See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/284625222

Самооценување и оценување од соученици

Conference Paper · April 2011

CITATIONS READS

0 1,219

1 author:

Jove Dimitrija Talevski

University "St. Kliment Ohridski" - Bitola
88 PUBLICATIONS   73 CITATIONS   

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Jove Dimitrija Talevski on 25 November 2015.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Адријана Тодорова Јулија Бекриќ Слаѓана Т. Стаменкова
КОНТИНУИРАНОТО ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ - МОТИВАЦИЈА ЗА УЧЕНИЦИТЕ ВЛИЈАНИЕТО НА САМООЦЕНУВАЊЕТО НА ДОМАШНАТА РАБОТА И ПОВРАТНАТА СТУДИЈА НА СЛУЧАЈ - ИЗВЕДБЕНА АКТИВНОСТ СО УСНА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА
Аида Петровска ИНФОРМАЦИЈА ВРЗ ПОДОБРУВАЊЕТО НА УЧЕЊЕТО Славица Костевска
ПРИМЕНА НА THINKQUEST ВО ПРОГРАМATA ЗА ОЦЕНУВАЊЕ ЗА УЧEЊЕ ВО 21 ВЕК Каролина Неделковска ПИСМЕНО ПРОВЕРУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ - ПОВРАТНО ИНФОРМИРАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ
Андријана Мигуловска ОЦЕНУВАЊЕ НА ВОВЕДНИ АКТИВНОСТИ ПО ПРОВЕРКАТА НА НИВНИТЕ ПИСМЕНИ РАБОТИ (ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ)
САМООЦЕНУВАЊЕТО И МЕЃУСЕБНОТО ОЦЕНУВАЊЕ Лидија Манушева Снежана Ристовска
ВО ФАЗИТЕ НА ПРОЕКТНАТА НАСТАВА НОВ ПРИОД ВО ОДДРЖУВАЊЕ НА ОДДЕЛЕНСКИТЕ СОВЕТИ ПРИМЕНА НА ГРАФИЧКИ ОРГАНИЗАТОРИ (за oценување и самооценување)
Андријана Тасевска Лидија Недановска, Каролина Неделковска Соња Иловска
ОЦЕНУВАЊЕТО ВО ФУНКЦИЈА НА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА НАСТАВАТА ПРИМЕНА НА ИНТЕГРАЦИЈА ВО НАСТАВАТА, ОЦЕНУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА ВРЕМЕ НА УЧЕНИЦИТЕ СЕ ВО ЦЕНТАРОТ НА НАСТАВНИОТ ЧАС И ОЦЕНУВАЊЕТО НА СОПСТВЕНОТО
Аница Алексова, Џефри А. Новак, Џонатан А. Плакер ИНТЕГРИРАНИ ЧАСОВИ УЧЕЊЕ
ОЦЕНУВАЊЕТО ВО УЧЕЊЕТО ПРЕКУ РЕШАВАЊЕ ПРОБЛЕМИ Лидија Павловска Стојан Манолев
Аница Златевска ФОРМАТИВНО И СУМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ ПРИМЕНА НА БЛУМОВАТА ТАКСОНОМИЈА ЗА ИСПРАШУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ НА
СAМООЦЕНУВАЊЕ НА КРЕАТИВНОСТА НА УЧЕНИЦИТЕ Лиле Сарваноска УЧЕНИЦИТЕ ПО ФИЗИКА
Анита Ангеловска ЗАЕМНОТО ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИТЕ ВО ФУНКЦИЈА НА УЧЕЊЕТО Тања Богатинова, Мирјана Петрушевска, Зага Колодезни
МЕТОДИТЕ ЗА ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ ВО НАСТАВАТА ПО ИСТОРИЈА Лилјана Сипкоска - Алабаковска, Снежана Стефановска, Виолета Стевановска ИНДИВИДУАЛЕН ОБРАЗОВЕН ПЛАН (ИОП) – ОСНОВА ЗА ПЛАНИРАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ
СУМАТИВНО И ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ НА НАСТАВАТА НА ДЕЦАТА СО ПОСЕБНИ ОБРАЗОВНИ ПОТРЕБИ И РАЗВОЈНИ ПРОБЛЕМИ
Армира Гаваз Абедини
МОТИВИРАНОСТ И УЧЕЊЕ ПРЕКУ ИГРИ Магдалена Б.Сајкова Татјана Ѓорѓиевска
ОЦЕНУВАЊЕ НА ПИСМЕНА РАБОТА ПО МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК ФОРМАТИВНО OЦЕНУВАЊЕ ПО ПРЕДМЕТОТ АНГЛИСКИ ЈАЗИК НА МАЛА ВОЗРАСТ
Асен Прличков, Сања Гуџова
ВРЕДНУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ СО ПОТЕШКОТИИ ВО РАЗВОЈОТ - БЕЗ И СО ПРИМЕНА НА КРИТЕРИУМИ Трајче Бјадов
Маја Виденовиќ ЕСЕЈСКО ПРАШАЊЕ ВО НАСТАВАТА ПО МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК КАКО ПИСМЕНА РАБОТА
Атанас Пеев
ОЦЕНУВАЊЕ ИЗВЕДБЕНИ АКТИВНОСТИ ПО ПРЕДМЕТОТ ИНФОРМАТИКА КОРИСТЕЊЕ НА ВЕБ ДНЕВНИЦИ ЗА НАСОЧУВАЊЕ НА ПРОЦЕСОТ НА УЧЕЊЕ Убавка Бутлеска, Даница Талимџиоска
Маре Ж. Трајковски, Елена Аспровска ПРОМЕНИ ВО ОЦЕНУВАЊЕТО СОГЛАСНО ПРАВИЛАТА ЗА ПОУЧУВАЊЕ ВО 21 ВЕК
Билјана Печипајковска (КОМПЛЕКСНО ВРЕДНУВАЊЕ НА РЕЗУЛТАТИТЕ ОД АКТИВНОСТИТЕ НА УЧЕНИЦИТЕ)
ОЦЕНУВАЊЕТО ВО ОДДЕЛЕНСКА НАСТАВА СУМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ПРИ РАБОТА ВО ГРУПИ
Марија Пупиноска-Гогова Вецко Стојчевски, Билјана Крстеска
Билјана Стојановска ПРИМЕНА НА СТРУКТУРА ЗА ОЦЕНУВАЊЕ ВО НАСТАВАТА ПО АНГЛИСКИ ЈАЗИК ВО
ВЛИЈАНИЕТО НА ОЦЕНУВАЊЕТО НА СЕКОЈА ОД ФАЗИТЕ ПРИ РЕАЛИЗАЦИЈАТА НА КОРИСТЕЊЕ РАЗЛИЧНИ МЕТОДИ НА ОЦЕНУВАЊЕ ЗА УЧЕЊЕ НА ЕДЕН НАСТАВЕН ЧАС
ПЕТТО ОДДЕЛЕНИЕ ОД ДЕВЕТГОДИШНОТО ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ – ПОДРАЧЈА:
