VISOKA ŠKOLA ZA PRIMIJENJENE I PRAVNE NAUKE

„PROMETEJ“
BANJA LUKA

SEMINARSKI RAD
Predmet: Poslovno i finansijsko pravo
Tema: Akcionarsko društvo

Student: Mentor:
Index br: 953/14

Banjaluka, april 2017 god

Sadržaj
UVOD........................................................................................................................................3
1. ISTORIJAT AKCIONARSKOG DRUŠTVA.......................................................................4
2. POJAM I PRAVNE KARAKTERISTE AD.........................................................................5
3. ZATVORENO DRUŠTVO..................................................................................................6
3.1 Otvoreno društvo..............................................................................................................6
4. OSNIVAČKI AKTI AKCIONARSKOG DRUŠTVA..........................................................7
4.1 Načini osnivanja akcionarskog društva............................................................................8
4.2 Prednosti ad......................................................................................................................9
5. AKCIJE................................................................................................................................10
5.1 Pojam i pravne karakteristike.........................................................................................10
5.2 Promet akcija..................................................................................................................12
6. MODEL UPRAVLJANJA AKCIONARSKIM DRUŠTVOM...........................................13
6.1 Načela upravljanja dioničarskim društvima...................................................................13
7. ORGANI AKCIONARSKOG DRUŠTVA.........................................................................14
8. STATUSNE PROMJENE I PROMJENE OBLIKA DRUŠTVA........................................16
ZAKLJUČAK..........................................................................................................................17
LITERATURA.........................................................................................................................18

2
UVOD

Akcionarsko društvo je društvo koje osnivaju pravna ili fizička lica radi obavljanja određene
privredne djelatnosti, koje ima osnovnu glavnicu kapitala koja je podijeljena na akcije
određene nominalne vrijednosti. Osnivači unose uloge u društvo a ono im za to izdaje akcije.
Akcionarska društva su takav oblik udruživanja kapitala u kojem se može doći do novca bez
obaveze njegovog vraćanja ili plaćanja kamate. Akcionarska društva su vrlo rasprostranjeni
oblik trgovačkih društava. Predstavlja najrazvijeniji i najznačajniji oblik trgovačkih društava.
Akcionarsko društvo je tipično društvo kapitala, jer u njegovom osnivanju, funkcionisanju i
prestanku ne dominira lični element, nego kapital (u odnosu na društva lica prednost je data
objedinjavanju sredstava, dok su ličnosti članova društava koji ta sredstva plasiraju, odnosno
udružuju u drugom planu).

Zbog toga se u ovom društvu ne pridaje apsolutno nikakav značaj ko su imaoci akcija, pa se
nastupanjem činjenice smrti imaoca (ako se radi o fizičkom licu) ili prestanka njegovog
postojanja (kada je u pitanju pravno lice) ili prodaje, odnosno kod prenosa akcija samo važi
zamjena akcionara. Akcionarsko društvo ima sljedeća obilježja:

 to je društvo kapitala u kome nije bitno ko u njemu učestvuje s kapitalom nego je

bitan ulog u osnovni kapital društva čija pravna sudbina nije vezana za lice koje ga je
u društvo unijelo;
 osnovni kapital (minamalni osnovni kapital društva određen je zakonom) podjeljen je
na akcije koje se, po pravilu, pravnim poslovima mogu prenositi sa jednog na drugo
lice;
 akcionar odgovara za obaveze društva do visine svog uloga, a ne odgovara za obaveze
društva svojom imovinom, jer je imovina društva, kao i kod ostalih društava,
odvojena od imovine akcionara;
 srazmjerno kapitalu koga ima u društvu (broj akcija) akcionar ima pravo na
upravljanje;
 akcionarsko društvo ima svojstvo pravnog lica i za svoje obaveze odgovara svojom
imovinom.

