर्लभबन गनाु
पनेछ । िथयाौँकको तर्स्िृि तर्र्रण अनसु चू ीमा सल िं ग्न गनाु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रको वायु िुणस्तरको अवस्था
गस.न.ं मापन िररएको स्थान गप.यम. गप.यम. टोटल सस्पेन्डेड कै गियत
१० २.५ पाटीकल्स
१ िस्ती िएको क्षेत्र चेनेज (कोन्डणनेट)
२ िन क्षेत्र चेनेज (कोन्डणनेट)
३ महत्िपर्ु ण स्थ न (िएम ) चेनेज (कोन्डणनेट)
४ क्रसर स्थ पन तथ सांच लन स्थल (िएम ) चेनेज (कोन्डणनेट)
५ औिोन्गक क्षेत्र (िएम ) चेनेज (कोन्डणनेट)
६ सडक खण्डको शरुु /अन्धतम न्बधदु चेनेज (कोन्डणनेट)
(कोन्डणनेट सांगसांगै ती स्थ नहरुको न म (िएम ) समेत न्दनु पनेछ)

 ध्वगनको िुणस्तर: यस खण्डमा आयोजना क्षेरको ध्र्तनको गणु स्िरको बारे मा चचाा गनाु पनेछ । सडक आयोजनाको
लातग सडक खण्डको शरुु र अतन्त्िम तबन्त्द,ु र्स्िी भएको क्षेर, र्न क्षेर, औधोतगक क्षेर (भएमा), क्रसर स्थापना िथा
सिंचालन स्थल िथा अन्त्य धातमाक, साौँस्कृ तिक, ऐतिहातसक स्थल आतदको र पल ु आयोजनाको लातग: पल ु बन्त्ने स्थानमा
िथा प्र.प्र.क्षे.मा र्स्िी भएको क्षेर, र्न क्षेर, औधोतगक क्षेर (भएमा), क्रसर स्थापना िथा सिंचालन स्थल िथा अन्त्य
धातमाक, साौँस्कृ तिक, ऐतिहातसक स्थल आतदको ध्र्तनको Leq (Equivalent Noise Level) तर्श्ले षण गरी चचाा गनाु
पनेछ । िथयाौँकको तर्स्िृि तर्र्रण अनसु चू ीमा सिंलग्न गनाु पनेछ ।

34
तागलका: आयोजना क्षेत्रको ध्वगनको िुणस्तरको अवस्था
गस.न.ं मापन िररएको स्थान ध्वगनको िुणस्तरको Leq (dBA) कै गियत
१ िस्ती िएको क्षेत्र चेनेज (कोन्डणनेट)
२ िन क्षेत्र चेनेज (कोन्डणनेट)
३ महत्िपर्ु ण स्थ न (िएम ) चेनेज (कोन्डणनेट)
४ क्रसर स्थ पन तथ सांच लन स्थल (िएम ) चेनेज (कोन्डणनेट)
५ औिोन्गक क्षेत्र (िएम ) चेनेज (कोन्डणनेट)
६ सडक खण्डको शरुु /अन्धतम न्बधदु चेनेज (कोन्डणनेट)
(कोन्डणनेट सांगसांगै ती स्थ नहरुको न म (िएम ) समेत न्दनु पनेछ)

 पानीको िुणस्तर: यस खण्डमा आयोजना क्षेरको पानीको गणु स्िरको बारे मा चचाा गनाु पनेछ । पानीको गणु स्िर मापन
गदाा आयोजना क्षेरका प्रमख ु खोलाहरुको र पल ु बन्त्ने खोलाको पानीको नमनु ा सक िं लन गरी िोतकएका मानक हरुको
तर्श्ले षण गरी चचाा गनाु पनेछ । तर्श्ले षण गरी प्राप्त पानीको गणु स्िर, रातरिय िथा अन्त्िराातरिय मापदण्डहरु सिंग िल
ु ना गनाु
पनेछ । िथयाौँकको तर्स्िृि तर्र्रण अनसु चू ीमा सिंलग्न गनाु पनेछ र यतद परामशादािाले कुनै मान्त्यिाप्राप्त प्रयोगशालामा
पानीको गणु स्िरको तर्श्ले षण गना तदएको हो भने त्यस प्रयोगशालाको प्रतिर्ेदन समेि अनसु चू ीमा सिंलग्न गनाु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रमा रहेका प्रमुख नदीमा पानीको िुणस्तरको अवस्था
गस.नं. पानीको िुणस्तर इकाई स्थान-१ स्थान-२ स्थान-३ स्थान-४ स्थान-५
१ रांग
२ न्बिन्ु तय सचु लन µS/cm
३ अन्म्लयपन (न्प.यच.)
४ टोटल सोन्लड्स mg/L
५ टोटल सस्पेधडेड सोन्लड्स mg/L
६ टन्बणडीटी mg/L
७ क्लोररन mg/L
८ फल म mg/L
९ न ईिेट-यन mg/L
१० टोटल ह डणनेस mg/L as CaCO3
११ कोन्लफमण
अधय

 सावयजगनक पूवायिार तथा सभपगत्तको गववरण: यस खण्डमा आयोजना क्षेरमा रहेका सार्ाजतनक पर्ू ााधार िथा
सार्ाजतनक सभपतत्तहरू जस्िै तबजल ु ीको पोल, टेतलफोनको पोल, चौिारा, धारा आतदको चचाा गरी तनभन बमोतजम पणू ा
तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रमा रहेका सावयजगनक सभपगत्तको गववरण
गस.न. सावयजगनक सभपगत्तहरू संख्या चे नेज कै गियत
१ न्बजल ु ीको पोल
२ स िणजन्नक ि र हरु
३ चौत र हरु
४ बस अड्ड हरू
५ न्िद्य लय/न्िश्वन्िद्य लय
35
 सडक सरु क्षाका सभपगत्तहरू: यस खण्डमा आयोजना क्षेरमा रहेका सडक सरु क्षाका सभपतत्तहरुको चचाा गरी तनभन
बमोतजम पणू ा तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रमा रहेका सडक सुरक्षाका सभपगत्तको गववरण
गस.न. सावयजगनक सभपगत्तहरू संख्या चे नेज कै गियत
१
२
३
४

 अन्य गववरणहरु (िएमा)

३.१२.२ जैगवक वातावरणीय अवस्था

 वनको गववरण: यस खण्डमा सडक आयोजनाको लातग प्रत्यक्ष प्रभार् क्षेरमा िथा पल ु आयोजनाको लातग अप्रत्यक्ष
क्षेरमा पाइने र्नहरुको प्रकार: रातरिय, सामदु ातयक, कबतु लयिी, धातमाक, तनजी आतदको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजम
तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रमा रहेका वनहरुको गववरण
गस.नं. वनको गकगसम वनको नाम चे नेज कै गियत
देगख सभम
१ स मदु न्यक
२ र न्रिय
३ न्नजी
४
५

 वनस्पगतको गववरण: यस सडक खण्डमा प्रभार् क्षेरमा पाइने तर्तभन्त्न तकतसमका र्नस्पतिको तर्स्िृि तर्र्रणको चचाा
गनाु पनेछ । सरिं तक्षि बनस्पतिहरुको सचू ीकरण गरे र ब्याख्या गनाु पनेछ । त्यसै गरी र्नस्पतिहरुको प्रकार, औषतधजन्त्य
र्नस्पति, गैर काष्ठ जन्त्य र्नस्पति (गै.का.ज.र्.) आतदको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रमा रहेका वनस्पगतको गववरण
गस.नं. वनस्पगतको गववरण संरगक्षत अवस्था कै गियत
नेपाली नाम वैज्ञागनक नाम ने.स. आई.यु.गस.न. सा.ई.गट.यस.
१
२
३
४
५

 वन्यजन्तुको गववरण: यस खण्डमा प्रभार् क्षेरमा पाइने तर्तभन्त्न तकतसमका र्न्त्यजन्त्िहु रु जलचर, उभयचर, सरीसृप,
अभयचर, स्िनधारीको तर्स्िृि तर्र्रणको चचाा गनाु पनेछ । सिंरतक्षि र्न्त्यजन्त्िहु रुको सचू ीकरण गरे र ब्याख्या गनाु पनेछ ।
तनभन िातलका बमोतजम जलचर, उभयचर, सरीसृप, अभयचर, स्िनधारीको तर्र्रण छुट्टाछुट्टै तदनु पनेछ ।

36
 तागलका: आयोजना क्षेत्रमा रहेका वन्यजन्तुहरूको गववरण
गस.न.ं वन्यजन्तुको गववरण सरं गक्षत अवस्था कै गियत
नेपाली नाम वैज्ञागनक नाम ने.स. आई.यु.गस.न. सा.ई.गट.यस.
१
२
३
४
५

 वन्यजन्तुको वासस्थान, गवचरण क्षेत्र र जैगवक माियको गववरण: यस खण्डमा प्रभार् क्षेरमा पाइने तर्तभन्त्न
तकतसमका र्न्त्यजन्त्िहु रु जलचर, उभयचर, सरीसृप, अभयचर, स्िनधारीको र्ासस्थान, तर्चरण क्षेर र जैतर्क मागा
(भएमा) को तर्र्रणको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: वन्यजन्तुको वासस्थान, गवचरण क्षेत्र र गहडडुल क्षेत्रको गववरण
गस.नं. वन क्षेत्रको नाम वन्यजन्तुको वासस्थान, गवचरण क्षेत्र र जैगवक कै गियत
माियको गववरण (चे नेज)
देगख सभम
१
२
३
४
५

 अन्य गववरणहरु (िएमा)

३.१२.३ आगथयक-सामागजक-सााँस्कृगतक वातावरण: यस खण्डमा सडक आयोजनाको लागी प्रत्यक्ष प्रभातर्ि क्षेरको
िथा पलु आयोजनाको लागी आयोजना स्थल नतजकै को र्स्िीको तर्र्रण तदनु पनेछ ।
 प्रिागवत क्षेत्रको घरिुरी र जनसंख्याको गववरण: यस खण्डमा प्रभातर्ि क्षेरमा रहेका घरधरु ीहरुको सिंख्या िथा िी
घरधरु ीहरुको शैतक्षक, आतथाक, सामातजक, साौँस्कृ तिक, धातमाक, जनसख्िं या आतद तर्र्रणको चचाा गरी तनभन बमोतजन
तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: प्रिागवत क्षेत्रको घरिुरी र जनसख्
ं याको गववरण:
गजल्ला (हरु) निरपागलका/िाउाँपागलका (हरु) घ.िु. मगहला पुरुष जभमा पररवारको आकार

जभमा

37
 आयोजना क्षेत्रमा जाती/जनजागतहरुको गववरण: यस खण्डमा प्रभातर्ि क्षेरमा रहेका जािी/जनजातिहरुको ब्याख्या
गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रमा जाती/जनजागतहरुको गववरण
गस.नं. जाती/जनजागतहरुको गववरण घ.िु. प्रगतशत

जभमा

 आयोजना क्षेत्रमा साक्षरताको गववरण: यस खण्डमा प्रभातर्ि क्षेरमा रहेका स्थानीय जनसिंख्याको साक्षरिाको
ब्याख्या गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रमा साक्षरताको गववरण
गस.न. साक्षरता जनसंख्या प्रगतशत
१
२
३
४
५
जभमा

 आयोजना क्षेत्रका स्थानीयको पेशा/व्यवसायको गववरण: यस खण्डमा प्रभातर्ि क्षेरमा रहेका स्थानीयहरुको
पेशा/व्यर्सायको व्याख्या गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना क्षेत्रका स्थानीयको पेशा/व्यवसायको गववरण
गस.नं. पेशा/व्यवसाय जनसंख्या प्रगतशत
१ कृ न्ष
२ ज न्गर
३ व्यिस य
४ बैदन्े शक रोजग र
५ अधय
जभमा