ЧАСОТ, ВРЗ КВАЛИТЕТОТ НА АКТИВНОСТИТЕ НА УЧЕНИЦИТЕ Марина Пејковска СЛУШАЊЕ СО РАЗБИРАЊЕ, ГОВОРЕЊЕ, ЧИТАЊЕ СО РАЗБИРАЊЕ И ПИШУВАЊЕ
Бисера Костадиновска ЗАЕМНОТО ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИТЕ ВО ФУНКЦИЈА НА УЧЕЊЕТО
Весна Димитровска
ОЦЕНУВАЊЕТО КАЈ АКАДЕМСКОТО ПИШУВАЊЕ Марина Петревска ДИЛЕМИ ЗА ПРИМЕНАТА НА ОПИСНОТО ОЦЕНУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ
Burim Hidri КОРЕЛАЦИЈА МЕЃУ САМООЦЕНУВАЊЕТО И ОЦЕНУВАЊЕТО НА УЧЕНИЦИТЕ
Viktorija Petkovska
NOTIMI I NDËRSJELLTË NDËRMJET NXËNËSVE PËR SUKSES MË TË MIRË Матилда Бајкова TEACHING ENGLISH AS FOREIGN LANGUAGE: WHAT PROSPECTS FOR ACCOMPLISHING
Елена Апостолоска, Николина Ѓорчевска, Верче Петрова РУБРИКА ЗА ОЦЕНУВАЊЕ ПИСМЕНИ СОСТАВИ ПО МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК OBJECTIVITY IN ASSESSING DEVELOPMENT OF MULTICULTURALISM AND STUDENTS’
УЧЕЊЕТО ПРЕКУ ПРОЕКТОТ „ОД CAMERA OBSCURA ДО ЦРТАН ФИЛМ“ Милена Пејчиновска SKILLS FOR ITS LEARNING
Елена Аспровска, Маре Ж.Трајковски МОТИВАЦИОНАТА ФУНКЦИЈА НА ПОВРАТНАТА ИНФОРМАЦИЈА ВО НАСТАВАТА ПО ЗО, Viktorija Petkovska
ЗНАЧЕЊЕТО НА ИЗВЕДБЕНАТА АКТИВНОСТ ВО НАСТАВАТА ПО МАТЕМАТИКА ПРИРОДА, ОПШТЕСТВО И ПОДОБРУВАЊЕТО НА УСПЕХОТ НА УЧЕНИЦИТЕ MËSIMI I GJUHËS ANGLEZE SI GJUHË E HUAJ: PIKËPAMJET NË LIDHJE ME PËRMBUSH-
Елизабета Ѓорѓиева Мирјана Малјановска JEN E OBJEKTIVITETIT TË NOTIMIT NË LIDHJE ME ZHVILLIMIN E MULTIKULTURALIZMIT
ПОДОБРУВАЊЕ НА ЗНАЕЊАТА ПО МАТЕМАТИКА ВО ШЕСТО ОДДЕЛЕНИЕ УЛОГАТА НА ПИШАНАТА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА ВО ОБРАЗОВНИОТ ПРОЦЕС DHE AFTËSIVE TË NXËNËSVE PËR MËSIM TË TIJ
Емилија Паункоска Надежда Апостоловска, Маја Јанакиевска Викторија Петковска
ВЗАЕМНО ОЦЕНУВАЊЕ НА ИЗВЕДБЕНА АКТИВНОСТ ВРЗ ОСНОВА НА ПРЕТХОДНО ФОРМАТИВНОТО ОЦЕНУВАЊЕ НА ЧИТАЊЕ И ОБРАБОТКА НА ТЕКСТ ПРИДОНЕСУВА ЗА ЗА НАСТАВАТА ПО АНГЛИСКИ ЈАЗИК КАКО СТРАНСКИ ЈАЗИК: КАКВИ СЕ ПОГЛЕДИТЕ
ЗАДАДЕНИ КРИТЕРИУМИ МОТИВИРАЊЕ И ФОРМИРАЊЕ НА СУМАТИВНАТА ОЦЕНКА ЗА ПОСТИГНУВАЊЕ ОБЈЕКТИВНОСТ ВО ОЦЕНУВАЊЕТО НА РАЗВОЈОТ НА
Ѓорѓина Димова Надица Петровска, Вера Панковска МУЛТИКУЛТУРАЛИЗМОТ И СПОСОБНОСТИТЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА НЕГОВОТО ИЗУЧУВАЊЕ
КОРИСТЕЊЕ НА WIKI ПРИ РЕФЛЕКСИЈАТА И САМООЦЕНУВАЊЕТО НА УЧЕНИЦИТЕ ПРИМЕНА НА СОВРЕМЕНИ МЕТОДИ И ТЕХНИКИ ЗА ОЦЕНУВАЊЕ И САМООЦЕНУВАЊЕ Виолета Петроска-Бешка
НА НАСТАВНИКОТ ВЛИЈАЕ НА МОТИВАЦИЈА ЗА УЧЕЊЕ КАЈ УЧЕНИЦИТЕ ПЕРЦИПИРАНИТЕ ЕФЕКТИ ОД ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ НА СТУДЕНТИТЕ
Гордана Билбилоска
САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА Николина Ѓорчевска Виолета Поповска
ПОСТИГНУВАЊАТА ВЕСЕЛИ КОЦКИ АЛТЕРНАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ - ТЕСТОВИ ИЗРАБОТЕНИ ОД УЧЕНИЦИ
Игор Стојчевски Павлина Талевска Виолета Ристовска
ВЛИЈАНИЕТО НА ОЦЕНУВАЊЕТО КАКО ФАКТОР ПОВРАТНАТА ИНФОРМАЦИЈА ВО НАСТАВАТА ПО МАТЕМАТИКА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА И ПРИФАЌАЊЕТО НА ОЦЕНКАТА ОД СТРАНА НА УЧЕНИЦИТЕ
ЗА УЧЕЊЕ И ПРОФЕСИОНАЛЕН РАЗВОЈ НА УЧЕНИЦИТЕ Павлинка Вељаноска Виолета Стевановска
Илче Соклевски ФОРМАТИВНОТО НАСПРОТИ СУМАТИВНОТО ОЦЕНУВАЊЕ ВО НАСТАВНИОТ ПРОЦЕС ВЛИЈAНИЕТО НА НАЧИНОТ НА ОЦЕНУВАЊЕ ВРЗ РАЗВОЈОТ НА ИНТЕЛИГЕНЦИЈАТА КАЈ
ОЦЕНУВАЊЕТО КАКО КОНТИНУИРАН ПРОЦЕС ПО ПРЕДМЕТОТ МУЗИЧКО ОБРАЗОВАНИЕ ВО ПРЕДМЕТНА НАСТАВА ВО ОСНОВНИТЕ УЧЕНИЦИТЕ
УЧИЛИШТА Влатко Секулоски, Лидија Самарџиоска
Иванка Славковска
ВЛИЈАНИЕТО НА САМООЦЕНУВАЊЕТО НА УЧЕНИЦИТЕ НА СТЕКНУВАЊЕ НА Родна Стоилевска БАЗА НА ТЕСТОВИ
ЕМОЦИОНАЛНА ИНТЕЛИГЕНЦИЈА И НА РАЗНИ ИСКУСТВА ВО ЖИВОТОТ ПОДДРШКАТА НА НАСТАВНИЦИТЕ ГО ПОДОБРУВА ОЦЕНУВАЊЕТО Џеладин Мурати
Јагода Арсовска Сашко Стефановски КВАЛИТЕТНОТО ОЦЕНУВАЊЕ ДЕНЕС: ФАКТОРИ И ОБУСЛОВУВАЊА
ИЗГОТВУВАЊЕ НА ТЕСТ ЗАДАЧИ ПО МАТЕМАТИКА СПОРЕД БЛУМОВА ТАКСОНОМИЈА И КРИТЕРИУМИ ЗА ВРЕДНУВАЊЕ НА ЕСЕЈСКИ ПРАШАЊА Злата Анчевска
НИВНО ОЦЕНУВАЊЕ Сашо Кузев КОЕГЗИСТЕНТНОСТ НА ПОВРАТНАТА ИНФОРМАЦИЈА, ПРЕКУ АНАЛИТИЧКО ОЦЕНУВАЊЕ
Јове Талевски ПРАВИЛНОТО ОЦЕНУВАЊЕ КАКО ЗНАЧАЕН ЕЛЕМЕНТ
САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИ ВРЗ РАЗВОЈОТ НА ЛИЧНОСТА НА УЧЕНИКОТ
 САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИ
д-р Јове Димитрија Талевски
Република Македонија, Педагошки факултет – Битола

