11.sinif Fizik Dersi Elektriksel Kuvvet Elektriksel Alan Elektriksel Potansiyel Paralel Konu Anlatimi

Elektriksel Kuvvet - Elektriksel Alan - Elektriksel Potansiyel -
KONU ÖZETİ Paralel Levhalar
Elektrik alanının yönü (+)’dan (–)’ye doğrudur.

BİLGİ Dolayısıyla Elektrik Alanının yönü (–) yüke etkiyen
kuvvet ile zıt yönlüdür. (+) yüke etkiyen elektriksel
→ Elektriksel Alan kuvvetle ise aynı yönlüdür.
→ Elektriksel Potansiyel
→ Levhalar Arasındaki Yüklü Taneciğin Hareketi
→ Levhalar Arasındaki Elektriksel İş
→ Hızlandırıcı ve Yavaşlatıcı Levhalar
→ Yüklü Parçacığın Yörüngeleri
Elektrik Alan çizgileri
ELEKTRİKSEL ALAN
Pozitif birim yüke (q0) uygulanan elektriksel kuvvete
→ Çizgiler (+)’dan (–)’ye doğru
elekrik alan denir. Elektriksel alan vektörel ve türetil-
→ Çizgiler birbirini kesmez.
miş bir büyüklüktür. E ile gösterilir.
→ Kuvvet çizgi sayısı fazla
F olan cismin yükü diğerin-
E=
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
q0 q1 q2 den daha büyüktür.

newton q1 > q2
F → newton , q0 → coulomb , E →
coulomb
q yükünün d uzaklığındaki Elektriksel alanı
YÜKLÜ İLETKEN KÜRENİN ELEKTRİKSEL

ALANI
–q E (+1C)q0





d
O
q⋅q
F = k ⋅ 2 0 q0: +1 birim yük
d
F q
E= ⇒ E = k⋅
q0 d2

Birden fazla yükün bir noktadaki Elektriksel alanı
Eiç = 0 (Kürenin içinde yük yok)
q
Eyüzey = EK = k⋅
r2
q
EDış = EL = k⋅
(r + d)
2
189
YÜKLÜ YALITKAN KÜRENİN Birden fazla yük varsa

ELEKTRİKSEL ALANI
Yüklü yalıtkan kürelerin yükleri düzgün olarak her q q
VK = k −k
tarafına yayılması mümkündür. Bu durumda kürenin d1 d2
iç kısımlarında da yük olacağından bu kısımlarda
elektriksel alan 0 olmaz. Fakat bu kısımda elektriksel
alan formülüde geçerli olmaz. Elektriksel alan küre-
nin merkezinde 0 olur. Merkezinden yüzeyine kadar Elektriksel potansiyel, Elektriksel alan yönünde gidil-
yarıçapla doğru orantılı olarak artar. Elektriksel alan diğinde azalırken, ters yönde gidildiğine ise artar.
formülü kürenin yüzeyinde ve yüzeyinden sonraki
mesafelerde aynen geçerlidir.
A B
O C
E Yüklü iletken kürenin elektriksel potansiyeli
O
2r
q EB
EB = k ⋅ 2
⇒ EA =
(2r) 2
q
EC = k ⋅
(3r)2
q q
VK = VO = k VL= k
r (r + d)
ELEKTRİKSEL POTANSİYEL
● Elektriksel alan içindeki pozitif birim yüke düşen
elektirksel potansiyel enerjiye, elektriksel potansi-
yel denir.
● Potansiyel skaler ve türetilmiş bir büyüklüktür. Bi- İki küre birbiriyle temas ettirildiğinde potansiyelleri
rimi Volt’tur. eşit olana kadar yük alışverişi yaparlar.
● Bir yükten d kadar uzaktaki tüm noktalarda potan-
siyel. q1 + q2
q1 = ⋅ r1
r1 + r2
q1 + q2
q2 = ⋅ r2
A V =V =kq r1 + r2
A B
d
B V1 = V2 (Kürelerin son durumdaki potansiyelleri)
190
ELEKTRİKSEL POTANSİYEL ENERJİ PARALEL LEVHALAR
●

q1 ⋅ q2
Ep = k (d artarsa Ep azalır)
d
Bir üretece bağlı levhalar ara-

ükler birbirine yaklaştırılırsa elektirksel kuvvete kar-
Y sındaki E ’nın yönü (+)’dan
şı iş yapılmış olur. Uzaklaştırılırsa elektriksel kuvvet- (–)’ye doğrudur.
lerin kendileri iş yapmış olur.
q1 ⋅ q2
Ep = −k (d artarsa Ep de artar) V
d E = d = Levhalar arası mesafe
d
ükler birbirinden uzaklaştırıldığında çekim kuvve-
Y q⋅ V
tinden dolayı elektirksel kuvvetlere karşı iş yapılmış F = q⋅E ⇒ F =
d
olur. Yaklaştırılırsa elektriksel kuvvetler iş yapmış
olur. F = m⋅a
q⋅ V q⋅ V
= m⋅a ⇒ a=
q2 yükü K noktasından L noktasına götürülmüşse d d⋅m

