385 Câu Hỏi Hóa Học Và Đời Sống - TYHH

385 c©u hái vμ ®¸p vÒ hãa häc víi ®êi sèng
Lêi nãi ®Çu

Gi¸o dôc thÕ kØ 21 dùa trªn c¬ së x©y dùng x· héi häc tËp víi 4 trô cét lμ:
- Häc ®Ó biÕt (cèt lâi lμ hiÓu)
- Häc ®Ó lμm (trªn c¬ së hiÓu)
- Häc ®Ó cïng sèng víi nhau (trªn c¬ së hiÓu nhau)
- Häc ®Ó lμm ng−êi (trªn c¬ së hiÓu b¶n th©n)
M
MÆt kh¸c tr−íc sù bïng næ th«ng tin vμ sù l·o ho¸ nhanh cña kiÕn thøc con
O
ng−êi muèn tån t¹i vμ ph¸t triÓn ®Òu ph¶i häc th−êng xuyªn, häc suèt ®êi.
.C
Ho¸ häc lμ mét khoa häc nghiªn cøu çc chÊt vμ sù biÕn ®æi cña chóng. Çc
C
chÊt t¹o nªn mäi vËt thÓ cña thÕ giíi v« sinh vμ h÷u sinh, chÝnh chóng t¹o nªn c¶ c¬
O
thÓ chóng ta.
AH
Ho¸ häc chÕ ra nh÷ng chÊt r¾n h¬n kim c−¬ng, bÒn h¬n s¾t thÐp, trong h¬n
pha lª, ®Ñp h¬n nhung lôa.
O
Cuèn s¸ch “385 c©u hái vμ ®¸p vÒ ho¸ häc víi ®êi sèng” gióp çc em häc
H
sinh më réng kiÕn thøc ho¸ häc vμ nhÊt lμ tËp vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch çc
C
hiÖn t−îng th−êng gÆp trong ®êi sèng, lao ®éng s¶n xuÊt, thiªn nhiªn vμ m«i
O
tr−êng. Cuèi s¸ch gióp cho sù hiÓu biÕt vÒ ho¸ häc cña çc em s©u s¾c,h¬n vμ h÷u
H
Ých h¬n.
§èi víi çc thÇy c« gi¸o, cuèn s¸ch cung cÊp thªm t− liÖu ®Ó cho çc bμi d¹y
häc trªn líp phong phó, sinh ®éng h¬n vμ hÊp dÉn h¬n.
T¸c gi¶
`Ìi`ÊÜÌÊÌiÊìÊÛiÀÃÊvÊ
hochoahoc.com Trang 1
vÝÊ*ÀÊ*Ê `ÌÀÊ
/ÊÀiÛiÊÌÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°Ì
1. PhÌn chua lμ chÊt g× ?
PhÌn chua lμ muèi sunfat kÐp cña nh«m vμ kali. ë d¹ng tinh thÓ ngËm 24
ph©n tö H2O nªn cã c«ng thøc ho¸ häc lμ K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O.
PhÌn chua cßn ®−îc gäi lμ phÌn nh«m, ng−êi ta biÕt phÌn nh«m cßn tr−íc c¶
kim lo¹i nh«m.
PhÌn nh«m ®−îc ®iÒu chÕ tõ çc nguyªn liÖu lμ ®Êt sÐt (cã thμnh phÇn chÝnh
lμ Al2O3), axit sunfuric vμ K2SO4.
PhÌn chua kh«ng ®éc, cã vÞ ch¸t chua, Ýt tan trong n−íc l¹nh nh−ng tan rÊt
nhiÒu trong n−íc nãng nªn rÊt dÔ tinh chÕ b»ng kÕt tinh l¹i trong n−íc.
Còng do t¹o ra kÕt tña Al(OH)3 khi khuÊy phÌn vμo n−íc ®· dÝnh kÕt çc h¹t
M
®Êt nhá l¬ löng trong n−íc ®ôc thμnh h¹t ®Êt to h¬n, nÆng vμ ch×m xuèng lμm trong
O
n−íc.
.C
Anh ®õng b¾c bËc lμm cao
C
PhÌn chua em ®¸nh n−íc nμo còng trong
O
PhÌn chua rÊt cÇn cho viÖc xö lÝ n−íc ®ôc ë çc vïng lò ®Ó cã n−íc trong
AH
dïng cho t¾m, giÆt.

V× côc phÌn chua trong vμ s¸ng cho nªn ®«ng y cßn gäi lμ minh phμn (minh
O
lμ trong s¸ng, phμn lμ phÌn).

H
Theo y häc cæ truyÒn th×:

C
PhÌn chua, chua ch¸t, l¹nh lïng

O
Gi¶i ®éc, t¸o thÊp, s¸t trïng ngoμi da

H
D¹ dμy, viªm ruét, thÊp tμ

Dïng liÒu thËt Ýt, thuèc ®μ rÊt hay
PhÌn chua lμm hÕt ngøa, s¸t trïng v× vËy sau khi c¹o mÆt xong, thî c¾t tãc
th−êng lÊy mét miÕng phÌn chua to xoa vμo da mÆt cho kh¸ch.
PhÌn chua dïng ®Ó bμo chÕ ra çc thuèc ch÷a ®au r¨ng, ®au m¾t, cÇm m¸u,
ho ra m¸u (çc lo¹i xuÊt huyÕt).
2. Hμn the lμ chÊt g× ?
Hμn the lμ chÊt natri tetraborat (cßn gäi lμ borac) ®«ng y gäi lμ bμng sa hoÆc
nguyÖt th¹ch, ë d¹ng tinh thÓ ngËm 10 ph©n tö H2O (Na2B4O7.10H2O). Tinh thÓ
trong suèt, tan nhiÒu trong n−íc nãng, kh«ng tan trong cån 900.
Tr−íc ®©y ng−êi ta th−êng dïng hμn the lμm chÊt phô gia cho vμo giß lôa,
b¸nh phë, b¸nh cuèn ®Ó cho nh÷ng thø nμy khi ¨n sÏ c¶m thÊy giai vμ gißn. Ngay
tõ n¨m 1985 tæ chøc thÕ giíi ®· cÊm dïng hμn the lμm chÊt phô gia cho thùc phÈm
v× nã ®éc, cã thÓ g©y sèc, trôy tim, co giËt vμ h«n mª.
Natri tetraborat t¹o thμnh hîp chÊt mμu víi nhiÒu oxit kim lo¹i khi nãng
ch¶y, gäi lμ ngäc borac.
M
Trong tù nhiªn, borac cã ë d¹ng kho¸ng vËt tinkan, cßn kenit chøa
O
Na2B4O7.4H2O. Borac dïng ®Ó s¶n xuÊt men mμu cho gèm sø, thuû tinh mμu vμ
.C
thuû tinh quang häc, chÊt lμm s¹ch kim lo¹i khi hμn, chÊt s¸t trïng vμ chÊt b¶o
qu¶n, chÊt tÈy tr¾ng v¶i sîi. Hμn the cßn ®−îc dïng ®Ó bμo chÕ d−îc phÈm.
C
Theo ®«ng y, hμn the cã vÞ ngät mÆn, tÝnh m¸t dïng h¹ sèt, tiªu viªm, ch÷a
O
bÖnh viªm häng, viªm h¹nh nh©n h¹ch, s−ng loÐt r¨ng lîi.
AH
Hμn the ngät, mÆn, m¸t thay

Tiªu viªm, h¹ sèt, l¹i hay ®au ®Çu
O
Viªm häng, viªm lîi ®· l©u

H
Viªm h¹ch, viªm m¾t thuèc ®©u s¸nh b»ng.

C
T©y y dïng dung dÞch axit boric lo·ng lμm n−íc röa m¾t, dïng natri
O
tetraborat ®Ó chÕ thuèc ch÷a ®au r¨ng, lîi.

H
3. M× chÝnh (bét ngät) lμ chÊt g× ?

M× chÝnh lμ muèi natri cña axit glutaric, mét amino axit tù nhiªn, quen
thuéc vμ quan träng. M× chÝnh cã tªn ho¸ häc lμ monosodium glutamat, viÕt t¾t lμ
MSG. MSG cã trong thùc phÈm vμ rau qu¶ t−¬i sèng ë d¹ng tù do hay ë d¹ng liªn
kÕt víi protein hoÆc lipÝt. Tuy ë hμm l−îng thÊp, song chøc n¨ng cña nã lμ mét gia
vÞ, t¨ng vÞ cho thùc phÈm, lμm næi bËt sù t−¬i sèng, cßn trong chÕ biÕn lμm t¨ng sù
ngon miÖng. Ng−êi Hoa (vμ nhiÒu d©n téc Ch©u ¸) ®· lîi dông chøc n¨ng nμy
trong kÜ x¶o Èm thùc ®Ó chÕ biÕn çc mãn ¨n thªm phÇn ngon miÖng trong çc nhμ
hμng Trung Quèc. B¶n th©n MSG kh«ng ph¶i lμ mét vi chÊt dinh d−ìng vμ chØ cã
MSG tù do d¹ng ®ång ph©n L míi lμ chÊt t¨ng vÞ, cßn ë d¹ng liªn kÕt víi protein vμ
lipit th× kh«ng cã chøc n¨ng nμy. Nh÷ng thøc ¨n giμu protein nh− s÷a, thÞt, ç
chøa nhiÒu MSG d¹ng liªn kÕt. Ng−îc l¹i ë rau, qu¶, cñ l¹i tån t¹i ë d¹ng tù do nh−
nÊm cã 0,18%, cμ chua 0,14%, khoai t©y 0,1%.
Ng−êi NhËt lóc ®Çu ph©n lËp MST tõ t¶o biÓn, cßn ngμy nay MSG ®−îc tæng
hîp b»ng c«ng nghÖ lªn men.
M× chÝnh lμ mét gia vÞ nhμ hμng, ®«i khi hç trî cho mét kÜ thuËt nÊu ¨n tåi,
th−êng bÞ l¹m dông vÒ liÒu l−îng.
§· cã nh÷ng ph¸t hiÖn vÒ di chøng cña bÖnh ¨n nhiÒu m× chÝnh mμ ng−êi ta
gäi lμ “héi chøng hiÖu ¨n Tμu”: NhÑ th× cã c¶m gi¸c ngøa ran nh− kiÕn bß trªn mÆt,
M
®Çu hoÆc cæ cã c¶m gi¸c c¨ng cøng ë mÆt. NÆng th× nhøc ®Çu, chãng mÆt, buån
O
n«n.
.C
Nh− vËy m× chÝnh cã ®éc h¹i kh«ng? §· kh«ng Ýt lÇn MSG ®−îc ®em ra bμn
c·i ë çc tæ chøc l−¬ng n«ng thÕ giíi (FAO) Y tÕ thÕ giíi (WHO). Uû ban chuyªn
C
gia vÒ phô gia thùc phÈm (JECFA). LÇn ®Çu tiªn (1970) ®−îc quy ®Þnh r»ng l−îng
O
MGS sö dông an toμn hμng ngμy lμ 0 120mg/kg thÓ träng, kh«ng dïng cho trÎ
AH
em d−íi 3 th¸ng tuæi. N¨m 1979 l¹i ®−îc quy ®Þnh t¨ng lªn lμ - 150mg/kg thÓ
träng. Tíi n¨m 1986 JECFA l¹i xem xÐt l¹i vμ x¸c ®Þnh lμ MSG “kh«ng cã vÊn ®Ò
O
g×”.
H
Tãm l¹i, MSG lμ an toμn trong liÒu l−îng cho phÐp. §iÒu ®¸ng l−u ý lμ m×
C
chÝnh kh«ng ph¶i lμ vi chÊt dinh d−ìng mμ chØ lμ chÊt t¨ng vÞ mμ th«i
O
4. S« ®a lμ chÊt lμ g× ?
H
Ngμy tõ thêi cæ x−a, ng−êi ta ®· biÕt ®Õn thuû tinh vμ xμ phßng. §Ó s¶n xuÊt
ra chóng ta, ph¶i dïng natri cacbonat (s«®a) khai th¸c trªn bê cña nh÷ng hå s«®a ë
Ch©u Phi vμ ch©u Mü hoÆc thu ®−îc tõ tro cña nh÷ng loμi thùc vËt mäc d−íi biÓn
vμ bê biÓn ë ch©u ¢u. Kho¶ng 150 n¨m vÒ tr−íc, s« ®a b¾t ®Çu ®−îc s¶n xuÊt b»ng
ph−¬ng ph¸p c«ng nghÖ. Mét ng−êi Ph¸p tªn lμ L¬Blan ®· t×m ra qui tr×nh ®Çu tiªn
s¶n xuÊt s« ®a. Nh−ng tõ n¨m 1870, ph−¬ng ph¸p cña ng−êi BØ tªn lμ Solvay cã lîi
nhuËn lín h¬n ®· ®Èy lïi ®−îc ph−¬ng ph¸p cña L¬ Blan vμ n¨m 1916; nhμ m¸y
cuèi cïng s¶n xuÊt theo ph−¬ng ph¸p nμy ®· bÞ ®ãng cöa.
S«®a cã ý nghÜa cùc kú quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã ®−îc
dïng ®Ó s¶n xuÊt çc chÊt tÈy röa vμ chÊt lμm s¹ch trong c«ng nghiÖp thuû tinh vμ
c«ng nghiÖp dÖt. Trong ngμnh luyÖn kim, ng−êi ta dïng nã ®Ó t¸ch l−u huúnh ra
khái s¾t vμ thÐp; s«®a ®−îc dïng trong s¶n xuÊt natri silicat, natri photphat vμ natri
aluminat, men sø, s¬n dÇu vμ c«ng nghiÖp d−îc phÈm. C«ng nghiÖp da, cao su,
®−êng; s¶n xuÊt thùc phÈm, vËt liÖu nhiÕp ¶nh còng cÇn ®Õn s«®a. Nã lμ thμnh phÇn
kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc lμm s¹ch n−íc !
5. Sîi ho¸ häc lμ g× ?
Sîi ho¸ häc lμ sîi t¹o thμnh tõ çc chÊt h÷u c¬ thiªn nhiªn vμ çc polime
tæng hîp.
M
Sîi ho¸ häc chia lμm hai nhãm lín: sîi nh©n t¹o vμ sîi tæng hîp. Sîi nh©n
O
t¹o thu ®−îc khi chÕ biÕn ho¸ häc çc polime t¹o sîi, thu ®−îc nhê tæng hîp ho¸
.C
häc. Çc lo¹i sîi poliamit, polieste, polipropilen vμ nhiÒu sîi kh¸c n÷a nh− capron,
nilon, lavsan,v.v lμ sîi tæng h¬p.
C
Sîi nh©n t¹o ra ®êi tr−íc sîi tæng hîp. Ngay tõ n¨m 1853, ë Anh ng−êi ta ®·
O
®Ò xuÊt viÖc t¹o sîi m¶nh dμi v« tËn tõ dung dÞch nitroxenluloza trong hçn hîp
AH
r−îu vμ ete. Ng−êi ta ®· s¶n xuÊt çc lo¹i sîi nμy trªn quy m« c«ng nghiÖp, çch
®©y kh«ng l©u l¾m vμo cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû XX. T¬ visco, s¶n xuÊt tõ n¨m
O
1905, ®Õn nay vÉn ch−a mÊt ý nghÜa. Sîi visco thu ®−îc tõ dung dÞch xenluloza
H
®Ëm ®Æc trong xót lo·ng. Tõ n¨m 1910 ®Õn 1920, ng−êi ta tiÕn hμnh s¶n xuÊt c«ng
C
nghiÖp tõ xenluloz¬ axetat.

O
LÞch sö sîi tæng hîp b¾t ®Çu n¨m 1932. Lóc ®ã, ë §øc b¾t ®Çu s¶n xuÊt c«ng
H
nghiÖp sîi tæng hîp ®Çu tiªn lμ polivinylclorua dïng vμo môc ®Ých kü thuËt. Khi clo
ho¸ tiÕp polivinylclorua ta ®−îc nhùa peclovinyl, tõ ®ã cã thÓ s¶n xuÊt ra lo¹i sîi
bÒn vÒ mÆt ho¸ häc: sîi clorin. N¨m 1930, ng−êi ta b¾t ®Çu s¶n xuÊt sîi tõ nhùa
poliamit, lμ polime tæng hîp t−¬ng tù protein. Trong ph©n tö cña chóng, còng gièng
nh− trong protein, cã çc nhãm amit- CO-NH- lÆp l¹i nhiÒu lÇn. Çc sîi poliamit
®Çu tiªn lμ nilon vμ capron, vÒ mét sè tÝnh chÊt cßn tèt h¬n c¶ t¬ thiªn nhiªn.
Nh÷ng sîi tæng hîp cã b¶n chÊt ho¸ häc kh¸c nh− polieste, poliolefin (trªn c¬ së
trïng hîp etylen),v.v còng xuÊt hiÖn.
Vª nguyªn lý, c«ng nghÖ s¶n xuÊt sîi tæng hîp lμ ®¬n gi¶n: ®ïn khèi nãng
ch¶y hoÆc dung dÞch polime qua nh÷ng lç rÊt nhá cña khu«n kÐo vμo mét buång
chøa kh«ng khÝ l¹nh, t¹i ®©y, qu¸ tr×nh ®ãng r¾n x¶y ra, biÕn dßng polime thμnh
sîi. B»ng çch ®ã, ta thu ®−îc sîi capron vμ nilon.
ChØ t¬ h×nh thμnh liªn tôc ®−îc cuèn vμo èng sîi.
Nh−ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc lo¹i sîi ho¸ häc ®Òu ®−îc s¶n xuÊt ®¬n gi¶n
nh− vËy. Qu¸ tr×nh ®ãng r¾n sîi axetat x¶y ra trong m«i tr−êng kh«ng khÝ nãng, ®Ó
®ãng r¾n chØ t¬ cña sî visco vμ mét lo¹i sîi kh¸c l¹i x¶y ra trong çc bÓ ®«ng tô
chøa çc ho¸ chÊt láng ®−îc chän läc ®Æc biÖt. Trong qu¸ tr×nh t¹o sîi, trªn çc èng
sîi ng−êi ta cßn kÐo c¨ng ®Ó çc ph©n tö polime d¹ng chuçi trong sîi cã mét trËt tù
M
s¾p xÕp chÆt chÏ h¬n (s¾p xÕp song song nhau). Khi ®ã, lùc t−¬ng t¸c gi÷a çc ph©n
O
tö t¨ng lªn lμm ®é bÒn c¬ häc cña sîi còng t¨ng lªn. Nãi chung, tÝnh chÊt cña sîi
.C
chÞu ¶nh h−ëng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau nh− thay ®æi tèc ®é nÐn Ðp, thμnh phÇn
vμ nång ®é çc chÊt trong bÓ ®«ng tô, nhiÖt ®é cña dung dÞch kÐo sîi vμ cña bÓ
C
®«ng tô (hoÆc buång kh«ng khÝ), thay ®æi kÝch th−íc lç cña khu«n kÐo. Lç cμng
O
nhá th× sîi cμng m¶nh vμ lùc bÒ mÆt sÏ cμng ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn tÝnh chÊt cña v¶i
AH
lμm tõ sîi nμy. §Ó t¨ng nh÷ng lùc ®ã, ng−êi ta th−êng dïng çc khu«n kÐo víi lç
cã tiÕt diÖn h×nh sao.
O
§èi víi çc chuyªn gia dÖt th× ®é dμi kÐo ®øt, do sîi bÞ ®øt d−íi t¸c dông
H
cña träng l−îng chÝnh nã, ®−îc xem nh− mét ®Æc tr−ng quan träng vÒ ®é bÒn cña
C
sîi. Víi sîi b«ng thiªn nhiªn, ®é dμi ®ã thay ®æi tõ 5 ®Õn 10km, t¬ axetat tõ 30 ®Õn
O
35km, sîi visco tíi 50 km, sîi polieste vμ poliamit cßn dμi h¬n n÷a. Ch¼ng h¹n víi
H
sîi nilon lo¹i cao cÊp, ®é dμi kÐo ®øt lªn tíi 80km.
Sîi ho¸ häc ®· thay thÕ mét çch cã kÕt qu¶ çc lo¹i sîi thiªn nhiªn lμ t¬,
len, b«ng vμ kh«ng Ýt tr−êng hîp v−ît çc lo¹i sîi thiªn nhiªn vÒ chÊt l−îng.
S¶n xuÊt sîi ho¸ häc cã tÇm quan träng lín lao ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n,
gãp phÇn n©ng cao phóc lîi vËt chÊt cho con ng−êi vμ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu
ngμy cμng t¨ng cña nh©n d©n vÒ çc mÆt hμng th«ng dông: v¶i, çc s¶n phÈm dÖt
kim vμ t¬ l«ng nh©n t¹o.
6. Saccarin lμ chÊt g× ?
Lμ chÊt tinh thÓ kh«ng mμu cã vÞ ngät, Ýt tan trong n−íc. §−îc ®iÒu chÕ tõ
toluen. Saccarin th−¬ng m¹i lμ tinh thÓ muèi natri ngËm n−íc cña saccarin, ngät
h¬n ®−êng 500 lÇn. Dïng thay cho ®−êng khi cã bÖnh tiÓu ®−êng. C¬ thÓ kh«ng
hÊp thô ®−îc saccarin.
CO
C6 H 4 NH
SO2
7. ThÇn sa lμ chÊt g× ?
Lμ kho¸ng vËt thuû ng©n sunfua HgS, nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt thuû
ng©n.
M
8. Cholesterol lμ chÊt g×?
O
Lμ mét sterol chÝnh cã phæ biÕn trong m« ng−êi, ®éng vËt vμ mét sè thùc
.C
vËt, d−íi d¹ng tù do hay este víi axit bÐo m¹ch dμi lμ chÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ
(thμnh phÇn cña protein, huyÕt thanh, mμng tÕ bμo, chÊt t¹o homon giíi tÝnh, axit
C
mËt ) nh−ng nÕu cã nhiÒu cholesterol trong m¸u sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho chÊt bÐo giμu
O
axit bÐo no b¸m vμo thμnh trong cña ®éng m¹ch ®Õn møc cã thÓ ng¨n m¸u kh«ng
AH
l−u th«ng.
9. ADN lμ chÊt g× ?
O
Lμ nh÷ng axit nucleic vμ cã ph©n tö khèi lªn tíi hμng chôc triÖu ®vc (hay u).
H
ADN lμ thμnh phÇn chñ yÕu cña nhiÔm s¾c thÓ trong nh©n tÕ bμo cña phÇn
C
lín sinh vËt, cã vai trß quyÕt ®Þnh nh÷ng ®Æc tr−ng di truyÒn b»ng çch ®iÒu chØnh
O
sù tæng hîp protein trong tÕ bμo.

H
10. Qu¶ ít vμ h¹t tiªu chøa chÊt cay lμ chÊt g× ?

Chóng cã nh÷ng lo¹i ancaloit kh¸c nhau. Ancaloit lμ lo¹i hîp chÊt h÷u c¬ cã
chøa nit¬ cã tÝnh baz¬, th−êng cã nguån gèc thùc vËt, ®a sè cã cÊu tróc phøc t¹p,
th−êng lμ çc chÊt dÞ vßng.
Ancaloit trong ít cã tªn lμ capsicain. ChÊt nμy pha lo·ng 10 v¹n lÇn vÉn cßn
rÊt cay.
Ancaloit trong h¹t tiªu lμ hai chÊt cã tªn lμ chavixin vμ piperin. ChÊt
chavixin t¹o ra vÞ cay h¾c cña h¹t tiªu.
11. Cån kh« lμ chÊt g× ?
ë çc nhμ hμng th−êng dïng lo¹i cån kh« ®Ó ®èt thay cho bÕp ga khi ¨n çc
mãn lÈu. §ã chÝnh lμ cån ®−îc cho vμo mét chÊt hót dÞch thÓ, lo¹i bét nμy hiÖn
®−îc s¶n xuÊt v× nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau: cho vμo t· lãt, cho vμo ®Êt chèng tr¹ng
th¸i h¹n h¸n kÐo dμi, cho vμo cån thÝ dô chÊt norsocryl cña h·ng Snow Business
cã thÓ biÕn mét l−îng dung dÞch cã träng l−îng lín h¬n chÊt nμy tíi 500 lÇn thμnh
chÊt kh«.
12. Cloramin lμ chÊt g× mμ s¸t trïng ®−îc nguån n−íc ?
Lμ chÊt NH2Cl vμ NHCl2. Khi hoμ tan cloramin vμo n−íc sÏ gi¶i phãng ra
clo. Clo t¸c dông víi n−íc t¹o ra HOCl.
Cl2 + H2O  HOCl + HCl
M
HOCl cã phÇn tö rÊt nhá, dÔ hÊp thô trªn mμng sinh häc cña vi sinh vËt, ph¸
O
huû protein cña mμng, c¶n trë tÝnh b¸n th©m cña mμng, thay ®æi ¸p suÊt thÈm thÊu
cña tÕ bμo vμ lμm chÕt vi khuÈn, nÊm.
.C
HOCl cã tÝnh oxi ho¸ rÊt m¹nh nªn ph¸ ho¹i ho¹t tÝnh mét sè enzim trong vi
C
sinh vËt, g©y chÕt cho vi sinh vËt.
O
Cloramin kh«ng g©y ®éc h¹i cho ng−êi dïng n−íc ®· ®−îc khö trïng b»ng
AH
chÊt nμy.
O
13. Bét giÆt gåm nh÷ng chÊt g× ?

H
Bét giÆt lμ hçn hîp d¹ng bét, xèp bao gåm chÊt tÈy röa tæng hîp, chÊt ho¹t
C
®éng bÒ mÆt cao (thÝ dô natri ®o®exylbenzen sunfunat) s« ®a, çc phô gia
O
(tripoliphotphat, cacboximetyl xenluloz¬) chÊt tÈy tr¾ng, chÊt th¬m...

14. Bét tÈy lμ chÊt g× ?
H
Lμ clorua v«i Ca(OCl)2.CaCl2.8H2O, hoÆc biÓu diÔn thμnh phÇn chÝnh lμ

CaOCl2. ChÊt bét tr¾ng, mïi clo, ph©n huû trong n−íc vμ trong axit, ®iÒu chÕ b»ng
çch cho clo t¸c dông víi v«i t«i.
2Ca(OH)2+ 2Cl2  Ca(OCl)2+ CaCl2+ 2H2O
15. N−íc Booc®o lμ g× ?
Lμ hån hîp dung dÞch ®ång sunfat vμ s÷a v«i, dïng lμm chÊt diÖt nÊm cho
c©y trång, nhÊt lμ cho cμ chua, nho (ch÷a bÖnh xo¨n l¸ do nÊm)
16. N−íc c−êng toan lμ g× ?
Lμ hçn hîp gåm mét thÓ tÝch dung dÞch axit nitric ®Æc vμ 3 thÓ tÝch dung
dÞch axit clohidric ®Æc. Cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh, hoμ tan ®−îc vμng, b¹ch kim vμ hîp
kim kh«ng tan trong çc dung dÞch axit v« c¬ th«ng th−êng.
17. N−íc ®¸ kh« lμ g× ?
Lμ cacbon ®ioxit CO2ë d¹ng r¾n, khi bay h¬i thu nhiÖt rÊt lín, lμm h¹ nhiÖt ®é cña
m«i tr−êng xung quanh. Dïng b¶o qu¶n thùc phÈm khi chuyÓn ®i xa.
18. DÇu chuèi lμ chÊt g× ?
DÇu chuèi lμ este cña axit axetic vμ r−îu amylic.
DÇu chuèi cã c«ng thøc lμ CH3COOC5H11
19. Th¹ch aga - aga lμ chÊt g× ?
M
Aga - aga (ch÷ Malaixia nghÜa lμ rong) lμ hçn hîp chÊt t¸ch ra tõ mét sè
O
lo¹i rong biÓn, thμnh phÇn chñ yÕu lμ polisaccarit (70%). Dung dÞch 0,5 - 1,5%
.C
trong n−íc s«i, khi nguéi ®«ng tô l¹i thμnh th¹ch aga - aga ®−îc dïng trong ho¸
häc, vi sinh häc, c«ng nghiÖp thùc phÈm (lμm møt, kÑo viªn )
C
20. Ami¨ng lμ chÊt g× ?
O
§ã lμ kho¸ng chÊt d¹ng sái, cã thμnh phÇn ho¸ häc lμ silicat cña magic,
AH
canxi vμ mét sè kim lo¹i kh¸c. Ami¨ng bÒn víi axit, chÞu nhiÖt, cã thÓ kÐo thμnh
sîi, dÖt v¶i may quÇn ¸o chèng ch¸y, dïng lμm vËt liÖu çch nhiÖt, çch ®iÖn, vËt
O
liÖu x©y dùng nh− xi m¨ng ami¨ng. HiÖn nay nhiÒu n−íc cÊm dïng v× chÊt nμy cã
H
thÓ g©y bÖnh ung th− vμ bÖnh phæi.

C
21. Apatit lμ chÊt g× ?

O
Apatit lμ kho¸ng chÊt chøa photpho cã c«ng thøc chung lμ Ca5X (PO4)3 (X lμ
H
F, Cl hay OH) phæ biÕn nhÊt lμ floapatit. ë tØnh Lμo Cai n−íc ta tr÷ l−îng apatit lªn
tíi hμng tØ tÊn, Apatit lμ nguyªn liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt ph©n l©n, phot pho (dïng
trong quèc phßng, lμm diªm, thuèc trõ s©u), axit photphoric
22.Cao su lμ g× ?
Cao su lμ vËt liÖu cã tÝnh ®μn håi (®Æc tÝnh cã thÓ biÕn d¹ng khi chÞu lùc bªn
ngoμi t¸c dông nh−ng l¹i trë l¹i h×nh d¹ng ban ®Çu khi lùc t¸c dông kh«ng cßn).
Cao su cã thÓ bÞ kÐo d·n gÊp 10 lÇn chiÒu dμi ban ®Çu. TÝnh ®μn håi cña cao su lμ
do tÝnh linh ho¹t cña çc ph©n tö trong m¹ch polime. Tuy nhiªn trong thùc tÕ, cao
su lμ hçn hîp çc polime, nªn nÕu lùc ngoμi t¸c ®éng qu¸ m¹nh th× cao su mÊt hoμn
toμn tÝnh ®μn håi. Vμo n¨m 1839, nhμ ho¸ häc MÜ Charles Goodyear ®· ph¸t minh
ra kÜ thuËt l−u ho¸ cao su cã t¸c dông lμm t¨ng ®Æc tÝnh c¬ lÝ cña cao su, do ®ã më
réng rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng øng dông cña nã.
Cao su thiªn nhiªn lμ poli-cis-isopren ®−îc lÊy chñ yÕu tõ c©y cao su (Hevea
barasiliensis) ®−îc trång nhiÒu ë Nam MÜ. C©y cao su ®−îc trång ë n−íc ta tõ n¨m
1887 vμ hiÖn nay ®−îc trång tËp trung ë çc tØnh miÒn §«ng Nam Bé.
Cao su tæng hîp (Cao su Buna, cao su Buna-S, ) ®−îc ph¸t triÓn m¹nh tõ
chiÕn tranh thÕ giíi lÇn II do sù khan hiÕm cao su thiªn nhiªn. HÇu hÕt çc cao su
tæng hîp ®Òu lμ s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp dÇu má.
23. Teflon lμ chÊt g× ?
M
Teflon cã tªn khoa häc lμ politetrafloetilen (-CF2-CF2-)n.§ã lμ lo¹i polime
O
nhiÖt dÎo, cã tÝnh bÒn cao víi çc dung m«i vμ ho¸ chÊt. Nã bÒn trong kho¶ng nhiÖt
®é réng tõ - 1900C ®Õn + 3000C, cã ®é bÒn kÐo cao (245 - 315kg/cm3) vμ ®Æc biÖt
.C
cã hÖ sè ma s¸t rÊt nhá vμ ®é bÒn nhiÖt cao, tíi 4000C míi b¾t ®Çu th¨ng hoa,
C
kh«ng nãng ch¶y, ph©n huû chËm. Teflon bÒn víi m«i tr−êng h¬n c¶ vμng vμ
O
platin, kh«ng dÉn ®iÖn.

AH
Do cã çc ®Æc tÝnh quÝ ®ã, teflon ®−îc dïng ®Ó chÕ t¹o nh÷ng chi tiÕt m¸y dÔ
bÞ mμi mßn mμ kh«ng ph¶i b«i mìi (v× ®é ma s¸t nhá), vá çch ®iÖn, tr¸ng phñ lªn
O
ch¶o, nåi ®Ó chèng dÝnh.

H
24. ChÊt mμu azo lμ chÊt g× ?

C
Tõ phenyl amin (anilin) vμ çc arylamin kh¸c, ng−êi ta tæng hîp ®−îc mét
O
lo¹t (hμng tr¨m ngh×n) chÊt mμu azo lμm phÇn nhuém kh¸c nhau cã c«ng thøc
H
chung lμ : Ar - N = N-Ar
Tuú theo cÊu tróc cña çc gèc aryl (phenyl, naphtyl...) nèi víi nhãm azo - N
= N - mμ cã ®−îc çc chÊt mμu azo cã mμu s¾c ®á, xanh, tÝm hay vμng kh¸c nhau...
®Ñp, bÒn.
§Ó tæng hîp chÊt mμu azo, ng−êi ta cho mét arylamin ph¶n øng víi
HNO2HCl ë 0 - 50C thμnh arylamonihalogenua, råi ph¶n øng tiÕp víi mét aren ho¹t
®éng (aren cã nhãm thÕ lo¹i mét). Ngoμi hîp chÊt mμu monoazo (cã mét nhãm
azo) cßn cã thÓ tæng hîp çc chÊt mμu ®i azo (cã hai nhãm azo), tri azo (cã ba
nhãm azo)...
25. Sîi thuû tinh vμ sîi quang lμ g× ?
a- Khi kÐo thuû tinh nãng ch¶y qua mét thiÕt bÞ cã nhiÒu lç nhá, ta ®−îc
nh÷ng sîi cã ®−êng kÝnh tõ 2 ®Õn 10 m (1 micromet = 10-6m) gäi lμ sîi thuû tinh.
B»ng ph−¬ng ph¸p li t©m hoÆc thæi kh«ng khÝ nÐn vμo dßng thuû tinh nãng
ch¶y, ta thu ®−îc nh÷ng sîi ng¾n gäi lμ b«ng thuû tinh. Sîi thuû tinh kh«ng gißn vμ
rÊt dai, cã ®é chÞu nhiÖt, ®é bÒn ho¸ häc vμ ®é çch ®iÖn cao, ®é dÉn ®iÖn thÊp.
Nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt sîi thuû tinh dÔ kiÕm, rÎ tiÒn, viÖc s¶n xuÊt kh¸ ®¬n
gi¶n, nªn hiÖn nay ®−îc dïng réng r·i trong çc lÜnh vùc kÜ thuËt kh¸c nhau: s¶n
xuÊt chÊt dÎo thñy tinh: lμm vËt liÖu läc; chÕ t¹o vËt liÖu çch ®iÖn: may ¸o b¶o hé
lao ®éng chèng ch¸y, chèng axit; lãt çch nhiÖt cho çc cét ch−ng cÊt: lμm vËt liÖu
M
liªn kÕt trong chÕ t¹o m¸y, x©y dùng; chÕ t¹o sîi quang v.v..
O
b- Sîi quang, cßn gäi lμ sîi dÉn quang, lμ lo¹i sîi b»ng thuû tinh th¹ch anh
.C
®−îc chÕ t¹o ®Æc biÖt, cã ®é tinh khiÕt cao, cã ®−êng kÝnh tõ vμi micromet ®Õn vμi
chôc micromet. Do cã cÊu t¹o ®Æc biÖt, nªn sîi quang truyÒn ®−îc xung ¸nh s¸ng
C
mμ c−êng ®é bÞ suy gi¶m rÊt Ýt. Sîi quang ®−îc dïng ®Ó t¶i th«ng tin ®· ®−îc m·
O
ho¸ d−íi d¹ng tÝn hiÖu xung laze. Mét cÆp sîi quang nhá nh− sîi tãc còng cã thÓ
AH
truyÒn ®−îc 10000 cuéc trao ®æi ®iÖn tho¹i cïng mét lóc. HiÖn nay, sîi quang lμ c¬
së cho ph−¬ng tiÖn truyÒn tin hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, m¹ng
O
internet ®iÒu khiÓn tù ®éng, m¸y ®o quang häc v.v

H
Çp quang lμ çc sîi quang ®−îc bäc çc líp ®ång, thÐp vμ nhùa.
C
26. Thuèc chuét lμ chÊt g× ?

O
T¹i sao nh÷ng con chuét sau khi ¨n thuèc chuét l¹i ®i t×m n−íc uèng. VËy
H
thuèc chuét lμ g× ? Çi g× ®· lμm chuét chÕt ? NÕu sau khi ¨n thuèc mμ kh«ng cã
n−íc uèng nã chÕt mau h¬n hay l©u h¬n ?
Thuèc chuét lμ Zn3P2 sau khi ¨n Zn3 P2 bÞ thuû ph©n rÊt m¹nh, hμm l−îng
n−íc trong c¬ thÓ chuét gi¶m, nã kh¸t vμ ®i t×m n−íc:
Zn3P2 + 6H2O  3Zn(OH)2+ 2PH3
ChÝnh PH3 ®· giÕt chÕt chuét.
Cμng nhiÒu n−íc ®−a vμo  PH3 tho¸t ra cμng nhiÒu  chuét cμng nhanh
chÕt. NÕu kh«ng cã n−íc chuét chÕt l©u h¬n.
27. 2,4-D, 2,4,5-T vμ §ioxin lμ nh÷ng chÊt g× ?
Vμo kho¶ng nh÷ng n¨m 1940 - 1948 ng−êi ta ph¸t hiÖn thÊy r»ng axit 2,4 -
®iclophenoxiaxetic (2,4-D) , axit 2,4,5 -triclophenoxiaxetic (2,4,5-T) ë nång ®é cì
phÇn triÖu cã t¸c dông kÝch thÝch sù sinh tr−ëng thùc vËt nh−ng ë nång ®é cao h¬n
chóng cã t¸c dông tiªu diÖt c©y cá. Tõ ®ã chóng ®−îc s¶n xuÊt ë quy m« c«ng
nghiÖp dïng lμm chÊt diÖt cá ph¸t quang rõng rËm. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 2,4-D
vμ 2,4,5-T lu«n t¹o ra mét l−îng nhá t¹p chÊt lμ ®ioxin. §ã lμ mét chÊt cùc ®éc, t¸c
dông ngay ë nång ®é cùc nhá (cì phÇn tØ) , g©y ra nh÷ng tai ho¹ cùc k× nguy hiÓm
(ung th−, qu¸i thai, dÞ tËt ).
OCH2COOH OCH2COOH
Cl Cl Cl O Cl
M
Cl Cl O Cl
O
Cl §ioxin
Cl
.C
2,4,5-T
2,4-D
Trong cuéc chiÕn tranh ë ViÖt Nam , §Õ quèc MÜ r¶i xuèng MiÒn Nam n−íc
C
ta hμng v¹n tÊn chÊt ®éc mμu da cam trong ®ã chøa 2,4-D , 2,4,5-T vμ ®ioxin mμ
O
hËu qu¶ cña nã vÉn cßn cho ®Õn ngμy ngay.

AH
28. §en ailin lμ chÊt g× ?

O
Trang phôc mμu ®en ®−îc nhiÒu ng−êi −a chuéng.

H
ChÊt mμu ®en ®Ó nhuém v¶i cã nhiÒu lo¹i, trong ®ã cã “®en anilin”. “§en
C
anilin” ®−îc ®iÒu chÕ trùc tiÕp trong thïng nhuém v¶i hoÆc sîi, v× nã kh«ng tan
O
trong n−íc. §Ó ®iÒu chÕ “®en anilin”, ng−êi ta cho anilin t¸c dông víi chÊt oxi ho¸
m¹nh nh− KClO3, K2Cr2O7 víi chÊt xóc t¸c lμ muèi s¾t hay ®ång.
H
N¨m 1834, F.F Runge ®· x¸c ®Þnh cÊu t¹o cña “®en anilin” thuéc lo¹i para -
quinonimit:
N = = N
29. Thñy tinh h÷u c¬ plexiglas lμ chÊt g× ?

CH3
Polimetyl lμ lo¹i chÊt dÎo nhiÖt, rÊt bÒn,
CH2 C
CH 3OCO
n
cøng, trong suèt. Do ®ã ®−îc gäi lμ thuû tinh h÷u c¬ hay plexiglas. Plexiglas kh«ng
bÞ vì vôn khi va ch¹m vμ bÒn víi nhiÖt. Nã còng bÒn víi n−íc, axit, baz¬, x¨ng,
ancol, nh−ng bÞ hoμ tan trong benzen, ®ång ®¼ng cña benzen, este vμ xeton. Ph©n tö
khèi cña plexiglas cã thÓ tíi 5.106. Plexiglas cã khèi l−îng riªng nhá h¬n thuû tinh
silicat, dÔ pha mμu vμ dÔ t¹o d¸ng ë nhiÖt ®é cao.
Víi nh÷ng tÝnh chÊt −u viÖt nh− vËy plexiglas ®−îc dïng lμm kÝnh m¸y bay,
« t«, kÝnh trong çc m¸y mãc nghiªn cøu, kÝnh x©y dùng, ®å dïng gia ®×nh, trong y
häc dïng lμm r¨ng gi¶, x−¬ng gi¶, kÝnh b¶o hiÓm NhiÒu c¬ së vËt liÖu x©y dùng
coi thuû tinh h÷u c¬ lμ thuû tinh kim lo¹i.
NhiÒu n−íc s¶n xuÊt thuû tinh h÷u c¬ víi nh÷ng tªn kh¸c nhau: acripet
M
(NhËt), ®iakon (Anh), impelex(MÜ) ve®ril (ý)
O
30. TuyÕt nh©n t¹o lμm tõ chÊt g× ?
.C
Khi gi¶ lμm tuyÕt r¬i ë r¹p h¸t hay phim tr−êng, giíi kÜ x¶o ®Òu dïng tuyÕt nh©n
t¹o b»ng chÊt dÎo. Tuy nhiªn, khi xong viÖc, hä kh«ng thÓ thu gom hÕt chóng, nhÊt lμ
C
trªn çc bËu cöa, dÉn ®Õn « nhiÔm m«i tr−êng. Çc nhμ ho¸ häc §øc ®· t¹o ra mét lo¹i
O
tuyÕt míi, rÊt dÔ ph©n huû, v× lμm tõ tinh bét khoai t©y.
AH
S¶n phÈm nμy lμ cña Frithjof Baumann vμ céng sù ë ViÖn c«ng nghÖ Ho¸
häc Fraunhofer ë Karlsruhe (§øc). §Ó lμm ra nã, ng−êi ta cã thÓ dïng tinh bét
O
khoai t©y, ng«, thËm chÝ t¶o biÓn. Khi ®−îc phun vμo trong kh«ng khÝ, lo¹i tinh bét
H
nμy ho¸ thμnh mét d¹ng bät xèp, tr«ng gièng nh− tuyÕt. Tuy nhiªn ®Õn lóc nμy,
C
Baumann vÉn ch−a thÓ lμm cho tuyÕt gi¶ r¬i d−íi d¹ng b«ng, mμ chØ cã thÓ m«
O
pháng çch r¬i cña çc côm tuyÕt lín. v× thÕ nhãm nghiªn cøu vÉn ®ang tiÕp tôc c¶i
H
tiÕn nã.
Khi ®−îc dÊp Èm võa ph¶i, tuyÕt khoai t©y sÏ dÝnh kÕt víi nhau võa ®ñ ®Ó
®¾p ng−êi tuyÕt hay t¹o ra çc cét b¨ng, cßn khi phun ®Ém n−íc, chóng sÏ tan ra.
Trong kh«ng khÝ lo¹i tuyÕt nμy r¬i rÊt ®Ñp, nh−ng nã kh«ng hiÖn ra trªn mÆt ®Êt, v×
qu¸ nhÑ.
Çc nhμ nghiªn cøu cña viÖn Fraunhofe ®· thö nghiÖm chóng trong nhμ h¸t
quèc gia ë Karlsruhe, vμ cung cÊp 5 tÊn tuyÕt cho mét ch−¬ng tr×nh khoa häc gi¶
t−ëng trªn ti vi, cã tªn gäi lμ hμnh tinh b¨ng gi¸.
31. ChÊt g©y nghiÖn lμ nh÷ng chÊt g× ?
Ma tuý dï ë d¹ng nμo khi ®−a vμo c¬ thÓ con ng−êi cã thÓ lμm thay ®æi mét
hay nhiÒu chøc n¨ng sinh lÝ.
Ho¸ häc ®· nghiªn cøu lμm râ thμnh phÇn ho¸ häc cña nh÷ng chÊt ma tuý tù
nhiªn, ma tuý nh©n t¹o vμ t¸c dông sinh lÝ cña chóng. Tõ ®ã sö dông chóng nh− lμ
mét lo¹i thuèc ch÷a bÖnh hoÆc ng¨n chÆn t¸c h¹i cña çc chÊt g©y nghiÖn.
Ma tuý gåm nh÷ng chÊt bÞ cÊm nh− thuèc phiÖn, cÇn sa, heroin, cocain, mét
sè thuèc ®−îc dïng theo chØ dÉn cña thÇy thuèc nh− moocphin, seduxen, nh÷ng
chÊt hiÖn nay ch−a bÞ cÊm sö dông nh− thuèc l¸, r−îu
Ma tuý cã t¸c dông øc chÕ, gi¶m ®au, kÝch thÝch m¹nh mÏ hoÆc g©y ¶o gi¸c.
Ma tuý ®−îc ph©n lo¹i theo nguån gèc tù nhiªn hay nh©n t¹o hoÆc theo møc
M
®é g©y nghiÖn. Sau ®©y xin giíi thiÖu mét sè chÊt g©y nghiÖn phæ biÕn.
 R−îu:Tuú thuéc nång ®é vμ çch sö dông, r−îu cã thÓ t¸c dông tèt hoÆc
O
.C
lμm suy yÕu nghiªm träng søc khoÎ con ng−êi. Víi nhiÒu ng−êi, uèng mét l−îng
nhá r−îu còng dÉn ®Õn ph¶n øng chËm ch¹p, xö trÝ kÐm linh ho¹t, thÇn kinh dÔ bÞ
C
kÝch ®éng g©y ra nh÷ng tr−êng hîp ®¸ng tiÕc nh− tai n¹n, hμnh ®éng b¹o
O
ng−îc Trong r−îu th−êng chøa mét chÊt ®éc h¹i lμ etanal CH3-CHO, g©y n«n nao
AH
khã chÞu, nÕu nång ®é cao cã thÓ dÉn ®Õn tö vong.

 Nicotin:( C10H14N2) cã nhiÒu trong c©y thuèc l¸. Nã lμ chÊt láng s¸nh nh−
O
dÇu, kh«ng mμu, cã mïi thuèc l¸, tan ®−îc trong n−íc. Khi hót thuèc l¸, nicotin
H
thÊm vμo m¸u vμ theo dßng m¸u ®i vμo phæi. Nicotin lμ mét trong nh÷ng chÊt ®éc
C
m¹nh (tõ 1 ®Õn 2 giät nicotin cã thÓ giÕt chÕt mét con chã), tÝnh ®éc cña nã cã thÓ
O
s¸nh víi axÝt xianhi®ric HCN. Nicotin chØ lμ mét trong sè çc chÊt ho¸ häc ®éc h¹i
H
cã trong khãi thuèc l¸ (trong khãi thuèc l¸ cã chøa tíi 1400 hîp chÊt ho¸ häc kh¸c
nhau). Dung dÞch nicotin trong n−íc ®−îc dïng lμm thuèc trõ s©u cho c©y trång.
Nh÷ng ng−êi nghiÖn thuèc l¸ th−êng m¾c bÖnh ung th− phæi vμ nh÷ng bÖnh ung
th− kh¸c.
 Cafein :( C8H10N4O2) cã nhiÒu trong h¹t cμ phª, l¸ chÌ. Cafein lμ chÊt kÕt
tinh kh«ng mμu, vÞ ®¾ng, tan trong n−íc vμ r−îu. Cafein dïng trong y häc víi
l−îng nhá cã t¸c dông g©y kÝch thÝch thÇn kinh. NÕu dïng cafein qu¸ møc sÏ g©y
bÖnh mÊt ngñ vμ g©y nghiÖn.
 Moocphin: Cã trong c©y thuèc phiÖn, cßn gäi lμ c©y anh tóc. Moocphin cã t¸c
dông lμm gi¶m hoÆc mÊt c¶m gi¸c ®au ®ín. Tõ moocphin l¹i tinh chÕ ®−îc heroin cã
t¸c dông h¬n moocphin nhiÒu lÇn, ®éc vμ rÊt dÔ g©y nghiÖn.
 Hassish:lμ ho¹t chÊt cã trong c©y cÇn sa cßn gäi lμ bå ®μ cã t¸c dông chèng co
giËt, chèng n«n möa nh−ng cã t¸c dông kÝch thÝch m¹nh vμ g©y ¶o gi¸c.
 Thuèc an thÇn nh− lμ seduxen, meprobamat cã t¸c dông ch÷a bªnh, g©y
mÊt ngñ, dÞu c¬n ®au nh−ng cã t¸c dông g©y nghiÖn.
 Amphetamin : ChÊt kÝch thÝch hÖ thÇn kinh dÔ g©y nghiÖn, g©y cho¸ng,
rèi lo¹n thÇn kinh nÕu dïng th−êng xuyªn.
NghiÖn ma tuý sÏ dÉn ®Õn rèi lo¹n t©m, sinh lÝ. ThÝ dô nh−: rèi lo¹n tiªu ho¸,
M
rèi lo¹n chøc n¨ng thÇn kinh, rèi lo¹n tuÇn hoμn, h« hÊp. Tiªm chÝch ma tuý g©y
O
truþ tim m¹ch dÔ dÉn ®Õn tö vong.
.C
Do ®ã, ®Ó phßng chèng ma tuý, kh«ng ®−îc dïng mét sè thuèc ch÷a bÖnh
C
qu¸ liÒu chØ ®Þnh cña b¸c sÜ, kh«ng sö dông thuèc khi kh«ng biÕt tÝnh n¨ng t¸c
O
dông vμ lu«n nãi kh«ng víi ma tuý.
AH
32. Nham th¹ch do nói löa phun ra lμ chÊt g× ?

Bªn d−íi vá tr¸i ®Êt lμ líp dung nham gäi lμ macma, ë ®é s©u tõ 75 km ®Õn
O
kho¶ng gÇn 3000 km. NhiÖt ®é cña líp dung nham nμy rÊt cao (2000 - 25000C) vμ
H
¸p suÊt rÊt lín (tíi 1,4 triÖu atmotphe). Khi vá tr¸i ®Êt vËn ®éng m¹nh ë nh÷ng n¬i
C
cã cÊu t¹o máng, cã vÕt ®øt g·y th× líp dung nham nμy phun ra ngoμi sau mét tiÕng
O
næ lín.
H
Macma cÊu t¹o ë d¹ng b¸n láng gåm silicat cña s¾t, cña magiª. Dung nham
tho¸t ra ngoμi sÏ nguéi dÇn vμ r¾n l¹i t¹o thμnh nham th¹ch.
33. Nguyªn tè ®Êt hiÕm lμ g× ?
§ã lμ 14 nguyªn tè ho¸ häc xÕp ë phÝa d−íi cña b¶ng tuÇn hoμn. Gäi lμ ®Êt
hiÕm v× çc oxit cña chóng rÊt gièng víi çc oxit kh¸c trong ®Êt, ®ång thêi chØ cã
mét sè Ýt çc n−íc cã nguån nguyªn liÖu chøa çc nguyªn tè nμy. H¬p chÊt cña çc
nguyªn tè ®Êt hiÕm ngμy cμng ®−îc øng dông réng r·i trong çc ngμnh c«ng nghiÖp
thuû tinh, gèm sø, ®iÖn tö, vËt liÖu quang häc, vËt liÖu tõ
ViÖt Nam, Trung Quèc, Ên §é, Mü, Australia cã nhiÒu nguyªn liÖu ®Êt
hiÕm, trong khi ®ã Anh, Ph¸p, NhËt l¹i ch−a t×m thÊy.
34. V× sao than ®¸ chÊt thμnh ®èng lín cã thÓ tù bèc ch¸y?
Do than t¸c dông víi O2 trong kh«ng khÝ t¹o ra CO2, ph¶n øng to¶ nhiÖt.
NhiÖt to¶ ra ®−îc tÝch gãp dÇn, khi ®¹t tíi nhiÖt ®é ch¸y cña than th× than sÏ tù bèc
ch¸y.
35. V× sao khi ®èt, khÝ CO ch¸y cßn khÝ CO2 l¹i kh«ng ch¸y?
Do trong CO2, nguyªn tö C ®· cã sè oxi ho¸ cao nhÊt lμ +4 råi. Trong CO
nguyªn tö C míi cã sè oxi ho¸ +2, khi t¸c dông víi O2 nã t¨ng lªn +4.
2 4
2C O  O 2  2C O 2
M
36. V× sao kh«ng thÓ dËp t¾t ®¸m ch¸y cña çc kim lo¹i K, Na, Mg,...
O
b»ng khÝ CO2?
.C
Do çc kim lo¹i trªn cã tÝnh khö m¹nh nªn vÉn ch¸y ®−îc trong khÝ quyÓn
C
CO2
O
ThÝ dô: 2Mg + CO2  2MgO + C

AH
37. V× sao kh«ng dïng chai thuû tinh mμ ph¶i dïng chai b»ng nhùa
(chÊt dÎo) ®Ó ®ùng dung dÞch axit flohi®ric HF?
O
Do axit HF lμ axit yÕu nh−ng cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt lμ ¨n mßn thuû tinh v× nã
H
t¸c dông ®−îc víi oxit silic cã trong thμnh phÇn cña thuû tinh.
C
SiO2 + 4HF  SiF4 + 2H2O

O
Ng−êi ta th−êng lîi dông tÝnh chÊt nμy ®Ó kh¾c ch÷ lªn thuû tinh.
H
38. V× sao muèi th« dÔ bÞ ch¶y n−íc?

Muèi ¨n cã thμnh phÇn chÝnh lμ natri clorua, ngoμi ra cßn cã mét Ýt çc muèi
kh¸c trong ®ã cã magiª clorua. Magiª clorua rÊt −a n−íc, nã hÊp thô n−íc trong
kh«ng khÝ vμ còng rÊt dÔ tan trong n−íc.
Magiª clorua cã vÞ ®¾ng. N−íc ë mét sè khe nói cã vÞ ®¾ng lμ do cã hoμ tan
magiª clorua. Trong n−íc biÓn còng cã kh«ng Ýt magiª clorua. N−íc cßn l¹i sau khi
muèi kÕt tinh ë çc ruéng muèi gäi lμ n−íc ãt th× cã ®Õn h¬n mét nöa lμ magiª
clorua. Ng−êi ra dïng n−íc ãt ®Ó s¶n xuÊt xi m¨ng magiª oxit, vËy liÖu chÞu löa vμ
c¶ kim lo¹i magiª.
39. V× sao b«i v«i vμo chç ong, kiÕn ®èt sÏ ®ì ®au?
Do trong näc cña ong, kiÕn, nhÖn (vμ mét sè c©y) cã axit h÷u c¬ tªn lμ axit
fomic. V«i lμ chÊt baz¬, nªn trung hoμ axit lμm ta ®ì ®au.
2HCOOH + Ca(OH)2  (HCOO)2Ca + 2H2
40. V× sao ban ®ªm kh«ng nªn ®Ó nhiÒu c©y xanh trong nhμ?
Do ban ®ªm kh«ng cã ¸nh s¸ng c©y kh«ng quang hîp, chØ h« hÊp nªn hÊp
thô khÝ O2 vμ th¶i ra khÝ CO2 lμm trong phßng thiÕu O2 vμ qu¸ nhiÒu CO2.
Ban ngμy do cã ¸nh s¸ng mÆt trêi, c©y quang hîp nªn hÊp thô CO2 vμ th¶i ra
O2 (nhí chÊt diÖp lôc)
as
6nCO2 + 5nH2O (C6H10O5)n + 6nO2
clorophin
M
O
41. V× sao nÐm ®Êt ®Ìn xuèng ao lμm ç chÕt?
.C
§Êt ®Ìn cã thμnh phÇn chÝnh lμ canxi cacbua CaC2, khi t¸c dông víi n−íc
sinh ra khÝ axetilen vμ canxi hi®roxit.
C
CaC2 + 2H2O  C2H2 + Ca(OH)2
O
Axetilen cã thÓ t¸c dông víi H2O t¹o ra an®ehit axetic. Çc chÊt nμy lμm tæn
AH
th−¬ng ®Õn ho¹t ®éng h« hÊp cña ç v× vËy cã thÓ lμm ç chÕt.
42. V× sao ng−êi ta th−êng dïng tro bÕp ®Ó bãn c©y?
O
Trong tro bÕp cã chøa muèi K2CO3 cung cÊp nguyªn tè kali cho c©y.
H
43. V× sao muèi NaHCO3 ®−îc dïng ®Ó chÕ thuèc ®au d¹ dμy?
C
NaHCO3 dïng ®Ó chÕ thuèc ®au d¹ dμy (bao tö) v× nã lμm gi¶m l−îng axit
O
HCl trong d¹ dμy nhê ph¶n øng:

H
NaHCO3 + HCl  NaCl + CO2 + H2O

44. V× sao trong c«ng nghiÖp thùc phÈm, muèi (NH4)2CO3 ®−îc dïng
lμm bét në?
(NH4)2CO3 ®−îc dïng lμm bét në v× khi trén thªm vμo bét m×, lóc n−íng b¸nh
(NH4)2CO3 ph©n huû thμnh çc chÊt khÝ vμ h¬i nªn lμm cho b¸nh xèp vμ në.
(NH4)2CO3 t0 2NH3 + CO2  + H2O
45. V× sao khi c¬m bÞ khª ng−êi ta th−êng cho vμo nåi c¬m mét mÈu
than cñi?
Do than cñi xèp cã tÝnh hÊp phô nªn hÊp phô mïi khÐt cña c¬m khª.
lμm cho c¬m ®ì mïi khª.
46. V× sao n−íc rau muèng ®ang xanh khi v¾t chanh vμo th× chuyÓn
sang mμu ®á?
Cã mét sè hîp chÊt ho¸ häc gäi lμ chÊt chØ thÞ mμu, chóng lμm cho dung
dÞch thay ®æi mμu khi ®é axit thay ®æi.
Trong rau muèng (vμ vμi lo¹i rau kh¸c) cã chÊt chØ thÞ mμu nμy. Trong chanh
cã chøa 7% axit xitric. V¾t chanh vμo n−íc rau lμm thay ®æi ®é axit, do ®ã lμm
thay ®æi mμu n−íc rau. Khi ch−a v¾t chanh, n−íc rau muèng cã mμu xanh lÐt lμ
chøa chÊt kiÒm canxi.
47. V× sao kh«ng dïng n−íc chÌ khi uèng t©n d−îc?
M
Trong l¸ chÌ cã chøa 20% tanin vμ 1  1,5% cafein, çc chÊt nμy cã thÓ liªn
O
kÕt víi mét sè ho¹t chÊt cña t©n d−îc, do ®ã lμm gi¶m hiÖu qu¶ cña thuèc.
.C
48. V× sao v¾t chanh vμo cèc s÷a ®Æc cã ®−êng sÏ thÊy cã kÕt tña?
Trong s÷a cã thμnh phÇn protein gäi lμ cazein. Khi v¾t chanh vμo s÷a sÏ lμm
C
t¨ng ®é chua tøc lμm gi¶m ®é PH cña dung dÞch s÷a. Tíi PH ®óng víi ®iÓm ®¼ng
O
®iÖn cña cazein th× chÊt nμy sÏ kÕt tña. Khi lμm phomat ng−êi ta còng t¸ch cazein
AH
råi cho lªn men tiÕp. ViÖc lμm ®Ëu phô còng theo nguyªn t¾c t−¬ng tù nh− vËy.
49. V× sao ¨n s¾n (cñ m×) hay m¨ng cã khi bÞ ngé ®éc?
O
¡n s¾n hay m¨ng bÞ ngé ®éc khi chóng chøa nhiÒu axit xianhi®ric (HCN). ë
H
d¹ng tinh khiÕt axit xianhidric lμ chÊt khÝ mïi h¹nh nh©n, cã vÞ ®¾ng vμ rÊt ®éc.
C
NhiÖt ®é nãng ch¶y lμ - 13,30C, tan trong n−íc, r−îu, ete vμ lμ axit rÊt yÕu. Trong
O
thiªn nhiªn gÆp ë d¹ng liªn kÕt trong mét sè thùc vËt (h¹t mËn, ®μo, cñ s¾n, m¨ng
H
t−¬i).
S¾n luéc hay m¨ng luéc hoÆc xμo nÊu cã vÞ ®¾ng lμ chøa nhiÒu axit
xianhi®ric, cã nguy c¬ bÞ ngé ®éc. Khi luéc s¾n cÇn më vung ®Ó axit xianhi®ric bay
h¬i. S¾n ®· ph¬i kh«, gi· thμnh bét ®Ó lμm b¸nh th× khi ¨n kh«ng bao giê bÞ ngé
®éc v× khi ph¬i kh« axit xianhi®ric sÏ bay h¬i hÕt.
Trong c«ng nghÞªp axit xianhi®ric ®−îc ®iÒu chÕ b»ng çch oxi ho¸ hçn hîp
khÝ metan (CH4) vμ amoniac (NH3), cã xóc t¸c platin. Axit xianhi®ric lμ nguyªn
liÖu ®iÒu chÕ tæng hîp çc chÊt cao ph©n tö. Axit xianhi®ric ë d¹ng tù do dïng lμm
chÊt x«ng h¬i chèng c«n trïng g©y bÖnh.
Muèi cña axit xianhi®ric nh− kali xianua (KCN) dïng trong tæng hîp h÷u c¬,
trong nhiÕp ¶nh vμ ®Ó t¸ch kim lo¹i vμng, b¹c ra khái quÆng.
50. V× sao sau khi ¨n tr¸i c©y kh«ng nªn ®¸nh r¨ng ngay ?
Çc nhμ khoa häc khuyÕn ço: Ai ¨n tr¸i c©y th× ph¶i mét giê sau míi ®−îc
®¸nh r¨ng. T¹i sao vËy ? chÊt chua (tøc axit h÷u c¬) trong tr¸i c©y sÏ kÕt hîp víi
nh÷ng thμnh phÇn trong thuèc ®¸nh r¨ng theo bμn ch¶y sÏ tÊn c«ng çc kÏ r¨ng vμ
g©y tæn th−¬ng cho lîi. Bëi vËy ng−êi ta ph¶i ®îi ®Õn khi n−íc bät trung hoμ l−îng
axit trong tr¸i c©y nhÊt lμ t¸o, cam, nho, chanh.
51. V× sao çc ®å vËt b»ng b¹c ®Ó l©u ngμy th−êng bÞ x¸m ®en ?
Do b¹c t¸c dông víi khÝ O2 vμ khÝ H2S cã trong kh«ng khÝ t¹o ra b¹c sunfua
M
cã mμu ®en.
O
4Ag + O2+ 2H2S  2Ag2S + 2H2O
.C
52. V× sao dïng ®å dïng b»ng b¹c ®ùng thøc ¨n, thøc ¨n l©u bÞ «i ?
Khi b¹c gÆp n−íc sÏ cã mét l−îng rÊt nhá ®i vμo n−íc thμnh ion. Ion b¹c cã
C
1
O
t¸c dông diÖt khuÈn rÊt m¹nh. ChØ cÇn tØ gam b¹c trong 1 lÝt n−íc còng ®ñ diÖt
5
AH
çc vi khuÈn. Kh«ng cho vi khuÈn ph¸t triÓn nªn gi÷ cho thøc ¨n kh«ng bÞ «i thiu.
53. V× sao dïng dao (b»ng thÐp) c¾t lª, t¸o th× bÒ mÆt chç c¾t sÏ bÞ ®en ?
O
Trong lª, t¸o vμ nhiÒu lo¹i tr¸i c©y cã chøa tanin. Tanin cßn gäi lμ axit tanic,
H
nã t¸c dông víi s¾t t¹o thμnh s¾t (III) tanat cã mμu ®en. Tanin cã vÞ ch¸t, qu¶ hång
C
cã vÞ ch¸t do rÊt nhiÒu tanin.

