ΠΑΡΆΔΟΣΗ:

Ορισμός: Παράδοση από το ρήμα παραδίδωμι, παραδίνω, εμπιστεύομαι. Είναι τα πολιτισμικά στοιχεία του
παρελθόντος που επιβιώνοντας ή αναβιώνοντας από εποχή σε εποχή διαιωνίζονται και διαμορφώνουν τα ιδιαίτερα
γνωρίσματα των κοινωνιών.

Διαίρεση:

Η παράδοση δεν περιορίζεται σε κάποιο χώρο της ζωής. Περιέχει όλες τις εκδηλώσεις της όπως άλλωστε και ο
πολιτισμός. Η θρησκευτική παράδοση, η γλωσσική, η πνευματική, η καλλιτεχνική δημιουργία σε όλες τις μορφές
της, οι κοινωνικοί και πολιτειακοί θεσμοί, οι ηθικές αξίες και οι παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες
αποτελούν την κληρονομιά ενός λαού. Και η κληρονομιά αυτή είναι τόσο πιο πλούσια όσο πιο μακραίωνη είναι η
ιστορία του.

Γιατί μελετάμε και κρατάμε τις παραδόσεις:

1) Αντλούμε πείρα και σοφία.

2) Μαθαίνουμε ποια είναι η πολιτισμική περιουσία μας, ενισχύουμε το αίσθημα συλλογικότητας με την
ιστορική συνείδηση και την αυτογνωσία που αποκτούμε, αντιστεκόμαστε σε κάθε απόπειρα αφελληνισμού.
3) Η παράδοση συντελεί ώστε να έχουμε μια ασφαλή και ισορροπημένη εξέλιξη με σταθερά σημεία
αναφοράς και σωστό προσανατολισμό.
4) Στις παραδοσιακές μορφές ζωής μπορούμε να βρούμε τα αίτια, την εξήγηση συχνά και την λύση για πολλά
θέματα που μας απασχολούν και μας ενδιαφέρουν σήμερα.
5) Με τη μελέτη της πνευματικής μας παράδοσης μπορούμε να διδαχτούμε τρόπους σκέψης, να
εμπνευστούμε ιδέες , να παραλλάξουμε μοτίβα, να ανασυνθέσουμε στοιχεία, να αντλήσουμε γνώσεις.
6) Δημιουργική αξιοποίηση της εμπειρίας και της επίδοσης που παραδοσιακά έχουμε σε ορισμένους τομείς
της οικονομίας, ανάπτυξη.
7) Ειδικά στην εποχή μας οι παραδοσιακές μορφές ζωής με την απλότητα και τη γνησιότητα που τις διακρίνει
αποτελούν μια όαση μέσα στο καθημερινό άγχος και τη βιομηχανοποίηση των πάντων.

Προϋποθέσεις για τη δημιουργική αξιοποίηση της παράδοσης

1. Η στροφή στην παράδοση δεν πρέπει να μετατραπεί σε αναχρονισμό και αντιδραστικότητα σε κάθε
νεοτερισμό.
2. Μελετούμε και διατηρούμε τις παραδόσεις μας χωρίς εθνοκεντρική αλαζονεία που εμποδίζει τον σεβασμό
του πολιτισμού που έχουν τα άλλα έθνη και τις ισότιμες σχέσεις με αυτά.
3. Δεν πρέπει να μας ενδιαφέρουν τόσο οι τύποι και οι μορφές της παραδοσιακής ζωής όσο οι ιδέες και οι
σκέψεις των ανθρώπων που έζησαν σε παλιότερες εποχές.
4. Απέναντι στην παράδοση στεκόμαστε με σεβασμό και ευλάβεια, αλλά και με διάθεση κριτική.

Αίτια κλονισμού της παράδοσης σήμερα:

1) Ανάπτυξη της τεχνολογίας – προοδοπληξία

2) Υλικοευδαιμονιστική αντίληψη της ζωής
3) Έλλειψη κρατικής μέριμνας
4) Αστυφιλία
5) Αδιαφορία εκ μέρους των πολιτών
6) Προγονοπληξία: οι Έλληνες θέσαμε την παράδοσή μας στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και δεν την
βλέπουμε σαν υλικό για αναδοχή, συντήρηση και εμπλουτισμό, δεν την αφομοιώνουμε δημιουργικά
7) Ξενομανία
8) Αδυναμία της εκπαίδευσης και της οικογένειας να μεταλαμπαδεύσουν τα στοιχεία της παράδοσης
9) Η φύση της νεολαίας που αμφισβητεί τις παραδόσεις θεωρώντας ότι αποτελούν έκφραση της συντήρησης

Δείγματα κρίσης της παράδοσης σήμερα:

- γλωσσική πενία
- Ξενομανία
- Απουσία ιστοριογνωσίας
- Μη τήρηση ηθών – εθίμων
- Απομάκρυνση από τη θρησκεία
- Κρίση παραδοσιακών θεσμών (οικογένεια, σχολείο κ.λ.π.)