Резиме
Концептите самооценување и оценување од соучениците се од суштинско значење во
наставниот процес за унапредување на процесот на оценување воопшто. Еден од
недостатоците на оценувањето на постигањата на учениците во нашата училишна
практика е тоа што учениците не се вклучуваат или се вклучуваат во мала мера, често
само формално во активностите на самооценување и на оценување од соученици.
Самооценувањето и оценувањето од соучениците треба да се планирани и систематски
процеси. Ученикот треба да се оспособи реално да ги проценува своите можности и само
на тој начин самооценувањето и оценувањето од соученици стануваат фактори за развојот
на личноста.
Во трудот се акцентира потребата од активно вклучување на учениците во процесот на
самооценување и на оценување од соученици за да се унапреди процесот на учење на
учениците. Се претставуваат предностите и слабостите на овие два концепта во
наставата, а истовремено, се укажува и на одредени техники и стратегии за нивно
развивање во наставниот процес: самопрашување, дискусија со цел клас или со мала
група, аналитичко-рефлексивни дневници, аналитички листи за самооценување и за
оценување од соученици и сл.
Партиципирањето на учениците во оценувањето на нивните постигања е императив на
новото време, но истовремено и процес кој во голема мера зависи од поддршката и
мотивираноста на наставникот за прифаќање на самооценувањето и на оценувањето од
соученици и за нивна примена во наставата.
Клучни зборови: самооценување, оценување од соученици, техники, стратегии