O
Tanin tinh khiÕt lμ chÊt bét mμu vμng, dÔ tan trong n−íc.
H
Cã khi kh«ng dïng dao b»ng s¾t ®Ó c¾t lª, t¸o, hång mμ sau mét lóc, chç c¾t
vÉn bÞ th©m ®en ®ã lμ do kÕt qu¶ cña nhiÒu biÕn ®æi ho¸ häc. Trong ph©n tö tanin
cã chøa nhiÒu gèc phenol, çc gèc nμy rÊt mÉn c¶m víi ¸nh s¸ng vμ rÊt dÔ bÞ oxi
ho¸ bëi oxi cña kh«ng khÝ biÕn thμnh çc oxit cã mμu ®en. V× vËy tanin th−êng
®−îc b¶o qu¶n trong çc b×nh thuû tinh sÉm mμu. Trong c«ng nghiÖp tanin dïng ®Ó
thuéc da vμ chÕ mùc mμu ®en.
54. V× sao h¬ con dao −ít lªn ngän löa, con dao sÏ cã mμu xanh ?
§ã lμ do ë nhiÖt ®é cao s¾t t¸c dông víi n−íc t¹o nªn oxit s¾t tõ Fe3O4 lÊp
l¸nh mμu lam. Líp ¸o mμu lam nμy lμ tÊm mμng b¶o vÖ s¾t, lμm cho s¾t kh«ng bÞ gØ
vμ kh«ng bÞ ¨n mßn.
ë çc nhμ m¸y ng−êi ta ®em çc chÕ phÈm b»ng thÐp cho vμo dung dÞch
natri nitrat hoÆc hçn hîp natri nitrat vμ natri hidroxit ë nhiÖt ®é tõ 140 -> 1500C.
Sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh trªn bÒ mÆt sÏ sinh ra mét líp máng mÇu lam, sau ®ã
lÊy ra vμ nhanh chãng cho vμo n−íc l¹nh, råi l¹i ®em xö lÝ b»ng n−íc xμ phßng,
dÇu nãng mÊy phót. Ng−êi ta gäi biÖn ph¸p nμy lμ “t«i muèi”. Çc chÕ phÈm qua
t«i muèi sÏ cã tuæi thä dμi h¬n.
55. V× sao thuû tinh th−êng cã mμu xanh ?
M
Do cã chøa hîp chÊt cña s¾t. NÕu chøa hîp chÊt s¾t (II) th× cã mμu xanh cßn
O
chøa hîp chÊt s¾t (III) th× cã mμu vμng n©u.
.C
Nãi chung thuû tinh chøa 1->2% s¾t th× sÏ cã mμu xanh hoÆc vμng n©u.
C
Thuû tinh quang häc kh«ng mμu chØ chøa kh«ng qu¸ 3 phÇn v¹n s¾t.
O
56. V× sao thuû tinh l¹i cã thÓ tù thay ®æi mμu ?
AH
ViÖc chÕ t¹o thuû tinh ®æi mμu còng t−¬ng tù nh− chÕ t¹o thuû tinh th−êng,
chØ kh¸c lμ ng−êi ta thªm vμo nguyªn liÖu chÕ t¹o thuû tinh mét Ýt chÊt c¶m quang
O
nh− b¹c clorua hay b¹c bromua vμ mét Ýt chÊt t¨ng ®é nh¹y nh− ®ång clorua.
H
ChÊt nh¹y c¶m lμm cho thuû tinh biÕn ®æi nh¹y h¬n.
C
Sù ®æi mμu cã thÓ gi¶i thÝch nh− sau: Khi bÞ chiÕu s¸ng, b¹c clorua t¸ch
O
thμnh b¹c vμ clo. B¹c sÏ lμm cho thuû tinh sÉm mμu. Khi kh«ng chiÕu s¸ng n÷a,
H
b¹c vμ clo l¹i gÆp nhau, t¹o thμnh b¹c clorua kh«ng mμu, lμm cho thuû tinh l¹i
trong suèt.
57.V× sao thªm muèi qu¸ sím th× ®Ëu kh«ng nhõ ?
Çc bμ mÑ th−êng nh¾c nhë: Khi nÊu ®Ëu chí cho muèi qu¸ sím, ®iÒu nμy
cã thÓ gi¶i thÝch mét çch khoa häc nh− sau: Trong ®Ëu nμnh kh«, n−íc rÊt Ýt. Do
®ã cã thÓ coi nã nh− mét dung dÞch ®Æc, vμ líp vá lμ mét mμng b¸n thÉm. Khi nÊu,
n−íc bªn ngoμi sÏ thÈm thÊu vμo trong ®Ëu lμm ®Ëu nμnh në to ra, sau mét thêi gian
çc tÕ bμo trong h¹t ®Ëu bÞ ph¸ vì lμm cho ®Ëu mÒm.
NÕu khi nÊu ®Ëu ta cho muèi qu¸ sím th× n−íc ë bªn ngoμi cã thÓ kh«ng ®i
vμo trong ®Ëu, thËm chÝ n−íc trong ®Ëu sÏ thÈm thÊu ra ngoμi do nång ®é muèi
trong n−íc muèi bªn ngoμi lín h¬n nhiÒu so víi nång ®é muèi trong ®Ëu nÕu cho
muèi qu¸ nhiÒu.
Th«ng th−êng khi nÊu ch¸o ®Ëu xanh, ch¸o ®Ëu ®á kh«ng nªn thªm ®−êng
qu¸ sím hoÆc nÊu thÞt bß, thÞt lîn kh«ng nªn cho muèi qu¸ sím v× còng sÏ khã nÊu
nhõ.
58. V× sao ¨n ®−êng glucoz¬ l¹i c¶m thÊy ®Çu l−ìi m¸t l¹nh ?
NÕu b¹n cho mét th×a ®−êng glucoz¬ vμo l−ìi trong c¶m gi¸c ngät ngμo c¶m
nhËn ®−îc cßn cã c¶m gi¸c m¸t l¹nh. V× sao vËy ? Glucoz¬ t¹o ra mét dung dÞch
M
®−êng trªn l−ìi, sù ph©n bè çc ph©n tö ®−êng trong qu¸ tr×nh hoμ tan lμ qu¸ tr×nh
O
thu nhiÖt, do ®ã ta c¶m thÊy ®Çu l−ìi m¸t l¹nh.
.C
59. V× sao thøc ¨n nÊu khª ch¸y dÔ g©y ung th− ?
C
Theo çc chuyªn gia cña tæ chøc y tÕ thÕ giíi, nÊu thøc ¨n qu¸ ch¸y dÔ g©y
O
ung th−. ChÊt asparagin trong thùc phÈm d−íi nhiÖt ®é cao sÏ kÕt hîp víi ®−êng tù
nhiªn trong rau qu¶, hay çc thùc phÈm giμu chÊt cacbohi®rat t¹o thμnh chÊt
AH
acylamid, t¸c nh©n chÝnh g©y ra bÖnh ung th−.

¨n nhiÒu thÞt hun khãi vμ çc chÊt b¶o qu¶n thùc phÈm chøa nitrosamin cã
O
trong rau ng©m, thÞt hun khãi lμm gia t¨ng ung th− miÖng, thùc qu¶n, thanh qu¶n,
H
d¹ dμy. ¨n nhiÒu chÊt bÐo cã liªn quan ®Õn ung th− vó, ®¹i trμng, trùc trμng, niªm
C
m¹c tö cung.
O
Thuèc trõ s©u nitrofen lμ chÊt g©y ung th− vμ dÞ tËt bμo thai. Ho¸ chÊt ®éc
H
h¹i ethinnylestradiol vμ bisphenol A cã trong tói nilong vμ hép nhùa t¸i sinh dïng
®ùng thøc ¨n g©y h¹i cho bμo thai.
60. V× sao g¹o nÕp l¹i dÎo ?
Tinh bét cã 2 lo¹i amiloz¬ vμ amilopectin nh−ng kh«ng t¸ch rêi nhau, trong
mçi h¹t tinh bét, amilopectin lμ vá bao bäc nh©n amiloz¬. Amiloz¬ tan ®−îc trong
n−íc, amilopectin hÇu nh− kh«ng tan, trong n−íc nãng amilopectin tr−¬ng lªn t¹o
thμnh hå. TÝnh chÊt nμy quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh dÎo cña h¹t cã tinh bét. Trong mçi h¹t
tinh bét, l−îng amilopectin chiÕm 80%, amiloz¬ chiÕm kho¶ng 20%, nªn c¬m g¹o
tÎ, ng« tÎ, b¸nh m×, th−êng cã ®é dÎo b×nh th−êng. Tinh bét trong g¹o nÕp, ng« nÕp
chøa l−îng amilopectin rÊt cao, kho¶ng 98% lμm cho c¬m nÕp, x«i nÕp, ng« nÕp
luéc rÊt dÎo, dÎo tíi møc dÝnh.
61. V× sao n−íc m¾t l¹i mÆn ?
N−íc m¾t mÆn lμ v× trong mét lÝt n−íc m¾t cã tíi 6g muèi. N−íc m¾t sinh ra
tõ tuyÕn lÖ n»m ë phÝa trªn mi ngoμi cña nh·n cÇu. N−íc m¾t thu nhËn ®−îc muèi
tõ m¸u (trong mét lÝt m¸u cã 9 g muèi). N−íc m¾t cã t¸c dông b«i tr¬n nh·n cÇu,
lμm cho nh·n cÇu kh«ng bÞ kh«, bÞ x−íc vμ v× cã muèi nªn cßn cã t¸c dông h¹n chÕ
bít sù ph¸t triÓn cña vi khuÈn trong m¾t.
62. V× sao phÝa trªn cïng cña ngän löa l¹i cã mμu xanh ?
V× ë chç ®ã nhiÖt ®é cña ngän löa cao nhÊt. B×nh th−êng khi nhiÖt ®é v−ît
qu¸ 10000C th× ngän löa sÏ cã mμu xanh hoÆc mμu tr¾ng, d−íi 10000 C cã mμu ®á.
M
63. V× sao axit nitric ®Æc l¹i lμm thñng quÇn ¸o ?
O
Axit nitric ®Æc lμ mét dung m«i cña xenluloz¬. NÕu bá mét nhóm b«ng vμo
axit nitric ®Æc l¾c nhÑ mét lóc, nhóm b«ng sÏ tan hÕt.
.C
Khi axit nitric ®Æc dÝnh vμo quÇn ¸o nã sÏ hßa tan xenluloz¬ ngay nªn sÏ
C
xuÊt hiÖn lç chç çc lç thñng.
O
Khi bÞ axit nitric lo·ng d©y vμo quÇn ¸o, tuy quÇn ¸o kh«ng bÞ thñng ngay,
AH
nh−ng khi quÇn ¸o kh«, nång ®é axit t¨ng vμ trë thμnh ®Æc sÏ lμm thñng quÇn ¸o.
NÕu quÇn ¸o bÞ d©y axit nitric cÇn giÆt ngay b»ng mét l−îng lín n−íc.
O
64. V× sao v÷a tr¸t t−êng ph¶i sau mÊy ngμy míi cøng l¹i ®−îc ?
H
Khi b¹n ®Õn mét c«ng tr−êng x©y dùng b¹n sÏ thÊy nh÷ng ng−êi thî x©y dïng
C
çt vμng ®Ó trén v÷a x©y. Lo¹i v÷a v«i nh·o dÎo nμy chØ sau mÊy ngμy lμ trë nªn hÕt søc
O
r¾n, nhê ®ã çc viªn g¹ch cã thÓ g¾n chÆt víi nhau bÒn v÷ng. §iÒu nμy ®−îc gi¶i thÝch
nh− sau: V÷a v«i tr¸t t−êng cã chøa v«i t«i [lμ Ca(OH)2] ®Ó trong kh«ng khÝ sau vμi
H
ngμy do hai biÕn ®æi:

-V÷a v«i lμ mét chÊt keo, do ®ã khi n−íc trong v÷a v«i bay h¬i mét phÇn
Ca(OH)2 sÏ kÕt tinh trong dung dÞch qu¸ b·o hoμ. Çc tinh thÓ cña v«i kÕt tinh
trong chÊt keo sÏ biÕn thμnh mét tinh thÓ r¾n ch¾c.
- Do t¸c dông cacbonat ho¸, Ca(OH)2 t¸c dông víi CO2 trong kh«ng khÝ víi
sù cã mÆt cña n−íc t¹o thμnh CaCO3 tinh thÓ.
Hai biÕn ®æi trªn ®ång thêi x¶y ra khi v÷a v«i tiÕp xóc víi kh«ng khÝ lμm
cho v÷a tr¸t t−êng cøng l¹i.
65. V× sao hμng ngμn loμi hoa cã hμng tr¨m mμu s¾c kh¸c nhau ? Cã ph¶i
hμng tr¨m mμu s¾c kh¸c nhau øng víi hμng tr¨m chÊt kh¸c nhau kh«ng ?
Ng−êi ta ®· ph©n tÝch mμu s¾c cña trªn 4000 loμi hoa vμ thÊy r»ng hμng tr¨m
mμu s¾c kh¸c nhau kia chØ lμ sù biÕn ®æi biÕn ®æi cña 7 mμu c¬ b¶n lμ ®á, n©u,
vμng, lôc, lam, tÝm vμ tr¾ng. Trong ®ã phÇn lín s¾c mμu cña hoa lμ sù biÕn ho¸ gi÷a
çc mμu ®á, tÝm vμ lam. PhÇn nhá h¬n lμ sù biÕn ®æi gi÷a çc mμu vμng, n©u vμ ®á.
Nghiªn cøu kÜ h¬n, ng−êi ta cßn biÕt r»ng trong hoa cã chøa mét lo¹i chÊt
gäi lμ “hoa thanh tè”, mét hîp chÊt h÷u c¬ phøc t¹p t¹o thμnh bëi benzen vμ
benzopyran mμu s¾c cña nã cã thÓ thay ®æi thïy theo sù thay ®æi ®é PH cña dÞch tÕ
bμo cña hoa. DÞch tÕ bμo cã tÝnh kiÒm hoa cã mμu lam, cã tÝnh axit hoa cã mμu ®á
M
cßn khi trung tÝnh cã mμu tÝm.
O
66. V× sao trong mét ngμy hoa phï dung cã thÓ ®æi mμu tíi 3 lÇn ?
.C
Hoa phï dung ®æi mμu 3 lÇn trong ngμy. Buæi s¸ng mμu tr¾ng, buæi tr−a mμu
phít hång, buæi chiÒu mμu hång ®Ëm h¬n.
C
Loμi hoa, tr−íc sau chØ biÕn ®æi thay nhau gi÷a çc mμu tr¾ng, hång, vμng,
O
da cam, ®á. §ã lμ do t¸c ®éng cña chÊt caroten thay ®æi trong thùc vËt. Së dÜ cã tªn
AH
nh− vËy v× lÇn ®Çu tiªn nã ®−îc chiÕt suÊt tõ cñ carot. ë d¹ng tinh khiÕt nã lμ
O
nh÷ng tinh thÓ mμu ®á rÊt ®Ñp.

Caroten lμ mét lo¹i s¾c tè th−êng thÊy trong mäi ®o¸ hoa. Trong s÷a ®éng
H
vËt, trong chÊt bÐo còng cã s¾c tè nμy nh−ng nhiÒu h¬n c¶ lμ trong cñ carot (chÊt
C
mμu vμng da cam) Caroten lμ mét hi®rocacbon no vμ cã c«ng thøc lμ C40H56, trong
O
ph©n tö cã 11 liªn kÕt ®«i vμ 2 vßng no.

H
67. V× sao khi tªn löa b¾n tróng m¸y bay ta thÊy xuÊt hiÖn khãi mμu
n©u ?
Nit¬ (IV) oxit NO2®−îc dïng lμm chÊt oxit ho¸ trong nhiªn liÖu phãng tªn
löa.
Khi tªn löa b¾n tróng m¸y bay th× ë vÞ trÝ tªn löa tróng ®Ých xuÊt hiÖn ®¸m
khãi mμu n©u. §ã lμ do trong tªn löa cßn d− nhiªn liÖu lμ NO2. Khi ®Çu ®¹n ch¹m
næ, ®ång thêi nhiªn liÖu d− còng bèc h¬i. NÕu tªn löa kh«ng b¾n tróng môc tiªu sÏ
bay hÕt ®μ vμ tù huû, khi ®ã nghe tiÕng næ vμ quan s¸t ta chØ thÊy khèi tr¾ng v× lóc
nμy trong tªn löa ®· hÕt nhiªn liÖu.
68. V× sao cã khÝ metan tho¸t ra tõ ruéng lóa ?
§¸nh gi¸ l−îng khÝ metan hμng n¨m tho¸t ra vμ ®i vμo khÝ quyÓn ®ang lμ
mét th¸ch thøc víi çc nhμ khoa häc. Nh÷ng ®¸nh gi¸ nμy ®ßi hái viÖc ph©n tÝch
mét l−îng khæng lå çc sè liÖu.
Nh÷ng nghiªn cøu ë Trung Quèc cho thÊy cã mét l−îng lín khi metan sinh
ra tõ sù thèi r÷a çc vËt thÓ h÷u c¬ tõ ruéng lóa. Ng−êi ta −íc chøng kho¶ng 1/7
l−îng khÝ metan tho¸t vμo khÝ quyÓn hμng n¨m lμ tõ ho¹t ®éng cμy cÊy !
Ng−êi ta ®· tiÕn hμnh 1300 thÝ nghiÖm trong mïa gieo trång trong n¨m 1988
vμ 1989 ë Giang Ch©u (Trung Quèc) cho thÊy l−îng khÝ metan tho¸t ra trung b×nh
lμ 58mg/(m2.h). Con sè nμy ë Ch©u ¢u vμ B¾c MÜ lμ 4 - 6mg/(m2.h)
M
69. V× sao cã thÓ biÕn tro x−¬ng thμnh ®¸ quý ?
O
C«ng ty TifGem t¹i Chicago (Mü) cã s¸ng kiÕn biÕn tro x−¬ng cña ng−êi qu¸
.C
cè thμnh nh÷ng viªn ngäc v× trong tro x−¬ng cã chøa cacbon. Ng−êi ta dïng lß sÊy
siªu nãng ®Ó biÕn tro x−¬ng thμnh than ch×, sau ®ã nÐn chóng l¹i ®Ó t¹o ra nh÷ng
C
viªn kim c−¬ng xanh vμ vμng cã gi¸ tõ 2700 ®« la tíi 20.000 ®« la.
O
Thμnh c«ng cña c«ng ty LifeGem sÏ t¹o sù thay ®æi trong vÊn ®Ò t×m n¬i an
AH
nghØ cho ng−êi qu¸ cè.

70. V× sao gäi ®¬teri lμ nguyªn liÖu cña t−¬ng l¹i ?
O
§¬teri lμ mét ®ång vÞ cña hidr« ( 21 H ). Çc h¹t nh©n cña ®¬teri khi kÕt hîp
H
víi nhau sÏ to¶ ra mét n¨ng l−îng rÊt lín. Mét kilogam ®¬teri khi kÕt hîp thμnh
C
nguyªn tö Heli sÏ cho n¨ng l−îng t−¬ng ®−¬ng khi ®èt 40.000 tÊn than.
O
Ph©n tö n−íc nÆng do 2 nguyªn tö ®¬teri ho¸ hîp víi mét nguyªn tö oxi mμ
H
thμnh.
Trong n−íc biÓn, trung b×nh cø 6000 ph©n n−íc th× cã mét ph©n tö n−íc nÆng.
Trong mét lÝt n−íc biÓn cã gÇn 0,02 gam ®¬teri. Tæng tr÷ l−îng cña ®¬teri trong n−íc
biÓn cã ®Õn 25.000 tØ tÊn, t−¬ng ®−¬ng víi 5000 tØ tØ tÊn dÇu má.
T¹i sao nãi ®¬teri lμ nguyªn liÖu cña t−¬ng lai cßn hiÖn t¹i l¹i ch−a sö dông
®−îc ? VÊn ®Ò ë chç lμ hiÖn nay ch−a n¾m ®−îc kÜ thuËt khèng chÕ ph¶n øng nhiÖt
h¹ch tæng hîp h¹t nh©n nμy.
71. Axit clohi®ric cã vai trß nh− thÕ nμo ®èi víi c¬ thÓ ?
Axit clohi®ric cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt cña c¬
thÓ. Trong dÞch vÞ d¹ dμy cña ng−êi cã axit clohi®ric víi nång ®ä kho¶ng tõ 0,0001
®Õn 0,001 mol/l (cã ®é pH t−¬ng øng lμ 4 vμ 3) . Ngoμi viÖc hoμ tan çc muèi khã
tan, axit clohi®ric cßn lμ chÊt xóc t¸c cho çc ph¶n øng thuû ph©n çc chÊt gluxit
(chÊt ®−êng, bét) vμ chÊt protein (chÊt ®¹m) thμnh çc chÊt ®¬n gi¶n h¬n ®Ó c¬ thÓ
cã thÓ hÊp thô ®−îc.
L−îng axit clohi®ric trong dÞch vÞ d¹ dμy nhá h¬n hoÆc lín h¬n møc b×nh
th−êng ®Òu m¾c bÖnh. Khi trong dÞch vÞ d¹ dμy, axit clohi®ric cã nång ®é nhá h¬n
0,0001 mol/l (pH > 4,5) ta m¾c bÖnh khã tiªu, ng−îc l¹i, nång ®é lín h¬n 0,001
mol/l (pH < 3,5) ta m¾c bÖnh î chua. Mét sè thuèc ch÷a ®au d¹ dμy cã chøa muèi
natri hi®rocacbonat NaHCO3(cßn gäi lμ thuèc muèi) cã t¸c dông trung hoμ bít axit
trong d¹ dμy.
NaHCO3 + HCl  NaCl + CO2 + H2O
Trong c«ng nghiÖp, mét l−îng lín axit clohi®ric dïng ®Ó s¶n xuÊt çc muèi
M
clorua vμ tæng hîp çc chÊt h÷u c¬.
O
Hμng n¨m trªn toμn thÕ giíi s¶n xuÊt hμng triÖu tÊn axit clohi®ric
72. Mét sè dÞch láng th«ng th−êng cã ®é pH nh− thÕ nμo ?
MÉu pH
.C
C
DÞch d¹ dμy 1-2
O
N−íc chanh 2,4
GiÊm 3,0
AH
N−íc nho 3,2

N−íc cam 3,5
O
N−íc tiÓu 4,8-7,5

H
N−íc ®Ó ngoμi kh«ng khÝ 5,5

C
N−íc bät 6,4 - 6,9

O
S÷a 6,5
H
M¸u 7,3-7,45
N−íc m¾t 7,4
73. pH vμ sù s©u r¨ng liªn quan víi nhau nh− thÕ nμo ?
R¨ng ®−îc b¶o vÖ bëi líp men cøng, dμy kho¶ng 2mm. Líp men nμy lμ hîp
chÊt Ca5(PO4)3OH vμ ®−îc t¹o thμnh b»ng ph¶n øng :
5Ca 2  3PO34  OH   Ca 5 (PO 4 )3 OH (1)
Qu¸ tr×nh t¹o líp men nμy lμ sù b¶o vÖ tù nhiªn cña con ng−êi chèng l¹i
bÖnh s©u r¨ng.
Sau b÷a ¨n, vi khuÈn trong miÖng tÊn c«ng çc thøc ¨n cßn l−u l¹i trªn r¨ng
t¹o thμnh çc axit h÷u c¬ nh− axit axetic, axit lactic. Thøc ¨n víi hμm l−îng ®−êng
cao t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho viÖc s¶n sinh ra çc axit ®ã.
L−îng axit trong miÖng t¨ng, pH gi¶m, lμm cho ph¶n øng sau x¶y ra:
H   OH   H 2 O .
Khi nång ®é OH- gi¶m, theo nguyªn lÝ L¬ Sa-t¬-li-ª, c©n b»ng (1) chuyÓn
dÞch theo chiÒu nghÞch vμ men r¨ng bÞ mßn, t¹o ®iÒu kiÖn cho s©u r¨ng ph¸t triÓn.
BiÖn ph¸p tèt nhÊt phßng s©u r¨ng lμ ¨n thøc ¨n Ýt chua, Ýt ®−êng, ®¸nh r¨ng
sau khi ¨n. Ng−êi ta th−êng trén vμo thuèc ®¸nh r¨ng NaF hay SnF2, v× ion F- t¹o
®iÒu kiÖn cho ph¶n øng sau x¶y ra.
M
5Ca 2  3PO 34  F   Ca 5 (PO 4 ) 3 F
O
Hîp chÊt Ca5(PO4)3 F lμ men r¨ng thay thÕ mét phÇn Ca5(PO4)3OH.
.C
Tr−íc ®©y, ë n−íc ta mét sè ng−êi cã thãi quen ¨n trÇu lμ tèt cho viÖc t¹o
men r¨ng theo ph¶n øng (1), v× trong miÕng trÇu cã v«i t«i Ca(OH)2, chøa Ca2+ vμ
C
OH- lμm cho c©n b»ng (1) chuyÓn dÞch theo chiÒu thuËn.
O
74. Cuéc sèng ë ®é cao vμ qu¸ tr×nh s¶n sinh hemoglobin liªn quan víi
AH
nhau nh− thÕ nμo ?

O
Qu¸ tr×nh sinh lÝ bÞ ¶nh h−ëng bëi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng. Sù thay ®æi ®ét ngét
H
vÒ ®é cao cã thÓ g©y ra ®au ®Çu, buån n«n, mÖt mái vμ khã chÞu. §©y lμ triÖu
C
chøng cña sù thiÕu oxi trong çc m«.

O
Sèng ë ®é cao vμi tuÇn hoÆc vμi th¸ng sÏ dÇn dÇn v−ît qua ®−îc chøng say
H
®é cao vμ thÝch nghi dÇn víi nång ®é oxi thÊp trong kh«ng khÝ.
Sù kÕt hîp oxi víi hemoglobin (Hb) trong m¸u ®−îc biÓu diÔn mét çch ®¬n
gi¶n nh− sau:
Hb  O2  HbO2
(Hemoglobin) (Oxi hemoglobin)
HbO2 ®−a oxi ®Õn çc m«. BiÓu thøc cña h»ng sè c©n b»ng lμ :
K
HbO 2 
HbO2
ë ®é cao 3 km, ¸p suÊt riªng phÇn cña oxi vμo kho¶ng 0,14 atm so víi 0,3
atm ë ngang mùc n−íc biÓn. Theo nguyªn lÝ L¬ Sa-t¬-li-ª, nång ®é oxi gi¶m sÏ lμm
cho cÇn b»ng trªn chuyÓn dÞch sang tr¸i g©y ra bÖnh thiÕu oxi trong çc m«. HiÖn
t−îng nμy buéc c¬ thÓ ng−êi ph¶i s¶n sinh ra nhiÒu ph©n tö hemoglobin h¬n vμ c©n
b»ng sÏ chuyÓn dÞch tõ tr¸i qua ph¶i, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc h×nh thμnh
oxihemoglobin. ViÖc s¶n sinh thªm hemoglobin x¶y ra tõ tõ. §Ó ®¹t ®−îc c«ng suÊt
ban ®Çu ph¶i cÇn tíi vμi n¨m. Çc nghiªn cøu chØ r»ng, çc c− d©n sèng l©u ë vïng
cao cã møc hemoglobin trong m¸u cao, ®«i khi cao h¬n 50% so víi nh÷ng ng−êi
sèng ngang mùc n−íc biÓn.
75. Thùc phÈm ®−îc chia thμnh nh÷ng nhãm nμo ?
M
Con ng−êi muèn tån t¹i vμ ph¸t triÓn cÇn ph¶i ¨n. Thùc phÈm lμ nh÷ng chÊt
O
mang l¹i cho c¬ thÓ “nguyªn liÖu” ®Ó s¶n sinh n¨ng l−îng; t¹o ra tæ chøc tÕ bμo;
.C
sinh s¶n ra çc tÕ bμo; hay çc chÊt míi ®Ó thay thÕ vμ dù tr÷ khi c¬ thÓ cÇn.
V× chÊt dinh d−ìng kh«ng cã ®ång ®Òu trong thùc phÈm nªn ng−êi ta chia
C
thùc phÈm ra lμm nhiÒu nhãm ®Ó ®¶m b¶o sù c©n ®èi. Mü chia thùc phÈm thμnh 4
O
nhãm lμ: b¬ - s÷a, thÞ - rau, rau - qu¶ vμ b¸nh m× - ngò cèc. ViÖt Nam chia 5 nhãm
AH
lμ: gluxit, lipit, protein chÊt kho¸ng vμ vitamin.

76. C¬ thÓ chóng ta cÇn nh÷ng hîp chÊt h÷u c¬ thiÕt yÕu nμo ?
O
C¬ thÓ chóng ta còng chøa hμng ngh×n lo¹i çc ph©n tö h÷u c¬ vμ v« c¬ nªn
H
còng ®−îc s¾p xÕp thμnh lo¹i thiÕt yÕu vμ kh«ng thiÕt yÕu ®Ó chó ý khi nu«i d−ìng.
C
Cã 24 hîp chÊt h÷u c¬ thiÕt yÕu lμ: 9 amino axit, 2 axit bÐo vμ 13 vitamin. Cã 15
O
thμnh phÇn thiÕt yÕu v« c¬ lμ: canxi, photpho, i«t, magie, kÏm, ®ång, kali, natri,
H
clo, coban, crom, mangan, molip®en vμ selen (cã thÓ kÓ c¶ asen, vana®i vμ thiÕc).
Çc chÊt trªn c¬ thÓ lÊy tõ thùc phÈm nh− amino axit lÊy tõ thÞt, trøng, s÷a
axit bÐo kh«ng no lÊy tõ ®Ëu nμnh vitamin lÊy tõ rau qu¶ nh− vitamin A trong qu¶
gÊc, vitamin C trong qu¶ chanh, cam, b−ëi
77. Ç nãc, gan cãc, mËt ç tr¾m cã chøa ®éc tè g× ?
Ç nãc rÊt ®éc v× cã chøa ®éc tè tetraodontoxin, gan cãc vμ trøng cãc ®éc v×
chøa bufotoxin, mËt ç tr¾m ®éc v× cã mét ancol steroit g©y ®éc lμ 5  cyprinol
78. Nªn ¨n nh− thÕ nμo ?
§Ó cung cÊp ®Çy ®ñ çc chÊt thiÕt yÕu cho c¬ thÓ cÇn ph¶i biÕt çch ¨n nh−
thay ®æi thùc phÈm (th−êng gäi lμ ¨n ®æi b÷a) vμ ¨n võa ®ñ kh«ng qu¸ thiÕu hoÆc
qu¸ thõa dinh d−ìng.
79. Thùc phÈm ¶nh h−ëng tíi t©m tr¹ng con ng−êi nh− thÕ nμo ?
Ngμy nay ng−êi ta kh¼ng ®Þnh thùc phÈm kh«ng chØ cã ¶nh h−ëng ®Õn søc
khoÎ mμ cßn ¶nh h−ëng tíi t©m tr¹ng con ng−êi.
 Thøc ¨n giμu protein (chÊt ®¹m) lμm cho b¹n vui t−¬i h¼n lªn. Chóng gióp
M
c¬ thÓ s¶n sinh ra dopamin vμ norpinephrin lμm t¨ng nhiÖt l−îng c¬ thÓ khiÕn cho
O
b¹n ®−îc tËp trung h¬n vμ cßn cã t¸c dông gi¶m ®−îc stress. NÕu nh− trong b÷a ¨n
.C
s¸ng vμ tr−a b¹n dïng mét l−îng protein thÝch hîp sÏ gióp cho b¹n tØnh t¸o, minh
mÉn h¬n.
C
 Thøc ¨n giμu chÊt gluxit (chÊt bét) cã t¸c dông lμm cho b¹n ®ì c¨ng th¼ng,
O
AH
Ýt bÞ stress vμ thêi gian ®Ó c¬ thÓ phôc håi sau mÖt mái ng¾n h¬n. Khi ¨n thøc ¨n cã
hμm l−îng gluxit cao th× ®ång thêi còng t¨ng l−îng amino axit tryptophan ®−a ®Õn
O
n·o, ë ®ã chóng ®−îc biÕn ®æi thμnh serotonin cã t¸c dông lμm dÞu hÖ thÇn kinh.
 Thøc ¨n ngät cã t¸c dông lμm dÞu c¬ thÓ. Khi c¬ thÓ tiÕp nhËn nh÷ng thøc
H
C
¨n ngät th× l−îng ®−êng trong m¸u t¨ng lªn, ®ång thêi ph¶n øng ho¸ häc cña c¬ thÓ
O
còng ®−îc t¨ng c−êng, khiÕn b¹n c¶m thÊy dÔ chÞu h¬n. §Æc biÖt kÑo s«c«la cã
H
chøa chÊt phenyletylamin vμ mét sè chÊt kh¸c cã t¸c dông kÝch thÝch hÖ thÇn kinh,
g©y c¶m gi¸c khoan kho¸i.
 Tr¸i c©y nh− chuèi cã chøa nhiÒu chÊt dopamin vμ norpinephrin lμ nh÷ng
s¶n phÈm cña n·o cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¶m gi¸c. Tr¸i t¸o cung cÊp cho c¬ thÓ
chÊt x¬, pectin, nguyªn tè bo gióp duy tr× ®é bÒn cña x−¬ng, gi÷ ®−îc phong ®é
tØnh t¸o, linh ho¹t.
 N−íc kho¸ng cã ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu ®Õn t©m träng con ng−êi. C¬ thÓ
chóng ta rÊt cÇn nhiÒu nguyªn tè vi l−îng. Ch¼ng h¹n, thiÕu magie c¬ thÓ dÔ bÞ l©m
vμo t×nh tr¹ng trÇm uÊt, b¬ phê, thËm chÝ cßn cã thÓ dÉn ®Õn h«n mª. Ngoμi n−íc
kho¸ng, thøc ¨n giμu nguyªn tè magie lμ çm, g¹o tÊm, ngò cèc.
 §å uèng cã chøa chÊt cafein cã t¸c dông lμm cho c¬ thÓ ho¹t b¸t, nhanh
nhÑn h¬n. Song kh«ng nªn dïng l−îng cao v× cã thÓ g©y n«n nao, çu kØnh vμ ®au
®Çu. Uèng s÷a gióp b¹n ngñ ngon vμ tØnh t¸o h¬n khi thøc dËy.
80. Vitamin lμ b¹n hay lμ thï ?
N¨m 1970, nhμ ho¸ häc hai lÇn ®−îc gi¶i Nobel lμ Lainux Pauling (lÇn thø
nhÊt vμo n¨m 1901) ®· gi¶i thÝch vitamin C lμ mét chÕ phÈm v« h¹i, tèt nhÊt, cã t¸c
dông thÇn kú, cã kh¶ n¨ng ch÷a khái bÖnh c¶m l¹nh. Hμng ngμy chØ cÇn uèng liÒu
tõ 1 ®Õn 4 gam vitamin C, nÕu c¶m nÆng h¬n th× uèng liÒu cao h¬n. Vitamin C chøa
M
axit ascocbic. Axit nμy t¹o thμnh çc tinh thÓ kh«ng mμu, dÔ hoμ tan trong n−íc,
O
®−îc tæng hîp trong çc d¹ng c©y xanh cã diÖp lôc sèng trªn c¹n hay d−íi n−íc.
.C
Con ng−êi ®· mÊt kh¶ n¨ng tæng hîp axit nμy tõ ®−êng do mÊt kh¶ n¨ng chÕ t¹o
mét lo¹i men trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸.
C
GÇn ®©y çc nhμ nghiªn cøu ®· chøng minh lμ dïng vitamin C liÒu cao cã
O
kh¶ n¨ng gi¶m m¹nh søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ chèng bÖnh c¶m l¹nh. Hä ®· x¸c
AH
®Þnh lμ c¬ thÓ cã thÓ chèng l¹i t×nh tr¹ng thõa vitamin C, tuy nhiªn qu¸ tr×nh th¶i
lo¹i vitamin C vÉn tiÕp tôc cho ®Õn khi trong c¬ thÓ b¾t ®Çu thiÕu hôt trÇm träng
O
vitamin C. C¬ thÓ cμng nhËn ®−îc vitamin C, th× vitamin C l¹i cμng bÞ th¶i lo¹i
H
nhiÒu. ë Canada, n¨m 1965 ®· ghi nhËn tr−êng hîp çc trÎ s¬ sinh ®· m¾c bÖnh
C
thiÕu vitamin C, th−êng gäi lμ bÖnh Scocbut. Ng−êi ta thÊy r»ng çc bμ mÑ chóng
O
®· uèng vitamin liÒu cao v× nghÜ lμ sÏ b¶o vÖ ®−îc søc khoÎ thai nhi. Nhu cÇu hμng
H
ngμy vÒ vitamin C cña ng−êi khoÎ m¹nh dao ®éng tõ 0,05 ®Õn 0,1 gam. Trong
tr−êng hîp bÞ c¶m l¹nh, cã thÓ chØ nªn t¨ng liÒu ®Õn 1 gam th«i.
81. ¨n thÕ nμo ®Ó b¶o vÖ tim m¹ch ?
Theo çc b¸c sÜ tõ thÕ kû XX tr−íc ®©y cho ®Õn thÕ kû XXI nμy, bÖnh tim
m¹ch vÉn lμ nguyªn nh©n tö vong sè 1 cña loμi ng−êi. Theo Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi,
cø 4 gi©y trªn mÆt ®Êt l¹i cã mét nhåi m¸u c¬ tim, vμ cø 5 gi©y mét tai biÕn m¹ch
n·o ! ë çc n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− ViÖt Nam, sè ng−êi chÕt do bªnh tim m¹ch
®ang t¨ng nhanh chãng.
Nh÷ng bÖnh chÕt ng−êi nμy, dï lμ bÖnh tim nh− nhåi m¸u c¬ tim hay bÖnh
m¹ch nh− tai biÕn m¹ch n·o, ®Òu cã chung mét nguyªn nh©n lμ v÷a x¬ ®éng m¹ch.
Ph¶i ng¨n chÆn ®−îc v÷a x¬ ®éng m¹ch, míi cã thÓ gi¶m bít ®−îc tö vong vÒ bÖnh
tËt ! ¨n uèng hîp lý chÝnh lμ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó ng¨n chÆn v÷a x¬ ®éng
m¹ch, tøc lμ ®Ò phßng nhåi m¸u c¬ tim vμ tai biÕn m¹ch n·o. Cho nªn kh«ng riªng
g× nh÷ng bÖnh nh©n tim m¹ch nªn theo, mμ c¶ nh÷ng ng−êi khoÎ m¹nh b×nh
th−êng còng cÇn chó ý.
Çc nghiªn cøu gÇn ®©y n¨m 2000 ®−a ra nhiÒu lêi khuyªn vÒ ¨n uèng nh−
sau:
1.H¹n chÕ çc thøc ¨n cã nhiÒu acid bÐo b·o hoμ, v× chóng lμ çc nguyªn
M
liÖu ®Ó c¬ thÓ tæng hîp ra cholesterol xÊu(LDL-C). Cô thÓ lμ nªn bít ¨n çc mì
O
®éng vËt, ®Æc biÖt lμ mì bß, mì cõu (90% chÊt bÐo lμ acid bÐo b·o hoμ); råi ®Õn b¬
.C
s÷a. Mì lîn, mì gμ, mì chim Ýt acid bÐo b·o hoμ h¬n nªn còng kh«ng cÇn kiªng kü
l¾m. §Æc biÖt mì ç tuy lμ mì ®éng vËt, nh−ng l¹i cã Ýt acid bÐo b·o hoμ, vμ nhiÒu
C
acid bÐo kh«ng b·o hoμ, nªn ¨n nhiÒu ®Ó b¶o vÖ tim m¹ch. Nªn chó ý r»ng çc dÇu
O
thùc vËt nãi chung chøa Ýt acid bÐo b·o hoμ, nh−ng cã 2 ngo¹i lÖ: dÇu dõa vμ dÇu cä
AH
(palm oil) chøa acid bÐo b·o hoμ nhiÒu kh«ng kÐm çc mì ®éng vËt 45%! Çc nhμ
chuyªn khoa tim m¹ch khuyÕn ço r»ng tû lÖ acid bÐo b·o hoμ kh«ng nªn qu¸ 10%
O
tæng sè calo; ë ng−êi t¨ng cholesterol th× kh«ng nªn qu¸ 7%.
H
2. H¹n chÕ nh÷ng thøc ¨n cã nhiÒu cholesterol nh− b¬ (cã nhiÒu trong s÷a),
C
trøng, ãc, bÇu dôc, tim, gan, t«m, cua Kh«ng nªn ¨n qu¸ 300 mg cholesterol mçi
O
ngμy, ng−êi ®· t¨ng cholesterol th× kh«ng nªn qu¸ 200mg.

H
Tr−íc ®©y, ¨n Ýt cholesterol lμ lêi khuyªn sè 1 ®Ó gi¶m bÖnh tim m¹ch. Tuy
nhiªn çc t¸c gi¶ gÇn ®©y kh«ng b¾t kiªng cholesterol nghiªm ngÆt nh− ngμy x−a
vμ cho r»ng mét chÕ ®é ¨n h¹ cholesterol kh«ng nhÊt thiÕt lμ mét chÕ ®é Ýt
cholesterol. Hä thÊy r»ng ¨n cholesterol kh«ng h¹i b»ng ¨n çc acid bÐo b·o hoμ.
ThÝ dô mét lßng ®á trøng 17 gam chøa 220mg cholesterol, tr−íc kia ng−êi ta chØ
cho ¨n mçi tuÇn kh«ng ®Õn 2 qu¶, th× nay çc nhμ tim m¹ch häc cho phÐp ¨n mçi
tuÇn 6 qu¶;
82. §èi víi c¬ thÓ muèi iot cã vai trß nh− thÕ nμo ?
§Ó c¬ thÓ khoÎ m¹nh, con ng−êi cÇn ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ çc nguyªn tè
ho¸ häc cÇn thiÕt. Cã nh÷ng nguyªn tè cÇn ®−îc cung cÊp víi khèi l−îng lín vμ cã
nh÷ng nguyªn tè cÇn ®−îc cung cÊp víi khèi l−îng nhá (vi l−îng). Iot lμ mét
nguyªn tè vi l−îng hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi con ng−êi. Theo çc nhμ khoa häc, mçi
ngμy c¬ thÓ con ng−êi cÇn ®−îc cung cÊp tõ 1.10-4 ®Õn 2.10-4 gam nguyªn tè iot.
C¬ thÓ tiÕp nhËn ®−îc phÇn iot cÇn thiÕt d−íi d¹ng hîp chÊt cña iot cã s½n
trong muèi ¨n vμ mét sè lo¹i thùc phÈm. Nh−ng viÖc thiÕu hôt iot vÉn th−êng x¶y
ra. HiÖn nay, tÝnh trªn toμn ThÕ Giíi mét phÇn ba sè d©n bÞ thiÕu iot trong c¬ thÓ. ë
ViÖt Nam , theo ®iÒu tra míi nhÊt, 94% sè d©n thiÕu hôt iot ë nh÷ng møc ®é kh¸c
nhau.
M
ThiÕu hôt iot trong c¬ thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ rÊt tai h¹i. ThiÕu iot lμm n·o bÞ h−
O
h¹i nªn ng−êi ta trë nªn ®Çn ®én, chËm ch¹p, cã thÓ ®iÕc, c©m, liÖt chi, lïn. ThiÕu
.C
iot cßn g©y ra bÖnh b−íu cæ vμ hμng lo¹t rèi lo¹n kh¸c, ®Æc biÖt nguy hiÓm ®èi víi
bμ mÑ vμ trÎ em.
C
§Ó kh¾c phôc sù thiÕu iot, ng−êi ta ph¶i cho thªm hîp chÊt cña iot vμo thùc
O
phÈm nh− : muèi ¨n, s÷a, kÑo

AH
ViÖc dïng muèi ¨n lμm ph−¬ng tiÖn chuyÓn t¶i iot vμo c¬ thÓ ng−êi ®−îc
nhiÒu n−íc ¸p dông.
O
Muèi iot lμ muèi ¨n cã trén thªm mét l−îng nhá hîp chÊt cña iot (th−êng lμ
H
KI hoÆc KIO3 ). ThÝ dô: Trén 25 kg KI vμo mét tÊn muèi ¨n.
C
Ng−êi ta còng cho thªm hîp chÊt iot vμo bét canh, n−íc m¾m
O
ViÖc dïng muèi iot thËt dÔ dμng vμ ®¬n gi¶n. VÒ mïi vÞ, mμu s¾c, muèi iot
H
kh«ng kh¸c g× muèi ¨n th−êng. Tuy nhiªn hîp chÊt iot cã thÓ bÞ ph©n huû ë nhiÖt
®é cao. V× vËy ph¶i thªm muèi iot sau khi thùc phÈm ®· ®−îc nÊu chÝn.
83. Çc hîp chÊt v« c¬ chøa kim lo¹i cã t¸c dông ch÷a bÖnh nh− thÕ nμo
?
Çc lo¹i d−îc phÈm tuy hÇu hÕt lμ çc hîp chÊt h÷u c¬ nh−ng ng−êi ta còng
nghiªn cøu nhiÒu hîp chÊt v« c¬ ®Ó dïng vμo viÖc ch÷a bÖnh.
B»ng çc ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Æc tr−ng vËt lý cña çc nguyªn tö kim
lo¹i nh− tÝnh phãng x¹, tÝnh thuËn tõ ng−êi ta cã thÓ ph©n tÝch c¬ chÕ t¸c dông cña
çc lo¹i thuèc, ®Æc biÖt lμ vai trß cña çc nguyªn tö kim lo¹i. §iÒu nμy kh«ng
nh÷ng cho phÐp hiÓu ®−îc tÝnh n¨ng, t¸c dông cña chóng mμ cßn cho phÐp t×m tßi
cã ®Þnh h−íng çc lo¹i thuèc míi.
84. Cã ph¶i hîp chÊt chøa platin ch÷a ung th− ?
Tõ nh÷ng n¨m 1965 ng−êi ta ®· nhËn thÊy ho¹t tÝnh øc chÕ sù ph¸t triÓn cña
çc vi khuÈn cña chÊt cisplatin vμ ®· thö dïng chÊt nμy ®Ó ch÷a bÖnh ung th− ë
ng−êi.
Ngμy nay çc chÕ phÈm chøa platin thuéc nh÷ng thuèc hiÖu qu¶ nhÊt vμ
®−îc sö dông ®Ó ch÷a ung th− cÊp. Çch thuèc chøa platin ®−îc dïng ®Ó ch÷a ung
th− nh−: ung th− buång trøng, ung th− ruét, ung th− phæi
Tuy cisplatin lμ mét t¸c nh©n chèng ung th− tèt nh−ng qu¸ ®éc. V× vËy ng−êi
M
ta t×m çch bμo chÕ ra nh÷ng thuèc míi vÉn gi÷ ®−îc ho¹t tÝnh ®ã nh−ng Ýt ®éc
O
h¬n.
.C
ViÖc thö ho¹t tÝnh chèng ung th− cña hμng lo¹t chÊt kh¸c nhau vμ nh÷ng
nghiªn cøu ®éng häc vÒ sù thÕ phèi tö cho thÊy r»ng khi thay ®æi phèi tö ho¹t tÝnh
C
chèng ung th− vÉn ®−îc duy tr×, cßn ®éc tÝnh th× liªn quan trùc tiÕp tíi ®é linh ®éng
O
cña phèi tö bÞ thÕ. Ph¸t hiÖn nμy ®−a ®Õn viÖc ®iÒu chÕ hμng lo¹t dÉn xuÊt malonat
AH
víi ®é linh ®éng thÊp h¬n so víi cisplatin, trong ®ã cacboplatin ®· ®−îc chän ®Ó
®¸nh gi¸ l©m sμng. KÕt qu¶ thö nghiÖm hoμn toμn x¸c nhËn çc dù ®o¸n. Tõ 1984
O
cacboplatin ®· ®−îc phÐp sö dông ë Anh vμ nhiÒu n−íc kh¸c.

H
Kho¶ng 10 chÕ phÈm platin kh¸c ®· ®−îc thö nghiÖm l©m sμng ë çc n−íc
C
kh¸c nhau. Trõ tetraplatin çc chÊt cßn l¹i ®Òu lμ phøc chÊt cña Pt (II) víi çc nhãm
O
bÞ thÕ cã ®é linh ®éng thÊp h¬n ë cisplatin.

H
85. Cã ph¶i hîp chÊt chøa vμng ch÷a viªm khíp ?

Çc hîp chÊt cña vμng ®· ®−îc dïng ®Ó ch÷a bÖnh tõ nh÷ng n¨m 1920
nh−ng ng−êi ta vÉn ch−a râ c¬ chÕ t¸c dông cña chóng.
Cã nhiÒu b»ng chøng vÒ hiÖu qu¶ ch÷a bÖnh cña çc hîp chÊt chøa vμng
nh−ng ng−êi ta vÉn lo ng¹i vÒ ®éc tÝnh cña chóng. Cã ng−êi cßn ®Ò nghÞ chÊm døt
viÖc sö dông çc hîp chÊt cña vμng ®Ó ch÷a bÖnh viªm khíp.
Gi¶i thÝch c¬ chÕ t¸c dông cña vμng, mét sè t¸c gi¶ cho r»ng vμng bao v©y
çc nhãm thiol ho¹t ®éng. Mét sè kh¸c chØ ra r»ng vμng øc chÕ viÖc sinh s¶n çc
d¹ng oxi ho¹t ®éng nh− ion peroxit çc gèc hy®roxyl vμ peroxyl ë mμng vμ dÞch tÕ
bμo.
GÇn ®©y çc nhμ ho¸ häc v« c¬ ®· ®iÒu chÕ ®−îc hîp chÊt Auranofin chøa
çc phèi tö t¹o phøc bÒn vμ cã tÝnh ¸i mì, cã thÓ dïng lμm thuèc uèng, cã t¸c dông
t−¬ng tù nh− çc thuèc tiªm.
86. Cã ph¶i hîp chÊt chøa gali ch÷a m¸u t¨ng canxi ?
ë Mü ng−êi ta ®· cho phÐp dïng galinitrat Ga (NO3)3 ®Ó ch÷a bÖnh m¸u
t¨ng canxi ¸c tÝnh. ViÖc nμy xuÊt ph¸t tõ kinh nghiÖm thu ®−îc khi dïng mét ®ång
vÞ cña gali trong chuÈn ®o¸n bÖnh x−¬ng. Ng−êi ta nhËn thÊy r»ng ngoμi çc u
x−¬ng, gali còng tËp trung c¶ ë mét sè u kh¸c, nhÊt lμ trong b¹ch huyÕt.
M
Nh÷ng nghiªn cøu nh»m x¸c ®Þnh sím çc khèi u cïng víi viÖc quan t©m
O
dïng çc hîp chÊt cña kim lo¹i lμm t¸c nh©n chèng ung th− ®· thóc ®Èy ý ®Þnh thö
.C
ho¹t tÝnh chèng ung th− cña Ga(OH)3 kh«ng phãng x¹ trªn chuét. Tõ kÕt qu¶
nghiªn cøu trªn chuét, ng−êi ta b¾t ®Çu nghiªn cøu trªn ng−êi. KÕt qu¶ thö nghiÖm
C
trªn bÖnh nh©n bÞ bÖnh m¸u t¨ng canxi cho thÊy thuèc cã hiÖu qu¶ trong viÖc ®−a
O
møc canxi trong m¸u trë l¹i b×nh th−êng vμ kh«ng cã ph¶n øng phô. Sù rót canxi tõ
AH
x−¬ng ®−îc øc chÕ trùc tiÕp.

87. Cã ph¶i hîp chÊt chøa bitmut ch÷a viªm loÐt ®−êng tiªu ho¸ ?
O
Çc hîp chÊt cña bitmut ®· ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc rèi lo¹n ë ®−êng tiªu ho¸
H
(d¹ dμy, ruét), tõ kho¶ng 2 thÕ kû nay.

C
GÇn ®©y mèi quan t©m l¹i t¨ng lªn khi vμo n¨m 1982 ng−êi ta ph¸t hiÖn ra vi
O
khuÈn H.pylori trong mμng d¹ dμy cña bÖnh nh©n viªm d¹ dμy.
H
Mét lo¹i thuèc dùa trªn bitmut lμ antacid ®· tá ra cã hiÖu qu¶ trong viÖc ch÷a
loÐt d¹ dμy, cã lÏ do t¸c dông diÖt khuÈn chän läc cña nã. VÒ mÆt ho¸ häc hiÖu qu¶
gi÷a chèng loÐt cã thÓ lμ do dung dÞch keo cña bitmut xitrat bÞ kÕt tña trong m«i
tr−êng axit cña d¹ dμy d−íi d¹ng oxiclorua vμ oxixitrat. Do sù kÕt tña nªn líp mμng
b¶o vÖ ®−îc h×nh thμnh sÏ ng¨n c¶n sù khuyÕch t¸n ng−îc l¹i cña ion H+ vμ do ®ã
kÝch thÝch sù t¸i t¹o biÓu m«.
HiÖn nay thuèc nμy ®−îc sö dông rÊt réng r·i trong ch÷a bÖnh viªm loÐt
®−êng tiªu ho¸ vμ so víi çc lo¹i thuèc kh¸c th× bÖnh Ýt bÞ t¸i ph¸t h¬n. §ã cã thÓ lμ
do sù triÖt tËn gèc vi khuÈn H.pylori cña thuèc.
88. Cã ph¶i hîp chÊt chøa kim lo¹i dïng chuÈn ®o¸n vμ ch÷a bÖnh b»ng
tia phãng x¹.
Trong y häc h¹t nh©n ng−êi ta chuÈn ®o¸n bÖnh b»ng çch ®−a mét h¹t nh©n
bøc x¹  vμo c¬ thÓ, sau ®ã dïng mét m¸y dß ®Ó ghi nhËn sù ph©n bè cña ®ång vÞ
phãng x¹ ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ mang bÖnh vμ tr¹ng th¸i cña nã. H¹t nh©n phãng x¹ hay
®−îc sö dông nhÊt lμ tecnixi. TÝnh −u viÖt cña nã lμ ë chç nã ph¸t ra photon  thuÇn
nhÊt thuËn lîi cho viÖc ghi nhËn mμ kh«ng bÞ nhiÔu bëi çc tia  vμ  cã h¹i. Chu
kú b¸n huû cña nã lμ 6 giê võa ®ñ ®Ó ghi nhËn mμ bÖnh nh©n kh«ng ph¶i chÞu bøc
x¹ qu¸ l©u. MÆt kh¸c tecnexi ®−îc s¶n xuÊt kh¸ dÔ dμng trong çc lß ph¶n øng h¹t
nh©n nªn t−¬ng ®èi rÎ vμ dÔ kiÕm. NhiÒu chÕ phÈm y häc phãng x¹ cña tecnexi
M
®−îc ®iÒu chÕ tõ sau n¨m 1980 ®· ®−îc x¸c ®Þnh cÊu t¹o kh¸ tØ mØ vμ dïng ®Ó
O
chuÈn ®o¸n bÖnh tim hay x¸c ®Þnh bÖnh n·o v.v.. Mét trong nh÷ng thμnh c«ng gÇn
.C
®©y lμ ®iÒu chÕ ®−îc progestin chøa tecnexi ®¸nh dÊu ®Ó chuÈn ®o¸n ung th− vó.
C
Çc ion kim lo¹i cã gi¸ trÞ lín trong y häc nhê tÝnh thuËn tõ. Céng h−ëng
O
thuËn tõ lμ ph−¬ng ph¸p chuÈn ®o¸n quan träng dùa trªn sù kh¸c nhau vÒ tèc ®é håi
AH
chuyÓn proton cña n−íc trong çc m« kh¸c nhau vμ chuyÓn çc sù kh¸c nhau nμy
thμnh nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt gióp chuÈn ®o¸n bÖnh.
O
89. Ho¸ häc víi b¶o qu¶n rau qu¶ nh− thÕ nμo ?
H
B¶o qu¶n rau qu¶ sau khi thu ho¹ch lμ mét viÖc rÊt quan träng nh»m chèng
C
h− háng vμ gi¶m sót chÊt l−îng.

O
- Dïng çc ho¸ chÊt ®Ó chèng n¶y mÇm vμ diÖt vi sinh vËt g©y h− háng rau
H
qu¶. Ch¼ng h¹n nh− ®Ó chèng n¶y mÇm cho khoai t©y, hμnh, cμ rèt vμ mét sè rau,
cñ kh¸c, ng−êi ta th−êng dïng chÕ phÈm MH- HO (hidrazit cña axit malic), phun
dung dÞch 0,25% lªn c©y ngoμi ®ång, 3-4 tuÇn lÔ tr−íc khi thu ho¹ch. Ng−êi ta cßn
chèng n¶y mÇm khoai t©y b»ng ancol nonilic (C9H19OH) ë d¹ng h¬i.
- §Ó b¶o qu¶n b¾p c¶i ng−êi ta phun chÊt diÖt nÊm pentaclonitrobenzen lªn
b¾p c¶i tr−íc khi xÕp vμo kho.
- §Ó b¶o qu¶n chuèi t−¬i, cam t−¬i ng−êi ta phun thuèc diÖt nÊm topsin - M.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chÊt diÖt nÊm ®−îc dïng nhiÒu lμ benlate
(C14H18H4O3).
ë Céng hoμ Liªn Bang §øc ®· s¶n xuÊt chÕ phÈm b¶o qu¶n qu¶ t−¬i cã tªn
th−¬ng m¹i lμ protexan. Protexan lμ chÊt láng kh«ng mïi, kh«ng vÞ vμ kh«ng ®éc
nªn kh«ng ¶nh h−ëng tíi søc khoÎ cña ng−êi tiªu dïng. Ng−êi ta nhóng qu¶ vμo
dung dÞch protexan råi hong kh«, dung dÞch bèc h¬i vμ t¹o thμnh mμng máng b¶o
vÖ ë ngoμi vá qu¶. Mμng protexan cã t¸c dông gi¶m tæn thÊt khèi l−îng qu¶ trong
qu¸ tr×nh b¶o qu¶n, gi¶m c−êng ®é h« hÊp, lμm chËm qu¸ tr×nh chÝn nªn cã thÓ b¶o
qu¶n qu¶ l©u dμi h¬n, gi÷ nguyªn h−¬ng vÞ tù nhiªn vμ thμnh phÇn dinh d−ìng cña
qu¶.
90. Ho¸ häc víi chÕ biÕn rau qu¶ nh− thÕ nμo ?
- Çc qui tr×nh c«ng nghÖ ®Ó chÕ biÕn rau qu¶ thμnh çc d¹ng s¶n phÈm kh¸c
M
nhau nh− ®å hép, sÊy kh«, r−îu vang qu¶.. ®Òu cÇn ®Õn mét sè ho¸ chÊt.
O
+ §Ó t¨ng hiÖu qu¶ cho qu¸ tr×nh röa s¹ch nguyªn liÖu vμ m¸y mãc, thiÕt bÞ
.C
cña nhμ m¸y hoa qu¶ ng−êi ta dïng çc ho¸ chÊt cã tÝnh s¸t trïng m¹nh hoÆc cã t¸c
dông tÈy röa cao. Röa nguyªn liÖu th× dïng çc ho¸ chÊt cã chøa clo ho¹t ®éng nh−
C
clorua v«i. §Ó röa m¸y mãc, thiÕt bÞ vμ lμm vÖ sinh nhμ x−ëng ng−êi ta dïng dung
O
dÞch xót hoÆc natricacbonat.

AH
+ §Ó bãc vá çc lo¹i qu¶ khã bãc vá nh− mËm, cμ chua, mμng mói cam, quÝt
hoÆc mét sè qu¶, cñ cã vá máng nh− cμ rèt, khoa t©y ng−êi ta dïng dung dÞch
O
NaOH. Nhóng çc lo¹i qu¶, cñ nμy vμo dung dÞch NaOH nång ®é 1-2% ë 70 - 800C
H
trong thêi gian tõ 10-300 gi©y (tuú lo¹i qu¶, cñ) th× vá sÏ trãc hÕt. Sau ®ã söa l¹i
C
b»ng n−íc s¹ch nhiÒu lÇn. B»ng çch nμy, çc mói cam, quÝt vμ qu¶ sÏ s¹ch hÕt vá
O
mμ vÉn gi÷ nguyªn h×nh tr¹ng ban ®Çu.

H
+ §Ó ng¨n ngõa sù biÕn ®æi mμu rau, qu¶ khi chÕ biÕn nh− chuèi bÞ th©m
®en, cμ chua mÊt mμu ®á t−¬i, cïi v¶i thiÒu mÊt mμu tr¾ng ®Ñp ng−êi ta dïng çc
chÊt chèng oxi ho¸ nh− SO2, axit ascobic (Vi tamin C) axit xitic.
+ §Ó t¨ng h−¬ng vÞ cho n−íc qu¶, qu¶ ®ãng hép ng−êi ta dïng axit xitric
(axit chanh) hoÆc axit malic (axit t¸o). Víi r−îu qu¶ ng−êi ta dïng axit xitrtic, axit
tactric (axit nho).
Víi d−a chuét, cμ chua, gi¸ ®ç xanh th× kh«ng thÓ thiÕu axit axetic. Rau
dÇm giÊm (giÊm lμ dung dÞch axit axetic 5%, vÞ chua) cïng víi ®−êng, muèi ¨n vμ
gia vÞ t¹o cho s¶n phÈm cã h−¬ng vÞ chua - ngät rÊt ®Æc tr−ng vμ hÊp dÉn. Axit
axetic cßn cã t¸c dông øc chÕ ho¹t ®éng cña vi sinh vËt, gi÷ cho s¶n phÈm b¶o qu¶n
®−îc dμi ngμy.
Trong chÕ biÕn rau qu¶, rÊt cÇn chÕ biÕn çc d¹ng b¸n chÕ phÈm ®Ó dù tr÷
nguyªn liÖu khi mïa thu h¸i ré.
§Ó b¶o qu¶n b¸n chÕ phÈm rau qu¶ ng−êi ta dïng çc ho¸ chÊt cã thÓ t¹o ra
SO2 hoÆc dïng axit benzoic, axit sobic vμ muèi cña chóng.
Khi dïng SO2 ®Ó b¶o qu¶n b¸n chÕ phÈm, ng−êi ta nãi b¸n chÕ phÈm ®· ®−îc
sunfit ho¸. Hμm l−îng SO2 cã t¸c dông b¶o qu¶n lμ 0,1 - 0,2%. Axit benzoic hoÆc
natri benzoat cã t¸c dông diÖt vi sinh vËt m¹nh ®èi víi çc lo¹i cμ chua. Hμm
l−îng ®Ó cã t¸c dông diÖt vi sinh vËt lμ 0,05 - 0,1%. Dïng víi hμm l−îng cao h¬n
M
sÏ lμm cho s¶n phÈm cã vÞ nång, ch¸t do ho¸ chÊt g©y ra.
O
Axit sobic lμ chÊt b¶o qu¶n çc b¸n chÕ phÈm rau qu¶ cã nhiÒu −u ®iÓm h¬n
.C
so víi SO2 hoÆc axit benzoic v× nã kh«ng g©y ®éc cho ng−êi sö dông vμ kh«ng t¹o
ra h−¬ng vÞ l¹ cho s¶n phÈm. S¶n phÈm cμng chua (®é PH cμng nhá) th× t¸c dông
C
diÖt vi sinh vËt cña axit sobic cμng m¹nh.
O
91. Thμnh phÇn çc muèi trong n−íc biÓn nh− thÕ nμo?
AH
Thμnh phÇn muèi Trong 1 kg n−íc TØ lÖ %

NaCl 27,2 77,8
O
MgCl2 3,8 10,9

H
MgSO4 1,7 47,0

C
CaSO4 1,2 3,6

O
K2SO4 0,9 2,5

H
CaCO3 0,1  0,3

MgBr2 vμ çc thμnh phÇn kh¸c 0,1  0,2
Tæng sè 35,0 100
Muèi trong n−íc biÓn:

70% bÒ mÆt tr¸i ®Êt lμ biÓn. TØ lÖ gi÷a muèi vμ n−íc trong n−íc biÓn lμ
kho¶ng 3/100 tøc lμ cã 3% muèi trong n−íc biÓn.
92. ë ®©u cã cung ®iÖn b»ng muèi?
S©u h¬n 100 m d−íi lßng ®Êt trong nói, má muèi ë Ba Lan cã mét cung ®iÖn
lμm b»ng muèi. C«ng tr×nh nμy ®−îc t¹o dùng tõ thÕ kû 17. Çc chØnh thÓ ®iªu
kh¾c, gi¸ ®Ìn chïm treo trÇn vμ c¶ ®Õn çc gian phßng ®Òu ®−îc lμm b»ng muèi.
93. Lμm thÕ nμo ®Ó cã con b−ím b»ng muèi kÕt tinh?
Uèn d©y thÐp thμnh h×nh con b−ím vμ quÊn b«ng sîi quanh d©y thÐp råi ®Æt
vμo n−íc muèi ®Ëm ®Æc. N−íc muèi tõ tõ bay h¬i vμ ®Çu çc sîi b«ng xuÊt hiÖn çc
tinh thÓ muèi. §îi cho tinh thÓ muèi xuÊt hiÖn ë kh¾p çc sîi b«ng, ta l¹i chuyÓn
sang n−íc muèi ®Ëm ®Æc kh¸c. Sau kho¶ng 10 ngμy ta cã con b−ím b»ng muèi kÕt
tinh, tr«ng rÊt ®Ñp.
94. Dïng muèi lμm kem que nh− thÕ nμo?
M
NhiÖt ®é cña n−íc ®¸ lμ 00C. NÕu cho muèi ¨n vμo nhiÖt ®é sÏ gi¶m xuèng
O
d−íi 00C. Lîi dông tÝnh chÊt nμy ®Ó lμm kem que nh− sau: C¾m que tre vμo « ®ùng
.C
n−íc tr¸i c©y råi ®Æt c¶ vμo khay ®¸ cã ®ùng n−íc ®¸ hoμ tan nhiÒu muèi ¨n. TÊt c¶
C
cho vμo lμm l¹nh. N−íc tr¸i c©y sÏ nhanh chãng ®«ng l¹i thμnh kem que.
O
95. V× sao n−íc biÓn cã muèi?
AH
BiÓn c¶ lμ "quª h−¬ng" cña muèi. Muèi ¨n (NaCl) chiÕm 85% çc lo¹i muèi
hoμ tan trong n−íc biÓn. Gi¶ sö nÕu chóng ta t¸ch ®−îc tÊt c¶ muèi khái n−íc biÓn
O
rêi r¶i ®Òu trªn lôc ®Þa th× líp muèi sÏ cao tíi 153 m. Cßn lμm bay h¬i toμn bé n−íc
H
biÓn th× ®¸y biÓn sÏ cã líp muèi dμy tíi 60 m.