 प्रिागवत क्षेत्रमा खानेपानी तथा सरसिाईको अवस्था: यस खण्डमा प्रभातर्ि क्षेरमा रहेको खानेपानी िथा
सरसफाइको अर्स्थाको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: प्रिागवत क्षेत्रमा खानेपानी तथा सरसिाईको अवस्था
गस.न.ं खानेपानी तथा सरसिाईको अवस्था चे नेज कै गियत
१
२
३
जभमा

38
 प्रिागवत क्षेत्रका सघं /सस्थाहरु: यस खण्डमा प्रभातर्ि क्षेरमा रहेका सरकारी कायाालयहरु, गैर सरकारी सघिं /सस्थाहरु,
स्थानीय सिंघ/सस्थाहरु आतदको ब्याख्या गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: प्रिागवत क्षेत्रका संघसस्थाहरु
गस.नं. संघ/सस्थाहरु चे नेज गकगसम कै गियत
१
२
३
जभमा

 आयोजनाले अगिग्रहण िनयपु ने गनजी जग्िाको गववरण: यस खण्डमा आयोजनाले अतधग्रहण गनापु ने तनजी जग्गा,
जग्गाको तकतसम र त्यो जग्गाको स्र्ातमत्र् कस्को हो व्याख्या गरी तनभन बमोतजम तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजनाले अगिग्रहण िनयपु ने गनजी जग्िाको गववरण
चे नेज कै गियत
गस.नं. जग्िाको गकगसम स्वागमत्व
देगख सभम
१ खेत
२ ब री
३
४
जभमा

 प्रिागवत घरिुरी सभिन्िी गववरण: यस खण्डमा प्रत्यक्ष प्रभातर्ि क्षेरमा रहेका प्रभातर्ि घरधरु ीहरुमा गररएको घरधरु ी
सर्ेक्षणबाट प्राप्त तर्र्रणको आधारमा ब्याख्या गरी िी घरधरु ीहरुको सभपणू ा तर्र्रण तदनु पनेछ ।

39
 सावयजगनक सवालहरु: यस खण्डमा आयोजनाको आतथाक-सामातजक-साौँस्कृ तिक अध्ययन गने तसलतसलामा गररने
सार्ाजतनक सनु र्ु ाई, सामतु हक छलफल, िथा सरोकारर्ाला सिंघ, सिंस्था, व्यति िथा तर्षयगि कायाालयले तदएका
राय/सझु ार्हरुको आधारमा आयोजनासिंग सभबतन्त्धि रहेका सार्ाजतनक सर्ालहरुको तटपोट गरी तर्स्िृि रुपमा चचाा गनाु
पनेछ र िी सार्ाजतनक सर्ालहरुलाई र्ािार्रणीय व्यर्स्थापन कायायोजनामा सभबोधन गनाु पनेछ ।
तागलका: आयोजनाका सावयजगनक सवालहरु
गस.न.ं सावयजगनक सवालहरु कै गियत
१
२
३
४
५
६
७
८
९
१०
११
१२
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२०

40
 िागमयक, सााँस्कृगतक, ऐगतहागसक, पुरातागत्वक स्थलहरु: यस खण्डमा आयोजनाले प्रभातर्ि पाने तर्तभन्त्न
तकतसमका साौँस्कृ तिक स्थलहरु जस्िै: मतन्त्दर, चचा, तबहार, मतस्जद, ऐतिहातसक महत्र्का स्थानहरु,
मसानघाट/तचहानघारी, धातमाक महत्र्का स्थानहरु, परु ािातत्र्क महत्र्का स्थानहरु, पयाटकीय स्थलहरु, मेला/जारा लाग्ने
स्थानहरु आतदको िथा आयोजना क्षेरमा प्रचतलि तर्तभन्त्न चाडर्ाडहरुको तर्स्िृि रुपमा व्याख्या गरी तनभन बमोतजन
तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तागलका: आयोजना स्थलका िागमयक, सााँस्कृगतक, ऐगतहागसक, पुरातागत्वक स्थलहरु
गस.न.ं चे नेज/कोगडयनेट नाम ममय र मान्यता कै गियत
िागमयक स्थल
१ न्शि मन्धदर
२ चचण
३ मन्स्जद
४ न्बह र
५
सााँस्कृगतक, ऐगतहागसक, पुरातागत्वक स्थलहरु
१
२
३
४
मसानघाट/गचहानघारी
१
२
३
४
५
मेला लाग्ने ठाउाँ/पययटकीय स्थल
१
२
३
४
अन्य महत्वपूणय स्थलहरु
१
२
३
४
५

 अन्य गववरणहरु (िएमा)

41
३.११ प्रगतवेदन तयार िदाय गवचार िनयु पने नीगत, ऐन, गनयम, गनदेगशका तथा अन्तरायगरिय सगन्ि सभझौता: (नय ाँ
प न ब ट शरुु गने) प्रतिर्ेदन ियार गदाा आयोजना सिंग आकतषाि हुने सभपणू ा काननु हरुको पणू ा रुपमा ब्याख्या गनाु पनेछ ।
१) नेपालको सगभविान
२) नीगत तथा योजना
 पन्त्रौं योजना (२०७६/७७-२०८०/८१)
 रातरिय र्न नीति, २०७५
 रातरिय र्ािार्रण नीति, २०७६
 रातरिय जलर्ायु पररर्िान नीति, २०७६
 रणनीतिक सडक सिंजालमा र्ािार्रणीय मल्ू यािंकन, २०५९, (सडक तर्भागको नीतिगि दस्िार्ेज)
 रातरिय यािायाि नीति, २०५८
 पनु स्थाापना िथा पनु र्ाास नीति, २०७१
 रातरिय तसमसार नीति, २०५९
३) ऐन तथा गनयमहरु
 र्ािार्रण सरिं क्षण ऐन, २०७६
 र्ािार्रण सिंरक्षण तनयमार्ली, २०७७
 र्न ऐन, २०७६
 र्न तनयमार्ली, २०५१
 स्थानीय सरकार सिंचालन ऐन, २०७४
 स्थानीय सरकार सच िं ालन तनयमार्ली, २०७५
 भमू ी सभबन्त्धी ऐन, २०२१
 जग्गा प्रातप्त ऐन, २०३४
 श्रम ऐन, २०७४
 श्रम तनयमार्ली, २०७५
 बाल श्रम (तनषेध र तनयतमि गने) ऐन, २०५६
 बाल श्रम (तनषेध र तनयतमि गने) तनयमार्ली, २०६२
 फोहोरमैला व्यर्स्थापन ऐन, २०६८
 फोहोरमैला व्यर्स्थापन तनयमार्ली, २०७०
 जलश्रोि ऐन, २०४९
 जलश्रोि तनयमार्ली, २०५०
 सार्ाजतनक सडक ऐन, २०३१
 सार्ाजतनक सडक तनयमार्ली, २०३३
 तबरुर्ा सरिं क्षण ऐन, २०६४
 तबरुर्ा सिंरक्षण तनयमार्ली, २०६६
 प्रातचन स्मारक सिंरक्षण ऐन, २०१३
 प्रातचन स्मारक सिंरक्षण तनयमार्ली, २०४६
 रातरिय प्रकृ ति सिंरक्षण कोष ऐन, २०३९
 रातरिय प्रकृ ति सरिं क्षण कोष तनयमार्ली, २०४१
 भू िथा जलाधार सरिं क्षण ऐन, २०३९

42
  भू िथा जलाधार सरिं क्षण तनयमार्ली, २०४२
 सिंकटापन्त्न र्न्त्यजन्त्िु िथा र्नस्पतिको अन्त्िराातरिय व्यापार तनयमन िथा तनयन्त्रण ऐन, २०७४
 सक िं टापन्त्न र्न्त्यजन्त्िु िथा र्नस्पतिको अन्त्िराातरिय व्यापार तनयमन िथा तनयन्त्रण तनयमार्ली, २०७५
 अपािंगिा भएका व्यतिको अतधकार सभबन्त्धी ऐन, २०७४
४) काययगवगि /गनदेगशका
 रातरिय र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५०
 र्न क्षेरका लातग र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५१
 कृ तष क्षेरका लातग र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५१
 सडक क्षेरका लातग र्ािार्रणीय प्रभार् मल्ू यािंकन तनदेतशका, २०५७
 सामदु ातयक र्न तनदेतशका, २०५८
 सामदु ातयक र्न सचू ीकरण तनदेतशका, २०६२
 र्न पैदार्ार (काठ/दाउरा) सिंकलन िथा तबक्रीतर्िरण तनदेतशका, २०५७
 सरकारी रुखहरु हटाउने कायातर्तध, २०७१
 सार्ाजतनक सडक व्यर्स्थापन र जग्गा प्रातप्त तनदेतशका, २०५९
 र्ािार्रणीय र सामातजक व्यर्स्थापन रुपरे खा, २०७० (सडक तर्भाग)
 सडक क्षेरका भू प्रातर्तध क समस्याहरु, २०६६ (सडक तर्भाग)
 सडकक्षेरमा बायोइतन्त्जतनयररन्त्ग सभर्तन्त्ध हािेपतु स्िका, २०५६ (सडक तर्भाग)
 रातरिय प्राथतमकिा प्राप्त योजनाको लातग रातरिय र्न क्षेर प्रयोग गने सभबन्त्धी मापदण्ड सतहिको कायातर्तध, २०७६
 अपािंगिा भएका व्यतिहरुको लातग पहुचौँ यि ु भौतिक सरिं चना िथा सिंचार सेर्ा तनदेतशका, २०६९
५) मापदण्डहरु
 र्ायक ु ो गणु स्िर सभबन्त्धी रातरिय मापदण्ड, २०६९
 रातरिय खानेपानी गणु स्िर मापदण्ड २०६२
 सर्ारी साधनहरु बाट हुने उत्सजान सभबन्त्धी मापदण्ड, २०६९
 तडजेल जेनरे े टरबाट हुने उत्सजान सभबन्त्धी रातरिय मापदण्ड, २०६९
 रातरिय सडक मापदण्ड, २०७०
 रातरिय पल ु मापदण्ड, २०६७
६) अन्तरायगरिय सन्िीहरु:
 जैतर्क तबतबधिा सभबन्त्धी अन्त्िराातरिय महासतन्त्ध, १९९२ (सन)
 सिंकटापन्त्न र्न्त्यजन्त्िु िथा र्नस्पतिको अन्त्िराातरिय व्यापार तनयमन िथा तनयन्त्रण (स.िं र्.र्.अ.व्या.तन.तन.) सभबन्त्धी
अन्त्िराातरिय (साइतटस) महासतन्त्ध, १९७३ (सन)
(ह लस लै ल गु गररएक आकन्षणत हुने सम्पर्ू ण नीन्त तथ योजन हरु, ऐन र न्नयम िलीहरु, क यणन्िन्ि/न्नदेन्शक हरु, म पदण्डहरु
तथ अधतर णन्रिय सधिी/अन्िसधिीहरुम िएक प्र िि नहरु ब्य ख्य गनणु पनेछ ।)

43
४. प्रस्ताव कायायन्वयन िदाय वातावरणमा पने खास प्रिाव: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा प्रारतभभक
र्ािार्रणीय परीक्षण गने तसलतसलामा पतहचान िथा आक िं लन गररएका, आयोजना के तन्त्द्रि स्थान तर्तशष्ट, र्ािार्रणीय िथा
सामातजक प्रभार्हरुको तर्स्िृि रुपमा तर्श्ले षण गरी ब्याख्या गनाु पनेछ ।
४.१ सकारात्मक प्रिावहरु
 रोजगारीको अर्सर,
 नयाौँ कामबाट आयआजानका अर्सर,
 स्थानीयको प्रातर्तधक शीप बढ्ने,
 याराखचा िथा आर्ागमनको समय घट्ने,
 लैंतगक जागरण, चेिना िथा सशिीकरण,
 खाद्य सरु क्षामा बढोत्तरी,
 जग्गाको मल्ु यमा र्ृति,