● Levhaların potansiyelleri, aralarındaki mesafe (d)

küçültülüp büyütülse bile üzerlerinde yük miktarı (q)
değişmez, sabit kalır.
W = q .VKL = q2.(VL – VK)
d → küçültülürse q.V → sabit a → büyür.

taşınan yük
Levhalar arasında elektriksel kuvvet ve elektriksel
q q1 alan her noktada aynı değerdedir.
VK = k 1 VL = k
d (d + x)
W → (+) ⇒ elektriksel kuvvete karşı iş yapıl-
mış ● Sorularda hareket denklemleri kullanılabilir.
W → (–) ⇒ elektriksel kuvvetler iş yapmıştır. 1
x = V0 ⋅ t + at 2
2
Vson = V0 + a ⋅ t
2
Vson = V0 2 + 2ax

Elektiriksel potansiyel enerji LMK yolu boyunca LEVHALAR ARASINDA YAPILAN

nasıl değişir? ELEKTRİKSEL İŞ
LM MK
Azalır Değişmez
KL
Artar
KL(Dik bileşen) KL(Yatay bileşen)

Değişmez Artar Elektriksel kuvvetin yaptığı iş:
191
W = F ⋅ x = q⋅E ⋅ x
qV
W= ⋅x
d
W = ∆EK
q⋅ V 1 1
⋅ d = mV22 – mV12 q( + ) ise
d 2 2
1
q⋅ V =
2
(
m V22 – V12 )
1 1
q⋅ V = m(V12 − V22 ) q (–) ise h = ⋅ a ⋅ t2 (sapma miktarı)
2 2
q⋅ V 1 q ⋅ V 2
a= t= ⇒ h= ⋅ ⋅
d⋅m V0 2 d ⋅ m V0 2
qV
d küçültülür ise ⇒
● =a ⇒ a = artar
dm q⋅ V
Vy = a ⋅ t ⇒ Vy = ⋅
d ⋅ m V0
V2 = V1 + 2 ⋅ a ⋅ d ⇒ V2 → değişmez.
2 2
V2 = V1 + a ⋅ t ⇒ t → azalır.
Aşağıdaki şekillerin birincisinde cisim ok yönünde ϑ

hızıyla hareket etmektedir.
ynı paralel levhaya şekil – 2’deki gibi üreteç bağlan-

A
dığından cismin hızı ters yönde 3ϑ olmaktadır.
orumuz şudur; aynı levhaya şekil – 3’deki gibi üre-

S
teç bağlandığında cismin hareket yönü ve hızı ne
olur?
Şekil – 1 Şekil – 2
Pozitif yüklü cisim KL arasında düzgün hızlanır. LM V

ϑ 3ϑ d
arasında düzgün yavaşlar. Şekildeki yolunu izlediğin-
de yapılan iş 0 olur.
V
WTOP = ESON – EİLK = 0 ϑ F = q⋅ 4 ϑ olmalı
d
WKL + (–WLM) = 0 m⋅g
WKL = WLM
Şekil – 3
V2
q ⋅ V1 = F ⋅ x ⇒ q ⋅ V1 = q ⋅ ⋅x
d2 4V
V 2d
⇒ x = 1 ⋅ d2
V2
4V
ϑ q⋅ 8 ϑ olur.
V1 = V2 ⇒ x = d2 (M’ye ulaşır ve durur) 2d
m⋅g
V1 > V2 ⇒ x > d2 (M’ye hızla çarpar)
V2 > V1 ⇒ x < d2 (M’ye ulaşamaz) 9 ϑ olur.
192
TEST 1 Paralel Levhalar
1. I. Elektriksel alan vektörel niceliktir. 4.

II. Elektriksel potansiyel skaler niceliktir.
III. Elektriksel alanın yönü artıdan eksiye doğru-
dur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Şekildeki K yükünün L noktasında oluşturduğu

D) II ve III E) I, II ve III elektriksel alan şiddeti E ise, aynı yükün M nok-
tasında oluşturduğu elektriksel alan şiddeti kaç
E’dir?
1
A) 1 B) C) 1 D) 2 E) 4
4 2
2.