C
§Ó t×m hiÒu nguån gèc cña muèi trong n−íc biÓn çc nhμ khoa häc ®· tèn
O
nhiÒu c«ng søc tõ viÖc ph©n tÝch, so s¸nh n−íc biÓn vμ n−íc s«ng, cho ®Õn nghiªn
H
cøu ®Êt ®¸ sau c¬n m−a, thËm chÝ cßn nghiªn cøu hμng lo¹t nói löa n÷a. Cuèi cïng
hä ®· ph¸t hiÖn ra bÝ mËt cña muèi biÓn. Ho¸ ra, ®¹i d−¬ng trong qu¸ tr×nh l©u dμi
h×nh thμnh lóc ban ®Çu ®· hoμ tan tÊt c¶ çc lo¹i muèi kho¸ng. §ång thêi nham
th¹ch th«ng qua qu¸ tr×nh phong ho¸ (nham th¹ch bÞ t¸c ®éng l©u ngμy cña m−a,
n¾ng, giã b·o vμ vi sinh vËt) ®· kh«ng ngõng bÞ ph©n gi¶i vμ s¶n sinh ra çc lo¹i
muèi, sau ®ã theo çc dßng s«ng ®Ó ra ®¹i d−¬ng. VËy s«ng ngßi, nham th¹ch vμ
çc nói löa d−íi ®¸y biÓn chÝnh lμ nguån gèc cung cÊp chñ yÕu çc lo¹i muèi cho
biÓn c¶.
96. BiÓn ChÕt n»m ë ®©u?
"BiÓn ChÕt" n»m ë biªn giíi Palestin vμ Jordan, gäi lμ "biÓn" nh−ng thùc ra
"BiÓn ChÕt" chØ lμ çi hå kh¸ lín.
MÆt b¾c cña "BiÓn ChÕt" cã s«ng Jordan ch¶y vμo, cßn mÆt Nam lμ cöa s«ng
Hasa. BiÓn chÕt kh«ng hÒ cã ®−êng n−íc th«ng víi bÊt kú ®¹i d−¬ng nμo. Tõ bao
®êi nay n−íc hå ch−a bao giê ch¶y ng−îc vÒ hai con s«ng trªn. N−íc trong hå cã
nång ®é muèi ngμy cμng cao, do n»m trong khu vùc cã khÝ hËu cùc nãng, nªn
n−íc hå bèc h¬i rÊt nhiÒu mμ l−îng muèi l¹i kh«ng hÒ gi¶m ®i. HiÖn nay hμm
l−îng muèi cña BiÓn ChÕt ®· ®¹t ®Õn 23  25%, tøc cø 10 kg n−íc hå th× cã 2 kg
muèi. §©y còng lμ n−íc hå cã hμm l−îng muèi cao nhÊt thÕ giíi. Do hμm l−îng
muèi cao nªn søc ®Èy cña n−íc kh¸ lín ®Õn møc cã thÓ n»m võa ph¬i n¾ng võa ®äc
M
b¸o trªn mÆt biÓn. V× hμm l−îng muèi qu¸ cao nªn trõ vμi loμi rong t¶o ra ch¼ng cã
O
sinh vËt nμo cã thÓ tån t¹i ®−îc. C©y cá trªn bê hå còng chØ l¬ th¬, th−a thít cßn
.C
quanh hå hiÕm khi ch¼ng cã bãng ng−êi. V× vËy ch¼ng cã çi tªn nμo thÝch hîp h¬n
çi tªn "BiÓn ChÕt".
C
97. ChÊt l−îng n−íc ë çc nguån kh¸c nhau nh− thÕ nμo?
O
N−íc bay h¬i tÝch tô trong khÝ quyÒn lμ kh¸ s¹ch. Khi trë vÒ tr¸i ®Êt d−íi
AH
d¹ng m−a hoÆc tuyÕt råi di chuyÓn trªn mÆt ®Êt hoÆc ngÊm qua ®Êt vÒ phÝa biÓn,
n−íc sÏ cã thªm t¹p chÊt mμ nång ®é vμ b¶n chÊt kh¸c nhau tuú vïng, vμ tuú giai
O
®o¹n cña chu tr×nh.

H
C
N−íc m−a.
O
Tuy kh¸ tinh khiÕt nh−ng n−íc m−a vÉn chøa çc khÝ, mét sè muèi tan vμ c¶
H
nh÷ng chÊt r¾n kh«ng tan cã thÓ cã trong khÝ quyÓn.

N−íc trªn mÆt ®Êt (s«ng suèi)
N−íc m−a ch¶y trªn mÆt ®Êt cã thÓ chøa axÝt v× ngoμi viÖc ®· hÊp thô mét sè
khÝ cã tÝnh axÝt trong khÝ quyÓn (nh− SO2, CO2) nã cßn hoμ tan çc axÝt cacboxylic
vμ cacbon ®ioxit sinh ra do qu¸ tr×nh ph©n huû thùc vËt. Ngoμi ra nã cßn hoμ tan
®−îc çc muèi kho¸ng gÆp trªn dßng ch¶y. N−íc axÝt nμy sÏ hoμ tan ®−îc çc muèi
vμ kho¸ng gÆp trªn dßng ch¶y. N−íc axit nμy sÏ hoμ tan ®−îc mét sè quÆng theo
ph¶n øng sau:
KAlSi3O8(r) + 2H+(aq) + 9H2O(1)  2K+(aq) + 4H4SiO4(aq) + Al2Si2O5(OH)4(r)
(fenspat) (Cao lanh)
Do vËy n−íc mÊt dÇn tÝnh axit.
N−íc trªn mÆt ®Êt cßn cã thÓ bÞ « nhiÔm bëi vi sinh vËt n÷a.
N−íc biÓn:
Nång ®é çc ion tan trong n−íc biÓn lín h¬n nhiÒu so víi n−íc trªn mÆt ®Êt
vμ n−íc ngÇm:
Çc nguyªn nh©n lμ:
- N−íc biÓn bay h¬i liªn tôc, trë l¹i d−íi d¹ng m−a vμ mang theo chÊt tan
- N−íc ®i cμng xa míi ®Õn biÓn sÏ cμng hoμ tan nhiÒu muèi.
- Nh÷ng l−îng lín quÆng ®−îc ®−a tõ bÒ mÆt qu¶ ®Êt tíi çc ®¹i d−¬ng d−íi
M
d¹ng macma.
O
Mäi nguyªn tè ho¸ häc ®Òu cã trong çc ®¹i d−¬ng nªn ®¹i d−¬ng ®−îc coi
.C
nh− mét kho quÆng lín nhÊt thÕ giíi. N−íc ®¹i d−¬ng chøa kho¶ng 40 triÖu tÊn
chÊt r¾n tan trong mçi kil«met khèi n−íc.
C
O
AH
Nguyªn tè Sè tÊn/km3 Nguyªn tè Sè tÊn/km3 Nguyªn tè Sè tÊn/km3

Clo 22.000.000 In®i 23 B¹c 0,2
O
Natri 12.000.000 KÏm 12 Lantan 0,2

H
Magie 1.600.000 S¾t 12 Kripton 0,2

C
L−u huúnh 1.000.000 Nh«m 12 Neon 0,1

O
Canxi 450.000 Molip®en 12 Ca®imi 0,1

H
Kali 44.000 Selen 4 Vonfram 0,1

Brom 75.000 ThiÕc 3 Xenon 0,1
Cacbon 32.000 §ång 3 Gemani 0,1
Stronti 9.000 Asen 3 Crom 0,05
Bo 5.600 Urani 3 Thori 0,05
Silic 3.400 Niken 2 Scan®i 0,05
Flo 1.500 Vana®i 2 Ch× 0,02
Agon 680 Mangan 2 Thuû ng©n 0,02
Nit¬ 590 Titan 1 Gali 0,02
Liti 200 Antimoan 0,5 Bitmut 0,02
Rubi®i 140 Coban 0,5 Niobi 0,01
Photpho 80 Xesi 0,5 Tali 0,01
Iot 68 Xeri 0,5 Heli 0,01
Bari 35 Ytri 0,2 Vμng 0,005
98. Lμm m−a nh©n t¹o nh− thÕ nμo?

N−íc tån t¹i trong m©y d−íi d¹ng h¬i, d¹ng láng vμ d¹ng tinh thÓ. Th«ng
th−êng ë 00C n−íc ®ãng b¨ng, nh−ng trong nh÷ng ®¸m m©y, dï ë -200C, çc h¹t n−íc
nhá li ti vÉn ë thÓ láng. ChØ khi nhiÖt ®é h¹ xuèng - 40 0C, n−íc trong ®¸m m©y míi
M
kÕt tinh hoμn toμn. Sè l−îng tinh thÓ n−íc trong m©y phô thuéc vμo çc "h¹t nh©n
O
kÕt tinh" lμ çc h¹t b¨ng chøa trong ®ã, cßn gäi lμ "mÇm kÕt tinh".
.C
Çc nhμ khoa häc tõ l©u ®· ph¸t hiÖn tinh thÓ b¹c iotua (AgI) cã cÊu t¹o rÊt
gièng cÊu t¹o cña çc h¹t b¨ng nªn cã thÓ dïng lμm "mÇm kÕt tinh". ChØ víi 1g
C
AgI ®· t¹o ra ®−îc tõ 1012  1016 trung t©m kÕt tinh, lμm ng−ng tô mét l−îng n−íc
O
lín ë d¹ng khÝ t¹o ra m−a hoÆc tuyÕt.

AH
B¹c Iotua lμ mét ho¸ chÊt rÊt ®¾t, v× vËy çc nhμ ho¸ häc ®· nghiªn cøu t×m
çc chÊt thay thÕ rÎ tiÒn h¬n ®ã lμ ch× Iotua (PbI2); 1,5 - ®ioxinaftalen; n−íc ®¸ kh«
O
(CO2 r¾n) vμ nhiÒu chÊt h÷u c¬ kh¸c.

H
Dïng çc chÊt trªn lμm m−a víi ®iÒu kiÖn lμ trªn trêi ®· cã s½n nh÷ng ®¸m
C
m©y. Ng−êi ta dïng m¸y bay ®Ó r¾c çc chÊt trªn vμo m©y.
O
Nhê ph−¬ng ph¸p nμy ng−êi ta ®· cøu mét vô gieo trång bÞ h¹n khi s¾p thu
H
ho¹ch, t¨ng ®é Èm khi mïa mμng bÞ l©m nguy hoÆc b¾t mét c¬n m−a sím ®Ó cã bÇu
trêi quang ®·ng tr−íc ngμy héi lín.
Cã nh÷ng k× olympic mïa ®«ng, ng−êi ta ®· dïng ph−¬ng ph¸p nμy ®Ó lμm
t¨ng l−îng tuyÕt lªn tõ 10  15%. NÕu tÝnh ®−îc h−íng giã vμ x¸c ®Þnh ®óng ®Þa
®iÓm r¾c ho¸ chÊt, cã thÓ lμm m−a ë nh÷ng ®iÓm ch¸y rõng, khi ngän löa míi bïng
lªn. Bé l©m nghiÖp n−íc CHLB Nga ®· nhiÒu lÇn cøu hμng ngh×n hecta rõng Xiberi
khái thÇn löa.
99. Lμm thÕ nμo ®Ó ng¨n ngõa m−a ®¸?
R¾c vμo ®¸m m©y nh÷ng "h¹t nh©n kÕt tinh" kh«ng nh÷ng "thay trêi lμm
m−a" mμ cßn ng¨n ngõa ®−îc m−a ®¸, nh÷ng h¹t b¨ng ®ang lín dÇn chuÈn bÞ cho
m−a ®¸, kh«ng lín lªn ®−îc n÷a do nh÷ng "mÇm kÕt tinh" b»ng ho¸ chÊt tranh
c−íp ®é Èm. Çc h¹t b¨ng nhá li ti nhiÒu h¬n, nh−ng kh«ng ®¹t ®Õn kÝch th−íc cña
h¹t m−a ®¸. Trªn ®−êng r¬i xuèng mÆt ®Êt chóng bÞ tan ra vμ trë thμnh c¬n m−a
b×nh th−êng.
HiÖn nay ®· cã nh÷ng ra ®a khÝ t−îng dù b¸o sù h×nh thμnh nh÷ng ®¸m m©y
chøa nh÷ng h¹t b¨ng. Çc tªn löa vμ ®¹n chøa ho¸ chÊt ®−îc ®iÓu khiÓn ®Ó b¾n
tróng ®Ých. Nhê vËy mμ nhiÒu vïng réng lín ë çc n−íc tiªn tiÕn ®· tr¸nh ®−îc sù
tμn ph¸ cña m−a ®¸ ®èi víi mïa mμng.
M
100. Lμm thÕ nμo ®Ó ph¸ tan s−¬ng mï?
O
S−¬ng mï, thñ ph¹m g©y ra nh÷ng vô tai n¹n ®−êng thuû, ®−êng bé vμ ®−êng
.C
kh«ng.
Ng−êi ta r¾c hoÆc b¾n vμo khãi s−¬ng mï çc lo¹i h¹t nÆng cã tÝnh hót Èm
C
nh− muèi ¨n (NaCl) trén víi xi m¨ng mÞn, çc chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt, çc chÊt tÝch
O
®iÖn...
AH
Nh÷ng h¹t n−íc l¬ l÷ng, dμy ®Æc trong s−¬ng mï khi gÆp "mÇm kÕt tinh" sÏ
®«ng tô khiÕn mËt ®é cña chóng trong kh«ng khÝ gi¶m dÇn vμ cuèi cïng r¬i xuèng
O
d−íi d¹ng nh÷ng h¹t n−íc.

H
Bªn c¹nh ph−¬ng ph¸p ho¸ häc, ng−êi ta cßn dïng çc ph−¬ng ph¸p kh¸c. ë
C
Mü, ng−êi ta ph¸ s−¬ng mï b»ng m¸y bay trùc th¨ng. Çnh qu¹t cña m¸y bay hót
O
dßng kh«ng khÝ kh« ë çc líp tÇng cao xuèng xua tan s−¬ng mï. S©n bay Orly cña
H
Ph¸p ph¸ s−¬ng mï b»ng luång kh«ng khÝ nãng do mét hÖ th«ng tua bin ®Èy ra,
h−íng vμo ®−êng b¨ng.
101. Lμm tan gi«ng b·o nh− thÕ nμo?
§Ó lμm tan gi«ng b·o ng−êi Nga dïng m¸y bay r¾c vμo ®¸m m©y nh÷ng h¹t
bét nÆng (çt, xi m¨ng) khiÕn ®¸m m©y nhanh chãng bÞ tan ra. Ng−êi Mü r¾c lªn
®¸m m©y nh÷ng sîi chØ nilon m¹ kim lo¹i. Sù phãng ®iÖn kiÓu hå quang trong ®iÖn
tr−êng g©y ion ho¸ kh«ng khÝ, t¨ng ®é dÉn ®iÖn vμ lμm dÞu ®i sù phãng ®iÖn cña
çc ®iÖn tÝch vμ nhê vËy cã thÓ triÖt tiªu sÊm chíp.
Çc nhμ khÝ t−îng häc r¾c çc chÊt kiÕt tinh vμo nh÷ng ®¸m m©y gi«ng, ph©n
bè l¹i n¨ng l−îng vμ lμm gi¶m søc ph¸ ho¹i cña çc trËn b·o. Ch¼ng h¹n ë Mü víi
trËn b·o Dally n¨m 1979, b»ng çch "xö lý" nμy ng−êi ta ®· lμm tèc ®é giã gi¶m ®i
1/3.
Çc nhμ ho¸ häc còng dïng nh÷ng chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt ®Ó can thiÖp vμo
thêi tiÕt do lμm thay ®æi tÝnh chÊt cña bÒ mÆt n−íc vμ ®Êt. Dïng mét l−îng nhá
r−îu bÐo ®a chøc t¹o líp mμng cùc máng trªn mÆt biÓn lμm gi¶m m¹nh l−îng n−íc
bay h¬i vμ ng¨n chÆn ®−îc sù h×nh thμnh nh÷ng ®¸m s−¬ng mï nguy hiÓm bao phñ
c¶ng, nhÊt lμ vμo mïa l¹nh.
R¾c nh÷ng h¹t må hãng trªn mÆt ®Êt, ®iÒu chØnh ®−îc tØ lÖ hÊp thô tia bøc
M
x¹, lμm thay ®æi chÕ ®é nhiÖt t¹i mét vïng réng lín.
O
Nh×n chung çc ph−¬ng ph¸p ho¸ häc t¸c ®éng vμo thêi tiÕt cßn rÊt ®¾t,
.C
kh«ng kinh tÕ v× thÕ ch−a ®−îc sö dông réng r·i.
Con ®−êng chÕ ngù thêi tiÕt cßn réng më, ®ang chê ®îi çc nhμ ho¸ häc trÎ
C
t×m ra çc ph−¬ng ph¸p t¸c ®éng míi, çc ho¸ chÊt míi cã hiÖu qu¶ cao h¬n, rÎ h¬n
O
vμ kh¶ thi h¬n.

AH
102. ThÕ nμo lμ m¸c xi m¨ng?

Xi m¨ng cã nhiÒu m¸c kh¸c nhau: 200, 250, 300, 400, 500 vμ 600. M¸c xi
O
m¨ng chØ t¶i träng (tÝnh b»ng kg lùc/cm2) mμ xi m¨ng ®· ho¸ r¾n cã thÓ chÞu ®−îc
H
kh«ng bÞ biÕn d¹ng sau 28 ngμy tõ khi trén víi n−íc.

C
103. §¸nh gi¸ chÊt l−îng x¨ng nh− thÕ nμo?

O
X¨ng dïng cho çc lo¹i ®éng c¬ th«ng dông nh− « t«, xe m¸y lμ hçn hîp
H
hi®rocacbon no ë thÓ láng (tõ C5H12 ®Õn C12H26). ChÊt l−îng x¨ng ®−îc ®¸nh gi¸
qua chØ sè octan lμ phÇn tr¨m çc ankan m¹ch nh¸nh cã trong x¨ng. ChØ sè octan
cμng cao th× chÊt l−îng x¨ng cμng tèt do kh¶ n¨ng chÞu ¸p lùc nÐn tèt nªn kh¶ n¨ng
sinh nhiÖt cao. n-Heptan ®−îc coi lμ cã chØ sè octan b»ng zero cßn 2,2,4-
trimetylpentan ®−îc quy −íc cã chØ sè octan b»ng 100. Çc hi®rocacbon m¹ch
vßng vμ m¹ch nh¸nh cã chØ sè octan cao h¬n çc hi®rocacbon m¹ch kh«ng nh¸nh.
X¨ng cã chØ sè octan thÊp nh− MOGAS 83 th−êng ph¶i pha thªm mét sè phô gia
nh− tetraetyl ch× (C2H5)4 hoÆc l−u huúnh. Çc phô gia nμy gióp lμm t¨ng kh¶ n¨ng
chÞu nÐn cña nhiªn liÖu nh−ng khi th¶i ra kh«ng khÝ g©y « nhiÔm m«i tr−êng, rÊt
h¹i cho søc khoÎ con ng−êi. HiÖn nay, ë ViÖt Nam chñ yÕu dïng x¨ng A90 hoÆc
A92 lμ lo¹i x¨ng cã chØ sè octan cao - nh÷ng lo¹i x¨ng nμy kh«ng cÇn ph¶i thªm
çc phô gia nªn ®ì ®éc h¹i vμ Ýt g©y « nhiÔm m«i tr−êng.
104. B×nh ch÷a ch¸y ho¹t ®éng nh− thÕ nμo?

KhÝ CO2 kh«ng ch¸y vμ kh«ng duy tr× sù ch¸y cña nhiÒu chÊt, nªn ng−êi ta
dïng nh÷ng b×nh t¹o khÝ CO2 ®Ó dËp t¾t çc ®¸m ch¸y. Tuy nhiªn, mét sè kim lo¹i
cã tÝnh khö m¹nh, thÝ dô Mg, Al,... khi ®èt nãng ch¸y ®−îc trong khÝ CO2:
4 0
CO 2  2Mg  C  2MgO
105. §Êt ®Ìn ®· ®−îc sö dông trong nh÷ng ngμnh kinh tÕ quèc d©n nμo ?
M
§Êt ®Ìn lμ mét ho¸ chÊt cã rÊt nhiÒu c«ng dông. Nã ®−îc sö dông trong
O
nhiÒu ngμnh kinh tÕ quèc d©n nh− giao th«ng vËn t¶i, c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp,
.C
s¶n suÊt hμng tiªu dïng vμ nhÊt lμ lμm nguyªn liÖu trong c«ng nghiÖp ho¸ chÊt.
C
106. §Êt ®Ìn ®−îc s¶n xuÊt tõ khi nμo?
O
Cuèi thÕ kû 19, ®Êt ®Ìn (cã trong thμnh phÇn chÝnh lμ CaC2) míi chØ ®−îc
AH
s¶n xuÊt ë 12 n−íc trªn thÕ giíi. Thêi gian nμy, ®Êt ®Ìn chñ yÕu dïng ®Ó th¾p s¸ng.
Dùa vμo çc ph¶n øng sau:
O
CaC 2  2H2O  Ca(OH)2  C 2 H2

H
5
C 2 H2  O2  2CO2  H2O
C
2
O
Cho ®Õn n¨m 1911 vÉn cßn tíi 965 thμnh phè sö dông ®Êt ®Ó th¾p s¸ng
H
®−êng phè vμo ban ®ªm.

Trong nhiÒu n¨m tr−íc ®©y, ë n−íc ta, ®Êt ®Ìn ®−îc sö dông ®Ó th¾p s¸ng
trong çc hÇm lß khai th¸c vμ vËn chuyÓn than. Ng− d©n mét sè vïng ven biÓn
dïng ®Êt ®Ìn vμo viÖc th¾p s¸ng ®Ó ®¸nh b¾t ç, t«m do ®é d¸ng cña ngän ®Ìn ®Êt
t−¬ng ®−¬ng víi bãng ®iÖn cã c«ng suÊt 60 - 80 W. ë n«ng th«n n−íc ta, trong
nhiÒu n¨m tr−íc ®©y ng−êi ta còng dïng ®Êt ®Ìn ®Ó th¾p s¸ng trong nh÷ng dÞp cã
®×nh ®¸m hoÆc lÔ tÕt.
107. §Ìn x× oxi - axetilen dïng ®Ó lμm g×?
KhÝ axetilen sinh ra khi cho ®Êt ®Ìn t¸c dông víi n−íc ®−îc dïng lμm nhiªn
liÖu trong ®Ìn x× oxi - axetilen ®Ó hμn c¾t kim lo¹i do nhiÖt ®é ngän löa cã thÓ lªn
tíi 30000C.
§Ó s¶n xuÊt ®−îc mét chiÕc xe ®Ñp ng−êi ta ph¶i dïng tíi 3 kg ®Êt ®Ìn.
ViÖc hμn, c¾t kim lo¹i b»ng ®Ìn x× oxi - axetilen ®−îc sö dông khi ®ãng míi
hoÆc söa ch÷a çc con tμu s«ng, biÓn hay x©y dùng, söa ch÷a çc c©y cÇu, çc c«ng
tr×nh x©y dùng.
Khi cÇn c¾t, ph¸ çc con tμu ®· bÞ h− háng ®Ó tËn dông s¾t, thÐp cò phôc vô
cho ngμnh luyÖn çn thÐp ng−êi ta còng dïng ®Ìn x× oxi - axetilen.
M
108. KhÝ axetilen ®· ®−îc dïng lμm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt çc chÊt
O
h÷u c¬ nh− thÕ nμo?
.C
Khi c«ng nghiÖp chÕ biÕn ho¸ häc dÇu má ch−a ph¸t triÓn (cho ®Õn kho¶ng
n¨m 1950) th× khÝ axetilen s¶n xuÊt tõ ®Êt ®Ìn lμ nguyªn liÖu chÝnh cña c«ng
C
nghiÖp s¶n xuÊt çc hîp chÊt h÷u c¬.
O
+ Ng−êi ta cho khÝ axetilen t¸c dông víi khÝ hi®roclorua ®Ó ®−îc vinyl
AH
clorua, sau ®ã trïng hîp vinyl clorua thμnh polivinyl clorua.

Xóc t¸c
C H  CH + HCl CH2 = CH - Cl
O
Xóc t¸c
H
n CH2 = CH - CH2 - CH -
t0
C
Cl Cl n
O
Polivinyl clorua (PVC) ®−îc coi lμ chÊt dÎo v¹n n¨ng. PVC dïng ®Ó s¶n xuÊt
H
ra mμng máng, bao b×, da gi¶, thïng ®ùng ho¸ chÊt, sîi chÞu ho¸ chÊt, çc cÊu kiÖn
x©y dùng... §Ó s¶n xuÊt 1 tÊn PVC ph¶i dïng tõ 17 - 2 tÊn ®Êt ®Ìn.
+ Còng trªn c¬ së cho khÝ axetilen t¸c dông víi khÝ hi®roclorua ng−êi ta ®·
cã çc c«ng nghÖ tiÕp theo chuyÓn ®æi thμnh butadien ®Ó s¶n xuÊt cao su nh©n t¹o
vμ hμng lo¹t monome cã gi¸ trÞ c«ng nghiÖp nh− acrilonitril, vinylaxetat, este cña
axit acrylic,...
Trïng hîp vinylaxetat råi thuû ph©n ng−êi ta thu ®−îc polivinyacol. Tõ
polime nμy kÐo thμnh sîi bÒn, ®Ñp, chÞu ®−îc ho¸ chÊt vμ thêi tiÕt, cã ®é hót Èm
cao ®−îc gäi lμ vinylon. Nh− vËy axetilen lμ nguyªn liÖu quan träng ®Ó gi¶i quyÕt
tèt vÊn ®Ò mÆc.
109. KhÝ axetilen ®−îc dïng ®Ó s¶n xuÊt muéi than nh− thÕ nμo?
Ng−êi ta cßn dïng khÝ axetilen tõ ®Êt ®Ìn ®Ó s¶n xuÊt muéi than gäi lμ muéi
axetilen.
Sau khi lo¹i bá çc t¹p chÊt, khÝ axetilen ®−îc chøa vμo bån lín råi dïng
nhiÖt ®é cao ®Ó ph©n huû axetilen t¹o ra cacbon (C) tinh khiÕt. Muéi axetilen lμ
nguyªn liÖu cao cÊp dïng cho çc ngμnh ®iÖn tö, s¬n, mùc in, chÕ t¹o thÐp cøng,
chæi than, chÕ biÕn cao su,... Ngμnh s¶n xuÊt pin tiªu thô rÊt nhiÒu muéi than, b×nh
qu©n ®Ó s¶n xuÊt 1 triÖu chiÕc pin R20 ph¶i cÇn tõ 2,7  3 tÊn muéi than axetilen.
Nhμ m¸y ®Êt ®Ìn Trμng Kªnh (H¶i phßng) lμ c¬ së ®Çu tiªn trong n−íc s¶n xuÊt
muéi than axetilen ®Ó cung cÊp cho ngμnh pin vμ çc ngμnh kinh tÕ kh¸c.
110. Trong n«ng nghiÖp ®Êt ®Ìn dïng ®Ó lμm g×?
 Trong n«ng nghiÖp, tõ l©u ng−êi ta ®· dïng ®Êt ®Ìn ®Ó rÊm qu¶ xanh, kÝch
M
O
thÝch qu¶ mau chÝn vμ chÝn ®ång lo¹t ë çc kho, th−êng dïng ®Ó rÊm døa, chuèi, cμ
chua... vμo dÞp cuèi mïa ®«ng, ®Çu mïa xu©n.
.C
Ng−êi ta xö lý nân c©y døa b»ng ®Êt ®Ìn, c©y døa sÏ cho qu¶ to ®ång ®Òu,
C
th¬m ngon, tØ lÖ ®−êng cao vμ nhÊt lμ lμm cho døa ra hoa kÕt qu¶ tr¸i vô.
O
§Êt ®Ìn cßn dïng ®Ó s¶n xuÊt ph©n ®¹m canxi xi©nmit (CaCN2) dïng bãn
AH
cho çc lo¹i c©y trång nh− lóa vμ nhÊt lμ b«ng. Hμng n¨m h·ng DENKA cña NhËt
B¶n dïng tõ 300.000 ®Õn 500.000 tÊn ®Êt ®Ìn ®Ó x¶n xuÊt ph©n bãn canxi xianamit.
 Mét s¶n phÈm phô n÷a mμ ngμnh s¶n xuÊt ®Êt ®Ìn lμ khÝ cacbon oxit (CO).
O
§ã lμ mét khÝ c«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ, cã thÓ dïng ®Ó chÕ biÕn ho¸ häc hoÆc lμm
H
nhiªn liÖu:
C
lß ®iÖn
O
CaO + 3C CaC2 + CO
H
v«i sèng than cèc
111. CÊu t¹o vμ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña pin mÆt trêi thÕ nμo?
Ng−êi ta dïng chÊt liÖu lμ nh÷ng tÕ bμo silic ®Ó lμm pin mÆt trêi (pin quang
häc). Tõ mét tinh thÓ silic, ng−êi ta c¾t ra thμnh phiÕn nhá, phiÕn nμy cã tÝnh dÉn
®iÖn N (©m). Trªn bÒ mÆt cã d¸n líp t¹p chÊt Bo (B) cã tÝnh dÉn ®iÖn P (d−¬ng).
Gi÷a P - N cã líp ph©n çch máng. Trªn bÒ mÆt hai líp P - N ®−îc g¾n ®iÖn cùc
dÉn ®iÖn ra ngoμi.
Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: Líp P cã nh÷ng lç rÊt nhá ®Ó ¸nh s¸ng chiÕu tíi líp
N. Çc tia n¾ng cung cÊp n¨ng l−îng vμo líp N khiÕn v« sè electron t¸ch ra khái
nguyªn tö líp silic khuyÕch t¸n vμ tÝch tô ë ®iÖn cùc ( - ) h×nh thμnh ®iÖn tÝch ©m.
Cßn líp P do t¸c dông cña ¸nh s¸ng lu«n t¹o thªm nh÷ng ®iÖn tÝch d−¬ng vμ tÝch tô
ë b¶n cùc ( + ). NÕu khÐp 2 m¹ch ®iÖn cùc sÏ cã dßng ®iÖn.
112. Lμm nÕn mμu nh− thÕ nμo?
Ngμy tÕ (tÕt d−¬ng lÞch vμ ©m lÞch) nÕu chóng ta cã hμng nÕn víi ngän löa
lung linh, ®ñ mμu s¾c ®Ó ®ãn giao thõa th× hay biÕt mÊy.
Xin m¸ch b¹n çch lμm ra nh÷ng c©y nÕn mμu. Th©n nÕn mμu ®á, ngän löa
còng cã mμu ®á. Th©n nÕn mμu xanh, ngän löa còng cã mμu xanh,... vμ cßn to¶ ra
M
mïi th¬m quyÕn rò n÷a.
O
Çch lμm:
 Th©n nÕn lμm b»ng parafin, cã thÓ mua parafin t¹i çc cöa hμng ho¸ chÊt
hoÆc mua lo¹i nÕn rÎ tiÒn ®Ó lÊy parafin. .C
C
 ChÊt t¹o mμu cho th©n c©y nÕn lμ nh÷ng chÊt mμu cã thÓ tan trong parafin
O
nãng ch¶y nh− metyl xanh (mμu xanh) auramin (mμu vμng), rodamin, eosin (mμu
AH
®á),...
Còng cã thÓ t¹o mÇu cho th©n c©y nÕn b»ng çch ®¬n gi¶n h¬n lμ dïng phÊn
O
mÇu ®Ó b«i lªn c©y nÕn.

H
 BÊc nÕn lμm b»ng sîi b«ng, sîi lanh,... kh«ng dïng sîi tæng hîp. §Ó bÊc
C
O
ch¸y kh«ng cã tμn cÇn tÈm bÊc b»ng dung dÞch natri borat hoÆc natri photphat råi
ph¬i kh«.
H
 ChÊt t¹o mμu cho ngän löa lμ çc muèi v« c¬.

Hoμ tan riªng tõng muèi v« c¬ vμo n−íc ®Ó ®−îc dung dÞch b·o hoμ. TÇm
bÊc vμo dung dÞch muèi b·o hoμ råi ph¬i kh«.
Khi ch¸y ngän löa sÏ cã mμu nh− sau:
 KCl hay KNO3 : Mμu tÝm (bëi K+)
 NaCl hay NaNO3 : Mμu vμng (bëi Na+)
 LiCl hay LiNO3 : §á th¾m (bëi Li+)
 CaCl2 hay Ca(NO3)2 : §á g¹ch (bëi Ca2+)
 BaCl2 hay Ba(NO3)2 : Xanh nân chuèi (bëi Ba2+)
 CuCl2 hay CuSO4 : Xanh da trêi (bëi Cu2+)
113. Lμm nÕn th¬m nh− thÕ nμo?
 ChÊt th¬m: Dïng n−íc hoa hay tinh dÇu cã thÓ hoμ tan vμo parafin khi
nãng ch¶y.
Khi ®· chuÈn bÞ xong parafin ®Ó lμm th©n c©y nÕn cã mμu vμ cã mïi th¬m;
bÊc nÕn tÈm dung dÞch muèi v« c¬ t¹o mμu cho ngän löa, ta tiÕn hμnh ®æ khu«n ®Ó
®óc thμnh c©y nÕn.
Khu«n nÕn cã thÓ dïng çc èng b»ng kim lo¹i hay chÊt dÎo ®· cã s½n hoÆc
gß b»ng s¾t t©y.
M
§Æt bÊc vμo khu«n, sao cho ®óng t©m råi cè ®Þnh phÝa d−íi vμ phÝa trªn. NÊu
O
ch¶y parafin råi ®æ vμo khu«n. §Ó nguéi vμ th¸o khu«n.
.C
Parafin nãng ch¶y ë 50 - 550C nh−ng cÇn ®un qu¸ nhiÖt ®é nμy. Th−êng ®æ
khu«n ë 60 - 650C. NÕu ®æ khu«n ë nhiÖt ®é thÊp h¬n, parafin sÏ ®«ng cøng nhanh
C
O
vμ bÒ mÆt nÕn kh«ng nh½n. ë nhiÖt ®é cao h¬n, ®é nhít qu¸nh cña parafin thÊp lμm
AH
nã dÔ ch¶y qu¶ çc khe hë cña khu«n.

Cã thÓ ®óc c©y nÕn cã nhiÒu mμu, mçi khóc mét mμu hoÆc cã v©n b»ng çch
O
®óc tõng khóc hay trén lÉn çc mμu.

H
Còng cã thÓ dïng mét chÊt ®Ó võa t¹o mμu cho th©n c©y võa t¹o mμu cho
C
ngän löa. ThÝ dô nh−:

O
+ NÕn xanh l¸ c©y: Dïng Crom (III) oxit. Mμu ngän löa còng xanh l¸ c©y do
H
ion Cr3+. §iÒu chÕ chÊt nμy b»ng çch nhiÖt ph©n muèi amoni ®icromat hoÆc nung
nãng natri ®icromat víi l−u huúnh.
+ NÕn vμng: Dïng natri cromat lμm mμu cho th©n nÕn. Ngän löa còng vμng
nhê ion Na+.
Trong nh÷ng ngμy lÔ lín chóng ta ®−îc xem nh÷ng mμn ph¸o hoa rùc rì,
mu«n mμu. Ph¸o hoa còng ®−îc chÕ t¹o theo nguyªn t¾c trªn.
114. ThÕ nμo lμ hiÖu øng nhμ kÝnh ?
Chóng ta rÊt hay nghe thÊy côm tõ “HiÖu øng nhμ kÝnh”, vËy hiÖu øng nhμ
kÝnh lμ g× ? §ã lμ hiÖn t−îng lμm cho Tr¸i §Êt Êm lªn bëi khÝ CO2. KhÝ CO2 trong
khÝ quyÓn chØ hÊp thô mét phÇn nh÷ng tia hång ngo¹i (bøc x¹ nhiÖt) cña mÆt trêi vμ
cho çc tia cã sãng  tõ 50.000 ®Õn 100.000 A0 ®i qua ®Õn mÆt ®Êt. Nh÷ng bøc x¹
nhiÖt ph¸t ng−îc l¹i tõ mÆt ®Êt cã b−íc sãng trªn 140.000A0 bÞ khÝ cacbonic hÊp
thô m¹nh vμ ph¸t trë l¹i tr¸i ®Êt lμm Tr¸i §Êt Êm lªn. VÒ mÆt hÊp thô bøc x¹, líp
CO2 ë trong khÝ quyÓn t−¬ng ®−¬ng víi líp thuû tinh ë çc nhμ kÝnh dïng ®Ó trång
c©y, ë xø l¹nh. Do ®ã hiÖn t−îng lμm Tr¸i §Êt Êm lªn bëi khÝ CO2 ®−îc gäi lμ
“HiÖu øng nhμ kÝnh”.
Ng−êi ta cho r»ng nÕu trong khÝ quyÓn cña hμnh tinh chóng ta kh«ng cã
l−îng khÝ CO2 th× nhiÖt ®é ë mÆt ®Êt thÊp h¬n hiÖn t¹i lμ 210C. Ng−îc l¹i nÕu CO2
t¨ng gÊp ®«i so víi hiÖn t¹i nªn nhiÖt ®é sÏ t¨ng thªm 40C. ë sao Kim, l−îng CO2
gÊp 60.000 lÇn ë Tr¸i §Êt nªn nhiÖt ®é trung b×nh cña sao Kim lμ 4250C.
M
Chó ý r»ng nhiÖt ®é ë mÆt ®Êt t¨ng lªn 10C ®· ¶nh h−ëng bÊt lîi cho s¶n xuÊt
O
l−¬ng thùc cña thÕ giíi. Nguyªn nh©n cña sù t¨ng hμm l−îng CO2 trong khÝ quyÓn
.C
lμ viÖc sö dông nhiªn liÖu trong nhμ m¸y nhiÖt ®iÖn vμ çc nhμ m¸y kh¸c, lμ viÖc
ph¸ rõng. V× vËy v× lîi Ých chung h·y b¶o vÖ lÊy rõng - l¸ phæi cña Tr¸i §Êt !!!
C
115. TÇng ozon ®ang bÞ suy gi¶m nh− thÕ nμo ?
O
Trªn tÇng cao cña khÝ quyÓn, çc mÆt ®Êt gÇn 25 km cã mét líp ozon dÇy,
AH
gäi lμ tÇng ozon. Nã cã t¸c dông ng¨n kh«ng cho tia cùc tÝm chiÕu trùc tiÕp xuèng
O
Tr¸i §Êt.
H
O 2  h   2O
Do ph¶n øng:  h cã  : 1600 2400 A0
C
O  O 2  O3
O
Tuy nhiªn gÇn ®©y çc nhμ khoa häc ph¸t hiÖn thÊy ë mét sè khu vùc tÇng
H
ozon bÞ bμo mßn, thËm chÝ cã chç bÞ thñng - gäi lç thñng tÇng ozon.
TÇng ozon bÞ thñng sÏ kh«ng cßn t¸c dông ng¨n tia cùc tÝm - nghÜa lμ tia cùc
tÝm sÏ chiÕu trùc tiÕp xuèng Tr¸i §Êt g©y ra nhiÒu bÖnh ngoμi da cho con ng−êi vμ
®éng vËt (vÝ dô nh− ung th− da, )
NguyÔn nh©n do mét sè khÝ nh−: freon (CFC), çc oxit nit¬. Çc freon, lμ çc
hîp chÊt Clorofloro cacbon, vÝ dô nh− CFCl3, CF2Cl2, ®−îc dïng réng r·i lμm chÊt
®Èy trong b×nh phun, chÊy g©y l¹nh trong tñ l¹nh vμ m¸y ®iÒu hoμ nhiÖt ®é vμ chÊt
g©y xèp cho chÊt dÎo. D−íi t¸c dông cña çc bøc x¹ mÆt trêi ( : 1900  2250A0 )
chóng thóc ®Èy qu¸ tr×nh biÕn ®æi O3 O2
116. Mμn khãi giÕt ng−êi ®· x¶y ra ë ®©u ?
Ngμy 5 th¸ng 12 n¨m 1952, n−íc Anh (n−íc ®−îc mÖnh danh lμ xø së cña
s−¬ng mï) t¹i Lu©n §«n ®· xÈy ra sù kiÖn “mμn khãi giÕt ng−êi” lμm chÊn ®éng
thÕ giíi. ViÖc gi¸m s¸t m«i tr−êng cho thÊy hμm l−îng khÝ SO2cao tíi 3,8mg/m3,
gÊp 6 lÇn vμ nång ®é bôi khãi lªn tíi 4,5mg/m3 gÊp 10 lÇn so víi ngμy th−êng. D©n
trong thμnh phè thÊy tøc ngùc, khã thë vμ ho liªn tôc. ChØ trong vßng 4, 5 ngμy ®·
cã h¬n 4000 ng−êi chÕt trong ®ã phÇn lín lμ trÎ em vμ ng−êi giμ, hai th¸ng sau l¹i
cã trªn 8000 ng−êi n÷a chÕt.
Nguyªn nh©n cña “mμn khãi giÕt ng−êi” ë thμnh phè Lu©n §«n lμ do khãi
than cña çc nhμ m¸y quyÖn vμo víi s−¬ng mï buæi sím mïa ®«ng g©y ra.
M
117. KhÝ clo ®· ®−îc dïng lμm vò khÝ ë ®©u vμ khi nμo ?
O
§ã lμ xÕ chiÒu ngμy 24 - 4 - 1915 (thÕ chiÕn thø nhÊt 1914 - 1918) gi÷a 2
.C
ng«i lμng cã tªn lμ Steenstraat vμ Poel Kappelle (n−íc BØ) xuÊt hiÖn mét ®¸m khãi
mμu vμng lôc xuÊt ph¸t tõ phßng tuyÕn cña qu©n §øc bay lμ lμ çch mÆt ®Êt 1 mÐt
C
theo chiÒu giã tiÕn dÇn ®Õn phßng tuyÕn qu©n Ph¸p. §ã lμ khãi cña 150 tÊn clo
O
chøa trong 5830 thïng ®iÒu ¸p võa ®−îc çc binh sÜ cña trung ®oμn qu©n tiªn
AH
phong 35 vμ 36 §øc th¶ vμo kh«ng khÝ. M−êi l¨m phót sau, bé binh §øc ®−îc trang
bÞ ®Æc biÖt b¸m theo ®¸m khãi clo ®ã tÊn c«ng th¼ng vμo cø ®iÓm Ph¸p. Sù t¸c
O
®éng cña khÝ ®éc thËt v« cïng ghª gím. Hμng tr¨m binh sÜ Ph¸p hçn lo¹n ch¹y
H
ng−îc vÒ phÝa sau t×m kh«ng khÝ ®Ó thë. Khi qu©n §øc tíi níi hä tr«ng thÊy nhiÒu
C
x¸c chÕt víi g−¬ng mÆt xanh nhît n»m la liÖt bªn nh÷ng ng−êi hÊp hèi, c¬ thÓ co
O
giËt d÷ déi, miÖng øa ra mét chÊt dÞch mμu vμng nh¹t. KÕt qu¶ lμ tuyÕn phßng thñ
H
cña qu©n Ph¸p bÞ ph¸ vì vμ khÝ clo ®· giÕt chÕt 3000 ng−êi vμ lμm 7000 ng−êi bÞ
th−¬ng.
118. Axit xitric cã ë ®©u ?
Trong thiªn nhiªn axit xitric cã trong çc lo¹i qu¶ chua (chanh, tai chua),
trong mét sè lo¹i l¸ c©y (b«ng, thuèc l¸, th«ng).
Axit xitric cã c«ng thøc ho¸ häc lμ OH

HOOC CH2 C CH2 COOH
COOH
Tinh thÓ cã mμu tr¾ng, tnc = 1530C, dÔ tan trong n−íc. Axit xitric lμ s¶n phÈm
trung gian quan träng cña qu¸ tr×nh trao ®æi çc axit tricacboxylic trong c¬ thÓ.
Axit xitric dïng lμm chÊt b¶o qu¶n, chÊt t¹o vÞ trong c«ng nghiÖp thùc phÈm.
Trong nghiÖp thùc phÈm, axit xitric chiÕm hμng ®Çu trong sè çc axit h÷u c¬. Axit
xitric cßn ®−îc dïng trong d−îc phÈm vμ çc chÊt tÈy giÆt
119. Viªn kim c−¬ng lín nhÊt ng©n hμ n»m ë ®©u ?
Çc nhμ thiªn v¨n Mü võa ph¸t hiÖn ra mét ng«i sao kim c−¬ng cã ®−êng
kÝnh 1500 km, çch Tr¸i §Êt kho¶ng 50 n¨m ¸nh s¸ng ®−îc gäi lμ “Lucy”
Lucy hay BPM37093 cã lâi ®Æc, nãng cña mét ng«i sao cæ ®· tõng chiÕu
s¸ng gièng nh− mÆt trêi. Tuy nhiªn, ng«i sao cæ nμy ®· nguéi, vμ co l¹i. Çc nhμ
M
thiªn v¨n th−êng gäi nã lμ: “Sao lïn tr¾ng”. GÇn ®©y çc nhμ thiªn v¨n ph¸t hiÖn ra
O
r»ng: çc v× sao kh«ng chØ to¶ s¸ng mμ cßn “ng©n vang” gièng nh− mét chiÕc
.C
chu«ng khæng lå. §o nh÷ng rung ®éng nμy, ng−êi ta cã thÓ nghiªn cøu thμnh phÇn
bªn trong cña Lucy. Tõ ®ã, hä ph¸t hiÖn ra r»ng cacbon bªn trong Lucy ®· cøng l¹i
C
t¹o nªn khèi kim c−¬ng lín nhÊt ng©n hμ.
O
Tõ ®ã, çc nhμ khoa häc ®· pháng ®o¸n r»ng, MÆt Trêi cña chóng ta, khi tμn
AH
lôi trong vßng 5 tØ n¨m n÷a sÏ kÕt tinh t¹o ra viªn kim c−¬ng khæng lå ë trung t©m
Th¸i d−¬ng hÖ.
O
Metcalfe nãi: “MÆt Trêi cña chóng ta sÏ trë thμnh mét viªn kim c−¬ng vÜnh
H
h»ng”.
C
120. Ai ph¸t minh ra thÐp kh«ng gØ ?

O
§ã lμ nhμ khoa häc Anh H.Brearley. Trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt
H
«ng ®−îc giao nhiÖm vô nghiªn cøu c¶i tiÕn vò khÝ, ®Æc biÖt lμ vÊn ®Ò nßng sóng bÞ
mμi mßn rÊt nhanh. ¤ng ®· thö pha crrom vμo thÐp, song ch−a võa ý nªn bÌn qu¼ng
vμo ®èng s¾t gØ ngoμi phßng thÝ nghiÖm.
RÊt l©u sau «ng thÊy mÉu thö Êy vÉn s¸ng lãng l¸nh trong khi ®èng thÐp gØ
hÕt c¶.
N¨m 1913 H.Brearley ®· nhËn ®−îc b»ng ph¸t minh ®éc quyÒn cña n−íc
Anh. ¤ng ®· s¶n xuÊt thÐp kh«ng gØ trªn qui m« lín vμ trë thμnh “ng−êi cha cña
thÐp kh«ng gØ”
121. Ai ®−îc trao gi¶i Nobel ho¸ häc ®Çu tiªn ?
§ã lμ nhμ ho¸ häc Hμ Lan Jacobus H.Van’t Hoff (1852 - 1911) «ng ®−îc
nhËn gi¶i Nobet vμo n¨m 1901. Cho ®Õn n¨m 2005 ®· cã 148 nhμ khoa häc ®−îc
gi¶i Nobel ho¸ häc.
122. Ai ®−îc gi¶i Nobel ho¸ häc n¨m 2004 ?
Hai nhμ khoa häc ng−êi Israel Aaron Ciechanover vμ Avram Hershko vμ mét
nhμ khoa häc ng−êi Mü Irwin Rose, ®· nhËn gi¶i Nobel ho¸ häc 2004 víi sè tiÒn
1,36 triÖu USD cho c«ng tr×nh cña hä liªn quan tíi çch thøc c¬ thÓ t×m ra nh÷ng
protein kh«ng thÝch hîp ®Ó tiªu diÖt vμ tù b¶o vÖ m×nh khái bÖnh tËt.
Tõ ®Çu thËp niªn 1980, ba nhμ khoa häc trªn ®· ph¸t hiÖn ra mét trong
nh÷ng qu¸ tr×nh cã tÝnh chu kú quan träng nhÊt cña tÕ bμo: qu¸ tr×nh tho¸i ho¸
M
protein, qu¸ tr×nh nμy ®−îc kiÓm tra tíi tõng chi tiÕt, protein nμo kh«ng thÝch hîp
O
sÏ ®−îc “®ãng dÊu” b»ng mét ph©n tö ®Æc biÖt ®−îc gäi lμ “nô h«n thÇn chÕt”.
.C
Nh÷ng protein ®−îc “d¸n nh·n chÕt” nμy sÏ ®−îc ®−a vμo “giá r¸c’ cña tÕ bμo gäi
lμ proteasomes, ë ®©y chóng bÞ ph©n ra tõng m¶nh nhá vμ bÞ huû diÖt. Ph©n tö lμm
C
“nh·n” nμy ®−îc gäi lμ ubiquitin.
O
Khi viÖc tho¸i ho¸ protein nμy diÔn ra kh«ng ®óng, con ng−êi sÏ bÞ ung th−.
AH
KiÕn thøc vÒ protein ®iÒu tiÕt ubiquitin sÏ gióp ng−êi ta bμo chÕ thuèc chèng mét
sè lo¹i bÖnh.
O
123. Ai ®−îc gi¶i Nobel ho¸ häc n¨m 2005 ?

H
§ã lμ 3 nhμ ho¸ häc : Robert H.Grurbbs (MÜ)

C
Richard Schorock (MÜ) vμ Yves ChanVin (Ph¸p). Ba «ng ®· ph¸t triÓn

O
ph−¬ng ph¸p ho¸n vÞ trong tæng hîp h÷u c¬. Trong ph©n tö chÊt h÷u c¬, çc nguyªn
H
tö C liªn kÕt víi nhau vμ liªn kÕt víi çc nguyªn tö cña çc nguyªn tè kh¸c theo
mét trËt tù nhÊt ®Þnh. Trong ph¶n øng ho¸n vÞ, çc liªn kÕt ®«i bÞ ph¸ vì hoÆc t¹o
thμnh do sù ®æi chç gi÷a çc nhãm nguyªn tö nhê nh÷ng chÊt xóc t¸c ®Æc biÖt.
Ph−¬ng ph¸p ho¸n vÞ cã nhiÒu −u ®iÓm v−ît tréi so víi çc ph−¬ng ph¸p tæng hîp
cò nh− Ýt ph¶n øng h¬n, cÇn Ýt nguyªn liÖu h¬n, t¹o ra Ýt chÊt th¶i h¬n Gi¶i Nobel
ho¸ häc n¨m 2005 gåm tÊm sÐc 1,3 triÖu USD (chia ®Òu cho 3 ng−êi) huy ch−¬ng
Nobel vμ b»ng chøng nhËn.
124. Ngò vÞ lμ nh÷ng vÞ nμo vμ do chÊt g× sinh ra ?
Ngò vÞ gåm: chua, ngät, ®¾ng, cay, mÆn.
- VÞ ngät do ®−êng sinh ra, ®−êng lμ nguån nhiÖt l−îng chñ yÕu cho c¬ thÓ
con ng−êi. VÞ ngät cã t¸c dông båi d−ìng c¬ thÓ, gi¶i ®éc, lμm gi¶m sù c¨ng th¼ng
cho c¬ b¾p.
- VÞ chua do axit h÷u c¬ sinh ra. VÞ chua cã t¸c dông kÝch thÝch sù thÌm ¨n,
t¨ng søc m¹nh cho gan, n©ng cao kh¶ n¨ng hÊp thô photpho, can xi.
- VÞ ®¾ng chñ yÕu do kiÒm h÷u c¬ trong ®å ¨n sinh ra, cã t¸c dông ®iÒu tiÕt
gan, thËn, lîi tiÓu.
- VÞ cay chñ yÕu do kiÒm ít sinh ra. VÞ cay kÝch thÝch sù co bãp d¹ dμy, t¨ng
c−êng sù tiÕt dÞch tiªu ho¸.
- VÞ mÆn chñ yÕu sinh ra tõ muèi ¨n (NaCl). VÞ mÆn cã t¸c dông gi÷ c©n
M
b»ng ¸p lùc thÈm thÊu gi÷a huyÕt dÞch vμ tÕ bμo, ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh trao ®æi muèi,
O
n−íc cña c¬ thÓ.
.C
125. §Ëu t−¬ng ®−îc sö dông nh− thÕ nμo ?
Tõ ®Ëu t−¬ng ng−êi ta chÕ biÕn ra nhiÒu mãn ¨n hÊp dÉn nh− t−¬ng, ®Ëu phô,
C
s÷a ®Ëu nμnh
O
Nh÷ng h¹t ®Ëu t−¬ng cã hμm l−îng nh÷ng chÊt dinh d−ìng rÊt cao, chóng
AH
cung cÊp canxi, s¾t vμ vitamin nhãm B còng nh− chÊt ®¹m nhiÒu h¬n hÇu hÕt çc
lo¹i thùc phÈm kh¸c.
O
126. Lo¹i rau nμo ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi ?
H
Tõ n¨m 1993, khoai t©y ®· ®¸nh b¹i çc lo¹i rau kh¸c trong ®Üa thøc ¨n cña
C
nhiÒu n−íc ë ch©u ¢u. Khoai t©y cßn lμ mãn ¨n cung cÊp chÊt cacbohy®rat nh−
O
c¬m vμ b¸nh m×.

H
127. V× sao kh«ng nªn pha s÷a ®Ëu nμnh víi trøng gμ hoÆc ®−êng ®á ?
S÷a ®Ëu nμy cã gi¸ trÞ dinh d−ìng rÊt cao, cã tÊt c¶ 8 lo¹i gèc axit amin cÇn
thiÕt cho c¬ thÓ, rÊt tèt cho viÖc båi bæ, t¨ng c−êng søc khoÎ. Axit bÐo kh«ng b·o
hoμ trong s÷a ®Ëu ngoμi t¸c dông ng¨n kh«ng cho mì ®ãng tÇng trong c¬ thÓ cßn
cã t¸c dông lμm ®Ñp da mÆt. Vitamin B1 trong s÷a ®Ëu cã t¸c dông phßng chèng
bÖnh phï. Tuy s÷a ®Ëu lμ lo¹i ®å ¨n tèt nh− vËy nh−ng còng cÇn ph¶i biÕt çch
dïng.
- Kh«ng ®−îc hoμ s÷a ®Ëu víi trøng gμ v× chÊt abumin trong lßng tr¾ng trøng
dÔ kÕt hîp víi chÊt tripxin trong s÷a ®Ëu thμnh nh÷ng chÊt khã hÊp thu víi c¬ thÓ
ng−êi, lμm mÊt ®i gi¸ trÞ dinh d−ìng.
- Kh«ng ®−îc pha s÷a ®Ëu víi ®−êng ®á v× axit h÷u c¬ trong ®−êng ®á cã thÓ
kÕt hîp víi protein trong s÷a ®Ëu, sinh ra nh÷ng chÊt khã hÊp thu víi c¬ thÓ ng−êi.
Víi ®−êng tr¾ng th× kh«ng cã hiÖn t−îng nμy.
128. Cã ph¶i ¨n cμ rèt cã t¸c dông ch÷a bÖnh ?
Cμ rèt kh«ng chØ lμ mét lo¹i rau cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao mμ cßn lμ mét vÞ
thuèc cã nhiÒu c«ng hiÖu.
Nh÷ng nh©n viªn v« tuyÕn ®iÖn nªn ¨n nhiÒu cμ rèt, bëi chÊt car«ten trong cμ
M
rèt cã thÓ chuyÓn ho¸ thμnh vitamin A lμm cho m¾t ng−êi s¸ng h¬n, phßng ®−îc
O
çc bÖnh kh« m¾t, qu¸ng gμ.
.C
GÇn ®©y çc nhμ nghiªn cøu l¹i ph¸t hiÖn ra r»ng ¨n nhiÒu cμrèt sÏ cã kh¶
n¨ng phßng chèng bÖnh ung th−.
C
129. Gõng cã nh÷ng c«ng dông g× ?
O
Trong ¨n uèng gõng cã nhiÒu c«ng dông nh−:

AH
- Chèng l¹nh cho thøc ¨n cã tÝnh l¹nh nh− bÇu bÝ, çc lo¹i c¶i, çc mãn thuû
s¶n (èc, cua, ç), gia cÇm ( ë miÒn Nam, vÞt luéc ph¶i chÊm n−íc m¾m gõng), gia
O
sóc nh− thÞt tr©u, thÞt bß èc hÊp gõng lμ mãn ®Æc s¶n.
H
- Lμm dËy mïi th¬m ë b¸nh møt, chÌ, r−îu, bia

C
- Chèng nhiÔm vi sinh vËt (d−a, kim chi )

O
Trong phßng ch÷a bÖnh, gõng cã nhiÒu t¸c dông:

H
- Ch÷a c¶m l¹nh, rèi lo¹n tiªu ho¸

- Trong gõng cã chÊt jamical cã tÝnh diÖt nÊm, mecin cã tÝnh diÖt khuÈn.
- Lμm gi¶m mì m¸u, h¹ thuyÕt ¸p, kÝch thÝch tiªu ho¸... Do gõng cã nhiÒu
c«ng dông nªn cã c©u dao:
"Chua, cay, mÆn, ngät ®· tõng.
Gõng cay, muèi mÆn xin ®õng quªn nhau"
130. Nh÷ng chÊt dinh d−ìng nμo cã trong s÷a bß ?
S÷a gåm cã chñ yÕu lμ n−íc vμ nh÷ng giät chÊt bÐo rÊt nhá ph©n t¸n trong
nã. S÷a chua khi ®Ó yªn th× chÊt bÐo sÏ næi lªn mÆt vμ cã thÓ nh×n thÊy ®−îc nh−
mét líp kem.
S÷a lμ mét thùc phÈm cã chøa nhiÒu chÊt dinh d−ìng nh−: vitamin vμ kho¸ng
chÊt ~ 0,7%; chÊt ®¹m ~ 3,3%; chÊt bÐo ~ 3,8%; cacbohy®rat ~ 4,7% vμ n−íc
~87,5%.
S÷a kh«ng bÐo lμ s÷a mμ phÇn lín chÊt bÐo ®· bÞ lo¹i ra khái s÷a b»ng m¸y.
S÷a kh«ng bÐo tèt cho søc khoÎ h¬n v× nã cã Ýt calo vμ Ýt chÊt bÐo h¬n.
131. Kem ®−îc t¸ch ra khái s÷a b»ng çch nμo ?
Kem ®−îc lμm b»ng çch g¹n thμnh phÇn kem ra khái s÷a. Ngμy nay kem
M
th−êng ®−îc lμm b»ng m¸y.
O
Kem ®Æc chøa nhiÒu chÊt bÐo 48% cao h¬n mãn kem tr¸ng miÖng (38%) vμ
.C
kem cã Ýt chÊt bÐo (18%).
Thμnh phÇn cña kem gåm: Vitamin vμ chÊt kho¸ng ~ 0,5%; chÊt ®¹m
C
~1,5%; chÊt bÐo (48%); cacbohy®rat ~2% vμ n−íc ~ 48%.
O
132. B¬ ®−îc lμm nh− thÕ nμo ?

AH
Ngμy nay chiÕc m¸y lμm b¬ cæ truyÒn ®· ®−îc thay b»ng mét cç m¸y phøc
t¹p. Nã lμm nh÷ng giät chÊt bÐo trong kem dÝnh l¹i víi nhau ®Ó lμm thμnh b¬. S÷a
O
b¬, mét s¶n phÈm phô ®−îc läc bá. Sau ®ã bá ®−îc c¾t ra vμ gãi vμo giÊy kim lo¹i
H
hoÆc giÊy phñ s¸p ong.

C
Thμnh phÇn cña b¬ gåm: Vitamin vμ chÊt kho¸ng ~1,5%; chÊt ®¹m ~0,5%;
O
chÊt bÐo ~83% vμ n−íc ~15%.

H
133. Lμm phomat nh− thÕ nμo ?

BiÕn s÷a thμnh phomat lμ mét ph−¬ng ph¸p cæ truyÒn ®Ó b¶o qu¶n s÷a.
Trong suèt qu¸ tr×nh nμy s÷a ®−îc lμm cho h¬i chua. Mét lo¹i enzim ®Æc biÖt gäi lμ
rennet ®−îc thªm vμo vμ chÊt nμy kÕt chÊt ®¹m trong s÷a ®Æc l¹i thμnh s÷a ®«ng
®Æc. S¶n phÈm láng, gäi lμ n−íc s÷a, ®−îc lo¹i bá cßn l¹i phomat ®−îc ®ç khu«n ®Ó
chÝn tíi. Çc lo¹i phomat ®−îc lμm chÝn vμ thªm h−¬ng vÞ b»ng nhiÒu çch kh¸c
nhau.
Trong phomat cã: vitamin vμ chÊt kho¸ng ~ 3%; chÊt ®¹m ~26% chÊt bÐo
~33% vμ n−íc ~ 38%.
134. Lμm s÷a chua nh− thÕ nμo ?
Mét lo¹i vi khuÈn v« h¹i cã trong s÷a, gäi lμ khuÈn s÷a nã t¹o ra axit lactic
 CH 3  CH 2  COOH 
  ë nhiÖt ®é Êm. Vi khuÈn lªn men s÷a, nhê ®ã t¹o
 OH 
thμnh s÷a chua. Th−êng cho thªm ®−êng vμ tr¸i c©y ®Ó t¨ng h−¬ng vÞ vμ sù bæ
d−ìng cña s÷a chua.
Thμnh phÇn cña s÷a chua gåm: Vitamin va chÊt kho¸ng ~ 2% ; ch©t ®¹m ~
5%; chÊt bÐo ~0,5%; cacbonhy®rat ~12%; n−íc ~ 80,5%.
M
135. B¸nh m× chøa nh÷ng chÊt dinh d−ìng nμo ?
O
B¸nh m× lμ lo¹i th−c phÈm chñ yÕu trªn thÕ giíi. B¸nh m× ®−îc lμm tõ bét
.C
lóa m×, n−íc vμ men. Bét b× nh·o ®−îc ®Æt trong mét n¬i nãng, Èm ®Ó men s¶n sinh
chÊt khÝ lμm b«t m× nh·o dËy lªn. Bét m× nh·o cã thÓ lμm ra c¶ tr¨m lo¹i h×nh d¹ng
C
b¸nh kh¸c nhau.
O
Thμnh phÇn cña b¸nh m× gåm: Vitamin vμ chÊt kho¸ng ~1%; chÊt ®¹m ~9%; chÊt
AH
bÐo ~2%; cacbohy®rat ~ 42%; n−íc ~ 38% vμ chÊt x¬ ~ 8%.