अन्त्य ।
४.२ नकारात्मक प्रिावहरु
४.२.१ िौगतक वातावरण
जनमााणपूवाको चरणका सवालहरु
 खानी क्षेर सिंचालन, क्रसर सिंचालन स्थल, कामदार तशतर्र, उत्खनन क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने
क्षेर, तबग्रन व्यर्स्थापन क्षेर, आतदका लातग सभबतन्त्धि सरोकारर्ालाहरुबाट पर्ु ा सहमति र स्र्ीकृ ति तलने
 सार्ाजतनक सभपतत्तहरुको व्यर्स्थापनका प्रभार्हरु,
 अन्त्य ।
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 भू उपयोग पररर्िान,
 उत्पादनशील(उबारशति राम्रो भएको) मातथल्लो भागको माटो गभु ने ,
 भक्ष
ू य िथा पतहरो ,
 खानी क्षेर, क्रसर सिंचालन स्थल, कामदार तशतर्र, उत्खनन क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने क्षेर, तबग्रन
व्यर्स्थापन क्षेर, आतदको स्थापना िथा सिंचालन,
 फोहोरमैला तनरकाशन िथा व्यर्स्थापन,
 तबग्रन व्यर्स्थापनको जोतखम,
 जल प्रर्ाह तबचलन (पल
ु आयोजनाको समेि),
 भतू मगि जल प्रभार् तबचलन,
 जल प्रदषु ण,
 माटो प्रदषु ण,
 खानी िथा तबग्रन स्थल सिंचालन बाट उत्सजान हुने प्रभार्हरु,
 र्ायु प्रदषु ण,

44
 ध्र्तन प्रदषु ण,
 ठुला मेतशन सचिं ालानबाट हुने कभपन,
 तर्रफोटन तक्रयाकलाप िथा चट्टान कटानबाट हुने प्रभार्,
 अलकराको प्रयोग बाट उत्सजान हुने प्रभार्,
 पेशागि स्र्ास्थय र सरु क्षा,
 अन्त्य ।
सच
ं ालन चरणका प्रभावहरु
 भक्षू य िथा पतहरो,
 खानी क्षेर, क्रसर सिंचालन स्थल, कामदार तशतर्र, उत्खनन क्षेर, अलकरा ििाउने क्षेर, तनमााण सामग्री थपु ाने क्षेर, तबग्रन
व्यर्स्थापन क्षेर, आतदको सरसफाई िथा पनु स्थाापना,
 जल प्रदषु ण,
 माटो प्रदषु ण,
 र्ायु प्रदषु ण,
 ध्र्तन प्रदषु ण,
 सडक नालीमा जल प्रर्ाह तबचलन,
 अन्त्य ।
४.२.२ रासायगनक वातावरण
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 रासायतनक सामग्री र इन्त्धनको भण्डारण िथा प्रयोग गदााका जोतखमहरू,
 अलकरा ििाउने िथा प्रयोग गदााका जोतखमहरू,
 अन्त्य ।
४.२.३. जैगवक वातावरण
जनमााणपूवाको चरणका सवालहरु
 र्न क्षेरको जग्गा भोगातधकार तलने, रुख कटानका लातग पर्ू ास्र्ीकृ ति तलने िथा तडतभजन र्न कायाालय, र्न उपभोिा
समहू हरु आतद सगिं समन्त्र्य गने सर्ालहरु,
 अन्त्य ।
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 र्न क्षेर को नोक्सान ( बनको क्षेर, रुख/तबरुर्ाहरुको कटानगनाु पने सिंख्या आतद),
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो र्ासस्थान खण्डीकरण,
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो तर्चरण क्षेरको नोक्सान िथा तहडडुलमा अर्रोध,
 कामदारहरुले र्न पैदार्ारको अव्यर्तस्थि प्रयोग,
 र्न डढेलो,
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो चोरी तनकासी,

45
 जलचर र उभयचरको जीर्न प्रणालीमा प्रभार् (तर्षेश गरी पल
ु आयोजनाका लातग),
 सरिं तक्षि प्रजातिहरुको नोक्सानी,
 अन्त्य ।
संचालन चरणका प्रभावहरु
 र्न पैदार्ार सिंकलनमा दबार्,
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो चोरी तनकासीको सभभार्ना,
 र्न्त्यजन्त्िक
ु ो तर्चरणमा प्रभार्/र्न्त्यजन्त्िु दघु ाटनामा पना सक्ने,
 जलीय जीर्न प्रणालीमा प्रभार्,
 र्न डढेलो,
 अन्त्य ।
४.२.४. आगथयक-सामागजक-सााँस्कृगतक वातावरण
जनमााणपवू ाको चरणका सवालहरु
 कृ तष उत्पादनमा नोक्सानी ( मौजदु ा बातल, फलफुल िथा स-ु काठ रुखहरु)
 तनजी जग्गा िथा सिंरचनाहरु अतधग्रहणका सर्ालहरु,
 सरकारी िथा सामदु ातयक/गठु ी जग्गा अतधग्रहणका सर्ालहरु,
 मतन्त्दर, चचा, तबहार, मतस्जद, ऐतिहातसक महत्र्का स्थानहरु, मसानघाट/तचहानघारी, धातमाक महत्र्का स्थानहरु,
परु ािातत्र्क महत्र्का स्थानहरु, मेला/जारा लाग्ने स्थानहरु आतदका सर्ालहरु,
 आतदर्ासी जनजािी, जोतखमयि
ु समदु ाय, सीमान्त्िकृ ि समहू , दतलि आतद समहू का सर्ालहरु
 अन्त्य ।
जनमााण चरणका प्रभावहरु
 सरकारी, सामदु ातयक, गठु ी िथा तनजी जग्गा नष्ट हुने,
 सरकारी, सामदु ातयक, गठु ी िथा तनजी सरिं चनाहरु नष्ट हुने,
 मौजदु ा र्ाली िथा उत्पादनशील जग्गा नष्ट हुने,
 जीतर्कोपाजान िथा श्रोि गभु ने सभभार्ना,
 स्थानीयर्ासीको स्र्ास्थयमा प्रभार्,
 कामदारहरुको पेशागि स्र्ास्थय र सरु क्षामा समस्या उत्पन्त्न हुने,
 आगन्त्िक
ु (कामदार) समदु ाय र रै थाने समदु ायको कलह र झगडा हुने,
 आतदर्ासी जनजािी, जोतखमयि
ु समदु ाय, सीमान्त्िकृ ि समहू , दतलि आतद समहू मा हुने प्रभार्
 लैंतगक असमानिा,
 सडक सरु क्षा,
 मतन्त्दर, चचा, तबहार, मतस्जद आतदमा हुने हानी नोक्सानी,

46
 ऐतिहातसक महत्र्का स्थानहरु, धातमाक महत्र्का स्थानहरु, पयाटकीय स्थलहरु िथा परु ािातत्र्क महत्र्का स्थानहरुमा हुने
प्रभार्,
 मेला/जारा लाग्ने स्थानहरु, मसानघाट/तचहानघारी आतदमा हुने प्रभार्हरु,
 भ-ू दृश्यको सौन्त्दयामा प्रभार्,
 अन्त्य ।
सच
ं ालन चरणका प्रभावहरु
 सडक क्षेरातधकारको अतिक्रमण,
 पेशा व्यर्साय तर्स्थापन,
 सडक क्षेरातधकारमा अव्यर्तस्थि र्स्िी तर्कास,
 सडक सरु क्षा,
 परभपरागि मल्ू य र मान्त्यिामा प्रभार्,
 अन्त्य ।
(परीक्षर्को न्सलन्सल म पन्हच न गररएक तथ आक ां लन गरे क प्रि िहरुको मल्ू य क
ां न गरी न्नम्न बमोन्जम सक्ष
ां ेपम ख क
प्रस्ततु गनणु पनेछ ।)
तागलका: प्रिाव मूल्यांकन खाकाको सक्षं ेप
गस.न.ं वातावरणीय प्रिावहरु प्रकार पररमाण सीमा अवगि जभमा जोड महत्व
िौगतक वातावरण

जैगवक वातावरण

आगथयक-सामागजक-सााँस्कृगतक वातावरण

(सरलीकरर्: प्रक र-Nature, पररम र्-Magnitude, हद-Extent, अिन्ि-Duration, महत्ि-Significance)

५. प्रस्ताव कायायन्वयनका गवकल्प: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा प्रस्िार् कायाान्त्र्यन गदाा र्ािार्रणीय प्रभार्
न्त्यनू हुने गरी तर्तभन्त्न तर्कल्पहरुको तर्श्ले षण गरी उत्तम तर्कल्प प्रस्ििु गनाु पनेछ । प्रस्िार् कायाान्त्र्यनका तर्तभन्त्न
तर्कल्पहरु हुन सक्छन र िी तर्कल्पहरुको तनभन बमोतजम प्रस्ििु गनाु पनेछ ।
(१) तडजाइनको तर्कल्प
(२) आयोजना स्थलको तर्कल्प
(३) प्रतर्तध र सिंचालन तर्तध, समय िातलका, प्रयोग हुने कच्चा पदाथा आतदको तर्कल्प
(४) अन्त्य कुराहरु
६. वातावरणीय व्यवस्थापन कायययोजनाको खाका: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा प्रस्िार् कायाान्त्र्यनका
र्ािार्रणीय प्रभार्हरु तर्श्ले षण गररसके पतछ सकारात्मक प्रभार्हरु बढोत्तरी र नकारात्मक प्रभार्हरु न्त्यनू ीकरण गनाका लातग
के कस्िा उपायहरु अपनाउने हो, िी उपायहरुको तर्स्िृि ब्याख्या सतहि र्ािार्रणीय ब्यास्थापन कायायोजना र कायायोजना
कायाान्त्र्यनका लातग आर्श्यक सिंरचनागिको खाका तदनु पनेछ ।

47
 तागलका: सकारात्मक प्रिावहरु िढोत्तरीका उपायहरु
गस.नं. गक्रयाकलापहरु प्रिावहरु िढोत्तरीका उपायहरु उपायहरु कायायन्वयनको लागि सरं चनाित गजभमेवारी कै गियत
उपायहरु कायायन्वयनको स्थान लाग्ने अनुमागनत िजेट (ने.रु.) कायायन्वयन पययवेक्षण
गनमायण पूवयको चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

गनमायण चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

संचालन चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्))

तागलका: नकारात्मक प्रिावहरु न्यूनीकरणका उपायहरु

गस.नं. गक्रयाकलापहरु प्रिावहरु न्यूनीकरणका उपायहरु उपायहरु कायायन्वयनको लागि संरचनाित गजभमेवारी कै गियत
उपायहरु कायायन्वयनको स्थान लाग्ने अनुमागनत िजेट (ने.रु.) कायायन्वयन पययवेक्षण
गनमायण पूवयको चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

गनमायण चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

सच
ं ालन चरणका (िौन्तक, जैन्िक, आन्थणक-स म न्जक-स ाँस्कृ न्तक ि त िरर्)

तागलका: सकारात्मक प्रिावहरु िढोत्तरी र नकारात्मक प्रिावहरु न्यूनीकरणका उपायहरुलागि लाग्ने जभमा िजेटको संक्षेप
गस.नं. खचय िररने गक्रयाकलापहरु अनुमागनत िजेट (ने.रु.) कै गियत

(यस खण्डम , ि त िरर्ीय ब्य स्थ पन क यणयोजन क य णधियनक ल न्ग आिश्यक न्नक यगत सांरचन गतको ख क समेत न्दनु पनेछ ।

