TARIM-EKONOMİ İLİŞKİSİ:

FRANSA ve SOMALİ
NELER ÖĞRENECEKSİNİZ
Bu bölümde tarım metodlarını, farklı
gelişmişlik düzeyine sahip Fransa ve
Somali ülkelerinde tarım-ekonomi
ilişkisini öğreneceksiniz.

Kazanım: 11.3.8. Farklı gelişmişlik

düzeylerine sahip ülkelerin tarım-
ekonomi ilişkisini analiz eder.
Aşağıda yer alan görsellerde gelişmişlik düzeyi birbirinden farklı olan ülkelerdeki tarımsal
faaliyetler gösterilmiştir. Görsellerden hareketle aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
• Tarımsal faaliyetlerin uygulanmasında görülen farklılıklar nelerdir?
• Görsellerde yer alan ülkelerin gelişmişlik düzeyi hakkında neler söylenebilir?
Göçebe yaşam tarzında avcılık ve toplayıcılıkla uğraşan insanların geçmişten bugüne üretime
yönelik en önemli ekonomik faaliyeti tarım olmuştur. Toprakta besin maddeleri ve bazı sanayi
ürünlerine ait ham maddenin karşılandığı tarımsal etkinlikler yapılır. Bu nedenle tarım faaliyetleri,
ülke ekonomileri için oldukça önemli bir yere sahiptir. Ancak tarımsal faaliyetlerin yapılış şekli,
ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre farklılık göstermektedir.
Ekstansif (Geleneksel) Tarım
 İlkel yöntemlerle yapılan tarım metodudur.
 Sulama, gübreleme, ilaçlama ve kaliteli tohum
gibi uygulamalar yetersiz olduğundan verim
düşüktür.
 Tarımsal üretim büyük oranda doğal koşullara,
iklim koşullarına bağımlıdır.
Örnek: Afganistan, Nijer, Kenya, Somali
İntansif (Modern) Tarım
 İklim koşullarının etkisi sınırlandırılmıştır.
 Sulama ile yetişebilen sebze ve endüstri bitkileri
ekimi önem kazanır.
 Toprak her yıl ekilir. Nadasa bırakılmaz.
 Ürün veriminde dalgalanmalar olmaz.
 Ürün verimi yüksek olur.
 Gübre kullanımı artar.
Örnek: ABD, Hollanda, Fransa
Şimdi tarımsal faaliyetler açısından
farklı özelliklere sahip olan Fransa ve
Somali ülkelerinde tarım-ekonomi
ilişkisini inceleyelim.
Fransa ve Somali’nin Dünya Üzerindeki Yeri

FRANSA

SOMALİ
Fransa, Batı Avrupa’da yer alan bir ülkedir.
Ülkenin doğusunda İtalya, İsviçre ve Almanya;
kuzeydoğusunda Lüksemburg ve Belçika;
batısında İspanya, Andora ve Atlas Okyanusu,
kuzeyinde ise Manş ve Kuzey denizleri bulunur.
Somali, Afrika’nın en doğu ucunda yer alan
bir ülkedir. Ülkenin kuzeybatısında Cibuti,
güneybatısında Kenya, kuzeyinde Aden
Körfezi ve Yemen, doğusunda Hint Okyanusu,
batısında ise Etiyopya yer alır.

FRANSA
Büyük bölümü ova, plato ve alçak tepelerden
oluşan Fransa’nın güneyi ve doğusunda dağlar
uzanır. Ülkede 4807 metre ile Batı Avrupa’nın
en yüksek zirvesi olan Mont Blanc yer alır.
Fransa’da ılıman okyanusal, ılıman karasal,
yüksek dağ ve Akdeniz iklimleri görülmektedir.
SOMALİ
Arazisi genel olarak plato ve düzlüklerden oluşan
ülke, Afrika’nın en uzun sahil şeridine sahiptir.
Ülkenin en yüksek noktası, 2407 metre ile Shimber
Berris Zirvesi’dir. Kurak ve sıcak tropikal iklime
sahip olan Somali’de yıllık ortalama sıcaklık 27 °C,
yıllık ortalama yağış miktarı da 300-500 mm’dir.
 FRANSA SOMALİ