3
1. ISTORIJAT AKCIONARSKOG DRUŠTVA

Prva akcionarska društva pojavila su se u XV u Italiji, još 1407. godine u Đenovi. Kao
društvo ovog tipa osnovana je Banko dj S. Giorgio i nešto kasnije u XVI vijeku društvo pod
nazivom Amrosius Banka, Milano. Kod obe banke postojalo je ograničenje odgovornosti, kao
i mogućnost prenosivosti udjela u njima. Razvoj i nastanak akcionarskih društava u Zapadnoj
Evropi pojavljuje se krajem XVII vijeka, zbog potreba finansiranja prekomorskih projekata
istraživanja novog kontinenta. Novi poslovni poduhvat zahtijevao je velika sredstva koja
pojedinci nisu imali. Zbog toga je organizovano javno prikupljanje sredstava. Za novac koji
bi uložio, pojedinac bi dobio akcije, kao dokaz o udjelu u vlasništvu kompanije. Dobio je i
obećanje o bogatoj nagradi, ukoliko poslovni poduhvat uspije. U suprotnom slučaju, novac bi
bio izgubljen. To znači da je ulagač snosio rizik cijele operacije, jer njemu nije zagarantovano
vraćanje uloženog novca.

Princip je ubrzo široko prihvaćen, jer je omogućavao veliku mobilizaciju kapitala i učešće
velikog broja ljudi u privrednim aktivnostima. Na taj način nastao je novi oblik organizovanja
kompanija. U razvijenim zemljama danas velika većina stanovništva posjeduje akcije nekih
kompanija.Vremenom, nastajala su nova akcionarska društva. Pošto uloženi novac ne može
da vrati od kompanije u koju je novac uložio, vlasnik akcije-akcionar može jedino da proda
akciju nekom drugom licu i na taj način vrati svoj novac. On, međutim, nikada ne može biti
siguran da li će dobiti cjelokupan iznos novca koji je uložio ili samo njegov dio. To zavisi od
uspješnosti preduzeća u koje je uložio novac u vidu akcije. Prodaju akcije je moguće izvršiti
po njenoj tržišnoj cijeni, koja predstavlja stav javnosti prema uspješnosti preduzeća.
Današnjom ekonomijom dominiraju akcionarska društva. U svijetu postoje mnogobrojna
tržišta kapitala na kojima se trguje akcijama. Na njima kapital u vidu akcija doživlljava stalnu
transformaciju i promjenu vlasništva, što omogućava da najbolja poslovna ideja dobije
najbolju šansu.

4
2. POJAM I PRAVNE KARAKTERISTE AD

Akcionarsko društvo (a.d.) kao oblik privrednog društva je poslovni subjekt čiji je osnovni
kapital unaprijed određen i dijeli se na akcije (shares) kao hartije od vrijednosti (HOV). Za
razliku od društva lica, kod kojih članovi lično odgovaraju svojom imovinom, kod
akcionarskog društva vlastita imovina je odvojena od imovine akcionara. Društvo odgovara
za svoje obaveze cjelokupnom svojom imovinom prema trećim licima, dok za obaveze
akcionara (članova) ne odgovara, niti akcionari odgovaraju svojom imovinom za obaveze
društva. Cilj akcionara jeste sticanje dobiti, ulaganjem kapitala u društvo, a istovremeno
rizikujući i gubitak uloženog kapitala. 1

U akcionarskom društvu su od velike važnosti ulozi akcionara u osnovnom kapitalu,

koji ne moraju biti jednaki i zavise od broja akcija, s tim što je nominalna vrijednost
akcija ista
Minimum osnovnog kapitala a.d. ispod kojeg se društvo ne može osnovati prema
pravu Republike Srpske, kada se osniva simultanim osnivanjem je 10.000,oo KM
Novčani dio osnovnog kapitala a.d. koje se osniva sukcesivnim osnivanjem ne može
biti manji od 20.000 KM
Osnovni kapital akcionarskih društava čini zbir akcija, kao investicionih vrijednosnih
papira, koje emituje a.d. i komanditna društva na akcije. Promet dionicama, tj prenos
sa jednog na drugog vlasnika je slobodan i obavlja se na tržištu kapitala. Na rad a.d.
ne utiče promjena imaoca akcija, budući da one predstavljaju osnovni kapital društva
Akcionarsko društvo, kao pravno lice, stiče svoj pravni subjektivitet momentom
upisa u registar nadležnog suda
Firma pod kojom a.d posluje, mora pored naziva, sadržavati i oznaku a.d
Posebne organe upravljanja a.d. čine: skupština, nadzorni odbor, uprava
akcionraskog društva i odbor za reviziju
Pored osnivačkog ugovora a.d. obavezno mora imati i statut (pravila) društva.