48
७. प्रस्तावको कायायन्वयन िदाय अनुिमन िनयु पने गवषय: (नय ाँ प न ब ट शरुु गने) यस खण्डमा प्रस्िार् कायाान्त्र्यन गदाा
तनमााण पर्ू ाको चरण, तनमााणको चरण िथा सिंचालनको चरणमा गनापु ने र्ािार्रणीय अनगु मनका बारे मा स्पस्ट रुपमा खल ु ाउनु
पनेछ । प्रा.र्ा.प.प्रतिर्ेदनमा आयोजना के तन्त्द्रि र स्थान तर्तशष्ट तर्तभन्त्न प्रकारका अनगु मन र अनगु मनका सचू कहरुको
व्याख्या सतहि र्ािार्रणीय अनगु मन योजना र योजना कायाान्त्र्यनका लातग आर्श्यक सिंरचनागि खाका तदनु पनेछ ।
७.१ आिारिूत अनुिमन: यस खण्डमा आधारभिू अनगु मनको लातग आर्श्यक आयोजना के तन्त्द्रि िथा स्थान तर्शेष
अनगु मन सचु ाकिंकहरु, समय, बजेट िथा अन्त्य कुराहरुको ब्याख्या गनाु पनेछ ।
७.२ गनयमपालन अनुिमन: यस खण्डमा, तनयमपालन अनगु मनको लातग आर्श्यक आयोजना के तन्त्द्रि िथा स्थान तर्शेष
अनगु मन सचु ाकिंकहरु, समय, बजेट िथा अन्त्य कुराहरुको ब्याख्या गनाु पनेछ ।
७.३ प्रिाव अनुिमन: यस खण्डमा, प्रभार् अनगु मनको लातग आर्श्यक आयोजना के तन्त्द्रि िथा स्थान तर्शेष अनगु मन
सचु ाकिंकहरु, समय, बजेट िथा अन्त्य कुराहरुको ब्याख्या गनाु पनेछ ।
(सक्ष
ां ेपम यी न्तनिटै अनगु मनसांग सम्बन्धित कुर हरुल ई न्नम्न बमोन्जमको त न्लक म प्रस्ततु गनणु पनेछ ।)
तागलका: अनुिमन तागलका
गस.नं. वातावरणीय प्रिाव अनिु मनका सच ू कहरु अनिु मनका गवगिहरु अनिु मन िने गनकाय िजेट (ने.रु.)
आिारिूत अनुिमन (सबै चरर् र ि त िरर्)

गनयमपालन अनुिमन (सबै चरर् र ि त िरर्)

प्रिाव अनुिमन (सबै चरर् र ि त िरर्)

जभमा

७.४ अनुिमनको गनकायित संरचना: यस खण्डमा प्रभार् अनगु मनको लातग तनकायगि सिंरचनाको ब्याख्या सतहि खाका
तदनु पनेछ ।

८. गनरकषय : र्ािार्रणीय अध्ययनबाट प्राप्त कुराहरुलाई तर्श्ले षण गदै, आयोजनाको उद्देश्य िथा प्रा.र्ा.प. को उद्देश्य प्रातप्तको
लातग अध्ययनले औल्िं याएका उपायहरुको तर्श्ले षण गरी र्ािार्रणीय तहसाबले आयोजना कायाान्त्र्यनका लातग उतचि हुने
नहुने तर्षय; िथा प्रा.र्ा.प. प्रयाप्त छ/छै न समेिको तनक्यौल गरी तनरकषा तदनु पनेछ ।

49
सन्दिय सामाग्रीहरु: सन्त्दभा सामाग्रीहरु को लेखन अनसु चू ी ८ मा तदए बमोतजम गनाु पनेछ ।
अनुसूचीहरु: प्रा.र्ा.प.प्रतिर्ेदनको अनसु चू ीमा आर्श्यकिा अनसु ार तनभन सामग्रीहरु तदनु पनेछ ।
 स्र्ीकृ ि कायासचू ीको पर िथा स्र्ीकृ ि कायासचू ी प्रतिर्ेदन
 सडक पिंति स्पस्ट खलु ेको ए ३ साईजमा रिंतगन टोपो नक्शा र गगू ल नक्शा (पलु आयोजनाको आयोजना स्थल
स्पस्ट देतखने रिंतगन टोपो नक्शा र गगू ल नक्शा)- प्रन्तिेदन न्ित्र र ख्द िद्द देन्खएम
 र्ायु गणु स्िर, पानीको गणु स्िर, ध्र्तनको गणु स्िरको िथयाौँक
 सचू ना टाौँस मचु ल्ु का, प्रकाशन गरे को सार्ाजतनक सचू ना, स्थानीय िह िथा तर्षयगि कायाालयको तसफाररश पर,
सार्जतनक सनु र्ु ाइको िथा स्थानीयर्ासी सगिं को छलफलका तटपोटहरु आतद (अनसु चू ी ३)
 क्षतिपतू िा र्ृक्षारोपण योजना (क्ष.र्ृ.यो.)
 प्रभातर्ि स्थानीय पर्ू ााधार िथा सार्ाजतनक सभपतत्तको तर्र्रण
 रुख तबरुर्ा िथा र्न्त्यजन्त्िक
ु ो बैज्ञातनक नाम सतहिको सचू ी, बैज्ञातनक तर्श्ले षण िथा आतथाक तर्श्ले षण
 घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्ली र चेकतलस्ट (िरे को)
 स्थलगि अध्ययन/अर्लोकन गदाा तलईएको (सबै कुरा प्रतितनतधत्र् गने ) फोटोहरु (एक पेजम ४ िट रांन्गन
फोटोहरु र खेर क्य प्सन न्दने)
 अन्त्य आर्श्यक (के ही रहेमा)

50
सन्दिय सामाग्रीहरु:
स.तर्. (२०५७): “पोजलसी डकुमेन्ट, इन्भईरोमेन्टल एसेस्मेन्ट इन रोड़ सेक्टर अफ नेपाल”, भ-ू र्ािार्रण शाखा,
सडक तर्भाग, भौतिक पर्ू ााधार िथा तनमााण मन्त्रालय, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
स.तर्. (२०५९): “ररफरे न्स म्र्ानुअल फर रोड़ साइड बार्ो-इजन्िजनर्ररंग”, सडक तर्भाग, भौतिक पर्ू ााधार िथा तनमााण
मन्त्रालय, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
स.तर्. (२०६०): “ररफरे न्स म्र्ानुअल फर इन्भईरोमेन्टल एडं सोजसएल र्ेस्पेक्ट अफ इन्टीग्रेटेड रोड़ डेलोप्मेन्ट”,
सडक तर्भाग, भौतिक पर्ू ााधार िथा तनमााण मन्त्रालय, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
सिं.मा.स्था.तर्.म. (२०७०): “इन्भईरोमेन्टल इक्िाजमनेसन ररसोसा बुक”, सिंतघय मातमला िथा स्थानीय तर्कास मन्त्रालय,
नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
स.तर्. (२०७०): “इन्भईरोमेन्टल एडं सोजसएल म्र्ानेिमेन्ट फ्रेमवका ”, सडक तर्भाग, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक
शाखा, भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
ने.स. (२०७६): “वातावरण सरं क्षण ऐन”, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
ने.स. (२०७७): “वातावरण सरं क्षण जनर्मावली” , नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
ने.स. (२०५०): “राजरिर् वातावरणीर् प्रभाव मूलर्ांकन जनर्देजशका”, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
स्था.तर्.म. (२०५५): “इन्भईरोमेन्टल गाइड फर इस्मल रुरल प्रोिेक्टस इन्फ्राइस्टकचर”, स्थानीय तर्कास मन्त्रालय र
आई.य.ु तस.यन.को सहकाया, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
र्.भ.ू सिं.म. (२०५५): “मास्टर प्लान फर फोररस्िी सेक्टर: फोरे स्ट ररसोसा इन्फमेसन, इस्टाटस एडं डेभेलोप्मेन्ट
प्लान”, र्न िथा भ-ू सरिं क्षण मन्त्रालय, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
स्था.तर्.म. (२०५५): “एप्रोच फर डेलोप्मेन्ट अफ अजग्रकलचर एडं रुरल रोड्स”, स्थानीय तर्कास मन्त्रालय, नेपाल
सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
स.तर्. (२०७०): “इस्टाजटकस अफ इस्टािे जिक रोड़ नेटवका ”, सडक तर्भाग, भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय,
नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल ।
स.तर्. (२०७६): “िेसु जबिनस प्लान १०१९-२०२१”, सडक तर्भाग, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा, भौतिक
पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय, नेपाल सरकार, काठमाडौौँ, नेपाल । (अप्रक न्शत)
र्ेबसाइट : www.mopit.gov.np
www.mofe.gov.np
www.dor.gov.np

51
अनस
ु च
ू ी १: घरिरु ी सवेक्षण प्रश्नावलीको ढााँचा
.....................................सडक/पुल आयोजनाको
प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणको लातग प्रत्यक्ष्य प्रभातर्ि घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्ली (नमनु ा)
१. सामान्य जानकारी:
क) सर्ेक्षण गररएको गाउौँ पातलका/नगरपातलकाको नाम:.....................................................
ख) र्डा निं:.......................... गाउौँ :..........................घर नभबर:......................................
ग) घरमल ु ीको नाम, थर:..............................................................................................
घ) पररर्ारमा बस्ने सदस्यको सख्िं या:........................ अ) मतहला:...............आ) परुु ष:...............
ङ) पररर्ारमा बस्ने सदस्यहरुको तर्र्रण:
तस.निं. नाम पररर्ारको मल ु ीसिंगको नािा तलङ्ग उमेर तशक्षा पेशा
१
२
३
४
५

अ) बोल्ने ि ष : आ) िमण:
इ) प्रमख
ु ि न्मणक पिणहरु: ई) ि न्मणक तथ स ाँस्कृ न्तक ठ उाँ हरु:
च) घर जग्गा भएको/नभएको :
१) घर र जग्गा दर्ु ै भएको ३) घरमार भएको:
२) जग्गा भएको (प्रकार) ४) घरजग्गा के तह नभएको:
घर भएमा: कस्िो प्रकारको घर हो खल
ु ाउने:.......................................................
जग्गा भएमा:..................
जग्गाको प्रकार क्षेरफल (रोपनी) तसौँचाई सतु बधा भएको/नभएको आफै ले गरे को अरुलाई कमाउन तदएको कै तफयि
खेि
बारी
पाखो
अन्त्य

छ) पशपु िंक्षी पालन गने गोठ/खोर आतद भए/नभएको; (भएमा प्रकार खल ु ाउने):.............................
ज) घरमा शौचालयको व्यर्स्िा छ/छै न (भएमा प्रकार खल ु ाउने):................................................
झ) खाना पकाउने चल ु ोको प्रकार:.....................................................................................
ञ) खान पकाउनको प्रयोग गना इन्त्धनको प्रकार:...................................................................
ट) इन्त्धनको श्रोि.......................................
ठ) तपउने पानीको श्रोि:...............................

52
ड) स्थानीय सेर्ा/सतु र्धाहरु:
तस.निं. सतु र्धाको तकतसम पग्ु न लाग्ने समय कै तफयि
१ गा.पा./न.पा के न्त्द्र/र्डा कायाालय
२ तर्द्यालय
३ स्र्ास्थय के न्त्द्र
४ कृ तष कायाालय
५ तबद्यिु कायाालय
६ बैंक
७ सहकारी सिंस्था
८ हाट बजार
९ गैर सरकारी सिंस्था
१० बस अड्डा
११ अन्त्य

ढ) अन्त्य कुराहरु:.................................................................

२. पशुपंक्षी सवेक्षण:
क) पशुपंक्षीको जववरण
१. पशपु क्ष
िं ी पालन गनाु हुन्त्छ? क) गछौं ख) गदैनौ (यतद गने भए)
२. पशपु िंक्षी पालन घरयासी प्रयोजनको लातग पाल्नु हुन्त्छ तक बेच्ने गनाु हुन्त्छ?
क) घरमा प्रयोजनको लातग ख) बेच्नको लातग ग) दर्ु ै
तस.निं. तर्र्रण जाि कै तफयि
१
२
३
४
५
३) अन्त्य:....................................................................................