136. Trøng chøa nh÷ng chÊt dinh d−ìng nμo ?
O
Chóng ta ¨n nhiÒu lo¹i trøng chim tõ nh÷ng çi trøng nhá bÐ cña chim cót
H
®Õn çi trøng khæng lå cña ®μ ®iÓu. TÊt c¶ chóng ®Òu giμu chÊt ®¹m, vitamin vμ
C
chÊt kho¸ng, ®Æc biÖt lμ chÊt s¾t. Lßng ®á trøng lμ mét kho dinh d−ìng.
O
Mμu s¾c, h×nh d¸ng nh÷ng qu¶ trøng cña çc loμi chim kh¸c nhau th× kh¸c
H
nhau vμ kh«ng liªn quan ®Õn chÕ ®é dinh d−ìng cña chim.
Khi trøng ®−îc nÊu lªn, chÊt ®¹m sÏ ®«ng ®Æc l¹i. B»ng çch dïng nh÷ng
thμnh phÇn hoÆc çch chÕ biÕn kh¸c nhau, trøng ®−îc lμm thμnh rÊt nhiÒu mãn ¨n
trªn kh¾p thÕ giíi.
137. Ai ®· ph¸t minh ra m× ¨n liÒn ?
M× ¨n liÒn do mét ng−êi NhËt tªn lμ Antohaiac−ph−c− ph¸t minh vμo n¨m
1958. Kh«ng bao l©u sau, m× ¨n liÒn ®· nhanh chãng ®−îc sö dông ë NhËt B¶n vμ
®−îc qu¶ng b¸ ra toμn thÕ giíi. Mçi sîi m× ¨n liÒn d¹ng tói dμi kho¶ng 65cm, mçi
gãi cã kho¶ng 79 sîi. Nh− vËy tæng chiÒu dμi çc sîi m× trong 1 gãi lμ 51m. HiÖn
nay, NhËt B¶n s¶n xuÊt 454.700 v¹n suÊt m× ¨n liÒn d¹ng gãi, cèc, b¸t mçi n¨m.
138. V× sao rau qu¶ th−êng ®−îc ng©m giÊm ?
Mét sè thøc ¨n, th−êng lμ rau qu¶ ®−îc ng©m vμo giÊm vμ sau ®ã ®ãng vμo
mét çi chai kÝn giã. GiÊm lμ dung dÞch axit axetic (CH3COOH) cã nång ®é 5%.
Nã ng¨n ®−îc sù ph¸t triÓn cña vi khuÈn cho nªn thøc ¨n ®−îc b¶o qu¶n.
Hμnh vμ d−a chuét lμ nh÷ng thøc ¨n ®−îc ng©m giÊm th−êng gÆp.
139. ChÊt bÐo kh«ng calo lμ chÊt g× ?
VÒ mÆt n¨ng l−îng, 1 gam chÊt bét còng nh− mét gam chÊt ®¹m cung cÊp 4
calo, cßn 1 gam chÊt bÐo cung cÊp 9 calo.
M
Th¸ng 1 n¨m 1996, côc qu¶n lÝ thùc phÈm vμ d−îc phÈm Mü (FDA) cho
O
phÐp dïng lo¹i dÇu nh©n t¹o olestra trong chÕ biÕn thùc phÈm.
.C
Trong ph©n tö ®−êng, ng−êi ta t¹o thμnh çc polieste b»ng 6 axit bÐo liªn kÕt
víi gèc gluxit. Liªn kÕt nμy rÊt bÒn, kh«ng cã mét chuyÓn ho¸ ho¸ sinh nμo ph¸ vì
C
®−îc. Khi vμo hª thèng tiªu ho¸ cña c¬ thÓ, ph©n tö tæng hîp nμy tuy cã ®Çy ®ñ
O
tÝnh chÊt vËt lÝ nh− chÊt bÐo th«ng th−êng nh−ng kh«ng tham gia trao ®æi chÊt,
AH
kh«ng chuyÓn ho¸, t−¬ng t− nh− çc chÊt x¬.

Mét sè lo¹i b¸nh tr−íc ®©y ph¶i r¸n b»ng dÇu, mì nay thay b»ng olestra th×
O
gi¸ trÞ calo cña chiÕc b¸nh gi¶m mét nöa mμ ¨n vÉn bÐo ngËy nh− r¸n b»ng mì.
H
140. Thùc phÈm nμo dïng cho çc nhμ du hμnh vò trô ?
C
Çc nhμ du hμnh vò trô ph¶i ¨n nh÷ng thøc ¨n sÊy kh« - ®«ng l¹nh. Nh÷ng
O
thùc phÈm sÊy kh« - ®«ng l¹nh rÊt nhÑ nh−ng vÉn gi÷ ®−îc h×nh d¹ng vμ mμu s¾c
H
cña chóng. Mïi vÞ cña chóng kh«ng ®−îc th¬m ngon b»ng thøc ¨n t−¬i nh−ng
chóng lμ nguån cung cÊp n¨ng l−îng vμ dinh d−ìng dåi dμo.
141. CÇn chó ý g× ®Ó tr¸nh ngé ®éc ch× ?
Çc ®å dïng b»ng gèm cã hμm l−îng ch× cao khi gÆp chÊt cã tÝnh axit trong
s÷a bß, cμ phª, bia, n−íc ®−êng, n−íc hoa qu¶, n−íc rau th× líp ch× ë phÇn mμu sÏ
dÇn dÇn bÞ ¨n mßn vμ hoμ tan vμo ®å ¨n. Qua ¨n uèng, ch× sÏ x©m nhËp vμo c¬ thÓ,
khi nã ®· tÝch tô ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ g©y ra nh÷ng chøng bÖnh do ngé ®éc
ch× nh−: h«n mª, ®au ®Çu, suy nh−îc c¬ thÓ, ló lÉn ®au khíp.
§Ó tr¸nh bÞ ngé ®éc ch×, ta kh«ng nªn dïng çc ®å ®ùng thøc ¨n b»ng sø cã
mμu vμng, mμu lam vμ mμu hång. ChØ nªn dïng lo¹i sø kh«ng mμu hay çc ®å gèm
mμ mÆt ngoμi tr¬n nh½n; v× çc ®å ®ã chøa rÊt Ýt ch×, hÇu nh− kh«ng ®¸ng kÓ.
§Ó cÈn thËn, khi mua ®å ®ùng thøc ¨n b»ng gèm vÒ nªn ng©m vμo giÊm ¨n
trong mét thêi gian dμi ®Ó khö ch×.
142. CÇn chó ý g× khi dïng ®å nh«m ?
§å nh«m hÇu nh− ®· ®−îc phæ biÕn trong mäi gia ®×nh ë mäi quèc gia trªn
thÕ giíi. Ng−êi ta −a ®å nh«m v× nã s¹ch sÏ, nhÑ, ®Ñp m¾t, tiÖn lîi mμ l¹i rÎ tiÒn.
Nh«m cã h¹i cho c¬ thÓ, nhÊt lμ ®èi víi ng−êi giμ.
BÖnh ló lÉn vμ çc bÖnh n·o kh¸c ë ng−êi giμ, ngoμi nguyªn nh©n do c¬ thÓ
M
bÞ l·o ho¸ cßn cã thÓ do sù “®Çu ®éc v« t×nh” cña çc ®å nÊu ¨n, ®å ®ùng b»ng
O
nh«m. TÕ bμo thÇn kinh trong n·o cña ng−êi giμ bÞ m¾c bÖnh n·o cã chøa rÊt nhiÒu
ion nh«m (Al3+) nÕu cø dïng ®å nh«m trong thêi gian dμi sÏ lμm t¨ng c¬ héi ®Ó ion
.C
nh«m x©m nhËp vμo c¬ thÓ, lμm nguy h¹i tíi toμn bé hÖ thèng thÇn kinh n·o.
C
V× thÕ kh«ng nªn dïng ®å nh«m ®Ó ®ùng thøc ¨n, kh«ng nªn ¨n mãn ¨n
O
®ùng trong ®å nh«m ®Ó qua ®ªm, kh«ng nªn dïng ®å nh«m ®Ó ®ùng rau trén cã
AH
trén trøng gμ vμ giÊm.

143. CÇn chó ý g× khi ¨n rau c¶i tr¾ng ?
O
C¶i tr¾ng lμ lo¹i rau rÊt giμu vitamin vμ chÊt dinh d−ìng nh−ng nã còng
H
®ång thêi chøa mét l−îng kh¸ lín muèi cña axit nitric (HNO3). NÕu sau khi ®· nÊu
C
chÝn råi ®Ó trong thêi gian qu¸ dμi do t¸c dông cña vi khuÈn, muèi cña axit nitric sÏ
O
biÕn thμnh muèi cña axit nitr¬ (HNO2) lμ chÊt dÔ g©y ra ung th−. V× thÕ kh«ng nªn
H
¨n rau c¶i tr¾ng ®· nÊu chÝn ®Ó qua ®ªm. Sau khi ®· nÊu chÝn nªn cho thªm vμo rau
mét Ýt giÊm ¨n ®Ó t¨ng t¸c dông dù phßng.
144. Lμm thÕ nμo ®Ó tr¸nh bÞ dÞ øng khi ¨n døa ?
Døa võa cã vÞ chua, võa cã vÞ ngät, cã mïi th¬m hÊp dÉn vμ l−îng dinh
d−ìng cao.
Trong døa cã mét chÊt anbuminoit cã t¸c dông lμm t¨ng c−êng sù ph©n gi¶i
protein v× thÕ sau khi ¨n nhiÒu thÞt ç cã l−îng protein qu¸ cao, khã tiªu th× nªn ¨n
mét Ýt døa ®Ó kÝch thÝch tiªu ho¸.
Chøng dÞ øng døa lμ do chÊt anbuminoit trong døa g©y ra. ChÊt nμy lμm t¨ng
tÝnh xuyªn thÈm cho niªm m¹c cña d¹ dμy, dÉn ®Õn hiÖn t−îng protein trong ®−êng
ruét thÊm vμo m¸u do ®ã g©y ra chøng dÞ øng.
TriÖu chøng cña dÞ øng døa nh− n«n möa, ®au bông, da bÞ ph¸t ngøa l−ìi
miÖng bÞ tª, ra må h«i, hÝt thë khã kh¨n...
§Ó tr¸nh dÞ øng døa, sau khi ®· gät vá c¾t døa thμnh miÕng nhá, th¶ vμo
n−íc muèi nh¹t ng©m mét lóc hoÆc cho vμo n−íc sau ®ã lμm t¨ng nhiÖt ®é ®Ó tÈy
chÊt anbuminoit trong døa.
145 - GiÊy ®−îc ph¸t minh tõ khi nμo ?
¤ng Th¸i Lu©n thêi §«ng H¸n, Trung Quèc ®· ph¸t minh ra giÊy çch ®©y
M
h¬n 1900 n¨m. Tõ ®ã nghÒ lμm giÊy l−u truyÒn ra çc n¬i trªn thÕ giíi.
O
Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt giÊy tõ gç nh− hiÖn nay chØ tõ sau n¨m 1873 míi cã.
.C
146. Bót ch× cã tõ khi nμo ?
Çch ®©y h¬n 430 n¨m, ë Pollod n−íc Anh ph¸t hiÖn má ch× ®en. Lóc bÊy
C
giê ng−êi ta c¾t nh÷ng thái ch× ®en thμnh que dμi, kÑp gi÷a 2 miÕng gç, lÊy d©y
O
buéc l¹i ®Ó viÕt. §ã lμ c©y bót ch× ®Çu tiªn.

AH
Kho¶ng 250 n¨m tr−íc, tøc lμ n¨m 1975, Congtai ng−êi Ph¸p ph¸t minh ra
ph−¬ng ph¸p trén than ch× víi ®Êt sÐt råi ®em nung cøng thμnh ruét bót ch×.
O
Cho ®Õn nay, toμn thÕ giíi vÉn dïng ph−¬ng ph¸p cña CongTai ®Ó lμm ruét
H
bót ch×.
C
 Çch lμm bót ch× mμu thÕ nμo ?

O
Nguyªn liÖu lμm ruét bót ch× mμu kh«ng ph¶i lμ ®Êt sÐt vμ than ch× mμ lμ bét
H
mμu vμ bét ho¹t th¹ch... vμ còng kh«ng ph¶i nung löa nªn ruét bót t−¬ng ®èi mÒm.
Sau khi lμm xong ruét bót, çc b−íc kh¸c gièng nh− lμm bót ch× th−êng.
147. Diªm cã tõ khi nμo ?
Ra ®êi n¨m 1831, diªm ®−îc kÕ thõa kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn cña ngμnh
c«ng nghiÖp ho¸ chÊt. Nh÷ng que diªm ®Çu tiªn ®−îc nhóng vμo hçn hîp chøa
photpho. Lo¹i diªm nμy rÊt dÔ b¾t ch¸y vμ kh¸ nguy hiÓm.
Hai m−¬i n¨m sau, anh em Lundstrom ng−êi Thuþ §iÓn lμm ra lo¹i diªm
míi, ®Çu tiªn ®−îc nhóng vμo mét thø hå cã chøa l−u huúnh. Diªm b¾t ch¸y khi
®−îc xiÕt vμo bÒ mÆt phèt pho ®á: Lo¹i diªm nμy cã ®é an toμn cao nªn gäi lμ diªm
an toμn.
148. ChÊt g©y mª ®−îc sö dông tõ khi nμo ?
N¨m 1846, nha sÜ ng−êi Mü tªn lμ William Morton lμ ng−êi ®Çu tiªn dïng
ete ®Ó g©y mª. N¨m sau clorofom ®−îc dïng trong mét ca ®ì ®Î. H¬i cña çc chÊt
g©y mª Êy ®−îc hÝt vμo qua mÆt n¹ lμm bÖnh nh©n ngñ thiÕp ®i vμ mÊt hÕt c¶m
gi¸c.
149. Thuû tinh cã tõ khi nμo ?
Vμo kho¶ng 3000 n¨m tr−íc c«ng nguyªn t¹i Syri hoÆc ë nh÷ng n−íc l¸ng
giÒng lÇn ®Çu tiªn thñy tinh ®· ®−îc chÕ t¹o. Cã lÏ nã ®−îc ph¸t hiÖn do t×nh cê khi
M
nung çt trén lÉn víi muèi quÆng cña ®Êt.
O
Tr−íc khi s¶n xuÊt thñy tinh, ng−êi ta ®· sö dông thuû tinh tù nhiªn mμu ®en
.C
®−îc t×m thÊy gÇn nói löa.
Nh÷ng dông cô ®Çu tiªn b»ng thuû tinh ®−îc lμm ra b»ng çch gia c« nh÷ng
C
khèi thuû tinh hoÆc nung nãng ch¶y råi ®æ khu«n.
O
ViÖc thæi thuû tinh ®−îc ph¸t minh ra kho¶ng 100 n¨m tr−íc c«ng nguyªn
AH
còng t¹i Syri.

150. Thuèc sóng b¾t ®Çu ®−îc sö dông tõ khi nμo ?
O
Ng−êi Trung Quèc ph¸t hiÖn ra çch s¶n xuÊt thuèc sóng khi trén muèi ¨n
H
víi than gç vμ l−u huúnh. Hä ®· sö dông chóng tõ kho¶ng n¨m 650 cña c«ng
C
nguyªn dïng cho ph¸o hoa vμ ®Ó chuÈn bÞ nh÷ng vô næ.

O
T¹i Trung Quèc, thuèc sóng ®−îc nhåi trong èng tre ®Ó lμm ra bom vμ tªn
H
löa (ho¶ tiÔn). Ng−êi ta cho thªm vμo ®ã nh÷ng viªn ®¸ vμ nh÷ng m¶nh sμnh. ý
t−ëng sö dông lo¹i thuèc næ nμy ®Ó lμm nh÷ng qu¶ ®¹n ®¹i b¸c ®· xuÊt hiÖn trong
ãc ng−êi Trung Quèc tõ håi ®ã.
151. DÇu má lμ g× ?
DÇu má lμ lo¹i vËt chÊt cã thÓ ®èt ch¸y, con ng−êi th−êng dïng dÇu má lμm
nhiªn liÖu cho çc ®éng c¬ cña çc ph−¬ng tiÖn giao th«ng. DÇu má còng lμ
nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt chÊt dÎo. DÇu má lμ lo¹i tμi nguyªn quan träng nhÊt trªn
thÕ giíi hiÖn nay.
Theo sè liÖu thèng kª, tæng tr÷ l−îng dÇu má cña toμn thÕ giíi lμ 121,5 tû
tÊn, víi tèc ®é khai th¸c 2,9 tØ tÊn mét n¨m nh− hiÖn nay, tr÷ l−îng dÇu má chØ cßn
®ñ khai th¸c trong h¬n 40 n¨m n÷a.
152. Nguån gèc cña dÇu má thÕ nμo ?
DÇu má, khÝ ®èt tù nhiªn vμ than ®¸ ®Òu lμ di thÓ çc sinh vËt tõ thêi cæ ®¹i,
biÕn ®æi qua hμng triÖu n¨m mμ t¹o thμnh, do ®ã chóng cßn ®−îc gäi lμ nhiªn liÖu
ho¸ th¹ch. Tr÷ l−îng dÇu má vμ than ®¸ trong lßng ®Êt ®Òu lμ cã h¹n, trong t−¬ng
lai nhÊt ®Þnh sÏ bÞ khai th¸c hÕt. do ®ã chóng ta ph¶i biÕt quÝ träng nguån tμi
nguyªn quÝ gi¸ nμy, kh«ng ®−îc l·ng phÝ.
153. DÇu má cã thμnh phÇn nh− thÕ nμo ?
M
Çc thμnh phÇn nguyªn tè chñ yÕu trong dÇu th« lμ cacbon 83 -> 87%; hidr«
O
11-> 14%; l−u huúnh 0,1 - 4,5%; oxi vμ nit¬ 0,54 - 3,6%.
.C
Hîp chÊt chñ yÕu lμ hi®r«cacbon vμ tØ lÖ çc nguyªn tè nãi trªn cã thÓ thay
®æi theo khu vùc.
C
154. DÇu má ®−îc khai th¸c tõ khi nμo ?
O
Ngμy 27 - 8 - 1859, gÇn Titusvile ë Pensylvanie, «ng William Drake ®·

AH
khoan thμnh c«ng ®Õn ®é s©u 21 mÐt trong lßng ®Êt. Mét chÊt mμu ®en vμ nhên liÒn
phun lªn trªn mÆt ®Êt. §ã lμ dÇu má.
O
155. KhÝ dÇu má ®−îc sö dông ®Çu tiªn tõ khi nμo ?

H
LÇn ®Çu tiªn con ng−êi sö dông khi dÇu má t¹i Anh vμo n¨m 1727. N¨m
C
1760, Geore Dixon lμ ng−êi ®Çu tiªn th¾p s¸ng b»ng khÝ. ¸nh s¸ng do khÝ ®èt
O
cung cÊp s¸ng h¬n ®Ìn dÇu.

H
156. DÇu má ®−îc chÕ biÕn nh− thÕ nμo ?

DÇu th« ®−îc ®−a vμo th¸p ch−ng cÊt cña nhμ m¸y läc dÇu ®Ó ph©n t¸ch, cã
thÓ ph©n chia çc s¶n phÈm dÇu theo thø tù trong l−îng tõ nhÑ tíi nÆng nh− sau:
DÇu dÔ bay h¬i, x¨ng, dÇu ho¶, dÇu ma dót vμ dÇu nÆng.
DÇu th« khi ®−a vμo nhμ m¸y läc dÇu sÏ ®−îc ®un nãng biÕn thμnh h¬i, sau
®ã dÇn dÇn lμm nguéi, ë mçi nhiÖt ®é kh¸c nhau sÏ thu ®−îc s¶n phÈm ho¸ láng
kh¸c nhau, ®ång thêi ph©n t¸ch riªng ra tõng s¶n phÈm.
157. ChÊt næ ho¹t ®éng nh− thÕ nμo ?
Khi mét chÊt næ ho¹t ®éng, chØ trong kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n çc chÊt ho¸
häc mμ nã chøa bªn trong s¶n sinh ra mét l−îng lín khÝ vμ nhiÖt. Çc chÊt khÝ nãng
nμy ®ét ngét t¨ng thÓ tÝch vμ t¹o ra sù næ. D−íi sù gi·n në ®ã, sãng xung kÝch ®·
®−îc t¹o ra vμ truyÒn vμo kh«ng khÝ.
158. ThÕ nμo lμ bom nguyªn tö (bom A)?
Bom nguyªn tö cã søc næ m¹nh h¬n rÊt nhiÒu lÇn so víi bom dïng chÊt næ
lμ çc chÊt ho¸ häc. Bªn trong bom A cã mét l−îng urani hoÆc plutoni, ®ã lμ nh÷ng
chÊt phãng x¹.
§Ó t¹o næ, ng−êi ta b¾n hai nöa h×nh cÇu cã chøa çc chÊt nμy ë trong tr¸i
bom vμo nhau. Khi ®ã cã mét ph¶n øng d©y chuyÒn sÏ x¶y ra. H¹t nh©n cña çc
M
nguyªn tö urani hoÆc plutoni bÞ vì ra d−íi sù b¾n ph¸ cña çc h¹t n¬tron. Mçi h¹t
O
nh©n bÞ ph¸ vì l¹i gi¶i phãng çc n¬tron vμ çc n¬tr¬n nμy khuyÕch ®¹i thªm sù
.C
b¾n ph¸... TÊt c¶ nh÷ng qu¸ tr×nh trªn chØ diÔn ra trong mét phÇn gi©y vμ sù ph©n r·
cña h¹t nh©n ®· gi¶i phãng ra mét n¨ng l−îng khæng lå. N¨ng l−îng nμy t¹o thμnh
C
søc Ðp cña vô næ, nhiÖt l−îng vμ tia phãng x¹ nguy hiÓm.
O
159. ThÕ nμo lμ bom hi®r« (bom khinh khÝ ) ?

AH
N¨ng l−îng cña bom hi®ro (bom H) kh«ng ph¶i sinh ra tõ sù ph©n r· h¹t
nh©n cña çc nguyªn tö nÆng nh− bom nguyªn tö (bom A) mμ lμ tõ sù tæng hîp h¹t
O
nh©n cña çc nguyªn tö nhÑ: Hi®ro.

H
Sù gi¶i phãng n¨ng l−îng khæng lå cña bom H ®−îc sinh ra tõ ph¶n øng
C
nhiÖt h¹ch:
O
212 H ––––> 24 He
H
(§¬teri) (Heli)
Sù tæng hîp h¹t nh©n nμy diÔn ra víi sù mÊt ®i cña vËt chÊt, nã chuyÓn ho¸
thμnh n¨ng l−îng trong mét phÇn nhá cña gi©y. Do vËy mμ sinh ra sù næ.
§Ó cho ph¶n øng tæng hîp h¹t nh©n x¶y ra, cÇn ph¶i cã nhiÖt ®é rÊt cao do
mét qu¶ bom A nhá t¹o ra ®Ó ch©m måi cho qu¶ bom H.
160. Lß ph¶n øng h¹t nh©n ho¹t ®éng nh− thÕ nμo ?
Trong lß ph¶n øng, h¹t nh©n cña çc nguyªn tö urani bÞ ph¸ vì d−íi sù b¾n
ph¸ cña çc n¬tron vμ gi¶i phãng rÊt nhiÒu nhiÖt l−îng. Khi bÞ ph¸ vì chóng gi¶i
phãng çc n¬tron kh¸c vμ ®Õn l−ît m×nh çc n¬tron nμy trë thμnh çc h¹t b¾n ph¸..
ph¶n øng d©y chuyÒn nμy ®−îc kiÓm so¸t bëi çc thanh than ch× (grafit) nhóng
trong lß ph¶n øng vμ hÊp thô mét phÇn çc n¬tron nμy.
ChÊt dÉn l−u ®−îc sö dông th−êng lμ n−íc hoÆc khÝ CO2. Nã dïng ®Ó lμm
bay h¬i l−îng n−íc trong mét thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt. Sau khi ®· lμm quay tuèc bin
cña m¸y ph¸t ®iÖn, h¬i n−íc nμy ng−ng tô ®Ó trë thμnh n−íc råi l¹i ®i vÒ phÝa thiÕt
bÞ trao ®æi nhiÖt hoÆc lß ph¶n øng.
161. Oxi cã vai trß nh− thÕ nμo ®èi víi sù h« hÊp ?
Kh«ng khÝ lμ hçn hîp gåm 72,9% nit¬; 20,94% oxi vμ mét l−îng nhá
kho¶ng 0,16% gåm çc khÝ cacbonic, agon, xenon, heli...
Khi h« hÊp, ta hÝt kh«ng khÝ vμo vμ thë ra khÝ CO2, N2, vμ mét l−îng nhá O2
M
ch−a sö dông hÕt, ngoμi ra cßn cã thªm mét l−îng nhá çc chÊt lμ s¶n phÈm cña
O
nh÷ng ph¶n øng sinh hãa phøc t¹p diÔn ra trong c¬ thÓ nh− çc lo¹i hi®rocacbon,
.C
r−îu, amoniac, axit fomic, axit axetic, an®ehitfomic vμ thËm chÝ c¶ xeton n÷a.
C¬ thÓ cÇn ®−îc bæ sung oxi th−êng xuyªn. D−íi ¸p suÊt th−êng, nÕu hμm
C
l−îng oxi thÊp d−íi 16% lμ b¾t ®Çu hiÖn t−îng thiÕu oxi, g©y ra bÊt tØnh ®ét ngét.
O
Tuy vËy, chóng ta kh«ng thÓ thë b»ng oxit tinh khiÕt mμ ph¶i thë b»ng oxi ®−îc
AH
pha lo·ng b»ng khÝ nit¬. NÕu thë b»ng khÝ oxi tinh khiÕt th× ngay c¶ ng−êi khoÎ
m¹nh còng chØ sau 2 - 3 ngμy ®ªm lμ b¾t ®Çu bÞ phï phæi.
O
H
C
162. CO2 láng vμ r¾n cã nh÷ng c«ng dông g×?

O
Anhy®rit cacbonic (th−êng gäi lμ khÝ cacbonic) ë ®iÒu kiÖn th−êng lμ khÝ
H
44
kh«ng mμu, nÆng h¬n kh«ng khÝ (tØ khèi so víi kh«ng khÝ lμ  1,51 ). Ng−êi ta
29
th−êng nÐn khÝ cacbonic ®Ó nã hoμ tan nhiÒu trong çc n−íc gi¶i kh¸t, nh− bia,
coca cola t¹o ra lo¹i n−íc cã ga.
KhÝ cacbonic ë ®iÒu kiÖn 400C vμ nÐn d−íi ¸p suÊt 197,4 atmotphe th×
chuyÓn thμnh d¹ng láng.
Cacbonic láng lμ mét lo¹i dung m«i siªu ®¼ng v× dung m«i nμy kh«ng ®éc so
víi çc lo¹i dung m«i h÷u c¬ kh¸c, gi¸ rÎ vμ kh«ng sî ch¸y, næ.
Dung m«i cacbonic ®−îc dïng réng r·i trong c«ng nghiÖp thùc phÈm nh−
t¸ch cafein trong cafe hoÆc chiÕt hubl«n trong hoa hubl«n dïng trong c«ng nghiÖp
s¶n xuÊt bia. Ng−êi ta còng dïng CO2 láng ®Ó chiÕt chÊt bÐo trong çc h¹t cã dÇu.
Çc chÊt ®−îc chiÕt trong çc thiÕt bÞ chÞu ¸p, sau ®ã ®−a ra ngoμi, ë ¸p suÊt
th−êng th× dung m«i bay h¬i hÕt chÊt cßn l¹i lμ cafein, cao hublon, dÇu bÐo v.v...
ë Mü ng−êi ta ®· thö dïng CO2 láng ®Ó khö çc chÊt h÷u c¬ lμm « nhiÔm
®Êt. Ngay thuèc trõ s©u DDT kh«ng bÞ ph©n huû khi l−u trong ®Êt còng ®−îc
cacbonic láng chiÕt ra.
Ngμy nay, cacbonic láng ®−îc dïng nhiÒu trong ngμnh c«ng nghiÖp s¬n.
§Çu tiªn nã ®−îc lμm dung m«i ®Ó lμm s¹ch bÒ mÆt vËt liÖu cÇn s¬n, chñ yÕu lμ tÈy
M
s¹ch çc chÊt bÐo.
O
Cacbonic láng ®−îc dïng lμm dung m«i s¬n nhê mét thiÕt bÞ chuyªn dïng
.C
cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh s¬n. S¬n t−¬ng øng víi lo¹i dung m«i ®Æc biÖt nμy
lμ s¬n bét hoÆc s¬n n−íc.
C
C«ng nghiÖp ®iÖn tö coi cacbonic láng lμ dung m«i cùc tèt ®Ó lμm s¹ch çc
O
vi m¹ch, mèi nèi, d©y dÉn. Çc dông cô quang häc, çc thiÕt bÞ c¬ khÝ chÝnh x¸c,
AH
phøc t¹p còng ®−îc tÈy s¹ch b»ng dung m«i cacbonic láng.
Trong c«ng nghiÖp s¶n xuÊt d©y çp quang cã c«ng ®o¹n kiÓm tra b»ng m¸y
O
quÐt . Khi d©y çp quang qua m¸y nμy th× ph¶i cã mét lo¹i dÇu nhÑ b«i tr¬n. ChØ cã
H
dïng cacbonic láng lμm dung m«i míi lμm sîi çp quang ®¹t çc chØ tiªu kü thuËt.
C
Trong ®êi sèng hμng ngμy, viÖc giÆt lμ, tÈy hÊp "kh«" giÆt "kh«" th−êng
O
dïng dung m«i h÷u c¬ ®Ó tÈy bÈn. Cacbonic láng còng ®ang ®−îc kh¶o nghiÖm
H
trong lÜnh vùc nμy.

Anhy®rit cacbonic d¹ng r¾n cßn gäi lμ "b¨ng kh«" hay "n−íc ®¸ kh«" hoÆc
"tuyÕt cacbonic", khi bay h¬i chuyÓn sang d¹ng khÝ cã thÓ lμm nhiÖt ®é h¹ xuèng
tíi - 78,50C.
Çc lo¹i xe l¹nh cã m¸y l¹nh lμm viÖc trong suèt chÆng ®−êng tiªu hao nhiÒu
nhiªn liÖu cho m¸y l¹nh, ®ång thêi dung tÝch chuyªn chë vμ t¶i träng cña xe còng
gi¶m v× ph¶i dμnh chç cho m¸y l¹nh còng nh− t¶i träng cña nã. Ngμy nay ng−êi ta
chÕ t¹o mét lo¹i xe ®«ng l¹nh mμ nguån l¹nh ®−îc cung cÊp bëi CO2 r¾n. Lo¹i xe
míi nμy cã trang bÞ m¸y tÝnh ®Ó ®iÒu tiÕt sù bay h¬i cña CO2 r¾n. Xe ®¶m b¶o gi÷
l¹nh trong suèt 24 giê vËn chuyÓn víi nhiÖt ®é tõ 2 - 60C, cã lo¹i cßn cã thÓ gi÷
l¹nh ®Õn - 180C. §Æc biÖt xe cßn vËn chuyÓn çc s¶n phÈm cã chÕ ®é gi÷ l¹nh kh¸c
nhau trªn cïng mét chuyÕn.
163. Th¶m ho¹ nhiÔm ®éc thuû ng©n x¶y ra ë ®©u?
N¨m 1932, sau khi nhμ m¸y ho¸ chÊt Chisso, NhËt B¶n ®i vμo ho¹t ®éng th×
hä ®· dïng lu«n vÞnh Minamata lμm n¬i chøa chÊt th¶i cã chøa thuû ng©n h÷u c¬
cña nhμ m¸y. Sau nhiÒu n¨m tÝch tô, m«i tr−êng biÓn ®· bÞ « nhiÔm nghiªm träng
vμ ®©y lμ vô « nhiÔm m«i tr−êng c«ng nghiÖp lín nhÊt ë NhËt B¶n trong thÕ kû XX.
HËu qu¶ lμ lμm cho hμng ngh×n ng−êi nhiÔm ®éc thuû ng©n vμ hμng tr¨m ng−êi
kh¸c ®Õn nay vÉn cßn ¶nh h−ëng tíi søc khoÎ.
M
Nh÷ng ng−êi d©n ë ®©y, tr−íc ®ã ¨n ç ®¸nh b¸t trong vÞnh ®· ph¸t bÖnh.
O
TriÖu chøng ban ®Çu th−êng gÆp lμ thÞ lùc gi¶m, nãi khã kh¨n, cã çc c¬n co th¾t,
.C
nh÷ng ng−êi nÆng h¬n th× bÞ co giËt, bøt røt, ph¸t ®iªn vμ cuèi cïng lμ tö vong.
Theo con sè thèng kª, trªn 900 ng−êi ®· bÞ chÕt vμ ®Õn th¸ng 4/1997 cã trªn
C
17.000 ng−êi ®−îc xÕp vμo diÖn nhμ n−íc ph¶i cÊp giÊy chøng nhËn "n¹n nh©n
O
Minamata" vμ trªn 12.000 ng−êi kh¸c ®−îc ghi nhËn nhiÔm ®éc thuû ng©n.
AH
Trong nhiÒu n¨m, nh÷ng n¹n nh©n bÞ nhiÔm ®éc thuû ng©n ®· ®Êu tranh ®ßi
båi th−êng thiÖt h¹i. N¨m 1973 lÇn ®Çu tiªn nhμ m¸y Chisso ph¶i båi th−êng mét
O
sè tiÒn lμ 18 triÖu yªn. N¨m 1996 chÝnh phñ NhËt ®· chØ thÞ cho c«ng ty Chisso
H
ph¶i båi th−êng tiÕp 25,8 triÖu yªn cho 10.353 n¹n nh©n tr−íc ®©y ch−a ®−îc c«ng
C
nhËn lμ n¹n nh©n vμ ch−a ®−îc båi th−êng.

O
Sau h¬n 26 n¨m duy tr× lÖnh cÊm, ®Çu n¨m 1998 chÝnh quyÒn thμnh phè
H
chisso míi b·i bá lÖnh cÊm vμ cho phÐp ho¹t ®éng trë l¹i çc dÞch vô ®¸nh b¾t ç
t¹i vïng vÞnh Minamata, do t×nh tr¹ng « nhiÔm thuû ng©n t¹i khu vùc nμy ®· ®−îc
kh¾c phôc.
164. Khãi thuèc l¸ ®éc h¹i nh− thÕ nμo?
Trong khãi thuèc l¸ cã ®Õn 300 chÊt. HÇu nh− tÊt c¶ çc chÊt h÷u c¬ ®Òu cã
mÆt trong khãi thuèc l¸: hy®rocacbon no vμ kh«ng no, vßng th¬m vμ vßng th−êng,
stearin, r−îu, ete, axit, phenol, ancaloit (nicotin vμ dÉn xuÊt), çc hîp chÊt v« c¬
cña asen, ®ång, s¾t, thiÕc, mangan, amoniac, oxit cacbon, oxit nit¬, axit
xianhy®ric...
Nh÷ng ng−êi kh«ng hót thuèc mμ hÝt ph¶i khãi thuèc th−êng bÞ ®au ®Çu,
viªm mòi vμ cã nguy c¬ bÞ ung th− phæi tõ 30 - 40%. Cßn ng−êi hót thuèc so víi
ng−êi kh«ng hót thuèc th× nguy c¬ ung th− phæi lμ tõ 1000 - 2000 lÇn nhiÒu h¬n.
ë Ph¸p, hμng n¨m cã tíi 60.000 ng−êi chÕt v× çc bÖnh cã liªn quan ®Õn viÖc
hót thuèc l¸ vμ hÝt ph¶i khãi thuèc l¸. ë Mü, hμng n¨m cã tíi 12.000 ng−êi chÕt v×
ung th− phæi do hÝt ph¶i khãi thuèc bëi sèng chung víi ng−êi nghiÖn thuèc l¸.
N¹n nh©n ®Çu tiªn lμ trÎ em. Ng−êi mÑ hót thuèc sinh ra nh÷ng ®øa con nhÑ
c©n h¬n nh÷ng ®øa con cña ng−êi kh«ng hót thuèc tíi 200g. Nh÷ng bÐ nhÑ c©n nμy
cã nguy c¬ bÞ ung th−, chËm ph¸t triÓn vÒ trÝ tuÖ vμ th−êng cã t¹ng ng−êi thÊp bÐ.
Nh÷ng ®øa trÎ sinh ra tõ çc bμ mÑ hót thuèc cã nguy c¬ bÞ çc bÖnh hen, eczªma,
M
mμy ®ay t¨ng gÊp 4 lÇn. Çc bμ mÑ hót thuèc hay bÞ sÈy thai.
O
NhiÒu viÖc ®iÒu tra cho thÊy 42% trÎ cã bè (hoÆc mÑ) hót thuèc vμ 51% trÎ
.C
cã c¶ bè lÉn mÑ ®Òu hót thuèc bÞ ®au ami®an hoÆc sïi vßm häng trong khi tû lÖ Êy
ë çc trÎ mμ bè mÑ kh«ng hót thuèc chØ lμ 28%.
C
RÊt nguy hiÓm cho trÎ ë ®é 3 - 4 tuæi th−êng xuyªn chÞu ¶nh h−ëng cña khãi
O
thuèc v× lóc Êy phæi cña trÎ ®ang ë thêi kú ph¸t triÓn m¹nh nªn dÔ bÞ hen suyÔn,
AH
s−ng phæi.
O
NhËn thøc ®−îc sù nguy hiÓm khi hÝt ph¶i khãi thuèc l¸, nhiÒu n−íc ®· cÊm
hót thuèc ë nh÷ng n¬i c«ng céng nh− bÕn tμu, bÕn xe, trªn tμu, xe vμ ë nh÷ng n¬i
H
lμm viÖc, héi häp...

C
165. Nh÷ng nguyªn tè vi l−îng nμo cÇn cho c¬ thÓ?

O
C¬ thÓ con ng−êi cã chøa tíi 18 nguyªn tè ho¸ häc. Cã 4 nguyªn tè ®a l−îng
H
lμ cacbon, oxi, hi®ro, nit¬. Chóng t¹o thμnh n−íc, protein, x−¬ng, c¬ vμ chiÕm tíi
96% träng l−îng c¬ thÓ. Sè cßn l¹i chØ chiÕm 4% nªn gäi lμ çc nguyªn tè vi l−îng
(NTVL).
Çc NTVL hç trî çc ph¶n øng ho¸ häc trong tÕ bμo, gióp c¬ thÓ sö dông
chÊt ®¹m, mì vμ ®−êng, gióp lμm v÷ng ch¾c x−¬ng vμ ®iÒu khiÓn c¬, thÇn kinh.
Çc NTVL cßn t−¬ng t¸c víi çc chÊt kh¸c nhau nh− çc vitamin.
Çc NTVL, tuy chØ cÇn mét l−îng rÊt nhá song l¹i rÊt quan träng v× khi thiÕu
chóng, chóng ta sÏ m¾c nh÷ng c¨n bÖnh nguy hiÓm. TÊt nhiªn çc NTVL n»m
trong thμnh phÇn cña çc hîp chÊt vμ c¬ thÓ ®−îc cung cÊp bëi thøc ¨n.
Sau ®©y lμ çc NTVL rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ:
 Ièt: ièt ®iÒu hoμ sù ph¸t triÓn b×nh th−êng cña x−¬ng, sù ph¸t triÓn cña hÖ
thÇn kinh trung −¬ng ë trÎ nhá. ThiÕu ièt tuyÕn gi¸p sÏ to ra, g©y nªn bÖnh biÕu cæ.
Hμng triÖu ng−êi trªn thÕ giíi bÞ khuyÕt tËt vÒ t©m thÇn do c¬ thÓ thiÕu ièt. Ièt cã
nhiÒu trong h¶i s¶n. Hμng ngμy chóng ta nªn dïng muèi ièt (trén 25mg KI vμo 1kg
muèi ¨n).
 S¾t: S¾t rÊt cÇn ®Ó h×nh thμnh hemoglobin trong hång cÇu. S¾t còng lμ
thμnh phÇn cña nhiÒu lo¹i enzim. ThiÕu s¾t sÏ bÞ thiÕu m¸u, biÓu hiÖn qua lμn da
nhît nh¹t, mÖt mái, khã thë vμ gi¶m søc ®Ò kh¸ng.
Thøc ¨n chøa s¾t c¬ thÓ dÔ hÊp thô bao gåm gan, tim vμ bå dôc. Nh÷ng thøc
M
¨n kh¸c chøa nhiÒu s¾t nh−ng khã hÊp thô h¬n lμ lßng ®á trøng, ç, t«m, cua, sß,
O
hÕn, bét m× vμ rau xanh.
.C
 KÏm: gÇn 10 lo¹i enzim cÇn cã kÏm ®Ó hoμn thμnh çc ph¶n øng ho¸ häc
trong tÕ bμo. MÊt ®i mét l−îng nhá kÏm lμm cho ®μn «ng sôt cÇn, gi¶m kh¶ n¨ng
C
t×nh dôc vμ cã thÓ m¾c bÖnh v« sinh. Phô n÷ trong thêi kú mang thai mμ thiÕu kÏm
O
sÏ lμm gi¶m träng l−îng trÎ s¬ sinh, thËm chÝ thai cã thÓ chÕt. Mét sè ng−êi cã vÞ
AH
gi¸c hay khøu gi¸c bÊt th−êng do thiÕu kÏm. KÏm cïng cÇn thiÕt cho thÞ lùc, kÏm
O
gióp c¬ thÓ chèng l¹i bÖnh tËt. B¹ch cÇu cÇn cã kÏm ®Ó chèng l¹i nhiÔm trïng vμ
ung th−.
H
Nguån thøc ¨n giμu kÏm lμ tõ ®éng vËt nh− thÞt s÷a, trøng gμ, ç, t«m, cua...
C
 Mangan: mangan gãp phÇn vμo sù v÷ng ch¾c cña x−¬ng. Phô n÷ lín tuæi bÞ
O
H
lo·ng x−¬ng cã l−îng mangan trong m¸u thÊp h¬n so víi phô n÷ cïng tuæi kh«ng
bÞ lo·ng x−¬ng. Mangan cßn cã vai trß quan träng trong viÖc kiÓm so¸t l−îng
insulin trong c¬ thÓ.
Çc thùc phÈm giμu mangan gåm g¹o, rau c¶i xanh, thÞt, trøng, s÷a...
 Crom: Çc nhμ nghiªn cøu t¹i Bé n«ng nghiÖp Mü cho biÕt thiÕu crom liªn
quan ®Õn sù h¹ ®−êng huyÕt lμm cho bÖnh nh©n chãng mÆt, cån cμo, nhÞp tim ®Ëp
lo¹n x¹.
G¹o, thÞt, men bia, phomat lμ nh÷ng thø chøa nhiÒu crom.
 Flo: Flo lμ NTVL quan träng ®èi víi søc khoÎ. Mét hîp chÊt cña flo gäi lμ
florua ®−îc 30 quèc gia cho thªm vμo n−íc m¸y v× chÊt florua phßng ng−êi hiÖu
qu¶ çc bÖnh g©y tæn th−¬ng r¨ng. Nguån flo rÊt phong phó trong l¸ chÌ.
 Selen: Tõ n¨m 1957 çc nhμ khoa häc ®· nhËn thÊy mét lo¹i bÖnh tim cã
nguyªn nh©n do thiÕu selen. NhiÒu nghiªn cøu cho thÊy selen cã thÓ gióp phßng
ngõa ung th−, bÖnh tim vμ mét sè bÖnh kh¸c.
 Kali: Kali gi÷ vai trß quan träng trong viÖc h×nh thμnh çc protein vμ ph¸
vì çc cabohydrat. Nã còng céng t¸c víi natri ®Ó truyÒn nh÷ng xung thÇn kinh gi÷a
çc tÕ bμo vμ trong viÖc ®iÒu tiÕt sù c©n b»ng n−íc.
Tr¸i c©y rÊt giμu kali, nhÊt lμ chuèi, cam, quýt. Thùc phÈm t−¬i chøa nhiÒu kali
M
h¬n thùc phÈm nÊu chÝn. Nh×n chung sù thiÕu hôt kali hiÕm khi x¶y ra.
O
Ngoμi çc NTVL trªn, mét sè NTVL kh¸c còng cÇn cho c¬ thÓ nh−: asen,
bo, ®ång, niken, silic...
.C
C¬ thÓ còng cÇn mét l−îng lín çc chÊt kho¸ng bao gåm canxi, photpho,
C
magiª, natri, kali vμ clo.
O
Çc NTVL rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ nh−ng chØ cÇn mét l−îng nhá, nÕu d− thõa
AH
chóng th× l¹i cã h¹i. Ch¼ng h¹n nh− qu¸ nhiÒu s¾t sÏ nguy hiÓm v× lμm tæn th−¬ng
O
tim, gan, tuþ. Qu¸ nhiÒu kÏm trong c¬ thÓ cã thÓ g©y h¹i nh− n«n möa, ®au d¹ dμy,
yÕu c¬ vμ tæn th−¬ng thÇn kinh. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cho biÕt hμm l−îng
H
kÏm cao trong c¬ thÓ cã liªn quan ®Õn bÖnh mÊt trÝ, hay gÆp ë ng−êi cao tuæi.
C
Çc b¸c sÜ khuyªn chóng ta r»ng çch tèt nhÊt ®Ó cã thÓ nhËn võa ®ñ çc
O
NTVL lμ c©n ®èi khÈu phÇn ¨n hμng ngμy gåm hçn hîp çc thøc ¨n chÕ biÕn tõ lóa
H
g¹o, rau qu¶, thÞt ç, trøng s÷a.
166. Nh÷ng mãn th−êng cã trong ngμy tÕt cã ý nghÜa ho¸ häc vμ nh©n
v¨n nh− thÕ nμo?
 M©m ngò qu¶: TÕt nguyªn §¸n lμ tÕt lín nhÊt trong n¨m. Ngμy tÕt, trªn
bμn thê nhμ nμo còng cã m©m ngò qu¶ (5 lo¹i qu¶). M©m ngò qu¶ thÓ hiÖn lßng
thμnh kÝnh vμ t−ëng nhí cña con ch¸u víi tæ tiªn. Mμu s¾c vμ h×nh d¹ng cña çc
tr¸i c©y trong m©m ngò qu¶ t¹o nªn sù hμi hoμ vμ sang träng cña bμn thê, ®ång thêi
còng g©y cho con ng−êi c¶m gi¸c h−ng phÊn, s¶ng kho¸i, tÝnh thÈm mü, gÇn gòi víi
thiªn nhiªn.
TriÕt lý c¬ b¶n cña m©m ngò qu¶ lμ: "con sè 5 lμ sè trung t©m cña vò trô; vò
trô h×nh thμnh do tËp hîp cña ngò hμnh: kim, méc, thuû, ho¶, thæ".
Sè 5 ®· ®i vμo tiÒm thøc cña ng−êi ViÖt nam nh− ngò t¹ng, ngò quan, ngò
s¾c, ngò vÞ, gËy tróc 5 ®èt, ¸o bμ ba 5 cóc...
Ngò qu¶ Êy lμ g×? Tuú theo c©y, tr¸i ë mçi miÒn mμ m©m ngò qu¶ còng kh¸c
nhau.
ë miÒn B¾c, m©m ngò qu¶ gåm 2 lo¹i qu¶ chñ ®¹o lμ n¶i chuèi xanh vμ qu¶
b−ëi to cßn nguyªn cuèng víi cμnh l¸. Ba lo¹i qu¶ kh¸c th−êng lμ phËt thñ, cam,
M
quýt, t¸o, hång xiªm...
O
ë miÒn Nam m©m ngò qu¶ còng lÊy n¶i chuèi lμm chñ ®¹o. Ba lo¹i tr¸i c©y
.C
kh¸c th−êng lμ dõa, xoμi, ®u ®ñ, m·ng cÇu... ý nghÜa dÝ dám lμ n¨m míi "cÇu ®ñ
C
xμi".
O
VÒ ý nghÜa ho¸ häc, m©m ngò qu¶ cung cÊp cho ta ®−êng glucoz¬ cïng
AH
nhiÒu lo¹i sinh tè (A, B, C,... ) çc axit h÷u c¬ vμ çc chÊt x¬ rÊt cÇn thiÕt cho hÖ
tiªu ho¸.
O
 X«i gÊc: X«i gÊc lμ mét lo¹i thùc phÈm sang träng th−êng ®−îc dïng trong
H
çc dÞp lÔ, tÕt nh− ngμy tiÔn èng T¸o vÒ Trêi, lÔ cóng giao thõa. Mμu ®á cña x«i gÊc
C
thÓ hiÖn lßng trung thμnh vμ sù t«n nghiªm. Mμu ®á lμ mμu cña nhiÖt t×nh vμ hi
O
väng, ý chÝ vμ vÞ tha, quyÒn lùc vμ bæng léc. VÞ ngät cña x«i gÊc lμ do ®−êng
H
saccaroz¬ pha chÕ vμo, ®ång thêi còng lμ vÞ ngät cña glucoz¬ do tinh bét thuû ph©n
t¹o ra.
Mμu ®á cña x«i gÊc chñ yÕu do caroten lμ licopen cã trong gÊc.
Caroten cã c«ng thøc ph©n tö C40 H56 (chÊt mμu vμng da cam cã nhiÒu trong
cñ cμ rèt) chøa 11 liªn kÕt ®«i C = C, hai ®Çu m¹ch lμ hai vßng  - ionon t¹o nªn
mét hÖ liªn hîp nh÷ng nhãm mang mμu. Caroten cã 3 ®ång ph©n , ,  trong ®ã
®ång ph©n  cã ho¹t tÝnh cao h¬n c¶. Sinh tè A hay caroten trong gÊc gióp trÎ con
chãng lín, t¨ng thÞ lùc vμ ch÷a çc bÖnh vÒ m¾t lμm cho viÕt th−¬ng mμu lμnh.
Licopen còng cã c«ng thøc ph©n tö lμ C40H56 (chÊt mμu ®á cã nhiÒu trong
qu¶ cμ chua chÝn) cã 13 liªn kÕt ®«i C = C trong ph©n tö.
VÒ mÆt dinh d−ìng, cø 100 gam x«i gÊc cho ta n¨ng l−îng kho¶ng 287,6
Kcal. N¨ng l−îng nμy t¹o ra do sù chuyÓn ho¸ cña 4,97 gam protein; 7,43 gam
lipÝt, 48,37 gam gluxit, 5,53 gam caroten, 0,08 gam vitamin B1...
Nh− vËy x«i gÊc lμ thùc phÈm sang träng, mang tÝnh thÈm mü vμ giμu n¨ng
l−îng.
 Mãn ç: Çc mãn ¨n trong ngμy tÕt rÊt phong phó vμ ®a d¹ng phÇn lín
®−îc chÕ biÕn tõ thÞt lîn (heo) vμ thÞt gia cÇm.
Çc mãn ¨n chÕ biÕn tõ thÞt lîn nh− giß, ch¶, nem, ninh, mäc... dÔ lμm cho ta
M
ngÊy khi ¨n. Tõ x−a, «ng cha ta ®· thÊy râ ®iÒu ®ã nªn nhiÒu ®Þa ph−¬ng cã tËp
O
qu¸n chÕ biÕn mãn ¨n trong ngμy TÕt tõ ç.
.C
Trong ç cã nhiÒu nguyªn tè selen, c¬ thÓ chóng ta cÇn selen ®Ó cÊu thμnh
lo¹i enzim, ng¨n c¶n nh÷ng gèc tù do g©y h¹i vμ lμ nguån gèc cña sù giμ nua. Nh−
C
vËy selen trong ç gãp phÇn chèng l·o ho¸, nã thanh xu©n ho¸ con ng−êi.
O
Çc nhμ khoa häc ®· ph¸t hiÖn r»ng ng−êi Eskimo ë B¾c cùc ¨n toμn mì ç
AH
kh«ng bÞ d− cholesterol, rÊt Ýt bÞ cao huyÕt ¸p. Mì ç cã çc axit eicosapentaeoic vμ

docosahexaeoic ®−îc gäi chung lμ "Omega - 3 ch−a no" g©y ph¶n øng chuyÓn ho¸
O
lipoprotein, gi¶m tæng hîp apolipoprotein beta, t¨ng l−îng lipoprotein tû träng cao
H
lμ thμnh phÇn tèt cña cholesterol, gióp t¹o ra mμng tÕ bμo cïng hocmon steroit vμ
C
axit mËt. Lipoprotein tû träng thÊp míi lμ thμnh phÇn cã h¹i, g©y t¾c ®éng m¹ch.
O
Ng−êi NhËt cã thãi quen ¨n mçi tuÇn tõ 3 ®Õn 5 b÷a ç vμ th−êng ¨n ç vμo
H
çc dÞp lÔ tÕt hoÆc chiªu ®·i th−îng kh¸ch. Do ¨n nhiÒu ç, Ýt ¨n thÞt mμ tuæi thä
trung b×nh cña ng−êi NhËt thuéc h¹ng cao nhÊt trªn thÕ giíi.
167. Gèm thuû tinh cã tÝnh chÊt g× ?
Çc nhμ khoa häc ë mét tr−êng §¹i häc cña §øc chÕ t¹o ®−îc mét lo¹i gèm
thuû tinh kÕt hîp ®−îc c¶ tÝnh chÊt cña thuû tinh vμ kim lo¹i. Cã thÓ gia c«ng nã
trªn m¸y khoan, m¸y phay, cã thÓ ren, ®¸nh bãng, lμm nh¸m. Nh÷ng chi tiÕt b»ng
lo¹i thuû tinh nμy ®−îc nèi víi nhau b»ng ren vÝt nh− kim lo¹i. §é bÒn ho¸ häc cña
vËt liÖu rÊt cao.
168. Dïng hªli lμm nhiªn liÖu cho tªn löa cã −u ®iÓm g× ?
Ai còng biÕt hªli rÊt tr¬ vÒ mÆt ho¸ häc; khã t¹o thμnh hîp chÊt víi çc
nguyªn tè kh¸c. Nh−ng, çc nhμ khoa häc Mü t¹i Trung t©m hμng kh«ng vμ du
hμnh vò trô ®· ®iÒu chÕ ®−îc hªli ph©n tö, kh«ng bÒn vμ rÊt dÔ bÞ ph©n huû d−íi t¸c
dông cña nhiÖt. Khi ph©n huû thμnh nguyªn tö, hªli sÏ t¹o ra mét nhiÖt l−îng rÊt
lín, tíi 200 kcal/g, nghÜa lμ lín h¬n sinh nhiÖt cña ph¶n øng m¹nh nhÊt lμ H2vμ
F2®Õn 40 lÇn. Çc nhμ b¸c häc ®Ò nghÞ dïng heli ph©n tö lμm nhiªn liÖu cho tªn löa.
Nã cã søc ®Èy lín h¬n çc lo¹i nhiªn liÖu kh¸c, trõ nhiªn liÖu h¹t nh©n, l¹i cã −u
®iÓm lμ kh«ng cho s¶n phÈm ch¸y ®éc h¹i, lμm « nhiÔm mμ chØ t¹o ra khÝ tr¬ heli.
169. Tïng h−¬ng kh«ng lÊy tõ nhùa th«ng cã −u ®iÓm g× ?
Çc chuyªn gia Bungari ®· chÕ t¹o thμnh c«ng tïng h−¬ng tõ çc s¶n phÈm
M
chÕ biÕn dÇu má. VÒ nhiÒu tÝnh chÊt, tïng h−¬ng nh©n t¹o ®· v−ît tïng h−¬ng thiªn
O
nhiªn lÊy tõ nhùa th«ng vμ ®−îc dïng ®Ó s¶n xuÊt çc lo¹i keo cao cÊp, dïng trong
.C
c«ng nghiÖp giÊy - xenlul«z¬. C
170. Bé läc kim lo¹i gèm ®−îc chÕ t¹o nh− thÕ nμo ?
O
ViÖn kü thuËt V«r«nez (Nga) ®· nghiªn cøu ®−îc mét lo¹i bé läc míi b»ng
AH
kim lo¹i - gèm, b»ng çch nung ch¶y bét niken d−íi ¸p suÊt. Bé läc nμy dïng ®Ó
lμm s¹ch khÝ khái bôi bÈn. §é bÒn, ®é chÞu nhiÖt vμ chÞu ho¸ chÊt cao, t¸i sinh ®¬n
O
gi¶n.. khiÕn nã sÏ ®−îc dïng trong nhiÒu ngμnh kh¸c nhau cña ho¸ häc, ho¸ dÇu vμ
H
luyÖn kim.
C
171 Mμn ch¾n nhiÖt lμm b»ng chÊt g× ?

O
Qua kÝnh cöa sæ cña nh÷ng ng«i nhμ hiÖn nay, ¸nh s¸ng lät vμo dÔ dμng,
H
nh−ng nhiÖt tho¸t ra còng dÔ dμng. §Ó tr¸nh hiÖn t−îng ®ã, ng−êi ta ®· t×m ra mét
lo¹i mμn ch¾n míi, treo trªn khung cöa sæ. Mμn lμ mét tÊm p«lyeste, ®−îc phñ
b»ng ph−¬ng ph¸p ch©n kh«ng mét líp nh«m cùc máng, ¸nh s¸ng qua mμn b×nh
th−êng, nh−ng 90% nhiÖt bÞ gi÷ l¹i.
172. Nylon ®−îc ®én b»ng çt dïng ®Ó lμm g× ?
Nylon ®−îc ®én b»ng çt ®· tá ra lμ mét nguyªn liÖu tuyÖt diÖu ®Ó chÕ t¹o
çc chi tiÕt cña « t«. Nguyªn liÖu nμy rÊt rÎ v× chÊt ®én cã thÓ lªn tíi 73%. §Ó t¨ng
tÝnh kÕt dÝnh víi nylon, çt ®−îc xö lý s¬ bé b»ng nhùa ªp«xy hoÆc rªsol trong
dung dÞch axªton vμ xÊy kh« ë 750
173. ChÕ t¹o sîi tõ chai lä nh− thÕ nμo ?
ë Anh, ng−êi ta ®· ®−a vμo s¶n xuÊt nhμ m¸y s¶n xuÊt sîi thuû tinh tõ vá
chai lä bá ®i, vμ c¶ tõ nh÷ng m¶nh chai lä vì. Tr−íc tiªn, chai lä ®−îc nÊu ch¶y råi
®ïn khèi thuû tinh nãng ch¶y nμy qua mò phun sîi b»ng thÐp vμ cuèn vμo èng suèt.
Lo¹i sîi thu ®−îc dïng ®Ó ®én cho chÊt dÎo.
174. T¶o cã thÓ thay thÕ than ®−îc kh«ng ?
Çc nhμ khoa häc ë Califocnia ®· thÝ nghiÖm thμnh c«ng vÒ mét nguån nhiÖt
n¨ng míi, ®¬n gi¶n vμ rÎ tiÒn. Hä thμnh lËp mét “trang tr¹i” d−íi ®¸y biÓn ®Ó trång
t¶o n©u Micro - cystis pyrifera. Lo¹i t¶o nμy lín nhanh phi th−êng, mçi ngμy dμi
thªm ®−îc 60 cm vμ cã thÓ hÊp thô ®−îc çc chÊt dinh d−ìng tõ n−íc biÓn. T¶o lμ
M
nguån chÊt h÷u c¬ phong phó. D−íi t¸c dông cña vi khuÈn, nã bÞ ph©n huû vμ t¸ch
O
ra khÝ mªtan. Khi nhiÖt ph©n, nã cho nh÷ng chÊt t−¬ng tù nh− thμnh phÇn dÇu má.
175. Hμn b»ng n−íc cÊt nh− thÕ nμo ?
.C
Çc kü s− §øc ®· t×m ra mét ph−¬ng ph¸p hμn rÊt ®éc ®¸o. §Ó hμn nh÷ng
C
tÊm thÐp, hä chØ dïng n−íc cÊt vμ hai ®iÖn cùc cã ®iÖn ¸p cao. T¹i n¬i cÇn hμn,
O
d−íi t¸c dông cña dßng ®iÖn, lóc ®Çu n−íc cÊt bÞ ph©n huû thμnh oxy vμ hy®r«, sau
AH
®ã, çc khÝ nμy trong vïng hå quang ®iÖn sÏ l¹i tham gia vμo ph¶n øng kÕt hîp.
NhiÖt ®é ch¸y sÏ ®¹t tíi 34000 C.
O
Hä chÕ t¹o ®−îc mét thiÕt bÞ riªng ®iÒu chØnh ®−îc ®iÖn cùc. ThiÕt bÞ nμy sÏ
H
kiÓm tra qu¸ tr×nh theo thêi gian, khi hμn ®iÓm nhá, vμ hμn kh«ng nh÷ng kim lo¹i
C
®en mμ c¶ kim lo¹i mμu n÷a.

O
176. Cã thÓ dïng chÊt polime lμm kÝnh quang häc kh«ng ?
H
Gi¸ trÞ cña m¸y ¶nh th−êng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ cña nh÷ng l¨ng kÝnh.
ChÕ t¹o mét l¨ng kÝnh quang häc rÊt c«ng phu: Tr−íc hÕt, ph¶i nÊu ch¶y thuû tinh
quang häc, c¾t, mμi ®¸nh bãng v.v Tõ l©u, çc nhμ chuyªn m«n m¬ −íc thay thÕ
thuû tinh b»ng chÊt dÎo trong suèt, xö lý ®¬n gi¶n h¬n vμ nhanh h¬n.
ViÖn nghiªn cøu Ho¸ h÷u c¬ ë §øc ®· ®¹t nh÷ng thμnh c«ng to lín trong
lÜnh vùc nμy. Hä ®· tæng hîp ®−îc lét lo¹i p«lyme cøng, hoμn toμn cã thÓ thay thÕ
thuû tinh. VËt liÖu nμy nhÑ h¬n thuû tinh 2,5 lÇn vμ rÎ h¬n ®Õn 3 lÇn. Tõ ®ã, ng−êi
ta lμm kÝnh ®eo m¾t, èng nhßm, kÝnh cho m¸y ¶nh, m¸y quay vμ chiÕu phim, còng
nh− mäi thø kÝnh quang häc kh¸c.
Kü thuËt lμm l¨ng kÝnh rÊt ®¬n gi¶n: chØ cÇn Ðp chÝnh x¸c, kh«ng cÇn mμi,
®¸nh nh½n, v× s¶n phÈm cã ngay mét ®é nh½n lý t−ëng. N¨ng suÊt chÕ t¹o cao h¬n
vËt liÖu thñy tinh hμng chôc lÇn.
177. Cã vμng tõ trªn trêi r¬i xuèng kh«ng ?
Mét nhãm çc nhμ b¸c häc Anh ®−a ra c©u hái: cã ph¶i vμng trªn Tr¸i ®Êt cã
nguån gèc thiªn thÓ kh«ng ? Hä chøng minh r»ng chÝnh nh÷ng thiªn th¹ch r¬i
xuèng Tr¸i ®Êt tr−íc ®©y ®· mang theo kim lo¹i quý nμy.
178. Thuû tinh titan cãn −u ®iÓm g× ?
Çc nhμ ho¸ häc ®¸nh gi¸ cao titan ë chç nã rÊt bÒn chèng ¨n mßn trong çc
thiÕt bÞ tæng hîp. Çc nhμ chÕ t¹o m¸y bay cho biÕt nã lμ vËt liÖu lý t−ëng cña
M
ngμnh m×nh.
O
GÇn ®©y, çc chuyªn gia c«ng nghiÖp thuû tinh l¹i quyÕt ®Þnh: ®−a Titan vμo
.C
thμnh phÇn cña thuû tinh thay cho nh÷ng kim lo¹i kh¸c. ThÝ nghiÖm ®· thμnh c«ng.
Ng−êi ta ®· chÕ t¹o ®−îc nh÷ng l¨ng kÝnh cã khèi l−îng riªng nhá, bÒn mμi mßn vμ
C
cã chØ sè chiÕt quang kh¸ cao.
O
179. Aspirin cã Ých h¬n khi ë d¹ng láng hay d¹ng viªn ?
AH
Hμng n¨m, ng−êi Mü tiªu tèn tíi 500 triÖu ®«la vμo aspirin viªn. Nh−ng
kh«ng ph¶i d¹ng viªn bao giê còng cã lîi. Nã cã thÓ g©y ra viªm d¹ dμy, dÞ øng vμ
O
nh÷ng hiÖn t−îng kh«ng mong muèn kh¸c.

H
Çc b¸c sÜ Mü ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng dïng aspirin d−íi d¹ng láng lμ hîp lý
C
h¬n. Sau khi kh¾c phôc ®−îc khã kh¨n lùa chän dung m«i (biÕn tÝnh b»ng
O
glixerol), thuèc sÏ cã vÞ ngät cña hoa qu¶.