1
Komljenović B., „ Poslovno i finansijsko pravo“, Prometej, Banjaluka, 2010

5
3. ZATVORENO DRUŠTVO

Zatvoreno akcionarsko društvo je društvo čije se akcije izdaju samo njegovim osnivačima
ili ograničenom broju drugih lica. Ono može imati najviše 100 akcionara. Ukoliko se taj broj
akcionara poveća i održi iznad 100, u periodu dužem od godinu dana, to društvo postaje
otvoreno akcionarsko društvo. Zatvorenom društvu nije dopušteno da vrši upis akcija javnom
ponudom niti da na drugi način nudi svoje akcije javnim putem. Zatvoreno društvo može da
pređe u otvoreno društvo uz ispunjavanje zakonskih uslova (Zakon o privrednim društvima i
zakonom kojim se uređuje tržište hartija od vrijednosti).2

3.1 Otvoreno društvo

Prema pravilu BIH, a.d. mogu osnovati jedan ili više osnivača, domaća ili strana fiziča i
pravna lica. Pri tome je važno razlikovati osnivače a.d. od ostalih akcionara. Naime, dok su
osnivači obavezno i akcionari društva, akcionari koji dođu do akcija poslije osnivanja društva
nisu osnivači tog društva, nego akcionari. Ukoliko prilikom osnivanja društva osnivači
otkupe sve akcije (tzv. simultano osnivanje), oni su ujedno i akcionari društva. Ali, u slučaju
da u momentu osnivanja društva ugovoreni broj akcija otkupljuju osnivači, a da preostale
akcije, na osnovu javnog poziva za upis i uplatu akcija kupuju druga lica (tzv. sukcesivno
osnivanje), oni nemaju status osnivača, nego akcionara. Poznata su tri sistema za osnivanje
a.d.:

1. koncesioni sistem
2. sistem slobodnog udruživanja
3. normativnis sistem

2
Komljenović B., „ Poslovn i finansijsko pravo „ , Prometej ,Banja Luka 2010.g. str.60

6
4. OSNIVAČKI AKTI AKCIONARSKOG DRUŠTVA

Osnivački akti su različiti zavisno od broja osnivača. U slučaju da su osnivači dva ili više
lica, osnivački akt je ugovor o osnivanju a.d., a ukoliko a.d. osniva jedan osnivač, osnivački
akt je odluka o osnivanju društva.

Osnivački akt a.d. odnosno ugovor o osnivanju društva, obavezno mora sadržavati
sljedeće elemente:3

 podatke o osnivači: ime i prezime fizičkog lica ili adresu prebivališta ili naziv
(firma) pravnog lica, i sjedišta osnivača
 obilježja društva: firma i sjedište i jedinstveni i idenetifikacioni broj
 djelatnost prava i obaveza osnivača
 iznos osnovnog kapitala društva
 oznaku klase, ukupan broj i nominalna vrijednost akcija
 postupak i rokove prodaje kao i banku kod koje se vrši uplata akcija
 opis prava sadržanih u akciji
 broj akcija koji upisuje svaki osnivač
 opis i procjenu vrijednosti uloga u stvarima i pravima
 način nadoknade troškova osnivanja
 način rješavanja sporova između osnivača
 posljedice neizvršavanja obaveza osnivača
 ima i prezime lica koje predstavlja društvo za vrijeme postupka osnivanja.

4.1 Načini osnivanja akcionarskog društva

3
Prof. dr Dragan M. Mitrović, „ Osnovi prava“, Univerizitet Singidunum, Boegrad, 2008

7
U pravnoj teoriji, poslovnoj praksi i uporednom pravu, poznata su tri načina osnivanja
akcionarskog društva u pribavljanju osnovnog kapitala društva, i to:

1. simultani,
2. sukcesivni način i
3. kvalifikovani.

Razlikovanje ova tri načina osnivanja akcionarskog društva vezano je za krug upisnika,
vrijeme i način upisa akcija. Prilikom osnivanja akcionarskog društva sve akcije mogu
otkupiti osnivači, u skladu sa zakonom kojim se uređuje emisija i promjena vrijednosnih
papira.

