UNIVERZITET CRNE GORE

Pravni fakultet u Podgorici

POJAM HEMIJSKOG ORUŽJA U

MEĐUNARODNOM HUMANITARNOM
PRAVU
Seminarski rad

Mentor: Doc. dr Bojana Lakićević Đuranović Student: Bjelajac Marija 2015/16

Podgorica ,oktobar 2015. godine

Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

Sadržaj

Oružje za masovno uništenje ….………………………………………..2

Hemijsko oružje ………………………………………………… ….….2
Podjela hemijskog oružja ………………………………………… …....3
Hemijsko oružje kroz istoriju ……………………………………….…..4
Dejstvo hemijskog oružja …………………………………………..…..5
Pojedini bojni otrovi …….………………..………….………… ……..6
Pravna regulativa upotrebe hemijskog oružja …………………………7
Konvencija o hemijskom oružju ……………………………………….8
Organizacija za zabranu hemijskog oružja ……………………………..9
Hemijsko oružje danas …………………………………….…… ….....10
Zaključak ……………………………………………………..… ……11
Literatura ……………………..………………………………… ……12

1
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

Oružje za masovno uništenje

Sa stanovišta međunarodnog prava postoji problem da se odredi koja bi to

sve sredstva bila oružje za masovno uništenje kao i koje su to njihove
kartakteristike. Obično se ukazuje na sljedeće karekteristike tog oružja:
- nemogućnost kontrole njegovog dejstva
- mogućnost neograničenog trajanja njegovog dejstva
- nemogućnost efikasne zaštite od tog oružja
- masovni uništavajući učinak bez diskriminacije lica i dobara

Nova oružja koja se pojave, a imaju ove karakteristike, biće svrstana o

oružje za masovno uništenje.

Ono što je veoma bitno naglasiti, jeste da se masovno uništenje može

nanijeti i puškom i avionskom bombom kao i drugim klasičnim oružjem. Međutim,
ipak je neophodno izdvojiti oružja koja će zbog svojih osobina i svog dejstva uvijek
prouzrokovati masovne žrtve, što ne možemo reći za dejstvo gore navedenog
klasičnog oružja koje može u nekim slučajevima proizvesti slične efekte. 1

Prema tome oružje za masovno uništenje možemo definisati kao sredstva

rata koja su prilikom upotrebe, zbog svoje osobine, konstrukcije, mehanizma
dejstva i efekta, uvijek u stanju da protivno međunarodnom pravu, prouzrokuju
masovno uništavanje i razaranje ljudi, ostalih živih bića i materijalnih dobara, jer se
njihovo dejstvo ne može ograničiti u vremenu i prostoru i ne može se kontrolisati,
niti se živa bića i ostala dobra mogu zaštititi od njihovog uništavajućeg efekta. 2

U oružje za masovno uništenje spadaju:

- Hemijsko oružje
- Nuklearno i termonuklearno oružje
- Biološko i bakteriološko oružje
- Oružje kojim se mijenja čovjekova okolina

Hemijsko oružje

Pod "hemijskim oružjem" podrazumijeva se, zajedno ili odvojeno, sljedeće:

1
Primjer masovnog uništenja u Tokiju, Nirnbergu i Drezdenu za vrijeme Drugog svjetskog rata upotrebom
klasičnog oružja- iako je to uništenje protivno međunarodnm pravu, ne možemo govoriti o uništenju
nastalom oružjem za masovno uništenje.
2
Perazić Gavro, Međunarodno ratno pravo, Beograd, 1986, Vojnoizdavački i novinski centar, str. 159.

2
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

(a) toksične hemijske supstance i njihovi prekursori, osim za one namjene

koje nisu zabranjene Konvencijom, u mjeri u kojoj njihove vrste i količine
odgovaraju takvim namjenama;
(b) municija i sredstva posebno konstruisana da izazovu smrt ili neko
drugo oštećenje toksičnim svojstvima onih toksičnih hemijskih supstanci navedenih
u tački (a), koja se ispuštaju kao rezultat upotrebe takve municije i sredstava;
(c) ova oprema posebno konstruisana za upotrebu direktno vezanu za
korišćenje municije i sredstava navedenih u tački (b). 3

Pored ove definicije postoji i šira definicija koja je data od strane Komisije
Konferencije za smanjnje i ograničenje naoržanja u okviru Društva Naroda. Oni pod
hemijskim oružjem smatraju prirodna i sintetička škodljiva tijela u svim agregatnim
stanjima, kao što su, na primjer otrovne supstance, zagušljivci, suzavci ili plikavci,
koji bi se mogli upotrijebiti sa ciljem uništenja neprijatelja, i sve one materije, koje su
sposobne, da na ma koji način, proizvedu škodljive efekte po ljudski organizam ili
životinje, bez obzira nančin upotrebe i sprave za njihovo koričćenje.