Yukarıdaki şekillerde yüklerin elektriksel alan vek-

törleri gösterilmiştir.
Buna göre hangi çizimler doğru gösterilmemiştir?

A) Yanlız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
3.

5.
Şekillerde eşit yarıçaplı K ve L yüklü küresel cisim-

lerinin elektriksel alan kuvvet çizgileri görülmekte-
dir.
Buna göre,
I. K cismi pozitif yüklüdür.
II. L cismi pozitif yüklüdür.

qK Şekildeki eşkenar üçgenin iki köşegenine konulan
III. >1 noktasal yüklerin şiddetleri +q ve -q kadardır.
qL
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur? q1 yükünün K noktasındaki elektriksel alanı E
kadar olduğuna göre K noktasındaki toplam
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III elektriksel alan kaç E’dir?
D) I ve III E) II ve III A) 1 B) 2 C) 3 D) 2 E) 3
193
6. 9.
Şekildeki noktasal yüklerin şiddetleri q ve 4q ka-

dardır.
Yüklerin aralarındaki mesafe d kadar olduğuna
göre K yükünden kaç d uzaklıkta iki yükün top-
lam elektriksel alanı sıfırdır?
1 1 1 2 1
A) B) C) D) E) Şekildeki noktasal q1 ve q2 yüklerinin K noktasın-
6 3 2 3 4
daki bileşke elektriksel alanları ok yönünde göste-
rilmiştir.
q
Kareler özdeş olduğuna göre 1 oranı nedir?
q2
25 25 5 10
A) − B) − C) −
24 2 48
7.
25
D) − E) − 48 2
48 25
10.
Şekildeki noktasal q1 ve q2 yüklerinin K noktasın-

daki bileşke elektriksel alanları ok yönündedir.
q1
Kareler özdeş olduğuna göre oranı nedir?
q2 Pozitif yüklü, şekildeki iletken kürenin O, K, L,
M noktalarındaki elektriksel alanlarının yönleri
9 8 2 9 8 aşağıdakilerden hangisi gibidir?
A) − B) − C) − D) E)
8 9 9 8 9
O K L M
A) sıfır → ← ←
B) sıfır → → →
C) ← ← → →
D) sıfır sıfır → →
8. E) sıfır sıfır → →
11.
Şekildeki noktasal q1 ve q2 yüklerinin K noktasın-

daki bileşke elektriksel alanları ok yönünde göste- Şekildeki düzgün yüklü, yalıtkan O merkezli
rilmiştir. kürenin L noktasındaki elektriksel alanının bü-
q yüklüğü E kadar ise K noktasındaki elektriksel
Kareler özdeş olduğuna göre 1 oranı nedir? alanının büyüklüğü kaç E’dir?
q2
1 5 5 5 5 5 5 1 2
A) − B) C) D) E) A) 0 B) C) D) 1 E) 2
2 27 27 27 3 3 3
194
12. 14.
1V ve 2V’luk üreteçlere bağlanmış şekildeki pa-

ralel levhaların K ve L noktalarındaki elektrik-
Şekildeki iç içe geçmiş O merkezli iletken kürelerin EK
sel alanlarının şiddetlerinin oranları nedir?
yükleri 3q, 2q ve q kadardır. EL
Buna göre K ve L noktalarındaki EK ve EL elekt- 1 1
1 2 3
E A) B) C) D) E)
riksel alanlarının oranı K nedir? 6 3 2 3 2
EL
1 3 1 3 9
A) B) C) D) E)
4 4 2 2 2 SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
13.
15.
Şekildeki O merkezli iletken kürelerinin yükleri +q,

–2q ve +q kadardır.
Buna göre kürelerin O, K, L ve M noktalarında-
ki elektriksel alanların yönleri aşağıdakilerden
hangisi gibidir?
O K L M İletken paralel levhalara şekildeki gibi bağlan-
A) → ← → → mış üretecin K ve L noktalarında oluşturduğu

→ ← EK
B) sıfır sıfır elektriksel alanların oranları nedir?
→ ← ← EL
C) sıfır
← → 1
D) sıfır sıfır A) B) 3 C) 1 D) 2 E) 3
E) sıfır sıfır sıfır → 4 4
195
1. 4.
Şekildeki kürelerin yükleri +3q ve -q kadardır.