I. Simultano osnivanje akcionarskog društva podrazumijeva da samo osnivači

otkupljuju sve akcije. Naime, osnivači istovremeno sa potpisivanjem ugovora o
osnivanju društva stiču status akcionara. Dakle, simultano osnivanje društva
podrazumijeva zatvoreni upis akcija tako da osnivači, potpisivanjem osnivačkog
ugovora ili odluke o osnivanju društva, postaju upisnici akcija i osnivači društva. To
znači da kod simultanog osnivanja društva akcionari mogu biti sam osnivači, koji
međusobono rasporede broj i iznos akcija tako da sve budu upisane. U ovom slučaju
treća lica ne mogu preuzimati akcije.
II. Sukcesivni način osnivanja akcionarskog društva postoji kada je osnivačkim
aktom (ugovorom, odlukom ili statusom) omogućeno da jedan određeni dio akcija
otkupe osnivači, a za preostali dio akcija se upućuje javni poziv (prospekt) trećim
licima za upis i uplatu akcija (sukcesivno osnivanje), koji oni upisuju na osnovu
javnog poziva anonimnim budućim investitorima za upis i uplatu akcija, s tim da
javnu emisiju prethodno odobrava regulaciona agencija (komisija za vrijednosne
papire). U pravnoj nauci poslovnog prava poznat je i kvalifikovani način osnivanja
akcionarskog društva. On se ne smatra posebnim načinom osnivanja društva, jer i
simultani i sukcesivni način osnivanja mogu biti kvalifikovani.

III. Kvalifikovano osnivanje društva može biti predviđeno osnivačkim aktom tako da
određeni akcionari ili određena kategorija upisnika akcija, umjesto u novcu, svoje

8
 uloge uplate vrše isključivo u naturi unošenjem stvari i prava (pokretnih i
nepokretnih, razne opreme, mašina, objekata, prava industrijske svojine i dr.

4.2 Prednosti ad

Ovaj oblik organizacije ima brojne prednosti po pitanju početnog finansiranja preduzeća, jer
omogućava da se dosta kapitala prikupi iz većeg broja manjih uloga. Vlasnici akcija -
akcionari na osnovu svog udjela u kapitalu preduzeća imaju tri grupe prava:

I. pravo na dividendu (dio profita koji se isplaćuje akcionarima)

II. pravo učestvovanja u odlučivanju (odnosi se na izbor uprave preduzeća)
III. pravo na dio likvidacione mase u slučaju likvidacije preduzeća

Postoje i druge prednosti akcionarkih društava zbog kojih ona i predstavljaju dominantan
oblik ogranizacije preduzeća i zbog čega upravo ta preduzeća raspolažu najvećim dijelom
svjetskog kapitala. Među najvažnijima je ograničena odgovornost akcionara. Naime, vlasnici
akcija materijalno odgovaraju za rezultate poslovanja preduzeća samo do vrijednosti njihovih
akcija i ta vrijednost je najviše što mogu izgubiti ukoliko preduzeće ne posluje dobro.
Akcionari ne odgovaraju cjelokupnom imovinom za eventualne obaveze i dugove preduzeća,
već samo kapitalom uloženim u preduzeće. Još jedna od prednosti je i profesionalni
menadžment koji najčešće rukovodi akcionarskim društvom i odgovara akcionarima, čime se
postiže razdvojenost uprave od vlasništva.

9
5. AKCIJE

5.1 Pojam i pravne karakteristike

Izdavalac akcija kao vrijednosnih papira može biti samo akcionarsko društvo ili komanditno
društvo na akcije, dok ih ostala privredna društva kao fizička lica mogu samo sticati i trgovati
njima. Akcija, kao dugorocan vrijednosni papir je dio osnovnog kapitala društva, sa kojim
pojedini akcionar sudjeluje u društvu. Prema tome akcija je skup prava i obaveza akcionara
kao člana društva i ona glasi na određeni nominalni iznos, koji ne može biti manji od
propisanog minimuma. Kod akcija je značajno ukazati na razliku između nominalne i tržišne
vrijednosti. Naime, normalna vrijednost predstavlja iznos koji je utisnut na akciji, dok se
tržišna vrijednost definiše iznosom koji se utvrđuje na tržištu.