ВОВЕД
Концептите самооценување и оценување од соученици [1] се релативно нови во
секојдневната наставна практика. Овие два концепта се од суштинско значење во
наставниот процес и голем број експерти ја истакнуваат нивната важност за унапредување
на процесот на оценување воопшто. Во наставата оценувањето на постигањата на
учениците го врши наставникот, но фактички постигањата на учениците се заеднички
резултат на работата на наставникот и на ученикот, така што нужно е на ученикот да му се
овозможи активно учество во процесот на оценувањето на сопствените постигања.
Преку самооценувањето учениците го вреднуваат сопствениот процес на учење, ги
поставуваат целите за учење, како и критериумите за успешност заедно со наставниците и
проценуваат во кој обем ги исполнуваат тие критериуми. Самооценувањето е еден вид
самоспознавање и критички однос кон самиот себе. Тоа е израз на зрелоста на ученикот и
пожелно е да биде соодветно, односно ученикот треба реално да ги проценува
сопствените можности и постигања, зашто само на тој начин самооценувањето
придонесува за развој на личноста. Предуслов за реално самооценување на ученикот е
степенот на постигнатиот когнитивен развој: развојот на мислењето и говорот,
разбирањето на поимите и значењето на временските релации и способноста за
перципирање од позиција на друг - „гледање на себе со туѓи очи“.
Со помош на оценувањето од соученици учениците ги оценуваат постигањата на другите
ученици за да се унапреди учењето и да се поттикнат и развиваат процесните вештини. Не
е потребно посебно да се истакнува дека на самооценувањето и на оценувањето од
соученици треба да им се пристапува со голема внимателност.

