ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ท

ิ ยาศาสตร์
รายวิชา เคมี3 รห ัสวิชา ว32221

ั้ ัธยมศก
ระด ับชนม ึ ษาปี ที่ 5
(สำหร ับน ักเรียน)

ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด
ชุดที่ 1 ความสมพ รห ัส ัน
และอุณาหภู
วิช มขิ องแก๊ส
ว 31222

นางสาววนิดา ศริ เิ ขียว

ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ
กลุม่ สาระการเรียนรูว้ ท
ิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี
โรงเรียนสาม ัคคีวท
ิ ยาคม อำเภอเมืองเชย ี งราย จ ังหว ัดเชย
ี งราย
 ื่ ชุ
ชอ …………………………….เลข
ดกิจกรรมการเรียนรูว้ ท ิ ยาศาสตร์
ก
เรือ่ งที
… ่ …..ห้
ความส ั อง……
มพ ันธ์ระหว่างปริมาตร
ความด ัน และอุณหภูมข ิ องแก๊ส รห ัส
วิชา ว 31222
คำนำ
ชุดกิจรายวิ ชยาเคมี
กรรมการเรี 2 ระด
นรู้ เรื่อง ความสั มพันับช ั้ างปริัธยมศ
นม
ธ์ระหว่ กึ ษาปี ที่
มาตร ความ
ดัน และอุณหภูมิของแก๊ส ได้จัดขึน ้ โดยมีวัตถุป4
ระสงค์ เพื่อใช้ประกอบ
กิจกรรมการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ระดับชัน
้
มัธยมศึกษาปี ที่ 5 รายวิชาเคมี 3 (ว 32221) เนื้อหาประกอบไปด้วย
สมบัติของแก๊ส และคำนวณหาปริมาณที่เกี่ยวข้องโดยใช้กฎต่าง ๆ เกี่ยว
กับแก๊ส ซึ่งในกิจกรรมการเรียนรู้ประกอบด้วยกิจกรรมการเรียนรู้และสื่อ
การเรียนรู้ที่หลากหลาย รวมทัง้ ส่งเสริมให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ด้วย
ตนเอง ส่งผลให้เกิดพัฒนาการเรียนรู้ที่ดียิ่งขึน
้ โดยชุดกิจกรรมการเรียนรู้
ประกอบด้วย คำแนะนำในการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ บทบาทองครู
บทบาทองนักเรียน สาระสำคัญ สาระการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้
และตัวชีว้ ัด จุดประสงค์การเรียนรู้ แบบทดสอบก่อนเรียน ใบความรู้ ใบ
กิจกรรม แบบทดสอบหลังเรียน
ผู้จัดทำหวังเป็ นอย่างยิ่งว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ชุดนีจ
้ ักก่อ
ประโยชน์ให้แก่นักเรียน ได้ทงั ้ ในด้านการเรียน และด้านทักษะ
กระบวนการ ซึง่ เป็ นประโยชน์สูงสุดในการพัฒนาการเรียนรู้ให้แก่
นักเรียนต่อไป

วนิดา ศิริเขียว
ตำแหน่ง ครู
โรงเรียนสามัคคี
วิทยาคม
 ข

สารบัญ
ห
น้า
คำนำ ก
สารบัญ ข
ขัน
้ ตอนการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ 1
คำแนะนำการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ 2
บทบาทนักเรียน 3
โครงสร้างชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ 4
แบบทดสอบก่อนเรียน ชุดที่ 1 เรื่อง ความสัมพันธ์ 5
ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส
บัตรกิจกรรมที่ 1 เรื่องการทดลองศึกษาความสัมพันธ์ 9
ระหว่างความดัน และปริมาตรของอากาศ
บัตรความรู้ที่ 1 เรื่องกฎของบอยล์ 11
บัตรเสริมทักษะที่ 1 เรื่องกฎของบอยล์ 13
บัตรกิจกรรมที่ 2 เรื่องการทดลองศึกษาความสัมพันธ์ 15
ระหว่างปริมาตรและอุณหภูมิของอากาศ
บัตรกิจกรรมที่ 3 เรื่องกราฟความสัมพันธ์ระหว่าง 17
ปริมาตรและอุณหภูมิของแก๊ส
บัตรความรู้ที่ 2 เรื่องกฎของชาร์ล 19
บัตรเสริมทักษะที่ 2 เรื่องกฎของชาร์ล 20
บัตรความรู้ที่ 3 เรื่องกฏของเกย์ลูสแซก 21
บัตรเสริมทักษะที่ 3 เรื่องกฏของเกย์ลูสแซก 22
บัตรความรู้ที่ 4 เรื่องกฎรวมแก๊ส 23
บัตรเสริมทักษะ 4 เรื่องกฎรวมแก๊ส 24
แบบทดสอบหลังเรียน ชุดที่ 1 เรื่อง ความสัมพันธ์ 25
ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส
เอกสารอ้างอิง 29
ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส1
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส2

คําแนะนําการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส
บทเรียนที่นักเรียนใช้อยู่นเี ้ รียกว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้รายวิชา
เคมี 3 (ว 32221) สําหรับนักเรียนชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5 เรื่อง แก๊สและ
สมบัติของแก๊ส ซึ่งชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดนี ้ เป็ นชุดกิจกรรมการเรียนรู้
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส เป็ น
บทเรียนที่ สร้างขึน
้ เพื่อให้นักเรียนสามารถศึกษาได้ด้วยตนเอง โดยมีจุด
ประสงค์เพื่อสร้างความเข้าใจ และ สามารถแก้ปัญหาจากสถานการณ์ที่
กําหนดให้อย่างมีขน
ั ้ ตอน โดยนักเรียนจะได้รับประโยชน์จากชุด กิจกรรม
การเรียนรู้ตามจุดประสงค์ที่ตงั ้ ไว้ ด้วยการปฏิบัติตามคําแนะนําต่อไปนี ้
อย่างเคร่งครัด ให้ นักเรียนปฏิบัติตามขัน
้ ตอน ดังนี ้
1. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
2. แบ่งกลุ่ม ๆ ละ 4-5 คน โดยคละเพศของนักเรียนในกลุ่มเป็ น
หญิง และชาย
3. อ่านคําแนะนําการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ขัน
้ ตอนการเรียนรู้
โดยใช้ชุดกิจกรรม การเรียนรู้ให้เข้าใจก่อนลงมือศึกษาชุดกิจกรรมการ
เรียนรู้
4. ศึกษาสาระการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ ผลการเรียนรู้ และ
จุดประสงค์การเรียนรู้
5. ทําแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ความ
สัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส จํานวน 10 ข้อ
เพื่อตรวจสอบความรู้พ้น
ื ฐาน บันทึกผลคะแนนที่ได้ลงในแบบบันทึก
คะแนน
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส3

6. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้นส
ี ้ ําหรับศึกษาด้วยตนเอง นักเรียนต้องดํา
เนินกิจกรรมตามที่กําหนดไว้ในเอกสารสําหรับนักเรียนจนครบขัน
้ ตอน
7. นักเรียนต้องอ่านเนื้อหาไปตามลําดับทีละหน้าต่อเนื่องกันไป
เรื่อย ๆ ตัง้ แต่หน้าแรกจน หน้าสุดท้าย จะข้ามหน้าใดหน้าหนึ่งไม่ได้
8. ถ้ามีคําสัง่ ใบงานหรือใบกิจกรรม นักเรียนต้องปฏิบัติตามที่กํา
หนดไว้ ขณะปฏิบัติกิจกรรม นักเรียนช่วยกันระดับความคิด ร่วมกันแสดง
ความคิดเห็น ซักถามแลกเปลี่ยนเรียนรู้อย่างอิสระ มีเหตุมีผล ยอมรับฟั ง
ความคิดเห็นของคนอื่น และสามารถขอคําแนะนําจากครู
9. ตรวจสอบความถูกต้องของแต่ละกิจกรรมเมื่อนักเรียนปฏิบัติจน
ครบทุกกิจกรรมแล้วให้ นักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียนชุดกิจกรรมการ
เรียนรู้ เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของ
แก๊ส จํานวน 10 ข้อ
10. ตรวจคําตอบจากเฉลยแบบทดสอบหลังเรียน พร้อมบันทึกผล
คะแนนที่ได้ เพื่อตรวจสอบ ความก้าวหน้าทางการเรียน ซึ่งนักเรียนต้อง
ทําแบบทดสอบหลังเรียนได้ร้อยละ 80 ขึน
้ ไปจึงจะผ่าน เกณฑ์ ถ้า
นักเรียนไม่ผ่านเกณฑ์ตามที่กําหนดให้ทบทวนเนื้อหา แล้วให้ทําแบบ
ทดสอบหลังเรียน อีกครัง้

บทบาทนักเรียน
1. อ่านคําแนะนําการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้รายวิชาเคมี 3
(ว 32221) เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิ
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส4

ของแก๊ส และบทบาทนักเรียน ให้เข้าใจก่อนลงมือศึกษาชุดกิจกรรมการ

เรียนรู้
2. นักเรียนรับชุดกิจกรรมการเรียนรู้ คนละ 1 ชุด
3. ทําแบบทดสอบก่อนเรียนจํานวน 10 ข้อ โดยใช้เวลา 10 นาที
เพื่อประเมินความรู้เดิม ของนักเรียน
4. นักเรียนศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้และทํากิจกรรมตามขัน
้ ตอน
ที่ระบุไว้
5. ทําแบบทดสอบหลังเรียน จํานวน 10 ข้อ โดยใช้เวลา 10 นาที
เพื่อทราบความก้าวหน้า ในการเรียนของนักเรียนหลังจากทํากิจกรรม
เสร็จเรียบร้อยในแต่ละชุด
6. บันทึกคะแนนแบบทดสอบหลังเรียนทุกชุดลงในแบบบันทึกผล
การประเมินด้านความรู้ จากการทํากิจกรรมตามชุดกิจกรรมการเรียนรู้
เพื่อสรุปคะแนน
7. หลังจากทํากิจกรรมเสร็จเรียบร้อยแล้ว ให้นักเรียนเก็บวัสดุ
อุปกรณ์ประกอบชุดกิจกรรมการเรียนรู้ให้เรียบร้อย
8. ในการทํากิจกรรมตามชุดกิจกรรมการเรียนรู้ทุกชุด ขอให้นก
ั
เรียนทําด้วยความตัง้ ใจ ให้ความร่วมมือ และมีความซื่อสัตย์ต่อตนเองให้
มากที่สุด
9. หากนักเรียนคนใดเรียนไม่ทันหรือเรียนยังไม่เข้าใจ ให้รับชุด
กิจกรรมการเรียนรู้ไปศึกษา เพิ่มเติมนอกเวลาเรียนเพื่อให้เข้าใจมากยิ่ง
ขึน
้
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส5

โครงสร้างชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชุดที่ 1 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความ
ดัน และอุณหภูมิของแก๊ส

มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ว 5.3 เข้าใจหลักการทำปฏิบัติการเคมี การวัดปริมาณ
สาร หน่วยวัดและการเปลี่ยนหน่วย การคำนวณปริมาณของสาร ความ
เข้มข้นของสารละลาย รวมทัง้ การบูรณาการความรู้และทักษะในการ
อธิบายปรากฏการณ์ในชีวิตประจำวันและการแก้ปัญหาทางเคมี