Fransa’nın ekonomisi büyük oranda Somali’nin ekonomisi büyük oranda

hizmetler ve sanayi sektörüne dayanır. tarım ve hayvancılığa dayanır.
Birleşmiş Milletler 2015 yılı verilerine Birleşmiş Milletler 2015 yılı verilerine
göre ülke nüfusunun %2,7’si tarım göre nüfusun %65’i tarım sektöründe
sektöründe çalışmaktadır. çalışmaktadır.
 Yüz ölçümü 543 945 km² olan Fransa
topraklarının %52,46’sı, tarımsal faaliyetler
için uygun arazilerden oluşur. Ancak sahip
olunan arazinin %35,5’inin ekili olduğu
ülkede buğday, arpa, şeker pancarı, mısır,
üzüm, elma ve patates yetiştirilir. Arazisinin
%16,9’u mera ve çayırlardan oluşan
Fransa’da hayvancılık faaliyetleri, daha çok
ahır hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır.
Orman alanları ise ülke arazisinin %31’ini
kaplar.
Fransa’da arazi kullanımı
 Yüz ölçümü 637 657 km² olan Somali
topraklarının %70,3’ü tarım ve hayvancılık
faaliyetleri için uygundur. Ekili alanların
%1,8 oranında olduğu ülkede şeker kamışı,
mısır, susam, domates, süpürge otu, sebze
ve meyve yetiştirilmektedir. Mera ve
çayırların %68,5’lik alan kapladığı
Somali’de hayvancılık faaliyetleri mera
hayvancılığı, kısmen de göçebe olarak
yapılmaktadır. Orman alanları ülke
arazisinin %10,1’ini oluşturmaktadır.
Somali’de arazi kullanımı
 FRANSA
Fransa’da 2016 yılında en fazla yetiştirilen
ürün 33,7 milyon tonla şeker pancarı olarak
tespit edilmiştir. Bu ürünü buğday, mısır, arpa,
patates ve üzüm izlemektedir. Fransa’da tarım
entansif yöntemlerle yapıldığı için Fransa’da
birim alandan elde edilen verim yüksektir.
Fransa’da en fazla yetiştirilen tarım ürünleri (FAO)
SOMALİ
Somali’de 2016 yılında en fazla yetiştirilen ürün
210 bin tonla şeker kamışı olarak tespit edilmiştir.
Bu ürünü taze meyve ve sebzeler, süpürge otu,
mısır, susam ve domates izlemektedir. Somali’de
tarım ekstansif yöntemlerle yapıldığı için birim
alandan elde edilen verim düşüktür.
Somali’de en fazla yetiştirilen tarım ürünleri (FAO)
 FRANSA SOMALİ

 Entansif tarım yöntemlerinin uygulandığı  Tarım faaliyetlerinin ekstansif yöntemlerle