Τρόποι επανασύνδεσης των νέων με την παράδοση:

Καταλυτικός αναδεικνύεται ο ρόλος που καλούνται να διαδραματίσουν οι φορείς κοινωνικοποίησης.
Πιο συγκεκριμένα:
- Η ευθύνη της οικογένειας: να φέρει σε μια πρώτη επαφή και γνωριμία το νέο με τις ιδιαίτερες
παραδόσεις και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου.
- Ο ρόλος του εκπαιδευτικού συστήματος: η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να καταρτίσει εκπαιδευτικά
προγράμματα, στόχος των οποίων θα είναι η βιωματική γνώση, και η ουσιαστική προσέγγιση της
παράδοσης από τους νέους, έτσι ώστε να επιτευχθεί η άμεση σύνδεσή τους με την πολιτιστική
παράδοση του τόπου μας.
- Χρέος των μέσων μαζικής ενημέρωσης: προβολή της παράδοσης μέσω των ψυχαγωγικών και
ενημερωτικών εκπομπών.
- Η στάση των πνευματικών ανθρώπων: ανάδειξη της αξίας της παράδοσης σε μια εποχή όπου
απειλείται η πολιτιστική ιδιαιτερότητα των λαών στο όνομα της παγκοσμιοποίησης.
- Πολιτεία – κράτος: οικονομική ενίσχυση των φορέων που ασχολούνται με τη μελέτη και τη διάσωση
της παράδοσης.

Κίνδυνοι από την προγονολατρία:

- Περιορισμός της πρωτοβουλίας

- Μη δεκτικότητα σε νέες ιδέες
- Στασιμότητα
- Άρνηση της εξέλιξης
- Υπερπατριωτισμός
- Ξενοφοβία

Ο συγκερασμός του παλαιού με το νέο αναβαθμίζει τον πολιτισμό.

«Ο άνθρωπος έχει ρίζες, κι όταν τις κόψουν πονεί βιολογικά, όπως όταν τον ακρωτηριάζουν»
(Γ.Σεφέρης)

Η προσφορά της παράδοσης

- Η παράδοση αποτελεί στοιχείο καθορισμού και διασφάλισης της ιδιαίτερης ταυτότητας ενός
έθνους. Μέσα από τη διαδικασία μεταβίβασης διαχρονικών στοιχείων συμπεριφοράς, αντίληψης,
ηθικότητας και αξιών, επιτυγχάνεται η διαμόρφωση και εδραίωση του ξεχωριστού εκείνου χαρακτήρα
του λαού, που τον διαχωρίζει από τους άλλους και καθορίζει τα όρια της μοναδικότητάς του. Είναι
σαφές, άλλωστε, πως ένας από τους βασικούς παράγοντες που προσδίδει σε κάθε λαό μια διαφορετική
και ευδιάκριτη ποιότητα είναι ακριβώς η παράδοσή του.
Αν, μάλιστα, αναλογιστούμε τις πιέσεις που δέχονται οι διάφορες εθνότητες στο πλαίσιο της
παγκοσμιοποίησης να αφεθούν σε μια σαρωτική εξομοίωση, που θα προσδώσει σε όλους τους
ανθρώπους μια κοινή δυτικότροπη συμπεριφορά και αντίληψη, κατανοούμε πόσο σημαντική είναι
αυτή η ιδιαίτερη αίσθηση ταυτότητας που πηγάζει από την παράδοση του κάθε λαού.
Η κάθε εθνότητα, λοιπόν, βασίζεται στην ιδιαίτερη παράδοσή της προκειμένου να αντλήσει τα
αναγκαία στοιχεία για να αντισταθεί στα εξομοιωτικά κελεύσματα των ισχυρών δυτικών κοινωνιών. Κι
η αντίσταση αυτή είναι καίριας σημασίας διότι κάθε έθνος έχει διαγράψει τη δική του πορεία κι έχει τα
δικά του μοναδικά επιτεύγματα, τα οποία δεν θα πρέπει να θυσιάσει στο όνομα μιας κοινής και
ουδέτερης παγκόσμιας ταυτότητας που εξυπηρετεί επί της ουσίας μόνο τις πανίσχυρες δυτικές
οικονομίες στην επιθυμία τους να έχουν ένα ενιαίο αγοραστικό κοινό με παρόμοιες προτιμήσεις και
καταναλωτικές συνήθειες, που θα ανταποκρίνεται στα ίδια ακριβώς ενδυματολογικά,
κινηματογραφικά, μουσικά, συγγραφικά κ.λπ. προϊόντα ευρύτατης πλέον κατανάλωσης.
Η επιθυμία, άλλωστε, διαμόρφωσης μιας ενιαίας παγκόσμιας αγοράς με κοινές προτιμήσεις και
ανάγκες -που θα αποφέρει βέβαια τεράστια οικονομικά οφέλη στις δυτικές χώρες- δεν λαμβάνει
υπόψη της την ιστορική αξία κάθε έθνους, όπως και τους συχνά μακροχρόνιους αγώνες που έχει δώσει
αυτό για να διασφαλίσει την ανεξάρτητη ύπαρξή του.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την Ελλάδα και την Κύπρο θα πρέπει να είναι πάντοτε σαφές πως τόσο η
Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν λάβει πολύ βασικά στοιχεία για
τη συγκρότηση των αρχών λειτουργίας τους από τον πνευματικό πλούτο και τα ιδανικά των αρχαίων
Ελλήνων. Το να γνωρίσουν άρα και να διαφυλάξουν οι νεότεροι Έλληνες τον πλούτο της πολιτιστικής
τους κληρονομιάς συνιστά καίρια και αδήριτη ανάγκη, προκειμένου να αντλήσουν κι οι ίδιοι τις άξιες
αυτές βάσεις μιας ουσιαστικής και ισχυρής αίσθησης ταυτότητας.