ผลการเรียนรู้
มีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับสมบัติของแก๊ส และคำนวณหา
ปริมาณที่เกี่ยวข้องโดยใช้กฎต่าง ๆ เกี่ยวกับแก๊สได้
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส6

จุดประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิ
ของแก๊ส โดยใช้ความ สัมพันธ์ตามกฎของบอยล์ กฎของชาร์ล และกฎ
ของเกย์-ลูสแซก
2. คํานวณปริมาตร อุณหภูมิ หรือความดัน โดยใช้ความสัมพันธ์
ตามกฎของบอยล์ กฎของชาร์ล และกฎของเกย์-ลูสแซก

สาระสำคัญ
กฎของแก๊ส (Gas Law) เป็ นกฎที่ใช้สำหรับอธิบายสมบัติต่าง ๆ
ของแก๊ส ได้แก่ ปริมาตร (V) ความดัน (P) และอุณหภูมิอุณหพลวัต (T)
ของแก๊สนัน
้ ๆ กฎของแก๊สที่เราควรรู้จัก ประกอบด้วยกฎของบอยล์ กฎ
ของชาร์ล และกฎของเกย์-ลูสแซก

สาระการเรียนรู้
1. ความสัมพันธ์ของปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส
2. กฎของบอยล์
3. กฎของชาร์ล
4. กฎของเกย์-ลูสแซก

แบบทดสอบก่อนเรียน ชุดที่ 1
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส7

คำชีแ
้ จง
1. แบบทดสอบก่อนเรียน ชุดที่ 1 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร
ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส เป็ นแบบปรนัย 4 ตัวเลือก จำนวน 10
ข้อ ข้อละ 1 คะแนน ใช้เวลา 10 นาที
2. ให้นักเรียนเลือกข้อที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียวแล้วทำเครื่องหมาย
กากบาท (X) ลงในกระดาษคำตอบ

1. เมื่ออุณหภูมิเเละมวลของเเก๊สคงที่ ปริมาตรของแก๊สจะแปรผกผันกับ
ความดัน ความสัมพันธ์ดังกล่าวนีเ้ รียกว่า
ก. กฎของบอยล์
ข. กฎของชาร์ล
ค. กฎของเกย์-ลูสแซก
ง. กฎของอาโวกาโดร
2. ความดันของแก๊สใดๆ จะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเมื่อปริมาตรคงที่
ความสัมพันธ์ดังกล่าวนีเ้ รียกว่า
ก. กฎของบอยล์
ข. กฎของชาร์ล
ค. กฎของเกย์-ลูสแซก
ง. กฎของอาโวกาโดร
3. เมื่อมวลเเละความดันของเเก๊สคงที่ ปริมาตรของแก๊สจะแปรผันตรงกับ
อุณหภูมิเคลวิน ความสัมพันธ์ดังกล่าวนีเ้ รียกว่า
ก. กฎของบอยล์
ข. กฎของชาร์ล
ค. กฎของเกย์-ลูสแซก
ง. กฎของอาโวกาโดร
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส8

4. แก๊สชนิดหนึ่งบรรจุอยู่ในภาชนะขนาด 100.0 ลูกบาศก์เซนติเมตร ที่

ความดัน 1.0 บรรยากาศ ณ อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส ถ้าแก๊สนี ้
บรรจุในภาชนะขนาด 200.0 ลูกบาศก์เซนติเมตรลูกบาศก์เซนติเมตร
ณ อุณหภูมิเดิม แก๊สนีจ
้ ะมีความดันเท่าใด
ก. 0.50 atm
ข. 1.00 atm
ค. 1.50 atm
ง. 2.00 atm

5. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 2 ลิตร ที่ความดัน 1,000 บรรยากาศ

ถ้าทำให้แก๊สนีข
้ ยายตัวออกโดยลดความดัน ให้เหลือเพียง 100
บรรยากาศ ถ้ามีอุณหภูมิคงที่ แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรเท่าใด
ก. 10 L
ข. 20 L
ค. 30 L
ง. 40 L
6. แก๊สจำนวน 15g มีปริมาตร 10 ลิตร ที่ความดัน 150 mmHg เมื่อ
อุณหภูมิคงที่  ถ้าเปลี่ยนความดันเป็ น 50 mmHg  แก๊สจะมีปริมาตร
เท่าใด
ก. 10 L
ข. 20 L
ค. 30 L
ง. 40 L
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส9

3 O
7. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 80 cm   ที่อุณหภูมิ  45 C  แก๊สนีจ
้ ะมี
O
ปริมาตรเท่าใดที่อุณหภูมิ  0 C  ถ้าความดันคงที่
3
ก. 62.68 cm
3
ข. 64.68 cm
3
ค. 66.68 cm
3
ง. 68.68 cm
O
8. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 30 ลิตร ที่อุณหภูมิ 25 C  ถ้าความดันคงที่
O
แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรเท่าใดเมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนไปเป็ น  100 C
ก. 22.50 L
ข. 37.55 L
ค. 38.50 L
ง. 42.55 L
3 O
9. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 300 cm   ที่อุณหภูมิ 200 C  ความดัน 1.5
atm  แก๊สนีจ
้ ะมีความดัน
3 O
เท่าใดถ้าปริมาตรเปลี่ยนไปเป็ น 1000 cm   และอุณหภูมิ 300 C
ก. 0.24 atm
ข. 0.34 atm
ค. 0.44 atm
ง. 0.54 atm

10. หลอดไฟที่บรรจุแก๊สมีสกุลที่อุณหภูมิ 22 องศาเซลเซียส มีความดัน

ภายในหลอด 0.74 บรรยากาศ เมื่อหลอดไฟให้แสงสว่าง อุณหภูมิอาจ
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส10

สูงถึง 418 เคลวิน จงคำนวณความดันภายในหลอดไฟที่อุณภูมิดัง

กล่าง
ก. 0.50 atm
ข. 1.00 atm
ค. 1.50 atm
ง. 2.00 atm
ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส11
ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส12
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส13

บัตรกิจกรรมที่ 1
เรื่อง การทดลองศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความดันและปริมาตรของ
อากาศ

ชื่อ – สกุล ..........................................................................................