Buna göre kürelerin toplam elektriksel alanları
K, L, M bölgelerinden hangilerinde sıfır olabi-
lir?
Şekildeki karenin L ve M köşelerine +q yükleri yer-
A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız M leştirilmiştir. Bu durumda K köşesindeki potansiyel
V1 dir. L köşesindeki yük N köşesine taşındığında
D) K ya da L E) L ya da M
K köşesindeki potansiyel V2 olmaktadır.
V1
Buna göre, oranı nedir?
V2
2 2
2. A) B) 2 C) 1 +
2 2
1 2 1
D) + E) + 2
2 4 2
Şekildeki eşkenar üçgenin iki köşegenine konulan

noktasal yüklerin şiddetleri 2q ve -q kadardır.
-q yükünün K noktasındaki potansiyeli 1 volt
olduğuna göre, K noktasındaki toplam potansi-
yel kaç volttur?
A) 0 B) -1 C) +1 D) -2 E) +2
5.
3.
İpek ipe bağlı yüklü K cismi elektriksel alan içinde

şekildeki gibi dengelenmiştir. 20 newton ağırlığın-
daki K cisminin yükü 2 coulomb’dur.
Sürtünmeler önemsiz olduğuna göre,
Şekildeki iç içe geçmiş O merkezli iletken kürelerin I. K cisminin yük cinsi pozitiftir.
yükleri -q ve +3q kadardır. II. K cisminin yük cinsi negatiftir.
III. Elektriksel alan şiddeti 7,5 N/C’dur.
Buna göre kürelerin K ve L noktalarındaki po-
VK ifadelerinden hangileri doğrudur?
tansiyellerinin oranları nedir? (sin37º = 0,6 , sin53º = 0,8)
VL
3 1 3 1 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

A) − B) − C) 0 D) E)
5 5 5 2 D) I ve III E) II ve III
196
6. 9.
Eş bölmeli şekildeki sistemde noktasal 3q ve 4q

1 kg kütleli cisim sürtünmesi önemsiz ortamda yükleri görülmektedir.
elektriksel alan içinde dengededir. 3q yükünün K noktasındaki potansiyeli 3 volt
Cismin yükü –2 Coulomb olduğuna göre, elekt- olduğuna göre, iki yükün K noktasındaki top-
riksel alanın şiddeti kaç N/C’dur? lam potansiyeli kaç volt olur?
(g=10 m/s2 , sin37º = 0,6 , sin53º = 0,8)
A) 4 B) 5 C) 5,5 D) 6 E) 10
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 16
7.
O merkezli iç içe geçmiş iletken kürelerin yükleri

şekildeki gibi q, 2q ve 3q’dur.
M noktasındaki potansiyel 3 volt olduğuna
göre K-L noktaları arasındaki potansiyel farkı
kaç volttur? (Noktalar arası eşit, r kadardır.)
10.
A) 0 B) 1 C) 2 D) 2,5 E) 3,5
8.
Şekildeki iletken L ve M kürelerinin yarıçapları 3r

ve r kadardır. L ve M kürelerinin potansiyelleri sıra-
sıyla 1 volt ve 3 volttur.
Küreler arasındaki iletken tel üstündeki K anah-
tarı kapatıldığında,
I. Anahtçar kapatılmadan önce kürelerin yük bü-
yüklükleri eşittir.
II. Anahtar kapatıldığında L’den M’ye yük geçişi
Şekildeki iletken düşey paralel levhalara 12 volt’luk olur.
pil bağlanmıştır. III. Anahtar kapatıldığında iki küreninde potansiye-
Buna göre paralel levhalar arasındaki K-L nok- li 1,5 volt olur.
talarının potansiyel farkı kaç volttur? ifadelerinden hangileri doğru olur?
(Düşey mesafeler arası d kadardır, sin37º = 0,6
cos37º = 0,8) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) 3 B) 4 C) 6 D) 9 E)10 D) II ve III E) I, II ve III

197
11. 13.
O merkezli yüklü iletken kürenin elektriksel alanı-

nın uzaklığa bağlı değişimi şekilde görülmektedir.
Buna göre B noktasındaki elektriksel alan nedir? O merkezli iç içe geçmiş negatif yüklü X ve Y küre-
|OA| = |AB| = r leri şekilde görülmektedir.
İletken X ve Y küreleri iletken bir telle birleştiril-
diğinde O, K, L, M ve N noktalarının hangisinde
E E
A) B) C) E D) 2E E) 4E elektriksel potansiyel değişmez?
4 2
A) O B) K C) L D) M E) N
14.
12. Şekildeki yüklü M ve N cisimlerinin K noktasındaki