३. खाद्यान्न तथा निदेिाली

क) खाद्यान्न तथा नगर्देबालीको जववरण
१. खाद्यान्त्न िथा नगदेबाली गनाु हुन्त्छ? क) गछौं ख) गदैनौ (यतद गने भए)
२. खाद्यान्त्न िथा नगदेबाली खानको लातग उत्पादन हुन्त्छ तक बेच्ने गनाु हुन्त्छ?
क) घरमा खानको लातग ख) बेच्नको लातग ग) दर्ु ै

53
 खाद्यान्त्न िथा लगाउने औसि तबतक्र गने भए तबतक्र गने बजार रासायतनक मलको
तस.निं. नगदेबाली महीना उत्पादन पररणाम प्रयोग छ तक छै न
१ धान
२ मकै
३ कोदो
४ गहुौँ
५ िोरी
६ अन्त्य

३) अन्त्य:....................................................................................
ख) तरकारी खेती:
१. िरकारी खेिी गनाु हुन्त्छ? क) गछौं ख) गदैनौ (यतद गने भए)
२. िरकारी घर खानको लातग उत्पादन हुन्त्छ तक बेच्ने गनाु हुन्त्छ?
क) घरमा खानको लातग ख) बेच्नको लातग ग) दर्ु ै
तस.निं. िरकारीको नाम लगाउने औसि तबतक्र गने भए तबतक्र गने बजार समस्याहरु
महीना उत्पादन पररणाम
१
२
३
४
५

३) अन्त्य:....................................................................................
ग) फलफूल खेती
१. फलफूल खेिी गनाु हुन्त्छ? क) गछौं ख) गदैनौ (यतद गने भए)
२. फलफूल घर खानको लातग उत्पादन हुन्त्छ तक बेच्ने गनाु हुन्त्छ?
क) घरमा खानको लातग ख) बेच्नको लातग ग) दर्ु ै

तस.निं. फलफूलको नाम बोट सिंख्या औसि तबतक्र गने बजार तबतक्र गने भए कै तफयि
उत्पादन पररणाम
१
२
३
४
५

३. अन्त्य:.....................................................

54
४. रोजिारी सभिन्िी गववरण:
क) िपाइको पररर्ारको हालको रोजगारीको अर्स्था के छ?
तस.निं. नाम ज्यालादारी अन्त्य रोजगारी कै तफयि
कृ तष गैर कृ तष स्र्यिं बेरोजगार
१
२
३
४

ख) िपाइको पररर्ारका सदस्यहरुले आतहले सभम कुनै प्रकारको शीपमल ू क िातलम तलएका छन?्
१) छन् २) छै नन् (यन्द छन् िने)
कस्िो/कुन प्रकारको िातलम हो खल ु ाउनहु ोस:् .......................................................................
ग) िपाइको घर पररर्ारका सदस्यहरु कुनै शीपमल ू क रोजगारीमा सिंलग्न छन?्
१) सिंलग्न छन् २छै नन् (यन्द िएम )
कुन प्रकारको शीपमल ू क रोजगारीमा सिंलग्न छन?्
क) प्लभबर ख) कापेन्त्टर ग) टेतक्नतसयन (मेकातनकल, इलेतक्ितसयन, इलेतक्िकल अन्त्य)
घ) तक्लनर ङ) ड्राइभर च) इक्यपु मेन्त्ट अपरे टर
छ) साधारण मजदरु ी ञ) अन्त्य
५. आयोजना क्षेत्रमा वन जंिलको गववरण
क) र्न जिंगलको प्रकार ...................................................................
ख) सामदु ातयक र्नको तर्र्रण ..........................................................
ग) र्नस्पतिहरुको तर्र्रण ................................................................
घ) र्नपैदार्ारको तर्र्रण .................................................................
ङ) गैर कास्ठ जन्त्य र्न पैदार्ार: .........................................................
च) अन्त्य र्नहरुको तर्र्रण ...............................................................
छ) सिंरतक्षि बनास्पतिहरु (थाहा भएमा) ...............................................
ञ) अन्त्य तर्र्रण ............................................................................
६. आयोजना क्षेत्रका वन्यजन्तु सभिन्िी गववरण
क) आयोजना क्षेरमा पाइने प्रमख ु स्िनधारी र्न्त्यजन्त्िहु रु ...........................
ख) आयोजना क्षेरमा पाइने प्रमख ु अभयचरहरु.......................................
ग) आयोजना क्षेरमा पाइने प्रमख ु उभयचरहरु..........................................
घ) आयोजना क्षेरमा पाइने प्रमख ु जलचरहरु...........................................
ङ) आयोजना क्षेरमा पाइने प्रमख ु पिंक्षीहरु..............................................
च) मानर्-र्न्त्यजन्त्िु द्वन्त्द छ/छै न?.........................................................
छ) सरिं तक्षि बनास्पतिहरु (थाहा भएमा) ...............................................
ञ) अन्त्य तर्र्रण ............................................................................
७. आयोजनाले पारे को प्रिाव:
क)...........................आयोजनाले घर जग्गामा के कस्िो प्रभार् पाछा /परे को छ?
१) घरमा क्षति (पणू ा/आिंतशक)
२) जग्गामा क्षति (पणू ा/आतिं शक)
३) अन्त्य क्षति

55
ख) ...........................आयोजनाले घर बाली-नालीमा के कस्िो प्रभार् पाछा /परे को छ?
१) पणू ा क्षति क्षति
२) आिंतशक क्षति
३) अन्त्य क्षति
ग) ...........................आयोजनाले अरु क्षेरमा के कस्िो प्रभार् पाछा /परे को छ?
१) धल ु ो धौँर्ु ा हुने २) पतहरो जाने
३) बाढी जाने ४) खानेपानी/कुलोमा क्षति
५) अन्त्य क्षति
घ) ...........................आयोजनाले पने/पारे को सकारात्मक प्रभार्हरु
१) ...................................
२) ...................................
३) ...................................
ङ) आयोजनाले घर/जग्गा अतधग्रहण गनाु परे , आयोजनालाई घर/जग्गा तदन ियार हुनहु ुन्त्छ?
१) ियार छु (स्र्यिंर्ी रुपमा दान गछुा) २) ियार छु िर प्रचतलि काननु बमोतजम क्षतिपतू िा तदनपु छा
३) ियार छै न (िर सोच्न सतकन्त्छ) ४) अन्त्य
च) आयोजनाले र्न क्षेरमा के कस्िो प्रभार् पने देख्नहु ुन्त्छ?...................................................................
छ) आयोजनाले र्न्त्यजन्त्िल ु ाई कस्िो प्रभार् पने देख्नहु ुन्त्छ?.................................................................
झ) आयोजनाका अन्त्य प्रभार्हरु के के देख्नहु ुन्त्छ?...............................................................................
८) अन्य गववरणहरु
क) आयोजनाबाट समदु ायले के कस्िो लाभको अपेक्षा गरे को छ?
१...........................................
२...........................................
३...........................................
ख) यस क्षेरका प्रमख ु समस्याहरु के के छन?्
१...........................................
२...........................................
३...........................................
ग) आयोजना सफल रुपमा सचिं ालन गना के सझु ार् तदनहु ुन्त्छ?
१...........................................
२...........................................
३...........................................
घ) अन्त्य राय सझु ार्हरु
१...........................................
२...........................................
३...........................................
(नोट: प्रस्ततु प्रश्न िली नमनु म त्र हो पर मशणद त ले आयोजन अनसु र आफै ले प्रश्न िली तय र गरी घरिरु ी सिेक्षर् गनणु पनेछ ।)

56
अनस
ु च
ू ी २: वातावरणीय अध्ययनको चेकगलस्टको ढााँचा
मानक
अतस्थर क्षेरहरु
भ-ू क्षय (इरोजन)
बाढी
प्रदषु णको श्रोि तबन्त्दु
नदी/खोलाहरुमा पानीको प्रदषु ण
सडक खण्डमा तसचाई कुलो
अन्त्य सार्ाजतनक सभपतत्त िथा
स्थानीय पर्ू ााधारहरु
तर्द्यमान सडक खण्डको कारण
हुने धर्ु ा धल
ु ोको अर्स्था
खानी सिंचालन स्थल
कामदारको तशतर्र स्थापना स्थल
तनमााण सामग्री थपु ाने स्थल
क्रसर सिंचालन स्थल
तबग्रन व्यर्स्थापन स्थल
अन्त्य कुराहरु
भौजतक वातावरण
गवद्यमान अवस्था चे नेज/कोगडयनेट सडक/पुलदेगख टाढा (दा./िा.)
पतहरो ग्रस्ि/जान सक्ने स्थानहरु
अतस्थर चट्टानहरु
अन्त्य क्षेरहरु
ररल इरोजन हुने क्षेरहरु
गतल इरोजन हुने क्षेरहरु
बाढी जोतखम क्षेरहरु
बाढी ग्रस्थ क्षेरहरु
फोहोर पानी तनरकाशन हुने तबन्त्दु
(औधोतगक क्षेरको/ढलको)
र्ायु प्रदषु णको श्रोिहरु
ध्र्तन प्रदषु णका श्रोिहरु
अव्यर्तस्थि फातलएको फोहोरमैला
सफा/कुनै प्रदषु णको श्रोि नभएको
हल्का प्रदषु ण देतखएको
ढल/औधोतगक क्षेरबाट पानीमा प्रशस्ि
प्रदषु ण रहेको
पोलहरु, चौिारा, धारा, स्कुल,बस
अड्डा आतद ।
मातनस/गाईर्स्िमु ा प्रभार्
रुख तबरुर्ामा प्रभार्
मौजदु ा सामग्रीको आयिन, प्रकार,
स्थान आतद ।
जतमनको तकतसम, स्र्ातमत्र्, क्षेरफल
आतद ।
जतमनको तकतसम, स्र्ातमत्र्, क्षेरफल
आतद ।
जतमनको तकतसम, स्र्ातमत्र्, क्षेरफल
आतद ।
जतमनको तकतसम, स्र्ातमत्र्, क्षेरफल
आतद ।
57
 िैजवक वातावरण
प्रि न्ित क्षेत्रक िनस्पन्तहरु
स्थानीय नाम िैज्ञागनक नाम सरं गक्षत अवस्था उपयोि कै गियत
ने.स. आई.यु.गस.यन. सा.ई.गट.यस.

प्रि न्ित क्षेत्रक रुखहरु

स्थानीय नाम िैज्ञागनक नाम चे नेज रुखको सख्
ं या कै गियत
देगख सभम

प्रि न्ित क्षेत्रक िनक प्रक रहर

तस.निं. र्नको नाम चे नेज कै गियत
देगख सभम

प्रि न्ित क्षेत्रक स्तधि री िधयजधतहु रु

स्थानीय नाम िैज्ञागनक नाम सरं गक्षत अवस्था कै गियत
ने.स. आई.यु.गस.यन. सा.ई.गट.यस.

58
प्रि न्ित क्षेत्रक चर हरु
स्थानीय नाम िैज्ञागनक नाम सरं गक्षत अवस्था कै गियत
ने.स. आई.यु.गस.यन. सा.ई.गट.यस.

प्रि न्ित क्षेत्रक जलचरहरु

स्थानीय नाम िैज्ञागनक नाम सरं गक्षत अवस्था उपयोि कै गियत
ने.स. आई.यु.गस.यन. सा.ई.गट.यस.

प्रि न्ित क्षेत्रक सरीसृपहरु

स्थानीय नाम िैज्ञागनक नाम सरं गक्षत अवस्था उपयोि कै गियत
ने.स. आई.यु.गस.यन. सा.ई.गट.यस.

59
 अनस
ु च
ू ी ३: सावयजगनक सच
ू ना र मुचुल्काको ढााँचा
सावािजनक सूचनाको ढााँचा
नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
सडक तर्भाग
िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा/सडक गडगिजन............./....................आयोजना

...................सडक खण्ड नयााँ गनमायण/स्तरोन्नगत/पुल गनमायणको प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण प्रगतवेदन तयारी
सभिन्िी सावयजगनक सूचना
(प्रथम पटक प्रकातशि तमति: .........................)

