UNIVERSITETI EUROPIAN I TIRANËS

FAKULTETI I INXHINIERISË

Tema: Makinat Virtuale, rëndesia e tyre dhe përdorimi i

tyre në ditët e sotme.

Punoi : Dorian Bozhiqi Pranoi: Artur Koçi

Sejdi Beqiri
Abstrakt

Virtualizimi dhe Makinat Virtuale nuk janë një koncept i ri, ato kane qenë në përdorim për
dekada në mënyra të ndryshme. Megjithatë, virtualizimi dhe makinat virtuale jane shtuar tani me
shume se kurrë më parë sepse tani është një opsion i përdorshëm nga një grup më i madh
përdoruesish dhe administratoresh të sistemeve.
Qellimi i ketij punimi eshte te mesojme me shum rreth makinave virtuale , virtualizimit etj. Ne
fund te ketij punimi ne do te arrijme te kuptojme se ç’jane makinat virtuale, si perdoren ato, te
mirat e perdorimit te tyre, si punon nje makine virtuale, avantazhet dhe disavantazhet e tyre se di
do te flasim per aryset e perhapjes se virtualizimit ne ditet e sotme

Fjalë Kyçe: Virtualizim, Makina Virtuale,

Përmbajtja e detyrës

1- Çfarë është virtualizimi?

2- Çfarë janë makinat Virtuale?
3- Si punon nje makine virtuale?
4- Per cfare perdoren makinat virtuale?
5- Cilat janë përfitimet e përdorimit të VM?
6- Cilat janë avantazhet dhe disavantazhet e virtualizimit?
7- Perdorimi dhe përhapja e virtualizimit në ditët e sotme dhe aryseja pse.

Hyrje
1. Ç'farë është virtualizimi?

Virtualizimi është një ndarje logjike e kërkesës për disa shërbime nga burimet fizike që e
sigurojnë shërbimin.Praktikisht, virtualizimi siguron aftësinë për të ekzekutuar aplikacione,
sisteme operative, ose sisteme shërbimesh në një mjedis të veçantë logjik të pavarur nga sistemi
fizik i kompjuterit. Sigurisht, që të gjitha këto duhet të ekzekutohen në një kompjuter të caktuar
në një kohë të caktuar, por virtualizimi siguron një nivel logjik abstraksioni që liron aplikacionet,
sistemet e shërbimeve, madje dhe sistemin operativ nga të qenët të lidhura në një pjesë specifike
të hardware-it.
Fokusimi i virtualizimit në mjediset operative logjike në vend të atyre fizike i bën aplikacionet,
shërbimet dhe instancat e një sistemi operativ të transferueshëm nëpër sisteme fizike të ndryshme
kompjuterësh. Platforma e virtualizimit performohet në një platformë hardware të caktuar nga
hosti software (ose programi i kontrollit), e cila krijon një kompjuter të simuluar, një makinë
virtuale për guest software-in. Guest software nuk është i limituar për përdoruesit e
aplikacioneve; shumë hoste lejojnë ekzekutimin e komplet sistemit operativ. Ai ekzekutohet
njësoj sikur ti përkiste direkt pjesës fizike hardware.Shembulli klasik i virtualizimit të cilin e
njohin shumë njerëz është memoria virtuale, e cila bën të mundur që një sistem kompjuterik të
ketë më shumë memorie në dukje sesa ka të instaluar fizikisht.Memoria virtuale është një teknikë
menaxhimi e memories që bën që një sistem operativ të përdorë segmente të ndara të memories
si një hapësirë memorieje të vetme e të vazhdueshme. Memoria virtuale është implementuar
tradicionalisht në një sistem operativ nëpërmjet “paging”, që bën që sistemi operativ të 21
përdorë një file ose pjesë të dedikuara të disa pajisjeve të ruajtjes se të dhënave për të ruajtur faqe
te memories te cilat nuk janë përdorur së fundmi. E njohur edhe si “paging file” ose “swap
space”, sistemi mund të transferojë shumë shpejt faqe drejt dhe prej kësaj zone duke qenë se
sistemi operativ ose një aplikim ekzekutues kërkojnë të aksesojnë përmbajtjen e këtyre faqeve.
Sistemet operative si UNIX (duke përfshirë Linux, sistemet operative BSD, dhe Mac OSX) edhe
Microsoft Windows përdorin disa forma të memories virtuale për te bërë të mundur që sistemi
operativ dhe aplikacionet të aksesojnë më shumë të dhëna se sa mund të vendosen në memorien
fizike. Ka shumë tipa të ndryshëm të virtualizimit, të gjitha rrotullohen rreth idesë bazë të
sigurimit të aksesit logjik në burimet fizike.
Sot, virtualizimi është zakonisht i hasur në rrjete, sistemet e ruajtjes së të dhënave, dhe proceset e
serverave, në nivel të sistemit operativ dhe atë të makinës. Xen mbështet vitrualizimin në
makina-nivel duke përdorur një varietet teknikash të zgjuara dhe të fuqishme.Për grupet e
marketingut të koorporatave është joshëse të abuzojnë me termin “virtualizim” që të përfitojnë
më shumë vëmendje për produktet apo teknologjitë e tyre.Përdorimi i termit “virtualizim” në
literaturën e marketingut të sotshëm rivalizon terma si “Internet” dhe “network-enabled” në vitet
1990.