bileşke elektriksel alanı sıfırdır.
Buna göre cisimlerin L noktasında oluşturdu-
ğu bileşke elektriksel alanın yönü aşağıdakiler-
Noktasal K ve L yüklü cisimlerin elektriksel alan den hangisi gibidir?
çizgileri şekildeki gibidir.
A) B) C)
Buna göre,
I. K ve L cisimlerinin yük cinsi zıttır.
II. Kuvvet çizgilerinin yönü L’den K’ya doğrudur.
III. K ve L’nin yük miktarları arasındaki ilişki qL > qK dır.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur? D) E)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I ve III
198
1. 4.
Şekildeki +q ve +2q yüklü cisimlerin K noktasında-

newton
ki toplam bileşke elektriksel alanları 2 dur.
coulomb
Buna göre L noktasındaki toplam potansiyel Şekildeki yatay iletken paralel levhalara üreteç bağ-
kaç volttur? (Noktalar arası eşit d kadardır.) lanmıştır.
Sürtünmesiz sistemde K noktasından serbest
A) 4d B) 6d C) 8d D) 9d E) 10d bırakılan pozitif yüklü bir cisim L noktasından
hızı ile geçtiğine göre M noktasına çarpış hızı
kaç olur? (Noktalar arası eşit d kadardır.)
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
5.
2.
Şekildeki yatay iletken paralel levhalara üreteç
bağlanmıştır.
Sürtünmeler önemsiz olduğuna göre K nokta-
O merkezli yüklü iletken kürenin A noktasında- sından Vo hızı ile fırlatılan negatif yüklü bir ci-
sim için,
V
ki potansiyeli ile elektriksel alanının   oranı 4
E
metre olduğuna göre kürenin yarıçapı kaç met-
redir? (OB=BA=d) 0

A) 1 B) 2 C) 3 D)4 E) 8
grafiklerinden hangileri geçerlidir?
(V= Hız, a= İvme, X= Konum, t= Zaman)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
6.
3. 
V1 V2
Şekildeki yatay iletken paralel levhalara V1 ve V2

Negatif yüklü küreden, kürenin etki alanındaki bir
potansiyelli piller bağlanmıştır.
bölgede, pozitif yüklü cisim K dan N taşınarak sıra-
Sürtünmesiz sistemde K levhasından şekildeki gibi
sıyla w1, w2, w3 kadar iş yapılmaktadır.
hızıyla fırlatılan pozitif yüklü bir cisim M levhasına
Buna göre w1, w2, w3 arasındaki ilişki nedir? hızıyla çarpmaktadır.
(Noktalar arası mesafeler eşittir.) Paralel levhalar arasındaki mesafeler 2d ve d
V1
kadar olduğuna göre oranı nedir?
A) W1 > W2 > W3 B) W3 > W2 > W1 V2
C) W1=W2=W3 D) W1 > W2 = W
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4
E) W2 = W3 > W1 4 2
199
7. 9.
Düşey iletken paralel levhalara 800 volt gerilimli

Şekildeki yatay iletken paralel levhalara V1 ve V2 üreteç takılmıştır.
potansiyelli piller bağlanmıştır. Sürtünmesi önemsiz ortamda levhalar arasından
Sürtünmesiz sistemde K noktasından serbest bıra- 12 metre yükseklikten pozitif yüklü 10 kg kütleli bir
kılan negatif yüklü bir cisim L noktasından hızıy- cisim 10 m/s yatay hızla atılmaktadır.
la geçiyor ve M noktasına 2 hızıyla çarpıyor.
Cismin yükü 1 coulomb olduğuna göre hareke-
Paralel levhalar arasındaki mesafeler 2d ve d tin menzili (x) kaç metredir?
V (g= 10 m/s2)
kadar olduğuna göre 1 oranı nedir?
V2
A) 15 B) 20 C) 40 D) 45 E) 60
1 1 1
A) B) C) D) 1 E) 3
4 3 2
10.
Elektrik yüklü K-L levhaları arasındaki mesafe

azaltıldığında,
I. Levhaların yük miktarı değişmez.
II. Levhaların arasındaki elektriksel alan değiş-
mez.
III. Levhalar arasında potansiyel değişmez.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
8.
D) I ve II E) I ve III
Şekildeki yatay iletken paralel levhalara 2V ve 4V

