BÀI THỰC HÀNH 1: LÀM QUEN VỚI QGIS VÀ TƯ LIỆU ẢNH LANDSAT

Người biên soạn: Cao Xuân Cường

Mục tiêu:
- Phần mềm QGIS và dữ liệu Raster
- Nắm các thông tin cơ bản về ảnh vệ tinh Landsat
- Cách trình bày bình đồ ảnh
Nội dung:
- Cài đặt QGIS
- Mở ảnh Landsat trên QGIS
- Tạo tổ hợp kênh ảnh (màu thật, giả)
- Cắt ảnh theo ranh giới hoặc khung cho trước.
- Xây dựng bình đồ ảnh

Các bước thực hành cơ bản

1. Tải và cài đặt phần mềm QGIS ............................................................................................... 2
2. Mở ảnh vệ tinh Landsat trên QGIS ......................................................................................... 3
Bước 1: Khởi động phần mềm QGIS: ......................................................................................... 3
Bước 2: Đưa ảnh vệ tinh Landsat vào project ............................................................................. 4
Bước 3: Tạo ảnh tổ hợp Layers Stack ......................................................................................... 7
Bước 4: Tạo tổ hợp màu cho ảnh: ............................................................................................. 11
3. Cắt ảnh theo ranh giới hành chính............................................................................................. 14
Bước 1: Tải ranh giới hành chính trên website: diva-gis.org/gdata .......................................... 14
Bước 2: Add ranh giới vào QGIS .............................................................................................. 16
Bước 3: Hiển thị ranh giới......................................................................................................... 19
Bước 4: Tách chọn ranh giới của một tỉnh nào đó .................................................................... 22
Bước 5: Cắt ảnh vệ tinh theo ranh giới hành chính ................................................................... 28
Bước 6: Hiển thị và tạo tổ hợp màu cho ảnh cắt ....................................................................... 30
Bước 7: Lưu file ảnh vừa cắt về máy tính ................................................................................. 34
Bước 8: Vẽ khung ảnh theo ý muốn dạng Shapefile ................................................................. 37
Bước 9: Hiển thị khung ảnh ...................................................................................................... 42
Bước 10: Sử dụng khung ảnh để cắt ảnh ................................................................................... 45
3. Để tạo Khung bản đồ cho ảnh ............................................................................................... 47
Bước 1: Mở một layout ............................................................................................................. 47
Bước 2: Thiết kế và xây dựng bình đồ ảnh trên Layout ............................................................ 48
Bước 2.1: Add new map ........................................................................................................ 49
Bước 2.2: Lưu và gọi layout: ................................................................................................ 50
Bước 2.3: Thiết lập tỉ lệ cho bình đồ ảnh .............................................................................. 52
Bước 2.4: Tạo mắt lưới bình đồ ảnh ..................................................................................... 52
 Bước 2.5: Viết tên bình đồ ảnh, thước tỉ lệ, và mũi tên chỉ phương bắc............................... 56
Bước 2.6: Xuất bản đồ thành file ảnh thông thường ............................................................. 58

1. Tải và cài đặt phần mềm QGIS

Truy cập website sau, để tải miễn phí phần mềm này:
https://qgis.org/en/site/forusers/download.html
Lựa chọn bộ cài phù hợp cho cấu hình máy tính của mình (window 64 bit hoặc 32 bit)

Sau khi tải bộ cài về máy, kích hoạt cài đặt:

Thực hiện các bước tiếp theo giống như các phần mềm thông thường.

2. Mở ảnh vệ tinh Landsat trên QGIS

Bước 1: Khởi động phần mềm QGIS:
Giao diện QGIS xuất hiện:

Chọn New Empty Project

Lưu Project: Clt S hoặc chọn Menu/Save Project:
Bước 2: Đưa ảnh vệ tinh Landsat vào project
Menu/Layer/Add Layer/Add Raster Layer

Tìm đường dẫn tới folder chứa file ảnh:

Chọn 7 file như hình dưới: mỗi file tương ứng với một kênh ảnh (Band)
7 file tương ứng 7 kênh ảnh của Landsat:

Sau khi chọn các kênh ảnh, Open

Chọn Add một lần và Close (nếu click Add nhiều lần, mỗi lần sẽ có 7 ảnh được đưa vào Project,
nên chỉ click Add một lần)

Các kênh ảnh xuất hiện.