Pravne karakteristike akcija za razliku od ostalih vrijednosnih papira (čeka, mjenice,

obveznice) se ogledaju u sljedećem:

isključivo komandintno društvo na akcije može da emituje vlastite akcije i to

momentom upisa u sudski registar
ekonomska funkcija akcije jeste prikupljanje i koncentracija kapitala potrebnog za
ostvarivanje ciljeva društva. Na osnovu toga se zasniva članski odnos između društva
i trajnog ulagača koji postaje investitor u društvu
za razliku od obveznice koja nosi fiksni prihod, akcija je vrijednosni papri koji nosi
varijabilni prihod (dividendu, superdividendu), pri čemu prihod akcionara zavisi od
zarade društva
Akcije se masovno emituju u serijama i jedan je od osnovnih predmeta poslovanja
berze trgovačkih efekata, budući da je ona pored obveznice tipičan trgovački papir
Akcija je nedjeljivi vrijednosni papir. Prava koja proizilaze iz nje se ne mogu dijeliti
na više lica, u slučaju nasljeđivanja. Međutim, ako više lica naslijedi akciju, oni
moraju odrediti jedno lice, kao svog punomoćnika koje će izvršavati prava iz akcijee
u njihovo ime

10
Akcionari stiču prava na akcije u momentu registracije društva upisom u sudski registar ili
registar društva. Bitni elementi akcije su:

 Oznaka da se radi o akciji

 Oznaka klase, redni broj emisije, serijski broj
 Firma i sjedište emitenta
 Nominalna vrijednost
 Firma, odnosno ime i prebivalište vlasnika
 Datum sticanja
 Mjesto i datum emisije i drugi elementi utvrđeni odlukom o emisiji.

Slika 1. Akcije4

5.2 Promet akcija

4
www.akcije.net

11
Promet akcija se obavlja na tržištu kapitala (tržištu vrijednosnih papira) koji predstavlja
institucijalno organizovani prostor sa svim potrebnim elementima neophodnim za njegovo
funkcionisanje u tačno određenom vremenu, kao i pravila ponašanja učesnika. Na tom
prostoru se organizovano susreću ponuda i tražnja sa kapitalom – vrijednosnim papirima kao
nosiocima kapitala u akcionarskim društvima. Tržište kapitala u osnovi predstavlja
specijalizovano tržište na kome se kapital, odnosno vrijednosni papiri nude i potražuju
dugoročno. Promet vrijednosnih papira obavlja se na berzi i drugim uređenim javnim
tržištima, koji se osnivaju radi stvaranja uslova za povezivanje ponude i tražnje vrijednosnih
papira u skladu sa zakonom. Berza kao ustanova osigurava prostor gdje se trguje, stručne i
operativne kadrove i komunikacijske uređaje koje povezuju berzu sa berzanskim
posrednicima tj brokerima. Berze mogu biti opšte i specijalizovane.

Slika 2. Evropske berze5

5
Izvor: http://rs.n1info.com/a87370/Biznis/Evropske-berze-se-oporavljaju.html

12
6. MODEL UPRAVLJANJA AKCIONARSKIM DRUŠTVOM

U skladu sa Zakonom o privrednim društvima BiH, struktura upravljanja akcionarskim

društvom se bazira na njemačkom modelu, što znači da društvo ima upravni i nadzorni odbor.
Uprava je odgovorna za vođenje poslovnih operacija i poslovanje društva, dok nadzorni
odbor predstavlja neku vrstu spone između skupštine i uprave koju bira. U skladu sa
zakonom organi a.d su: skupština, nadzorni odbor, uprava i odbor za reviziju. Oni su
obavezni organi po zakonu i ne mogu se isključiti ugovorom ili statusom.

6.1 Načela upravljanja dioničarskim društvima

Upravljanje društvom zasniva se na sljedećim načelima:

Ravnopravan tretman svih akcionara i Uvažavanje prava nosilaca materijalnih
interesa i posticanje saradnje između društva i nosilaca materijalnih interesa
Osiguranje potpunog, pravovremenog i tačnog objavljivanja svih bitnih činjenica koje
se tiču društva, uključujući finansijsko stanje, rezultate, vlasništvo i upravljanje
društvom
Osiguranje tačnih, relevantnih i potpunih informacija za odbore i o odborima društva
Ispunjavanje uslova odgovornosti, profesionalnosti i nezavisnosti od strane vanjskog
revizora.