..................प्रदेश (हरु)..................तजल्ला (हरु).........................नगरपातलका/गाउौँ पातलका (हरु) मा भ-ू र्ािार्रण िथा

सामातजक शाखा/सडक तडतभजन............./....................आयोजनाद्वारा तनभन बमोतजमको प्रस्िार् कायाान्त्र्यन गना
लातगएको छ ।

प्रस्िार्कको नाम र ठे गाना िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा/सडक

प्रस्िार्को व्यहोरा
प्रभार् पना सक्ने तजल्ला/न.पा./गा.पा. (हरु)
गडगिजन........./.........आयोजना
ठे िाना:.................................
फोन निं.......................... फ्याक्स न.िं .................
ई-मेल ........................, र्ेबसाइट .....................
आयोजनाको मख्ु य तर्शेषिाहरु उल्लेख गने ।
.........तजल्ला (हरु) ........... न.पा./गा.पा (हरु) ........ र्डा (हरु)

मातथ उल्लेतखि प्रस्िार्को प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणका क्रममा सो क्षेरको प्राकृ तिक भौतिक प्रणाली, जैतर्क प्रणाली,
सामातजक प्रणाली, साौँस्कृ तिक प्रणाली र आतथाक प्रणाली बीच के कस्िो प्रभार् पदाछ भनी यतकन गना सो स्थानको
नगरपातलका/गाउौँ पातलका (हरु) िथा त्यस क्षेरका तर्द्यालय, अस्पिाल, स्र्ास्थय चौकी िथा सरोकारर्ाला व्यति र्ा
सिंस्थाको तलतखि राय/सझु ार् तलन आर्श्यक भएकोले यो सार्ाजतनक सचू ना प्रकाशन भएको तमतिले साि (७) तदन तभर
तनभन ठे गानामा आइपग्ु ने गरी तलतखि राय सझु ार् उपलब्ध गराइतदनु हुन अनरु ोध गररन्त्छ ।*

रार् सुझावको लाजग पत्राचार गने ठे गाना:

प्रस्तावकको नाम र ठे गाना: सम्बजन्ित मन्त्रालर्को नाम र ठे गाना: परामशार्दाताको नाम र ठे गाना:
ि-ू ि त िरर् तथ स म न्जक श ख /सडक नेप ल सरक र ए.न्ब.सी. कधसल्टेधसी प्र .न्ल.
न्डन्िजन........./.........आयोजन िौन्तक पिू णि र तथ य त य त मधत्र लय ठे ग न: ............................
ठे ग न :................................. न्सहां दरब र , क ठम डौाँ फोन नां............ फ्य क्स नां. .................
फोन नां............ फ्य क्स नां. ................. फोन नां............ फ्य क्स नां. ................. ई-मेल .......... िेबस इट .....................
ई-मेल .......... िेबस इट ..................... ई-मेल .......... िेबस इट .....................

* सचू न ट ाँस गद ण म न्थकै व्यहोर को, प्रस्त िकले प्रम न्र्त गरे को, ट ाँस गरी मचु ल्ु क सक
ां लन गनणु पनेछ ।

60
कार्ाालर्मा सच
ू ना टााँसेको मुचुलकाको ढााँचा

(सम्बन्धित क य णलयको लेटर प्य डम )

तमति: .......................... ।

गवषय: सूचना टााँस िरी मुचुल्का तयार िररएको िारे ।

श्री.................................(प्रस्िार्क)
ठे गाना.............................................................. ।

उपरोि सभबन्त्धमा, आज तमति ............ गिेका तदन, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा/सडक
तडतभजन................/................आयोजना प्रस्िार्क रहेको ............................सडक खण्ड तनमााण/स्िरोन्त्नति/पल
ु
तनमााण/...............................(आयोजना) को प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण प्रतिर्ेदन ियारी सभबन्त्धी, प्रस्िार्कले
प्रमातणि गरे को सार्ाजतनक सचू ना.............................................परामशादािाको प्रतितनतधले यस
........................................(कायाालयको नाम) कायाालयको सचू ना पाटीमा टाौँसेको व्यहोरा प्रमातणि गररन्त्छ ।

सचू ना टााँसेको प्रमागणत िने पदागिकारीको नाम:

पद:
दस्तखत:
गमगत:

61
सावािजनक स्थलमा सच
ू ना टााँसेको मुचुलकाको ढााँचा

आज तमति .....................................................................गिेका तदन, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा/सडक

तडतभजन............................./...............आयोजना प्रस्िार्क रहेको .............................................सडक खण्डको
स्िरोन्त्नति/पल ु तनमााण/...........................आयोजनाको प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षण प्रतिर्ेदन ियार गने तसलतसलामा
..........................................परामशादािाको प्रतितनतधले तनभन बमोतजमको प्रमातणि सार्ाजतनक सचू ना थान एक (१) यस
...................प्रदेश...........................तजल्ला........................ना.पा./गा.पा., र्डा नभर्र......................................को
..........................................(सार्ाजतनक स्थलको नाम) मा िपतसलका हामीहरुको रोहर्रमा टाौँस गरी यो मचु ल्ु कामा
सतहछाप गररतदयौं ।

(प्रस्तावकले छाप लगाई प्रमाजणत गरे को सूचना र्स कोठामा राख्ने)

तपजसल:
................तजल्ला.........................न.पा./गा.पा., र्डा नभबर.............बस्ने बषा .......को ..............................
................तजल्ला.........................न.पा./गा.पा., र्डा नभबर.............बस्ने बषा .......को ..............................
................तजल्ला.........................न.पा./गा.पा., र्डा नभबर.............बस्ने बषा .......को ..............................
................तजल्ला.........................न.पा./गा.पा., र्डा नभबर.............बस्ने बषा .......को ..............................

62
 जसफाररश पत्रको ढााँचा

(सम्बन्धित स्थ नीय तहको क य णलय ि अधय क य णलयको लेटर प्य डम )

तमति: .......................... ।

गवषय: राय/सुझावहरु सगहत गसिाररश िररएको िारे ।

श्री.................................(प्रस्िार्क)
ठे गाना.............................................................. ।

प्रस्ििु तर्षयमा..................................... कायाालयको/तर्भागको/मन्त्रालयको तमति .............................को प्रकातशि

सचू ना अनसु ार ........................................ प्रस्िार्को यस क्षेरमा तनभनानसु ारको र्ािार्रणीय प्रभार् पना जाने देतखन्त्छ:
क) सकारात्मक प्रभार्हरु:
ख) नकारात्मक प्रभार्हरु:
उल्लेतखि प्रभार्हरुको आधारमा सकारात्मक प्रभार् अतभर्ृति गने र नकारात्मक प्रभार् न्त्यनू गने र्ािार्रणीय
व्यर्स्थापनको योजना कायाान्त्र्यन गदाा उल्लेतखि प्रस्िार्को सकारात्मक प्रभार्/नकारात्मक प्रभार् बढी हुने देतखएकाले
उल्लेतखि प्रस्िार् तनभन आधार/शिाहरुमा कायाान्त्र्यन गना सतकने/नसतकने व्यहोरा तसफाररश गररएको छ ।

आिार/शताहरु:
................................
................................
................................

दस्िखि:
नाम:
पद:

िोिाथय:
श्री.................................कायाालय/तर्भाग /मन्त्रालय
नोट: क य णलयको छ प अन्नि यण हुनु पनेछ ।

63
बैठक अजभलेखको ढााँचा

आज तमति...............गिे सडक तबभाग, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा/सडक तडतभजन............../............आयोजना

प्रस्िार्क रहेको.......................सडक खण्ड तनमााण/स्िरोन्त्नति/पल ु तनमााणका लातग आर्श्यक प्रारतभभक र्ािार्रणीय
परीक्षणको तसलतसलामा .....................प्रदेश, ..................तजल्ला.............................नगरपातलका/गाउौँ पातलकाको
..........................(स्थान) मा श्री.............................को अध्यक्षिामा तनभन महानभु ार्हरुको उपतस्थतिमा बैठक बसी िल
उल्लेतखि तर्षयहरुमा छलफल गरी तनभन तलतखि तनणायहरु गररयो ।

*उपजस्थजत:

गस.नं. नाम ठे िाना पेशा सभपकय नं. दस्तखत

छलफलका जवषर्हरु:
१.
२.
३.
जनणार्हरु (रार्/सुझावहरु)
१.
२.
३.

(नोट: जनणार्हरुमा सबै उपजस्थत महानुभावहरुको र्दस्तखत हुनु पनेछ ।)

*बैठकम सके सम्म सम िेशी उपन्स्थन्त हुनु पनेछ ।

64
सम्पका गररएका व्र्जिहरुको जववरण सक
ं लन गने ढााँचा

सडक तबभाग, भ-ू र्ािार्रण िथा सामातजक शाखा/सडक तडतभजन..................../.....................आयोजना प्रस्िार्क

रहेको...........................................सडक खण्ड तनमााण/स्िरोन्त्नति/पल
ु तनमााणका लातग प्रारतभभक र्ािार्रणीय
परीक्षणका तसलतसलामा सभपका गररएका व्यतिहरुको तर्र्रण तनभन बमोतजम रहेको छ ।

गस.न.ं नाम ठे िाना पेशा सभपकय न.ं सभपकय िररएको गमगत

65
अनुसूची ४: प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण िदाय अपनाउनु पने गवगि

मानक सूचना/तथयााँक संकलन गवगि कै गियत

भौजतक वातावरण
िापक्रम र र्षाा जल िथा मौसम तबज्ञान तर्भागको िथयाौँक आयोजना सिंचालन हुने क्षेरको नतजकको मापन
तर्श्ले षण गरी । के न्त्द्रको िथयाौँक प्रयोग गना सतकनेछ ।
नदीका तर्शेषिाहरू तद्विीय श्रोिका िथयाौँक तर्श्ले षण, स्थलगि आयोजनासगिं सभबतन्त्धि नदी सभबन्त्धी
अध्ययन र अर्लोकन गरी, चेकतलस्टको अध्ययनका प्रतिर्ेदनहरु; तर्स्िृि पररयोजना
प्रयोग गरी नदी/खोला/खोल्सीको तर्शेषिा प्रतिर्ेदनमा भएका िथयाौँक प्रयोग गना सतकनेछ
सचू ीकरण गरी, आतद । ।
र्ायु गणु स्िर स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी, र्ायक ु ो सडक आयोजनामा नमनु ा सिंकलन स्थान: शरुु र
नमनु ा सिंकलनर तर्श्ले षण (हाई भोल्यमु एयर अतन्त्िम तबन्त्द,ु र्स्िी भएको क्षेर, र्न क्षेर,
सेभप्लर/मेडीयम भोल्यमु एयर सेभप्लर), आतद औधोतगक क्षेर (भएमा), क्रसर स्थापना िथा
। सिंचालन क्षेर, अन्त्य महत्र्पणू ा क्षेरहरु आतद ।
पलु आयोजनाको लातग: पल ु बन्त्ने स्थानमा, सर
स्थापना िथा सिंचालन क्षेर, अन्त्य महत्र्पणू ा
क्षेरहरु आतद ।
तप.यम.२.५, तप.यम. १० र टोटल सस्पेन्त्डेड
पाटीकल्स को २४ घन्त्टाको िथयाौँक सिंकलन
गनाु पनेछ । कार्ान उत्सजान मापन गदाा
आई.तप.तस.तस.को तर्तध अर्लभबन गनाु पनेछ
।
पानीको गणु स्िर स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी, सडक आयोजनाले पानीको गणु स्िरमा प्रभार् पाना
तनमााण/स्िरोन्त्नति गदाा र्ा पल ु तनमााण गने सक्ने सभभातर्ि स्थानहरुबाट पानीको नमनु ा
पानीका श्रोि/नदीको पानीको नमनु ा सिंकलन सिंकलन गरी िोतकएका मानकहरुको तर्श्ले षण
गरी मान्त्यिा प्राप्त प्रयोगशालामा परीक्षण गरी गनाु पनेछ ।
र्ा मान्त्यिा प्राप्त टेस्ट कीट प्रयोग गरी, आतद ।
ध्र्तनको गणु स्िर स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी, ध्र्तन सडक आयोजनामा नमनु ा सक िं लन स्थान: शरुु र
मापन यन्त्रको (साउण्ड लेभल तमटर) प्रयोग अतन्त्िम तबन्त्द,ु र्स्िी भएको क्षेर, र्न क्षेर,
गरे र, तद्विीय श्रोिका िथयाौँकहरु तर्श्ले षण गरी, औधोतगक क्षेर (भएमा), क्रसर स्थापना िथा
आतद । सिंचालन क्षेर, अन्त्य महत्र्पणू ा क्षेरहरु आतद ।
पल ु आयोजनाको लातग: पल ु बन्त्ने स्थानमा, सर
स्थापना िथा सचिं ालन क्षेर, अन्त्य महत्र्पणू ा
क्षेरहरु आतदर्ाट िथयाौँक सिंकलन गरी ध्र्तनको
Leq तर्श्ले षण गनाु पनेछ ।
भौगतभाक अनसु न्त्धान स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी, तर्स्िृि माटोको प्रकार, चट्टान को प्रकार, भौगतभाक
पररयोजना प्रतिर्ेदन/भौगतभाक प्रतिर्ेदन /माटो सिंरचनाहरुको गठन, आतद भौगतभाक कुराहरुको
परीक्षण प्रतिर्ेदन आतदको िथयाौँक तर्श्ले षण तर्श्ले षण गनाु पनेछ ।
गरी, चेकतलस्टको प्रयोग गरी भौगतभाक
तर्षयहरुको सचू ीकरण गरी, आतद ।