potansiyelli piller bağlanmıştır. 11. Yükü +q olan bir kürenin, elektrik yükü -q yapı-
Sürtünmesiz sistemde K levhası hizasından ser- lırsa kürenin yüzeyindeki elektriksel potansiye-
best bırakılan pozitif yüklü bir cismin KL levhaları li ve elektriksel alanının şiddeti nasıl değişir?
arasındaki ivmesi a1 LM levhaları arasındaki ivme-
si a2 dir. Potansiyel Elektriksel Alan
Levhalar arasındaki mesafeler 2d ve d kadar ol- A) Değişmez Değişmez
→
a1
duğuna göre oranı nedir? B) Artar Değişmez
→
a2
C) Azalır Değişmez
1 1 1 1 1 D) Artar Azalır
A) - B) C) - D) E)
8 8 4 4 2 E) Değişmez Artar
200
12. 15.
Şekildeki iletken paralel levhalara üreteç bağlan- q1, q2, q3 noktasal yükleri sonsuzdan gelerek bir
mıştır. kenarının uzunluğu 1m olan eşkenar üçgenin kö-
(-q) yükü L’den K’ye, K’den M’ye ve M’den L’ye ge- şelerine yerleştirilmiştir.
tirildiğinde sırasıyla W1, W2, W3 işi yapılmıştır.
q1= -1 coulomb, q2= 3 coulomb, q3= 2 coulomb
Buna göre W1, W2, W3 büyüklükleri arasındaki
ilişki nedir? olduğuna göre yapılan iş kaç joule dir?
N.m2
A) W1= W2= W3 B) W1>W2>W3 C) W3>W2>W1 (k= 9.109 )
C2
D) W1= W3>W2 E) W2>W1= W3
A) 9.109 B) 4.109 C) 18.109 D) 109 E) 9.108
13.
+5 coulomb şiddetindeki yüke sahip bir cisim şekil-

deki eğrisel yolu izleyerek K noktasından L nokta-
sına getirilmiştir.
newton
Elektriksel alan şiddeti 100 olduğuna
coulomb
göre bu işlem sonucunda elektriksel kuvvetle-
re karşı yapılan iş kaç joule olur?
(LK= 0,3 metre) 16.
A) 50 B)100 C) 150 D) 200 E) 300
14.
Yük büyüklükleri 2q, -q ve 3q olan üç yük şekildeki

Şekildeki sabitleştirilmiş iletken K küresinin yükü 3 gibi eşkenar üçgenin köşelerine yerleştirilmiştir.
coulombdur. K küresinin L noktasındaki potansiyeli q2 yüklü cisim sonsuza gönderildiğinde yapı-
6 volttur. lan elektriksel iş ne olur?
2 coulomb yüke sahip bir cisim L noktasından (k= coulomb sabiti)
M noktasına taşındığında yapılan elektriksel iş
kaç joule olur?
q2 q2 q2 q2 q2
A) k B) 2k C) 3k D) 4k E) 5k
A) –8 B) –4 C) –2 D) 4 E) 8 d d d d d
201
1. 3.
Yatay düzlemdeki iletken paralel levhalara şekilde-

Pozitif yüklü bir cisim, şekildeki iletken levhalar ki gibi 100 volt potansiyelli üreteç bağlanmıştır. K
arasında K dan L, L’den M ve M’den K’ya dolaştı- levhasından fırlatılan 2 coulomb yüklü 10 kg kütleli
rılmaktadır. bir cisim levhalar arasında düzgün doğrusal hare-
Kareler özdeş olduğuna göre, ket yapmaktadır.
I. Yük ve K’dan L getirilirken elektrik kuvvetlerin Levhalar arası mesafe 4 metre olduğuna göre,
kendisi iş yapar. yatay yüzeydeki sürtünme katsayısı nedir?
II. Yük L’den M’ye getirilirken elektriksel kuvvetler (g= 10 m/s2, üretecin iç direnci sıfırdır.)
iş yapmaz.
III. Yük M’den K’ya getirilirken elektriksel kuvvetle-
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,3 D) 0,5 E) 0,8
rin kendisi iş yapar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
4.
2.
Şekildeki iletken paralel levhalara iç direnci önem-

İletken düşey düzlemindeki paralel levhalar ara- siz 10 voltluk pil bağlanmıştır. Levhaların K nokta-
sındaki yüklü (q) cisim, şekildeki gibi sürtünmesiz sından -2 coulomb yüklü bir cisim önce L noktası-
sistemde dengededir. na, oradan da M noktasına getirilmektedir.
Üretecin gerilimi V, yerçekimi ivmesi g, paralel
Sürtünmeler önemsiz olduğuna göre bu işle-
levhalar arası mesafe d olduğuna göre cismin
min sonucunda elektriksel kuvvetlere karşı ya-
kütlesini aşağıdakilerden hangisi ifade eder?
pılan iş kaç joule dir?
(KL= 10m LM= 20m)
qVd d.g q.V.g q.V q
A) B) C) D) E)
g q.V d d.g V A) 3 B) 5 C) 10 D)20 E) 40
202
5. 7.
Şekil-1’de (+) yüklü K cismi, sabitlenmiş L cismine