Upravljanje društvom treba da osigura:

Zaštitu manjiskih akcionara

Obavezno i blagovremeno objavljivanje značajnog učešća u vlasništvu društva, u
skladu sa zakonom
Zaštitu prava preče kupovine kod novih emisija akcija
Ravnopravan i blagovremen pristup informacijama
Zaštitu od zloupotreba na osnovu povlaštenih informacija
Omogućavanje akcionarima jednakog pristupa u ostvarivanju njihovih upravljačkih
prava
Sprečavanje i objavljivanje sukoba interesa.

13
7. ORGANI AKCIONARSKOG DRUŠTVA

U svijetu postoje tri tipa upravljanja: angloamerički, njemački i japanski, sa svojim

varijantama. Upravljanje akcionarskim društvom vrše ulagači kapitala, investitori. Najviši
organ vlasti kod akcionarskog društva čini skupština akcionara. Organi društva su:

 skupština,
 nadzorni odbor,
 uprava i
 odbor za reviziju.

Skupština akcionarskog društva je organ upravljanja u kome se izražava volja akcionara i

donose najvažnije odluke o akcionarskom društvu i akcionarima. Skupštinu društva čine svi
akcionari. Zbot toga, ona se ne bira i nema određenog mandata trajanja, niti se može
raspustiti. Svi akcionari imaju pravo da budu članovi skupštine i imaju neotuđivo pravo da
učestvuju u pravu skupštine, koje im se ne može uskratiti.

Može se definisati da je nadzorni odbor obavezni stručni organ akcionarskog društva, koji
bira i razrješava skupština akcionarskog društva iz reda zaposlenih i vanjskih članova koji
vrši funkciju upravljanja društvom između dva zasjedanja skupštine i donosi bitne odluke iz
oblasti operativnog upravljanja. Osnovna obilježja ovog organa su njegovi članovi i moraju
biti stručni u obavljanju svojih poslova i da ga bira i razrješava skupština. U odredbama
zakona koja regulišu sastav, izbor i nadzor odbora, rad i kompetencije nadzornog odbora
društva u oba entiteta postoje gotovo identična rješenja.

Uprava akcionarskog društva organizuje rad i rukovodi poslovanjem, zastupa i predstavlja

društvo i odgovorna je za zakonitost u posovanju. Upravu društva čine direktor ili direktori,
jedan ili više izvršnih direktora, kako je to utvrđeno statusom u oba entiteta. Princip je u
pravnoj teoriji da je za rad uprave odgovoran direktor društva koji imenuje i razrješava svoje
saradnike (izvršne direktore) ili nadzorni odbor društva na njegov prijedlog. Zakon ne
propisuje način rada i odlučivanje uprave. Struktura uprave i način imenovanja izvršnog
direktora kao i odnos prema nadzornom odboru, ne zahtjeva donošenje odluka uprave
glasanjem, jer iza svih odluka društva uprave stoji direktor. Direktor predstavlja upravni
odbor, rukovodi poslovanjem, zastupa i predstavlja društvo i odgovara za zakonitost rada.

14
Odbor za reviziju je organ koji ima ulogu zaštite interesa akcionara, ulagača i povjerilaca,
kao i društva u cjelini, gdje se organizuje i vrši kontrola u društvima i nad društvima.
Kontrola je bitna za rad, poslovanje i upravljanje društvom, ali i za ostvarivanje privrednih i
drugih interesa. Kontrola u društvu može se organizovati na dva načina i to kao:

1. unutrašnja (interna)
2. vanjska (externa)

Unutrašnju kontrolu u društvu vrši posebno izabrani organ čija je funkcija stalna, a eksterna
kontrola vrši se povremeno i povjerena je stručnoj profesionalnoj instituciji tj. vanjskom
revizoru. U akcionarskom društvu formira se odbor za reviziju, kao poseban organ stalne
unutrašnje kontrole. Odbor za reviziju vrši kontinuiranu kontrolu finansijskog upravljanja
društvom, s ciljem da preventivnom kontrolom, primjenom računovodstvenih standarda,
sprečava finansijske prekršaje i prijestupe i ujedno predlaže mjere za provođenje finansijske
politike.

