Professional Documents
Culture Documents
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ; ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ MICHEL KAPLAN ΜΙΑ ΕΝΤΕΚΑ ΑΙΩΝΩΝ ΈΝΑΣ ΤΊΤΛΟΣ ΦΟΡΟΣ ΤΊΜΉΣ ΣΤΟ ΟΜΏΝΥΜΟ ΈΡΓΟ ΤΉΣ ΈΛΈΝΉΣ ΓΛΥΚΑΤΖΉ-ΑΡΒΈΛΈΡ2
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ; ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ MICHEL KAPLAN ΜΙΑ ΕΝΤΕΚΑ ΑΙΩΝΩΝ ΈΝΑΣ ΤΊΤΛΟΣ ΦΟΡΟΣ ΤΊΜΉΣ ΣΤΟ ΟΜΏΝΥΜΟ ΈΡΓΟ ΤΉΣ ΈΛΈΝΉΣ ΓΛΥΚΑΤΖΉ-ΑΡΒΈΛΈΡ2
ΓΙΑΤΙ
ΤΟ
Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ο;
ΜΙΑ
Α Υ Τ Ο Κ ΡΑ Τ Ο Ρ Ι Α
ΕΝΤΕΚΑ ΑΙΩΝΩΝ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΚΑΤΙΑΝΝΑ ΜΙΧΑ - ΜΑΡΙΖΑ ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ο ιδρυτής: ο Κωνσταντίνος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Ο Κωνσταντίνος αποκαθιστά την ενότητα
της αυτοκρατορίας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Ο Κωνσταντίνος και ο χριστιανισμός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Ένας αυτοκράτορας μεταρρυθμιστής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
9
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
10
ΠΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝ Α
3. Η ανάκαμψη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Η δυναστεία των Ισαύρων: εικονομαχία
και μεταρρυθμίσεις. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Η γέννηση της εικονομαχίας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Τα αίτια μιας εικονομαχικής πολιτικής. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Πόλεμοι και μεταρρυθμίσεις. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
11
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
12
ΠΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝ Α
Συμπέρασμα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
Ευχαριστίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Σημειώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
Βιβλιογραφία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
Χάρτες
Διαίρεση της αυτοκρατορίας επί Θεοδοσίου Α΄ (395) . . . . . . . . . 449
Η αυτοκρατορία του Ιουστινιανού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
Κωνσταντινούπολη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία: διοικητική δομή. . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία από το 740 έως το 1025. . . . . . . . . . 454
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία από το 1118 έως το 1143. . . . . . . . . 455
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1204 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1265 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1402 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η εγκαθίδρυση
της κωνσταντίνειας μοναρχίας
Ή ΕΚΚΊΝΗΣΗ
53
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
54
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
Ούτε και στη Δύση εξάλλου. Βέβαια δεν υπάρχει καν αυτο-
κράτορας στη Δύση, αλλά σε σχέση με τις αναταραχές των τελευ-
ταίων χρόνων, η έλλειψη αυτή δεν προκαλεί και μεγάλη αίσθη-
ση. Ο παπισμός εξακολουθεί να υποστηρίζει την αυτοκρατορική
ιδεολογία και η παρουσία ενός αυτοκράτορα στην Κωνσταντι-
νούπολη τη βολεύει εξαιρετικά· έχει την ανάγκη ενός προστάτη,
πολύ περισσότερο που τα γερμανικά βασίλεια της Δύσης ακο-
λουθούν σχεδόν όλα τον αρειανισμό, μια θεολογική ερμηνεία
του χριστιανισμού που ο παπισμός απέρριπτε βασισμένη στις
αποφάσεις των Συνόδων της Νίκαιας (325) και της Κωνσταντι-
νούπολης (381). Το 488, ο αυτοκράτορας Ζήνων στέλνει τον
Οστρογότθο βασιλιά Θεοδώριχο να καταλάβει την Ιταλία στο
όνομά του· ως νικητής ο Γότθος βασιλιάς, που κατέλαβε τη Ρα-
βέννα το 493, υιοθετεί το παραμύθι ότι βασιλεύει στο όνομα του
αυτοκράτορα. Καθώς γίνεται κύριος σχεδόν ολόκληρης της Γα-
λατίας, ο Φράγκος βασιλιάς Χλοδοβίκος, με την υποστήριξη του
επισκοπάτου, εξασφαλίζει από τον αυτοκράτορα Αναστάσιο τα
διακριτικά του προξένου, πιθανόν το 507. Καθαρά τιμητικά, αυ-
τά δεν προσθέτουν τίποτα στην πολιτική του εξουσία, αλλά ση-
ματοδοτούν την είσοδο του λαού του στο αναγνωρισμένο σύστη-
μα της αυτοκρατορίας· για τον Φράγκο βασιλιά είναι η επιβεβαίω
ση της επιτυχίας. Με δυο λόγια, η ιδεολογία της αυτοκρατορίας
επιβιώνει από την εξαφάνιση του αυτοκράτορα στη Δύση, με
τίμημα κάποιες συμφωνίες που λαμβάνουν ρεαλιστικά υπόψη
τους την πραγματικότητα αλλά δεν διαφοροποιούν την ουσία των
πραγμάτων. Η ιδεολογία αυτή ανάγεται στα χρόνια της βασιλείας
του Κωνσταντίνου (306-337). Για να το κατανοήσουμε καλύτερα,
πρέπει να συνυπολογίσουμε όσα οφείλει ή δεν οφείλει ο ίδιος
στους άμεσους προκατόχους του.
55
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
56
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
57
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
58
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
Ο ΙΔΡΥΤΗΣ: Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
59
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
60
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
61
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
62
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
63
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
64
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
65
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
66
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
67
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
68
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
69
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
70
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
71
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖ ΑΝ ΤΙΟ;
72
Η Ε Γ Κ ΑΘΊΔΡΥΣ Η ΤΗΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑΝ ΤΊΝΕΙΑΣ Μ ΟΝΑΡΧΊΑΣ
73
ΒΡΑΒΈΊΟ DIANE POTIER-BOES
TΉΣ ΓΑΛΛΊΚΉΣ ΑΚΑΔΉΜΊΑΣ 2017
Ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία και οι έντεκα αιώνες της ιστορίας της δεν αξί-
ζουν, παραφράζοντας την ηρωίδα του Ρακίνα: «ούτε αυτή την υπερβο-
λική τιμή ούτε αυτή την περιφρόνηση». Ή μακροβιότητά της δεν οφείλει
τίποτε στην τύχη, αλλά οφείλει τα πάντα σε μία εξαιρετική ιδεολογική
κατασκευή.
MICHEL KAPLAN
ISBN:978-618-03-1277-5