Fransa’da tarımsal üretimde doğadaki yapıldığı Somali’de tarımsal üretimde
doğadaki şartların etkisi fazladır.
şartların etkisi azdır.
 Yağışın yetersiz olduğu dönemlerde düzenli
sulama yapılamadığı için tarımsal üretim
 Tarımsal alanlarda düzenli bir şekilde
düşüktür. Bu nedenle tarımsal üretim
sulama yapıldığı için üretim miktarlarında miktarlarında yıldan yıla büyük
büyük dalgalanmalar görülmez. dalgalanmalar görülebilir.
 FRANSA
Fransa’da hayvansal ürünlerden elde edilen verim
de yüksektir. Irk ıslahı, yemleme, besicilik, aşı ve
ilaç programları gibi yöntemler sayesinde birim
hayvandan elde edilen et ve süt verimi fazladır.
Balıkçılığa elverişli bir konumda bulunan ülkede
modern yöntemlerle balıkçılık yapılmaktadır.
SOMALİ
Somali’de hayvancılık faaliyetleri mera ve
çayırlarda geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır.
Bu da birim hayvandan elde edilen et ve süt
veriminin düşmesine neden olur. Somali, uzun bir
sahil şeridine sahip olmasına rağmen ülkede
balıkçılık yeterince gelişmemiştir.
Fransa’da tarımda çalışan nüfus oranı çok az olmasına rağmen tarımdan elde edilen gelir çok
yüksektir. Ancak Fransa’da sanayi ve hizmet sektörü çok gelişmiş olduğu için tarımın GSYİH’deki
oranı çok düşüktür. Somali’de tarımda çalışan nüfus oranı çok yüksek olmasına rağmen tarımdan
elde edilen gelir yüksek değildir. Somali’de sanayi ve hizmet sektörü gelişmediği için tarımın
GSYİH’deki oranı çok yüksektir.
 2012 – LYS4
Endüstrileşmiş ülkelerde aktif nüfusun % 10’undan azı tarım sektöründe
istihdam edilirken, bu oran yoksul ülkelerde % 60 civarındadır.
Buna karşın yoksul ülkelerde tarımsal üretimin düşük olması,
I. endüstrileşmenin yoğunlaştığı bölgelerde toprak kirliliğinin fazla olması,
II. tarımsal ürün çeşidinin az olması,
III. tarımın geleneksel yöntemlerle yapılması,
IV. tarımsal üretimin doğal koşullara bağlı olması
gibi etkenlerden hangilerine bağlanabilir?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
 2014 – LYS3

Gelişmiş ve gelişmekte olan iki ülkenin, tarım sektörleri

açısından üretim miktarını belirleyen en önemli etken
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tarımdaki iş gücü oranı
B) Üretimi yapılan ürünler
C) Birim alandan alınan verim
D) Tarım alanlarının dağılışı
E) Doğal faktörlerin tarıma etkisi
 2016 – LYS3
Çin ve Hindistan, bazı tarım ürünlerinin üretiminde dünyada ilk
sıralarda yer almalarına rağmen dünya tarım ticaretinde önemli bir
yere sahip değildir.
Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) İş gücü maliyetlerinin yüksek olması
B) Küresel pazarlarda rekabet edememeleri
C) Üretim maliyetlerinin yüksek olması
D) Tüketim bölgelerine uzak olmaları
E) Nüfuslarının fazla olması
 2018 – AYT
Tarımda çalışan nüfusun fazlalığı ve üretimin geleneksel yöntemlerle
yapılması, az gelişmiş ülkelerin özelliklerinden biridir.
Aşağıdakilerden hangisi, bu ülkelerin tarımsal faaliyet özelliklerine
örnek gösterilemez?
A) Modern tarım uygulamalarına dönük yatırımlarının düşük olması
B) Tarımdan elde ettikleri gelirin düşük olması
C) Anız yakma ve nadas uygulamalarına rastlanması
D) Tarımsal üretimlerinin öncelikle dış satıma dönük olması
E) Tarımsal faaliyetlerinin büyük ölçüde iklim koşullarına bağlı olması
ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
 BOŞLUK DOLDURMA
ekstansif
Tarımsal üretimin doğa koşullarına bağlı olarak gerçekleştiği ……………..……………..
tarım metodunda üretim açısından dalgalanmalar görülür.
entansif
ABD, Hollanda ve Fransa gibi gelişmiş ülkeler ………………………… tarım
yöntemlerinin uygulandığı ülkelere örnektir.
Somali’de
Kurak ve sıcak tropikal iklime sahip olan …………………………….. yıllık ortalama
sıcaklık 27 °C, yıllık ortalama yağış miktarı da 300-500 mm arasındadır.