Slika 3. Revizija, ilustracija6

6
Izvor:www.revizija.net

15
8. STATUSNE PROMJENE I PROMJENE OBLIKA DRUŠTVA

U odnosu na druge oblike privrednih društava, statusne promjene i promjene oblika

akcionarskog društva su mnogo složenije, što je posljedica specifičnih karakteristika a.d. U
poslovnom svijetu se, umjesto klasičnih statusnih promjena spajanja i pripajanja, sve vrši
preuzimanje a.d. otkupom većinskog dijela akcija posredstvom tržišta kapitala, i mimo uticaja
organa društva i kontrole. Pripajanja akcionarskog društva se vrši prijenosom imovine i
obaveza (pripojeno društvo), dok kod društva sa ograničenom odgovornošću (društvo
sljednik) u zamjenu za akcije pripojenog društva, izdaje svoje akcije ili udjele. Statusna
promjena pripajanja je postupak u kome se jedno ili više društava pripajaju drugom društvu i
prenose na njega svoja prava i obaveze, a prestaju postojati društva ili društvo koje se pripaja,
bez postupka likvidacije. U tom slučaju, pravni subjektivitet društva sljednika se ne mijenja,
osim u obimu i strukturi imovine i kapitala, koja se povećava za imovinu pripojenih društava
ili društva. Kod statusne promjene spajanja dva ili više akcionarskih društava je
karakteristično da to ima uticaja na interese i pravni položaj povjerilaca i članova (akcionara
spojenih subjekata), pa važi pravilo da se imovinom spojenih društava upravlja odvojeno
svakog od spojenih društava, sve dok ne protekne zakonski rok u kojem povjerioci mogu
prijaviti svoja potraživanja.

16
ZAKLJUČAK

Treba istaći da kod nas akcionarsko društvo ima značajnu ulogu i zbog toga što predstavlja
instrument za privatizaciju i organizacionu transformaciju. Značajno je da akcionarsko
društvo predstavlja i instrument privlačenja starog kapitala u našu privredu. Nacionalno
zakonodavstvo određuje mjeru učešća države i njenih subjekata u međunarodnim
ekonomskim odnosima, definiše ekonomsku i carinsku politiku, devizni režim i strano
ulaganje, pa je samim tim potrebno veliko angažovanje i uključivanje države na stvaranju
pogodnsti vezanih za međunarodne ekonomske odnose. Prednosti akcionarkih društava zbog
kojih ona i predstavljaju dominantan oblik ogranizacije preduzeća i zbog čega upravo ta
preduzeća raspolažu najvećim dijelom svjetskog kapitala. Među najvažnijima je ograničena
odgovornost akcionara. Naime, vlasnici akcija materijalno odgovaraju za rezultate poslovanja
preduzeća samo do vrijednosti njihovih akcija i ta vrednost je najviše što mogu izgubiti
ukoliko preduzeće ne posluje dobro.

Akcionari ne odgovaraju celokupnom imovinom za eventualne obaveze i dugove preduzeća,

već samo kapitalom uloženim u preduzeće. Još jedna od prednosti je i profesionalni
menadžment koji najčešće rukovodi akcionarskim društvom i odgovara akcionarima, čime se
postiže razdvojenost uprave od vlasništva.Prednosti akcionarskog društva nad individualnim
preduzećima se ogledaju prije svega u tome što raspolažu većim kapitalom od individualnog i
što imaju veće mogućnosti za pozajmljivanje. Još jedna prednost je “relativna sigurnost”
akcionara u slučaju propasti akcionarskog društva. Pošto zbir uloga čini osnovni kapital,
akcionarsko društvo izdaje akcije akcionarima u vrijednosti koja odgovara vrijednosti
njihovog uloga.Na osnovu akcija, akcionari imaju imovinska i upravljačka prava u društvu.
Za obaveze društva prema povjeriocima odgovara samo društvo i u slučaju stecaja društva,
akcionari gube jedino pravo koje su imali na osnovu akcija, ali nisu obavezni izmirivati
dugove društva iz svoje imovine izvan društva.

17
LITERATURA

1. Prof. dr Dragan M. Mitrović, „ Osnovi prava“, Univerizitet Singidunum, Boegrad,

2008
2. Komljenović B. „ Poslovno i finansijsko pravo“, Prometej ,Banja Luka 2010.g. str.53

INTERNET:
1. Izvor:www.revizija.net
2. Izvor: http://rs.n1info.com/a87370/Biznis/Evropske-berze-se-oporavljaju.html
3. www.akcije.net

18