TULA

SA AKING MGA KABATA Sa Aking Mga Kababata is a poem of tribute

and praise for the Philippine's native tounge.
Strong sentiments and
remarkable eloquenceindeed particularly since
they are attribuited to a child, the eight year
old Jose 'Pepe' Rizal.   Even at such a tender
age, the boy who was destined to be the
Philippine national hero, is said to have
grasped the concept of Philippine patriotism as
distinct from loyalty to Spain.  And he readily
saw, as expressed in this childhood poem Sa
Aking Mga Kababata, that love and use of
one's native tounge was one of the badges of a
true patriot.
DAHIL SA KARUNUNGA’Y Jose Rizal wrote this poem in 1876 during his
NAGKAKAROON NG fifth year in Bachiller en Artes in Ateneo
KINANG ANG BAYAN Municipal.  The poem speaks of the Jesuits
who established a strong relationship between
education and faith, the ratio studiorum (plan
of studies).  The poem also advocates the
importance of education at a very young age.
He compared education to the goddess of
light, wisdom, hope, peace and truth and also
indicated that education is the hope to attain
the country’s freedom. 
SA KABATAANG PILIPINO Ang A La Juventud Filipina ay tulang sinulat
ni Dr. José Rizal sa Unibersidad ng
Santo Tomas noong siya’y labingwalong
taong gulang.  Ang tulang ito ang nagkamit
ng unang gantimpala sa timpalak sa pagsulat
ng tula, na itinaguyod ng
Liceo Artistico Literario, samahang binubuo
ng mga taong mahilig sa panitikan at sa sining
noong 1879.  Mga Kastila’t katutubo ang
lumahok sa paligsahan nguni’t ang Lupon ng
Inampalang binubuo ng mga kastila ay
humanga sa tula ni Rizal at ipinagkaloob dito
ang unang gantimpala.
Ang tulang ito ang kauna-unahang lantarang
pagpapahayag ni Rizal ng kaniyang
damdaming makabansa.  Hinihimok niya ang
kabataang Pilipino upang mamukadkad at
linangin ang kaniyang masisining na
katalinuhan, tinatawag itong Magandang Pag-
asa ng Bayan Kong Mutya, na ngayo’y isang
pariralang malimit banggitin.

Sa tula’y ipinahahayag na ang Pilipinas ay

 bayan ng mga Pilipino at ang
salitang Pilipino ay unang ginagamit upang
tawagin ang mga katutubo ng Pilipinas, hindi
ang mga kastilang ipinanganak sa Pilipinas,
na siyang gamit ng salitang ito.

HULING PAALAM The Mi último adiós is a poem written

by Philippine national hero José Rizal on the
eve of his execution on December 30, 1896.
Another that he had written before his death
was found in his shoe but because the text
could not be read it remains a mystery.
His friend and fellow reformist, Mariano
Ponce, gave it the title of MI ÚLTIMO
ADIÓS, as it originally had none. On the
afternoon of Dec. 29, 1896, a day before his
execution, Dr. JoséRizal was visited by his
mother, Teodora Alonzo, sisters Lucia, Josefa,
Trinidad, Maria and Narcisa, and two
nephews.  When they took their leave, Rizal
told Trinidad in English that there was
something in the small alcohol stove
(cocinilla), not alcohol lamp (lamparilla). The
stove was given to Narcisa by the guard when
the party was about to board their carriage in
the courtyard.  At home, the Rizal ladies
recovered from the stove a folded paper. On it
was written an unsigned, untitled and undated
poem of 14 five-line stanzas.  The Rizal's
reproduced copies of the poem and sent them
to Rizal's friends in the country and abroad. In
1897, Mariano Ponce in Hong Kong had the
poem printed with the title Mi Ultimo
Pensamiento.  Fr. Mariano Dacanay, who
received a copy of the poem while a prisoner
in Bilibid (jail), published it in the first issue
of La Independencia on Sept. 25, 1898 with
the title Último Adiós.  The lamp was not
delivered until after the execution. Rizal
needed it to light the room and to be able to
write the poem and his other parting words.

Sa Aking mga Kababata Kapagka ang baya'y sadyang umiibig

ni Dr. José Rizal sa kanyang salitang kaloob ng langit,
(Original text in Tagalog) sanlang kalayaan nasa ring masapit
katulad ng ibong nasa himpapawid.
 Pagkat ang salita'y isang kahatulan
sa bayan, sa nayo't mga kaharian,
at ang isang tao'y katulad, kabagay
ng alin mang likha noong kalayaan.
Ang hindi magmahal sa kanyang salita
mahigit sa hayop at malansang isda,
kaya ang marapat pagyamaning kusa
na tulad sa isang tunay na nagpala.
Ang wikang tagalog tulad din sa latin,
sa ingles, kastila at salitang anghel
sapagka't ang Poong maalam tumingin
ang siyang naggawad, nagbigay sa atin.
Ang salita nati'y huwad din sa iba
na may alfabeto at sariling letra,
na kaya nawala'y dinatnan ng sigwa
ang lunday sa lawa noong dakong una.
Ang sa kamalia’y haring yumuyurak;
Ang masamang hilig
At ang kabuhungan sa kanya ay sindak;
Mga bansang ganid ay nangaaamak
At napagigiting kahit lahing hamak.
Tulad sa biyaya ng saganang batis
Na sa halamana’t pananim sa bukid
Mabining nanalong at nakadidilig
Saka walang sawa
Sa kinaaagos sa pampang at gilid,
Anupa’t sa lupa
Ay wala muntik mang ipinagkakait:
Ganyan din ang dunong at ningning ng isip,
Kalat ng liwayway hanggang himpapawid.