ชัน
้ .............. เลขที่ ..................

จากทฤษฎีจลน์ของแก๊สทำให้ทราบว่า แก๊สประกอบด้วยโมเลกุล
จำนวนมากที่อยู่ห่างกันจนถือว่าไม่มีแรงกระทำต่อกัน ซึ่งเป็ นผลให้แก๊ส
ฟุ ้งกระจายได้ง่าย แก๊สจึงมีรูปร่างและปริมาตรไม่แน่นอนขึน
้ อยู่กับ
ภาชนะที่บรรจุ ซึ่งเป็ นสมบัติประการหนึ่งที่แตกต่างจากของแข็งและ
ของเหลว นักเรียนคิดว่ามีปัจจัยใดบ้างที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาตร
ของแก๊ส ให้ศึกษาจากการทดลองต่อไปนี ้

กิจกรรม 7.1 การทดลองศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความดันและ

ปริมาตรของอากาศ
จุดประสงค์การทดลอง ทดลองและอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างความ
ดันและปริมาตรของอากาศ
วัสดุและอุปกรณ์
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...

วิธีการทดลอง
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส14

ตารางบันทึกผลการทดลอง (จงออกแบบตารางบันทึกผลการทดลอง)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...

อภิปรายและสรุปผลการทดลอง
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส15

…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
คำถามท้ายการทดลอง
1. อุณหภูมิและจำนวนโมลของอากาศภายในกระบอกฉีดยา ก่อนและ
หลังการทดลองมีการเปลี่ยนแปลง
หรือไม่ อย่างไร
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
2. ความดันของอากาศในกระบอกฉีดยาเมื่อเริ่มทำการทดลองมีค่าเท่ากับ
ความดันบรรยากาศภายนอกหรือไม่
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
3. เมื่อกดก้านกระบอกฉีดยาจนปริมาตรของอากาศเป็ น 5.0 ml ความ
ดันของอากาศภายในกระบอกฉีดยามากกว่าหรือน้อยกว่าความดัน
บรรยากาศ ทราบได้อย่างไร
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
4. เมื่อดึงก้านกระบอกฉีดยาจนปริมาตรของอากาศเป็ น 20.0 ml ความ
ดันของอากาศภายในกระบอกฉีดยามากกว่าหรือน้อยกว่าความดัน
บรรยากาศ ทราบได้อย่างไร
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส16

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส17

บัตรความรู้ที่ 1 เรื่อง กฎของบอยล์

1. ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน อุณหภูมิ และจำนวนโมล

ของแก๊ส
1.1 กฎของบอยล์

รอเบิร์ต บอยล์ นักวิทยาศาสตร์ชาวอังกฤษได้

ทำการศึกษาเกี่ยวกับการ เปลี่ยนเเปลงปริมาตรและ
ความดันของแก๊ส ในปี ค.ศ.1662 (พ.ศ.2205)
ได้สรุปเป็ นสาระสำคัญว่า เมื่ออุณหภูมิเเละมวลของ
เเก๊สคงที่ ปริมาตรของแก๊สจะแปรผกผันกับความดัน ซึ่งต่อมาเรียก
ความสัมพันธ์นว
ี ้ ่า กฎของบอยล์

เมื่ออุณหภูมิและมวลของก๊าซ คงที่
ปริมาตรของก๊าซจะแปรผกผัน กับความดัน
V ∝ 1/P n และ T คงที่
PV = k1 โดย k 1

เป็ นค่าคงที่
เมื่อมวลและอุณหภูมิคงที่ ผลคูณระหว่างความดันกับปริมาตรของแก๊สใน
แต่ละสภาวะจะมีค่าเท่ากัน
P1V 1= P 2V 2= P3V3 = …= PnVn = k1
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส18

ความดันของแก๊สสามารถวัดได้โดยใช้อุปกรณ์ เช่น บารอมิเตอร์

(barometer) เป็ นอุปกรณ์ที่ใช้วัดความดันบรรยากาศ แมนอมิเตอร์
(manometer) เป็ นอุปกรณ์ที่ใช้วัดความดันของแก๊สอื่นๆ นอกเหนือ
จากความดันบรรยากาศ

ตัวอย่าง แก๊สชนิดหนึ่งบรรจุอยู่ในภาชนะขนาด 100.0 ลูกบาศก์เซนติเมตร ที่

ความดัน 1.0 บรรยากาศ ณ อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส ถ้าแก๊สนีบ
้ รรจุใน
ภาชนะขนาด 200.0 ลูกบาศก์เซนติเมตรลูกบาศก์เซนติเมตร ณ อุณหภูมิเดิม แก๊สนี ้
จะมีความดันเท่าใด
         จากสูตร           P1V1   =   P2V2
3 3
         แทนค่าจะได้ (1.0 atm)(100.0 cm )    =   P2(200.0 cm )    
P2 =

                                      
=   0.50  atm
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส19

บัตรเสริมทักษะที่ 1 เรื่องกฎของบอยล์

ชื่อ – สกุล ..........................................................................................

ชัน
้ .............. เลขที่ ..................