1 ПРЕДНОСТИ НА САМООЦЕНУВАЊЕТО И ОЦЕНУВАЊЕТО ОД

СОУЧЕНИЦИ [2]
Придобивките од процесите на самооценување и на оценување од соученици во
наставниот процес се согледуваат преку искажувањата на голем број наставници
мотивирани да ги имплементираат новите концепти во својата секојдневна наставна
практика. Според нив, преку самооценувањето и оценувањето од соученици, учениците:
подобро го разбираат процесот на оценувањето со што се зголемува нивната мотивација
за учење; стануваат свесни како учат и тоа им помага да го подобрат учењето; го
доживуваат оценувањето како споделена активност, а не активност над која монопол има
само наставникот; стануваат посамостојни во процесот на учење како резултат на што се
зголемува нивната ефикасност, независнот и сигурност; имаат чувство дека она за што
размислуваат и она што го кажуваат се почитува и вреднува - тие не се пасивни, ами
активни субјекти во наставниот процес; ги проценуваат сопствените постигања, учат преку
пропустите кои ги направиле и преку повратната информација; се оспособуваат за
конструктивна критика итн. Покрај ова, се развиваат вештини за доживотно учење, се
разменуваат идеи, а и учењето станува понасочено и поефикасно така што се подобрува
неговиот квалитет.

1.1. Слабости на самооценувањето и на оценувањето од соученици

Слабостите на овие два концепта се покажуваат пред сè, во одделенската настава кај
учениците на помала возраст. Тука не може многу да се употребуваат пред сè, затоа што
кај овие ученици не се изградени механизми за самоконтрола. Слабостите во предметната
настава се однесуваат пред се на фактот дека нема јасно изработени критериуми и затоа
учениците не се во сосотојба релано и објективно да ги проверат своите постигања.
Процесот на самооценување е вештина, за која покрај другото, е потребно и време за да се
развие. Секако, кај учениците од таа возраст е потребно подолго време, а тоа може да
предизвика пропуштање на некои содржини од наставата, како и нереализирање на некои
цели на наставата.

1.2. Како да се оспособат учениците за самооценување и за оценување

од соученици?
Оспособувањето на учениците мора да започне како заедничко оценување на наставникот
и ученикот. Наставникот првенствено треба да обезбеди конструктивна критика во
процесот на оспособување на учениците за самооценување и оценување од соученици.
Откако учениците ќе стекнат доверба во наставникот и откако ќе можат да се соочат со
критиката на наставникот и да ја прифаќаат како модел за унапредување на нивните
постигања, а не да ја доживуваат како критика која ги омаловажува или ги прави помалку
вредни во однос на другите, наставникот може да премине кон оценувањето од соученици
(најчесто во група и под строга контрола на наставникот кој треба внимателно да го следи
целиот процес). Ученикот мора да почувствува дека се наоѓа во безбедна и доверлива
средина и да биде охрабруван конструктивно да дискутира за аспекти со кои не се
согласува. Учениците можат да се вклучат во најразлични активности за самооценување
[3] и оценување од соученици, како што се на пример: самопрашувањето, прашањата
поставени од страна на наставникот и одговорот од учениците, аналитичко-рефлексивните
дневници или дневниците за учење, листи за самооценување, листи за оценување од
соученици и сл. Во Прилог 1 може да се види пример за самооценување на учениците.