2. Ç’janë Makinat Virtuale?

Të dy makinat virtuale të sistemit dhe makinat virtuale të procesit datojnë në vitet 1960 dhe
vazhdojnë të jenë zona të zhvillimit aktiv. Makinat virtuale të sistemit u rritën nga ndarja e
kohës, siç u zbatuan veçanërisht në Sistemin e Përputhshëm të Ndarjes së Kohës (CTSS). Ndarja
e kohës lejoi përdorues të shumtë të përdornin një kompjuter njëkohësisht: secili program dukej
se kishte qasje të plotë në makinë, por vetëm një program u ekzekutua në atë kohë, me sistemin
që kalonte midis programeve në feta kohore, duke kursyer dhe rivendosur gjendjen çdo herë. Kjo
evoluoi në makina virtuale, veçanërisht përmes sistemeve kërkimore të IBM: M44 / 44X, i cili
përdori virtualizimin e pjesshëm, dhe CP-40 dhe SIMMON, të cilët përdorën virtualizimin e
plotë dhe ishin shembuj të hershëm të mbikëqyrësve. Arkitektura e parë e gjerësisht e
disponueshme e makinës virtuale ishte CP-67 / CMS (shih Historinë e CP / CMS për detaje).
Një dallim i rëndësishëm ishte midis përdorimit të makinave të shumta virtuale në një sistem
host për ndarjen e kohës, si në M44 / 44X dhe CP-40, dhe përdorimit të një makine virtuale në
një sistem pritës për prototip, si në SIMMON. Emulatorët, me imitim harduer të sistemeve të
mëparshme për pajtueshmëri, datojnë që nga IBM System / 360 në 1963, ndërsa imitimi i
softuerit (i ashtuquajtur "simulim") i paraprin asaj.Nje makine virtuale ( VM ) nuk ka asnje
ndrryshim nga kompjuterat , laptopet , smartphone ose serverat. Ajo ka CPU , memorje , disk qe
ruan te dhenat edhe gjithashtu lidhet me internetitn nese esht e nevojshme. Duke ditur qe pjeset
qe perbejne kompjuterin tuaj ( hardware ) jane ne gjendje fizikisht te prekshme , VM-te jane
kompjuter vituale ose kompjutera të përcaktuar nga softueri brenda serverave fizikë, ekzistues
vetëm si kod. Makinat virtuale të procesit u ngritën fillimisht si platforma abstrakte për një gjuhë
të ndërmjetme të përdorur si përfaqësimi i ndërmjetëm i një programi nga një përpilues; shembuj
të hershëm datojnë rreth vitit 1966. Një shembull i hershëm i vitit 1966 ishte makina me kod O,
një makinë virtuale që ekzekuton kodin O (kodi i objektit) të lëshuar nga skaji i përparmë i
përpiluesit BCPL. Ky abstraksion lejoi përpiluesin që të transferohej lehtësisht në një arkitekturë
të re duke zbatuar një fund të ri që mori kodin ekzistues O dhe e përpiloi atë në kodin e makinës
për makinën fizike themelore.
Gjuha Euler përdori një model të ngjashëm, me gjuhën e ndërmjetme të quajtur P (portative).Kjo
u popullarizua rreth vitit 1970 nga Pascal, veçanërisht në sistemin Pascal-P (1973) dhe
përpiluesin Pascal-S (1975), në të cilin u quajt kodi p dhe makina që rezulton si një makinë p-
kod. Kjo ka qenë me ndikim dhe makinat virtuale në këtë kuptim shpesh janë quajtur zakonisht
makina me kod p. Përveç që ishte një gjuhë e ndërmjetme, kodi p i Pascal u ekzekutua gjithashtu
drejtpërdrejt nga një interpretues që zbatonte makinën virtuale, veçanërisht në UCSD Pascal
(1978); kjo ndikoi në interpretuesit e mëvonshëm, veçanërisht në makinën virtuale Java (JVM).
Një shembull tjetër i hershëm ishte SNOBOL4 (1967), i cili ishte shkruar në SNOBOL
Implementation Language (SIL), një gjuhë montimi për një makinë virtuale, e cila më pas u
drejtohej makinave fizike duke transpiluar te montuesi i tyre vendas përmes një montuesi makro.
Makrot kanë rënë në favor të kësaj, megjithatë, kështu që kjo qasje ka qenë më pak ndikuese.
Makineritë virtuale të procesit ishin një qasje popullore për zbatimin e softuerit të hershëm të
mikrokompjuterëve, duke përfshirë Tiny BASIC dhe lojëra aventureske, nga implementime të
njëhershme si Pyramid 2000 në një motor me qëllim të përgjithshëm si makina z e Infocom, për
të cilën Graham Nelson argumenton se është "ndoshta më e mira" makinë virtuale e lëvizshme e
krijuar ndonjëherë ".Përparime të konsiderueshme ndodhën në zbatimin e Smalltalk-80,
veçanërisht zbatimi i Deutsch / Schiffmann i cili e shtyu përpilimin e saktë në kohë (JIT) si një
qasje zbatimi që përdor makinën virtuale të procesit. Më vonë shquar Smalltalk VM ishin
VisualWorks, Squeak Virtual Machine, dhe Strongtalk.
Një gjuhë e lidhur që prodhoi shumë inovacione të makinës virtuale ishte gjuha e programimit
Vetë, e cila nisi pioniere në optimizimin adaptiv dhe mbledhjen e mbeturinave të gjeneratave.
Këto teknika treguan komercialisht të suksesshme në 1999 në makinën virtuale HotSpot Java.
Risi të tjera përfshijnë të paturit e një makine virtuale të bazuar në regjistër, për të përputhur më
mirë pajisjen themelore, sesa një makinë virtuale të bazuar në pirg, e cila është një ndeshje më e
afërt për gjuhën e programimit; në 1995, kjo ishte pioniere nga makina virtuale Dis për gjuhën
Limbo. OpenJ9 është një alternativë për HotSpot JVM në OpenJDK dhe është një projekt eklipsi
me burim të hapur që pretendon fillimin më të mirë dhe më pak konsum të burimeve krahasuar
me HotSpot.