- Η παράδοση αποτελεί παράγοντα στήριξης και ενδυνάμωσης της κοινωνικής συνοχής. Οι πολίτες
διαπαιδαγωγούνται και ανατρέφονται έχοντας ως κοινή βάση τις αξίες, τα πρότυπα και τα ιδανικά που
αντλούνται από την εθνική τους παράδοση, γεγονός που προσφέρει έναν ισχυρό κώδικα για τη
βαθύτερη μεταξύ τους επικοινωνία και κατανόηση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, όποιες κι αν είναι οι
επιμέρους διαφοροποιήσεις τους σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, έχουν την κοινή τους
ταυτότητα και τη συλλογική εθνική μνήμη να λειτουργούν ως συνεκτικοί δεσμοί που τους επιτρέπουν
να λειτουργούν με την αναγκαία ομοψυχία προς όφελος της εθνικής ευημερίας.

- Η παράδοση προσφέρει έναν διαχρονικά αξιοποιήσιμο πλούτο ιδεών και κινήτρων για την
περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτείας. Είναι εύλογο, άλλωστε, πως κάθε νέος πολιτισμός και κάθε νέα
κοινωνία μπορεί να επιτύχει ένα καινούριο ανέβασμα αντλώντας στοιχεία από τις επιτεύξεις των
παλαιότερων, χωρίς να χρειάζεται να δημιουργεί εκ του μηδενός τις δικές της βάσεις. Έτσι, οι
σύγχρονοι Έλληνες, είναι σε θέση να αξιοποιήσουν πολλαπλώς τα μηνύματα κοινωνικής συνοχής και
σύμπνοιας που λειτούργησαν κάποτε ως φορέας κοινωνικής ευημερίας, αλλά και να λάβουν
ουσιαστική γνώση σε τομείς όπως είναι η τέχνη, η εκπαίδευση και η επιστήμη.
Είναι σαφές, βέβαια, πως τα στοιχεία του παρελθόντος δεν μπορούν αυτούσια να βρουν εφαρμογή στις
σύγχρονες συνθήκες∙ μπορούν όμως να προσαρμοστούν κατάλληλα ή να λειτουργήσουν ως
παράδειγμα για τη διαμόρφωση πλήρως εφαρμόσιμων στη σύγχρονη πραγματικότητα δεδομένων
αντίστοιχων ή παραπλήσιων με εκείνα του παρελθόντος.

- Η παράδοση προσφέρει πλούσια εμπειρία που μπορεί να λειτουργήσει καθοδηγητικά για τους
νεότερους. Σημαντικό μέρος, άλλωστε, της προφορικής και γραπτής παράδοσης αποτελεί γέννημα της
συλλογικής εκείνης σοφίας που προκύπτει μέσα από τις προσπάθειες, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες
των προηγούμενων γενεών. Οι νεότεροι, επομένως, μπορούν να διδαχθούν από την εμπειρία των
παλαιότερων, ώστε να αποφύγουν λάθη του παρελθόντος. Πλήθος επιλογών σε επίπεδο οικονομικής,
πολιτικής, διπλωματικής, στρατιωτικής, αλλά και κοινωνικής δράσης έχουν δοκιμαστεί και αξιολογηθεί
πολλαπλώς κατά τα παρελθόντα έτη, γεγονός που επιτρέπει στις σύγχρονες γενιές να προχωρήσουν σ’
εκείνες τις επιλογές που αποδείχθηκαν αποτελεσματικές.

- Η παράδοση προσφέρει πλούσια διδάγματα και σε προσωπικό επίπεδο. Μέσα από την προφορική
και γραπτή παράδοση ο κάθε άνθρωπος έρχεται σ’ επαφή με τα συμπεράσματα και τις εμπειρίες
πολλών άλλων ανθρώπων του παρελθόντος που αντιμετώπισαν παρόμοια ή ίδια προβλήματα και
ζητήματα με τον ίδιο, έστω κι αν το πλαίσιο βίωσής τους ήταν διαφορετικό. Ας μη λησμονούμε,
άλλωστε, πως όσο κι αν διαφοροποιούνται οι εξωτερικές συνθήκες, οι αγωνίες και οι επιδιώξεις των
ανθρώπων παραμένουν σε προσωπικό επίπεδο διαχρονικά ίδιες. Κατορθώνει, άρα, η παράδοση να
μεταδίδει από γενιά σε γενιά πλήθος διδαγμάτων για κάθε πτυχή του ανθρώπινου βίου, όπως είναι η
ηθική, η σχέση με τα χρήματα, η αξία της οικογένειας κ.ά.