จุดประสงค์การเรียนรู้ ข้อที่ 1 อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและความดัน

ของแก๊ส และคํานวณปริมาตรหรือความดัน โดยใช้ความสัมพันธ์ตามกฎของบอยล์

ข้อที่ 1   แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 2 ลิตร ที่ความดัน 1,000 บรรยากาศ ถ้าทำให้

แก๊สนีข
้ ยายตัวออกโดยลดความดันให้เหลือเพียง 100 บรรยากาศ ถ้ามีอุณหภูมิคงที่
แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรเท่าใด
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
ข้อที่ 2 แก๊สจำนวน 15 g มีปริมาตร 10 ลิตร ที่ความดัน 150 mmHg เมื่อ
อุณหภูมิคงที่  ถ้าเปลี่ยนความดันเป็ น 50
mmHg  แก๊สจะมีปริมาตรเท่าใด
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส20

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
ข้อที่ 3   แก๊สชนิดหนึ่งมีความดันเริ่มต้นเท่ากับ 200 mmHg  แก๊สชนิดนีจ
้ ะมีความ
ดันสุดท้ายเป็ นเท่าใดถ้าทำให้แก๊สมีปริมาตรลดลงเป็ นครึ่งหนึ่งของปริมาตรเดิมเมื่อ
อุณหภูมิคงที่
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส21

3
ข้อที่ 4 แก๊สชนิดหนึ่งบรรจุอยู่ในภาชนะขนาด 100 cm ที่ความดัน 1 บรรยากาศ
3
ณ อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส ถ้านำแก๊สนีไ้ ปบรรจุในภาชนะขนาด 200 cm ณ
อุณหภูมิเดิม แก๊สนีจ
้ ะมีความดันเท่าใด    
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
3
ข้อที่ 5 แก๊สชนิดหนึ่งบรรจุในภาชนะทรงกระบอกตวง 2,000 cm ที่ความดัน
1.5 บรรยากาศ เมื่อเพิ่มความดันเป็ น 1,500 มิลลิเมตรปรอท โดยควบคุมอุณหภูมิ
ให้คงที่ปริมาตรของแก๊สจะเป็ นเท่าใด
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส22

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส23

บัตรกิจกรรมที่ 2
เรื่อง การทดลองศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและอุณหภูมิของ
อากาศ

กิจกรรม 7.2 การทดลองศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและ

อุณหภูมิของอากาศ
จุดประสงค์การทดลอง ทดลองและอธิบายความสัมพันธ์ระหว่าง
ปริมาตรและอุณหภูมิของอากาศ
วัสดุและอุปกรณ์
………………………………………………………………………………………………………
…………………......................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………......................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………......................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………......................................
วิธีการทดลอง
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส24

………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………......... ..
.........................
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……
ตารางบันทึกผลการทดลอง (จงออกแบบตารางบันทึกผลการทดลอง)
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………....................................……………....................................
………………………………………………………………………………………………………
………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
……………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส25

………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................

อภิปรายและสรุปผลการทดลอง
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
คำถามท้ายการทดลอง
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส26

1. จำนวนโมลและความดันของอากาศในขวดพลาสติกก่อนทำการทดลอง
และหลังการทดลองเสร็จสิน
้ มีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ อย่างไร
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
2. เมื่อวางขวดพลาสติกลงในบีกเกอร์ที่มีน้ำร้อนและน้ำผสมน้ำแข็ง
ปริมาตรและอุณหภูมิของอากาศในขวดพลาสติกเปลี่ยนแปลงหรือไม่
อย่างไร
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................

จากกฎของบอยล์แสดงว่าการเปลี่ยนความดันมี
ผลทำให้ปริมาตรของแก๊สเปลี่ยนแปลง นอกจาก
ความดันแล้วมีปัจจัยอื่นอีกหรือไม่ที่มีผลต่อ
ปริมาตรของแก๊ส
ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส27
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส28

บัตรกิจกรรมที่ 3
เรื่อง กราฟความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและ
อุณหภูมิของแก๊ส

ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน อุณหภูมิ และจำนวนโมลของ

แก๊ส
จากการทดลองจะเห็นว่า ปริมาตรของแก๊สและอุณหภูมิมีความ
สัมพันธ์กัน ซึง่ ความสัมพันธ์ดังกล่าวนีม
้ ีการศึกษาไว้แล้วโดย ชาก-อาแลก
ซองดร์-เซซา ชาร์ล โดยทำการทดลองกับบอลลูนและพบว่า ปริมาตร
ของแก๊สเพิ่มขึน
้ ตามอุณหภูมิที่เพิ่มขึน
้ ซึ่งต่อมาได้รับการยืนยันโดยผล
การทดลองของ โชเซฟ-ลุย เก-ลูชัก กราฟความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร
และอุณหภูมิของแก๊สศึกษาได้จากกิจกรรมต่อไปนี ้
กิจกรรม 7.3 กราฟความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและอุณหภูมิของแก๊ส
จุดประสงค์ของกิจกรรม เขียนกราฟและสมการแสดงความสัมพันธ์
ระหว่างปริมาตรและอุณหภูมิของแก๊ส
วัสดุและอุปกรณ์

………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
วิธีทำกิจกรรม
เขียนกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร (แกน y ) และอุณหภูมิ
ของแก๊ส (แกน x ) จากข้อมูลการทดลองวัดปริมาตรของแก๊สชนิดหนึ่ง ณ
อุณหภูมิต่างๆ ที่ความดันและจำนวนโมลคงที่ต่อไปนี ้

o
การทดลองครัง้ อุณหภูมิ ( C) ปริมาตร (ml)
ที่
1 -230 15
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส29

2 -170 41
3 -130 54
4 -70 80
5 20 113
6 120 152
7 230 198

ผลการทำกิจกรรม
กราฟและสมการแสดงความสัมพันธ์
ระหว่างปริมาตรและอุณหภูมิของแก๊ส

อภิปรายและสรุปผลการทดลอง
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส30

…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
คำถามท้ายการทดลอง
1. กราฟที่ได้มีลักษณะอย่างไร
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
2. สมการแสดงความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและอุณหภูมิของแก๊สเป็ น
อย่างไร
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
3. จุดตัดแกน x เป็ นเท่าใด และที่จุดนีแ
้ ก๊สมีปริมาตรเท่าใด
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................
………………………………………………………………………………………………………
…………………....................................