3. Si punon një makinë virtuale?

Virtualizimi është procesi i krijimit të një versioni kompjuterik të bazuar në softuer, ose
"virtual", me sasi të dedikuar të CPU-së, kujtesës dhe hapësirës ruajtëse që janë "huazuar" nga
një kompjuter host fizik - siç është kompjuteri juaj personal ose një remote server të tilla si një
server në qendrën e të dhënave të një ofruesi cloud. Një makinë virtuale është një skedar
kompjuteri, i quajtur zakonisht një imazh, që sillet si një kompjuter aktual. Mund të ekzekutohet
në një dritare si një mjedis i veçantë informatikë, shpesh për të ekzekutuar një sistem tjetër
operativ ose madje edhe për të funksionuar si e gjithë përvoja kompjuterike e përdoruesit siç
është e zakonshme në kompjuterët e punës së shumë njerëzve. Makina virtuale ndahet nga pjesa
tjetër e sistemit, që do të thotë se programi brenda një VM nuk mund të ndërhyjë në sistemin
operativ primar të kompjuterit host.

4. Për ç’farë përdoren makinat virtuale?

Këtu kemi disa shembuj se per cfarë përdoren makinat virtuale:

• Ndërtimin dhe vendosjen e aplikacioneve në cloud.

• Provimi i një sistemi të ri operativ (OS), duke përfshirë lëshimet beta.

Konfigurimi I një mjedisi të ri për ta bërë më të thjeshtë dhe më të shpejtë për zhvilluesit që të
ekzekutojnë skenarë të testit dev.Backing up your existing OS.