H
180. ChÊt dÉn ®iÖn h÷u c¬ cã nh÷ng tÝnh chÊt g× ?

T¹i trung t©m nghiªn cøu cña c«ng ty IBM, ng−êi ta ®· ®iÒu chÕ ®−îc çc
tinh thÓ h÷u c¬, kh«ng thua kim lo¹i vÒ tÝnh chÊt dÉn ®iÖn. Nh÷ng tinh thÓ nμy gåm
hμng lo¹t ph©n tö mang ®iÖn tÝch d−¬ng vμ ©m. Dßng ®iÖn ®i qua ®−îc nh÷ng ph©n
tö nμy. ë nhiÖt ®é th−êng, ®é dÉn ®iÖn cña çc tinh thÓ h÷u c¬ lμ trung gian gi÷a
mét sè kim lo¹i vμ chÊt b¸n dÉn. H¹ nhiÖt ®é tíi nhiÖt ®é ®ãng b¨ng ( - 400C), ®é
dÉn ®iÖn cña chóng t¨ng lªn, nh−ng nÕu tiÕp tôc h¹ nhiÖt ®é, chóng sÏ cã tÝnh b¸n
dÉn.
181. Cã thÓ chÕ nam ch©m tõ chÊt h÷u c¬ kh«ng ?
Çc nhμ vËt lý Ph¸p ®· chÕ t¹o ®−îc nam ch©m tõ nh÷ng hîp chÊt h÷u c¬.
Nh÷ng tinh thÓ, chøa nh÷ng nhãm nitrooxyl bÒn v÷ng (ch¼ng h¹n tªtramªtyl
- Piperi®inol - «xyl) cã tÝnh chÊt s¾t tõ. Nam ch©m ph©n tö ë ®©y lμ nh÷ng gèc tù
do. MÆc dï nam ch©m h÷u c¬ ch−a t×m thÊy øng dông trong thùc tÕ, nh−ng nã v« cïng
thuËn tiÖn ®èi víi nh÷ng thÝ nghiÖm thuÇn thuý khoa häc.
182. Dïng mμng máng p«lyamit ®Ó çch ®iÖn cã −u ®iÓm g× ?
§Çu tÇu ®iÖn cao tèc ch¹y trong thμnh phè cña C«ng ty Deutsche
Bundesbahn (§øc) dïng lo¹i ®éng c¬ ®−îc çch ®iÖn b»ng mμng máng Kapton
(mét lo¹i Poliamit ) cña C«ng ty Dupont. Nhê çch ®iÖn b»ng lo¹i vËt liÖu nμy, søc
kÐo cña ®éng c¬ ®· t¨ng thªm 20% mμ kh«ng cÇn t¨ng kÝch th−íc cña nã. V×
M
Kapton cã tÝnh çch ®iÖn tèt vμ rÊt bÒn dai nªn cã thÓ gi¶m 50% chiÒu dμy cña líp
O
çch ®iÖn bäc d©y dÉn cña r«to vμ stato nªn kh«ng cÇn t¨ng kÝch th−íc cña ®éng
.C
c¬.
Líp çch ®iÖn cña d©y dÉn gåm 2 líp: mét líp Kapton dμy 25 micron vμ mét
C
líp Tªflon ®Ó gi÷ nhiÖt dμy 12,5 micron.
O
183. Má than d−íi ®¸y biÓn n»m ë ®©u ?

AH
GÇn bê biÓn phÝa T©y cña Ch©u phi, d−íi ®¸y biÓn ë ®é s©u 4000m, ng−êi ta
®· ph¸t hiÖn ra mét má than rÊt lín.
O
Theo ý kiÕn çc nhμ b¸c häc, má than nμy ®· chøng minh gi¶ thuyÕt cho
H
r»ng x−a kia Ch©u Phi vμ nam Mü lμ mét d¶i ®Êt liÒn. Sau nμy, trong thêi kú h×nh
C
thμnh §¹i T©y D−¬ng, lôc ®Þa chung nμy bÞ ph¸ huû, t¸ch ra thμnh 2 phÇn (Ch©u
O
Phi vμ Nam Mü). PhÇn gi÷a bÞ vïi s©u d−íi biÓn. Nh÷ng rõng c©y rËm r¹p qua hμng
H
triÖu n¨m ®· biÕn thμnh má than nμy.

184. Dông cô g× lμm s¹ch ®−îc n−íc ?
§ã lμ mét dông cô ®iÖn tö ®−îc s¶n xuÊt ë Mü, kÝch th−íc nh− chiÕc bót ch×,
trong 10 - 20 gi©y, cã thÓ biÕn n−íc ao, hå thμnh n−íc uèng ®−îc. “Bót ch×” khi
®−îc nèi víi pin lμm xuÊt hiÖn nh÷ng bät nhá trong n−íc, trong ®ã b·o hoμ nh÷ng
ion cã kh¶ n¨ng s¸t khuÈn vμ çc vi trïng g©y bÖnh th−¬ng hμn, t¶, kiÕt lþ vμ çc
lo¹i vi trïng g©y bÖnh kh¸c.
185. Dïng s¬n ®Ó s−ëi Êm nh− thÕ nμo ?
ë nh÷ng xø l¹nh, mçi buång th−êng ph¶i bè trÝ mét lß s−ëi ®iÖn hoÆc h¬i,
b»ng kim lo¹i. Do vËy, l−îng kim lo¹i dïng trong mçi c¨n nhμ qu¸ lín. LiÖu cã
çch gi¶i quyÕt kh¸c kh«ng ? Çc kü s− Anh ®· ®−a ra mét gi¶i ph¸p thó vÞ. Hä s¬n
t−êng b»ng mét lo¹i s¬n dÉn ®iÖn. B©y giê chØ cÇn ®Êu 2 thanh gãp b»ng ®ång cña
mét nguån ®iÖn thÕ 12V vμo t−êng, Khi ®ã, líp s¬n võa lμ mét nguån ph¸t nhiÖt ®Ó
s−ëi phßng võa lμ mét chiÕc ¾c quy. Líp s¬n bÒn ®−îc 40 n¨m lμm viÖc liªn tôc.
186. T¹o líp phñ ®å gç b»ng chÊt dÎo nh− thÕ nμo ?
Ng−êi ta phun hoÆc quÐt lªn mÆt ®å gç mét lo¹i nhùa m«n«me urªtan bÐo,
sau khi trïng hîp trong kh«ng khÝ, t¹o thμnh mét líp phñ ®μn håi (®é d·n dμi
400%), cã thÓ chÞu ®−îc hoμn toμn t¸c dông cña khÝ quyÓn, çc chÊt ho¸ häc vμ
¸nh s¸ng.
Gç cã thÓ bÞ uèn nøt mμ mμng phim vÉn kh«ng bÞ r¸ch. H¬n n÷a, ¸nh s¸ng
M
kh«ng lμm vμng mμng phim do tÝnh chÊt bÐo cña nhùa; kh¸c víi çc vÐc-ni th«ng
O
th−êng, chÊt nμy kh«ng hÒ bÞ nøt r¹n hoÆc bong thμnh vÈy.
.C
187. Vitamin vμ thuèc ®−îc chiÕt xuÊt tõ gç lo¹i c©y g× ?
Çc nhμ nghiªn cøu cña Nga ®· hoμn thμnh nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Æc biÖt ®Ó
C
chiÕt xuÊt tõ gç nhiÒu ho¸ chÊt dïng ®Ó ch÷a bÖnh.
O
Tõ gç c©y l¹c diÖp tïng (mÐleze) chøa nhiÒu chÊt thuéc nhãm vitamin P, ®· lÊy
AH
®−îc ë d¹ng tinh khiÕt chÊt ®ihi®r«quÐcxªtin cã t¸c dông cñng cè thμnh m¹ch vi
huyÕt qu¶n vμ gióp cho ho¹t ®éng cña gan ®−îc dÔ dμng, kh«ng ®éc ®èi víi c¬ thÓ;
O
ngoμi ra cã thÓ lμm phô gia b¶o qu¶n thùc phÈm.

H
Ng−êi ta còng rót ®−îc tõ gç c©y th«ng chÊt pin«sinvin vμ este- m«n«ªtilic
C
cña pin«sinvin, lμ 2 chÊt cã ®Æc tÝnh chèng nÊm. Tõ l¸ kim cña c©y tïng b¸ch còng
O
®· chiÕt xuÊt ®−îc mét chÊt sinh häc gióp cho viÖc t¨ng phÈm chÊt sinh häc gióp vμ
H
gi÷ çc h−¬ng th¬m.

188. ChÕ phÈm nμo dïng ®Ó röa çc b×nh ®ùng thuèc trõ s©u ?
Nh÷ng thiÕt bÞ dïng ®Ó chøa vμ phun thuèc trõ s©u bÖnh th−êng khã röa
s¹ch, v× trong qu¸ tr×nh sö dông cã trén thªm ®Êt, bôi, tro, dÇu mì, dung m«i.. Míi
®©y, xÝ nghiÖp liªn hiÖp ho¸ chÊt Xªbªkin (Nga) s¶n xuÊt ra mét chÕ phÈm ë d¹ng
dung dÞch cã kh¶ n¨ng ph©n huû ®ång thêi çc t¹p chÊt vμ çc thuèc trõ s©u cßn sãt
l¹i thμnh nh÷ng chÊt míi Ýt ®éc ChÕ phÈm ®−îc ®Æt tªn lμ “complex” gåm cã natri
pecborat, s«®a, muèi cña çc axit bÐo tæng hîp, triªtan«lamin, mªtanol vμ n−íc. ë
850C vμ trong thêi gian 4 giê, nã cã thÓ ph©n huû tíi 98% mªtimeckapt«ph«t vμ
80% thuèc 666.
189. Ho¸ chÊt nμo dïng ®Ó diÖt mÇm c©y ?
ë nh÷ng c©y ¨n qu¶, nÕu cã nhiÒu mÇm vμ chåi non hoÆc cã çc bôi cá rËm
mäc quanh sÏ Ýt qu¶, nh÷ng mÇm non vμ cá sÏ hót mÊt nhiÒu chÊt dinh d−ìng cña
c©y. §Ó kh¾c phôc, tr−íc ®©y, ng−êi ta vÉn dïng ph−¬ng ph¸p chÆt mÇm vμ nhæ cá.
HiÖn nay, ë Anh, ng−êi ta ®· nghiªn cøu mét çch gi¶i quyÕt míi vμ ®−îc c«ng
nhËn lμ tèt h¬n dïng xÎng, cuèc, dao kÐo nh− ®· lμm tr−íc ®©y: ®ã lμ dïng ho¸
chÊt ®iÒu chÕ trªn c¬ së  - naptil cña axit axetic vμ çc r−îu thuéc nhãm alifatic.
Thuèc nμy ®−îc phun vμo th¸ng 5 khi mÇm vμ chåi non cao kho¶ng 10 - 15 cm, sau
M
®ã vμo gi÷a mïa hÌ l¹i phun mét lÇn n÷a vμ nh− thÕ lμ cã thÓ diÖt ®−îc hÕt chåi non
O
vμ cá rËm.
.C
190. Pho m¸t vμ s«cola g©y nªn bÖnh ®au ®Çu ?
C
Çc b¸c sÜ Anh ®· nghiªn cøu vμ gi¶ thuyÕt r»ng mét trong nh÷ng nguyªn
O
nh©n g©y bÖnh ®au ®Çu ghª gím cã thÓ lμ nh÷ng hîp chÊt ho¸ häc cã trong phomat
vμ s«c«la nh− çc chÊt tiramin vμ phªninlªtilamin. Tiramin cã thÓ bÞ ph©n huû
AH
thμnh nora®rªnalin, chÊt nμy cã t¸c dông ®iÒu hoμ ho¹t ®éng cña n·o. Trong c¬ thÓ
O
cña nh÷ng ng−êi khoÎ m¹nh, nh÷ng hîp chÊt nμy bÞ ph©n huû nhanh chãng, cßn
H
nh÷ng ng−êi yÕu ®au kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n huû, nªn g©y ra ®au ®Çu ghª gím.
C
191. Dïng keo d¸n nμo thay cho hμn ?

O
NÕu mét ®−êng èng dÉn khi ®Æt d−íi n−íc bÞ thñng, ng−êi ta th−êng dïng
H
ph−¬ng ph¸p hμn ®iÖn ®Æc biÖt ë d−íi n−íc, nh−ng mèi hμn nμy th−êng kh«ng
ch¾c, kh«ng chÞu ®−îc ¸p suÊt cao, nªn th−êng lμ ng−êi ta kho¸ çc ®−êng èng l¹i
vμ mang ®o¹n èng háng lªn mÆt ®Êt ®Ó hμn. Lμm nh− vËy kh¸ l©u, l¹i tèn kÐm, ®«i
khi cßn ®¾t h¬n lμ thay mét ®−êng èng míi.
ViÖn nghiªn cøu çc hîp chÊt cao ph©n tö thuéc ViÖn Hμn l©m khoa häc ë
Nga, ®· ®iÒu chÕ ra mét lo¹i keo d¸n p«liurªtau cã thÓ hμn d−íi n−íc. Thμnh phÇn
keo d¸n nμy cßn cã chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt, kh«ng cho n−íc lμm −ít chç èng bÞ
thñng. Lo¹i keo nμy ho¸ r¾n nhanh d−íi n−íc vμ t¹o ra mét mèi hμn rÊt bÒn, nªn
c«ng viÖc söa ch÷a nh÷ng ®−êng èng ®Æt d−íi n−íc kh«ng ®−îc cßn lμ vÊn ®Ò phøc
t¹p. ChØ cÇn ®Æt mét “miÕng v¸” cã tr¸ng líp keo poliurªtan lªn chç èng bÞ thñng
vμ sau Ýt phót, ®−êng èng l¹i ho¹t ®éng b×nh th−êng.
192. Sö dông l¹i lèp xe cò nh− thÕ nμo ?
Ng−êi ta võa nghiªn cøu ra mét ph−¬ng ph¸p sö dông l¹i lèp xe cò võa gi¶i
phãng ®−îc chç ®Ó, võa lμm s¹ch n−íc th¶i.
Nh÷ng lèp xe cò ®−îc nghiÒn thμnh bét mÞn vμ ®−îc dïng lμm chÊt hÊp phô
®Ó xö lý n−íc th¶i. Khi n−íc th¶i ®i qua th× nh÷ng kim lo¹i nÆng nh− ch×, c«ban
bÞ gi÷ l¹i hoμn toμn. ChÊt hÊp phô chÝnh lμ than ®en trong bét lèp «-t« (tû lÖ cña nã
chiÕm kho¶ng 1/3 trong lèp). §Ó t¹o nªn m«i tr−êng kiÒm, ng−êi ta cho thªm v«i
vμo. Ngoμi ra, bét lèp xe cò cßn cã thÓ pha víi nhùa ®−êng lμm vËt liÖu r¶i ®−êng
M
rÊt tèt.
O
193. P«lime nμo cã tÝnh chÊt kim lo¹i ?
.C
ViÖn nghiªn cøu “Penxibau” (Mü) võa ®iÒu chÕ ra mét lo¹i cao ph©n tö
nitrua l−u huúnh (SN)x, ë d¹ng mμng máng lÊy tªn lμ “Politiazin”. ChÊt nμy cã
C
nhiÒu tÝnh chÊt gièng kim lo¹i: çc tinh thÓ cña (SN)x dÔ bÞ chuyÓn dÞch nªn cã thÓ
O
Ðp thμnh nh÷ng tÊm máng. §é dÉn ®iÖn cña lo¹i polime míi nμy gÇn b»ng ®é dÉn
AH
®iÖn cña thuû ng©n. V× çc m¹ch cao ph©n tö cña lo¹i vËt liÖu míi nμy ®−îc s¾p
xÕp song song víi nhau nªn kh¶ n¨ng dÉn ®iÖn cña chóng theo chiÒu däc tèt h¬n
O
theo chiÒu ngang.

H
194. Cã ph¶i « t« cμng nhiÒu chÊt dÎo th× cμng cÇn Ýt x¨ng ?
C
HiÖn nay, trung b×nh mét chiÕc « t« con cña Mü ®· dïng tíi 80 kg chÊt dÎo.
O
Theo dù kiÕn th× çc chi tiÕt b»ng chÊt dÎo trong mét chiÕc «t« con cã thÓ t¨ng lªn
H
gÊp ®«i vμ n¨m 1985 sÏ t¨ng lªn gÊp 3 lÇn. Kh«ng ph¶i chØ nh»m môc ®Ých thÈm
mü vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nguyªn liÖu mμ cμng nhiÒu chi tiÕt, phô tïng b»ng chÊt
dÎo, «t« cμng nhÑ ®i, vμ ch¾c ch¾n lμ tiªu hao nhiªn liÖu cμng thÊp h¬n.
195. B¨ng dÝnh b»ng chÊt g× cã thÓ dïng ®Ó hμn tμu ?
Míi ®©y, ng−êi ta ®iÒu chÕ ra mét thø ho¸ chÊt dïng ®Ó hμn nh÷ng tμu ®¸nh
ç bÞ thñng. Çc nhμ ho¸ häc cña ViÖn nghiªn cøu cao ph©n tö thuéc ViÖn hμn l©m
khoa häc Ukrain ®· ®iÒu chÕ ra mét lo¹i b¨ng dÝnh b»ng chÊt dÎo thuû tinh. Trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, nÕu tμu bÞ háng mét chç nμo ®ã th× ng−êi ta kh«ng cÇn ph¶i
hμn mμ chØ ®¾p lªn chç thñng mét tÊm b¨ng dÝnh b»ng acrilat cã ®é bÒn v÷ng cao.
TÊm b¨ng dÝnh nμy cã thÓ kh« cøng trong kh«ng khÝ Èm hoÆc ngay trong n−íc ë
nhiÖt ®é tõ 0 - 350C. ChÊt kÕt dÝnh lμ mét s¶n phÈm phøc t¹p gåm çc este cña axit
mªtacrilic, ®imªtil anilin vμ peroxit benz«in. Tμu ®−îc hμn b»ng ph−¬ng ph¸p trªn
cã thÓ ch¹y an toμn trªn biÓn 3 n¨m liÒn.
196. Dïng p«liurªtan lãt b×nh chøa cã −u ®iÓm g× ?
C«ng ty Shell cña Anh ®· giíi thiÖu mét ph−¬ng ph¸p míi chèng ¨n mßn
cho çc thïng chøa khÝ ho¸ láng b»ng çch phun lªn bÒ mÆt bªn trong cña thïng
chøa bät p«liurªtan. Bät p«liurªtan cßn lμ chÊt çch nhiÖt vμ bao phñ tèt. Nã cã thÓ
phñ c¶ nh÷ng thïng chë amoniac ë nhiÖt ®é - 500C . Dïng chÊt bao phñ míi nμy
cho phÐp gi¶m thêi gian chÕ t¹o thïng vμ gi¶m gi¸ thμnh ®i 10%.
M
197. S¶n xuÊt giÊy tõ p«liªtilen nh− thÕ nμo ?
O
ë ý, ng−êi ta ®· nghiªn cøu mét c«ng nghÖ s¶n xuÊt çc vËt liÖu tæng hîp
.C
dïng lμm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt giÊy vμ çct«ng. VËt liÖu míi nμy gåm çc sîi
p«liªtilen máng (2-4 micron), cã bÒ mÆt riªng lín (30 - 50m2/g) ®−îc ®an víi nhau.
C
“Xenluloz¬ tæng hîp” dÔ bÞ ph©n t¸n trong n−íc, cã thÓ trén theo bÊt kú tû lÖ nμo
O
víi xenlul«z¬ th−êng. Ng−êi ta vÉn cã thÓ dïng çc thiÕt bÞ s¶n xuÊt giÊy b×nh
AH
th−êng ®Ó s¶n xuÊt lo¹i giÊy míi nμy.

198. Dïng chÊt dÎo lμm vËt liÖu chÕ t¹o mμng läc cã nh÷ng −u ®iÓm g× ?
O
Ng−êi ta míi t×m thªm mét c«ng dông cña chÊt dÎo xèp dïng lμm vËt liÖu
H
chÕ t¹o çc bé phËn läc cho çc ®éng c¬ pitt«ng cña m¸y bay. ChÊt dÎo xèp cã kh¶
C
n¨ng gi÷ l¹i nh÷ng h¹t bôi rÊt nhá th−êng lμm bÈn chÕ hoμ khÝ, khã bÞ r¸ch, kh«ng
O
mÊt tÝnh bÒn c¬ häc. Nh÷ng phô kiÖn läc lμm b»ng chÊt dÎo xèp rÎ h¬n 8 lÇn çc
H
lo¹i vËt liÖu kh¸c th−êng dïng tr−íc ®©y.

199. S¶n xuÊt chÊt dÎo tõ ng« dùa trªn nguyªn lÝ nμo ?
Tõ ng«, ng−êi ta ®iÒu chÕ ra gluc«z¬ vμ tõ gluc«z¬ s¶n xuÊt ra chÊt dÎo. §ã
lμ nguyªn lý chung nhÊt do çc nhμ b¸c häc NhËt ®Ó x−íng (v× ë NhËt kh«ng cã
dÇu má nh−ng l¹i cã ng«). Lo¹i cao ph©n tö míi s¶n xuÊt tõ ng« ®−îc gäi lμ
“Polulen”. Polulen hoμ tan trong n−íc nh−ng còng cã thÓ kh«ng tan nÕu ®em xö lý
thªm. Ng−êi ta dù kiÕn r»ng lo¹i polime míi nμy cã thÓ dïng ®Ó s¶n xuÊt sîi vμ
keo. ¦u ®iÓm cña nã lμ kh«ng sinh ra chÊt ®éc khi ®èt, nªn kh«ng cÇn cã b·i r¸c;
d−íi t¸c dông cña vi sinh vËt, nã bÞ ph©n huû.
200.ChÊt chèng mê cho kÝnh « t« lμ chÊt g× ?
§Ó cho kÝnh « t« kh«ng bÞ mê, ng−êi ta th−êng phñ b»ng mét líp mμng
máng lo¹i p«lime trong suèt cã kh¶ n¨ng thÊm n−íc nh− chÊt poli«xiªtil mªtacrilat.
Nh−ng rÊt tiÕc lμ çc mμng acrilat th−êng b·o hoμ n−íc vμ khi dïng sÏ mÊt kh¶
n¨ng chèng n−íc. Çc lo¹i cop«lime cña çc silic h÷u c¬ vμ oxialkilen l¹i cã t¸c
dông kh¸c, lμm gi¶m søc c¨ng bÒ mÆt cña n−íc vμ ph¸ huû çc h¹t n−íc t¹o thμnh.
Nh−ng nh÷ng chÊt nμy l¹i tan trong n−íc, nªn kh«ng bÒn v÷ng b»ng çc mμng
acrilat. Míi ®©y, çc nhμ b¸c häc Mü ®· thμnh c«ng trong viÖc “lai gièng” hai lo¹i
trªn vμ thu ®−îc mét lo¹i mμng cã kh¶ n¨ng chèng mê l©u dμi cho kÝnh. Thμnh
phÇn chñ yÕu cña chÊt míi nμy ch−a ®−îc c«ng bè, song ng−êi ta còng cho biÕt lμ
trong ®ã poli-«xiªtil mªtacrilat vÉn lμ chÊt chÝnh.
201. Lo¹i chÊt dÎo nμo dïng lμm bao gãi tr¸nh « nhiÔm m«i tr−êng ?
M
Nh÷ng chÊt dÎo dïng tr−íc ®©y lμm bao gãi th−êng khã xö lý sau khi sö
O
dông. ë Anh ®· nghiªn cøu ra mét lo¹i chÊt dÎo míi lμm bao gãi. Nh÷ng chÊt dÎo
.C
th−êng dïng nh− PVC, p«liªtilen, p«lipropilen, p«listirol ®−îc ®em pha trén víi
C
tinh bét theo tØ lÖ tõ 10 - 40%. Lo¹i chÊt dÎo nμy dÔ bÞ ph©n huû trong ®Êt vμ trong
O
n−íc biÓn, do ®ã ®· tr¸nh ®−îc « nhiÔm m«i tr−êng. HÖ thèng c«ng nghiÖp ®Çu tiªn
AH
s¶n xuÊt lo¹i chÊt dÎo míi nμy ®· ®−îc x©y dùng ë Anh víi c«ng suÊt 185 triÖu bao
gãi/n¨m.
O
202. Cã lo¹i ¾c quy míi nμo dïng cho «t« ®iÖn ?

H
Míi ®©y, ng−êi ta chÕ t¹o ra mét lo¹i ¨cquy míi dïng cho «t« ®iÖn. Nh÷ng
C
ng−êi chÕ t¹o ra lo¹i acquy nμy kh¼ng ®Þnh r»ng nã cã nhiÓu −u ®iÓm h¬n çc lo¹i
O
¾c quy cã tr−íc ®©y. Ng−êi ta ®· trang bÞ cho «t« kiÓu “Mustan 1975” lo¹i ¨cquy
H
míi nμy (träng l−îng 360 kg, dung l−îng 42 kwh, ®iÖn thÕ 150v) cïng víi mét
®éng c¬ ®iÖn. Trong ®iÒu kiÖn ch¹y trªn ®−êng phè, ¨cquy nμy cã thÓ cung cÊp
®iÖn ®Ó ch¹y 190 km mμ kh«ng cÇn n¹p l¹i.Trong kho¶ng 23 gi©y cã thÓ t¨ng tèc
®é lªn 120km/h vμ tèc ®é tèi ®a lμ 130 km/h.
Ng−êi ta dïng sunfua s¾t lμm ®iÖn cùc d−¬ng cña ¨cquy, cßn ®iÖn cùc ©m lμ
hîp kim liti-nh«m. Dung dÞch ®iÖn gi¶i lμ hçn hîp liti vμ kaliclorua.
203. §iÒu chÕ khÝ ®èt tõ chÊt th¶i n«ng nghiÖp nh− thÕ nμo ?
ë Anh, hμng n¨m l−îng chÊt th¶i n«ng nghiÖp cã thÓ lªn ®Õn 60 triÖu tÊn.
Nh÷ng chÊt th¶i nμy phÇn lín lμ chÊt h÷u c¬, lμ nguyªn liÖu quý ®Ó s¶n xuÊt khÝ
®èt. §Ó sö dông nh÷ng chÊt th¶i nμy, ng−êi ta ®· chÕ t¹o ra hai thïng t¹o khÝ vi
sinh vËt dung tÝch 227 vμ 1362 lÝt. M¸y t¹o khÝ nμy lμ mét thïng b»ng cao su, trong
m«i tr−êng çc chÊt th¶i d¹ng láng nh− ph©n chuång. Çc vi khuÈn ph¸t triÓn t¹o ra
khÝ mªtan. Dïng nh÷ng thiÕt bÞ t¹o khÝ kiÓu nμy cã thÓ cung cÊp khÝ cho vïng
ngo¹i « thμnh phè ë Anh lμm nhiªn liÖu ®Ó ®èt, s−ëi Êm cho çc gia ®×nh. Ng−êi ta
cßn ®ang nghiªn cøu nh÷ng thïng cã dung tÝch lín ®Ó dïng cho çc trang tr¹i.
204. Lo¹i s¬n nμo chèng b¨ng tuyÕt ?
ë PhÇn lan ng−êi ta nghiªn cøu ra mét lo¹i s¬n kÞ n−íc (thμnh phÇn gåm cã
nhùa ªp«xi vμ chÊt ®ãng r¾n) cã kh¶ n¨ng lμm b¨ng tuyÕt kh«ng b¸m vμo tÇu. S¬n
nμy t¹o ra trªn bÒ mÆt kim lo¹i mét líp mμng r¾n chÞu n−íc, ®ång thêi l¹i cã hÖ sè
ma s¸t thÊp. Ng−êi ta dïng lo¹i s¬n nμy ®Ó s¬n tμu ®¸nh ç trªn biÓn B¾c. Khi ®i
M
biÓn, tμu kh«ng bÞ b¨ng tuyÕt b¸m vμo, vμ do hÖ sè ma s¸t cña mμng thÊp, nªn tμu
O
ch¹y nhanh h¬n.
.C
205. Dïng tia laze ph¸t hiÖn ®é bÈn cña n−íc nh− thÕ nμo ?
§Ó kiÓm tra ®é bÈn cña n−íc, ng−êi ®· ta dïng tia laze. Khi chiÕu tia laze
C
xuèng n−íc th× ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu cña nã ®−îc thu l¹i qua mét m¸y ph©n tÝch
O
quang häc. m¸y nμy sÏ ghi l¹i c−êng ®é, ph−¬ng cña nh÷ng tia ph¶n chiÕu. C−êng
AH
®é ph¶n chiÕu kh¸c nhau tuú theo ®é bÈn cña n−íc. B»ng ph−¬ng ph¸p nμy, ng−êi
ta cã thÓ t×m ®−îc sè l−îng, tÝnh chÊt cña çc chÊt bÈn trong trong n−íc ë ®é s©u
O
tíi 8 mÐt.
H
206. Cã ph¶i näc kÕn lμ chÊt kh¸ng sinh ?

C
N¨m m−¬i n¨m vÒ tr−íc, cã mét loμi sinh vËt di c− tõ ph−¬ng Nam sang
O
n−íc Mü: kiÕn löa. Khi ®èt, kiÕn “tiªm” vμo vÕt th−¬ng mét chÊt ®éc, nh−ng kh«ng
H
nguy hiÓm chÕt ng−êi. Cho tíi gÇn ®©y, ng−êi ta vÉn ch−a x¸c ®Þnh ®−îc b¶n chÊt
cña näc kiÕn mÆc dï ®· cã gi¶ thuyÕt chÊt ®éc Êy ®ång thêi lμ mét chÊt kh¸ng
sinh. Nh÷ng nghiªn cøu míi nhÊt ®· kh¼ng ®Þnh ®iÒu nμy. Näc kiÕn lμm chÕt
nh÷ng lo¹i nÊm mèc vμ ®a sè vi khuÈn, trong sè ®ã cã çc vi khuÈn g©y bÖnh nh−
liªn cÇu khuÈn (streptocoque) vμ tô cÇu khuÈn (staphi-locoque).
207. C¾t l«ng cõu b»ng ph−¬ng ph¸p ho¸ häc nh− thÕ nμo ?
ViÖn nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp Ph¸p võa t×m ra ®−îc mét ph−¬ng
ph¸p rÊt ®éc ®¸o ®Ó thu ho¹ch l«ng cõu vμ l«ng thá lμm len. Ng−êi ta chØ viÖc cho
chóng uèng mét liÒu l−îng nhÊt ®Þnh chÊt xiclofotfamit, hoμn toμn kh«ng ®éc h¹i
®èi víi chóng. Cõu th× sau mét tuÇn sÏ rông l«ng, cßn thá th× chØ sau 12 phót ®· “tù
nguyÖn” rò bá bé l«ng dÇy vμ m−ît cña m×nh, trong khi nÕu c¾t l«ng b»ng ph−¬ng
ph¸p th−êng, mÊt Ýt ra lμ nöa giê. Cã ®iÒu ph¶i gi÷ nh÷ng con vËt nμy 3 tuÇn
trong chç Èm ®Ó chê chóng mäc l«ng.
208. Cã thÓ dïng mËt ong lμm chÊt chØ thÞ ®é « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng
?
ChÝnh lo¹i mËt ong b×nh th−êng l¹i lμ chÊt chØ thÞ tèt cho ta biÕt ®é « nhiÔm
m«i tr−êng. Nhμ khoa häc D-Liak t¹i tr−êng §¹i häc Cornell kÕt luËn nh− vËy. ¤ng
M
lÊy nh÷ng mÉu mËt ong ®Æt t¹i nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau: bªn c¹nh ®−êng «t«, nhμ
O
m¸y, má quÆng vμ so s¸nh víi mÉu mËt ong nguyªn chÊt. Trong nh÷ng mÉu thÝ
.C
nghiÖm ®· ph¸t hiÖn ra nh«m, bari, ®ång, niken, mangan, m«lip®en.. tæng sè tíi 47
nguyªn tè, nghÜa lμ gÇn mét nöa b¶ng tuÇn hoμn.
C
209. S¬n kh« cùc nhanh, kh« nh− thÕ nμo ?
O
ë Ph¸p, ng−êi ta ®· b¾t ®Çu sö dông mét lo¹i s¬n kh« trong chíp m¾t, d−íi
AH
t¸c cña tia tö ngo¹i. S¬n nμy gåm m«n«me vμ çc chÊt, khi bÞ tia tö ngo¹i chiÕu vμo
O
lËp tøc biÕn thμnh hîp chÊt cao ph©n tö. Lo¹i s¬n míi rÊt v¹n n¨ng vμ dïng ®−îc
H
®èi víi bÊt cø bÒ mÆt nh− thÕ nμo. Nã ®Æc biÖt thÝch hîp víi viÖc in ofset nhiÒu
C
mμu, v× hiÖn nay tèc ®é in cña m¸y chØ phô thuéc vμo tèc ®é kh« cña mùc.
O
210. Sîi tæng hîp nμo dïng lμm quÇn ¸o cho çc nhμ du hμnh vò trô ?
H
Bé quÇn ¸o cña nh÷ng nhμ du hμnh trªn con tμu vò trô “Liªn hîp 19” ®−îc
may b»ng mét lo¹i sîi tæng hîp gäi lμ “Lola”. Theo çc chuyªn gia, víi çc tÝnh
chÊt ®éc ®¸o cña nã, lo¹i sîi nμy cã thÓ dïng trong çc ngμnh luyÖn kim vμ tÊt c¶
nh÷ng n¬i cÇn çc mÆt hμng dÖt chÞu ho¸ chÊt vμ nhiÖt ®é lªn tíi trªn 10000C. V¶i
dÖt tõ “Lola” tr«ng tùa nh− len vμ hoμn toμn çch ®iÖn. Kh«ng nh÷ng Nga mμ çc
xÝ nghiÖp n−íc ngoμi rÊt chó ý ®Õn lo¹i sîi nμy.
211. Cao su nμo ®−îc dïng trong m¸y thay tim ?
Çc nhμ nghiªn cøu thuéc c«ng ty Goodycar Tire Rubber Co sau10 n¨m phèi
hîp nghiªn cøu cïng víi çc thÇy thuèc ®· t×m ra mét lo¹i cao su p«li«lªfin míi,
rÊt thÝch hîp ®Ó s¶n xuÊt çc m¸y y cô, thay thÕ cho ho¹t ®éng cña c¬ tim. VÊn ®Ò
®«ng m¸u ®· ®−îc gi¶i quyÕt b»ng çch ph¸t triÓn mét lo¹i nhung p«lyeste míi cã
phñ p«lyurªtan dÉn ®iÖn. Nh÷ng tr¸i tim nh©n t¹o nμy ®−îc thÝ nghiÖm thö víi
nguån n¨ng l−îng ngoμi vμ ®· lμm viÖc thμnh c«ng trong suèt 94 ngμy.
212. X¸c ®Þnh hμm l−îng vμng b»ng m¸y gia tèc nh− thÕ nμo ?
Vμng cã kh¾p n¬i trong thiªn nhiªn. Trung b×nh cø 1000 tÊn ®Êt chøa kho¶ng
5g vμng. Th«ng th−êng, cÇn xö lý hμng chôc ngh×n mÉu çc lo¹i ®Êt míi x¸c ®Þnh
®−îc vμng n»m trong líp ®Êt nμo. Mét nhãm çc nhμ nghiªn cøu thuéc ViÖn çc
vÊn ®Ò vËt lý Masc¬va ®· ph¸t hiÖn çch sö dông m¸y Bªtatron ®Ó ph©n tÝch çc
mÉu ®Êt nμy. Çc ®iÖn tö ®· ®−îc gia tèc ho¹t ho¸ çc nguyªn tö vμng, ph¸t ra tia X
vμ chØ cÇn ®o l−êng bøc x¹ nμy trong kh«ng ®Çy 1 phót cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc hμm
M
l−îng vμng trong mÉu ®Êt. M¸y x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng l−îng vμng v« cïng nhá bÐ,
O
cã nång ®é 1: 1300.000.
.C
213. KÝnh hiÓn vi ®iÖn tö tham gia s¶n xuÊt ph©n bãn nh− thÕ nμo ?
§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c nghiªn cøu vμ s¶n xuÊt, ViÖn ho¸ v« c¬ ë
C
Ustinad Zabun (TiÖp kh¾c) ®· kÕt hîp kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö PSEM - 500 víi çc thiÕt
O
bÞ tÝnh to¸n, vμ ¸p dông t¹i çc nhμ m¸y. ThiÕt bÞ tæ hîp nμy ®· nghiªn cøu tÝnh
AH
chÊt c¬ lý cña ph©n bãn t×m ra mèi liªn hÖ trùc tiÕp gi÷a tÝnh chÊt vËt lý cña s¶n
phÈm, cÊu t¹o tÕ vi cña chóng vμ chÕ ®é kü thuËt, ®Ó tõ ®ã ®iÒu chØnh trë l¹i qu¸
O
tr×nh s¶n xuÊt. Nhê ë ®é tù ®éng ho¸ cao, thiÕt bÞ míi lμm viÖc cã n¨ng suÊt cao
H
h¬n çch ph©n tÝch vμ ®iÒu chØnh s¶n xuÊt cò nhiÒu lÇn.
C
214. Tr¹m «z«n lín nhÊt thÕ giíi ë ®©u ?

O
ë Masc¬va (Nga) ®· x©y dùng xong mét tr¹m ph¸t sinh «z«n lín nhÊt thÕ
H
giíi, cã kh¶ n¨ng mçi ngμy xö lý 200.000m3 n−íc uèng. Do sè d©n t¨ng lªn vμ
thμnh phè ®−îc më réng kh«ng ngõng, nhu cÇu vÒ n−íc ngμy cμng lín, buéc ph¶i
hiÖn ®¹i hãa vμ më réng çc c¬ së cung cÊp n−íc. Riªng ®Ó xö lý n−íc phÝa t©y
thμnh phè, tr¹m ®· ph¶i cung cÊp 200 kg «z«n trong 1 giê.
215. Protein chÕ tõ phÕ liÖu xenlul«z¬ nh− thÕ nμo ?
Tr−êng §¹i häc tæng hîp Luisana (Mü) ®· nghiªn cøu thμnh c«ng mét
ph−¬ng ph¸p míi chÕ t¹o protein ®¬n bμo vμ ®ang ®−a ra c«ng nghiÖp. Lo¹i
protein nμy ®Çu tiªn ®−îc dïng lμm thøc ¨n cho gia sóc vμ tiÕn tíi lμm thùc phÈm
cho con ng−êi.
Nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt ra nã lμ phÕ liÖu xenlul«z¬ cμnh c©y, giÊy vôn, v¶i
vôn cò vμ çc lo¹i “r¸c” kh¸c. Sau khi xö lý t¹p chÊt ng−êi ta dïng mét lo¹i vi
khuÈn ph¸t triÓn hÕt søc nhanh chãng, t¹o ra mét chÊt bét chøa 50% protein. N¨m
1978, s¶n phÈm míi nμy ®· phæ biÕn trªn thÞ tr−êng.
216. N−íc nμo cã chiÕc tμu vμ lμ nhμ mμy s¶n xuÊt axit H2SO4 ?
T¹i thμnh phè Sªxin (Ba Lan), ng−êi ta ®· ®ãng mét lo¹i tμu ®éc ®¸o: tμu nhμ
m¸y. Hμng ho¸ ®−a xuèng tμu lμ l−u hïynh láng, mét nguyªn liÖu næi tiÕng vμ rÊt
phong phó cña Ba Lan. Trªn ®−êng ®i, nguyªn liÖu nμy ®−îc chÕ biÕn vμ khi tμu
cËp bÕn (th−êng lμ t¹i n−íc ngoμi, hμng ho¸ bèc rì lªn ®· lμ.. axit sunfuric. ThËt
tiÖn lîi: nh÷ng khÝ th¶i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tho¸t ra ngoμi biÓn kh¬i, nªn kh«ng
M
g©y « nhiÔm m«i tr−êng nh− trªn ®Êt liÒn. NhiÖt d− tõ çc ph¶n øng ®−îc dïng ®Ó
O
cÊt n−íc biÓn thμnh n−íc ngät dïng cho çc thuû thñ kiªm c«ng nh©n s¶n xuÊt ho¸
.C
chÊt trªn tμu, ®Ó pha vμo axit vμ dïng cho tuyªcbin h¬i n−íc cña tμu.
217. Ph−¬ng ph¸p nμo s¶n xuÊt oxi rÎ nhÊt ?
C
Çc nhμ khoa häc ë mét tr−êng §¹i häc cña §øc ®· chÕ t¹o mét lo¹i thiÕt bÞ
O
míi s¶n xuÊt oxi nhê r©y ph©n tö, ®Ó gi÷ l¹i khÝ nμy tõ kh«ng khÝ. KÕt qu¶ thu ®−îc
AH
hçn hîp khÝ chøa 80% oxi. Cho ®Õn nay, ph−¬ng ph¸p nμy lμ ph−¬ng ph¸p ®¬n
gi¶n nhÊt vμ cho khÝ oxi rÎ nhÊt trong c«ng nghiÖp.
O
218. N©ng cao chÊt l−îng cña gang b»ng çch nμo ?
H
Thªm nguyªn tè ®Êt hiÕm ytri vμo gang x¸m nãng ch¶y lμm t¨ng râ rÖt tÝnh
C
chÊt cña gang: ®é bÒn, ®é dÎo, tÝnh chÞu nhiÖt. Thay ®æi tû lÖ ytri cã thÓ ®iÒu chØnh
O
®−îc tÝnh chÊt cña gang trong mét giíi h¹n réng. Kh«ng nh÷ng lμm gang thªm bÒn,
H
nguyªn tè nμy cßn cã t¸c dông khö çc t¹p chÊt cã trong gang. Lo¹i gang nμy ®· sö
dông trong ngμnh chÕ t¹o m¸y vμ n©ng cao ®−îc chÊt l−îng vμ tuæi thä nhiÒu thiÕt
bÞ.
219. Lß so thñy tinh cã −u ®iÓm g× ?
Çc nhμ khoa häc Nga ®· chÕ t¹o ®−îc mét lo¹i lß so b»ng thuû tinh cã ®é
bÒn lín vμ ®é ®μn håi cao. Nã cã tÝnh −u viÖt h¬n lß so b»ng thÐp ë chç kh«ng bÞ ¨n
mßn trong m«i tr−êng x©m thùc, chÞu nhiÖt vμ kh«ng cã biÕn d¹ng d−. Kü thuËt ®Æc
biÖt cho phÐp kh¾c phôc ®−îc tÝnh rßn cña thñy tinh. Nh÷ng chiÕc lß so míi nμy ®·
b¾t ®Çu thay thÕ thÐp trong ampe kÕ, v«n kÕ, c©n chÝnh x¸c, dông cô ®o ®Þa chÊn vμ
®ång hå, ®Æc biÖt nh÷ng chiÕc lß so b»ng kim lo¹i quý vμ ®¾t tiÒn trong çc dông
cô vËt lý chÝnh x¸c.
220. Sù ¨n mßn cã lîi khi nμo ?
Çc chuyªn gia Mü ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhiÔm bÈn thiªn nhiªn nhê hiÖn
t−îng ¨n mßn. Çc lo¹i r¸c d−íi d¹ng bao g× b»ng kim lo¹i, chÊt dÎo, giÊy, gç
ph¶i vøt vμo nh÷ng thïng r¸c võa ®−îc s¶n xuÊt hμng lo¹t, cã hai líp vá b»ng 2 thø
kim lo¹i kh¸c nhau (nh− s¾t vμ nh«m ch¼ng h¹n), ë gi÷a, cã mét líp muèi, dÔ hót
Èm. §ãng hép l¹i, çc thïng r¸c trë thμnh nh÷ng chiÕc “pin”, vμ qu¸ tr×nh ¨n mßn
®iÖn ho¸ b¾t ®Çu xÈy ra. Qua vμi tuÇn, nh÷ng thïng r¸c nμy biÕn thμnh mét ®èng
bôi x¸m nhá.
M
221. ë ®iÒu kiÖn nμo n−íc ®· cã tinh kim lo¹i ?
O
Ngμy nay, ng−êi ta ®· ®iÒu chÕ ®−îc hμng chôc lo¹i tinh thÓ n−íc kh¸c nhau
.C
nhê ¸p suÊt, nh−ng míi ®©y l¹i ph¸t hiÖn thªm mét lo¹i n−íc n÷a. ë nhiÖt ®é -800
C
vμ d−íi ¸p suÊt hμng triÖu at-m«t-phe, n−íc ®¸, kÑp gi÷a 2 tÊm kim c−¬ng, sÏ cã
O
nh÷ng tÝnh chÊt cña kim lo¹i: tõ chÊt ®iÖn m«i ®iÓn h×nh thμnh chÊt dÉn ®iÖn. TÝnh
AH
chÊt nμy cña n−íc thÓ hiÖn c¶ trong kho¶ng kh«ng gian vò trô.
222. Kim c−¬ng tæng hîp ®−îc ®iÒu chÕ nh− thÕ nμo ?
O
Çc nhμ ho¸ häc Nga lÇn ®Çu tiªn ®· thu ®−îc kim c−¬ng tæng hîp d−íi ¸p
H
suÊt th−êng. So víi nh÷ng thiÕt bÞ nÆng nÒ vμ c«ng suÊt lín tr−íc ®©y th× thiÕt bÞ
C
míi nμy rÊt ®¬n gi¶n. Nã chØ b»ng thuû tinh, v× kh«ng cÇn ®Õn çc vËt liÖu chÞu ¸p.
O
ViÖc chÕ t¹o kim c−¬ng ®ßi hái ph¶i cùc kú chÝnh x¸c. ChØ mét sai sãt rÊt nhá so
H
víi ®iÒu kiÖn lμm viÖc tèi −u còng lμm cho kim c−¬ng bÞ phñ mét líp graphit. Kim
c−¬ng ®iÒu chÕ trªn thiÕt bÞ míi kh«ng kh¸c l¾m so víi kim c−¬ng thiªn nhiªn.
223. Hîp kim nh«m ®Æc biÖt cã −u ®iÓm g× ?
Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu, çc nhμ khoa häc Anh ®· nghiªn cøu ra mét lo¹i
hîp kim nh«m, ®Æt tªn lμ Surpral. VËt liÖu nμy cã nhiÒu tÝnh chÊt quý b¸u: dÉn
nhiÖt vμ dÉn ®iÖn rÊt tèt, ®é bÒn cao, s¸ng bãng, ®ång thêi l¹i cã tÝnh dÎo phi
th−êng. Mét mÈu Supral ®un nãng nhÑ cã thÓ kÐo dμi ra 10 lÇn. Tõ hîp kim nμy cã
thÓ chÕ t¹o çc ®å vËt cã h×nh d¹ng rÊt cÇu kú, nªn ®−îc dïng lμm khu«n ®óc chÊt
dÎo. Ng−êi ta cho r»ng cμng ngμy vËt liÖu míi nμy cμng cã nhiÒu øng dông kü
thuËt.
224. S¶n xuÊt glucoz¬ kh«ng cÇn axit nh− thÕ nμo ?
Çc chuyªn gia §øc ®Ò nghÞ mét ph−¬ng ph¸p hoμn toμn míi ®Ó s¶n xuÊt
glucoz¬ kh«ng dïng axit mμ dïng men ®Ó ph©n huû tinh bét. HiÖu suÊt so víi
ph−¬ng ph¸p cò t¨ng gÊp ®«i. Nh−ng ng−êi ta cho r»ng −u ®iÓm chÝnh cña ph−¬ng
ph¸p lμ ë chç: gluc«z¬ thu ®−îc cã chÊt l−îng siªu tinh khiÕt
225. Cã çch nμo x¸c ®Þnh nhanh nit¬ trong ®Êt ?
Mét ph−¬ng ph¸p míi, nhanh chãng vμ chÝnh x¸c ®Ó ®Þnh l−îng nit¬ trong
®Êt ra ®êi ë Mü, rót ng¾n thêi gian ph©n tÝch ®−îc 20 lÇn. ChØ viÖc trén ®Êt víi mét
lo¹i s¬n ®Æc biÖt, cã tÝnh chÊt hÊp thô çc chÊt ®¹m trong ®Êt, vμ t¨ng c−êng ®é
mμu. Mang so s¸nh víi mÉu tiªu chuÈn, sÏ biÕt trùc tiÕp nång ®é çc hîp chÊt cña
M
Nit¬.
O
226. Líp vá b¶o qu¶n rau qu¶ b»ng chÊt g× ?
.C
Çc nhμ ho¸ häc NhËt ®· t×m ra mét c«ng thøc chÕ t¹o çc líp vá cho qu¶,
rau, trøng, b¬.. cÇn ph¶i b¶o qu¶n trong mét thêi gian dμi. Thμnh phÇn ®Ó chÕ t¹o
C
líp vá tæng hîp lμ zªlatin, tinh bét khoai t©y, s«®a vμ mét vμi chÊt phô gia kh¸c.
O
B»ng líp vá nμy, cã thÓ gi÷ çc s¶n phÈm nãi trªn t−¬i l©u h¬n gi÷ trong tñ l¹nh
AH
®Õn 5 lÇn.
227. QuÇn ¸o ng−êi nh¸i b»ng silic«n cã t¸c dông g× ?
O
Çc nhμ ho¸ häc NhËt B¶n phèi hîp víi çc nhμ sinh vËt ®· chÕ t¹o nh÷ng bé
H
quÇn ¸o ng−êi nh¸i dïng cho thî lÆn b»ng silicon. Nã gióp cho ng−êi ta ë l©u h¬n
C
d−íi mÆt n−íc ®Ó hoμn thμnh mét c«ng viÖc nμo ®ã. Bé quÇn ¸o ng−êi nh¸i nμy
O
gåm nhiÒu líp silic«n, cã kh¶ n¨ng hÊp thô oxi tan trong n−íc vμ th¶i trùc tiÕp ®−îc
H
khÝ cacb«nic qua mÆt n¹ thë.

228. T¸c dông kÐp nμo cho ng« cña thuèc trõ cá?
Hungari ®· tæng hîp vμ sö dông réng r·i mét lo¹i thuèc trõ cá cho ng«, gäi
lμ “Hungazin”. Ngoμi t¸c dông trõ cá rÊt hiÖu lùc vμ t¸c dông 2 - 3 n¨m, nã cßn
kÝch thÝch sù sinh tr−ëng cña c©y ng«, rót ng¾n thêi gian trång trät. Hungazin ®¸p
øng ®Çy ®ñ nh÷ng tiªu chuÈn ghi trong luËt b¶o vÖ m«i tr−êng.
229. Hîp kim cña kim c−¬ng cã −u ®iÓm g× ?
§ã lμ tªn gäi cña mét lo¹i vËt liÖu míi do c«ng ty Dunl«p (Mü) s¶n xuÊt.
Tuy kh«ng ph¶i hîp kim, nh−ng thμnh phÇn cña nã gåm niken vμ kim c−¬ng tæng
hîp ë d¹ng bét. Khi hμm l−îng kim c−¬ng trong vËt liÖu lªn tíi 30%, ®é bÒn mμi
mßn cña nã rÊt cao, thuËn tiÖn ®Ó phñ lªn çc chi tiÕt ho¹t ®éng cña m¸y mãc thiÕt
bÞ. Nãi chung, thêi gian lμm viÖc cña çc chi tiÕt cã phñ vËt liÖu nμy t¨ng lªn tíi 6
lÇn.
230. S¬n chèng ch¸y ng¨n c¶n sù ch¸y thÕ nμo ?
ë Hungari, ng−êi ng−êi ta ®· chÕ t¹o ®−îc mét lo¹i s¬n chèng ch¸y cho çc
vËt liÖu dÔ b¾t löa nh− gç, giÊy, cact«ng ChØ cÇn phñ lªn bÒ mÆt mét líp s¬n: d−íi
¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é, nã sÏ phång lªn vμ ng¨n c¶n sù ch¸y. Khi nhiÖt dé lªn tíi
1200C, s¬n biÕn thμnh mét líp xèp, cã tÝnh çch nhiÖt vμ cã kh¶ n¨ng dËp t¾t ch¸y.
Thªm chÊt phô gia ®Æc biÖt, lo¹i s¬n nμy chÞu ®−îc nhiÖt ®é 9000 trong 3 - 5 giê.
M
O
231. Lμm cho r¬m r¹ cã vÞ ngät nh− thÕ nμo ?
.C
ë ViÖn nghiªn cøu vÒ ch¨n nu«i ë Ukrena ®· nghiªn cøu cho kiÒm t¸c dông
C
lªn r¬m r¹ ë ¸p suÊt 150 atm«tphe; xenluloz¬ sÏ chuyÓn ho¸ thμnh ®−êng saccr«z¬
O
vμ mét sè chÊt kh¸c dÔ ®ång ho¸. Nhê thÕ r¬m ¹ cã mïi th¬m, vÞ ngät vμ hμm
AH
l−îng chÊt dinh d−ìng t¨ng lªn gÊp ®«i.

Bß ®ùc ¨n lo¹i r¬m nμy cã thÓ t¨ng träng tõ 1000 - 1200 g/ngμy.
O
232. Líp b¶o vÖ ®−êng èng dÉn dÇu b»ng chÊt g× ?

H
Nh÷ng t¹p chÊt chøa trong dÇu nh− H2S, CO2, çc lo¹i muèi vμ mét sè chÊt
C
kh¸c n÷a lμm cho kim lo¹i nhanh chãng bÞ ¨n mßn. §Ó b¶o vÖ çc ®−êng èng dÉn
O
dÇu, ng−êi ta tr¸ng bªn trong mét líp phñ míi cã tÝnh chÊt kh¸c h¼n çc lo¹i
H
th−êng dïng: chØ gåm hai cÊu tö kh¸ phæ biÕn lμ nhùa phªnol focman-®ªhit vμ
epoxy. Hçn hîp nμy dÔ dμng tr¸ng lªn ®−êng èng vμ rÊt mau kh« trong bÊt cø ®iÒu
kiÖn nμo, ngay c¶ ë nhiÖt ®é gÇn 00C.
233. Cã ph−¬ng ph¸p sinh ho¸ nμo tiªu huû chÊt th¶i ?
ë Anh, míi ®©y ®· s¶n xuÊt ra mét lo¹i chÊt sinh ho¸ ®−îc gäi lμ “Fenobac”.
ChÊt nμy cho phÐp gi¶m ®−îc t¸c dông ®éc h¹i ®Õn m«i tr−êng xung quanh cña çc
ho¸ chÊt nh− dÇu má, s¶n phÈm dÇu má còng nh− çc chÊt h÷u c¬ kh¸c.
Lo¹i thuèc ph©n huû b»ng ph−¬ng ph¸p sinh ho¸ nμy dïng ®Ó xö lý çc
nguån n−íc ¨n. Trong mét gam “Fenobac” chøa 1 tû vi khuÈn rÊt phμm ¨n nh÷ng
chÊt nh− benzen, x¨ng, phªnol, naphtalen vμ dÇu mì.
234. Cã ph−¬ng ph¸p nμo lμm s¹ch khÝ th¶i cña «t« ?
Çc chuyªn gia Anh võa chÕ t¹o ®−îc mét m¸y läc ®Ó thu håi ch× tõ khãi
th¶i cña «t« ch¹y b»ng x¨ng cã chØ sè èc tan cao.
Thμnh phÇn chÝnh cña m¸y läc gåm mét l−íi b»ng b«ng thÐp m¹ hi®roxit
nh«m vμ natri phètph¸t hoÆc kali cacbonat.
ViÖc ®Æt m¸y läc vμo «t« lμm t¨ng gi¸ « t« lªn 10 b¶ng Anh vμ kh«ng ¶nh
h−ëng ®Õn ho¹t ®éng cña ®éng c¬. M¸y läc nμy còng cã thÓ ®Æt vμo çc lo¹i «t«
M
kh¸c ch¹y b»ng dÇu ®iªzen ®Ó läc muéi than vμ çc t¹p chÊt kh¸c trong khãi.
O
235. S¶n xuÊt axit ph«tphoric tinh khiÕt theo c«ng nghÖ míi nh− thÕ
.C
nμo ?
T¹i Ph¸p, ng−êi ta ®· s¶n xuÊt axit phètphoric tinh khiÕt theo h−¬ng ph¸p
C
míi ë quy m« c«ng nghiÖp. ë giai ®o¹n ®Çu, ng−êi ta chiÕt axit phètphorÝc b»ng
O
iz«butanol vμ röa phÇn chiÕt b»ng xót. Tuú theo yªu cÇu vÒ ®é tinh khiÕt s¶n phÈm,
AH
tiÕp tôc chiÕt axit b»ng iz«bulan«l, dung dÞch kiÒm, n−íc hoÆc axit ph«phoric
O
lo·ng, Iz«butan«l sau khi tham gia vμo qu¸ tr×nh ®−îc t¸ch khái axit b»ng çch
ch−ng cÊt.
H
236. Lo¹i chÊt dÎo nμo nh¹y víi ¸nh s¸ng ?

C
O
Tr−íc ®©y, ng−êi ta dïng lo¹i kÝnh ®en ®Ó b¶o vÖ m¾t thî hμn khái bÞ nh÷ng
tia s¸ng chãi khi hμn. Lo¹i kÝnh nμy cã nh−îc ®iÓm lμ thî hμn lu«n lu«n bÞ mét
H
mμu ®en che kÝn m¾t, khã quan s¸t chÊt l−îng mèi hμn. Ngμy nay, ng−êi ta ®· chÕ
ra mét lo¹i chÊt dÎo rÊt nh¹y c¶m víi ¸nh s¸ng gäi lμ Compound-224 ®Ó s¶n xuÊt
kÝnh cho thî hμn. Khi hμn, nh÷ng tia chãi chiÕu vμo chÊt dÎo lμm cho chÊt dÎo lËp
tøc bÞ ®en l¹i vμ cã thÓ gi÷ ®−îc 99% ¸nh s¸ng. Sau mét gi©y, khi hÕt ¸nh s¸ng hμn
®ã, chÊt dÎo nμy l¹i trë l¹i trong suèt nh− tr−íc.
237. Ph©n bãn tõ phÕ liÖu nhμ m¸y thuéc da cã −u ®iÓm g× ?
ë ViÖn nghiªn cøu khoa häc thuéc c«ng nghiÖp giÇy da t¹i Ukren ng−êi ta
®· nghiªn cøu ra mét ph−¬ng ph¸p xö lý phÕ liÖu da ®Ó lμm ph©n bãn cho rau. S¶n
phÈm lμ mét lo¹i bét mμu x¸m cã chøa 9 - 14% ®¹m, 5% chÊt bÐo, 3-4% oxit cr«m,
, 7-8% tro. Ngoμi ra, s¶n phÈm nμy cßn giμu nguyªn tè vi l−îng nh− kÏm, ®ång, bo,
m«lipden, man-gan. Nã cã thÓ ®−îc sö dông nh− lμ mét lo¹i ph©n phøc hîp ®Ó bãn
cho rau, nho, çc lo¹i c©y cã tinh dÇu.
Ng−êi ta ®· tiÕn hμnh thÝ nghiÖm 2 n¨m lo¹i ph©n bãn nμy trªn çc çnh
®ång vμ kh¼ng ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông cao cña nã: thu ho¹ch khoai t©y t¨ng 30%, cμ
chua 35%.
T¹i nhμ m¸y liªn hîp giμy da, ng−êi ta ®· x©y dùng x−ëng s¶n xuÊt ph©n
bãn, vμ qua tÝnh to¸n kinh tÕ kü thuËt, ®· dù tÝnh r»ng vèn x©y dông x−ëng sÏ ®−îc
hoμn l¹i sau mét n¨m.
238. Keo d¸n g¹ch vμ th¹ch anh cã −u ®iÓm g× ?
M
ë Acmªni, ng−êi ta ®· nghiªn cøu thμnh c«ng mét lo¹i keo d¸n ë nhiÖt ®é
O
cao trªn c¬ së çc hîp chÊt v« c¬ m«n« oxit kÏm, oxit silic, bo vμ axit octo -
.C
ph«tphoric. Keo nμy ®ãng r¾n ë nhiÖt ®é t−¬ng ®èi thÊp (kho¶ng 1500 C) vμ bÒn
v÷ng ë nhiÖt ®é rÊt cao 11500C. Nã cã thÓ d¸n g¹ch, graphit, kim lo¹i, th¹c anh vμ
C
thuû tinh. Cã thÓ sö dông nã vμo viÖc che phñ ®Ó b¶o vÖ, chèng ¨n mßn.
O
239. Nh÷ng ng«i nhμ b¨ng çt ®−îc x©y ë ®©u ?

AH
Trªn nh÷ng khu ®Êt vì hoang ë Kha-u-d¬-khan gÇn thÞ trÊn TÕt -gien (Tuèc-
mª-ni), xuÊt hiÖn nh÷ng ng«i nhμ xinh ®Ñp. Nh÷ng toμ nhμ ®ã ®· ®−îc x©y b»ng
O
çt lÊy t¹i chç, trong xa m¹c Ka-ra-Kum

H
Nh÷ng nhμ b¸c häc ë Mat-sc¬-va ®· ®Ò xuÊt viÖc dïng çt lμ nguyªn liÖu
C
x©y dùng chñ yÕu. Ph−¬ng ph¸p nμy võa ®¬n gi¶n l¹i võa ®éc ®¸o: çt ®−îc trén víi
O
xim¨ng, bét nh«m vμ bå t¹t theo tû lÖ x¸c ®Þnh. Sau khi xö lý hçn hîp b»ng kh«ng
H
khÝ nãng, ng−êi ta ®−îc mét chÊt liÖu xèp, gäi lμ “ga-d«-bª-t«ng”, bÒn v÷ng nh−
g¹ch nung, nhÑ b»ng nöa bª t«ng th−êng, vμ çch nhiÖt tèt.
Gi÷a nh÷ng cån çt cña xa m¹c Ka-ra-Kum, ng−êi ta ®· x©y dùng nhμ m¸y
®Çu tiªn s¶n xuÊt nh÷ng cÊu kiÖn nhμ l¾p ghÐp b»ng nguyªn liÖu nμy.
240. Ngäc xa phia nh©n t¹o ®−îc s¶n xuÊt ë ®©u ?
Mét phßng thÝ nghiÖm tù ®éng s¶n xuÊt nh÷ng viªn ngäc xa phia nh©n t¹o ®·
b¾t ®Çu ho¹t ®éng t¹i ViÖn nghiªn cøu ®¬n tinh thÓ Kh¸c - cèp. LÇn ®Çu tiªn, trong
nh÷ng lß ®iÖn m¹nh, ng−êi ta ®· t¹o ra ®−îc nh÷ng viÖn ngäc cã ®ñ çc h×nh d¸ng,
kh«ng ph¶i xö lý thªm n÷a.
Ngäc xa phia cã nh÷ng ®Æc tÝnh ®Æc biÖt kh«ng cã chÊt g× thay thÕ ®−îc. Nã
vÉn trong suèt ë nhiÖt ®é mμ çc kim lo¹i b¾t ®Çu nãng ch¶y, vμ ng−êi ta cã thÓ
dïng ®Ó chÕ t¹o nh÷ng ®Ìn chiÕu s¸ng cùc m¹nh.
241. Ph¸t hiÖn ng−êi nghiÖn r−îu b»ng çch nμo ?
B¸c sÜ Spencer -Shau vμ nhãm céng t¸c víi «ng ë BÖnh viÖn ë Brenx (Niu -
Ooc) ®· nghiªn cøu thÊy r»ng trong huyÕt t−¬ng ng−êi nghiÖn r−îu cã mét l−îng
rÊt lín axit amin«-n-butyric. Trong huyÕt t−¬ng ng−êi b×nh th−êng vÉn cã mÆt axit
amino nμy, nh−ng ë ng−êi nghiÖn r−îu tû lÖ axit amino ®ã Ýt nhÊt cao gÊp ®«i vμ tû
lÖ ®ã vÉn duy tr× dï ng−êi nghiÖn ®· nhÞn r−îu trong nhiÒu ngμy. Ng−êi ta ch−a
gi¶i thÝch ®−îc nguyªn nh©n lμm t¨ng tû lÖ axit amino-n-buturic trong huyÕt t−¬ng
M
ng−êi nghiÖn r−îu.
O
242. Bª t«ng chÊt dÎo, bÒn h¬n nhùa ®−êng nh− thÕ nμo ?
.C
Th«ng th−êng ng−êi ta phñ mÆt ®−êng b»ng mét líp “nhùa ®−êng” gåm cã
nhùa, dÇu ho¶ trén víi ®¸ hoÆc sái. Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu, çc c«ng ty SCREG
C
vμ Rh«ne Pou-lenc (Ph¸p) ®· thμnh c«ng sö dông ë quy m« c«ng nghiÖp nhùa than
O
®¸ lμm chÊt kÕt dÝnh, trén víi mét tû lÖ cao çc phÕ liÖu PVC çn vôn, t¹o thμnh
AH
mét lo¹i bª t«ng hy®r«cacbon cã nh÷ng ®Æc tÝnh −u viÖt ®Ó phñ mÆt ®−êng.
Lo¹i bªt«ng míi nμy kh«ng nh÷ng cho phÐp sö dông nhùa than ®¸ vμ çc phÕ
O
liÖu PVC cã rÊt nhiÒu, mμ cßn gióp gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò; chèng æ gμ, chèng h−
H
háng mÆt ®−êng do dÇu ho¶, x¨ng vμ çc nhiªn liÖu, lμm líp phñ çc c«ng tr×nh
C
nghÖ thuËt, lμm nÒn nhμ c«ng nghiÖp v.v...