จากกิจกรรมจะเห็นว่า สามารถหาอุณหภูมิที่แก๊สมีปริมาตรเป็ น
ศูนย์ได้จากจุดที่เส้นกราฟตัดแกน x
ซึ่งสอดคล้องกับอุณหภูมิศูนย์สัมบูรณ์ (absolute zero) หรือ 0 เคลวิน
(K) ที่เสนอโดยวิลเลียม ทอมสัน (William Thomson) หรือลอร์ดเคลวิน
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส31

(Lord Kelvin) และมีค่าเท่ากับ -273.15 องศาเซลเซียส ความสัมพันธ์

ระหว่างอุณหภูมิในหน่วยองศาเซลเซียสและเคลวิน เป็ นดังนี ้

T(K) = 273.15 +

เพื่อความสะดวกในการคำนวณ มักนิยมใช้อุณหภูมิศูนย์สัมบูรณ์เท่ากับ
-273 องศาเซลเซียส
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส32

บัตรความรู้ที่ 2 เรื่อง กฎของชาร์ล

ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน อุณหภูมิ และจำนวนโมลของ

แก๊ส
1.2 กฎของชาร์ล

อาเล็กซองดร์-เซซา ชาร์ล นักวิทยาศาสตร์ชาว

ฝรั่งเศส ได้ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิกับ
ปริมาตรของแก๊ส และในปี ค.ศ. 1778 (พ.ศ. 2321) ได้
เสนอสาระสำคัญว่า เมื่อมวลเเละความดัน
ของเเก๊สคงที่ ปริมาตรของแก๊สจะแปรผัน
ตรงกับอุณหภูมิเคลวิน ความสัมพันธ์ดัง
กล่าวนีต
้ ่อมาเรียกว่า กฎของชาร์ล

เมื่อความดันและมวลของ
ก๊าซคงที่ ปริมาตรของก๊าซจะ
แปรผันตรงกับอุณหภูมิเคลวิน
V∝T n และ P คงที่
V/T = k2 โดย k 2 เป็ นค่าคงที่
เมื่อมวลและความดันของแก๊สคงที่ ปริมาตร
ของแก๊สจะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเคลวิน
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส33

V1/T1 = V2/T 2= V3/T 3= …= V/T = k

O
ตัวอย่างที่ 1 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 80 cm3  ที่ อุณหภูมิ  45 C
O
 แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรเท่าใดที่อุณหภูมิ  0 C  ถ้าความดันคงที่
วิธีทำ                     T1   =   273 + 45   =   318 K
                      T2   =   273 + 0     =   273 K
80 V2
                          318    =   273  
30 x 273
                            V2   =   318      

3
=   68.68  cm

บัตรเสริมทักษะที่ 2 เรื่อง กฎของชาร์ล

ชื่อ – สกุล ..........................................................................................

ชัน
้ .............. เลขที่ ..................

จุดประสงค์การเรียนรู้ ข้อที่ 2 อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและความดัน

ของแก๊ส และคํานวณปริมาตรหรือความดัน โดยใช้ความสัมพันธ์ตามกฎของชาร์ล
O
ข้อที่ 1 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 30 ลิตร ที่อุณหภูมิ 25 C  ถ้าความดันคงที่ แก๊สนี ้
O
จะมีปริมาตรเท่าใดเมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนไปเป็ น  100 C
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส34

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
ข้อที่ 2 แก๊สไนโตรเจนปริมาตร 250 ลูกบาศก์เซนติเมตร ที่อุณหภูมิ 373 เคลวิน
เมื่อทำให้อุณหภูมิลดลงเป็ น 273 เคลวิน โดยความดันของแก๊สไม่เปลี่ยนแปลง
ปริมาตรสุดท้ายของแก๊สเป็ นเท่าใด
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
ข้อที่ 3 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 22.4 ลิตร ที่ STP แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรเท่าใดที่ 25
องศาเซลเซียส ถ้ากำหนดให้ความดันคงที่
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………
3 O
ข้อที่ 4 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 79.5 cm ที่อุณหภูมิ 45 C แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรกี่
O
ลูกบาศก์เซนติเมตร ที่ 0 C ความดันคงที่
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส35

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………

บัตรความรู้ที่ 3 เรื่อง กฎของเกย์ - ลูสแซก

ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน อุณหภูมิ และจำนวนโมลของ

แก๊ส
1.3 กฏของเกย์ลูสแซก

ในปี พ.ศ. 2531 โซเซฟ-ลุย-เก-ลูซัก นักฟิ สิกส์

และนักเคมีชาวฝรั่งเศส ได้ทำการทดลอง โดยให้
ปริมาตรของแก๊สคงที่ เพื่อที่จะหาความสัมพันธ์ระหว่าง
ความดันกับอุณหภูมิ ผลที่ได้คือ ความดันของแก๊สใด ๆ
จะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเมื่อปริมาตรคงที่

เมื่อปริมาตรและมวลของแก๊สคงที่ ความดันของแก๊สใดๆ จะแปรผันตรง

กับอุณหภูมิเคลวิน
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส36

P ∝ T n คงที่
P/T = k3 โดย k4
เป็ นค่าคงที่

P1/T1 = P2/T 2=
P3/T 3= …= P/T = k

ตัวอย่างที่ 1 หลอดไฟที่บรรจุแก๊สมีสกุลที่อุณหภูมิ 22 องศาเซลเซียส มี

ความดันภายในหลอด 0.74 บรรยากาศ เมื่อหลอดไฟให้แสงสว่าง
อุณหภูมิอาจสูงถึง 418 เคลวิน จงคำนวณความดันภายในหลอดไฟ
ที่อุณภูมิดังกล่าว

วิธีทำ
=

แทนค่า จะ ได้ =

P2 =

= 1.0 atm
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส37

บัตรเสริมทักษะที่ 3 เรื่องกฎของเกย์ - ลูสแซก

ชื่อ – สกุล ..........................................................................................