Somali’de 2016 yılında en fazla yetiştirilen ürün 210 bin tonla

şeker kamışı
…………………………….... olarak tespit edilmiştir.
ahır
Fransa’da hayvancılık faaliyetleri, daha çok …………………………………. hayvancılığı
şeklinde yapılmaktadır.
 DOĞRU-YANLIŞ
Ekstansif (geleneksel) tarım yönteminde üretim büyük oranda doğal
koşullara, iklim koşullarına bağımlıdır.
Somali’de ılıman okyanusal, ılıman karasal, yüksek dağ ve Akdeniz
iklimleri görülmektedir.
Afganistan, Nijer, Surinam, Uganda, Kenya, Sudan gibi az gelişmiş
ülkeler, ekstansif tarım yöntemlerinin yapıldığı ülkelere örnek verilebilir.
Tarımda makine kullanımının fazla olduğu gelişmiş ülkelerde hem insan
gücüne duyulan ihtiyaç hem de tarım sektöründe çalışanların oranı azdır.

Somali, uzun bir sahil şeridine sahip olduğu için balıkçılık alanında
gelişmiş bir ülkedir.
1) Fransa ve Somali ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Fransa, Batı Avrupa’da yer alan bir ülkedir.
B) Somali, Afrika’nın en doğu ucunda yer alan bir ülkedir.
C) Fransa’da ekstansif tarım metodu, Somali’de ise intansif tarım metodu
uygulanmaktadır.
D) Fransa’da tarımda çalışan nüfus oranı, Somali’ye göre çok düşüktür.
E) Fransa’da birim alandan elde edilen verim yüksek iken Somali’de birim
alandan elde edilen verim düşüktür.
2) Az gelişmiş ülkelerde uygulanan ekstansif tarım metodundan dolayı
birim alandan elde edilen verim düşüktür. Buna bağlı olarak üretim
miktarında yıllara göre dalgalanmalar görülür.
I. ABD
II. Nijerya
III. Fransa
IV. Sudan
Buna göre verilen ülkelerden hangi ikisinde birim alandan elde edilen
verimin diğerlerine göre daha az olduğu söylenebilir?
A) I ve II
B) I ve III
C) I ve IV
D) II ve III
E) II ve IV
Bazı ülkelerde uygulanan tarım politikaları ülke ihtiyacını karşılamaktan
daha çok ihracat gelirlerini arttırmaya yönelik yapılmaktadır.
3) Aşağıdakilerden hangisi bu ülkelere örnek olarak gösterilemez?
A) ABD
B) Mısır
C) Hollanda
D) Fransa
E) İtalya
4) Fransa ve Somali’nin tarımsal faaliyetleri ile ilgili olarak;
I. Fransa’da birim alandan alınan verim Somali’ye göre daha yüksektir.
II. Somali’nin tarım ürünleri ihracatı, Fransa’nın tarım ürünleri
ihracatından daha fazladır.
III. Fransa’nın tarımsal faaliyetlerde uyguladığı yöntemler, Somali’ye göre
daha gelişmiştir.
ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
E) I, II ve III
Az gelişmiş ülkelerde daha çok temel ihtiyaçları karşılamaya yönelik
olan tarım, ekstansif (geleneksel) yöntemlerle yapılır.
5) Bu tarımsal yöntemin uygulandığı ülkeler ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Üretim genellikle doğa koşullarına bağlı olarak yapılır.
B) Tarımsal üretimde yıldan yıla dalgalanmalar görülür.
C) Tarımsal verim yüksek olup, tarım ürünü ihracatı fazladır.
D) Tarımsal üretimde makineden çok insan ve hayvan gücü kullanılır.
E) Tarım toprakları bakımsız olup tarımda sulama, gübre ve ilaç
kullanımı azdır.
 MEB Coğrafya 11
Ders Kitabı, 2019
Yazarlar
KAYNAK Kenan TÜRKEZ
Mutlu KARAKOÇ
Nurullah BALŞEN
Tolga PEKTAŞ