O
Ngoμi ra cßn tiÕt kiÖm ®−îc nguyªn vËt liÖu v× lo¹i bª t«ng míi nμy rÊt r¾n
H
ch¾c nªn cã thÓ gi¶m bÒ dμy cña líp phñ mÆt ®−êng.
243. Cã than ho¹t tÝnh ë d¹ng sîi kh«ng ?
Cho ®Õn nay, than ho¹t tÝnh chØ cã ë d¹ng bét hoÆc h¹t. Ng−êi ta ®· chÕ t¹o
®−îc nã ë d¹ng sîi. §©y lμ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña 2 viÖn nghiªn cøu NhËt B¶n,
dïng nguyªn liÖu c¬ b¶n lμ sîi p«liacrilnitril. §é bÒn cña nã ®èi víi kh«ng khÝ lín
h¬n than ho¹t tÝnh bét vμ h¹t. Sù hÊp thô çc dung m«i h÷u c¬ hoÆc çc khÝ ®éc lín
h¬n tõ 1,5 - 3 lÇn.
244. Cã ®iÒu bÝ Èn g× ë hå Komek ?
Hå Komek, ë vïng xa m¹c phÝa T©y n−íc Tu«c -mª-ni (Nga) mang trong
lßng nã mét ®iÒu bÝ Èn. V× sao nhiÖt ®é n−íc hå gÇn ®¸y lªn tíi 500C, cßn mÆt n−íc
chØ cã 90C ?
Tr−íc kia ng−êi ta cho r»ng, cã nh÷ng m¹ch n−íc nãng ngÇm. Nh−ng ng−êi
ta ®· ph¸t hiÖn: n−íc hå gåm 2 líp kh«ng trén lÉn nhau, do khèi l−îng riªng kh¸c
nhau. Líp trªn mÆt lμ n−íc m−a cßn líp d−íi th× mÆn, ®¸y hå l¹i cã bïn ®en nªn
hÊp thu nhiÒu nhiÖt l−îng cña ¸nh n¾ng mÆt trêi h¬n líp n−íc trªn mÆt hå. HiÖn
t−îng nμy gióp t¹o ra lo¹i bïn hydr« sunfua cã thÓ dïng ®Ó ch÷a bÖnh, khèi l−îng
−íc tÝnh lªn tíi hμng ngh×n mÐt khèi.
245. §¸ bät nh©n t¹o dïng lμm g× ?
M
NhiÒu lo¹i ®¸ phón ®−îc dïng trong x©y dùng, ®Ó lμm bª t«ng nhÑ: tÝnh nhÑ
O
cña chóng lμ do cÊu tróc xèp ®−îc t¹o ra khi nói löa næ.
.C
ë §øc ®· hoμn thμnh ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt mét lo¹i ®¸ bät nh©n t¹o, gäi lμ
zitan, chÕ biÕn tõ ®Êt sÐt t¹o h¹t trong mét thiÕt bÞ ®Æc biÖt, b¾t ch−íc ho¹t ®éng næ
C
cña nói löa. Zitan r¾n ch¾c vμ cã kh¶ n¨ng ®μn håi, chÞu ®−îc t¸c dông cña h¬i
O
n−íc vμ n−íc ®¸.

AH
246.. Cã lo¹i ®Ìn b¸o hiÖu ban ®ªm nμo kh«ng tiªu thô n¨ng l−îng bªn
ngoμi ?
O
H
ë Mü võa chÕ t¹o mét lo¹i ®Ìn b¸o hiÖu ban ®ªm kh«ng tiªu thô n¨ng l−îng
C
bªn ngoμi. Th©n ®Ìn lμ mét èng huúnh quang b»ng thñy tinh bor«silicat, bªn trong
O
n¹p khÝ tritium, khi bøc x¹ sÏ lμm ®Ìn s¸ng. ¸nh s¸ng lo¹i ®Ìn nμy cã thÓ chiÕu xa
H
®Õn 180m vμ tuæi thä cã thÓ ®−îc hμng chôc n¨m.
247. X−¬ng nh©n t¹o lμm b»ng chÊt g× ?

Ng−êi ta thÝ nghiÖm thay mét vμi x−¬ng nh©n t¹o cho mét con chã thÝ
nghiÖm .X−¬ng nh©n t¹o chÕ biÕn trªn c¬ së hi®r«xiapatit, «xit nh«m xèp hoÆc san
h« trong tr−êng hîp nμy lμ canxi cacbonat) nh−ng kh«ng mét tr−êng hîp nμo bÞ sai
khíp hoÆc nhiÔm trïng chç tiÕp xóc. DÇn dÇn x−¬ng nh©n t¹o ®−îc bäc sôn vμ sau
®ã ch¼ng kh¸c g× x−¬ng thËt.
248. Sîi siªu bÒn ®−îc ®iÒu chÕ tõ chÊt g× ?
Mét c«ng ty NhËt B¶n ®· nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p rÎ tiÒn ®Ó ®iÒu chÕ cacbua
silic thμnh sîi dïng cho vËt liÖu nhiÒu líp. Sîi nμy cã kh¶ n¨ng lμm viÖc ë nhiÖt ®é
tíi 1.2000C. Nguyªn liÖu ®Ó ®iÒu chÕ cacbuasilic lμ ®imªtilcloxilan, nhiÖt ph©n
trong ch©n kh«ng ë 1.3000C. NÕu t¨ng nhiÖt ®é ®Õn 1.5000C, tÝnh bÒn cña sîi
gi¶m. Giíi h¹n bÒn cña sîi cã ®−êng kÝnh tõ 10 - 20 micr«m lμ 350kg/cm2 trong
khi sîi b»ng ®ång vμ niken cã cïng ®−êng kÝnh th× giíi h¹n bÒn chØ lμ 40 - 60
kg/cm2.
249. Lμm pin mÆt trêi rÎ tiÒn tõ chÊt g× ?
HiÖn nay ng−êi ta ®· nghiªn cøu kü thuËt s¶n xuÊt pin mÆt trêi trªn c¬ së
M
sunfat ®ång vμ ca®imi. Gi¸ cña lo¹i pin nμy chØ cã 1 ®«la mét mÐt vu«ng, vμ hiÖu
O
suÊt vμo kho¶ng 7,8%. Pin mÆt trêi kh¸c cã hiÖu suÊt tõ 15 - 20%, nh−ng gi¸ Ýt nhÊt
.C
lμ 150 ®«la mét mÐt vu«ng.
250. Hμn nh«m nh− thÕ nμo ?
C
Nh÷ng chuyªn gia ë trung t©m khoa häc Kha-ru-ele (§øc) ®· nghiªn cøu
O
thμnh c«ng mét ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó hμn nh«m. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng,
AH
nh«m kh«ng hμn ®−îc, v× trªn bÒ mÆt nh«m lËp tøc t¹o thμnh mμng oxit, vμ que hμn
kh«ng liÒn ®−îc víi mμng nμy. §Ó hμn hai bÒ mÆt nh«m, trªn bÒ mÆt cña nã trong
O
ch©n kh«ng, ng−êi ta phñ mét líp bét niken máng. Kh«ng cÇn lμm s¹ch bÒ mÆt v×
H
trong ch©n kh«ng sÏ x¶y ra t¸c dông ho¸ häc gi÷a nguyªn tö niken vμ mμng máng
C
oxit. Sù ®èt nãng tù nhiªn trong khi hμn kh«ng lμm gi¶m ®é bÒn cña líp bäc vμ lùc
O
kÕt dÝnh víi nÒn nh«m.

H
251. ChÊt g× xua ®æi chã vμ mÌo ?

ë Cana®a võa ®−a ra b»ng ph¸t minh mét chÕ phÈm míi ®Ó xua ®uæi chã vμ
mÌo. Trong thμnh phÇn chÊt Êy, ngoμi paraphin vμ dÇu kho¸ng, cßn cã
mªtiln«nixeton (CH3(CH2)8- COCH3 . Mïi cña chÊt nμy, rÊt Ýt hÊp dÉn ®èi víi khøu
gi¸c rÊt thÝnh cña chã vμ mÌo. R¾c ë çc hiªn, lß s−ëi vμ çc ®−êng ®i, lo¹i thuèc
nμy lμm cho chã vμ mÌo ph¶i l¸nh xa.
252. Dïng laze ®iÒu chÕ thuû tinh kim lo¹i nh− thÕ nμo ?
D−íi t¸c dông cña tia laze CO2rÊt m¹nh, cã thÓ t¹o ®−îc mét mμng máng cã
®é bÒn v÷ng cao gäi lμ thuû tinh kim lo¹i. Trong kho¶ng kh¾c, tia laze lμm ch¶y
mét líp máng trªn bÒ mÆt kim lo¹i hoÆc hîp kim, mμ nhiÖt ®é lªn tíi hμng ngh×n
®é. Khi ng¾t tia laze, kim lo¹i nguéi rÊt nhanh trong phÇn ngh×n cña gi©y. Lóc ®ã
trªn bÒ mÆt kim lo¹i h×nh thμnh mét mμng máng d¹ng thuû tinh gäi lμ thuû tinh
kim lo¹i. Qua nghiªn cøu, mμng máng cã ®é cøng vμ chèng ¨n mßn rÊt cao so víi
b¶n th©n kim lo¹i hoÆc hîp kim th«ng th−êng. Ng−êi ta ®· thu ®−îc thñy tinh kim
lo¹i trªn nÒn hîp kim niken vμ c«ban.
253. Cã ph¶i silic oxit chèng hiÖn t−îng vãn côc ?
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt çc lo¹i ph©n ho¸ häc, t×nh cê ng−êi ta thÊy r»ng
M
silic oxit cã t¸c dông ng¨n c¶n hiÖn t−îng vãn côc cña çc lo¹i ph©n ho¸ häc. Cßn
O
trong khi bãn çc lo¹i thuèc chèng s©u bÖnh cho c©y trång, çc nhμ khoa häc thÊy
.C
r»ng silic oxit l¹i cã t¸c dông hÊp thu chÊt g©y hiÖn t−îng vãn côc.
254. Hîp kim than AT - 3 lμ hîp kim g× ?
C
ë Nga ng−êi ta ®· nghiªn cøu chÕ t¹o ®−îc mét lo¹i hîp kim titan mang
O
nh·n hiÖu AT-3, thay thÕ ®−îc cho thÐp kh«ng rØ. Trong thμnh phÇn cña nã cã çc
AH
chÊt nh− nh«m, cr«m, s¾t, vμ silic, víi hμm l−îng kh«ng qu¸ 2 - 3%. Hîp kim nμy
cã tÝnh chèng ¨n mßn rÊt cao. Nã kh«ng bÞ ¨n mßn bëi n−íc biÓn, peoxit hy®r«
O
®Ëm ®Æc vμ axit pha lo·ng, thËm chÝ cßn chÞu ®−îc çc hîp chÊt nãng cña clo, vμ
H
trong dung dÞch axit sunfuric ®un nãng tíi 2750 C ë ¸p suÊt 60 ¸t -m«t-phe trong
C
2000 giê. ThÝ nghiÖm víi axit nitric còng thu ®−îc kÕt qu¶ nh− vËy. D−íi t¸c dông
O
cña çc chÊt kiÒm. AT-3 kh«ng hÒ bÞ ph¸ huû. Hîp kim AT-3 cßn cã mét lo¹t −u
H
®iÓm n÷a lμ bÒn, dÔ hμn, vμ gi÷ nguyªn ®éc tÝnh dÎo ë nhiÖt ®é -1950 C.
Qua nhiÒu thÝ nghiÖm ng−êi ta thÊy r»ng: hîp kim míi nμy tèt h¬n h¼n thÐp
kh«ng gØ khi dïng trong c«ng nghiÖp ho¸ chÊt. CÇn ph¶i nãi thªm lμ hîp kim AT-3
cã thÓ sö dông rÊt réng r·i.Tõ hîp kim nμy cã thÓ lμm çc s¶n phÈm rÌn, çc tÊm
çn nguéi, èng, d©y, kim lo¹i d¸t máng tíi 0,07mm..
255. Cã thÓ dïng khãi nhμ m¸y nhiÖt ®iÖn ®Ó lμm ph©n bãn kh«ng ?
Mét nhμ m¸y c«ng suÊt 1500 - 2000 mªga-o¸t, ch¹y b»ng than mçi ngμy th¶i
vμo kh«ng khÝ 50 tÊn ®ioxit l−u huúnh (SO2) rÊt ®éc. Çc nhμ B¸c häc Ba-lan ®·
t×m çch trung hoμ nã, dùa vμo hiÖn t−îng th−êng x¶y ra trong thiªn nhiªn lμ ®ioxit
l−u huúnh tham gia vμo ph¶n øng víi amoni¨c trong kh«ng khÝ.
Theo ph−¬ng ph¸p míi nμy th× amoni¨c ®−îc cho thªm vμo khãi sÏ t¹o ra
amonisunfat trong kh«ng khÝ. Giã sÏ r¶i ph©n bãn nμy trong mét vïng réng lín.
Ph−¬ng ph¸p míi nμy lÇn ®Çu tiªn ®−îc sö dông t¹i nhμ m¸y ®iÖn thμnh phè
Tur«v«.
256. Cã xÝch xe ®¹p b»ng chÊt dÎo kh«ng ?
ë Mü võa ®−a ra thÞ tr−êng mét lo¹i xÝch xe ®¹p b»ng chÊt dÎo, cã cèt b»ng
thÐp. Lo¹i xÝch nμy nhÑ h¬n xÝch thÐp 75%, kh«ng cÇn b«i tr¬n vμ kh«ng g©y tiÕng
®éng. Trong thμnh phÇn chÊt dÎo (p«liuretan), cã cho thªm phô gia ph¶n x¹, nªn
M
ban ®ªm xÝch sÏ s¸ng d−íi ¸nh ®Ìn pha «-t«, lμm cho ng−êi ®i xe ®¹p ®ªm an toμn
O
h¬n.
.C
257. Cã thÓ s¸t trïng b»ng ph©n bãn kh«ng ?
Çc vi khuÈn, nÊm, giun trßn sèng trong ®Êt, g©y t¸c h¹i rÊt lín cho c©y
C
trång trong n«ng nghiÖp. §Ó tiªu diÖt çc lo¹i cã h¹i nμy, ng−êi ta x«ng khãi ®Êt
O
b»ng çc chÊt ®éc ho¸ häc. Kh¶ n¨ng m¾c bÖnh cña çc c©y thùc vËt gi¶m xuèng,
AH
nh−ng kh«ng s¸t trïng ®−îc hoμn toμn.

GÇn ®©y, ng−êi ta ®· kh¸m ph¸ ra mét ph−¬ng ph¸p tèt h¬n nhiÒu, b»ng çch
O
sö dông ph©n ®¹m th«ng th−êng. VÝ dô: nÕu ë trung t©m g©y bÖnh cña khoai t©y
H
tr−íc mét sè tuÇn, ng−êi ta ®−a vμo trong ®Êt mét l−îng urª (1,5kg/m2), th× trung
C
t©m g©y bÖnh bÞ tiªu diÖt hoμn toμn.

O
ViÖn B¶o vÖ thùc vËt cña Nga ®· ¸p dông thö ph−¬ng ph¸p nμy ®Ó b¶o vÖ c©y
H
b«ng khái çc bÖnh nguy hiÓm nhÊt - nh− bÖnh hÐo l¸ do verticillium.
Nh÷ng thÝ nghiÖm t−íi urª vμo ®Êt (3 - 5g/1kg ®Êt) chøng tá cã thÓ hoμn toμn
hoÆc gÇn nh− hoμn toμn ng¨n ngõa ®−îc bÖnh cho c©y b«ng. KÕt qu¶ s¸t trïng ®ã
tá ra cã hiÖu qu¶ cho c¶ nh÷ng n¨m sau.
258. Cã «t« bäc chÊt dÎo kh«ng ?
ë nh÷ng « t« du lÞch, chÊt dÎo ®· trë thμnh rÊt quen thuéc. GÇn ®©y çc vËt
liÖu p«lime ®· ®−îc sö dông trong chÕ t¹o thiÕt bÞ qu©n sù. Mü th«ng b¸o ®· chÕ
t¹o çc lo¹i xe h¬i bäc thÐp, trong ®ã çc tÊm p«licacbonat ®−îc dïng rÊt réng r·i.
Vá «t« bäc thÐp míi ®ã ®−îc chÕ t¹o nh− sau: vá ngoμi lμ lo¹i thÐp çcbon
th−êng, bªn trong lμ mét líp poliuretan dμy 25mm (çch ©m vμ çch nhiÖt) trong
cïng lμ lexan, çc tÊm kÝn ch¾n giã th× lμm b»ng 3 líp lªxan kh¸c nhau, lo¹i chÊt
dÎo nμy sóng th−êng b¾n kh«ng thñng.
Lo¹i «t« bäc thÐp míi nμy nhÑ h¬n xe cò cïng lo¹i tíi hμng tÊn, mÆt kh¸c l¹i
rÎ h¬n: chØ gi¸ kho¶ng 9000 ®« la.
259. Nhiªn liÖu g× cã thÓ lÊy tõ hå Ki-vu ?
Hå Ki-vu n»m ë vïng nói thuéc Trung Phi, cã thÓ trë thμnh nguån nguyªn
liÖu quan träng ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cho çc n−íc gÇn ®ã. N−íc hå nμy chøa
tíi 60 tû mÐt khèi mªtan d−íi d¹ng hoμ tan, l−îng h¬i ®èt nμy cã kh¶ n¨ng sinh
M
nhiÖt t−¬ng ®−¬ng víi 60 triÖu tÊn dÇu löa. KhÝ nμy sinh ra d−íi t¸c dông cña vi
O
sinh vËt, còng nh− trong çc hå vμ çc ®Çm lÇy, cã rÊt nhiÒu chÊt h÷u c¬ ph©n huû
.C
trong ®iÒu kiÖu thiÕu d−ìng khÝ.
Ng−êi ta b¾t ®Çu nghiªn cøu khai th¸c khÝ thiªn nhiªn nhiªn ®éc ®¸o nμy.
C
Ph−¬ng ph¸p tiÕn hμnh rÊt ®¬n gi¶n : hót n−íc ë ®é s©u 300 m, vμ cïng víi sù gi¶m
O
¸p suÊt, ®é hoμ tan cña khÝ còng gi¶m nªn khÝ qu¸ b·o hoμ ®−îc t¸ch ra.
AH
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· lÊy ra kho¶ng 20 triÖu mét mÐt khèi khÝ mªtan
tõ hå Ki-vu.
O
260. Cã thÓ hμn graphit kh«ng ?

H
Graphit kh«ng nh÷ng kh«ng hμn ®−îc mμ còng kh«ng ch¶y láng. Mét sè nhμ
C
nghiªn cøu ®· ®Ò xuÊt lãt miÕng ®Öm nh«m vμo mèi hμn graphit, sau ®ã Ðp chÆt chi
O
tiÕt vμ ®èt nãng chç nèi cho ®Õn nhiÖt ®é, mμ nh«m vμ cacbon b¾t ®Çu ph¶n øng víi
H
nhau (kho¶ng 18000C). Cacbua nh«m sinh ra sÏ nèi çc chi tiÕt, lóc ®ã l¹i n©ng
nhiÖt ®é lªn thªm 5000C. ë 23000 C cacbua nh«m bay h¬i, cßn çc chi tiÕt b»ng
graphit th× g¾n chÆt l¹i. Chu tr×nh hμn nμy (18000C - 23000C - 18000 C) ®−îc l¾p l¹i
5 lÇn. Toμn bé thêi gian hμn kho¶ng nöa giê. Sau ®ã kh«ng cßn nh«m trong mèi
hμn, cßn çc chi tiÕt graphÝt ®−îc liªn kÕt rÊt bÒn v÷ng.
261. Thuèc trõ s©u tõ biÓn cã −u ®iÓm g× ?
NhiÒu sinh vËt sèng ë biÓn ®· cho nh÷ng ho¹t chÊt dïng lμm thuèc ch÷a
bÖnh. Mét gièng giun biÓn th©n ®èt, cã chøa trong vá mét ®éc tè thÇn kinh gäi lμ
nereistexin (h¶i ®éc tè), lμ mét amin cã t¸c dông lμm tª liÖt thÇn kinh trung −¬ng
cña nhiÒu s©u bä.
Nh÷ng ng−êi ®¸nh ç NhËt b¶n tõ l©u ®· biÕt r»ng nhiÒu loμi khi ¨n ph¶i
gièng giun biÓn trªn th× chÕt. Nh−ng m·i ®Õn n¨m 1934 nhμ nghiªn cøu NhËt b¶n
Nitta míi t×m ra ®éc tè trªn.
Ngμy nay 20% thuèc trõ s©u tiªu thô ë NhËt lμ Pa®an, cã ho¹t chÊt lμ mét
dÉn suÊt tæng hîp nh©n t¹o cña nereisteixin. Thuèc trõ s©u Padan ®−îc b¸n ra thÞ
tr−êng n−íc NhËt tõ1967, tiªu diÖt ®−îc nhiÒu gièng rÖp, bä çnh cøng, mät ngò
cèc vμ mèi, kÓ c¶ nh÷ng gièng ®· tr¬ víi çc lo¹i thuèc trõ s©u h÷u c¬ chøa phèt
pho vμ clo, nh−ng kh«ng ®éc víi ®éng vËt m¸u nãng vμ chãng bÞ ph©n huû trong
M
çc m« sinh vËt vμ ngoμi trêi.
O
262. L¹i mét hå kú l¹ ë ®©u ?
.C
Çi hå kú l¹ nμy mμ ng−êi ®Þa ph−¬ng gäi lμ hå ngät n»m ë Uran, vïng
Tchªliabinsk. Qu¶ thËt n−íc hå Êy cã vÞ h¬i ngät. Mét ®Æc ®iÓm n÷a: ë ®ã ng−êi ta
C
cã thÓ giÆt quÇn ¸o mμ kh«ng cÇn xμ phßng, c¶ çc vÕt dÇu bÈn còng s¹ch tr¬n.
O
Lμm sao gi¶i thÝch ®−îc hiÖn t−îng nμy ? Çc nhμ ho¸ häc ®· ph©n tÝch
AH
n−íc vμ nhËn thÊy nã chøa xót (NaOH).

263. Cã thÓ tÝnh tuæi cña vò trô theo rªni nh− thÕ nμo ?
O
GÇn ®©y, 2 nhμ b¸c häc Mü ®Ò nghÞ x¸c ®Þnh tuæi vò trô theo tû lÖ çc ®ång
H
vÞ cña osimi vμ rªni: §ång vÞ phãng x¹ trong thiªn nhiªn cña rªni 187 sau khi
C
phãng x¹ bªta chuyÓn thμnh ®ång vÞ osimi 187 vμ cã chu kú b¸n huû lμ 40 tû n¨m.
O
Çc nhμ b¸c häc Êy ®· x¸c ®Þnh tû lÖ asimi vμ rªni trong çc thiªn th¹ch vμ tÝnh ra
H
tuæi cña vò trô lμ 18 - 20 tû n¨m.

264. N−íc nho vμ r−îu vang diÖt siªu vi trïng ?
“N−íc nho, r−îu vang lμm gi¶m tuæi thä cña siªu vi trïng g©y bÖnh, thÝ dô
siªu vi trïng p«li«mªlit”. Nh÷ng nhμ sinh vËt häc Canada ®· nu«i siªu vi trïng
trong çc n−íc uèng Êy, cã ®iÒu chØnh pH vμ ®· nhËn thÊy r»ng kh¶ n¨ng g©y bÖnh
cña p«li«mªlit trong n−íc nho (ë pH = 7.0 vμ nhiÖt ®é 40C) gi¶m hμng ngh×n lÇn
sau 1 ngμy. R−îu vang t¸c dông kÐm h¬n n−íc nho t−¬i. Ng−êi ta ®· gi¶i thÝch
r»ng hiÖu lùc giÕt siªu vi trïng lμ cña çc hîp chÊt phªn«l cã trong n−íc nho nhiÒu
h¬n trong r−îu vang.
264. ChÊt dÎo nμo ®−îc dïng trong ®ång hå ?
X−ëng s¶n xuÊt ®ång hå £rªvan mçi n¨m tiÕt kiÖm ®−îc 60 v¹n róp nhê thay
mét sè chi tiÕt truyÒn thèng kim lo¹i trong ®ång hå b»ng chÊt dÎo tù b«i tr¬n: çc
®ång trïng hîp cña foocmal®ªhit víi ®i«x«lan vμ tri«xanvíi ®i«x«lan.
265. Bé m× «xi ho¸ cã −u ®iÓm g× ?
ë Riazan, ng−êi ta thÝ nghiÖm cho thªm vμo bét m× 0,3 - 0,5% bét m× biÕn
tÝnh b»ng çch «xi ho¸ víi hçn hîp 3 muèi: kali br«mat, kali pecmanganat vμ kali
hip«clorit. B¸nh m× s¶n xuÊt ra phång h¬n, ngon h¬n, ®Ó l©u kh«ng bÞ cøng, mμ gi¸
thμnh kh«ng cao h¬n b¸nh m× th«ng th−êng.
266. Lo¹i thuèc diÖt nÊm nμo kh«ng chøa thuû ng©n ?
M
Mét c«ng ty §an m¹ch vμ mét chi nh¸nh cña c«ng ty kh¸c ë Thuþ §iÓn võa
O
s¶n xuÊt ®−îc mét lo¹i thuèc diÖt nÊm míi, ®Æt tªn lμ pan«ctin, theo mét qu¸ tr×nh
.C
s¶n xuÊt gåm 5 giai ®o¹n. Ho¹t chÊt trong pan«ctin lμ 9 az« 1,17-
®iaminohepta®ªcan axªtat cña guani®in, tõ nguyªn liÖu lμ axit bÐo. Çc c«ng ty
C
trªn ®· x©y dùng mét nhμ m¸y cã c«ng suÊt 4.000 tÊn/n¨m tõ n¨m 1978.
O
267. X¨ng c¶i tiÕn nh− thÕ nμo ?

AH
Nh÷ng nhμ nghiªn cøu ë ViÖn Ho¸ h÷u c¬ thuéc ViÖn Hμn l©m khoa häc cña
O
Nga b¶o ®¶m r»ng thªm 10% r−îu iz« - pr«pilic vμo x¨ng sÏ lμm cho tÝnh chÊt cña
H
x¨ng tèt h¬n Hçn hîp 98% x¨ng AU- 93 vμ 10% r−îu iz«-pr«pilic tèt h¬n x¨ng
C
nguyªn chÊt: Ýt muéi h¬n trong buång ®èt, gi¶m tÝnh ®éc cña khÝ th¶i, tØ lÖ nguyªn
O
liÖu ch¸y kh«ng hÕt Ýt h¬n, mμ ®éng c¬ kh«ng bÞ gi¶m c«ng suÊt.
268. Nhùa xèp çcbon ®−îc chÕ t¹o nh− thÕ nμo ?
H
Nhùa xèp cacbon lμ mét vËt liÖu rÊt bÒn, nhÑ vμ chÞu nhiÖt. Ph−¬ng ph¸p chÕ
biÕn th«ng th−êng ®i tõ nhùa p«liurªtan vμ phªn«lal®ªhit, nh−ng qu¸ tr×nh chÕ biÕn
rÊt dμi vμ tæn thÊt nhiÒu nguyªn liÖu. ViÖn nghiªn cøu khoa häc cña Nga ®· nghiªn
cøu ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn míi, tõ p«liacril«nitril. §Ó t¹o bät, nhùa p«liacriloonitril
®−îc hoμ tan trong dung dÞch kÏm clorua hay natri sunfoxianua, råi khuÊy m¹nh.
Bät sinh ra tr−íc hÕt ®−îc ®un nãng ®Õn 160 - 2300 ®Ó «xi ho¸, sau ®ã cacbon ho¸
b»ng çch n©ng dÇn nhiÖt ®é ®Õn 600 - 7000 C. Ph−¬ng ph¸p nμy võa nhanh vμ tiÕt
kiÖm h¬n ph−¬ng ph¸p cò.
269. Keo yÕm khÝ lμ keo g×?
Çi tªn nghe kh¸ kú l¹. Nh−ng chÝnh lo¹i keo nμy, ngμy nay ®ang ®−îc c«ng
ty Anh - Mü "Loctait" sö dung. ë tr¹ng th¸i láng, khi kh«ng cã kh«ng khÝ, nã tån
t¹i nh− m«n«me, vμ nÕu cã kh«ng khÝ, nã trïng hîp ë nhiÖt ®é phßng. ChØ cÇn b«i
mét líp keo nμy gi÷a hai vËt liÖu cÇn g¾n chÆt víi nhau, ta sÏ cã ®−îc mét mèi nèi
bÒn v÷ng kh«ng bÞ gÉy, gièng nh− PVC.
270. Dïng bät ®Ó tinh chÕ khÝ th¶i nh− thÕ nμo?
C«ng ty Thôy §iÓn "Anpha - Lavan" ®· nghiªn cøu mét lo¹i bät thÝch hîp ®Ó
läc khÝ th¶i ë çc nhμ m¸y luyÖn kim vμ çc nhμ m¸y ®iÖn. Khi nh÷ng h¹t bôi (hoÆc
tro) tiÕp xóc víi bät (rÊt nhá) th× bät vì ra, biÕn thμnh giät, chÊt láng kÐo c¶ h¹t bôi
vμo thiÕt bÞ ®Æc biÖt. T¹i ®©y, cÆn sÏ ®−îc t¸ch khái chÊt láng. Sau ®ã chÊt láng nμy
M
cã thÓ l¹i ®−îc t¹o thμnh bät trong èng khãi.
O
271.DÇu ho¶ chÕ tõ r¸c nh− thÕ nμo?
.C
Khi nÊu "qu¸ chÝn" r¸c thμnh phè, thiÕt bÞ thÝ nghiÖm cña c«ng ty Hitachi
(NhËt B¶n) sinh ra h¬i qu¸ nhiÖt, thÝch hîp ®Ó s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng, nhiªn liÖu láng
C
gièng nh− dÇu ho¶ vμ mét hçn hîp khÝ ®èt cã nhiÖt l−îng cao. C«ng nghÖ xö lý r¸c
O
h÷u c¬ bao gåm mét qu¸ tr×nh nghiÒn r¸c, lμm Èm vμ xö lý nhiÖt. PhÕ liÖu cuèi
AH
cïng cña qu¸ tr×nh nμy lμ ph©n bãn lo¹i tèt, cã chøa çc nguyªn tè vi l−îng.
272. Dïng axit xitric ®Ó khö çc hîp chÊt cña l−u huúnh nh− thÕ nμo?
O
Khãi ë çc nhμ m¸y ®iÖn cã chøa oxit l−u huúnh, lμm chÕt c©y cèi vμ cã h¹i
H
C
®èi víi søc khoÎ con ng−êi. ë Mü gÇn ®©y ®· thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p khö çc
O
hîp chÊt l−u huúnh nμy, b»ng çch t¹o ra trong èng khãi mét c¬n m−a ®Æc biÖt:
H
t−íi xuèng ®Òu ®Æn mét dung dÞch muèi natri xitrat vμ axit xitric. Çc ho¹t chÊt nμy
hÊp thô l−u huúnh vμ biÕn nã thμnh kÕt tña d¹ng bôi, lμ nguyªn liÖu ho¸ chÊt rÊt cã
gi¸ trÞ.
273. Than cã Ých cho viÖc trång rau kh«ng?
Than n©u chÊt l−îng thÊp (linhit) trén víi çc hîp chÊt nit¬, mÆt c−a hoÆc
çc phÕ liÖu h÷u c¬ kh¸c, lμ mét lo¹i ph©n phøc hîp tuyÖt vêi ®Ó trång rau. Çc nhμ
n«ng häc Rumani ®· bãn ph©n nμy cho ®Êt çt. Theo quan s¸t cña hä, mét sè c©y
kh«ng nh÷ng t¨ng s¶n l−îng mμ cßn t¨ng c¶ tû lÖ vitamin, ®−êng vμ pr«tªin.
274. P«lime thay s¾t t©y lμm vá ®å hép cã −u ®iÓm ®Ø?
ë ¸o, Mü, NhËt ng−êi ta ®· thö ®ãng hép ®Ëu c«ve, thÞt lîn, cμ chua trong
hép b»ng lo¹i p«lime míi. ¦u ®iÓm cña lo¹i bao b× míi nμy rÊt râ rÖt (bÒn nhÑ, hîp
vÖ sinh vμ kh«ng bÞ ¨n mßn). Ng−êi ta dù ®o¸n r»ng sau 5 - 8 n¨m n÷a, chÊt dÎo sÏ
hoμn toμn thay thÕ thuû tinh vμ s¾t t©y trong c«ng nghiÖp ®å hép trªn toμn thÕ giíi.
Nh÷ng s¶n phÈm ®ùng trong hép p«lime sÏ tèt h¬n vμ b¶o qu¶n ®−îc l©u h¬n.
275. Gç lai chÊt dÎo cã −u ®iÓm g×?
C«ng ty Anh "Sertex" b¾t ®Çu b¸n ra thÞ tr−êng vËt liÖu x©y dùng nhiÖt dÎo
"Sanwood", lμ hçn hîp PVC víi bét gç. Tõ vËt liÖu ®ã, cã thÓ chÕ t¹o çc tÊm v¸n,
çc ®−êng èng, çc cÊu kiÖn rçng v× bét gç lμm t¨ng rÊt nhiÒu ®å cøng cña PVC.
VËt liÖu nμy chÞu mμi mßn, chèng uèn gÊp tèt, kh«ng bÞ tr−¬ng, kh«ng thay ®æi
M
h×nh d¹ng trong kh«ng khÝ Èm, ®¸nh bãng dÔ dμng.
O
"Sanwood" cã thÓ gia c«ng trªn çc m¸y, ®ãng ®−îc ®inh, d¸n ®−îc vμ s¬n
.C
®−îc nh− gç th−êng. VÒ gi¸ c¶, vËt liÖu míi nμy cã thÓ c¹nh tranh ®−îc c¶ víi gç.
276. Than bïn cã nh÷ng øng dông g×?
C
ViÖn than bïn Nga ®· chÕ biÕn ®−îc than ho¹t tÝnh chÊt l−îng cao tõ than
O
bïn vμ ®−a vμo s¶n xuÊt trªn quy m« c«ng nghiÖp. ViÖn còng ®· nghiªn cøu c«ng
AH
nghÖ s¶n xuÊt men ¨n cho gia sóc tõ than bïn. §ã lμ nh÷ng chÊt protein cùc kú cÇn
thiÕt cho sù sèng.
O
Tõ than bïn, ng−êi ta cßn t¸ch ra axit «xalic ®Ó s¶n xuÊt chÊt tÈy röa ®Æc
H
biÖt, ®Ó tÈy cÆn cho nåi h¬i.

C
ViÖn cßn nghiªn cøu c¶ c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¸p tõ than bïn. S¸p kh«ng chØ
O
lμm nÕn mμ dïng trong 50 ngμnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau.

H
277. S¬i "Lola" vμ "Oxalon" lμ nh÷ng sîi g×?

§ã lμ tªn cña çc lo¹i sîi tæng hîp do çc nhμ ho¸ häc Nga chÕ t¹o ra ®Ó
dïng vμo nh÷ng môc ®Ých ®Æc biÖt.
Sîi "Lola" cã tÝnh bÒn nhiÖt, kh«ng b¾t löa ngay c¶ trong ngän löa ®Ìn x×
propan, nãng 12000C. Ng−êi ta dù kiÕn dïng lo¹i sîi nμy ®Ó s¶n xuÊt quÇn ¸o
chèng ch¸y, v¶i trang trÝ kh«ng ch¸y, vμ v¶i läc çc khÝ ch¸y.
"Uglen" trong m«i tr−êng khÝ tr¬ chÞu ®−îc nhiÖt ®é 3.0000C, nh−ng khi cã
oxi th× chØ chÞu ®−îc cã 2500C. "Uglen" dÉn ®iÖn vμ cã thÓ ®−îc dïng ®Ó s¶n xuÊt
giÊy dÉn ®iÖn, chÊt dÎo, cao su vμ chÊt thay thÕ da cã tÝnh chèng tÜnh ®iÖn.
"Oxalon" còng lμm mét lo¹i sîi chèng ch¸y, nh−ng l¹i lμm b»ng nguyªn liÖu
gç. V¶i dÖt tõ "oxala" lμ v¶i läc khÝ ch¸y tuyÖt vêi trong çc xÝ nghiÖp luyÖn kim
mμu vμ luyÖn kim ®en, trong c«ng nghiÖp chÕ t¹o muéi than, c«ng nghiÖp xi m¨ng
vμ má. Vμ cho tíi nay ch−a cã vËt liÖu nμo tèt h¬n "oxalon" ®Ó s¶n xuÊt sîi cor®
bÒn nhiÖt cho s¨m lèp.
278. ChiÕc ¸o "bät" b¶o vÖ c©y nh− thÕ nμo?
§Ó b¶o vÖ c©y trång khái bÞ b¨ng gi¸, ng−êi ta b¾t ®Çu sö dông çc lo¹i bät
lμm tõ polime hoμ tan trong n−íc; giªlatin, p«li-vinilalcol vμ mét sè chÊt h÷u c¬
kh¸c. §Ó bät khái bÞ ph¸ huû, ng−êi ta cßn thªm vμo çc chÊt phô gia ho¹t ®éng bÒ
mÆt, th−êng d−íi d¹ng muèi amoni. ThÕ lμ ®· thu ®−îc mét tÊm "¸o b»ng bät",
M
kh«ng g©y báng ho¸ häc cho c©y trång vμ kh«ng bÞ h− háng ë nhiÖt ®é - 30C.
O
ThÝ nghiÖm ®· chøng tá nh÷ng chiÕc ¸o bät míi nμy ch¼ng nh÷ng gi÷ ®−îc
.C
nhiÖt ®é cho c©y mμ cßn b¶o vÖ c©y trång chèng ®−îc nhiÒu lo¹i bÖnh tËt kh¸c.
279. Ho¸ häc gióp ®ì x©y dùng nh− thÕ nμo?
C
Trong khi x©y dùng çc toμ nhμ míi ë thñ ®« Viªn, çc nhμ kiÕn tróc ng−êi
O
¸o ®· gÆp çc líp nÒn ®Êt Èm kh«ng æn ®Þnh. Hä bÌn cÇu cøu ®Õn ho¸ häc nhê
AH
ph−¬ng ph¸p ®iÖn ph©n. Hä khoan nh÷ng lç cã chiÒu s©u 15 mÐt, ®æ xuèng ®ã
dung dÞch muèi vμ axit chøa flo, silic vμ bo, råi c¾m vμo lç khoan nh÷ng ®iÖn cùc
O
nèi víi l−íi ®iÖn. Çc i«n trong dung dÞch chuyÓn tõ an«t sang catot, tham gia ph¶n
H
øng víi çc thμnh phÇn v« c¬ trong ®Êt Èm. KÕt qu¶ lμ t¹o ra nh÷ng chÊt khã tan,
C
lμm ®Êt chÆt l¹i. Vμ nhê ph−¬ng ph¸p ®iÖn ph©n ®ã, ng−êi ta ®· x©y dùng ë ®©y
O
nh÷ng toμ nhμ chäc trêi.

H
280. C¶ ph©n x−ëng b»ng thuû tinh ë ®©u?

Mét ph©n x−ëng toμn b»ng thuû tinh ®· xuÊt hiÖn t¹i xÝ nghiÖp "Verra" s¶n
xuÊt kali cña §øc, ph©n x−ëng nh×n bÒ ngoμi ch¼ng cã g× ®Æc biÖt. Nh−ng ë ®©y,
®¹i ®a sè vËt liÖu tõ èng dÉn, ®o¹n nèi, bé phËn ph©n phèi ®Õn thiÕt bÞ ph¶n øng
®Òu ®−îc chÕ t¹o b»ng thuû tinh. Trong nhiÒu qu¸ tr×nh ho¸ häc, thuû tinh ®· tá ra
tèt h¬n kim lo¹i, gèm, sø, chÊt dÎo. §é tin cËy trong vËn hμnh cña thuû tinh cao
h¬n, gi¸ thμnh l¹i rÎ h¬n. Çc nhμ ho¸ häc tõ l©u ®· ®¸nh gi¸ cao thuû tinh vÒ
nh÷ng tÝnh −u viÖt cña nã, nh−ng ®©y qu¶ lμ lÇn ®Çu tiªn hä míi m¹nh d¹n sö dông
lμm çc thiÕt bÞ trong mét ph©n x−ëng. ThÝ nghiÖm nμy ®· chøng tá ph−¬ng ph¸p
dïng thuû tinh lμm vËt liÖu chÕ t¹o thiÕt bÞ cã nhiÒu triÓn väng.
281. Cã thÓ d¸n tr¸i tim kh«ng?
Trong thêi gian gÇn ®©y, ng−êi ta ®· dïng keo ®Ó d¸n nh÷ng vÕt th−¬ng thay
cho kim chØ gi¶i phÉu, võa nhanh vÕt th−¬ng l¹i võa mau lμnh vμ kh«ng ®Ó l¹i sÑo.
Nh−ng keo cã mét nh−îc ®iÓm c¬ b¶n: chóng lμ nh÷ng chÊt "l¹" ®èi víi c¬ thÓ con
ng−êi, nªn nhiÒu khi g©y nh÷ng hËu qu¶ kh«ng l−êng tr−íc ®−îc.
Çc nhμ khoa häc óc ®· thμnh c«ng trong viÖc chÕ t¹o mét lo¹i keo d¸n ®Ó
d¸n çc m« sèng b»ng chÝnh çc m« sèng. Nguyªn liÖu lμ mét lo¹i abumim cña
m¸u (fibrogen), hoμ trong dung dÞch cña mét thμnh phÇn kh¸c cña m¸u lμ trombin
M
vμ mét sè chÊt t¹m thêi gi÷ bÝ mËt, gäi lμ "Factor - 3": Lo¹i keo míi nμy ®−îc dïng
O
trong phÉu thuËt, tá ra tèt h¬n h¼n çc lo¹i cò. Nã thuËn tiÖn ®Æc biÖt trong phÉu
.C
thuËt çc c¬ quan néi t¹ng: tim, thËn, phæi,... Çc c¬ quan ®ã ®· "tiÕp nhËn" keo
mét çch tù nhiªn vμ sau khi lμnh vÕt th−¬ng, keo hoμ tan trong c¬ thÓ.
C
282. Dïng keo d¸n èng dÉn nh− thÕ nμo?
O
HiÖn nay, khi çc ®o¹n èng dÉn bÞ h− háng, chñ yÕu lμ thñng do gØ, ng−êi ta
AH
ph¶i thay thÕ b»ng ®o¹n èng míi. Çc chuyªn gia §øc ®· ¸p dông thμnh c«ng mét
ph−¬ng ph¸p míi ®Ó söa ch÷a ®−êng èng dÉn dÇu còng nh− çc ®−êng èng kh¸c
O
trong çc nhμ m¸y ho¸ chÊt. D−íi ¸p suÊt, ng−êi ta phun lªn chç háng huyÒn phï
H
cña keo d¸n trªn c¬ së cao su. Sau khi kh« h×nh thμnh mét líp cøng, g¾n rÊt chÆt vμ
C
rÊt bÒn, bÞt kÝn chç h− hëng. Ph−¬ng ph¸p míi ®· ®−îc dïng ®Ó söa ch÷a 450km
O
®−êng èng. HiÖu qu¶ cña viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p míi nμy lμ ®· tiÕt kiÖm ®−îc
H
hμng triÖu M¸c (tiÒn cña §øc).

283. NhiÖt vμ ¸nh s¸ng lÊy tõ r¸c nh− thÕ nμo?
Trong nhiÒu thμnh phè ë Mü, r¸c ®−îc dïng nh− nguån bæ sung n¨ng l−îng.
Ch¼ng h¹n, t¹i thμnh phè Aym¬, tõ 2 n¨m nay, ng−êi ta ®· x©y dùng mét thiÕt bÞ
c«ng nghiÖp xö lý r¸c thμnh phè thμnh nhiªn liÖu cho çc nhμ m¸y ®iÖn. §Çu tiªn,
r¸c ®−îc nghiÒn nhá, råi dïng nam ch©m ®iÖn ®Ó t¸ch hÕt çc kim lo¹i chøa s¾t...
vμ cho ®i qua bé phËn lo¹i bá çc t¹p chÊt kh«ng ch¸y ®−îc. Lóc nμy, trong r¸c chØ
cßn giÊy, chÊt dÎo vμ çc chÊt h÷u c¬ kh¸c, theo ®−êng èng ®i vμo buång ®èt cña
m¸y ph¸t ®iÖn. §©y lμ nhμ m¸y ®Çu tiªn dïng r¸c lμm nguån cung cÊp nhiÖt ®Ó s−ëi
Êm vμ ¸nh s¸ng trong thμnh phè.
284. Cã thÓ lÊy uran tõ n−íc biÓn kh«ng?
Trong mÊy n¨m qua, NhËt B¶n vμ §øc ®· c«ng bè kÕt qu¶ nh÷ng thÝ nghiÖm
lÊy uran tõ n−íc biÓn.
ë §øc ng−êi ta trång trong n−íc biÓn nh÷ng lo¹i rong ®Æc biÖt, cã kh¶ n¨ng
tÝch tô uran trong th©n. Cßn ë NhËt l¹i chÕ t¹o çc m¸y läc ®éc ®¸o, cã thÓ gi÷ l¹i
nh÷ng phÇn uran nhá nhÊt tan trong n−íc biÓn. NhËt ®· cã c¶ kÕ ho¹ch dμi h¹n
h−íng vμo ®Ò tμi nμy. Theo kÕ ho¹ch, tõ n¨m 1990, çc thiÕt bÞ sÏ thu håi hμng n¨m
tíi 3400 tÊn uran tõ n−íc biÓn. CÇn nhí l¹i r»ng, theo tÝnh to¸n, n−íc biÓn trªn toμn
M
tr¸i ®Êt chøa tíi 4 tû tÊn uran.
O
285. Lo¹i ®Ìn pin nμo cã tuæi thä cao?
.C
Nh÷ng chiÕc ®Ìn pin b×nh th−êng nÕu bËt s¸ng, chØ sau vμi giê ¸nh s¸ng sÏ
yÕu dÇn råi t¾t h¼n. Nh−ng chiÕc ®Ìn pin võa ®−îc çc nhμ çc nhμ ho¸ häc chÕ t¹o
C
míi ®©y th× kh¸c h¼n, cã thÓ bËt s¸ng liªn tôc tíi 10 n¨m liÒn mμ ®é s¸ng chØ gi¶m
O
mét nöa. Kh«ng dïng pin ®iÖn, c¬ cÊu cña nã kh¸c h¼n. Nã cã mÆt kÝnh b»ng thuû
AH
tinh bor«-silicat, phñ mét líp chÊt ph¸t quang. Trong hép ®Ìn chøa ®Çy triti, ph¸t ra
liªn tôc dßng ®iÖn tö, ®Ëp vμo mÆt kÝnh lμm ®Ìn ph¸t ra ¸nh s¸ng. §é s¸ng cña nã
O
lín h¬n cña ®Ìn pin th−êng.

H
286. GiÊy s¸t trïng dïng lμm g×?

C
Mét nhμ m¸y giÊy ë Nga ®· ®−a vμo s¶n xuÊt mét lo¹i giÊy ®Æc biÖt: lμ giÊy
O
s¸t trïng. Ng−êi ta dïng ph−¬ng ph¸p ho¸ häc "g¾n" nh÷ng chÊt s¸t trïng hoÆc
H
kh¸ng sinh lªn xenlul«z¬ tr−íc khi xeo vμo hoμn tÊt giÊy. GiÊy s¸t trïng sÏ cã øng
dông rÊt réng r·i: dïng ®Ó ®¾p lªn çc viÕt th−¬ng, môn nhät hoÆc vÕt mæ, lμm vËt
liÖu läc kh«ng khÝ cho çc xÝ nghiÖp d−îc phÈm hoÆc phßng mæ, vμ nhiÒu môc ®Ých
kh¸c n÷a.
287. Cã bao nhiªu lo¹i vi khuÈn ¨n chÊt dÎo?
Çc nhμ khoa häc Nga ®· ph¸t hiÖn ®−îc kho¶ng 160 chñng lo¹i nÊm, vi
khuÈn, cã thÓ ph¸ ho¹i çc chÊt p«lime. Çc vi khuÈn ë kh¾p mäi n¬i trong kh«ng
khÝ, trong ®Êt vμ trong n−íc. Çc chÊt p«lime cã chøa çc chÊt ®én h÷u c¬ l¹i cμng
dÔ bÞ ph¸. Ng−îc l¹i çc chÊt dÎo ®−îc s¶n xuÊt tõ nhùa ªp«xi Ýt bÞ ®e do¹ h¬n. Çc
thùc nghiÖm ®· cho thÊy chØ sau vμi th¸ng, mét sè s¶n phÈm chÊt dÎo bÞ mÊt ®é
bãng ®Ñp vμ mÊt dÇn çc tÝnh chÊt vËt lý cña nã, do t¸c dông ph¸ huû cña nÊm. Çc
nhμ khoa häc thuéc ViÖn Vi sinh vËt Masc¬va ®· nghiªn cøu vμ ®Ò nghÞ víi çc
ngμnh c«ng nghiÖp, h·y thay thÕ çc thμnh phÇn "¨n ®−îc" cña çc lo¹i chÊt dÎo
b»ng nh÷ng lo¹i bÒn h¬n, chèng ®−îc nÊm ph¸ huû.
288. D©y ®iÖn tho¹i b»ng thuû tinh ®· ®−îc dïng ë ®©u?
Çc ®©y vμi n¨m, mét ®−êng d©y ®iÖn tho¹i ®Çu tiªn cã c«ng suÊt cao ®·
®−îc giíi thiÖu ë Harlow (thuéc n−íc Anh) trong ®ã çc tÝn hiÖu nãi ®−îc truyÒn ®i
nhê dao ®éng cña tia s¸ng lade th«ng qua nh÷ng sîi tãc thuû tinh rÊt manh. Do ®ã
ng−êi ta ®· x©y dùng mét ®−êng d©y thö nghiÖm dμi 9km b»ng sîi dÉn ¸nh s¸ng
M
®−îc bäc trong d©y çp cã ®−êng kÝnh lμ 7mm. Theo c«ng bè cña çc nhμ chÕ t¹o
O
th× çc nguån lade cã thêi gian lμm viÖc l©u h¬n 20.000 giê, ë mçi kho¶ng çch xa
.C
3km ng−êi ta l¾p 2 m¸y khuÕch ®¹i nh»m t−¬ng c−êng vμ lμm s¹ch çc tÝn hiÖu.
289. ¤ t« ch¹y b»ng nit¬ ®−îc ph¸t minh ë ®©u?
C
ë Anh, mét sè kiÓu ®éng c¬ míi ®· ®−îc ®¨ng ký s¸ng chÕ, ®éng c¬ nμy
O
ch¹y nhê n¨ng l−îng ®−îc gi¶i phãng ra khi nit¬ láng bay h¬i. Theo c«ng bè cña
AH
nhμ s¸ng chÕ th× l−îng nit¬ tiªu tèn cho 100km lμ 5,5lÝt. MÆc dï gi¸ b¸n cña x¨ng
vμ nit¬ b»ng nhau, ®iÓm −u viÖt ®Æc biÖt cña ®éng c¬ lμ kh«ng lμm « nhiÔm m«i
O
tr−êng xung quanh v× çc chÊt ®éc kh«ng bÞ ®äng l¹i trong èng x¶.
H
290. ChÊt dÎo termoplen dïng ®Ó lμm chÊt g× ?

C
Çc chuyªn gia nhμ m¸y Plastin (Nga) võa ®−a ra mét mÆt hμng míi: ChÊt
O
dÎo Termoplen, cã ®é co rÊt cao khi chÞu t¸c dông cña mét nhiÖt ®é kh«ng ®¸ng kÓ,
H
ch¼ng h¹n nhiÖt ®é cña bμn bay. TÝnh chÊt nμy rÊt quý khi dïng lμm bao gãi, nhÊt
lμ ®Ó gãi nh÷ng ®å vËt cã h×nh d¹ng phøc t¹p, thùc phÈm, çc thiÕt bÞ ®iÖn tö, chai
lä, dông cô thÝ nghiÖm. Termoplen sÏ bäc rÊt khÝt çc ®å vËt ®ã.
VÒ b¶n chÊt, termoplen lμ p«liªtilen. §Ó cã ®é co rÊt cao, ng−êi ta chØ viÖc
chiÕu vμo mμng mét chïm ®iÖn tö nhanh. Termoplen ®−îc cuèn thμnh nh÷ng cuén
lín hoÆc lμm thμnh tÊm cã kÝch th−íc kh¸c nhau.
291. Bao gãi cho thÞt sèng lμm b»ng chÊt g×?
ë §øc ng−êi ta ®· lμm ra mét lo¹i bao gãi míi cho thÞt sèng, cã thÓ r¸n vμ
nÊu ®−îc. §ã lμ nh÷ng tÊm mμng trong suèt b»ng p«lieste vμ p«lipr«pilen, phñ
b»ng mét líp p«livinilclorua. Nã chÞu ®−îc nhiÖt ®é 1200C trong mét thêi gian dμi,
cho nªn bao gãi cã thÓ lμm khö trïng cho s¶n phÈm vμ b¶o vÖ trong 3 th¸ng mμ
kh«ng lμm gi¶m chÊt l−îng cña thÞt. Lo¹i bao gãi nμy ®ang ®−îc dïng réng r·i ®Ó
b¶o vÖ nhiÒu s¶n phÈm l−¬ng thùc dÔ bÞ h− háng kh¸c n÷a.
292. Thùc vËt s¶n xuÊt hi®r« tõ n−íc nh− thÕ nμo?
Mét phßng nghiªn cøu n«ng nghiÖp ë Mü ®· ph¸t hiÖn ra mét hÖ thèng rÊt
®¬n gi¶n, nhê ®ã cã thÓ s¶n xuÊt hi®r« tõ n−íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn "nhÑ nhμng".
HÖ thèng ®ã lμ thùc vËt céng sinh cña hai lo¹i: rong xanh Ana-bena azolla vμ
d−¬ng xØ n−íc Azolla mμ rong sèng trªn l¸ cña nã. Rong hÊp thô nit¬ tõ kh«ng khÝ
vμ hy®r« tõ n−íc. Trªn l¸ d−¬ng xØ, N2 vμ H2 sÏ kÕt hîp víi nhau thμnh am«ni¨c.
M
NÕu nh− thªm vμo dung dÞch mét l−îng nhá ph©n ®¹m, th× H2 thu ®−îc tõ rong sÏ
O
kh«ng dïng ®Õn ®Ó lμm thμnh "thøc ¨n" n÷a vμ nh− thÕ cã thÓ lÊy riªng H2 ra. Cßn
.C
mét kh¶ n¨ng kh¸c n÷a: Gi÷ rong trong bÇu khÝ quyÓn N2 d−, th× H2 còng kh«ng bÞ
tiªu thô ®Ó chuyÓn ho¸ thμnh am«ni¨c.
C
293. T¸ch uran tõ n−íc th¶i nh− thÕ nμo?
O
Ai còng biÕt nguyªn tè mang sè 92 nμy trong b¶ng tuÇn hoμn ngμy mét
AH
hiÕm. Ên §é vμ NhËt B¶n thu håi uran tõ n−íc biÓn. Anh vμ Cana®a khai th¸c uran
tõ líp quÆng th¶i sau khi lμm giμu than. Vμ gÇn ®©y TiÖp Kh¾c còng ¸p dông
O
ph−¬ng ph¸p cña m×nh sau khi nhËn thÊy n−íc th¶i cña nhiÒu nhμ m¸y ho¸ chÊt
H
chøa nh÷ng vi l−îng uran. Çc nhμ khoa häc ®· nhê ®Õn vi sinh vËt. Trong qu¸
C
tr×nh sèng, mét vμi lo¹i tÝch luü uran trong çc tÕ bμo cña minh. Vi khuÈn thÝch hîp
O
nhÊt ®Ó t¸ch uran chÝnh lμ nh÷ng vi khuÈn dïng trong nh÷ng nhμ m¸y s¶n xuÊt
H
penixilin. Sau 10 giê sèng trong n−íc th¶i, sinh khèi cña chóng t¨ng tíi 2,5 gam
trong mét lÝt n−íc. Läc, xö lý víi xo®a, ng−êi ta thu ®−îc mét nguån nguyªn liÖu
®Ó thu håi uran, ®ång thêi n−íc th¶i l¹i s¹ch h¬n.
294. Dïng chÊt ph¸t s¸ng tiÕt kiÖn ®−îc n¨ng l−îng nh− thÕ nμo?
C«ng ty Gªneral Electric (Mü) ®· s¶n xuÊt mét lo¹i ®Ìn huúnh quang míi
c«ng suÊt 35W chøa mét chÊt ph¸t quang míi, to¶ ra mét l−îng ¸nh s¸ng t−¬ng
®−¬ng víi lo¹i ®Ìn 40W hiÖn nay, do ®ã tiÕt kiÖm ®−îc kho¶ng 14% ®iÖn n¨ng.
ChÊt ph¸t quang gåm 2 thμnh phÇn: Thμnh phÇn thø nhÊt ph¸t ra ¸nh s¸ng
mμu vμng, cßn thμnh phÇn thø hai to¶ mét phÇn nhá trong phÇn quang phæ mμu
xanh, nh−ng ¸nh s¸ng tæng hîp cña lo¹i ®Ìn míi nμy còng gièng nh− cña çc lo¹i
®Ìn b×nh th−êng.
295. ChÊt dÎo Flex dïng lμm g×?
ChÊt dÎo Flex ®−îc coi lμ lo¹i vËt liÖu çch ®iÖn v¹n n¨ng míi, ®· ®−îc s¶n
xuÊt t¹i Bu«c-gas (Bungari). Nã lμ mét chÊt láng qu¸nh ®−îc pha chÕ thμnh nhiÒu
mμu kh¸c nhau, chÞu ®−îc nhiÖt ®é tõ - 350 ®Õn + 900C, chÞu va ®Ëp, nÐn vμ kÐo.
Ng−êi ta dïng sóng phun ®Ó phñ çc bÒ mÆt kim lo¹i. ChÊt láng çch ®iÖn nμy cã
thÓ dïng trong x©y dùng d©n dông vμ c«ng nghiÖp.
296. Sîi khã ch¸y cã tÝnh chÊt g×?
D−íi sù h−íng dÉn cña gi¸o s− tiÕn sÜ B. Laszkiewics, tr−êng §¹i häc B¸ch
M
khoa Lodz (Ba Lan) ®· chÕ t¹o ®−îc mét ho¸ chÊt khã ch¸y lμm phô gia cho sîi
O
visc« vμ chÊt dÎo. Çc lo¹i sîi cã chÊt phô gia nμy chØ ch¸y khi tiÕp xóc trùc tiÕp
.C
víi ngän löa. NÕu kh«ng cã ngän löa trùc tiÕp th× sÏ t¾t ngay, kh«ng ch¸y ©m Ø nh−
çc lo¹i sîi kh¸c.
C
297. ChÊt láng lμm kh« gç lμ chÊt g×?
O
ViÖn Kü thuËt L©m nghiÖp Masc¬va ®· t×m ra mét ph−¬ng ph¸p míi ®Ó lμm
AH
kh« gç b»ng dung dÞch natri nitrat NaNO3 ®un nãng. Víi ph−¬ng ph¸p nμy th× gç
kh«ng nh÷ng kh« nhanh h¬n so víi çc ph−¬ng ph¸p sÊy kh« b»ng ®èi l−u th«ng
O
th−êng mμ cßn Ýt bÞ co ngãt vμ nøt nÎ.

H
298. DÇu má lμm tõ s¨m lèp cò nh− thÕ nμo?

C
Lèp xe « t« ®−îc lμm tõ dÇu má... §iÒu Êy ai còng biÕt. Nh−ng gÇn ®©y, t¹i
O
Anh ®· x©y dùng mét x−ëng thÝ nghiÖm ®Ó lμm ®iÒu ng−îc l¹i: Tõ çc lo¹i s¨m lèp
H
« t« th¶i ra, hμng n¨m víi sè l−îng hμng triÖu tÊn, ng−êi ta ®· tiÕn hμnh nhiÖt ph©n
trong çc thiÕt bÞ ph¶n øng ®Æc biÖt vμ thu ®−îc dÇu má cã chÊt l−îng cao, tr−íc
hÕt dïng lμm nhiªn liÖu vμ sau khi ch−ng ph©n ®o¹n, cã thÓ chuyÓn ho¸ thμnh
nhiÒu s¶n phÈm ho¸ chÊt cã gi¸ trÞ. Ngoμi ra, s¶n phÈm cña x−ëng nhiÖt ph©n lèp «
t« cò nμy cßn cã muéi than, kim lo¹i ®Ó nÊu ch¶y l¹i vμ mét sè ho¸ chÊt v« c¬ n÷a.
299. T×m vμng theo mïi nh− thÕ nμo?
T×m vμng theo mïi lμ ®iÒu ng−êi ta ®· biÕt tõ l©u, v× r»ng, quÆng vμng còng
nh− ®ång lu«n lu«n cã "ng−êi b¹n ®−êng" lμ thuû ng©n bèc h¬i, xuyªn qua mÆt ®Êt
vμ ®i vμo khÝ quyÓn. Ng−êi ta ®· chÕ t¹o mét m¸y ph©n tÝch khÝ ®Æc biÖt ®Ó t×m ra
má vμng vμ ®ång theo mμu s¾c vμ mïi cña kh«ng khÝ. Nh−ng tÊt c¶ çc dông cô
nμy ®Òu kh«ng nhËy vμ kÐm chÝnh x¸c. GÇn ®©y, ViÖn §Þa ho¸ häc vμ Tinh thÓ häc
çc nguyªn tè hiÕm thuéc Nga ®· chÕ t¹o m¸y ph©n tÝch khÝ hÊp thô nguyªn tö
x¸ch tay ®Ó "ngöi" líp kh«ng khÝ tho¸t ra tõ lç ®μo s©u d−íi ®Êt. H¬i thuû ng©n sÏ
®−îc hÊp thô trªn mét chÊt ®Æc biÖt, ®em ®i ®Þnh l−îng vμ tõ ®ã t×m ra mét sè má
vμng. Dông cô nμy cùc kú chÝnh x¸c vμ nhËy: nã cã thÓ ph¸t hiÖn mét phÇn tr¨m
triÖu miligam thuû nh©n trong mét lÝt kh«ng khÝ.
300. P«lyme liªn minh víi kaolanh nh− thÕ nμo?
PVC thuéc lo¹i chÊt dÎo hiÖn nay bÞ th¶i ra nhiÒu nhÊt trong phÕ liÖu sinh
ho¹t. §èt th× kh«ng cã lîi v× sinh ra çc chÊt khÝ rÊt ®éc. Çc kü s− NhËt B¶n ®·
M
t×m ra mét çch sö dông çc chÊt dÎo cò nμy. Tõ phÕ liÖu PVC, ng−êi ta ®· chÕ t¹o
O
çc tÊm l¸t sμn trong çc nhμ m¸y ho¸ chÊt: bÒn, kh«ng sî axit vμ kiÒm, chÞu löa...
.C
Ng−êi ta ®· x©y dùng mét quy tr×nh kü thuËt ®Ó nghiÒn PVC th¶i, trén víi kaolanh
vμ Ðp ë ¸p suÊt rÊt cao trong nh÷ng khu«n kim lo¹i nãng.
C
301. Ch÷a bÖnh thèi cμ chua nh− thÕ nμo?
O
Khi b¶o qu¶n cμ chua, trªn vá th−êng xuÊt hiÖn çc vÕt ®en loang réng dÇn
AH
vμ lμm cμ chua bÞ thèi. Nguyªn nh©n lμ do mét lo¹i vi khuÈn ph¸t triÓn vμ ph¸ ho¹i
cμ chua. Mét ViÖn nghiªn cøu ë Mü ®· t×m ra ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng
O
nμy mét çch hÕt søc ®¬n gi¶n vμ cã hiÖu qu¶. Tr−íc khi chuyªn chë hoÆc ®−a cμ
H
chua míi thu ho¹ch vμo kho, chØ cÇn nhóng cμ chua míi thu ho¹ch vμo n−íc, trong
C
®ã cã thªm vμo mét Ýt n−íc Javen (natrihipocloit). Nhê vËy ®· ch÷a ®−îc bÖnh thèi
O
cμ chua do vi khuÈn víi hiÖu qu¶ tíi 92%.

H
302. Lμm ph©n bãn h÷u c¬ tõ r¬m r¹ nh− thÕ nμo?

Tr−íc ®©y, ng−êi ta thÊy r»ng nÕu ®Ó r¬m r¹ trªn mÆt ruéng tr−íc khi trë
thμnh ph©n bãn, r¬m r¹ bÞ ph©n huû rÊt chËm, lμm ®Êt bÞ "b¹c mμu" ®i. V× r»ng, çc
vi khuÈn sèng trong ®Êt cÇn mét l−îng lín nit¬ ®Ó ®ång ho¸ licnhin cña r¬m r¹. ë
Mü vμ óc, ng−êi ta ®· thùc hiÖn thμnh c«ng nh÷ng thÝ nghiÖm tËn dông r¬m nhê
nÊm vesenka. Lo¹i nÊm nμy dïng nit¬ cña kh«ng khÝ ®Ó ph©n huû licnhin. KÕt qu¶
lμ tõ 1 tÊn r¬m kh«, ng−êi ta thu ®−îc 1 tÊn nÊm ¨n rÊt giμu protein vμ 220 kg ph©n
bãn h÷u c¬. Cã thÓ thªm vμo r¬m r¹ mét Ýt giÊy cò.
303. Licnhome lμ g×?
§ã lμ tªn mét s¶n phÈm míi cña çc nhμ ho¸ häc Ba Lan, do ghÐp 2 tõ
"Lignus" lμ gç vμ p«lime. §Ó s¶n xuÊt Licnhome, ng−êi ta tÈm vμo bªn trong gç,
gi÷a nh÷ng thí sîi mét m«n«me råi cho trïng hîp. Licnhome cã ®é cøng cao h¬n
gç 4,8 lÇn, bÒn uèn h¬n 50 - 150%, bÒn nªn theo chiÒu ngang h¬n 6 lÇn vμ theo
chiÒu däc h¬n 2 lÇn. Ngoμi ra, vËt liÖu nμy cßn kh«ng bÞ ch¸y, chèng ®−îc nh÷ng
lo¹i vi khuÈn ph¸ ho¹i gç. Cã thÓ khoan, bμo, ®ôc... gièng nh− gia c«ng nh÷ng ®å
vËt th−êng lμm b»ng gç.
304. M©y b»ng chÊt dÎo lμm m−a nh− thÕ nμo?
Çc chuyªn gia ®ang nghiªn cøu thùc hiÖn mét ®Ò ¸n ®Æc biÖt nh»m ®¶m b¶o
n−íc cho vïng sa m¹c kh« c¨n ë C«-oet. Hä chÕ t¹o nh÷ng ®¸m m©y b»ng chÊt
M
dÎo, bÒ ngoμi tr«ng nh− mét tÊm kh¨n tr¶i gi−êng khæng lå, bªn trong chøa mét
O
l−îng lín chÊt khÝ. Khi mÆt trêi lμm nãng chÊt khÝ, nã në ra vμ lμm cho ®¸m m©y
.C
bay lªn. Nhê d©y çp, ®¸m m©y sÏ ®−îc h−íng vμo ph−¬ng ®· x¸c ®Þnh tr−íc.
Kh«ng khÝ tõ çt bÞ nung nãng cña sa m¹c bèc lªn, va ch¹m víi bÒ mÆt t−¬ng ®èi
C
l¹nh cña ®¸m m©y chÊt dÎo. L−îng Èm chøa trong kh«ng khÝ nμy ng−ng tô l¹i, r¬i
O
xuèng ®Êt thμnh m−a.

AH
305. Ng−êi ta ®· biÕt bao nhiªu hîp chÊt ho¸ häc?

B»ng bé nhí cña m¸y tÝnh, theo dâi trªn çc t¹p chÝ khoa häc, tÝnh ®Õn th¸ng
O
11 - 1977, ng−êi ta ®· ghi nhËn ®−îc 4.039.907 hîp chÊt ho¸ häc kh¸c nhau. Trung
H
b×nh mçi tuÇn, kho¶ng 6000 hîp chÊt míi xuÊt hiÖn, 96% lμ çc chÊt h÷u c¬. Trung
C
b×nh çc hîp chÊt nμy chøa 43 nguyªn tö, nh−ng 22 nguyªn tö ®· lμ hi®r«. Cã
O
kho¶ng 120.000 p«lime vμ 258.000 hîp chÊt phèi trÝ. HiÖn ch−a x¸c ®Þnh ®−îc cÊu
H
t¹o cña trªn mét nöa sè hîp chÊt. ¦íc chõng 3.000 hîp chÊt cã øng dông trong
thùc tÕ ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau.
306. ChÊt dÎo niplon cã −u ®iÓm g×?
ViÖn nghiªn cøu chÊt dÎo thuéc Liªn hîp s¶n xuÊt "Plastmass" ë Nga nghiªn
cøu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt mét lo¹i chÊt dÎo míi víi tªn th−¬ng m¹i lμ
"Niplon". Çc s¶n phÈm trªn c¬ së chÊt dÎo nμy kh«ng hÒ bÞ gi¶m chÊt l−îng d−íi
t¸c dông l©u dμi cña m«i tr−êng ¨n mßn m¹nh, nhiÖt ®é cao vμ çc bøc x¹. Dïng
nh÷ng c«ng thøc pha chÕ kh¸c nhau, Niplon ®· ®−îc gia c«ng thμnh nhiÒu s¶n
phÈm rÊt bÒn víi t¸c dông cña dung m«i h÷u c¬, axit v« c¬ vμ kiÒm. Do vËy, chóng
sÏ ®−îc dïng réng r·i trong c«ng nghiÖp ho¸ chÊt.
307. B¶o qu¶n trøng gμ b»ng parafin nh− thÕ nμo?
Trøng gμ lμ mét trong nh÷ng lo¹i thùc phÈm khã b¶o qu¶n l©u dμi, v× mÊt gi¸
trÞ dinh d−ìng nhanh chãng v× bÞ thèi. Çc chuyªn gia Nga ®· t×m ra mét ph−¬ng
ph¸p míi ®Ó gi÷ nguyªn phÈm chÊt cña trøng trong thêi gian tõ 10 ®Õn 12 th¸ng.
Tr−íc hÕt, nhóng trøng vμo mét bÓ chøa parafin. Sau ®ã xÕp trøng vμo buång chøa
«z«n trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Oz«n sÏ «xy ho¸ líp parafin trªn vá trøng, biÕn
nã thμnh mét mμng b¶o vÖ cã tÝnh s¸t khuÈn rÊt cao.
308. Dïng c©y cèi ®Ó ph¸t hiÖn « nhiÔm m«i tr−êng nh− thÕ nμo?
M
§Ó x¸c ®Þnh møc ®é « nhiÔm m«i tr−êng, c¶ ®Þnh tÝnh vμ ®Þnh l−îng, ph¶i
O
dïng nh÷ng dông cô phøc t¹p. Nh−ng ®Ó nhËn biÕt çc chÊt ®éc trong kh«ng khÝ,
.C
ng−êi ta cã thÓ dùa vμo ph¶n øng cña çc lo¹i c©y nhËy c¶m víi m«i tr−êng. Dùa
trªn nhËn xÐt nμy, çc nhμ khoa häc Hμ Lan ®· ®Ò nghÞ trång çc lo¹i c©y quanh
C
nhμ m¸y ho¸ chÊt vμ chØ dÉn çch dùa vμo chóng ®Ó ph¸t hiÖn møc ®é « nhiÔm
O
kh«ng khÝ: cá linh l¨ng vμ c©y thuèc l¸ dïng ®Ó ph¸t hiÖn oz«n, rau cÇn t©y vμ c©y
AH
cμ chua nhËy c¶m víi «xit nit¬, khoai t©y nhËn biÕt ®−îc ªtilen.
309. TÊm l¸ ch¾n tia bøc x¹ lμm b»ng chÊt dÎo nμo?
O
T¹i NhËt B¶n ng−êi ta ®· s¶n xuÊt nh÷ng tÊm b¶o vÖ khái tia bøc x¹ cho
H
nh÷ng ng−êi lμm viÖc trùc tiÕp víi tia R¬nghen vμ çc bøc x¹ kh¸c b»ng vËt liÖu
C
míi: chÊt dÎo. Nhùa p«liacrilic pha 30% ch× ®−îc dïng vμo viÖc nμy. TÊm b¶o vÖ
O
cã −u ®iÓm rÊt lín lμ trong suèt, nh−ng còng mang theo nh÷ng −u vμ nh−îc ®iÓm
H
cè h÷u cña chÊt dÎo nh− ®é dai va ®Ëp cao, ®¬n gi¶n khi gia c«ng, nh−ng l¹i dÔ b¾t
ch¸y vμ bÞ biÕn d¹ng do nhiÖt ®é. §iÒu quan träng lμ sau khi chiÕu l©u dμi bøc x¹
gamma (víi c−êng ®é 105 Rad), ®é trong suèt cña tÊm ch¾n b¶o vÖ b»ng chÊt dÎo
kh«ng bÞ thay ®æi. Mét tÊm nhùa acrilic dμy 33,4 mm cã tÝnh n¨ng b¶o vÖ ngang
víi tÊm ch× dμy 1,6 mm.
310. Tinh bét kÕt b¹n víi chÊt dÎo cã −u ®iÓm g×?
Mét c«ng tr×nh nghiªn cøu cã hÖ thèng gÇn ®©y ®· x¸c nhËn: cã thÓ ghÐp lªn
®¹i ph©n tö tinh bét nh÷ng m«n«me kh¸c nhau vμ thu ®−îc chÊt dÎo cã tÝnh chÊt
tèt. Ch¼ng h¹n ghÐp lªn tinh bé stiren vμ mªtilmªtacrilat, thu ®−îc c«p«lime gißn
vμ cøng, nh−ng chØ thªm mét l−îng butilacrilat th× p«lime l¹i rÊt ®μn håi, cã tÝnh
bÒn c¬ häc cao, gièng nh− da. Mét ®iÒu ®¸ng l−u ý lμ çc chÊt dÎo trªn c¬ së tinh
bét l¹i cã thÓ ph©n huû vi sinh vËt, gi¶m ®−îc khã kh¨n trong chèng « nhiÔm m«i
tr−êng do chÊt th¶i r¾n.
311. ChÊt dÎo dïng lμm vá tμu cã −u ®iÓm g×?
Trong nhiÒu n¨m, ng−êi ta t×m kiÕm nh÷ng vËt liÖu tèt nhÊt ®Ó chÕ t¹o vá tμu
ngÇm, víi nhiÒu yªu cÇu rÊt khe kh¾t, vμ chØ m·i gÇn ®©y míi ®i ®Õn kÕt luËn: vËt
liÖu tèt nhÊt lμ chÊt dÎo. C«ng ty Anh "Vikers" ®· s¶n xuÊt hμng lo¹t tμu ngÇm cã
vá b»ng chÊt dÎo. Nh÷ng chiÕc tμu míi võa nhÑ, bÒn, võa hoμn toμn kh«ng cÇn b¶o
vÖ chèng hiÖn t−îng ¨n mßn cña n−íc biÓn.
M
312. Ai dïng nh«m thay thÕ b¹c ®Ó tr¸ng g−¬ng?
O
Çc nhμ ho¸ häc Rumani ®· ®−a vμo s¶n xuÊt ph−¬ng ph¸p tr¸ng g−¬ng míi,
.C
trong ®ã thay b¹c b»ng nh«m. Nh÷ng tÊm g−¬ng tr¸ng nh«m rá ra cã chÊt l−îng
cao h¬n g−¬ng tr¸ng b¹c, nh−ng −u ®iÓm c¬ b¶n lμ nh«m rÎ h¬n b¹c rÊt nhiÒu. NÕu
C
nh− tr−íc ®©y, 1m2 kÝnh cÇn 5,7 g b¹c th× nay chØ cÇn 3 g nh«m. Qu¸ tr×nh tr¸ng
O
nh«m lªn g−¬ng thùc hiÖn trong ch©n kh«ng.

AH
Do cã nhiÒu −u ®iÎm, nªn chØ mét n¨m sau khi ®−îc ph¸t minh, ph−¬ng ph¸p
míi nμy ®· ®−îc ¸p dông cho 60% sè g−¬ng s¶n xuÊt ë Rumani.
O
313. V¶i th« p«lyªtylen dïng lμm g×?

H
ë Nga ng−êi ta ®−a ra mét quy tr×nh c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt mét vËt liÖu ®Æc
C
biÖt: v¶i th« tõ p«lyªtylen. §ã lμ mét lo¹i "v¶i kh«ng dÖt", cã kh¶ n¨ng läc rÊt tèt
O
vμ cã thÓ dïng ®Ó bäc çc ®−êng èng ch×m d−íi ®Êt hoÆc th−êng xuyªn tiÕp xóc víi
H
chÊt h÷u c¬ hay v« c¬. Çc tÊm läc b»ng p«lyªtylen tèt h¬n vμ rÎ h¬n çc tÊm läc
b»ng v¶i thuû tinh, th−êng ®−îc sö dông hiÖn nay, nªn ®· thay thÕ nã trong nhiÒu
ngμnh kü thuËt.
314. L−u huúnh siªu dÉn ®−îc chÕ t¹o thÕ nμo?
ViÖn VËt lý ¸p suÊt cao (thuéc Nga) ph¸t hiÖn ra mét d¹ng thï h×nh míi cña
l−u huúnh cã tÝnh n¨ng ®Æc biÖt: tÝnh siªu dÉn. §Ó thu ®−îc d¹ng thï h×nh nμy,
ng−êi ta ph¶i nÐn l−u huúnh d−íi mét ¸p suÊt kh¸ cao, t−¬ng ®−¬ng víi søc nÐn
kho¶ng 10 tÊn trªn 1 mÉu l−u huúnh cã ®−êng kÝnh 0,2 mm. D−íi ¸p suÊt lín Êy,
®iÖn trë cña mÉu ®· gi¶m ®i 10 v¹n lÇn (cã thÝ nghiÖm thÊy gi¶m 10 triÖu lÇn). ë
5.70K, ®iÖn trë cña d¹ng thï h×nh nμy lμ 4.10-3 «m.
315. Cã bao nhiªu tro trong than?
Hμm l−îng tro trong çc lo¹i than th−êng dao ®éng tõ 1 ®Õn 45%. Than cμng
Ýt tro, nhiÖt trÞ cμng cao vμ cμng cã gi¸ trÞ. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tro th«ng th−êng
lμ ®èt råi c©n, tuy ®¬n gi¶n nh−ng l¹i mÊt thêi gian. Çc nhμ khoa häc Ba Lan ®· ®Ò
xuÊt mét ph−¬ng ph¸p míi: ph−¬ng ph¸p ®o bøc x¹. Çc chÊt v« c¬ bao giê còng
hÊp thô tia bøc x¹ m¹nh h¬n than. ChØ cÇn ®o sù thay ®æi c−êng ®é bøc x¹, nhê mét
b¶ng ®· tÝnh to¸n s½n, cã thÓ tr¶ lêi ngay cã bao nhiªu tro trong than.
316. Hocmon chèng ®au lμ chÊt g×?
M
Çc nhμ khoa häc Mü võa ph¸t hiÖn trong m¸u ng−êi cã mét lo¹i hocm«n
O
chèng ®au vμ ®Æt tªn hîp chÊt míi t×m ra nμy lμ an«®in. Tiªm thö an«®in nμy vμo
.C
vá n·o, ng−êi ta ®· chøng minh nã cã t¸c dông nh− mocphin vμ t¸c dông gi¶m ®au
trong nhiÒu giê. An«®in chÝnh lμ lo¹i hocmon cã ¶nh h−ëng ®Õn giÊc ngñ còng nh−
C
sù tØnh giÊc cña chóng ta.
O
317. §æ bªt«ng dïng n−íc biÓn cã ®−îc kh«ng?

AH
Khi ®æ bªt«ng, cÇn n−íc. TiÕp xóc víi n−íc, xi m¨ng dÝnh kÕt nhanh chãng
O
t¹o ra nh÷ng khèi céng kÕt, g¾n çt vμ ®¸ d¨m l¹i víi nhau. N−íc kh«ng s¹ch sÏ rÊt
phiÒn phøc: t¹o thμnh lç rçng, lμm xÊu tÝnh chÊt c¬ häc cña bª t«ng. Nh−ng gÇn
H
®©y, çc nhμ khoa häc l¹i thμnh c«ng trong viÖc ®æ bªt«ng b»ng n−íc biÓn víi ®é
C
mÆn lμ 42g muèi trong 1 lÝt n−íc. Muèn dïng n−íc mÆn, ng−êi ta ph¶i thªm mét
O
hçn hîp phô gia, bao gåm 18 thμnh phÇn vμ dïng nhiÖt ®é cao h¬n. Dï sao thμnh
H
c«ng nμy ®· gi¶i quyÕt ®−îc khã kh¨n cho viÖc x©y dùng cña nhiÒu n−íc vμ nhiÒu
vïng trªn thÕ giíi.
318.Nhiªn liÖu h¹t lμm tõ phÕ liÖu g×?
Ng−êi ta míi t×m ra mét ph−¬ng ph¸p ®Ó tËn dông phÕ liÖu cña çc nhμ m¸y
xÎ gç nh− vá c©y, m¹t c−a, vá bμo. Còng gièng nh− r¬m, vá l¹c, b· mÝa, nh÷ng phÕ
liÖu nμy ®−îc chuyÓn thμnh d¹ng nhiªn liÖu Ðp thμnh h¹t. Khi ch¸y, l−îng tro cßn
l¹i rÊt nhá (kho¶ng 2%) trong khi ®èt than ®¸, l−îng tro lªn tíi 13%. T¹i Mü, nhiªn
liÖu nμy cßn rÎ h¬n khÝ thiªn nhiªn.
319. Bét ®¸ chèng ¨n mßn lμ chÊt g×?
§Ó chèng ¨n mßn cho çc ®−êng èng dÉn khÝ vμ dÉn dÇu, ng−êi ta dïng
mμng p«lime. ThÕ nh−ng líp "¸o" nμy kh¸ ®¾t tiÒn. Çc nhμ khoa häc Nga ®· ®−a
ra mét lo¹i vËt liÖu míi: bét ®¸ nh·o, dïng thay cho p«lime. Bét ®· nh·o trong ®¬n
pha chÕ gåm mét sè thμnh phÇn: thuû tinh láng, mét sè chÊt phô gia vμ bét ®¸. Sau
khi trén, chóng gièng nh− v÷a. VËt liÖu chèng ¨n mßn nμy ®−îc "s¬n" lªn bÒ mÆt
èng nhê ph−¬ng ph¸p dao ®éng ®iÖn vμ tr¸t lªn çc chç nèi èng. Bét ®¸ nh·o rÎ,
b¶o vÖ tèt vμ chÞu ®−îc l¹nh.
320. èng th«ng giã b»ng chÊt dÎo g×?
Çc èng th«ng giã l¾p ®Æt trong çc hÇm má cho tíi nay ®Òu lμm b»ng kim
lo¹i. ViÖc l¾p chóng trong çc kªnh ®μo th¼ng ®øng vμ t¹i çc cöa kh¸ khã kh¨n.
M
Ngoμi ra chóng bÞ gØ vμ ph¶i th−êng xuyªn thay thÕ. Mét nhμ m¸y ë Bu®apest
O
(Hungari) b¾t ®Çu s¶n xuÊt çc èng nμy tõ v¶i p«liamit, tÈm mét thμnh phÇn kh«ng
.C
ch¸y lμ silic«n, ®ång thêi b¶o ®¶m chèng tÝnh ®iÖn. Çc èng cã kÝch th−íc d−íi 60
cm ®−îc gia cè b»ng lâi thÐp. TÝnh chÊt cña çc èng mÒm th«ng giã lo¹i nμy tèt
C
h¬n h¼n èng kim lo¹i: l¾p r¸p nhanh chãng, ®é bÒn cao h¬n vμi lÇn vμ rÎ h¬n.
O
321. Pr«tªin lμm tõ cá nh− thÕ nμo?

AH
Çc kü s− Hungari ®· thö nghiÖm thμnh c«ng viÖc s¶n xuÊt pr«tªin nguyªn
chÊt tõ cá linh l¨ng, l¸ ng« vμ mét vμi lo¹i cá kh¸c. ViÖc t×m ra nguån ®¹m míi nμy
O
dïng lμm thøc ¨n cho con ng−êi ®−îc ®¸nh gia ngang víi viÖc t×m ra ®iÖn nguyªn
H
tö trong ngμnh n¨ng l−îng. Tõ nay, t¹i Hung, mét hecta trång cá cã thÓ thu ®−îc 3
C
tÊn pr«tªin cã chÊt l−îng cao, nghÜa lμ nhiÒu h¬n 6 lÇn l−îng chÊt ®¹m thu ®−îc khi
O
trång lóa m¹ch.

H
Tr−íc hÕt, ng−êi ta nÐn l¸ cá thμnh viªn, Ðp lÊy n−íc råi lμm ®«ng tô sÏ thu
®−îc pr«tªin nguyªn chÊt, chØ viÖc ®em sÊy kh«. VÒ gi¸ trÞ dinh d−íng, nã cao h¬n
®Ëu nμnh vμ chøa rÊt nhiÒu vitamin. HiÖn nay, ngoμi viÖc dïng nhiÒu lμm thøc ¨n
cho gia sóc ng−êi ta cßn dïng lμm kÑo b¸nh. Mét nhμ m¸y s¶n xuÊt pr«tªin lo¹i
nμy c«ng suÊt 50 T/giê ®· ®−îc x©y dùng xong.
322. ChÊt g× thay thÕ DDT?
Çc nhμ ho¸ häc Hungari ®· ®−a vμo s¶n xuÊt mét lo¹i thuèc trõ s©u míi
tuyÖt ®èi kh«ng ®éc ®èi víi ng−êi vμ ®éng vËt m¸u nãng, kh«ng cã mïi, kh«ng g©y
« nhiÔm m«i tr−êng vμ b¶o vÖ c©y trång rÊt tèt. Ho¹t chÊt lμ pirªtrin tæng hîp,
gièng nh− ho¹t chÊt cã trong c©y cóc trõ s©u. Lo¹i thuèc nμy ®· ®−îc th−ëng huy
ch−¬ng vμng t¹i TriÓn l·m ho¸ häc thÕ giíi tæ chøc t¹i TiÖp Kh¾c.
323. KhÝ hμn míi lμ khÝ g×?
Çc nhμ ho¸ häc Ba Lan ®Ò nghÞ thay thÕ axªtilen trong viÖc c¾t vμ hμn kim
lo¹i b»ng mét hçn hîp khÝ gåm pr«pan, pr«pilen vμ mét vμi lo¹i khÝ th¶i kh¸c trong
qu¸ tr×nh chÕ biÕn dÇu má. Khi ch¸y, hçn hîp khÝ nμy to¶ ra mét nhiÖt l−îng lín
h¬n cña axªtilen nhiÒu. §iÓm ®Æc biÖt lμ trong mét b×nh tiªu chuÈn, cã thÓ chøa
mét l−îng hçn hîp khÝ lín h¬n axªtilen tíi 4 lÇn, do ®ã viÖc chuyªn chë çc b×nh
nμy sÏ thuËn tiÖn h¬n.
324. S«®a ho¹t tÝnh dïng lμm g×
M
ViÖn Ho¸ lý vμ ®iÖn ho¸ Praha (TiÖp Kh¾c) ®¨ng ký mét b»ng ph¸t minh ra
O
kh¾p thÕ giíi vμ rÊt ®−îc hoan nghªnh: ph¸t minh ra s«®a ho¹t tÝnh, mang tªn
.C
AKSO (aktivna soda). Ai còng biÕt r»ng khÝ th¶i tõ ®éng c¬ «-t« chøa nhiÒu chÊt
®éc, chñ yÕu lμ khÝ sunfur¬. Akso hÊp thô cùc kú nhanh chãng vμ hoμn toμn chÊt
C
nμy. So víi nh÷ng m¸y läc khÝ tèt nhÊt, nã khö SO2 nhanh h¬n tíi 10 lÇn ë nhiÖt ®é
O
120 - 1600C, tøc lμ nhiÖt ®é b×nh th−êng cña khÝ th¶i. Ngoμi ra, Akso cßn cã c«ng
AH
dông ®Æc biÖt trong ngμnh giÊy vμ xenlul«z¬.

O
324. Tõ mét tr¨m lÝt x¨ng lμm ra ®−îc nh÷ng thø g×?
H
Mét tr¨m lÝt x¨ng nÕu dïng lμm nhiªn liÖu cho «t«, th× trung b×nh cã thÓ
C
ch¹y ®−îc mét ngh×n c©y sè. Nh−ng nÕu dïng ®Ó lμm nguyªn liÖu cho ngμnh tæng
O
hîp h÷u c¬ th× sÏ biÕn thμnh 21 chiÕc ¸o s¬mi nam hoÆc 160m èng dÉn n−íc, hoÆc
H
nÕu quay trë l¹i víi «t«, th× lμm ®−îc mét bé x¨m lèp «t«.
325. ChÊt g× dïng thay x¨ng vμ axeton ®Ó tÈy mì?
Çc nhμ nghiªn cøu ViÖn Ho¸ v« c¬ ë Nga nghiªn cøu s¶n xuÊt mét lo¹i chÊt
míi, mang tªn "Termos" ®Ó tÈy mì cho çc chi tiÕt tr−íc khi s¬n, tr¸ng men vμ m¹
®iÖn, thay cho x¨ng vμ axªton th−êng dïng tr−íc ®©y, cã mïi vμ dÔ ch¸y. "Termos"
lμ dung dÞch mét chÊt nhò ho¸ trong dÇu ®iªzen, pha trén víi dung dÞch mét chÊt
ho¹t ®éng bÒ mÆt Ýt bät trong n−íc vμ chÊt øc chÕ. "Termos" ®· c¶i tiÕn ®−îc ®iÒu
kiÖn lao ®éng trong çc ph©n x−ëng s¶n xuÊt.
326. Lμm m¶ng b¶o vÖ bª t«ng nh− thÕ nμo ?
ë Nga ng−êi ta ®· nghiªn cøu ®−îc mét ph−¬ng ph¸p b¶o vÖ çc kÕt cÊu bª
t«ng cèt thÐp kh«ng bÞ h− háng do ¨n mßn; d¸n lªn bÒ mÆt cÇn ®−îc b¶o vÖ mét
mμng máng p«lyªtylen ®· xö lý b»ng diÖn tÝch, nhê mét líp keo ªp«xi - cao su ®μn
håi.
Líp b¶o vÖ nμy cã ®é bÒn ho¸ häc rÊt cao ®èi víi çc t¸c nh©n ¨n mßn m¹nh
nh− axit, kiÒm Khi dïng líp b¶o vÖ nμy, ng−êi ta thÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao.
327. Ph¶n øng ©m thanh x¶y ra trong dung dÞch g×?
Ng−êi ta ®· biÕt ph¶n øng næ tõ l©u, trong ®ã s¶n phÈm cña ph¶n øng lμ chÊt
khÝ. Nh−ng 3 nhμ ho¸ häc Hμ Lan ph¸t hiÖn ra mét lo¹i ph¶n øng míi: ph¶n øng
©m thanh x¶y ra trong dung dÞch, ®ång thêi ph¸t ra nh÷ng ©m thanh rÊt lín. Ch¼ng
M
h¹n ph¶n øng gi÷a dung dÞch clorua kÏm vμ dung dÞch pipazin. Khi çc tinh thÓ
O
dipipazin kÏm h×nh thμnh, kÌm theo nh÷ng siªu ©m vμ c¶ nh÷ng ©m thanh nghe
®−îc.
.C
Ng−êi ta ch−a biÕt ®−îc nh÷ng nguyªn nh©n cña viÖc xuÊt hiÖn ©m thanh
C
nh−ng ch¾c ch¾n nã liªn quan ®Õn sù chuyÓn nhanh chãng nh÷ng tinh thÓ nhá
O
thμnh tinh thÓ lín.

AH
328. TËn dông b· th¶i cña n−íc th¶i nh− thÕ nμo?
Çc kü s− Bungari thuéc nhμ m¸y thuû ph©n Razlog ®· t×m ra ph−¬ng ph¸p
O
s¶n xuÊt khèi c« ®Æc giμu pr«tªin - vitamin tõ bïn l¾ng bÒ xö lý n−íc th¶i sau khi
H
lμm s¹ch b»ng ph−¬ng ph¸p sinh ho¸. Khèi c« ®Æc nμy lμ thμnh phÇn cã gi¸ trÞ ®èi
C
víi n«ng nghiÖp v× chøa 15 amino axit quan träng vμ çc vitamin. Thªm vμo khÈu
O
phÇn ¨n cña gia sóc, tèc ®é t¨ng träng cßn cao h¬n so víi çc s¶n phÈm giμu
H
vitamin - pr«tªin mμ c«ng nghiÖp ®ang s¶n xuÊt.

Tõ 200kg bïn, ng−êi ta thu håi ®−îc 1kg khèi c« ®Æc giμu pr«tªin - vitamin
nμy.
329. Acquy chi ca®imi cã −u ®iÓm g×?
ViÖn Acquy vμ Pin ë Poznan (Balan) ®−a ra s¶n xuÊt mét lo¹i ¨cquy míi víi
®iÖn cùc lμ chi - cadimi. Ngoμi ®Æc tÝnh lμ dung l−îng rÊt cao, lo¹i ¨cquy nμy rÊt
bÒn víi va ch¹m vμ lμm viÖc ®−îc trong mét kho¶ng nhiÖt ®é rÊt réng tõ - 400C ®Õn
+ 500C. Dung l−îng cña chóng lªn tíi 10 ngh×n ampe/giê.
Trªn thÕ giíi, ngoμi Balan, chØ cã mét vμi n−íc s¶n xuÊt ¨cquy lo¹i nμy lμ
Mü, §øc vμ Ph¸p.
330. T×m vi khuÈn ¨n chÊt dÎo ®Ó lμm g×?
Sau khi ph¸t hiÖn ®−îc çc lo¹i vi khuÈn sèng b»ng çc s¶n phÈm dÇu mì,
ng−êi ta ®· tiÕn hμnh t×m kiÕm çc lo¹i vi khuÈn ¨n chÊt dÎo vμ ®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶
b−íc ®Çu. HiÖn nay, lo¹i vi khuÈn quý gi¸ nμy ®ang ®−îc thö nghiÖm ®Ó thñ tiªu
çc lo¹i nhùa tæng hîp vμ chÊt dÎo cã trong nguån n−íc th¶i.
331. T¹o mμng chèng l¾ng cÆn b»ng chÊt g×?
ë óc, ng−êi ta ®· b¾t ®Çu ¸p dông mét ph−¬ng ph¸p míi ®Ó chèng hiÖn
t−îng t¹o cÆn trªn thμnh nåi h¬i, thiÕt bÞ c« dÆc vμ ch−ng cÊt. B¶n chÊt cña ph−¬ng
M
ph¸p rÊt ®¬n gi¶n: chØ viÖc thªm vμo n−íc mét l−îng rÊt nhá axit p«lyacrylic
O
(kho¶ng 5 phÇn triÖu trong n−íc). Hîp chÊt nμy t¹o ra trªn thμnh thiÕt bÞ mét líp
.C
mμng p«lime rÊt máng. CÆn b¸m vμo mμng Ýt h¬n nhiÒu so víi b¸m trªn kim lo¹i.
Vμ khi cÆn b¸m ®Õn mét ®é dμy nμo ®ã, mμng sÏ tù bong ra, r¬i xuèng ®¸y vμ lÊy
C
ra dÔ dμng.
O
332. Chèng näc r¾n b»ng chÊt g×?

AH
Ng−êi ta ph¸t hiÖn ra r»ng chÊt øc chÕ cho ph¶n øng gèc tù do tá ra cã t¸c
O
dông khö ®éc ®−îc näc r¾n (trong ®ã, nhiÒu chÊt ph¸ huû qu¸ tr×nh sinh tæng hîp
albumin vμ axit nuclªic). Ch¼ng h¹n, mét chÊt øc chÕ cã hiÖu qu¶ nhÊt lμ
H
pr«pylgalat cã t¸c dông khö ®−îc näc ®éc cña r¾n lôc, r¾n hæ mang vμ mét sè loμi
C
r¾n kh¸c. NÕu tiªm dung dÞch 0,75% chÊt nμy vμo b¾p thÞt cña chuét th× sau tõ 1
O
®Õn 6 phót kÓ tõ khi bÞ r¾n c¾n, tÊt c¶ sè chuét ®Òu ®−îc cøu tho¸t chÕt, nh−ng nÕu
H
sau 15 phót trë lªn th× tÊt c¶ ®Òu chÕt.

333. ChÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng thùc vËt ®−îc chÕ tõ nguyªn liÖu g×?
Tõ l¸ dõa vμ mì ®éng vËt, ng−êi ta ®· ®iÒu chÕ mét chÊt kÝch thÝch sinh
tr−ëng thùc vËt míi. ChÊt nμy khi xö lý trªn thùc vËt ë ®Çu giai ®o¹n ph¸t triÓn, sÏ
t¸c dông chän läc trªn tÕ bμo, t¹o thμnh nh÷ng m« míi vμ kh«ng lμm ¶nh h−ëng tíi
nh÷ng bé phËn kh¸c cña c©y. ChÊt kÝch thÝch míi nμy kh«ng ®éc, kh«ng g©y ra
nh÷ng hiÖn t−îng phô kh«ng mong muèn vμ cã thÓ xö lý trªn mét diÖn tÝch réng
lín b»ng çch phun th«ng th−êng.
334. Thªm mét chÊt ngät nh©n t¹o n÷a lμ chÊt g×?
Mét nhãm çc nhμ ho¸ häc Hungari míi tæng hîp ®−îc mét chÊt h÷u c¬
míi, ngät h¬n ®−êng saccar«z¬ hμng ngh×n lÇn. §−êng "siªu ngät" nμy ®−îc gäi tªn
lμ "Hin«in - 401". HiÖn nay, ch−a ®ñ c¬ së ®¸nh gi¸ vai trß cña nã trong c«ng nghiÖp
thùc phÈm t−¬ng lai, nh−ng qua nh÷ng thö nghiÖm ®Çu tiªn vÌ ®éc tÝnh ®èi víi c¬ thÓ,
ng−êi ta cho r»ng "Hin«in" cã thÓ sÏ thay thÕ sacarin.
335. V¶i ®Æc biÖt ®Ó lãt ®−êng lμm b»ng chÊt g×?
TiÖp kh¾c võa ®−a vμo s¶n xuÊt mét lo¹i v¶i hoμn toμn míi, thuéc lo¹i v¶i
kh«ng dÖt. Nguyªn liÖu cña v¶i nμy lμ sîi p«lypr«pilen vμ p«lyeste, kh«ng bÞ môc
bëi nÊm mèc vμ cã ®é bÒn ho¸ häc vμ c¬ häc rÊt cao. C«ng dông cña v¶i còng rÊt
"®éc ®¸o": ®Ó phñ lªn mÆt ®−êng x¸. V¶i cã t¸c dông kh«ng ®Ó çc líp ®Êt kh¸c
M
trén lÉn víi nhau, cã thÓ dïng nh− mét tÊm läc lo¹i trõ hçn hîp çt, ®¸ d¨m trong
O
x©y dùng ®−êng x¸. Mét sè ®−êng «t« cña TiÖp kh¾c ®· ®−îc lãt nh÷ng tÊm v¶i
.C
nμy.
336. Dïng khÝ ch¸y dËp t¾t löa lμ khÝ g×?
C
Theo ph−¬ng ph¸p cæ ®iÓn, ®Ó dËp t¾t çc ®¸m ch¸y trong má than, ng−êi ta
O
ph¶i cho khÝ tr¬ vμo nh÷ng chç nøt nÎ. Nh−ng khi ®¸m ch¸y lín, l−îng khÝ tr¬ cÇn
AH
dïng rÊt nhiÒu; nÕu kh«ng ®ñ th× tai n¹n nμy cμng thªm phøc t¹p. Ph−¬ng ph¸p míi
thay thÕ khÝ tr¬ b»ng mét khÝ ®èt phæ biÕn lμ mªtan. KhÝ nμy cã s½n h¬n nhiÒu vμ
O
muèn tr¸nh nguy hiÓm chØ cÇn duy tr× nghiªm ngÆt mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi kh«ng
H
khÝ. B¬m mªtan trμn ®Çy vμo chç nøt löa sÏ t¾t.
C
337. ChÊt g× trong löa kh«ng ch¸y, trong n−íc kh«ng ch×m?
O
Hai kü s− TiÖp kh¾c ®−¬c gi¶i th−ëng quèc gia cña TiÖp kh¾c n¨m 1978 ®·
H
®−a ra s¶n xuÊt mét lo¹i chÊt dÎo míi, lÊy tªn lμ Resitek. Khi ®−a tÊm vËt liÖu nμy
cïng víi mét tÊm s¾t vμo ngän löa ®Ìn khÝ th× kim lo¹i ch¶y, Resitek vÉn kh«ng hÒ
thay ®æi tÝnh chÊt. Nhê tÝnh çch nhiÖt, vËt liÖu nμy ®· ®−îc lμm mét sè chi tiÕt
trong lß cao. Do khèi l−îng riªng nhá, Resi-stek næi trªn mÆt n−íc. Çc nhμ khoa
häc cho r»ng Resistek sÏ lμ mét trong çc vËt liÖu cña kü thuËt phøc t¹p trong
t−¬ng lai.
338. Vitamin nμo cã t¸c dông chèng ¨n mßn kim lo¹i?
Axit ascorbic víi çi tªn phæ biÕn lμ vitamin C võa ®−îc ph¸t hiÖn lμ cã kh¶
n¨ng chèng ¨n mßn kim lo¹i. NÕu phñ lªn bÒ mÆt kim lo¹i s¹ch mét líp axit
ascorbic cïng víi bét m«lip®en, th× lËp tøc nã liªn kÕt víi kim lo¹i thμnh mét líp
b¶o vÖ bÒn. Mét sè c«ng ty lín ®· b¾t ®Çu dïng axit ascorbic ®Ó "vitamin ho¸" çc
kim lo¹i nh»m môc ®Ých b¶o vÖ chóng, thay thÕ cho axit cr«mic ®ßi hái ph¶i xö lý
phøc t¹p h¬n.
339. G¹ch cã xenluloz¬ ®−îc chÕ t¹o nh− thÕ nμo ?

Ng−êi ta biÕt r»ng nÕu chÕ t¹o ®−îc g¹ch xèp th× rÊt cã lîi: g¹ch ®ì bÞ vì vμ
l¹i çch nhiÖt tèt, mét tÝnh n¨ng rÊt quý khi dïng ®Ó x©y t−êng. Nh−ng t¹o ra nh÷ng
lç xèp trong g¹ch kh«ng ®¬n gi¶n. ë §øc, ng−êi ta ®· t×m ®−îc çch chÕ t¹o g¹ch
xèp nμy. LÊy phÕ liÖu cña nhμ m¸y giÊy, gåm xenlul«z¬ vμ çc chÊt h÷u c¬ kh¸c
M
thu håi tõ n−íc th¶i, thªm vμo ®Êt sÐt tr−íc khi nung. ThÕ lμ ng−êi ta thu ®−îc g¹ch
O
cã ®é xèp rÊt cao mμ tÝnh c¬ häc kh«ng hÒ gi¶m sót. Ngoμi ra, gi¸ thμnh cña g¹ch
cßn h¹ xuèng.
.C
340. Dïng dÇu th«ng ch¹y « t« cã ®−îc kh«ng ?
C
Mét nhãm çc nhμ nghiªn cøu ë Henxinki (PhÇn Lan) ®· c«ng bè mét thμnh
O
c«ng míi: dïng hçn hîp x¨ng vμ dÇu th«ng tinh khiÕt víi tû lÖ cao h¬n x¨ng ®Ó
AH
ch¹y « t«. Tiªu thô hçn hîp nhiªn liÖu nμy trªn cïng qu·ng ®−êng thÊp h¬n tiªu thô
x¨ng nhiÒu. T¹i PhÇn Lan, mét n−íc cã nh÷ng çnh rõng th«ng réng lín, çc xÝ
O
nghiÖp gia c«ng gç hμng n¨m cã thÓ thu håi ®−îc 40 ngh×n tÊn dÇu th«ng gi¸ rÎ, tõ
H
çc phÕ liÖu gç. HiÖn nay, ®· cã kÕ ho¹ch t¨ng c−êng thu håi dÇu th«ng ®Ó kh«ng
C
nh÷ng tiÕt kiÖm x¨ng cho « t« mμ cßn dïng ®Ó ch¹y ®éng c¬ cho vËn t¶i ®−êng s¾t.
O
341. Ami¨ng tæng hîp dïng lμm g× ?

H
Tr÷ l−îng ami¨ng hÇu nh− ®· c¹n, trong khi ®ã yªu cÇu vËt liÖu nμy ®Ó lμm
chÊt b¶o «n cña c«ng nghiÖp l¹i t¨ng lªn, Çc nhμ khoa häc Mü ®· t×m ra mét quy
tr×nh míi ®Ó t¹o ra sîi tõ «xit nh«m, silic, cr«m vμ zirconi. V¶i dÖt tõ sîi gåm çc
lo¹i «xyt nμy rÊt bÒn kh«ng nh÷ng ë nhiÖt ®é cao mμ cßn bÒn víi axit vμ kiÒm n÷a.
ng−êi ta ®· dïng chóng ®Ó bäc lß cao vμ çc èng dÉn h¬i n−íc. Còng cã thÓ may
thμnh quÇn ¸o cho "lÝnh" cøu ho¶, tèt h¬n quÇn ¸o tr−íc ®©y dÖt tõ sîi ami¨ng.
342. Nhiªn liÖu d¹ng sîi ®−îc s¶n xuÊt nh− thÕ nμo ?
Phßng tiªu chuÈn quèc gia Mü ®· quyÕt ®Þnh cho phÐp sö dông réng r·i mét
lo¹i nhiªn liÖu míi do çc nhμ khoa häc bang Oregon chÕ t¹o, VÒ nhiÖt l−îng,
nhiªn liÖu míi ngang víi than ®¸ nh−ng khi ch¸y kh«ng lμm tho¸t ra khÝ ®éc lμ
«xyt cña l−u huúnh vμ nit¬. Nguyªn liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt ra lo¹i chÊt ®èt míi nμy
lμ çc vËt liÖu d¹ng sîi: vá c©y, r¬m r¹, than bïn lo¹i xÊu, b· mÝa, vá l¹c, lâi ng«,
mïn c−a vμ nhiÒu phÕ liÖu kh¸c. TÊt c¶ ®−îc nghiÒn nhá, sÊy kh«, trén lÉn víi mét
lo¹i dÇu vμ chÊt kÕt dÝnh, sau ®ã ®em Ðp thμnh h¹t, cã ®−êng kÝnh 6,6mm, dμi
20mm. ChÊt ®èt míi rÎ chØ b»ng nöa khÝ thiªn nhiªn.
343. Dïng p«lime trong khoan th¨m dß nh− thÕ nμo ?
Tr−íc ®©y, ng−êi ta th−êng dïng dung dÞch ®Êt sÐt trong c«ng t¸c khoan
th¨m dß dÇu khÝ. HiÖu qu¶ cña nã ®· ®−îc thö th¸ch trong thùc tÕ l©u dμi. Nh−ng
çc chuyªn gia Bungari (t¹i Häc viÖn ho¸ kü thuËt Burgas) ®· ®Ò xuÊt mét ph−¬ng
M
ph¸p míi; thay dung dÞch ®Êt sÐt b»ng mét lo¹i polime hoμ tan trong n−íc. Khi thö
O
nghiÖm, çc nhμ ®Þa chÊt ®· nhËn thÊy dung dÞch polime cã nh÷ng tÝnh chÊt tèt h¬n
.C
h¼n: ®é ®μn håi lín h¬n, gi¶m ®−îc sù dao ®éng cña mòi khoan, cho phÐp t¨ng
nhanh tèc ®é khoan. Nhê vËy ®· t¨ng ®−îc n¨ng suÊt lao ®éng vμ tuæi thä cña thiÕt
C
bÞ khoan.
O
344. Ph©n tÝch bÊt cø nguyªn tè nμo trong 110 nguyªn tè nh− thÕ nμo?
AH
Lμm thÕ nμo ph©n tÝch ®−îc thμnh phÇn nguyªn tè chøa trong h¹t bôi mμ m¾t
th−êng kh«ng thÊy? M¸y ph©n tÝch mang tªn "Lamma - 500" cña c«ng ty thiÕt bÞ
O
§øc cã thÓ lμm ®−îc viÖc nμy. M¸y cã kÝch th−íc vμ träng l−îng b»ng mét chiÕc
H
xe du lÞch, bao gåm kÝnh hiÓn vi quang häc vμ laze, bëm siªu ch©n kh«ng, m¸y
C
khuyÕch ®¹i quang ®iÖn tö, bé phËn lμm l¹nh... dïng xung l−îng laze lμm bèc h¬i
O
vμ ion ho¸ mÉu cÇn nghiªn cøu. Sau ®ã, tiÕn hμnh ph©n tÝch ®¸m m©y ion b»ng khèi
H
®iÖn tö vμ quang phæ ký. Nã cã thÓ ph©n tÝch bÊt kú nguyªn tè nμo trong b¶ng tuÇn
hoμn vμ chØ 3 gi©y sau lμ ®· cã thÓ tr¶ lêi trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö.
345. Sø cã trÝ nhí nh− thÕ nμo?

Tõ l©u, ng−êi ta ®· nãi ®Õn mét vμi kim lo¹i (nh− niken, titan) cã thÓ "nhí"
l¹i h×nh d¹ng ban ®Çu cña m×nh nhiÒu lÇn thay ®æi h×nh d¹ng. Ngμy nay, ng−êi ta
®· ph¸t hiÖn ra ngay c¶ sø còng cã trÝ nhí nh− vËy. Çc nhμ khoa häc ë tr−êng §¹i
häc Bristol (Anh) ®· bÊt ngê t×m ra mät lo¹i sø khi ®un nãng th× biÕn d¹ng, nh−ng
®Ó nguéi, l¹i trë vÒ h×nh d¹ng ban ®Çu. Qu¸ tr×nh håi phôc l¹i h×nh d¹ng cò xÈy ra
t−¬ng ®èi chËm. Ng−êi ta ®ang tËp trung t×m kiÕm kh¶ n¨ng sö dông hiÖn t−îng
míi ph¸t hiÖn ra nμy.
346. Oxalon vμ Uglen lμ lo¹i sîi g×?
§©y lμ tªn hai lo¹i sîi tæng hîp ®−îc s¶n xuÊt ®Ó dïng vμo nh÷ng môc ®Ých
®Æc biÖt. Sîi OXALON dïng ®Ó dÖt thμnh v¶i läc trong ngμnh luyÖn kim vμ chÕ
biÕn muéi than. Nã còng ®−îc dïng lμm v¶i mμnh trong chÕ t¹o lèp xe ho¹t ®éng
trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao. UGLEN gi÷ ®−îc ®é bÒn tíi 30000C trong khÝ tr¬ vμ
2500C trong m«i tr−êng «xy. V× cã tÝnh dÉn ®iÖn rÊt tèt nªn nã ®−îc gia c«ng cïng
víi chÊt dÎo, s¬n, chèng hiÖn t−îng tÝch ®iÖn.
M
347. Hμm r¨ng b»ng hy®r«n cã −u ®iÓm g×?
O
Trong nh÷ng n¨m 60, çc nhμ b¸c häc TiÖp Kh¾c ®· ph¸t minh ra mét lo¹i
.C
p«lyme ®Æc biÖt, gäi lμ hy®r«n, dïng lμm l¨ng kÝnh dÎo ¸p s¸t vμo nh·n cÇu, thay
thÕ kÝnh th«ng th−êng cho nh÷ng ng−êi cËn thÞ vμ viÔn thÞ. Míi ®©y, çc nhμ b¸c
C
häc Mü dïng lo¹i p«lyme kh«ng ®éc h¹i nμy ®Ó hμn r¨ng rÊt nhanh. Hy®r«n hoμn
O
toμn kh«ng kÝch thÝch çc m« x−¬ng vμ lîi. Do d·n në khi ®ãng r¾n, nã sÏ tr¸m kÝn
AH
®−îc c¶ nh÷ng lç nhá nhÊt trong kÏ r¨ng. Nhê nhùa nμy, cã thÓ hμn r¨ng trong
vßng mét phót.
O
348. Aspirin c¶i tiÕn lμ chÊt g×?

H
ë Anh, ng−êi ta võa ®−a ra s¶n xuÊt mét chÊt thay thÕ míi cho aspirin, mét
C
lo¹i thuèc th«ng dông nhÊt hiÖn nay. ChÊt nμy cã t¸c dông gi¶m ®au nhiÒu h¬n
O
aspirin vμ kh«ng g©y nh÷ng hiÖn t−îng phô kh«ng mong muèn cña aspirin th«ng
H
th−êng. Tªn th−¬ng m¹i cña thø thuèc ®ã lμ d«l«bit. Hîp chÊt nμy cã b¶n chÊt ho¸
häc gièng nh− aspirin (axit axªtylsalixilic) chØ kh¸c ë chç trong ph©n tö, gèc
axªtyl ®−îc thay thÕ b»ng nhãm ®ifluophªnyl. Danh ph¸p ®Çy ®ñ cña D«l«bit lμ 2,4
- §ifluophªnyl - salixilic axit. Lo¹i aspirin c¶i tiÕn nμy rÊt ®−îc hoan nghªnh vμ b¾t
®Çu ®−îc sö dông réng r·i.
349. Lμm thÕ nμo ®Ó mμng kh«ng bÞ dÝnh?
Mμng p«lyªtylen khi b¶o qu¶n th−êng bÞ dÝnh víi nhau, nhiÒu khi chÆt ®Õn
nçi kh«ng thÓ bãc rêi ra. Çc nhμ khoa häc Ph¸p ®· t×m ®−îc çch kh¾c phôc hiÖn
t−îng nμy. Khi gia c«ng, hä thªm vμo thμnh phÇn pha chÕ mét c«p«lyme khèi hoÆc
c«p«lyme nh¸nh cña ªtylen vμ styrol, mªtylstyr«l hoÆc clostyr«l. Hμm l−îng chÊt
thªm vμo kh«ng qu¸ 5%. §é trong suèt cña mμng kh«ng bÞ xÊu ®i.
350. V¶i chèng axit ®−îc dÖt tõ sîi g×?
Nhμ m¸y dÖt liªn hîp ë Nga ®· s¶n xuÊt mét lo¹i v¶i ®Ó may quÇn ¸o b¶o hé
lao ®éng cho c«ng nh©n ngμnh ho¸ chÊt. Trong mét thêi gian dμi, nã kh«ng ®Ó cho
axit sunfuric vμ clohy®ric ®Ëm ®Æc, kiÒm 10%, am«ni¨c 25%, clorua v«i 10% thÊm
qua. Sau khi giÆt s¹ch trong pecloªtylen, tÝnh chÊt b¶o vÖ cña v¶i kh«ng thay ®æi.
Axit sunfuric 93% kh«ng thÊm −ít lªn bÒ mÆt cña v¶i. Mét trong çc thμnh phÇn
chÝnh cña v¶i lμ sîi p«lypr«pylen, vμ sau khi dÖt, tÈm thªm mét líp hîp chÊt h÷u c¬
chøa flo.
M
351. Hy®r« cã ®é tinh khiÕt cao ®−îc s¶n xuÊt nh− thÕ nμo?
O
Nhμ m¸y ho¸ dÇu Lin®en (§øc) ®· ®−a vμo ho¹t ®éng mét thiÕt bÞ míi cã
.C
c«ng suÊt cao ®Ó s¶n xuÊt hy®r« cã ®é tinh khiÕt 99,999%. Nguyªn liÖu ®Ó s¶n
xuÊt lμ s¶n phÈm reforming h¬i, chøa 70 - 75% H2, cßn l¹i lμ CO, CO2 vμ CH4.
C
ViÖc hÊp phô ®−îc tiÕn hμnh qua nhiÒu th¸p hÊp phô chøa zª«lit vμ than ho¹t tÝnh ë
O
¸p suÊt 20 - 25 atm«phe. Sau khi tinh chÕ, hy®r« chøa d−íi 10-3% CO vμ hÇu nh−
AH
kh«ng cßn vÕt CO2. ChÊt hÊp phô ®−îc t¸i sinh hoμn toμn.
352. ChÊt g× cã trong h¹t b«ng?
O
Tõ mét tÊn h¹t b«ng, cã thÓ chiÕt ra 60 kg ®¹m dïng lμm thùc phÈm, 4kg
H
g«sipol, trªn 12kg phitin, 3kg ®−êng còng nh− mét l−îng ®¸ng kÓ dung m«i, r−îu
C
kü thuËt, linhin. Trong h¹t cßn cã mét sè chÊt dïng lμm d−îc phÈm lμ t«k«phªrol,
O
stªrin.
H
353. GiÊy tæng hîp cã −u ®iÓm g×?

Çc nhμ m¸y vμ ViÖn nghiªn cøu giÊy ë Nga ®· b¾t ®Çu s¶n xuÊt giÊy tæng
hîp tõ chÊt dÎo. So víi çc giÊy tæng hîp th«ng th−êng, giÊy nμy bÒn c¬ häc h¬n,
®μn håi h¬n, chÞu ®−îc n−íc vμ nhiÖt ®é kh¸ cao, kh«ng bÞ nÊm vμ vi khuÈn ph¸
ho¹i. Trong bÒ ngoμi, nã gièng nh− giÊy can, nh−ng cã thÓ viÕt b»ng tÊt c¶ çc lo¹i
bót. Do gi¸ thμnh cßn cao, nªn míi chØ ®−îc dïng trong mét vμi lÜnh vùc nh− in
b¶n ®å, b¶n vÏ vμ çc s¬ ®å.
355. Çc chÊt chèng kÝch næ míi lμ chÊt g×?
Th«ng th−êng, ng−êi ta vÉn pha tªtraªtyl ch× vμo x¨ng ®Ó chèng hiÖn t−îng
næ sím, nh−ng chÊt nμy rÊt ®éc vμ g©y « nhiÔm m«i tr−êng. ViÖc t×m kiÕm çc chÊt
míi cã tÝnh n¨ng t−¬ng tù ®−îc tiÕn hμnh ë nhiÒu n−íc. Hμng lo¹t hîp chÊt c¬ kim
®· ®−îc t×m ra vμ tá ra cã nhiÒu triÓn väng, nh− xycl«penta®ienitricacb«nyl
m¨ngan, tributyl thiÕc, trimªtyl ch×, pentacacboonyl mangan. Çc chÊt chèng kÝch
næ tèt nhÊt lμ çc hîp chÊt cña mangan trong ®ã ®ång thêi chøa mét nguyªn tö silic
vμ ch×.
356. ChÊt siªu dÎo dïng lμm g×?
ViÖn p«lyme mang tªn Cargin (Nga) võa t×m ra mét chÊt siªu dÎo
(superplastifiant) cho bª t«ng. ChØ cÇn thªm mét l−îng rÊt nhá (1 - 2%) chÊt siªu
dÎo nμy (tÝnh theo l−îng xi m¨ng) ®· cã thÓ lμm cho ®é bÒn c¬ häc cña s¶n phÈm
M
t¨ng lªn 20 - 40%. BÒ mÆt bªt«ng l¹i nh½n h¬n vμ dÔ trang trÝ h¬n. HiÖu qu¶ kinh tÕ
O
rÊt lín: thªm chÊt siªu dÎo lμm cho mçi mÐt khèi bªt«ng tiÕt kiÖm ®−îc 50kg
.C
xim¨ng mμ kh«ng bÞ gi¶m ®é bÒn. ChÊt siªu dÎo nμy kh«ng chøa i«n clo g©y ¨n
C
mßn bªt«ng vμ ®−îc s¶n xuÊt tõ phÕ liÖu cña nhμ m¸y chÕ t¹o chÊt dÎo acrylic.
O
357. Van an toμn b»ng chÊt dÎo cã −u ®iÓm g×?
AH
Mét kü s− NhËt võa chÕ t¹o thμnh c«ng van an toμn kiÓu míi cho çc èng
dÉn. Chi tiÕt c¬ b¶n cña van nμy lμ mét vßng chÊt dÎo. ë nhiÖt ®é th−êng, vßng
O
kh«ng hÒ ¶nh h−ëng ®Õn dßng ch¶y cña chÊt láng hoÆc chÊt khÝ, nh−ng nÕu cã sù
H
cè lμ ch¸y hoÆc næ, nhiÖt ®é t¨ng lªn, vßng sÏ bÞ ch¶y ra, t¹o thμnh bät bÞt kÝn ngay
C
®−êng èng. ChØ cÇn thay ®æi c¬ cÊu, cã thÓ dïng van vμo môc ®Ých ng−îc l¹i: tù
O
®éng më mét èng dÉn ®ang bÞ ®ãng khi gÆp sù cè.

H
358. ChÊt xóc t¸c cr¾ckinh míi lμ chÊt g×?

ViÖn c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu khÝ Masc¬va nghiªn cøu thμnh c«ng mét chÊt
xóc t¸c cr¨cking míi cho çc ph©n ®o¹n nÆng vμ nhÑ cña dÇu má. ChÊt xóc t¸c nμy
cho hiÖu suÊt olªfin vμ x¨ng cã chØ sè «ctan cao h¬n h¼n çc chÊt xóc t¸c th−êng.
Thμnh phÇn chÝnh cña nã lμ muèi silic vμ zirc«n trªn chÊt mang lμ zª«lit. ChÊt xóc
t¸c nμy ®−îc s¶n xuÊt d−íi d¹ng h×nh cÇu, cã ®é bÒn nhiÖt cao vμ rÊt dÔ dμng t¸i
sinh.
359. Cã ph¶i thuèc tr− s©u lÊy tõ l¸ cμ chua?
Thuèc trõ s©u thiªn nhiªn quen thuéc nhÊt lμ piretrum, chiÕt tõ c©y cóc trõ
s©u, çc nhμ ho¸ häc Mü t×m ra mét lo¹i thuèc trõ s©u thiªn nhiªn míi, gäi lμ 2 -
tri®ªcalon, lÊy tõ l¸ cña mét lo¹i cμ chua d¹i. Trong cμ chua th−êng trång còng cã,
nh−ng hμm l−îng nhá h¬n 10 lÇn. Ng−êi ta cho r»ng nÕu ghÐp cμ chua th−êng
trång víi cμ chua d¹i th× sÏ cã nguyªn liÖu ®Ó ®iÒu chÕ mét lo¹i thuèc trõ s©u thiªn
nhiªn cã hiÖu lùc.
360. Khö trïng b»ng mat-tit nh− thÕ nμo?
ViÖn Ho¸ lý thuéc ViÖn Hμn l©m khoa häc Biªl«rut ®· s¶n xuÊt thö mét lo¹i
m¸t - tÝt g¾n sμn nhμ, gäi lμ "Spungi". S¶n phÈm nμy kh«ng nh÷ng cã tÝnh chÊt kÕt
dÝnh rÊt tèt mμ cßn cã mét t¸c dông phô n÷a lμ khö trïng cho sμn vμ bÇu kh«ng khÝ
M
trong phßng. Trong thμnh phÇn cña Spungi cã mét chÊt s¸t trïng kh«ng ®éc ®èi víi
O
ng−êi vμ gia sóc.
.C
361. LÊy stronti tõ apatit nh− thÕ nμo?
Nhu cÇu vÒ stronti rÊt lín, nªn ng−êi ta ph¶i ®i t×m nh÷ng nguån cung cÊp
C
míi. Mét trong nh÷ng nguån míi ®−îc tËn dông lμ quÆng apatit, chøa kho¶ng 2,5%
O
nguyªn tè nμy. Mét quy tr×nh c«ng nghÖ míi ®−îc ¸p dông: dïng axit chuyÓn ho¸
AH
quÆng ®Ó ®iÒu chÕ H3PO4 s¶n xuÊt ph©n l©n, stronti sunfat sÏ kÕt tña. Nh−ng nÕu
dïng HNO3 ®Ó ph©n huû quÆng, stronti natrat hoμ tan vμ ®−îc t¸ch ra b»ng çch
O
chuyÓn ho¸ thμnh cacb«nat. Tõ 1 tÊn apatit cã thÓ lÊy ®−îc 20kg SrCO3.
H
362. R−îu dïng ch¹y ®éng c¬ nh− thÕ nμo?

C
Ba Lan lμ mét trong nh÷ng n−íc ®Çu tiªn ë ch©u ¢u ®· thªm r−îu do ch−ng
O
kh« gç vμo nhiªn liÖu ®Ó tiÕt kiÖm x¨ng. T¹i xÝ nghiÖp liªn hiÖp, ho¸ dÇu Plock, ®·
H
s¶n xuÊt nhiªn liÖu hçn hîp chøa 20% metanol. Nhiªn liÖu nμy kh«ng lμm gi¶m
c«ng suÊt cña ®éng c¬ mμ l¹i x¶ Ýt khÝ ®éc h¬n.
363. Ph©n bãn lμm tõ giÊy nh− thÕ nμo?
ë Thuþ §iÓn, trong trång rau, ng−êi ta sö dông phæ biÕn mét lo¹i giÊy, gäi
lμ Agroprox, tÈm bitum, s¸p, chÊt ®¹m vμ thuèc diÖt nÊm ®Ó phñ nh÷ng luèng rau.
Agroprox ch¼ng nh÷ng gi÷ cho c©y khái bÞ mÊt nhiÖt mμ cßn trõ çc bÖnh nÊm cho
rau. §Õn vô trång trät tiÕp theo, ng−êi ta cμy lÉn Agroprox víi ®Êt, vμ nã vÉn ph¸t
huy t¸c dông ph©n huû thμnh ph©n bãn vμ c¶i t¹o ®Êt, gi÷ cho ®Êt khái bÞ kh« h¹n
vμ chèng xãi mßn.
364. BÝ mËt nμo ë phô gia khi s¶n xuÊt hîp kim ®ång ch×?
Hîp kim ®ång ch× lμm viÖc trong ®iÒu kiÖn cã t¶i ®−îc ®Õn 6000C. Nh−ng
trong kü thuËt ®ßi hái nh÷ng vËt liÖu võa dÉn nhiÖt tèt nh−ng nh− ®ång, võa chÞu t¶i
vμ lμm viÖc ë trªn d−íi 10000C. Çc nhμ khoa häc Mü míi t×m ra ®−îc mét hîp
kim ®ång tho¶ m·n çc yªu cÇu Êy. BÝ mËt cña kü thuËt lμ ë l−îng «xyt nh«m, beri
vμ ziriconi thªm vμo.
365. Dïng n−íc biÓn lμm chÊt ®iÖn ly trong acqui nh− thÕ nμo?
§øc ®· c«ng bè mét b»ng ph¸t minh míi: ¨cquy dïng n−íc biÓn lμm chÊt
®iÖn ly. Dung l−îng cña nã cßn lín h¬n ¨cquy ch×. Mét ®iÖn cùc lμ lâi nh«m, cßn
®iÖn cùc thø hai lμ mét khèi xèp b»ng mét hîp chÊt cña nh«m. Acquy ®¬n gi¶n, tiÕt
M
kiÖm, nh−ng cã mét nh−îc ®iÓm: ngõng lμm viÖc khi bÞ dao ®éng. Lo¹i ¨cquy nμy
O
b¾t ®Çu ®−îc dïng cho tμu biÓn.
.C
366. Men thuû tinh mμu cho kim lo¹i cã −u ®iÓm g×?
C
ViÖn Ho¸ häc v« c¬ ë Nga ®· nghiªn cøu thμnh c«ng mét lo¹i men thuû tinh
O
®Ó b¶o vÖ kim lo¹i, dïng lμm çc cÊu kiÖn x©y dùng, ®å dïng gia ®×nh, ®å trang søc
AH
vμ bÊt kú s¶n phÈm nμo b»ng kim lo¹i. Men thuû tinh nμy kh«ng nh÷ng chèng ¨n
mßn rÊt tèt mμ cßn cã mμu s¾c ®Ñp, bÒn vμ ãng ¸nh, tiÕt kiÖm ®−îc n¨ng l−îng vμ
O
kh«ng bÞ nøt vì.