ชัน
้ .............. เลขที่ ..................

จุดประสงค์การเรียนรู้ ข้อที่ 3 อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างความดันและอุณหภูมิ

ของแก๊ส และคํานวณความดันหรืออุณหภูมิ โดยใช้ความสัมพันธ์ตามกฎของเกย์-ลูส
แซก
O
ข้อที่ 1 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตรคงที อุณหภูมิ 200 C  ความดัน 1.5 atm  แก๊สนี ้
O
จะมีความดันเท่าใด ที่อุณหภูมิ 300 C
วิธีทำ              
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
O
ข้อที่ 2 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตรคงที่ ที่อุณหภูมิ 0 C  ความดัน 1.0 atm ถ้าแก๊ส
ชนิดนีม
้ ีความดันเปลี่ยนเป็ น  900 mmHg จงหาอุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงไปในหน่วย
องศาเซลเซียส
วิธีทำ
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส38

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
ข้อที่ 3 ถ้าบรรจุแก๊สในภาชนะ 10 ลิตร ความดัน 2 atm ที่อุณหภูมิ 0 องศา
เซลเซียส อุณหภูมิกี่องศาเซลเซียส
ความดันจึงจะเป็ น 2.5 atm
วิธีทำ
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส39

บัตรความรู้ที่ 4 เรื่อง กฎรวมแก๊ส

ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน อุณหภูมิ และจำนวนโมลของ

แก๊ส
1.4 กฎรวมแก๊ส : โดยการรวมกฎของบอลย์และชาร์ลเข้าด้วยกันเมื่อ
มวลของก๊าซคงที่
จากกฎของบอยล์ V ∝ 1/P (เมื่อมวลและอุณหภูมิคงที่)
จากกฎของชาร์ล V∝T (เมื่อมวลและความดันคงที่)
จากกฎของเกย์-ลูสแซก P∝T (เมื่อมวลและปริมาตรคงที่)
ถ้ารวมกฎของบอยล์ กฎของชาร์ล และกฎของเกย์-ลูสแซก จะได้ความ
สัมพันธ์ดังนี ้
V ∝ T/P
V = k4T/P โดย k4เป็ นค่าคงที่
PV = k4 T (เมื่อมวลคงที่)
PV/T = k4

P1V 1 = P2V2 = P3V3 = … =

PnVn = k4

ตัวอย่างที่ 1 เมื่อปล่อยลูกโป่ งที่มีปริมาตร 6.0 ลิตร ความดัน 1.0

บรรยากาศ และอุณหภูมิ 27 องศาเซลเซียสขึน
้ ไปสู่
บรรยากาศชัน
้ บนซึ่งมีความดัน 0.50 บรรยากาศ และอุณหภูมิ -23 องศา
เซลเซียส ลูกโป่ งจะมีปริมาตรเท่าไหร่
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส40

วิธีทำ
=

V2 =

= 10 L

บัตรเสริมทักษะ 4 เรื่องกฎรวมแก๊ส

ชื่อ – สกุล ..........................................................................................

ชัน
้ .............. เลขที่ ..................

จุดประสงค์การเรียนรู้ ข้อที่ 4 คํานวณปริมาตร ความดัน หรืออุณหภูมิของแก๊สที่

ภาวะต่าง ๆ ตามกฎรวมแก๊ส
3 O
ข้อที่ 1 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 300 cm   ที่อุณหภูมิ 200 C  ความ
ดัน 1.5 atm  แก๊สนีจ
้ ะมีความดัน
3 O
เท่าใดถ้าปริมาตรเปลี่ยนไปเป็ น 1000 cm   และอุณหภูมิ 300 C
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส41

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
3
ข้อที่ 2 แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 350 cm ภายใต้ความดัน 0.92 atm
O
อุณหภูมิ 21 C ปริมาตรชองแก๊สนีเ้ ป็ นกี่ลูกบาศ์กเซนติเมตรที่ 1.4 atm
O
อุณหภูมิ 40 C
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส42

3
ข้อที่ 3 แก๊สมีปริมาตร 840 cm ที่อุณหภูมิ 27˚C ความดัน 1.5 atm
ปริมาตรแก๊สนีเ้ ป็ นเท่าไรที่อุณหภูมิ
14˚C ความดัน 1.4 atm
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………...

แบบทดสอบหลังเรียน ชุดที่ 1
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส
คำชีแ
้ จง
1. แบบทดสอบหลังเรียน ชุดที่ 1 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่าง
ปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแก๊ส เป็ นแบบปรนัย 4 ตัว
เลือก จำนวน 10 ข้อ ข้อละ 1 คะแนน ใช้เวลา 10 นาที
2. ให้นักเรียนเลือกข้อที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียวแล้วทำ
เครื่องหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคำตอบ
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส43