66
पहाडको तस्थरिा स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी,
चेकतलस्टको प्रयोग गरी, पतहरो िथा अतस्थर
ठाउौँ हरुको सचू ीकरण गरी, ग्लोर्ल पोतजसतनगिं
तसस्टम (तज.तप.यस.) प्रयोग गरे र कोतडानेट
तटपोट गरी, आतद ।
सार्ाजतनक सभपतत्तहरू स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी,
चेकतलस्टको प्रयोग गरी, सार्ाजतनक
सभपतत्तहरूको सचू ीकरण गरी, जी.तप.यस.
प्रयोग गरे र कोतडानेट तटपोट गरी, आतद ।
आयोजनाका सहायक सतु र्धाहरु स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी,
चेकतलस्टको प्रयोग गरी, तर्तभन्त्न
सतु र्धाहरुको सचू ीकरण गरी, तज.तप.यस.
प्रयोग गरे र कोतडानेट तटपोट गरी, आतद ।
भ-ू उपयोग स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी,
चेकतलस्टको प्रयोग गरी, भ-ू उपयोग सभबन्त्धी
तटपोट गरी, तज.तप.यस. प्रयोग गरे र कोतडानेट
तटपोट गरी, तजओग्रातफक इन्त्फमेशन तसस्टम
(जी.आई यस.) को प्रयोग तर्श्ले षण गरी, आतद
। पने जग्गाको क्षेरफल मापन स्पस्ट गनाु पनेछ ।
िैजवक वातावरण
र्नस्पति तद्विीय श्रोिका िथयाौँकहरुको पनु रार्लोकन
गरी, स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी,
चेकतलस्टको प्रयोग गरी, र्नस्पतिको प्रजाति,
नभर्र आतद तटपोट गरी; प्रचतलि बैज्ञातनक
िररकाहरु र समीकरणको प्रयोग गरी, सडक
िथा पल ु आयोजनाका लातग कटान गनाु पने
रुखहरुको पणू ा गणना गरी, स्थानीयहरु सिंग
छलफल गरी, आतद ।
र्न्त्यजन्त्िु (जलचर, उभयचर, तद्विीय श्रोिका िथयाौँकहरुको पनु रार्लोकन
सरीसृप, अभयचर, स्िनधारी) गरी, स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी,
स्थानीयहरुसगिं छलफल गरी, प्रत्यक्ष्य
अर्लोकन गरी, प्रचतलि बैज्ञातनक िररकाहरु
र समीकरणको प्रयोग गरी, आतद ।
र्नका प्रकार (रातरिय, चेकतलस्टको प्रयोग गरी, स्थलगि अध्ययन र
सामदु ातयक, कबतु लयिी, अर्लोकन गरी, र्नका प्रकारको तटपोट गरी,
धातमाक, तनजी आतद) स्थानीयहरु सगिं छलफल गरी, तज.तप.यस.को
प्रयोग गरी कोतडानेट तटपोट गरी, तजओग्रातफक
इन्त्फमेशन तसस्टम (जी.आई यस.) को प्रयोग
गरी, आतद ।
र्न्त्यजन्त्िक
ु ो र्ासस्थान, तर्चरण तद्विीय श्रोिका िथयाौँकहरुको पनु रार्लोकन
क्षेर र तहडडुल क्षेर गरी, स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी,
पतहरोको लभबाई, चौडाई, गतहराई, सतक्रयिा
आतदको मापन गनाु पनेछ ।
सार्ाजतनक सभपतत्तहरुको चेनेज/कोतडानेट
अतनर्ाया रुपमा तदनु पनेछ ।
कामदार तशतर्र, खानी उत्खनन स्थल, तनमााण
सामग्री भण्डारण स्थल, तबग्रन व्यर्स्थापन क्षेर,
क्रसर सचिं ालन िथा अलकरा ििाउने क्षेर
आतद क्षेर हरुको तर्स्िृि तर्र्रण उल्लेख गनाु
पनेछ ।
सरकारी जग्गा, तनजी जग्गा, र्न क्षेर, कृ तषयोग्य
जतमन, नदी उकासको जग्गा, खातल जग्गा
आतदको क्षेरफल मापन गनाु पनेछ । पल ु
तनमााणका लातग चातहने जग्गा; सडकको
क्षेरातधकार र हाल तनमााणको लातग आर्श्यक
रुख तबरुर्ाको तर्र्रण (चेनेजमा) तदनु पनेछ,
बैज्ञातनक िररकाले रुख को आयिन
नोक्सानीको तर्र्रण तनकाल्नु पनेछ, सिंरक्षीि
प्रजाति (नेपाल सरकार-ने.स.को सिंरक्षण,
आई.य.ु तस.यन.को सरिं क्षण र सा.ई.तट.यस.को
सरिं क्षण) स्पस्ट खल
ु ाउनु पनेछ ।
सरिं क्षीि प्रजाति (नेपाल सरकार-ने.स.को
सरिं क्षण, आई.यु.तस.यन.को सरिं क्षण र
सा.ई.तट.यस.को सरिं क्षण) स्पस्ट खल
ु ाउनु पनेछ
।
र्न क्षेरको चेनेज र कोतडानेट; र्न क्षेरको जग्गा
कति पने तर्श्ले षण गनाु पनेछ ।
र्न्त्यजन्त्िक
ु ो र्ासस्थान, तर्चरण क्षेर र जैतर्क
मागाको कोतडानेट र चेनेज तदनु पनेछ ।
67
 स्थानीयहरुसगिं छलफल गरी, प्रत्यक्ष्य
अर्लोकन गरी, चेकतलस्टको प्रयोग गरी
र्न्त्यजन्त्िक
ु ो र्ासस्थान, तर्चरण क्षेर र जैतर्क
मागाको तटपोट गरी, प्रचतलि बैज्ञातनक
िररकाहरु र समीकरणको प्रयोग गरी, आतद ।
आजथाक-सामाजिक-सााँस्कृजतक वातावरण
प्रभातर्ि क्षेरमा जनसख्िं या, घरधरु ी सर्ेक्षण प्रश्नार्लीको प्रयोग गरी, प्रभातर्ि घरधरु ी को आतथाक, सामातजक,
घरधरु ी सिंख्या र घरधरु ीको प्रभातर्ि घरधरु ीको कोतडानेट तटपोट गरी, साौँस्कृ तिक आतद तर्र्रण तदनु पनेछ ।
तर्र्रण स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी आतद ।
धातमाक, साौँस्कृ तिक, स्थलगि अध्ययन र अर्लोकन गरी, धातमाक, साौँस्कृ तिक, ऐतिहातसक, परु ािातत्र्क
ऐतिहातसक, परु ािातत्र्क चेकतलस्टको प्रयोग गरी धातमाक, साौँस्कृ तिक, स्थानहरुको कोतडानेट र चेनेज तदनु पनेछ ।
स्थानहरु ऐतिहातसक, परु ािातत्र्क स्थानहरुको तटपोट
गरी, प्रत्यक्ष्य अर्लोकन गरी, सार्ाजतनक
छलफल गरी, लतक्षि समहू छलफल
(ल.स.छ.), मख्ु य सचू नादािा सर्ेक्षण गरी
आतद ।
सार्ाजतनक सर्ालहरु सार्ाजतनक सनु र्ु ाई र सार्ाजतनक छलफल सभपणू ा सार्ाजतनक सर्ालहरु तटपोट गनाु पनेछ,
गरी, लतक्षि समहू छलफल गरी, मख्ु य बैठक अतभलेखीकरण गनाु पनेछ, मचु ल्ु काहरु र
सचू नादािा सर्ेक्षण गरी आतद । तसफाररश परहरु सिंकलन गनाु पनेछ ।

ि यु गर्ु स्तर, प नीको गर्ु स्तर तथ ध्िन्नको गर्ु स्तर म पनगद ण प्रन्तिदनम न्नम्न म न्नकहरु सम िेश गनणु पनेछ ।
गस.न.ं िुणस्तर मागनक इकाई गवगि
१ तप.यम.२.५ र तप.यम.१० µg/m3 र्ायु गणु स्िर मापन यन्त्र
२ र्ायु गणु स्िर तट.यस.तप. µg/m3
३ कार्ान उत्सजान Tons आई.तप.तस.तस.को रुपान्त्िरण कायातर्तध
४ रिंग
५ तबधतु िय सचु ालन µS/cm
६ अतभलयपना (तप.यच.)
७ टोटल सोतलड्स mg/L
८ टोटल सस्पेन्त्डेड सोतलड्स mg/L
पानीको नमनु ा सिंकलन गरी
९ टतबाडीटी mg/L प्रयोगशालामा परीक्षण (ि प नीको
पानीको गणु स्िर
१० क्लोररन mg/L गर्ु स्तर म पन न्कटको प्रयोग गरी)
११ फलाम mg/L
१२ नाईिेट-यन mg/L
१३ टोटल हाडानेस mg/L as CaCO3
१४ कोतलफमा
१५ अन्त्य
१६ ध्र्तनको गणु स्िर Leq (dbA) ध्र्तन मापन यन्त्र

68
अनुसूची ५: प्रिाव मूल्यांकन तागलका

पररमाण मान गसमा मान अवगि मान प्रकार

उच्च ६० क्षेरीय ६० दीघाकालीन २० प्रिक्ष्य
मध्यय २० स्थानीय २० मध्यकालीन १० अप्रिक्ष्य
न्त्यनू १० स्थान तनतदास्ट १० अल्पकालीन ०५ -
(सरलीकरर्: प्रक र-Nature, पररम र्-Magnitude, हद-Extent, अिन्ि-Duration, महत्ि-Significance ।)
(श्रोत: र न्रिय ि त िरर्ीय प्रि ि मल्ू य ांकन न्नदेन्शक , २०५०)
प्रिावको महत्व
मातथको िातलका अनसु ार प्रभार्को मल्ू यािंकन गदाा, प्रभार्को पररमाण, सीमा र अर्तधको मानलाई जोड्दा आउने जभमा
मानलाई तबज्ञहरुको तनयाण अनसु ार प्रभार्को महत्र् के कति हो तनक्यौल गनाु पनेछ ।
जभमा मान प्रिावको महत्व कै गियत
< ४५ न्त्यनू महत्र्पणू ा प्रभार्
४५-७५ मध्यम महत्र्पणू ा प्रभार्
> ७५ उच्च महत्र्पणू ा प्रभार्