• Përdorimi i të dhënave të infektuara nga virusi ose ekzekutimi i një aplikacioni të vjetër duke
instaluar një OS të vjetër.

• Ekzekutimi i softwerit ose aplikacioneve në sistemet operative për të cilat nuk ishin menduar
fillimisht.

5. Cilat janë përfitimet e përdorimit të VM?

Perderisa makinat virtuale funksionojnë si kompjutera individualë me sisteme operative

individuale dhe aplikacione, ato kanë avantazhin të qëndrojnë plotësisht të pavarur nga njëra-
tjetra dhe nga makina fizike host .Një pjesë e softwerit e quajtur hypervisor, ose menaxher i
makinës virtuale, ju lejon të drejtoni sisteme të ndryshme operative në makina të ndryshme
virtuale në të njëjtën kohë.Kjo bën të mundur që të ekzekutoni Linux VM, për shembull, në një
Windows OS ose të ekzekutoni një version më të hershëm të Windows në Windows OS më
aktual.Edhe pse VM-të janë të pavarura nga njëra-tjetra, ato janë gjithashtu jashtëzakonisht të
lëvizshme.Ju mund të zhvendosni një VM nga një hipervizor në një hipervizor tjetër në një
makinë krejtësisht të ndryshme pothuajse në çast.

Për shkak të fleksibilitetit dhe levizshmemirese së tyre, perdormi I makinave virtuale

ofrojn shumë përfitime, të tilla si:

Kostoja: konsiderohet si një nga përfitimet më të mëdha nga virtualizimi sidomos për bizneset
por pa anashkaluar këtu edhe individët që preferojnë mjedise kompjuterike të virtualizuara. Në
vend të blerjes të dhjetëra serverëve fizik, biznesi përfundon së bleri vetëm një apo disa nga ta .

Shpejtësia – Konfigurmi I një VM është relativisht e lehtë dhe e shpejtë dhe është shumë më e
thjeshtë sesa të sigurosh një mjedis krejt të ri për zhvilluesit e tu. Virtualizimi e bën procesin e
ekzekutimit të skenarëve të testit dev shumë më të shpejtë.

Përfitimet e sigurisë - Meqenëse makinat virtuale funksionojnë në shumë sisteme operative,

përdorimi i një sistemi operativ të ftuar në një VM ju lejon të ekzekutoni aplikacione me siguri të
dyshimtë dhe mbron sistemin tuaj operativ të hostit. VM gjithashtu lejojnë një forensics më të
mirë të sigurisë dhe shpesh përdoren për të studiuar në mënyrë të sigurt viruset kompjuterike,
duke izoluar viruset për të shmangur rrezikimin e kompjuterit host.

6. Avantazhet dhe disavantazhet e virtualizmit

Virtualizimi mund të sjellë shumë avantazhe operacionale dhe financiare si një teknologji kyçe si
për mjediset përpunuese të ndërmarrjeve edhe për mjediset e zhvillimit të software-ve. Më
poshtë theksohen këto avantazhe thelbësore dhe shtjellohen se si ato mund të na kursejnë kohën
dhe paratë si dhe të ndihmojnë shmangien apo minimizimin e shumë problemeve të
infrastrukturës, përdorimit apo disponueshmërisë.

Disa nga avantazhet e virtualizimit janë:

 Përdorimi më i mirë i hardware-it ekzistues

 Reduktime në kostot e hardware-it të ri
 Reduktime në koston e infrastrukturës IT
 Administrimi i thjeshtuar i sistemeve
 Kohë më e lartë pune dhe rikuperim më i shpejtë i dështimeve
 Thjeshtim i zgjerimit të kapaciteteve
 Mbështetje më e lehtë për sistemet dhe aplikacionet e vjetra
 Zhvillimi i sistemit me nivele të thjeshtuar
 Instalimi dhe shpërndarje e thjeshtuar e sistemit
 Testim i sistemeve dhe aplikacioneve

Disa nga disavantazhet e virtualizimit janë:

 Probleme të pikës së vetme të dështimit (single point of failure)
 Bashkëpërdorimi i serverëve dhe çështje të performances
 Dyndjet e rrjetit nga secili server
 Rritja e kompleksitetit të rrjetit dhe kohës së korrigjimit të gabimeve
 Rritja e kompleksitetit aministrativ
 Identifikimi i kandidatëve për virtualizim