yaklaştırılırken, şekil-2’deki (-) yüklü M cismi sabit-
lenmiş N cisminden uzaklaştırılmaktadır.
Şekil-1 ve Şekil-2’de bu hamleler sonucunda
potansiyel enerjiler arttığına göre,
I. L cismi (+) yüklü olabilir.
II. N cismi (-) yüklü olabilir.
Şekildeki dairesel yüzeyin K, L, M noktalarındaki III. N cismi nötr olabilir.
yükler sırasıyla +q, +q ve -q kadardır. K ve L nokta-
larındaki yükler serbest bırakıldığında dairesel yö-
rünge üzerinden M noktasındaki yükün yanlarına
gelmektedir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Bu durumda dairesel pistin 0 merkezine göre D) I ve III E) I, II ve III

elektriksel potansiyel ve elektriksel alan ilk du-
rumdan itibaren nasıl değişir? 8.
Elektriksel Potansiyel Elektriksel Alan
A) Değişmez Önce azalır sonra artar
B) Değişmez Önce artar sonra azalır

Yatay sürtünmesi önemsiz yüzeye şekildeki gibi

C) Artar Azalır konulan paralel levhalardan K yükü serbest bıra-
D) Azalır Artar kılmaktadır.
Yük L levhasına geldiği anda duruyor ve geri
E) Değişmez Azalır
V1
dönüyor ise potansiyellerin oranı nedir?
V2
1 2 3
A) B) C) 1 D) E) 2
2 3 2
9.
6.
K levhasının önünden fırlatılan X cisminin hızının za-

manla değişimi yukarıdaki grafiğe göre olmaktadır.
Şekildeki yatay iletken paralel levhalara üreteç Cisim P noktasının düşeyine varabildiğine
bağlanmıştır. +q ve +6q yükleri şekildeki konum- göre,
larından serbest bırakıldığında karşı levhaya sıra- I. t anında cisim L noktasının düşeyindedir.
sıyla t1 ve t2 sürede çarpmaktalar. II. 2t anında cisim P noktasının düşeyindedir.
d ve 2d plakalar arasındaki mesafeler olduğuna III. 3t anında cisim N noktasının düşeyindedir.
t
göre 1 oranı nedir? (Yükler eşit kütlelidir.) ifadelerinden hangileri doğrudur?
t2
1 1 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

A) B) C) 1 D) 3 E) 9
9 3 D) II ve III E) I, II ve III
203
10. 13. Bir akünün kutup başları arasındaki potansiyel

farkı 14 volt olduğuna göre,
I. Akünün bir kutbundan diğer kutbuna 2 cou-
lombluk yük geçtiğinde 7 joule’lük iş yapılmış
olur.
II. Kutupların potansiyeli sırasıyla +7 volt ve -7
volttur.
Yerçekimi ivmesinin önemsiz olduğu bir ortamda iç III. Akü çalışırken 10 coulomb’luk yük üretebilir.
içe geçmiş iletken kürelere K noktasından +q yükü
gönderilmektedir. ifadelerinden hangileri doğrudur?
K noktası kürelerin etki alanında olduğuna
göre, L ve M noktalarındaki deliklerden geçip O
noktasına ulaşan cismin hangi aralıklarda kine- D) I veII E) II ve III
tik enerjisi sabittir?
A) Yalnız KL B) Yalnız LM C) Yalnız MO
D) KL ve MO E) KL ve LM
11.
Şekildeki eşit bölmelere ayrılmış sistemde toplam

enerji E’dir. +5q yükü KLMN yolunu izleyerek N
noktasına getirilmektedir.
Buna göre elektriksel kuvvetlere karşı yapılan
iş kaç E’dir?
3 2 6
A) B) C) D) 2 E) 3
5 5 5
14.
12.
Şekildeki grafik elektriksel kuvvetin uzaklığa bağlı

değişimini göstermektedir.
Buna göre grafiğin altındaki alan aşağıdaki ni-
celiklerden hangisini verir?
Şekildeki iç içe geçmiş iletken kürelerin yükleri +q

ve +3q dur. 5 coulomb yüke sahip bir cisim O nok- A) Hız değişimini
tasından M noktasına taşınmaktadır.
B) İvmesini
K noktasındaki potansiyel 15 volt olduğuna
göre yük O dan M’ye taşındığında yapılan iş C) Elektriksel kuvvetin yaptığı işi
kaç joule olur? (Aralıklar eşit r kadardır.) D) Momentumunu
A) -7 B) -35 C) -40 D) +35 E) +40 E) Elektriksel potansiyeli