69
अनुसूची ६: स्व-घोषणापत्रको ढााँचा

......................................................... प्रस्िार्क रहेको, ..........................प्रदेश(हरु),.....................तजल्ला(हरु),

.............................नगरपातलका/गाउौँ पातलका(हरु).............................................. र्डा (हरु) मा स्िरोन्त्नति/तनमााण
हुने .........................................आयोजनाको प्रारतभभक र्ािार्रणीय परीक्षणको सभपणू ा चरणमा हामी तनभन बमोतजमका
अध्ययन टोलीका सदस्यहरु सिंलग्न रही यो प्रतिर्ेदन ियारी गरे को साौँचो हो । परीक्षणका तसलतसलामा हामीहरुले सिंकलन
गररएका प्राथतमक सचू ना र िथयाौँकहरु र्ास्ितर्क हुन र सक िं लन गरे का तद्विीय श्रोिका सचू ना र िथयाौँकहरुका सजाकलाई
कृ िज्ञिा ज्ञापन गदाछौं । यस प्रतिर्ेदनमा कुनै कुरा झठु ा ठहररए अथर्ा अन्त्य कुनै प्रतिर्ेदनको परु ै र्ा कुनै अिंश हुर्हु साभार
गररएको पाइए काननु बमोतजम कसरु भोग्न ियार रहेको स्र्-घोषणा गदाछौ ।

गस.न.ं टोली सदस्यहरु गवज्ञता मोिाइल नं. दस्तखत र गमगत

१ न्नलो मन्सले दस्तखत गने

२ न्नलो मन्सले दस्तखत गने

३ न्नलो मन्सले दस्तखत गने

४ न्नलो मन्सले दस्तखत गने

५ न्नलो मन्सले दस्तखत गने

६ न्नलो मन्सले दस्तखत गने

७ न्नलो मन्सले दस्तखत गने

परामशयदाता छ प र दस्तखत
ए.गि.सी. कन्सल्टेन्सी प्रा.गल.
ठे गाना ............................
फोन निं...................... फ्याक्स निं.....................
ई-मेल ...................., र्ेबसाइट .....................

70
अनुसूची ७: आवरण पृष्ठको ढााँचा
कायासचू ी (ि.ू ि .स.श . प्रस्त िक हुदाँ )

नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
तसिंहदरबार, काठमाडौौँ
नेपाल (१४.५)

......................(...गक.गम.) सडक खण्ड गनमायण/स्तरोन्नगत/पुल गनमायणको

प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको काययसच ू ी (२०)
............. गजल्ला/हरु, .............प्रदेश/हरु (१८)

पेश िररएको गनकाय(१८)

िौगतक पवू ायिार तथा यातायात मन्त्रालय (१६)
तसहिं दरबार, काठमाडौ ौँ, नेपाल
फोन न.िं ..................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

प्रस्तावक(१८) परामशयदाता(१८)
िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा (१६) ए.गि.सी. कन्सल्टेन्सी प्रा.गल. (१६)
सडक तर्भाग, चाकुपाट, लतलिपरु ठे गाना ............................
फोन निं...................... फ्याक्स निं...................... फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट...................... ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

महीना, साल (१६)

{उल्लेख गररएक अांकहरुले फधटको स इज इन्ां गत गदणछ ।}

71
कायासचू ी (ि.ू ि .स.श . प्रस्त िक नहुद )

नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
तसिंहदरबार, काठमाडौौँ
नेपाल

......................(...गक.गम.) सडक खण्ड गनमायण/स्तरोन्नगत/पुल गनमायणको

प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षणको काययसच ू ी
............. गजल्ला/हरु, .............प्रदेश/हरु

पेश िररएको गनकाय माियत

िौगतक पवू ायिार तथा यातायात मन्त्रालय िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा
तसहिं दरबार, काठमाडौ ौँ, नेपाल सडक तर्भाग, चाकुपाट, लतलिपरु
फोन निं...................... फ्याक्स निं...................... फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट...................... ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

प्रस्तावक
सडक गडगिजन......./..........आयोजना
ठे गाना ............................
फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................
परामशयदाता
ए.गि.सी. कन्सल्टेन्सी प्रा.गल.
ठे गाना ............................
फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

महीना, साल

72
प्रा.वा.प. प्रगतवेदन (ि.ू ि .स.श . प्रस्त िक हुदाँ )

नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
तसिंहदरबार, काठमाडौौँ
नेपाल

......................(...गक.गम.) सडक खण्ड गनमायण/स्तरोन्नगत/पुल गनमायणको

प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण प्रगतवेदन
............. गजल्ला/हरु, .............प्रदेश/हरु

आयोजन सगां सम्बन्धित फोटो

पेश िररएको गनकाय

िौगतक पूवायिार तथा यातायात मन्त्रालय
तसहिं दरबार, काठमाडौ ौँ, नेपाल
फोन न.िं ..................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

प्रस्तावक परामशयदाता
िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा ए.गि.सी. कन्सल्टेन्सी प्रा.गल.
सडक तर्भाग, चाकुपाट, लतलिपरु ठे गाना ............................
फोन निं...................... फ्याक्स निं...................... फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट...................... ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

महीना, साल
73
प्रा.वा.प. प्रगतवेदन (ि.ू ि .स.श . प्रस्त िक नहुदाँ )

नेपाल सरकार
भौतिक पर्ू ााधार िथा यािायाि मन्त्रालय
तसिंहदरबार, काठमाडौौँ
नेपाल

......................(...गक.गम.) सडक खण्ड गनमायण/स्तरोन्नगत/पुल गनमायणको

प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण प्रगतवेदन
............. गजल्ला/हरु, .............प्रदेश/हरु

आयोजन सांग सम्बन्धित फोटो

पेश िररएको गनकाय माियत

िौगतक पूवायिार तथा यातायात मन्त्रालय िू-वातावरण तथा सामागजक शाखा
तसिंहदरबार, काठमाडौ ौँ, नेपाल सडक तर्भाग, चाकुपाट, लतलिपरु
फोन निं...................... फ्याक्स निं...................... फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट...................... ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

प्रस्तावक
सडक गडगिजन......./..........आयोजना
ठे गाना ............................
फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................
परामशयदाता
ए.गि.सी. कन्सल्टेन्सी प्रा.गल.
ठे गाना ............................
फोन निं...................... फ्याक्स निं......................
ई-मेल...................... र्ेबसाइट......................

महीना, साल

74
अनुसूची ८: प्रगतवेदन तयारी िदाय खुलाउनुपने कुराहरु
िन्ट: यतु नकोड (कोतकला) ।
िन्ट साइज: कोतकला शीषाक-१६; अनच्ु छे द, उपशीषाक, िातलका शीषाक, तचरको शीषाक -१४.५ ।
हरिको अन्तर: एकोहोरो ।
पष्ठृ गसमान्त: िल, मातथ र दाौँया- १ इन्त्च; बायाौँ-१.२ इन्त्च ।
िन्ट िोल्ड: शीषाक, उपशीषाक, िातलका शीषाक, तचरको शीषाक ।
िन्ट पंगििद्दता: समरे खन ।
तागलका: प्रिागवत क्षेत्रको जनसंख्या
गस.न.ं पुरुष मगहला जभमा जनसख्
ं या कै गियत
१ २२० २३० ५५०
२
३

गचत्र: पढ्न सतकने, रिंतगन, तचरमा हुने सबै तर्शेषिा भएको । नक्शा : पढ्न सतकने, रिंतगन, ए ३ साइज, सामररक सडक
सिंजाल स्पस्ट देतखने, नक्शामा हुने सर्ै तर्शेषिा भएको ।

गचत्र: गचतवन रागरिय गनकुन्ज

75
मुद्रण: दर्ु ै पाना; िन्िन: इस्पाईरल, पृष्ठ आवरण: मातथ तदएको जस्िै ।
सन्दिय सामाग्रीहरु: प्रतिर्ेदनमा सन्त्दभा सामग्रीको प्रकाशन सभबन्त्धी सचू ी तनभन तलतखि आधारमा बनाउनु पनेछ ।
 लेखक,
 प्रकातशि भएको तमति,
 उदृि गररएका सामाग्रीको तशषाक,
 उदृि गररएका प्रकाशन र्ा पतरकाको नाम,
 र्षा, खण्ड, अिंक आतद (भएको खण्डमा),
 पृष्ठ
ढाौँचा: लेखक, प्रकातशि भएको बषा......, उदृि गररएका सामग्रीको तशषाक...................उदृि गररएका प्रकाशन र्ा पतरकाको
नाम.................., बषा, खण्ड (अिंक), पृष्ठ ।

वातावरण संरक्षण जनर्मावलीको अनुसूची ६ र १० मा जर्दइएको संजक्षप्त वातावरणीर् अध्र्र्नको कार्ासूची प्रजतवेर्दन
र अध्र्र्न प्रजतवेर्दनको ढााँचाको अनुशरण गरी, र्ो टे म्प्लेटमा जर्दइएका जवषर् वस्तुहरु समेत समेट्न सजकने छ ।

76
अनुसूची ९ : वा.स.गन. २०७७ अनुसार सडक क्षेत्रका लागि िनयु पने वातावरणीय अध्ययन
अनुसूची १ : संगक्षप्त वातावरणीय अध्ययन िनयु पने प्रस्ताव
(घ) सडक क्षेत्र:
(१) १०० तमटर लभबाई सभमको पल ु तनमााण गने,
(२) स्थानीय सडक तनमााण गने ।
अनुसूची २: प्रारगभिक वातावरणीय परीक्षण िनयु पने प्रस्ताव
(घ) सडक क्षेत्र:
(१) २५ तकलोतमटर सभम लभबाई हुने नयाौँ सडक तनमााण गने,
(२) ५ देतख ५० तकलोतमटर सभमको रज्जमु ागा तनमााण गने,
(३) १ देतख ५ तकलोतमटर सभमको के बल ु कार मागा तनमााण गने,
(४) १०० तमटर भन्त्दा बढी लभबाईका पल ु तनमााण गने,
(५) सडक प्रयोजनको लातग १ देतख ३ तकलोतमटर सभम सरुु िं ग बनाउने,
(६) चारपाग्रिं े सर्ारी सचिं ालन हुने आकाशे पल ु (फ्लाई ओर्र) तनमााण गने,
(७) सार्ाजतनक यािायािका लातग मोनो रे लमागा सचिं ालन गने,
(८) १० तकलोतमटर भन्त्दा बढी ५० तकलोतमटरसभम लभबाईको रातरिय राजमागा र्ा सहायक
सडकको चौडाई र्ृति हुने गरी स्िरर्ृति, पनु स्थाापना र्ा पनु तनामााण गने ।
अनुसूची ३: वातावरणीय प्रिाव मूल्यांकन िनयु पने प्रस्ताव
(घ) सडक क्षेत्र:
(१) २५ तकलोतमटर भन्त्दा बढी लभबाई हुने कुनै पतन नयाौँ सडक तनमााण गने,
(२) ५० तकलोतमटर भन्त्दा लामो रज्जमु ागा तनमााण गने,
(३) ५ तकलोतमटर भन्त्दा लामो के बल ु कार मागा तनमााण गने,
(४) सार्ाजतनक यािायािको लातग रे लमागा सिंचालन गने,
(५) सडक प्रयोजनको लातग ३ तकलोतमटर भन्त्दा बढी लभबाईको सरुु िं ग बनाउने,
(६) ५० तकलोतमटर भन्त्दा बढी लभबाईको रातरिय राजमागा र्ा सहायक सडकको चौडाई र्ृति
हुने गरी स्िरर्ृति, पनु स्थाापना र्ा पनु तनामााण गने ।

77