Để xem từng kênh ảnh, chọn bỏ hoặc tích vào dấu tick ở từng file trên Cửa sổ Layers
Bước 3: Tạo ảnh tổ hợp Layers Stack
+ Trên cửa sổ Layers: Cần sắp xếp các kênh ảnh theo thứ tự từ kênh số 1 tới kênh số 7 như sau:

Chọn biểu tượng Add group:

Đặt tên cho group: Stack

Sau đó chọn cả 7 kênh ảnh ở trên, di chuyển vào trong Stack:

Chọn Menu/Raster/

Trên Cửa sổ Build virtual raster:

Input layers: chọn như sau:
Chọn ok
Trở lại cửa sổ Build Virtual Raster
Chọn Resolution: Highest
Chọn đường dẫn cho file LayerStack
Và Run
Đặt tên file là Landsat_LayerStack:
Kết quả ta được

Bước 4: Tạo tổ hợp màu cho ảnh:

Tổ hợp màu thật:
Cửa sổ Layer Properties xuất hiện:
Thực hiện 4 bước như hình sau:

Kết quả:
Tạo tổ hợp màu giả:

Chọn 4 bước sau:

Kết quả:

3. Cắt ảnh theo ranh giới hành chính

Bước 1: Tải ranh giới hành chính trên website: diva-gis.org/gdata
Chọn các thông tin như sau:
Kết quả ta được file zip: VNM_adm.zip
Giải nén file này ta được bộ dữ liệu ranh giới hành chính.
VNM_adm0: ranh giới quốc gia
VNM_adm1: ranh giới tỉnh
VNM_adm2: ranh giới huyện
VNM_adm3: ranh giới xã

Bước 2: Add ranh giới vào QGIS

Menu/Layers/Add Layers/ Add Vector Layer…
Chọn đường dẫn tới file VNM_adm.zip
Chọn các file như hình dưới

Kết quả ta được:

Bước 3: Hiển thị ranh giới
Chọn hiển thị ranh giới tỉnh hoặc huyện:
Tick bỏ các lớp VNM_adm0, VNM_adm3, chỉ để VNM_adm1 và VNM_adm2

Để có thể nhìn được lớp ảnh vệ tinh ở dưới: Thực hiện các bước sau:
Chọn mức độ Opacity (độ mờ): 0%

Chọn lực nét và màu sắc của đường ranh giới:

Chọn màu cho đường ranh giới:

Làm tương tự với lớp VNM_adm1

Kết quả:
Bước 4: Tách chọn ranh giới của một tỉnh nào đó
Để chọn ranh giới tỉnh, chỉ hiển thị lớp VNM_adm1: (tick bỏ hiển thị lớp VNM_adm2)

Chọn tính năng Select Features:

Kích chuột chọn tỉnh Thái Bình

Để biết thông tin về tỉnh này:
Trên thanh Toolbar chọn biểu tượng sau:

Sau đó kích vào ranh giới tỉnh cần xem:

Quay trở lại với Select Features trên thanh Toolbar:

Sau khi chọn xong ranh giới tỉnh Thái Bình
Chuột phải lên lớp VNM_adm1: Export/ Save Selected Features As …

Chọn loại dữ liệu: ESRI Shapefile:

Chọn đường dẫn cho Folder chứa file ranh giới tỉnh Thái Bình:
Đặt tên file là ThaiBinh:
Chọn Ok

Kết quả:
Chỉ hiển thị ranh giới tỉnh Thái Bình

Bước 5: Cắt ảnh vệ tinh theo ranh giới hành chính

Sử dụng Ranh giới tỉnh Thái Bình vừa tạo ra để cắt ảnh:
Menu/ Raster/ Extraction/ Clip Raster by Mask Layer

Chọn Input Layer: Landsat_Layerstack:

Sau khi Run có kết quả
Bước 6: Hiển thị và tạo tổ hợp màu cho ảnh cắt
Chỉ hiển thị ảnh vừa cắt và Tổ hợp màu cho ảnh vừa cắt:

Để tổ hợp màu thật: Chọn như sau:

Kết quả ta được:

Để tạo tổ hợp màu giả: Double click vào lớp Clipped (mask) trên Layers:
Chọn lại như sau:

Kết quả:
Nhận xét: Thực vật có màu xanh (green); Nước có màu xanh dương (Blue) và đất đô thị có màu
tím (purple)

Nếu muốn tạo tổ hợp màu giả, trong đó thực vật có màu đỏ, ta chọn như sau:
Bước 7: Lưu file ảnh vừa cắt về máy tính
Chuột phải vào lớp Clipped (Mask) và chọn như sau:

Chọn đường dẫn cho file ảnh cắt:

Đặt tên file:
Bước 8: Vẽ khung ảnh theo ý muốn dạng Shapefile
Khung ảnh sẽ ở dạng shapefile, nên việc tạo ra khung ảnh là tạo một shapefile dạng Polygon:

Trên thanh Data Source Manager Toolbar: Chọn New Shapefile Layer

Chọn đường dẫn tới folder chứa Khung cắt ảnh:

Đặt tên Khung là: Khung_Cat_Anh

Chọn loại dữ liệu là Polygon:

Vẽ khung:
Trên thanh Digitizing Toolbar
Chọn Toggle Editing

Để tạo ra một khung hình chữ nhật, cần bật thanh Shape Digitizing Toolbar:
Chuột phải vào thanh Menu, tick chọn Shape Digitzing Toolbar:
Thanh này sẽ xuất hiện như sau:

Chọn biểu tượng có hình chữ nhật để vẽ khung hình chữ nhật

Tạo khung với độ rộng và vị trí theo ý muốn.

Sau khi tạo khung, cần lưu lại, click vào biểu tượng Toggle Editing:
Save file khung ảnh vừa tạo

Bước 9: Hiển thị khung ảnh

Để thấy được phần ảnh vệ tinh phía dưới khung ảnh, cần thực hiện các bước sau:
Chọn các bước như sau:
Chọn khung màu đỏ:
Kết quả:

Bước 10: Sử dụng khung ảnh để cắt ảnh

Menu/ Raster/ Extraction/ Clip Raster by Mask Layer
Chọn Input Layer: Landsat_Layerstack:

Kết quả sau khi cắt ta được file ảnh sau: Khu Vực Hải Phòng

Tạo tổ hợp màu cho ảnh vừa cắt

 3. Để tạo Khung bản đồ cho ảnh
Bước 1: Mở một layout
Menu/ Project/ New Print Layout

Đặt tên cho Layout:

Layout Hải Phòng sẽ xuất hiện:

Bước 2: Thiết kế và xây dựng bình đồ ảnh trên Layout

Bình đồ ảnh sẽ bao gồm các thông tin sau:
- Tên Bình đồ ảnh;
- Khung bình đồ ảnh,
- Thước tỉ lệ
- Mũi tên hướng bắc.
Bước 2.1: Add new map

Kích chọn một điểm ở góc trên của trang in, sau đó kéo chuột chọn điểm góc dưới của trang in
như hình sau: (lưu ý để khoảng trống là lề ở xung quanh của khung bản đồ)

Kết quả:
Bước 2.2: Lưu và gọi layout:

Có thể gọi layout đã lưu để làm tiếp:

Click đúp vào layout cần làm:
Bước 2.3: Thiết lập tỉ lệ cho bình đồ ảnh
Cần lựa chọn tỉ lệ cho phù hợp với phạm vi của khu vực: Nếu khu vực rộng, ảnh lớn, cần chọn tỉ
lệ nhỏ, với khu vực nhỏ, ảnh nhỏ, chọn tỉ lệ lớn.

Bước 2.4: Tạo mắt lưới bình đồ ảnh

Thực hiện các bước sau:
Đặt giá trị khoảng cách giữa cắt mắt lưới khung bình đồ ảnh như sau:
Với tỉ lệ 1:M thì khoảng cách giữa các mắt lưới là M/10

Chọn Draw Coordinates

Chọn các thông số như sau:
Bước 2.5: Viết tên bình đồ ảnh, thước tỉ lệ, và mũi tên chỉ phương bắc
Lần lượt add: Tên của bình đồ ảnh,
Thước tỉ lệ, và Mũi tên chỉ hướng bắc:
Kết quả cuối cùng ta được bình đồ ảnh như sau:
Bước 2.6: Xuất bản đồ thành file ảnh thông thường

Kết quả: