A. Magsaliksik ka ng isang pag-aaral sa Filipino mula sa internet at basahin ito.

Himay-himayin
ang mga bahagi nito at alamin kung may plagiarism o panunulad bang naganap.
Base sa aking nabasang pananaliksik na pinamagatang “Ang guro bilang isang mahalagang salik
sa pagkatuto ng mga estudiyante” na ipinasa ni Mangusan, Joseph at kaniyang mga kasama, wala akong
nakitang plagiarism na naganap.

B. Magsaliksik sa iyong cellphone o tablet. Basahin at isulat ang ang nakalap na impormasyon
sa internet tungkol sa mga sumusunod na paksa:
1. Is plagiarism a crime sa www.philstar .com

Mga Impormasyong nakalap

The law clearly provides that the name of the author should be prominently mentioned when his
or her work is used publicly. In other words, even if I made a blanket statement that everything, I said in a
particular work was taken from the work of others, that does not satisfy the requirement of the law. I must
mention the name of the author from which I took my words or ideas. Section 198 further provides that
“the rights of an author under this chapter (Chapter 10) shall last during the lifetime of the author and for
fifty (50) years after his death and shall not be assignable or subject to license.” If the author is still alive,
I have no choice but to mention his or her name when I take words or ideas from him plagiarism does not
involve only words. It also involves ideas. If I added or altered a word here or there, or even if all my
words were different from those of the original author, I would still be committing plagiarism if the idea
is the same. This is the main difference between copyright and plagiarism. Copyright protects the
expression of an idea or the exact words of the original author.
According to Section 217 of RA 8293, “Any person infringing any right secured by provisions of Part IV
(“The Law on Copyright”) of this Act or aiding or abetting such infringement shall be guilty of a crime
punishable by:

“(a) Imprisonment of one (1) year to three (3) years plus a fine ranging from Fifty thousand pesos
(P50,000) to One hundred fifty thousand pesos (P150,000) for the first offense.

“(b) Imprisonment of three (3) years and one (1) day to six (6) years plus a fine ranging from One
hundred fifty thousand pesos (P150,000) to Five hundred thousand pesos (P500,000) for the second
offense.

“(c) Imprisonment of six (6) years and one (1) day to nine (9) years plus a fine ranging from five hundred
thousand pesos (P500,000) to one million five hundred thousand pesos (P1,500,000) for the third and
subsequent offenses.”

2. Bawal na pangongopya sa

www.vsb.bc.ca/tagalog

Mga Impormasyong Nakalap:

 Iligal na pangongopya (plagiarism)
Ang Iligay na pangongopya ay kung ang isang magaaral ay kumuha ng kredito sa gawa o salita ng ibang
tao. Ito ay ang pangongopya sa gawain ng iba, at pinalalabas na ang mga ideya ay sariling gawa.

Karaniwang pamaraan ng iligal na pangongopya ng magaaral

Kapag ang magaaral ay gumamit ng bahagi ng pangungusap, buong pangungusap og talata na galling sa
iba’t ibang pinagmulan at pinalabas na sarili niyang gawa.

Kapag iniiba ng mag-aaral ang pagkasulat ng gawa ng iba at magkunyaring gawa niya ito. Ang
pagpbabago ng pagkasuno sunod ng mga salita ay hindi nangangahulugan na gawa mo ito.

Kapag ginanagamit ng mga mag-aaral ang ideya at opinyon ng ibang tao at hindi binibigyan ng kredito.

Paano maiwasan ng mag-aaral ang iligal na pangongopya

1. Isulat ang mga notes habang ginagawa ang pananaliksik. Gumawa ng lista ng mga pangunahing ideuya
at sumusuporta sa detalye. Gamitin ang mga tala para isulat ang iyong gawa. Gumamit ng direktang
quotes para suportahan ang iyong mga ideya sa halip na gawing yun lamang ang basehan ng iyong
pagsulat.

2. Magtago ng record ng lahat ng libro, mga pahina at may katha ng iyong ginamit. Kabilang dito ang
mga impormasiyong na galling sa libro, artikulo, internet, diagramsm, charts, at iba pa. Mas mabuting
sumulat ng mas higit pa sa iyong kailangan.

3. Magtanong sa guro kung papano kilalanin ang mga pinagmulan ng iyong impormasyon. Kadalasan ito
ay paggamit ng bibliography.

3. Five principles for research ethics sa

www.apa.org

1) Discuss intellectual property frankly

Nag-aalok ang Code ng Etika ng APA ng ilang patnubay: Tinukoy nito na "ang mga tagapayo ng guro ay
tumatalakay sa kredito sa paglalathala sa mga mag-aaral nang maaga hangga't maaari at sa buong proseso
ng pagsasaliksik at paglalathala kung naaangkop." Kapag ang mga mananaliksik at mag-aaral ay
naglalagay ng mga pagkaunawa sa pagsulat, mayroon silang isang kapaki-pakinabang na tool upang
patuloy na talakayin at suriin ang mga kontribusyon habang umuusad ang pananaliksik.

2) Be conscious of multiple roles

Sinabi ng Ethics Code ng APA na dapat iwasan ng mga psychologist ang mga pakikipag-ugnay na
maaaring makapinsala sa kanilang propesyonal na pagganap o maaaring magsamantala o makapinsala sa
iba. Ngunit binabanggit din nito na maraming uri ng maraming mga relasyon ay hindi hindi etikal -
hangga't hindi sila makatuwirang inaasahan na magkaroon ng mga masamang epekto.

3) Follow informed-consent rules

Kapag nagawa nang maayos, tinitiyak ng proseso ng pahintulot na ang mga indibidwal ay kusang
sumasali sa pagsasaliksik na may ganap na kaalaman sa mga nauugnay na peligro at benepisyo.

4) Respect confidentiality and privacy

Ang pagtaguyod sa mga karapatan ng mga indibidwal sa pagiging kompidensiyal at privacy ay isang
pangunahing prinsipyo ng gawain ng bawat psychologist. Gayunpaman, maraming mga isyu sa privacy
ay hindi masasabi sa populasyon ng pananaliksik, isinulat ni Susan Folkman, PhD, sa "Etika sa
Pananaliksik sa Mga Kalahok sa Tao" (APA, 2000). Halimbawa, ang mga mananaliksik ay kailangang
gumawa ng mga paraan upang tanungin kung ang mga kalahok ay nais na pag-usapan ang tungkol sa mga
sensitibong paksa nang hindi inilalagay ang mga ito sa mga mahirap na sitwasyon, sinabi ng mga
eksperto. Nangangahulugan iyon na nagbibigay sila ng isang hanay ng mga lalong detalyadong mga
katanungan sa pakikipanayam upang ang mga kalahok ay maaaring tumigil kung sa tingin nila ay hindi
komportable.

Ang iba pang mga hakbang na dapat gawin ng mga mananaliksik ay kinabibilangan ng:

*Talakayin ang mga limitasyon ng pagiging kompidensiyal. Bigyan ang mga kalahok ng impormasyon
tungkol sa kung paano gagamitin ang kanilang data, kung ano ang gagawin sa mga materyal na kaso,
larawan at pagrekord ng audio at video, at i-secure ang kanilang pahintulot.
*Alamin ang batas sa pederal at estado. Alamin ang mga sulok ng batas ng estado at pederal na maaaring
mailapat sa iyong pagsasaliksik. Halimbawa, ipinagbabawal ng Goals 2000: Education Act of 1994 na
tanungin ang mga bata tungkol sa relihiyon, kasarian o buhay pampamilya nang walang pahintulot ng
magulang.

5) Tap into ethics resources

Isa sa mga pinakamahusay na paraan na maiiwasan at malulutas ng mga mananaliksik ang mga dilemmas
na etikal ay upang malaman ang pareho kung ano ang kanilang mga obligasyong etikal at kung anong
mga mapagkukunan ang magagamit sa kanila.