7. Përdormi dhe përhapja e virtualizimit në ditët e sotme dhe aryseja pse.

Është interesant fakti qe njerëzimi ka përfituar shumë nga inovacionet e inxhinierëve te IBM. Ashtu siç ka
ndodhur me kompjuterët personal e njëjta mund të thuhet edhe për virtualizimin. Ide kjo e themeluar
enkas për kompjuterët mainframe te IBM me kalimin e viteve mori përmasa shumëdimensionale në
fushën e teknologjisë informative saqë sot është bërë pjesë integrale e bizneseve. Edhe përkundër faktit që
kërkohet harduer më i fuqishëm, konsum më i madh i energjisë, numër më i madh i sistemeve për ftohje,
hapësirë më e madhe për ruajtjen e të dhënave, procesorë më të shpejtë, kujtesë më e madhe, ndërfaqës të
shumtë të rrjetit, si dhe karakterizohen me shkallëzim të ngadaltë dhe siguri të luhatshme duke qenë se
tashmë ekzistojnë raste të shkeljes së sigurisë të mjediseve të virtualizuara; sërish virtualizimi mbetet
zgjedhja Nr. 1 e bizneseve kur bëhet fjalë për realizim te sistemeve informative me qëllim të ofrimit të
shërbimeve në rrjet. Të thuhet se është kostoja ajo që i detyron bizneset te bëjnë një zgjedhje të këtillë,
duket sikur nuk paraqet një argument të fuqishëm për këtë pohim! Vlen të përmendet, se virtualizimi gjatë
gjithë këtyre dekadave dhe viteve dëshmoi se din te shtynë përpara proceset e biznesit, ne veçanti të
krijon platformë të shëndoshë për teknologjitë qe do vijnë. Një nga ato teknologji qe po priten me shume
kureshtje nga bizneset është edhe “cloud computing”. Kjo bën që e ardhmja e virtualizimit të jetë më se e
garantuar! Disa nga arsyet e perhapjes se virtualizmit ne ditet e sotme jane te permendur edhe me poshte.

Disa arsye për rritjen e popullaritetit të virtualizimit, janë :

 Fuqia dhe performanca e pajisjeve hardware x86 vazhdon të rritet. Procesorët janë më të
shpejtë se kurrë, përballojnë më shumë memorie se kurrë dhe procesorët multi-core mundësojnë
që sisteme të vetme të performojnë njëkohësisht punë të shumëfishta.Këta faktorë kombinohen
duke rritur shansin që hardware-i të nënvlerësohet.

Integrimi në mbështetjen për virtualizimin në nivel hardware në gjeneratat e fundit i

procesorëve Intel dhe AMD, në njësitë qendrore, dhe firmware e ka bërë virtualizim në
hardware-in e produkteve të tregut më të fuqishëm se kurrë më parë.

Një gamë e gjerë e produkteve si për desktop-et dhe për sistemet e serverëve që ekzekutohen në
produkte hardware x86 janë përhapur, po vazhdojnë të përhapen dhe janë bërë shumë popullore.

Virtualizimi është më i aksesueshëm, më i fuqishëm dhe më fleksibël se kurrë, ai vazhdon të

provojë vlerat e tij në mjedise biznesi dhe akademike në të gjithë botën.

Bibliografia

1- Historiki I krijimit te Makinave Virtuale.

https://en.wikipedia.org/wiki/Virtual_machine

2- Ç’fare eshte nje makine virtuale, si punojne ajo , per çfare perdoret dhe cilat jane te mirat e
perdorimit te saj.

https://azure.microsoft.com/en-us/overview/what-is-a-virtual-machine

3- Informacion shtese ne lidhje me makinat Virtuale.

https://sq.eyewated.com/cfare-eshte-nje-makine-virtuale

4- Ç’fare esht nje makine virtuale.

https://www.vmware.com/topics/glossary/content/virtual-machine

5- Virtualizmi.

https://pdfslide.tips/technology/virtualizimi-558b20eeed04e.html

6- Virtualizimi ne shekullin 21.

https://pcworld.al/virtualizimi-ne-shekullin-e-21-te

7- Ç’fare esht nje makine virtuale si punon ajo.

https://www.citrix.com/solutions/vdi-and-daas/what-is-a-virtual-machine.html

8- Virtualizimi dhe e ardhmja.

https://www.networkworld.com/article/3285906/whats-the-future-of-server-virtualization.html