Karunungan at Bayan
ni Dr. José Rizal
(Tagalog version of “Por la Educación Recibe Lustre
la Patria”)

Ang dunong ay isang mabisang biyaya,

Buhay ng pag-asa na kahanga-hanga;
Siyang nagtatampok sa sariling Lupa
Nang kasilaw-silaw
Sa tuktok ng walang hanggang pagdakila;
Sa halik-amihan
Ang mga bulaklak ay nananariwa;
Sa halik ng dunong nama’y nagdiriwa
Ang patay mang loob at isip mulala.
Sa hangad matuto ng Sangkatauhan
Buhay man at palad ay napupuhunan;
Sari-saring ganda at kababalaghang
Pambunyi sa tao’y
Sa dunong na lahat ay ibinibigay;
Katulad ng daloy
Ng salaming tubig kung sa bundok mukal,
Ang dunong ay siyang batis na dalisay
Ng pagkatahimik ng alin mang bayan.

Sa bayang ang dunong ay iniuunlak

Ang kabinataa’y malusog, mabulas;
Sa tulong ng mga marangal na balak
Yaong wastong matwid
Sa Kabataang Pilipino
ni Dr. José Rizal
(Tagalog version of “A La Juventud Filipina”)
Itaas ang iyong noong aliwalas,
Mutyang Kabataan, sa iyong paglakad;
Ang bigay ng Diyos sa tanging liwanag
Ay pagitawin mo, Pag-asa ng Bukas.
Ikaw ay bumaba, O katalinuhan,
Mga puso namin ay nangaghihintay;
Magsahangin ka nga't ang aming isipa'y
Ilipad mo roon sa kaitaasan.
Taglayin mo lahat ang kagiliw-giliw
Na ang silahis ng dunong at sining;
Kilos, Kabataan, at iyong lagutin,
Ang gapos ng iyong diwa at damdamin.
Masdan mo ang putong na nakasisilaw,
Sa gitna ng dilim ay dakilang alay,
Ang putong na yaon ay dakilang alay,
Sa nalulugaming iyong Inang Bayan.
O, ikaw na iyang may pakpak ng nais
At handang lumipad sa rurok ng langit,
Upang kamtan yaong matamis na himig,
Doon sa Olimpo'y yamang nagsisikip.
Ikaw na ang tinig ay lubhang mairog,
Awit ni Pilomel na sa dusa'y gamot
Lunas na mabisa sa dusa't himutok
Ng kaluluwang luksa't alipin ng lungkot.
Ikaw na ang diwa'y nagbibigay-buhay,
Sa marmol na batong tigas ay sukdulan,
At ang alaalang wagas at dalisay
Sa iyo'y nagiging walang-kamatayan.
At ikaw, O Diwang mahal kay Apeles,
Sinuyo sa wika ni Pebong marikit,
O sa isang putol na lonang makitid
Nagsalin ng kulay at ganda ng langit.
Huling Paalam
ni Dr. José Rizal
(Tagalog version of “Mi Ultimo Adiós”)
Paalam, bayan kong minamahal
lupa mong sagana sa sikat ng araw;
Edeng paraiso ang dito'y pumanaw
at Perlas ng dagat sa may Silanganan.
Buong kasiyahang inihahain ko
kahiman aba na ang buhay kong ito.
maging dakila ma'y alay rin sa iyo
kung ito'y dahil sa kaligayahan mo.
Ang nakikilabang dumog sa digmaan
inihahandog din ang kanilang buhay.
kahit kahirapa'y hindi gunamgunam
sa kasawian man o pagtatagumpay.
Maging bibitaya't, mabangis na sakit
o pakikilabang suong ay panganib
titiising lahat kung siyang nais
ng tahana't bayang aking iniibig.
Mamamatay akong sa aking pangmalas
silahis ng langit ay nanganganinag
ang pisgni ng araw ay muling sisikat
sa kabila nitong malamlam na ulap.
Kahit aking buhay, aking hinahangad
na aking ihandog kapag kailangan
sa ikaririlag ng yong pagsilang
dugo ko'y ibubo't kulay ay kuminang
Mulang magkaisip at lumaking sukat
pinangarap ko sa bait ay maganap;
ikaw'y mamasdan kong marikit na hiyas
na nakaliligid sa silangan dagat.
Sa bukas ng mukha'y, noo'y magniningning
sa mata'y wala nang luhang mapapait
wala ka ng poot, wala ng ligalig
walang kadungua't munti mang hilahil.
Sa aba kong buhay, may banal na nais
kagaling'y kamtan nang ito'y masulit
ng aking kaluluwang handa nang umalis
ligaya'y angkin mo, pagkarikit-dikit.