H
367. §èi thñ cña ami¨ng lμ chÊt g×?

C
Ng−êi ta cho r»ng lo¹i sîi tæng hîp Armid - T ®−îc nghiªn cøu t¹i Nga qu¶
O
lμ ®èi thñ cña ami¨ng. Nã rÊt thuËt tiÖn ®Ó may quÇn ¸o cho lÝnh cøu háa, thî hμn,
H
lμm vËt liÖu b¶o «n cho çc èng dÉn vμ v¶i läc khÝ nãng vμ chÊt láng ¨n mßn. §Æc
tÝnh quan träng cña lo¹i sîi nμy lμ chÞu ®−îc l©u dμi nhiÖt ®é cao (3000C) vμ kh«ng
bÞ biÕn d¹ng. Nã cßn ®−îc dïng lμm chÊt ®én cho chÊt dÎo cã c«ng dông ®Æc biÖt
trong kü thuËt ®iÖn tö.
368. Lμm kim lo¹i cã cÊu t¹o gièng thuû tinh nh− thÕ nμo?
NÕu lμm l¹nh kim lo¹i tõ hμng ngh×n ®é xuèng nhiÖt ®é th−êng trong kho¶ng
mét phÇn cña gi©y th× nã sÏ cã cÊu t¹o gièng nh− thuû tinh. Ng−êi ta ®· thùc hiÖn
®−îc trªn nh÷ng sîi d©y b»ng s¾t cã pha bo, ph«tpho vμ cr«m. §Æc ®iÓm cña d©y
nμy lμ kh«ng cã cÊu t¹o h¹t, do ®ã cã ®é bÒn chèng ¨n mßn rÊt cao. Trong t−¬ng
lai, nh÷ng sîi d©y nμy cã thÓ thay thÕ ®−îc thÐp kh«ng gØ trong nh÷ng thiÕt bÞ lμm
viÖc th−êng xuyªn ë 3000C.
369. Keo d¹ng tÊm opoxy dïng lμm g×?
Keo giªlatin cæ ®iÓn dïng ®Ó d¸n ®å gç d−íi d¹ng tÊm kh«ng ph¶i lμ chuyÖn
l¹, nh−ng keo ªp«xy d−íi d¹ng tÊm th× chØ ®−îc s¶n xuÊt gÇn d©y, vμ ®−îc dïng
trong c«ng nghiÖp m¸y bay. TÊm keo ªpoxy ®−îc ®Æt gi÷a 2 chi tiÕt cÇn g¾n víi
nhau, sau ®ã ®−a vμo nåi hÊp ë nhiÖt ®é 1200C. Keo sÏ r¾n l¹i vμ nèi rÊt ch¾c çc
chi tiÕt ®ã. Ng−êi ta ®· kÕt luËn m¸y bay d¸n b»ng keo thay cho hμn vμ t¸n ®inh sÏ
nhÑ h¬n 15% vμ rÎ h¬n 20% so víi m¸y bay tr−íc ®©y.
M
370. Thuèc trõ s©u ®Æc hiÖu cho cam quýt lμ chÊt g×?
O
Ph«tphamit lμ lo¹i thuèc trõ s©u ®Æc hiÖu nhÊt ®èi víi çc lo¹i s©u cam,
.C
chanh, quýt, b−ëi. ThiÕu chÊt nμy, s¶n l−îng hμng n¨m çc lo¹i qu¶ Êy gi¶m ®i
30%. Nh−ng ng−êi ta võa ®−a ra mét b¸o ®éng: s©u bä ph¸ ho¹i çc lo¹i qu¶ Êy ®·
C
b¾t ®Çu quen thuèc, vμ ®Ò nghÞ sö dông lu©n phiªn ph«tphamit víi çc lo¹i thuèc
O
kh¸c, dï kÐm hiÖu lùc h¬n, nh−ng "l¹" ®èi víi lo¹i s©u Êy. B»ng çch ®ã míi cã thÓ
AH
duy tr× tÝnh ®Æc hiÖu cña ph«tphamit.

371. Nh÷ng chiÕc tói hoμ tan dïng lμm g×?
O
§Ó h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu sù tiÕp xóc cña ng−êi víi thuèc trõ s©u, mét
H
c«ng ty Mü ®· ®Ò nghÞ ®−a thuèc vμo ®Êt trong nh÷ng tói chÊt dÎo. TÊt nhiªn tói
C
nμy ph¶i b»ng chÊt dÎo hoμ tan, ®Ó dÇn dÇn d−íi t¸c dông cña n−íc m−a vμ n−íc
O
ngÇm, sÏ gi¶i phãng thuèc trõ s©u. §Ó b¶o vÖ thuèc khi chuyªn chë vμ b¶o qu¶n,
H
ph¶i bäc nh÷ng tói ®ã b»ng mμng p«lyme, th−êng bÒn víi n−íc.
372. Axit trªn giÊy cã t¸c dông g×?
GiÊy ngμy cμng ®−îc dïng nhiÒu lμm bao b× (hép) ®ùng çc lo¹i thùc phÈm.
Çc nhμ nghiªn cøu ®· ph¸t hiÖn ra r»ng nÕu phñ bªn trong hép giÊy mét líp máng
dung dÞch axit sorbic th× thêi gian b¶o qu¶n t¨ng lªn rÊt nhiÒu. ThÝ dô; nÕu s÷a chua
®ùng trong hép nμy vμ gi÷ trong tñ l¹nh th× sau 40 ngμy vÉn kh«ng thÊy men ph¸t
triÓn ®¸ng kÓ.
373. ViÖn trõ muçi trong mïa hÌ chøa chÊt g×?
H·ng Zoecon ®· s¶n xuÊt viªn trõ muçi cã chøa chÊt mªt«pren d−íi tªn
th−¬ng phÈm Altosid, hoμ tan ®−îc trong n−íc vμ ®· thö thuèc nμy trong mïa hÌ tõ
n¨m 1976. Trong n¨m 1977, h·ng nμy tiÕn hμnh thÝ nghiÖm më réng ®Ó nhanh
chãng ®−a vμo s¶n xuÊt trªn quy m« c«ng nghiÖp. Viªn Altosid ®−îc dïng ë nh÷ng
n¬i muçi sinh s¶n nh− cèng r·nh, n−íc thèi, mμ ë ®ã kh«ng thÓ diÖt muçi b»ng
ph−¬ng ph¸p phun th«ng th−êng.
374. Mét lo¹i ®−êng ho¸ häc míi cã tªn lμ g×?

H·ng Tetead Lyle (Anh) ®ang nghiªn cøu s¶n xuÊt mét lo¹i ®−êng ho¸ häc
M
míi gäi lμ Talin. Lo¹i ®−êng nμy lμ dÞch tinh chÕ cña hîp chÊt Taumatin, lÊy tõ qu¶
O
cña mét loμi c©y t−¬ng tù nh− c©y cao su Thaumatococcus danielli mäc ë vïng T©y
.C
Phi. §é ngät cña ®−êng ho¸ häc míi nμy gÊp 4000 lÇn ®−êng mÝa, nghÜa lμ ngät
h¬n saccarin.
C
375. Çc chÊt ho¸ häc trong tái cã t¸c dông ch÷a bÖnh nh− thÕ nμo?
O
Hμnh vμ tái lμ nh÷ng gia vÞ cho nhiÒu mãn ¨n nh−ng tõ l©u còng ®· ®−îc biÕt
AH
®Õn nh− lμ nh÷ng vÞ thuèc. Tái ®· tõng dïng lμm thuèc ch÷a chøng ph¸t ban, viªm
b¹ch cÇu, viªm phæi vμ rèi lo¹n ®−êng ruét tr−íc khi cã nh÷ng biÖt d−îc ®Æc hiÖu.
O
Ngμy nay ng−êi ta ®· hiÓu biÕt kh¸ chi tiÕt vÒ thμnh phÇn ho¸ häc trong
H
hμnh, tái. Hμng tr¨m hîp chÊt ®· ®−îc ph©n lËp vμ ph©n tÝch cÊu tróc còng nh−
C
nghiªn cøu vÒ d−îc lý. Nh÷ng hîp chÊt quan träng nhÊt lÊy tõ hμnh, tái th−êng
O
chøa tõ mét hoÆc nhiÒu nguyªn tö l−u huúnh (S) trong cÊu tróc. §ã lμ çc hîp chÊt
H
thiosunfua, polisunfua. Chóng cã mïi vμ ho¹t tÝnh sinh häc cao. Tuy vËy, cho ®Õn
gÇn ®©y nh÷ng bÝ hiÓm vÒ c¬ chÕ t¸c dông sinh häc cña nhiÒu ho¹t chÊt míi ®−îc
t×m ra. Ch¼ng h¹n nh− ph¸t hiÖn ra chÊt etyletan disunfinat cã t¸c dông ng¨n ngõa
bÖnh ung th−. Y häc ®· kh¼ng ®Þnh hμm l−îng nitrit cao trong d¹ dμy lμ mét ®éc tè
liªn quan ®Õn sù xuÊt hiÖn ung th− d¹ dμy. ThÕ mμ xÐt nghiÖm ®· cho thÊy ng−êi
cã thãi quªn ¨n tái sèng, sau khi ¨n xong, hμm l−îng nitrit trong d¹ dμy gi¶m h¼n.
Ng−êi ta còng ®· chøng minh ®−îc t¸c dông øc chÕ ph¸t triÓn ung th− cña çc hîp
chÊt polisunfua kh«ng no. Ch¼ng h¹n nh− chÊt ajoen lμ mét hîp chÊt chøa 3 nh©n
chiÕt t¸ch tõ tái cã t¸c dông diÖt tÕ bμo ung th− lympho. ChÊt diallyl diunfua cßn cã
kh¶ n¨ng lμm gia t¨ng sinh tr−ëng çc enzym khö ®éc.
Tái cßn t¸c dông h¹ hμm l−îng mì vμ cholesterol trong m¸u. Nh÷ng ng−êi
cã bÖnh tim nÕu th−êng xuyªn sö dông tinh dÇu tái sÏ lμm gi¶m nguy c¬ nhåi m¸u
c¬ tim hay nghÏn m¹ch bëi chÊt ajoen vμ dithin cã trong tinh dÇu tái. T¸c dông øc
chÕ kÕt tô tiÓu cÇu lμ do çc chÊt adenosin, allixin, ajoen vμ çc polysunfua kh¸c cã
trong tái.
Sau khi ¨n tái, h¬i thë cã mïi khã chÞu, ®ã lμ mïi cña çc hîp chÊt
allylmetyl sunfua, disunfua, diallylsunfua; 2-poropen thiol.
Xoa tái d−íi gan bμn ch©n th× sau vμi giê cã thÓ ph¸t hiÖn mïi tái trong h¬n
M
thë, lÝ do lμ chÊt allixin sau khi thÊm qua da cã thÓ tan trong mì vμ hÊp thô trong
O
hÖ lympha, kh«ng bÞ ph©n huû trong m«i tr−êng kh«ng chøa cistein vμ protein vμ
.C
tho¸t ra theo ®−êng bμi tiÕt. Cßn ¨n tái th× allixin sÏ ph¶n øng lËp tøc víi çc nhãm
cistein chuyÓn thμnh nh÷ng chÊt øc chÕ sinh ho¸ quan träng.
C
Nh− vËy, tái võa lμ gia vÞ, võa lμ mét vÞ thuèc quý.
O
376. Tãc cã thμnh phÇn ho¸ häc vμ cÊu t¹o nh− thÕ nμo?
AH
Tãc, sõng, mãng chøa mét lo¹i protein kh¸ bÒn gäi lμ kªratin.Trong kªratin
cã çc liªn kÕt ®isunfua nèi çc m¹ch dμi peptit l¹i víi nhau, ngoμi ra cßn cã çc
O
liªn kÕt hi®ro, liªn kÕt çc cÇu muèi, liªn kÕt vander walls... ®Ó t¹o thμnh çc vßng
H
xo¾n. Cã hai lo¹i kªratin anpha () vμ beta (). Tãc qu¨n tù nhiªn lμ tãc cã nhiÒu 
C
kªratin. Mμu cña tãc do hai s¾c tè quyÕt ®Þnh: s¾c tè lumelanin lμm cho tãc cã mμu
O
tõ hung nh¹t ®Õn ®en tuyÒn, s¾c tè phªomelamin lμm cho tãc cã mμu tõ hoe vμng,
H
vμng ãng, ®Õn ®á, kªratin trong tãc ng−êi chøa ®Õn 12% xistin. NÕu lμm gi¶m sè
liªn kÕt ®isunfua cña tãc b»ng çch khö b»ng ho¸ chÊt th× ®é tan cña kªratin t¨ng
®¸ng kÓ, tãc sÏ mÒm ra cã thÓ uèn theo bÊt k× kiÓu g× còng dÔ. ViÖc xö lÝ çc s¶n
phÈm khö b»ng çc chÊt oxiho¸ sÏ ®−a vÒ tr¹ng th¸i ban ®Çu lμ kªratin. §ã lμ çch
xö lÝ tãc ®Ó uèn tãc.
377. Plasma lμ g×?
Plasma th−êng ®−îc gäi lμ tr¹ng th¸i thø t− cña vËt chÊt v× nã kh«ng ph¶i lμ
chÊt r¾n, kh«ng ph¶i lμ chÊt láng vμ còng kh«ng ph¶i lμ mét chÊt khÝ b×nh th−êng.
Plasma lμ mét khÝ ion ho¸, tõ mét tæng thÓ nguyªn tö ®−îc biÕn thμnh çc ion mang
®iÖn tÝch d−¬ng hoÆc ©m. Tuy kh«ng th−êng gÆp trªn tr¸i ®Êt, nh−ng trong vò trô nã
chiÕm tíi 99%. MÆt trêi lμ mét qu¶ cÇu löa plasma.
Do cã thμnh phÇn phøc t¹p nªn plasma rÊt khã chÕ ngù, plasma ®−îc ph©n ra
lμm plasma "nãng" h×nh thμnh ë nhiÖt ®é cao vμ plasma "l¹nh" t¹o ra bëi çc ®iÖn
tr−êng. Ng−êi ta dù b¸o plasma "l¹nh" sÏ trë thμnh mét trong nh÷ng kÜ thuËt chñ
chèt trong thÕ kØ 21.
Plasma ®−îc dïng ®Ó tÈy s¹ch bÒ mÆt cã chøa vÕt dÇu, mì, s¸p hoÆc çc t¹p
chÊt kh¸c. Plasma cßn dïng ®Ó tÈy çc l¸ nh«m vμ b×nh lä b»ng chÊt dÎo dïng ®Ó
®ùng thùc phÈm trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ®Ó khö trïng çc dông cô gi¶i phÉu
hoÆc cÊy trång trong y häc, sinh häc...
M
TÈy röa s¹ch b»ng plasma dÔ cho tÕ bμo sèng b¸m dÝnh vμ ph¸t triÓn, gióp dÔ
O
dμng cÊy çc tÕ bμo.
.C
378. Çc nguyªn tè ho¸ häc h×nh thμnh trong vò trô nh− thÕ nμo?
ë kho¶ng kh«ng gian gi÷a çc v× sao tõ hμng tû n¨m tr−íc cã çc m©y khÝ
C
hi®ro vμ bôi. Mét l−îng lín vËt chÊt nμy t¹o nªn mét tr−êng hÊp dÉn khæng lå, khi
O
bÞ nÐn thμnh mét khèi. T¹i t©m cña khèi nμy nhiÖt ®é lªn tíi hμng triÖu ®é. Trong
AH
®iÒu kiÖn nμy x¶y ra çc ph¶n øng tæng hîp h¹t nh©n, dÉn ®Õn sù h×nh thμnh çc
nguyªn tè ho¸ häc kh¸c nhau. ThÝ dô nh− çc ph¶n øng sau:
O
2 21 H 
 42 He
H
C
3 42 He 
 126 C
O
12
6 C  42 He 
 168 O
H
379. V¨n ho¸ trÇu cau cã ý nghÜa ho¸ häc vμ nh©n v¨n nh− thÕ nμo ?
TruyÒn thuyÕt d©n gian "trÇu cau" ®−îc l−u truyÒn tõ ®êi V¨n Lang ®Õn nay.
Ngμy nay cßn rÊt Ýt ng−êi ¨n trÇu nh−ng miÕng trÇu ®· ®i vμo ®êi sèng v¨n ho¸,
t×nh c¶m vμ phong tôc cña d©n téc ta hμng mÊy ngμn n¨m v¨n hiÕn. V¨n ho¸ "TrÇu
cau" mang tÝnh ®éc ®¸o cña ng−êi ViÖt Nam. TÝch truyÖn "TrÇu cau' ®· ®−îc ®iÖn
¶nh ViÖt Nam dùng thμnh phim truyÖn hÊp dÉn, cßn ca khóc vÒ tÝch "trÇu cau" ®·
cã tõ tr−íc çch m¹ng th¸ng 8 (1945)
 ý nghÜa ho¸ häc :
Tr−íc ®©y ng−êi ta th−êng mêi nhau ¨n miÕng trÇu cho vui, cho Êm ng−êi,
cho th¬m miÖng... cã ®óng ¨n trÇu sÏ lμm cho vui, Êm vμ s¹ch miÖng hay kh«ng ?
L¸ trÇu cã chøa tõ 1,8 - 2,4% tinh dÇu, chñ yÕu lμ chavibetol vμ chavicol
cïng mét sè phenolic kh¸c. N−íc Ðp l¸ trÇu cã t¸c dông t¨ng ¸p, gi¶m m¹ch ngo¹i
vi vμ tÝnh kh¸ng sinh rÊt m¹nh. §«ng y dïng trÇu ®¸nh giã, ch÷a c¶m cóm, báng,
ch÷a vÕt th−¬ng.
Trong h¹t cau (y häc cæ truyÒn gäi lμ - ®inh lang) cã kho¶ng 18% tanin, 14%
chÊt dÇu, 2% muèi kho¸ng vμ çc hîp chÊt ancaloit, ®Æc biÖt lμ arecolin
(C6H13NO2) chiÕm 0,5%. ChÝnh arecolin cã t¸c dông lμm tiÕt n−íc bät, lμm co ®ång
tö m¾t, kÝch thÝch thÇn kinh phã giao c¶m.
M
TrÇu cau kh«ng thÓ thiÕu v«i, kh«ng cã v«i miÕng trÇu kh«ng thÓ chuyÓn
O
sang mμu ®á. V«i lμ chÊt kiÒm, khi t¸c dông víi arecolin, chÊt nμy cã tÝnh ®éc vμ
.C
chuyÓn thμnh arecaidin kh«ng ®éc mμ cã t¸c dông g©y h−ng phÊn.
Ng−êi ta th−êng thªm vμo miÕng trÇu mét l¸t vá rÔ c©y chay. Vá cã t¸c dông
C
t¨ng thªm tanin cho miÕng trÇu. Nhai miÕng trÇu kho¶ng 15 - 20 phót, b¾t ®Çu
O
"giËp b· trÇu", ë nhiÖt ®é c¬ thÓ 370C, çc ph¶n øng ho¸ häc, ph¶n øng sinh mμu
AH
gi÷a çc phenolic, arecolin, arecaidin, tanin vμ çc chÊt kh¸c trong m«i tr−êng
kiÒm ®· x¶y ra. ChÝnh çc ph¶n øng nμy t¹o cho ng−êi ¨n trÇu c¶m gi¸c say, h−ng
O
phÊn, Êm ¸p lμm cho da mÆt hång hμo, m«i ®á th¾m, chèng c¶m cóm, diÖt khuÈn,
H
lμm s¹ch miÖng, lμm chÆt ch©n r¨ng. ¡n trÇu chÝnh lμ mét çch trang ®iÓm cña
C
ng−êi phô n÷ tr−íc ®©y. MiÕng trÇu lμm cho ®«i m¸ thªm hång, ®«i m«i thªm
O
th¾m, cho lßng thªm say.

H
 ý nghÜa nh©n v¨n:

L¸ trÇu, qu¶ cau lμ hai thø kh«ng thÓ thiÕu trong çc ®å tÕ lÔ, thê cóng thÇn
th¸nh, tæ tiªn. Ng−êi ta th−êng nãi "h−¬ng, hoa, phï, töu, b¹c lÔ chi nghi" (h−¬ng,
hoa, trÇu, r−¬u, b¹c lÔ lμ nghi thøc).
MiÕng trÇu cã mÆt trong mäi lÔ nghi, c−íi hái, giç ch¹p, tang gia... ®· trë
thμnh phong tôc, truyÒn thèng cña ng−êi ViÖt Nam. Ngμy nay tuy kh«ng ¨n trÇu
nh−ng trong çc lÔ nghi ng−êi ta vÉn gi÷ phong tôc truyÒn thèng nghÜa lμ vÉn cã
trÇu, cau. LÔ d¹m hái cßn gäi lμ lÔ "bá c¬i trÇu".
MiÕng trÇu mang rÊt nhiÒu ý nghÜa:
 MiÕng trÇu dïng trong giao tiÕp, miÕng trÇu lμ ®Çu c©u chuyÖn:
"TiÖn ®©y ¨n mét miÕng trÇu
Hái r»ng quª qu¸n ë ®©u ch¨ng lμ "
 MiÕng trÇu dïng ®Ó trao duyªn:
"TrÇu nμy trÇu quÕ, trÇu hoa
TrÇu Loan, trÇu Ph−îng, trÇu ta, trÇu m×nh"
 MiÕng trÇu dïng ®Ó tr¸ch ng−êi b¹n trai chËm ch©n:
M
"Ba ®ång mét mí trÇu cay
O
Sao anh kh«ng hái nh÷ng ngμy cßn kh«ng
.C
B©y giê em ®· cã chång
Nh− lμ ç chËu, chim lång biÕt sao "
C
 MiÕng trÇu dïng ®Ó khuyªn nhñ løa ®«i
O
"Cã ph¶i duyªn nhau th× th¾m l¹i

AH
§õng xanh nh− l¸, b¹c nh− v«i"

 MiÕng trÇu dïng nãi khi gióp ®ì viÖc c−íi xin:
O
H
"Gióp cho quan t¸m tiÒn cheo

C
Quan n¨m tiÒn c−íi l¹i ®Ìo buång cau"

O
 MiÕng trÇu dïng ®Ó trang ®iÓm:

H
"TrÇu nμy trÇu tÝnh, trÇu t×nh

¡n vμo thªm ®á m«i m×nh, m«i ta"
 MiÕng trÇu dïng ®Ó ®o thêi gian:
"L¸ng giÒng ®· ®á ®Ìn ®©u
Chê em ¨n giËp b· trÇu em sang
§«i ta cïng ë mét lμng
Cïng ®i mét ngâ véi vμng chi anh"
HoÆc lμ:
"Ngåi ch¬i míi giËp b· trÇu
Mong anh n¸n l¹i, ®«i c©u gi·i bμy"
¤ng cha ta ®· dïng miÕng trÇu ®Ó diÔn ®¹t çc cung bËc cña t×nh c¶m.
C©y cau, giμn giÇu (trÇu) ®· ®i vμo v¨n th¬ ca.
Th¬ NguyÔn BÝnh:
"Nhμ em cã mét giμn giÇu
Nhμ t«i cã mét hμng cau liªn phßng
Th«n §oμi ngåi nhí th«n §«ng
Cau th«n §oμi nhí giÇu kh«ng () th«n nμo ? "
Vμ:
"Çi ngμy em ®i lÊy chång
M
GiÇu kh«ng d©y ch¼ng buån leo vμo giμn"
O
D©n ca quan hä B¾c Ninh"
.C
"Cau non s¸nh víi trÇu vμng
C
Con non kÕt b¹n, trÇu vμng kÕt duyªn"
O
Hay:
AH
"T−¬ng t− m«i ®á d¹ sÇu

Ch−a ¨n mμ ®· thÊy say miÕng trÇu"
O
Vμ:
H
"Say nhau quan hä cμng say

C
N©ng niu mét miÕng trÇu nμy mêi nhau

O
§· th−¬ng ®Õn tËn v−ên cau

H
§· yªu xin göi miÕng trÇu lμm tin"
Vμ lóc gi· b¹n:

"MiÕng trÇu çnh ph−îng hång m«i
D¹t dμo c©u h¸t ng−êi ¬i ®õng vÒ"
380. V¨n ho¸ trμ cã ý nghÜa ho¸ häc vμ nh©n v¨n nh− thÕ nμo ?
Tõ xa x−a, ng−êi Trung Hoa ®· coi uèng trμ lμ mét nghÖ thuËt mang ®Ëm
mμu s¾c v¨n ho¸. Hä ®· ®óc rót kinh nghiÖm, biÕt sö dông triÖt ®Ó çc c«ng n¨ng

GiÇu kh«ng lμ tªn c©y cho l¸ ®Ó ¨n trÇu (¨n giÇu)
cña trμ vμo viÖc phßng vμ chèng bÖnh tËt. §ã lμ çc t¸c dông nh− gi¶i kh¸t tiªu
thùc, khö ®êm, s¸ng m¾t, lîi tiÓu, s¶ng kho¸i tinh thÇn, t¨ng c−êng kh¶ n¨ng ®Ò
kh¸ng cña c¬ thÓ. Tuy nhiªn, trμ còng cã hiÖu øng tiªu cùc nÕu sö dông kh«ng
®óng çch. VÝ dô tr−íc khi ®i ngñ nÕu uèng trμ sÏ lμm cho ta khã ngñ hoÆc mÊt
ngñ. Buæi s¸ng ngñ dËy ch−a ¨n s¸ng ®· uèng trμ sÏ lμm bông cån cμo. Nh÷ng
ng−êi bÞ m¾c çc chøng cao huyÕt ¸p nÆng, bÖnh tim, loÐt d¹ dμy cÇn ph¶i thËn
träng khi uèng trμ. Nh÷ng ng−êi bÞ chøng suy nh−îc thÇn kinh, mÊt ngñ, bÖnh
tuyÕn gi¸p th× kh«ng ®−îc uèng trμ. Phô n÷ mang thai kh«ng ®−îc uèng trμ qu¸
®Æc, qu¸ nhiÒu, kh«ng ®−îc uèng thuèc víi trμ, nhÊt lμ çc lo¹i cã s¾t trong thμnh
phÇn. Ng−êi giμ kh«ng nªn uèng trμ ®Æc, trÎ nhá kh«ng nªn uèng trμ l¹nh.
M
Thμnh phÇn dinh d−ìng vμ c«ng hiÖu cña çc lo¹i trμ kh«ng gièng nhau.
O
Hμm l−îng vitamin C vμ mét sè chÊt kh¸c trong trμ xanh (trμ lôc) nhiÒu h¬n nhiÒu
.C
so víi trμ ®en (hång trμ), trμ xanh cã c«ng hiÖu cao h¬n trong ®Ò kh¸ng bøc x¹,
phßng x¬ cøng huyÕt qu¶n, gi¶m mì m¸u, t¨ng tÕ bμo b¹ch huyÕt, chèng nhiÔm
C
khuÈn. VÒ mÆt y häc, uèng trμ xanh tèt h¬n uèng trμ ®en.
O
GÇn ®©y ng−êi ta cßn ph¸t hiÖn n−íc trμ xanh cã kh¶ n¨ng tiªu huû tÕ bμo
AH
ung th−. Allan Conney, ViÖn ®¹i häc New jersey (Mü) cho biÕt: Trong sè chuét ®·
®−îc c¹o l«ng, tiÕp xóc víi tia tö ngo¹i (UV) víi liÒu l−îng cao trong 20 tuÇn. Sau
O
®ã, ®−îc xoa lªn l−ng mét dung dÞch trμ xanh cã chøa cafeine vμ gallate
H
d'Ðpigallocathecine (GEGC), th× so víi l« chuét ®èi chøng chØ cã 30% bÞ ung th−
C
da.
O
H
 TËn dông hÕt kh¶ n¨ng vÒ dinh d−ìng cña trμ :

ë Trung Quèc, theo tËp tôc, d©n ë nhiÒu vïng kh«ng chØ thÝch uèng trμ mμ
sau khi uèng hÕt n−íc hä cßn ¨n hÕt c¶ b· trμ.
Dï uèng n−íc trμ hay ¨n b· trμ ®Òu rÊt cã Ých ®èi víi c¬ thÓ con ng−êi. V×
trong trμ cã chøa rÊt nhiÒu vitamin vμ mét l−îng ®¸ng kÓ protein, axit bÐo, chÊt
kho¸ng.
Uèng trμ vÒ mÆt khoa häc kh«ng tèt b»ng ¨n trμ. NÕu ¨n, vitamin trong trμ
®−îc hÊp thô tèt h¬n, lμm t¨ng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng co bãp cña d¹ dμy, ®Èy nhanh
tèc ®é bμi tiÕt chÊt cÆn, lμm d¹ dμy tiªu ho¸ vμ hÊp thô thøc ¨n tèt h¬n.
 Uèng trμ cã thÓ b¶o vÖ thÞ lùc:
ChÊt tÝm vâng m¹c trong m¾t lμ do vitamin A hîp thμnh. Khi nh×n l©u(xem
tivi hay nh×n mμn h×nh m¸y vi tÝnh) chÊt nμy bÞ tæn hao, nÕu kh«ng bæ sung kÞp thêi
b»ng mét l−îng vitamin A th× sÏ lμm gi¶m thÞ lùc, dÉn tíi chøng qu¸ng gμ. Trong
trμ cã chøa nhiÒu vitamin, trong ®ã cã vitamin A.
Y häc hiÖn ®¹i ®· ph¸t hiÖn ra n−íc trμ cã t¸c dông tiªu trõ nh÷ng chÊt
phãng x¹ cã h¹i ®èi víi c¬ thÓ con ng−êi. Trong trμ chøa nh÷ng chÊt cã kh¶ n¨ng
hÊp thô chÊt phãng x¹, b¶o vÖ c«ng n¨ng t¹o m¸u, ®Ò kh¸ng sù bøc x¹, gia t¨ng
b¹ch huyÕt cÇu.
 Nh÷ng ®iÒu nªn biÕt khi uèng trμ:
M
Trμ gõng cã thÓ trÞ bÖnh lÞ; trμ ®−êng cã lîi víi ®−êng ruét, trμ hoa cóc lμm
O
s¸ng m¾t, uèng trμ qu¸ nãng sÏ lμm báng ngò t¹ng, uèng trμ sau khi ¨n sÏ cã t¸c
.C
dông t¨ng sù tiªu ho¸ thøc ¨n, uèng trμ sau khi uèng r−îu cã t¸c dông gi¶i r−îu,
uèng trμ buæi s¸ng lμm tØnh t¸o tinh thÇn; uèng buæi tèi sÏ khã ngñ, uèng trμ khi
C
bông ®ãi lμm rèi lo¹n tinh thÇn, uèng trμ qu¸ nhiÒu lμm gÇy ng−êi, vμng da, uèng
O
trμ ®óng çch sÏ t¨ng tuæi thä.

AH
 Trung Quèc lμ mét quèc gia trång chÌ, chÕ biÕn chÌ, uèng trμ sím nhÊt thÕ
O
giíi. Tõ khi ng−êi ta nÕm çc lo¹i c©y cá vμ ph¸t hiÖn ra chÌ cã t¸c dông gi¶i kh¸t
vμ lμm h−ng phÊn tinh thÇn th× chÌ ®−îc sö dông réng r·i ë Trung Quèc. §Õn ®êi
H
C
§−êng, Lôc Vò ®· ®em kinh nghiÖm uèng trμ cña m×nh viÕt thμnh mét cuèn s¸ch
O
"Trμ kinh" (kinh nghiÖm uèng trμ).

Ngμy nay trμ ®−îc c«ng nhËn lμ ®å uèng tù nhiªn cã lîi cho søc khoÎ cña
H
con ng−êi.
C©y chÌ th−êng trång ë nh÷ng vïng cã khÝ hËu nãng, Èm vμ ®−îc trång theo
tõng v−ên. Ng−êi Trung Quèc cã lÞch sö trång chÌ hμng mÊy ngμn n¨m, sím nhÊt
lμ vïng Tø Xuyªn sau ®ã ®Õn l−u vùc s«ng Tr−êng Giang vμ sau cïng lμ çc tØnh
vïng duyªn h¶i.
SriLanka lμ quèc gia cã s¶n l−îng chÌ nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi, tiÕp theo lμ
Trung Quèc vμ Ên §é.
ë ViÖt Nam chÌ ®−îc trång nhiÒu ë çc tØnh trung du cña B¾c Bé nh− Phó
Thä vμ ë çc tØnh Nam Trung Bé nh− LÇm §ång...
 Qui tr×nh chÕ biÕn chÌ:
Trμ muèn ngon th× ph¶i tù tay h¸i nh÷ng bóp non trªn c©y, l¸ giμ th× cã thÓ
dïng m¸y thu ho¹ch.
Bóp chÌ qua qu¸ tr×nh lªn men th× chuyÓn tõ mμu xanh sang ®en. Trong qu¸
tr×nh lμm trμ, v× qu¸ tr×nh lªn men kh¸c nhau nªn s¶n phÈm trμ cã chÊt l−îng vμ
phong vÞ kh¸c nhau. Trμ xanh th× kh«ng cÇn qua lªn men. Çc b−íc chÕ biÕn c¬
b¶n nhÊt lμ:
- Bóp chÌ ®· hÊp ®−a sang lμm l¹nh.
- Võa trén võa sÊy kh« trμ b»ng h¬i nãng
- Vß trμ thËt kÜ cho ®Õn khi l¸ chÌ nhá dμi lμ ®−îc.
M
Tõ nh÷ng bóp chÌ chÕ thμnh trμ uèng lμ c¶ mét qu¸ tr×nh vß vμ sao nhiÒu lÇn.
O
 Çc lo¹i trμ:
.C
- Trμ xanh: Lμ lo¹i trμ kh«ng qua qu¸ tr×nh lªn men. Bóp chÌ h¸i xong ®−îc
sao nhanh qua löa. Khi pha, trμ cã mμu xanh nªn gäi lμ trμ xanh. Trμ h−¬ng lμ trμ
C
xanh −íp hoa mμ thμnh.
O
- Trμ ®en ®−îc s¶n xuÊt tõ bóp chÌ ®−îc ñ lªn men, n−íc cã mμu hung ®á, vÞ
AH
th¬m dÞu.
- Trμ lipton: Bóp chÌ sau khi sao ®−îc vß kÜ, tiÕp theo cho lªn men ®Çy ®ñ
O
trong mét thêi gian cÇn thiÕt. Cã 4 lo¹i trμ lipton lμ lipton t¸o, lipton nho, lipton
H
cam, lipton phËt thñ.

C
- Trμ ¤long: chØ qua mét nöa c«ng ®o¹n lªn men, ®−îc ph©n ra lμm 3 lo¹i trμ
O
cã møc lªn men cao, thÊp hay võa. Mét lo¹i rÊt ®Æc tr−ng cña trμ nμy lμ trμ ¤long.
H
 L¸ chÌ, ngoμi chÊt cã h−¬ng (tinh dÇu), chÊt kÝch thÝch (cafein) cßn chøa
mét l−îng ®¸ng kÓ tanin (tõ 6 ®Õn 12%, cã khi 20%). ChÊt nμy qua chÕ biÕn cho vÞ
ch¸t vμ h−¬ng vÞ ®Æc biÖt lÝ thó cña trμ.
Çc nhμ khoa häc cho r»ng tanin ë trong trμ lμ mét phøc chÊt, cã thÓ qui vμo
catechin, leucoanthocyanin vμ mét sè hi®roxi axit.
Khi ta pha trμ, çc chuyÓn chÊt cña tanin vμ tinh dÇu sÏ thÈm tan ra trong
n−íc trμ lμm cho n−íc trμ cã mμu vμng chanh hoÆc vμng n©u. NÕu gÆp ph¶i n−íc
cøng chøa nhiÒu ion Ca2+ vμ Mg2+ n−íc trμ cã mμu vμng n©u hay ®á n©u.
 Uèng trμ ®· trë thμnh nhu cÇu thiÕt yÕu trong ®êi sèng hμng ngμy cña con
ng−êi. Cïng víi tiÕn bé cña x· héi, ng−êi ta ngμy cμng coi träng nghÖ thuËt uèng
trμ. Muèn uèng trμ ngon th× ph¶i biÕt nghÖ thuËt pha trμ.
Çc lo¹i trμ kh¸c nhau, cÇn dïng n−íc ë nhiÖt ®é kh¸c nhau ®Ó pha trμ.
Khi pha trμ xanh nªn dïng n−íc ®· ®un s«i, ®Ó nguéi tíi kho¶ng 70 - 800C lμ
tèt nhÊt, cßn trμ ®en cÇn n−íc cã nhiÖt ®é kho¶ng 80 - 850C bëi v× nÕu dïng n−íc
s«i sïng sôc ®Ó pha trμ sÏ lμm ph¸ ho¹i vitamin C trong trμ vμ lμm gi¶m gi¸ trÞ dinh
d−ìng cña trμ. Tr−íc tiªn ph¶i röa s¹ch Êm pha trμ, cho trμ vμo Êm, ®æ n−íc s«i chØ
kho¶ng 1/3 dung l−îng Êm. §Ó yªn kho¶ng 5-> 10 phót råi míi cho thªm n−íc vμo.
Lμm nh− vËy sÏ gi÷ ®−îc gi¸ trÞ dinh d−ìng vμ h−¬ng vÞ cña trμ. Pha ®−îc trμ cÇn
M
rãt ra ngay ®Ó tr¸nh chÊt tanic trong l¸ chÌ ngÊm ra n−íc, khi uèng sÏ ®¾ng.
O
 Ph−¬ng ph¸p pha trμ víi ®−êng:
.C
Muèn cã chÐn trμ th¬m ngon vμ ngät cã thÓ pha nh− sau:
Dïng mét tÝch pha trμ s¹ch, ®æ n−íc s«i vμo ®ã tr−íc råi cho thªm mét Ýt
C
®−êng tr¾ng hay ®−êng ®á, khuÊy cho tan hÕt råi cho trμ. §Ó yªn kho¶ng 5 phót,
O
sau ®ã rãt ra chÐn ta sÏ cã chÐn trμ võa th¬m võa ngät. Trong trμ cã chøa nhiÒu lo¹i
AH
kiÒm thùc vËt, trong sè ®ã chñ yÕu lμ chÊt caphein, chÊt nμy rÊt dÔ ho¸ hîp víi
®−êng glucoz¬ hoÆc saccaroz¬.
O
Ngμy x−a çc cô th−êng coi: uèng trμ lμ mét nghÖ thuËt c«ng phu, ®−îc n©ng
H
lªn thμnh "Trμ §¹o". Ngμy nay uèng trμ ®· trë nªn phæ biÕn kh¾p thÕ giíi.
C
Çc d©n téc vïng Ch©u ¸ thÝch trμ víi h−¬ng vÞ ch¸t ®Ëm, hËu vÞ ngät dÞu, cã
O
thªm mïi cña çc lo¹i hoa: Sen, nhμi, ng©u.. hoÆc çc lo¹i th¶o méc chøa chÊt
H
th¬m nh− quÕ...

Çc d©n téc vïng Ch©u ¢u, Ch©u Mü l¹i thÝch uèng trμ cã vÞ ch¸t võa ph¶i,
hËu vÞ ngät, cã mμu n−íc ®á n©u gäi lμ trμ ®en.
§Ó chän Êm pha trμ th× ngμy x−a çc cô cã c©u: "Thø nhÊt ThÕ §øc gan gμ,
thø nh× L−u Béi, thø ba M¹ch ThÇn". §ã lμ tªn çc lo¹i Êm pha trμ cña Trung Quèc
cã b¸n ë Hμ Néi (thêi nhμ v¨n NguyÔn Tu©n).
Khi th−ëng thøc h−¬ng vÞ cña trμ, theo ng−êi x−a chØ cÇn uèng mét chÐn,
uèng ®Õn chÐn thø hai lμ v× kh¸t n−íc qu¸ cßn chÐn thø ba, thø t− th× qu¶ lμ... ng−u
Èm (uèng nh− tr©u)
 §Ó b¶o qu¶n trμ ®−îc l©u, cÇn cho trμ vμo tói nilong s¹ch, h¬ miÖng tói qua
ngän löa cho kÝn råi b¶o qu¶n trong tñ l¹nh. Lμm nh− vËy trμ sÏ gi÷ ®−îc nguyªn
mïi vÞ trong mét n¨m.
381. ChÌ ®¾ng lμ lo¹i chÌ g× ?
ë ViÖt Nam c©y chÌ ®¾ng lμ lo¹i c©y cæ thô mäc hoang d· trªn nói ®¸ cao ë
Cao B»ng, c©y cao tíi 33m, ®−êng kÝnh th©n to tõ 60 ®Õn 120 cm. Ngoμi ý nghÜa
th¶o d−îc quÝ hiÕm, víi h−¬ng th¬m ®Æc biÖt, vÞ ®¾ng dÞu nh−ng sau ngät m·i... ®·
t¹o nªn mét nÐt míi cña v¨n ho¸ Trμ ViÖt mμ çi thó th−ëng thøc còng gièng nh−
çc trμ truyÒn thèng kh¸c.
Trong l¸ cña c©y chÌ ®¾ng cã tíi 16 axit amin chiÕm 55,92% thμnh phÇn cña
M
l¸. Víi 5 nhãm chÊt: Saponintritecpen, Flavonoi, axit h÷u c¬, polyssa charid vμ
O
carotenoid cã trong l¸ chÌ ®¾ng ®Òu lμ nh÷ng nhãm chÊt cã nhiÒu t¸c dông sinh häc
.C
quan träng. C«ng dông cña chÌ ®¾ng lμ t¨ng c−êng miÔn dÞch, gi¶m mì, gi¶m
cholesterol, ®iÒu hoμ huyÕt ¸p, an thÇn, gi¶i ®éc, gi¶i r−îu, kÝch thÝch tiªu ho¸, ngñ
C
tèt...
O
H¬n 2000 n¨m tr−íc, ng−êi Ph−¬ng §«ng ®· biÕt ®Õn gi¸ trÞ d−îc liÖu cña
AH
c©y chÌ ®¾ng.. Tr−íc ®©y, chÌ ®¾ng lμ mét th¶o d−îc quÝ hiÕm dμnh cung tiÕn nhμ
O
Vua d−íi nhiÒu triÒu ®¹i. Ngμy nay chÌ ®¾ng ®· ®i vμo sinh ho¹t th−êng nhËt cña
mäi ng−êi.
H
382. V¨n ho¸ r−îu cã ý nghÜa ho¸ häc vμ nh©n v¨n nh− thÕ nμo
C
O
R−îu uèng tªn ho¸ häc lμ etanol cã c«ng thøc C2H5OH. R−îu tr¾ng lμ dung
dÞch cña C2H5OH trong n−íc víi nång ®é kh¸c nhau. §é r−îu lμ phÇn tr¨m thÓ tÝch
H
cña r−îu trong dung dÞch n−íc. R−îu 400 lμ lo¹i r−îu mμ 100 ml dung dÞch r−îu
nμy th× cã 40ml r−îu vμ 60ml n−íc. R−îu cã nång ®é cao kho¶ng 80 0 90 gäi lμ
cån.
VÒ ho¸ häc, r−îu lμ dÉn xuÊt cña hidrocacbon trong ®ã mét hoÆc nhiÒu
nguyªn tö hi®ro ®−îc thay thÕ b»ng nhãm hidroxyl (OH). §ã lμ kh¸i niÖm chung
vÒ r−îu, nh−ng chØ cã etanol míi uèng ®−îc. Trªn thÕ giíi, ch¼ng d©n téc nμo
kh«ng dïng r−îu, cã kh¸c ch¨ng chØ lμ khÈu vÞ tõng vïng.
R−îu lμ con dao hai l−ìi, nÕu dïng Ýt vμ hîp lÝ th× cã lîi cßn khi l¹m dông
dÉn ®Õn nghiÖn l¹i lμ kÎ thï nguy hiÓm.
VÒ mÆt y häc, r−îu cã tÝnh g©y ngñ vμ an thÇn, øc chÕ thÇn kinh, gi¶m ®au,
nÕu uèng Ýt sÏ t¨ng tiÕt dÞch vÞ, t¨ng hÊp thô, t¨ng nhu ®éng ruét, ¨n ngon miÖng...
V× vËy sÏ lμ bÊt c«ng vμ thiÕu kh¸ch quan nÕu chØ hoμn toμn lªn ¸n r−îu, coi r−îu
lμ kÎ thï nguy hiÓm nh− ma tuý vμ thuèc l¸.
Ngμy x−a, çc cô cã c©u: “Nam v« töu nh− kú v« phong” ®· nãi lªn t¸c dông
h−ng phÊn cña r−îu. R−îu ng©m thuèc gäi lμ r−îu thuèc dïng ®Ó ch÷a bÖnh vμ tÈm
bæ c¬ thÓ.
Çi nguy hiÓm lμ ai còng biÕt uèng nhiÒu r−îu lμ cã h¹i nh−ng hay bÞ “qu¸
chÐn” vμ dÔ nghiÖn khi ®· nghiÖn th× rÊt khã tõ bá . §èi víi mét sè ng−êi nã nh−
t×nh yªu. Nhμ th¬ T¶n §μ ®· viÕt:
M
Say s−a nghÜ còng h− ®êi
O
H− th× h− thËt, say thêi (th×) vÉn say
.C
Trong çc cuéc vui chóng ta nªn “töu bÊt kh¶ Ðp” v× ng¹n ng÷ Nga cã c©u:
“Khi say biÓn chØ ®Õn ®Çu gèi” mμ nghiÖn th× “Trêi chØ bÐ b»ng vung”. Lý B¹ch
C
mét nhμ th¬ lín ®êi §−êng ë Trung Quèc, ®· qu¸ say khi lμm th¬ mμ nh¶y xuèng
O
s«ng vít ¸nh tr¨ng vμng.

AH
Tæ chøc y tÕ ThÕ giíi kªu gäi mäi ng−êi bá r−îu v× qu¸ nhiÒu t¸c h¹i: hμng
n¨m tiªu tèn 50 tû ®« la ë Mü; 96 tû m¸c ë §øc; 70% tai n¹n xe cé; tû lÖ nghiÖn vμ
O
chÕt cao (26% do ngé ®éc cÊp bëi çc t¹p chÊt ®éc h¹i nh− an®ªhit, metanol cã
H
trong r−îu).
C
ThÕ nh−ng, mét sè n−íc nh− Liªn X« (cò), C« - oet ®· cÊm r−îu mμ kh«ng
O
thμnh c«ng. Chóng ta kh«ng khuyÕn khÝch uèng r−îu, nh−ng r−îu vÉn tån t¹i trong
H
cuéc sèng hμng ngμy. V× vËy còng nªn t×m hiÓu vÒ v¨n ho¸ r−îu (Drrinking
Culture)
R−îu cã 2 lo¹i: Lo¹i chÕ tõ hoa qu¶ vμ lo¹i chÕ tõ ngò cèc.
 R−îu chÕ tõ hoa qu¶, tr−íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn r−îu nho (vang nho). Cã vang
tr¾ng, vang ®á (cho phô n÷) vang Bordeaux, Alsace (Ph¸p), vang Alazan (Georgie),
vang M«n®avi, vang Bungari v.v...
Lo¹i vang sñi bät, s©m banh mang ®Þa danh Champagne (Ph¸p) ®Æc biÖt vïng
Reims, çch thñ ®« Pari (Ph¸p) 140 km. H·ng Piper - Heidseik ë vïng nμy, thμnh
lËp tõ 200 n¨m tr−íc, cã hÇm r−îu dμi tíi 16 km, th−êng xuyªn chøa ®−îc 15 triÖu
chai vμ mét b¶o tμng d−íi lßng ®Êt chuyªn l−u gi÷ çc lo¹i s©m banh cña hÇu hÕt
çc vïng trªn Tr¸i §Êt.
CÇu k× h¬n lμ r−îu Cognac. Cogac lμ mét ®Þa danh çch Pari 600 km. R−îu
Cognac ®¾t v× ®−îc lμm tõ lo¹i nho ®Æc biÖt do ®−îc chän gièng kÜ. Qua qu¸ tr×nh
lªn men ch−ng cÊt, ñ trong çc thïng gç såi ®Æc s¼n (lo¹i såi Limousin hoÆc Troncais
do nhμ n−íc qu¶n lÝ) víi thêi gian kh¸ dμi tõ 3 ®Õn 40 n¨m.
NÕu ñ trong kho¶ng 3 - 5, r−îu cã nh·n V * S *; nÕu ñ trªn 5 n¨m: nh·n
VSOP; tõ 25 - 35 n¨m: nh·n XO. Lo¹i nμy ®−îc 4 h·ng s¶n xuÊt: Hennesy, Martel,
Remy Martin, hay Martel cã gi¸ tõ vμi tr¨m ®Õn vμi ngμn ®« la. Cã lo¹i Cognac
dμnh cho vua chóa hay tØ phó - nh·n XO trÞ gi¸ 19000 franc Ph¸p, hoÆc 4000 USD
M
(40 triÖu ®ång ViÖt Nam).
O
ë n−íc ta do ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thæ nh−ìng kh«ng cã çc lo¹i nho ngon nªn
.C
dïng vang t¸o, m¬, mËn, d©u... còng theo nguyªn t¾c lªn men, ch−ng cÊt nãi trªn vμ
chØ ñ trong thêi gian ng¾n. ë Hμ Néi cã lμng r−îu M¬ næi tiÕng, ®· tån t¹i çch
C
®©y 6, 7 tr¨m n¨m ë vïng B¹ch mai - Hoμng Mai - T−¬ng mai nay lμ x· Hoμng
O
V¨n Thô, Tr−¬ng §Þnh thuéc quËn Hai Bμ Tr−ng. §ã lμ r−îu ngon nhÊt Hμ Thμnh,
AH
“bÊt Èm bÊt tri kú vÞ”.

O
Trong Tam Quèc, Tμo Th¸o vμ L−u BÞ ®· uèng r−îu m¬ mçi khi bμn luËn
anh hïng. Vua TÊn khi ®Êu cê víi Chung V« DiÖm còng dïng r−îu m¬.
H
 R−îu chÕ tõ ngò céc (tinh bét); tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn r−îu Whissky, tiªu
C
O
biÓu vμ th−êng gÆp lμ Whissky Chivas Regal ë vïng Scotland phÝa B¾c n−íc Anh.
H
Whisky loaÞ nμy ®−îc lμm tõ m¹ch nha víi 3 lo¹i thuÇn chñng: Glenlivet, Long
mann vμ Glen Grant do mét thî chuyªn nghiÖp pha chÕ. R−îu ®−îc ñ trong thïng
gç såi Ýt nhÊt 12 n¨m. R−îu ®−îc s¶n xuÊt tõ n¨m 1801, do h·ng Chivas and
Glenlivet Group thμnh lËp tõ n¨m 1786. Víi ngãt 2 thÕ kØ kinh nghiÖm, h·ng ®·
cho ra thÞ tr−êng mét lo¹i r−îu ngon cã tiÕng, kho¶ng 430, mçi n¨m 3 triÖu thïng,
mçi thïng 12 chai 750 ml, ë 150 n−íc trªn thÕ giíi.
Sau nμy cã h·ng Seagram Spiret to h¬n, bao trïm c¶ Whisky Bourbon, Canda
vμ B¾c Mü, cßn ®−îc gäi lμ “«ng hoμng Whissky” (Prince of Whisky)
ë Nga, Ba Lan, §«ng ¢u cã Vodka còng lμ r−îu tr¾ng, ngon nÊu tõ ngò cèc.
ë Cu ba cã r−îu Rhum tõ mÝa, ë NhËt cã r−îu Sakª tõ g¹o, ë Trung Quèc cã r−îu
Mao §μi, chÕ tõ cao l−¬ng, ch−ng cÊt vμ ñ trong 6 n¨m t¹i mét ®Þa danh tªn lμ mao
§μi çch B¾c Kinh 700 km. R−îu Mao §μi ®· ®−îc huy ch−¬ng vμng ë héi chî
Panama do Mü tæ chøc n¨m 1913.
ë ViÖt Nam cã Lóa Míi, r−îu ®Õ (ë miÒn Nam). §ã ®Òu lμ çc lo¹i r−îu chÕ
tõ ngò cèc, cã nång ®é cao tõ 40 - 600. ë miÒn B¾c ngμy x−a cã r−îu T¨m, r−îu
Ngang. R−îu T¨m lμ lo¹i r−îu mμ khi l¾c m¹nh chai cho t¨m r−îu bèc m¹nh lªn
nh− reo, råi ®Ó chai ®øng yªn, th× t¨m lÆn ngay lËp tøc. CÊt 10 lÝt r−îu th−êng míi
cÊt ®−îc mét chai r−îu t¨m, v× thÕ nªn míi cã c©u : “Gióp em mét thóng x«i vß,
M
mét con lîn bÐo mét vß r−îu t¨m”. Cßn r−îu Ngang lμ thø r−îu tr¾ng mμ ng−êi
O
b¸n ph¶i ®ùng vμo bong bãng, th¾t ngang l−ng ®Ó che m¾t çc nhμ thi hμnh ph¸p
luËt, v× ngμy x−a cÊm nÊu r−îu lËu.
.C
C
Ngμy nay, trong çc quÇy r−îu ta cßn gÆp mét thø gäi lμ liqu¬ (liqueur).
O
Chóng còng ®−îc chÕ tõ ngò cèc (g¹o, ng«, khoai, s¾n...) råi qua ch−ng cÊt c«ng
AH
nghiÖp thμnh r−îu nÆng (trªn 900) sau tinh chÕ lo¹i bá bít chÊt ®éc (an®ehit,
metanol; ®Ó thu ®−îc “cån thùc phÈm” cã ®é cån thÊp h¬n, kho¶ng 40 - 600 . Çc
O
c¬ së s¶n xuÊt r−îu dïng lo¹i cån thùc phÈm nμy pha thªm ®−êng, mμu thùc phÈm
H
vμ tinh dÇu chanh, cam, d©u, t¸o...thμnh çc lo¹i liqu¬ nhÑ, ngät mμ dÔ uèng mμ ta
C
vÉn quen gäi lμ r−îu mïi (r−îu mμu).

O
ë n−íc ta, trong phong tôc truyÒn thèng, thê cóng tæ tiªn, ma chay, c−íi hái
H
®Òu ph¶i cã trÇu vμ r−îu, ®ã lμ nh÷ng thø kh«ng thÓ thiÕu ®−îc, nhÊt lμ khi c−íi
hái:
Cao tay n©ng chÐn r−îu hång
Mõng em, em s¾p lÊy chång xu©n nay
383. V× sao r−îu gi¶ cã thÓ lμm chÕt ng−êi?
Uèng r−îu gi¶ cã thÓ bÞ ngé ®éc, cã tr−êng hîp mï c¶ m¾t, thËm chÝ c¶ tö
vong. Nh÷ng ng−êi lμm r−îu gi¶ kh«ng ph¶i ®em r−îu tr¾ng trén thªm n−íc v× lμm
nh− vËy sÏ biÕt ngay bëi nã nh¹t. Th−êng bän chóng dïng r−îu metylic ®Ó thay
mét phÇn r−îu etylic. Lo¹i r−îu gi¶ nμy rÊt ®éc.
R−îu etylic vμ r−îu metylic cã cïng hä nh−ng tÝnh chÊt cña chóng kh¸c
nhau. R−îu etylic lμ chÊt láng trong suèt, mïi th¬m dÔ chÞu, kh«ng ®éc. R−îu
metylic cã ph©n tö khèi bÐ h¬n, nã chÝnh lμ chÊt láng trong suèt rÊt ®éc, nã cã
nhiÒu øng dông, nã cã thÓ thay x¨ng lμm nhiªn liÖu nh−ng kh«ng dïng ®Ó pha ®å
uèng.
R−îu metylic rÊt ®éc ®èi víi c¬ thÓ ng−êi. Nã t¸c ®éng vμo hÖ thÇn kinh vμ
nh·n cÇu, lμm rèi lo¹n chøc n¨ng ®ång ho¸ cña c¬ thÓ g©y nªn sù nhiÔm ®éc axit.
Sau khi uèng kho¶ng 8 giê b¾t ®Çu triÖu chøng nhiÔm ®éc axit, h«n mª, ®au ®Çu,
bÊt tØnh, lo sî, co giËt, mê m¾t, n«n möa, thÞ lùc gi¶m nhanh, tr−êng hîp nÆng cã
thÓ bÞ mï h¼n. Nghiªm träng h¬n lμ m¹ch ®Ëp nhanh vμ yÕu, h« hÊp khã kh¨n cuèi
M
cïng dÉn ®Õn tö vong.
O
384. Ng−êi cæ ®¹i uèng r−îu cã h−¬ng vÞ g× ?
.C
Ng−êi cæ ®Þa Neolitic còng uèng r−îu kh«ng kÐm chóng ta hiÖn nay. Çc
nhμ khoa häc Hoa Kú ph¸t hiÖn ra r»ng d©n Trung §«ng ®· tõng say s−a Ýt nhÊt lμ
C
7000 n¨m tr−íc ®©y, sím h¬n 2000 n¨m nh− ng−êi ta ®· t−ëng. Tuy nhiªn nh÷ng
O
lo¹i r−îu mμ ng−êi cæ ®¹i th−ëng thøc l¹i cã mïi nhùa th«ng.
AH
Patrick Mc.Govern vμ çc ®ång nghiÖp ë mét tr−êng ®¹i häc Phiadelphia
(Hoa Kú) ph¸t hiÖn ra líp cÆn mμu vμng trong mét b×nh gèm cæ ®−îc t×m thÊy ë
O
vïng Haji Firunz Tepe cña Iran. Ph©n tÝch b»ng cacbon phãng x¹ ng−êi ta biÕt ®−îc
H
çc b×nh ®ã ®−îc lμm ra vμo kho¶ng 5400 - 5000 “tr−íc c«ng nguyªn: Líp cÆn mμu
C
vμng lμ dÊu hiÖu cña r−îu nho bëi v× trong ®ã cã viÕt cña axit lactric. Lo¹i axit nμy
O
cã nhiÒu trong qu¶ nho. Ngoμi ra trong líp cÆn nμy cßn thÊy c¶ nhùa th«ng lμ mét
H
chÊt phô gia cho vμo r−îu thêi cæ ®¹i, chÊt nμy cã t¸c dông diÖt vi khuÈn, tr¸nh ®Ó
r−îu lªn men thμnh giÊm.
385. HÇm" r−îu lín nhÊt trong vò trô n»m ë ®©u ?
Çc nhμ khoa häc ng−êi Anh lμ Geof Mac Donald (nhμ thiªn v¨n Tr−êng ®¹i
häc tæng hîp ë Kent) vμ Tom Miller (nhμ b¸c häc vμ to¸n häc ë tr−êng §¹i häc
tæng hîp ®Þa ph−¬ng) ®· ph¸t hiÖn mét ®¸m m©y khæng lå toμn r−îu l¬ löng trong
kh«ng gian, çch Tr¸i §Êt kho¶ng 10.000 n¨m ¸nh s¸ng (mét n¨m ¸nh s¸ng t−¬ng
®−¬ng 9500 tû km).
Çc nhμ nghiªn cøu Anh ®ã, phèi hîp víi mét nhãm nghiªn cøu ë tr−êng
§¹i häc Tæng hîp Ohio (Mü) ®· ph¸t hiÖn ra r−îu trong chïm sao Aigle mμ ng«i
sao chÝnh lμ Altair.
§¸m m©y khæng lå nμy kh«ng thÊy ®−îc b»ng m¾t th−êng mμ chØ biÕt ®−îc
nhê vμo viÖc ph©n tÝch çc sãng v« tuyÕn thu nhËn ®−îc qua mét ¨ng ten ë ®é cao
4000 mÐt trªn nh÷ng ngän nói löa ®· t¾t ë Mauna Kea ë Hawaii. Tû träng cña ®¸m
m©y rÊt thÊp: cã kho¶ng vμi ngμn ph©n tö C2H5OH trong mét m3, trong khi t¹i çc
x−ëng s¶n xuÊt bia, sè l−îng çc ph©n tö C2H5OH hμng tû tû lÇn lín h¬n. Tuy tØ
träng thÊp nh−ng ®¸m m©y l¹i chiÕm mét kh«ng gian khæng lå, b¸n kÝnh cì 3 n¨m
¸nh s¸ng.
M
O
.C
C
O
AH
O
H
C
O
H

385 Câu Hỏi Hóa Học Và Đời Sống - TYHH

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

385 Câu Hỏi Hóa Học Và Đời Sống - TYHH

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

385 c©u hái vμ ®¸p vÒ hãa häc víi ®êi sèng

Lêi nãi ®Çu

dïng cho t¾m, giÆt.

lμ trong s¸ng, phμn lμ phÌn).

Theo y häc cæ truyÒn th×:

PhÌn chua, chua ch¸t, l¹nh lïng

Gi¶i ®éc, t¸o thÊp, s¸t trïng ngoμi da

D¹ dμy, viªm ruét, thÊp tμ

Hμn the ngät, mÆn, m¸t thay

Viªm häng, viªm lîi ®· l©u

Viªm h¹ch, viªm m¾t thuèc ®©u s¸nh b»ng.

tetraborat ®Ó chÕ thuèc ch÷a ®au r¨ng, lîi.

3. M× chÝnh (bét ngät) lμ chÊt g× ?

nghiÖp tõ xenluloz¬ axetat.

sù tæng hîp protein trong tÕ bμo.

10. Qu¶ ít vμ h¹t tiªu chøa chÊt cay lμ chÊt g× ?

13. Bét giÆt gåm nh÷ng chÊt g× ?

(tripoliphotphat, cacboximetyl xenluloz¬) chÊt tÈy tr¾ng, chÊt th¬m...

Lμ clorua v«i Ca(OCl)2.CaCl2.8H2O, hoÆc biÓu diÔn thμnh phÇn chÝnh lμ

thÓ g©y bÖnh ung th− vμ bÖnh phæi.

21. Apatit lμ chÊt g× ?

platin, kh«ng dÉn ®iÖn.

ch¶o, nåi ®Ó chèng dÝnh.

24. ChÊt mμu azo lμ chÊt g× ?

internet ®iÒu khiÓn tù ®éng, m¸y ®o quang häc v.v

26. Thuèc chuét lμ chÊt g× ?

hËu qu¶ cña nã vÉn cßn cho ®Õn ngμy ngay.

28. §en ailin lμ chÊt g× ?

Trang phôc mμu ®en ®−îc nhiÒu ng−êi −a chuéng.

29. Thñy tinh h÷u c¬ plexiglas lμ chÊt g× ?

khã chÞu, nÕu nång ®é cao cã thÓ dÉn ®Õn tö vong.

32. Nham th¹ch do nói löa phun ra lμ chÊt g× ?

ThÝ dô: 2Mg + CO2  2MgO + C

SiO2 + 4HF  SiF4 + 2H2O

38. V× sao muèi th« dÔ bÞ ch¶y n−íc?

HCl trong d¹ dμy nhê ph¶n øng:

NaHCO3 + HCl  NaCl + CO2 + H2O

cã vÞ ch¸t do rÊt nhiÒu tanin.

acylamid, t¸c nh©n chÝnh g©y ra bÖnh ung th−.

ngμy do hai biÕn ®æi:

nh÷ng tinh thÓ mμu ®á rÊt ®Ñp.

ph©n tö cã 11 liªn kÕt ®«i vμ 2 vßng no.

nghØ cho ng−êi qu¸ cè.

N−íc nho 3,2

N−íc tiÓu 4,8-7,5

N−íc ®Ó ngoμi kh«ng khÝ 5,5

N−íc bät 6,4 - 6,9

nhau nh− thÕ nμo ?

chøng cña sù thiÕu oxi trong c¸c m«.

lμ: gluxit, lipit, protein chÊt kho¸ng vμ vitamin.

77. C¸ nãc, gan cãc, mËt c¸ tr¾m cã chøa ®éc tè g× ?

ngμy, ng−êi ®· t¨ng cholesterol th× kh«ng nªn qu¸ 200mg.

phÈm nh− : muèi ¨n, s÷a, kÑo

cacboplatin ®· ®−îc phÐp sö dông ë Anh vμ nhiÒu n−íc kh¸c.

bÞ thÕ cã ®é linh ®éng thÊp h¬n ë cisplatin.

85. Cã ph¶i hîp chÊt chøa vμng ch÷a viªm khíp ?

x−¬ng ®−îc øc chÕ trùc tiÕp.

(d¹ dμy, ruét), tõ kho¶ng 2 thÕ kû nay.

h− háng vμ gi¶m sót chÊt l−îng.

dÞch xót hoÆc natricacbonat.

mμ vÉn gi÷ nguyªn h×nh tr¹ng ban ®Çu.

Thμnh phÇn muèi Trong 1 kg n−íc TØ lÖ %

MgCl2 3,8 10,9

MgSO4 1,7 47,0