1. เมื่ออุณหภูมิเเละมวลของเเก๊สคงที่ ปริมาตรของแก๊สจะแปรผกผันกับ
ความดัน ความสัมพันธ์ดังกล่าวนีเ้ รียกว่า
ก. กฎของบอยล์
ข. กฎของชาร์ล
ค. กฎของเกย์-ลูสแซก
ง. กฎของอาโวกาโดร
2. ความดันของแก๊สใดๆ จะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเมื่อปริมาตรคงที่
ความสัมพันธ์ดังกล่าวนีเ้ รียกว่า
ก. กฎของบอยล์
ข. กฎของชาร์ล
ค. กฎของเกย์-ลูสแซก
ง. กฎของอาโวกาโดร
3. เมื่อมวลเเละความดันของเเก๊สคงที่ ปริมาตรของแก๊สจะแปรผันตรงกับ
อุณหภูมิเคลวิน ความสัมพันธ์ดังกล่าวนีเ้ รียกว่า
ก. กฎของบอยล์
ข. กฎของชาร์ล
ค. กฎของเกย์-ลูสแซก
ง. กฎของอาโวกาโดร
4. แก๊สชนิดหนึ่งบรรจุอยู่ในภาชนะขนาด 100.0 ลูกบาศก์เซนติเมตร ที่
ความดัน 1.0 บรรยากาศ ณ อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส ถ้าแก๊สนี ้
บรรจุในภาชนะขนาด 200.0 ลูกบาศก์เซนติเมตรลูกบาศก์เซนติเมตร
ณ อุณหภูมิเดิม แก๊สนีจ
้ ะมีความดันเท่าใด
ก. 0.50 atm
ข. 1.00 atm
ค. 1.50 atm
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส44

ง. 2.00 atm

5. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 2 ลิตร ที่ความดัน 1,000 บรรยากาศ ถ้า

ทำให้แก๊สนีข
้ ยายตัวออกโดยลดความดัน ให้เหลือเพียง 100 บรรยากาศ
ถ้ามีอุณหภูมิคงที่ แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรเท่าใด
ก. 10 L
ข. 20 L
ค. 30 L
ง. 40 L
6. แก๊สจำนวน 15g มีปริมาตร 10 ลิตร ที่ความดัน 150 mmHg เมื่อ
อุณหภูมิคงที่  ถ้าเปลี่ยนความดันเป็ น 50 mmHg  แก๊สจะมีปริมาตร
เท่าใด
ก. 10 L
ข. 20 L
ค. 30 L
ง. 40 L
3 O
7. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 80 cm   ที่อุณหภูมิ  45 C  แก๊สนีจ
้ ะมี
O
ปริมาตรเท่าใดที่อุณหภูมิ  0 C  ถ้าความดันคงที่
3
ก. 62.68 cm
3
ข. 64.68 cm
3
ค. 66.68 cm
3
ง. 68.68 cm
O
8. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 30 ลิตร ที่อุณหภูมิ 25 C  ถ้าความดันคงที่
O
แก๊สนีจ
้ ะมีปริมาตรเท่าใดเมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนไปเป็ น  100 C
ก. 22.50 L
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส45

ข. 37.55 L
ค. 38.50 L
ง. 42.55 L
3 O
9. แก๊สชนิดหนึ่งมีปริมาตร 300 cm   ที่อุณหภูมิ 200 C  ความดัน 1.5
atm  แก๊สนีจ
้ ะมีความดัน
3 O
เท่าใดถ้าปริมาตรเปลี่ยนไปเป็ น 1000 cm   และอุณหภูมิ 300 C
ก. 0.24 atm
ข. 0.34 atm
ค. 0.44 atm
ง. 0.54 atm

10. หลอดไฟที่บรรจุแก๊สมีสกุลที่อุณหภูมิ 22 องศาเซลเซียส มีความดัน

ภายในหลอด 0.74 บรรยากาศ เมื่อหลอดไฟให้แสงสว่าง อุณหภูมิอาจ
สูงถึง 418 เคลวิน จงคำนวณความดันภายในหลอดไฟที่อุณภูมิดัง
กล่าง
ก. 0.50 atm
ข. 1.00 atm
ค. 1.50 atm
ง. 2.00 atm
ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส46
ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส47
 ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส48

เอกสารอ้างอิง

วิทยาศาสตร์กับการสอนตามคู่มือครู. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. (การ

มัธยมศึกษา). กรุงเทพฯ :
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 2543. ถ่าย
เอกสาร.
ชัยยงค์ พรหมวงศ์. สื่อการสอนกับนักเรียนมัธยมศึกษา. เอกสาร
ประกอบการสอนวิชาสื่อการสอน
ระดับมัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบค
ุ คลสาม
เจริญพานิช, 2525.
ทบวงมหาวิทยาลัย. เคมี เล่ม 2. กรุงเทพ ฯ: อักษรเจริญทัศน์, 2541.

____. เคมี เล่ม 2. กรุงเทพ ฯ: อักษรเจริญทัศน์, 2541.

นิพนธ์ ตังคณานุรักษ์ และคณิตา ตังคณานุรักษ์. คู่มือเคมี เล่ม 2 ว
036. กรุงเทพ ฯ. สำนักพิมพ์
แม็ค จำกัด, มปป.
____. คู่มือการสร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติวิชาวิทยาศาสตร์ ระดับ
มัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ:
โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, 2539.
____. หลักการเขียนข้อสอบ. เอกสารอัดสำเนาประกอบการประชุม
ปฏิบัติการพัฒนา
แบบวัดมาตรฐาน เพื่อประเมินคุณภาพทางการศึกษา ระดับ
ภูมิภาค, 2540.
ชุดกิจกรรมที่ 1 เรือ ั ันธ์ระหว่างปริมาตร ความด ัน และอุณหภูมข
่ ง ความสมพ ิ องแก๊ส49

นางสาววนิดา ศริ เิ ขียว

ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ
กลุม่ สาระการเรียนรูว้ ท
ิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี
โรงเรียนสาม ัคคีวท
ิ ยาคม อำเภอเมืองเชย ี งราย จ ังหว ัดเชย
ี งราย