1.3. Некои стратегии и техники за самооценување и за оценување од

соученици [4]
Никој не станал солиден оценувач наеднаш. За да се оспособат учениците самостојно да
ги оценуваат сопствените постигања и да ги оценуваат постигањата на соучениците
потребно е многу време, планирање, огромно трпение, посветеност и на крај верба дека
она што се прави ќе ги даде посакуваните резултати. За да го научи ученикот како да се
самооценува и како да ги оценува соучениците и наставникот мора да има компетенција,
како и силна внатрешна мотивација.
А) Наставникот поставува прашања, учениците ги слушаат одговорите на другите ученици.
Наставникот поттикнува да се поставуваат прашања за она што на учениците не им е јасно
од одговорите на другите ученици и за она што сметаат дека недоволно го сфатиле. На
овој начин учениците размислуваат за она што не го разбрале, учениците учат едни од
други, се прави промоција на идејата за кооперативното учење.
Б) Наставникот им дава на учениците одредена писмена работа од анонимен ученик. Ги
поттикнува учениците да сугерираат можни идеи за да се подобри напишаното со цел да
се постигне одредената цел која претходно наставникот ја поставил. Преку поставените
критериуми и показатели од наставникот учениците согледуваат што треба да се подобри
и идентификуваат кои се карактеристиките, на пример, на успешен есеј.
В) Наставникот изработува листа на критериуми и показатели за успешноста на напишан
есеј [5]. Наставникот ги поттикнува учениците да ги користат тие критериуми и показатели и
притоа, усно да ги коментираат добрите страни на трудот или на одговорот, а истовремено
да умеат да ги идентификуваат елементите кои треба да се подобрат. На овој начин
учениците подобро ги разбираат критериумите и показателите за успешност. Од друга
стана, може да изненади фактот дека учениците повеќе се подготвени да слушнат
конструктивна критика од своите соученици.
Г) Наставникот на учениците им дава решен тест од анонимен ученик и ги поттикнува да го
оценат, но не им ги дава точните одговори. Ги поттикнува точните одговори да ги побараат
во учебникот и во наставните содржини на кои се однесува тестот. На овој начин учениците
можат да увидат кои се разликите меѓу целите кои се однапред поставени во однос на
постигнатите цели. Исто така, на овој начин учениците можат да ги идентификуваат
одговорите од книгата и да ги разликуваат точните од неточните, да ги препознаат точните
одговори, на овој начин учениците се оспособуваат и да истражуваат, да го споредуваат
она што го запишале со она што го нашле како резултат од истражувањето на
литературата. Учениците можат да дадат различни одговори, и потоа да ги споредуваат, а
тоа може дополнително да ги стимулира учениците.
Д) Наставникот бара од учениците самостојно да поставуваат/напишат прашања за
одредена наставна содржина поврзани со целите што наставникот однапред ги кажал за
некоја лекција и да одговорат на тие прашања, или пак едни можат да поставуваат, а други
да одговараат. На овој начин учениците можат да изнајдат различни одговори и да
постават различни прашања, а другите можат да слушаат (може и меѓусебно да си
поставуваат прашања и да си одговараат).
Ѓ) Наставникот им поставува задача на учениците во групи да напишат пет прашања,
потоа, се дискутира со сите ученици за вредноста, квалитетот на прашањето, па потоа да
се селектираат две најдобри прашања. На овој начин учениците подлабоко навлегуваат во
учењето, стекнуваат самодоверба преку поставување на сопствени прашања и им помага
на учениците да наоѓаат различни одговори.
Е) На учениците им се нудат критериуми за да ја оценат својата успешност и од нив се
бара да ги анализираат тие критериуми и да предложат сопствени критериуми. На овој
начин учениците се оспособуваат за рефлексија на клучните аспекти од темата или
задачата и да ги разјаснат.
Ж) На учениците им се поставува прашање и од нив се бара да проценат дали одговорот
што го дал еден ученик е добар, дали тие можат да го дополнат или би дале нов сосема
поинаков одговор. На овој начин учениците можат да се оспособуваат да ги проценуваат и
своите одговори и на соучениците, да дискутираат за пропустите и да разберат подобро
што е квалитетен одговор.
З) Од учениците се бара тие да оценуваат трудови од нивните соученици. На овој начин
учениците можат подобро да ги изделат оние делови или концепти или вештини на коишто
треба да го свртат своето внимание [7].
Ѕ) Откако ќе поучува за новиот концепт наставникот може да побара од учениците да го
прочитаат материјалот и да го подвлечат тоа што добро го разбрале, да го заокружат она
што не го разбрале добро и да стават прашалник кај секоја идеја која ги збунува. Ова може
да се направи со различни графички организатори, на пример, со Веновиот дијаграм, со
табелата ПМИ со скала, семафор, сендвич метод и сл. [8]
И) Откако ќе поучува за новиот концепт, наставникот може да побара од учениците да
пополнат табела, во која + може да се однесува на се интересирам за..., ова добро го
сфатив, а – на: потребно е повеќе да работам на..., можам да се обидам да... итн.
Ј) Наставникот може да побара од учениците да направат споредба - да напишат како се
чувствуваат за својата работа, што разбрале, што можат да подобрат и што не разбрале
воопшто – тоа може да го запишуваат во аналитичко-рефлексивен дневник, кој потоа
наставникот ќе го проверува.
К) Наставникот може да побара од учениците да идентификуваат во кој дел биле добри, да
ги идентификуваат деловите кои треба да ги променат и оние кои можат да ги подобрат
итн.