204

11.sinif Fizik Dersi Elektriksel Kuvvet Elektriksel Alan Elektriksel Potansiyel Paralel Konu Anlatimi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

11.sinif Fizik Dersi Elektriksel Kuvvet Elektriksel Alan Elektriksel Potansiyel Paralel Konu Anlatimi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Elektriksel Kuvvet - Elektriksel Alan - Elektriksel Potansiyel -

KONU ÖZETİ Paralel Levhalar

Elektrik alanının yönü (+)’dan (–)’ye doğrudur.

Elektrik Alan çizgileri

q0 q1 q2 den daha büyüktür.

q yükünün d uzaklığındaki Elektriksel alanı

YÜKLÜ İLETKEN KÜRENİN ELEKTRİKSEL

Birden fazla yükün bir noktadaki Elektriksel alanı

Eiç = 0 (Kürenin içinde yük yok)

YÜKLÜ YALITKAN KÜRENİN Birden fazla yük varsa

E Yüklü iletken kürenin elektriksel potansiyeli

ELEKTRİKSEL POTANSİYEL ENERJİ PARALEL LEVHALAR

● Levhaların potansiyelleri, aralarındaki mesafe (d)

d → küçültülürse q.V → sabit a → büyür.

Elektiriksel potansiyel enerji LMK yolu boyunca LEVHALAR ARASINDA YAPILAN

KL(Dik bileşen) KL(Yatay bileşen)

Aşağıdaki şekillerin birincisinde cisim ok yönünde ϑ

ynı paralel levhaya şekil – 2’deki gibi üreteç bağlan-

orumuz şudur; aynı levhaya şekil – 3’deki gibi üre-

Pozitif yüklü cisim KL arasında düzgün hızlanır. LM V

1. I. Elektriksel alan vektörel niceliktir. 4.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Şekildeki K yükünün L noktasında oluşturduğu

  

Yukarıdaki şekillerde yüklerin elektriksel alan vek-

A) Yanlız I B) Yalnız III C) I ve II

Şekillerde eşit yarıçaplı K ve L yüklü küresel cisim-

I. K cismi pozitif yüklüdür.

II. L cismi pozitif yüklüdür.

Şekildeki noktasal yüklerin şiddetleri q ve 4q ka-

Şekildeki noktasal q1 ve q2 yüklerinin K noktasın-

daki bileşke elektriksel alanları ok yönündedir.

Şekildeki noktasal q1 ve q2 yüklerinin K noktasın-

1V ve 2V’luk üreteçlere bağlanmış şekildeki pa-

Şekildeki O merkezli iletken kürelerinin yükleri +q,

O K L M İletken paralel levhalara şekildeki gibi bağlan-

A) → ← → → mış üretecin K ve L noktalarında oluşturduğu

Şekildeki kürelerin yükleri +3q ve -q kadardır.

Şekildeki eşkenar üçgenin iki köşegenine konulan

A) 0 B) -1 C) +1 D) -2 E) +2

İpek ipe bağlı yüklü K cismi elektriksel alan içinde

3 1 3 1 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

Eş bölmeli şekildeki sistemde noktasal 3q ve 4q

O merkezli iç içe geçmiş iletken kürelerin yükleri

Şekildeki iletken L ve M kürelerinin yarıçapları 3r

A) 3 B) 4 C) 6 D) 9 E)10 D) II ve III E) I, II ve III

O merkezli yüklü iletken kürenin elektriksel alanı-

12. Şekildeki yüklü M ve N cisimlerinin K noktasındaki

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

Şekildeki +q ve +2q yüklü cisimlerin K noktasında-

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

Şekildeki yatay iletken paralel levhalara V1 ve V2

Düşey iletken paralel levhalara 800 volt gerilimli

Elektrik yüklü K-L levhaları arasındaki mesafe

Şekildeki yatay iletken paralel levhalara 2V ve 4V

+5 coulomb şiddetindeki yüke sahip bir cisim şekil-

A) 50 B)100 C) 150 D) 200 E) 300

Yük büyüklükleri 2q, -q ve 3q olan üç yük şekildeki

Yatay düzlemdeki iletken paralel levhalara şekilde-

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

Şekildeki iletken paralel levhalara iç direnci önem-

Şekil-1’de (+) yüklü K cismi, sabitlenmiş L cismine

Bu durumda dairesel pistin 0 merkezine göre D) I ve III E) I, II ve III