ЗАКЛУЧОК
Истражувањата со наставници од основното и од средното образование покажуваат дека
се прават ретки обиди за планиран и систематски пристап кон самооценувањето и кон
оценувањето од соученици. Заедничко е размислувањето на наставниците дека овие два
концепта имаат огромно значење за учењето и поучувањето на учениците. Според
наставниците, иако полека, сепак сигурно заживува самооценувањето зашто тоа е значајна
активност за учениците да ја развиваат свеста за важноста на оспособеноста на
проценувањето на сопствената работа.
Наставникот претходно мора да ги објасни критериумите за оценување, ученикот треба да
ги разбере и врз основа на нив да ги проценува сопствените постигања. Наставниците
сметаат дека постигањата на учениците ќе се подобрат ако учениците знаат зошто треба
да го научат тој концепт, за што тој ќе им служи во иднина и ако потоа, активно проценат
како го разбираат материјалот.
Вклучувањето на учениците во процесот на оценување е витален и есенцијален дел од
балансираното оценување. Ако самооценувањето редовно се практикува тоа придонесува
за јакнење на самодовербата на учениците, на нивното достоинство и мотивација.
Наставникот мора да има сериозен пристап кон самооценувањето и кон оценувањето од
соучениците, а согледувањата од нив можат и треба да се земат предвид при формирање
на завршната оцена на ученикот.

РЕФЕРЕНЦИ
[1] Настава и учење на 21 век. 2009. Прирачник за наставниците во основното
образование. УСАИД: 46, 48

[2] Sluijmans, D., Dochy, F.& Moerkerke, G. 1999. Creating a learning envrionmenr using self,
peer and co-assessment Learning Environments Researsch, Vol.1: 293-319

[3] Примена на стандардите за оценување на учениците. УСАИД, Материјали за обука: 70

 [4] Настава и учење на 21век. 2009. Прирачник за наставниците во основното
образование. УСАИД: 91

[5] в. Јанушева, В. 2009. Есејот како форма на псимено изразување. Учител, Педагошки
факултет, Битола (ракопис прифатен во печат)

[6, 7] в. Јанушева, В. 2008. Наставен час со вклучување на техники и активности во

функција на формативното оценување. Воспитни крстопати, XIII, 127-128: 32-36

Попоски, К. 2005. Училишна докимологија. Китано, Скопје

Попоски К. 1998. Успешен наставник, НИРО „Просветен работник“ Скопје

Попоски, К. 2002 Речник на термините од областа на оценувањето на постигањата на

учениците, Македонска книга, Скопје

http://www.eduweb.vic.gov.au/edulibrary/public/teachlearn/student/activity4_4A.pdf

http://www.qualityresearchinternational.com/.../selfassessment.htm

http://www.qub.ac.uk/.../CentreforEducationalDevelopment/.../PeerandSelfAssessment/

ПРИЛОГ 1.

Прилог 1. Пример на листа за проверка на самооценувањето

View publication stats