Podjela hemijskog oružja

Postoji više podjela hemijskg oružja ili bojnih otova, što je drugi naziv za ovu
vrstu oružja.
Po fiziološkom dejstvu obično se dijele na:

 zagušljivce,
 plikavce,
 nadražljivce,
 krvne,
 nervne,
 psihohemijske
 radioaktivne.
Po trajanju djelovanja su:

 kratkotrajni- čije je djelovanje 10-15 minuta,

 dugotrajni- 15 minuta do nekoliko sati, dana pa i mjeseci, u nekim
slučajevima čak i godina.

3
Čl 2, Konvencije o zabrani razvoja, proizvodnje, skladištenja i upotrebe hemijskog oružja, Sl. list SRJ -
Međunarodni ugovori br. 2/00

3
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

Po jačini toksičkog djelovanja su:

 uništavajući (nervni, zagušljivi i opšte otrovni),

 onesposobljavajući (plikavci, suzavci, nadražljivci, kijavci), i
 uznemiravajući (nadražljivci, kijavci, psihohemijski)

Hemijsko oružje kroz istoriju

Hemijsko oružje ima svoju dugu istoriju. Još su u praistoriji ratnici vrhove
strijela potapali u prirodne otrove biljaka kao što su bunika ili jedić, kao i u zmijski
otrov.
Nešto kasnije, u Starom vijeku počinju da koriste i neke vještačke otrove,
kao što je živa, arsen, sumpor… U Korintskom ratu, Atinjani su, kako bi istjerali
Spartanske vojnike iz opsjednutog mjesta, postavljali duž zidova zgarišta
nakvašena sumporom.

Bojni otrovi nisu bili nepoznati ni u Rimskom carstvu. Stari pisci, kao su
Tacit i Ulpian pisali su o njima, najoštrije osuđujući njihvu upotrebu. Rimski Senat
se držao načela da rat treba voditi oružjem, a ne otrovom- Armis bellum non
veneris geri debere.

Međutim, sva ova upotreba bojnih otrova ne može se nazvati upotrebom u

cilju masovnog uništenja. Prije tačno 100 godina, 22. Aprila 1915. Godine u Belgiju
u gradiću Ipru, Njemačka vojska je prva upotrijebila hemijsko oružje u vidu gasa
hlora. Pušten na frontu širine 6 km iz 6000 čeličnih boca. Tom prilikom na strani
saveznika bilo je 15 000 povrijeđenih i 5 000 mrtvih. Tako velikom broju žrtava
doprinijelo je i nepostojanje bilo kakve zaštite.

Hemijsko oružje kasnije koriste obje zaraćene strane. Sile Antante su

odgovorile kasnije, zbog nerazvijenosti hemijske industrije. Britanci kasnije
napadaju hlorom a Francuzi početkom 1916. Protivhemijska odbrana dovodi brzo
do pronalaska gas-maski, a zatim se teži ka pronalasku otrova koji bi je probili. I
zaista, novi otrovi se brzo pojavljuju. Francuzi 1916. napadaju zagušljivcem
fozgenom, Nijemci. difozgenom, Britanci smješom hlora, fozgena i
sumporovodonika, a Rusi hlorpikrinom. Vrlo značajan je bio dugotrajni plikavac
iperit, koji je upotrijebljen 1917. po prvi put, od strane Nijemaca. Bio je postojan na
zemljištu a za zaštitu je bilo potrebno i zaštitno odijelo, jer je iperit napadao i kožu.
Procjenjuje se da je od ukupnog broja žrtava u Prvom svjetskom ratu čak 4,9%
stradalo od bojnih otrova. Po završetku rata broj poznatih otrova popeo se na
hiljede. Svjetsko javno mnjenje, a posebno Međunarodni Komitet Crvenog Krsta

4
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

kao i druge humanitarne organizacije, digli su glas protiv upotrebe hemijskog oružja
u oružanim sukobima.

Između Prvog i Drugog svjetskog rata razvoj, a ponegdje i primjena je

nastavljena, uprkos zabranama. U napadu na Etiopiju 1937. Italijani iperitom
polivaju civilna naselja. Japanci koriste bojne otrove u Kini. Nijemci pronalaze
nervne bojne otrove: sarin i tabun. Zbog razvoja avijacije svuda se preduzimaju
mjere za zaštitu stanovništva od djelovanja bojnih otrova.

U Drugom svjetskom ratu nije došlo do masovne upotrebe hemijskog

oružja., zbog straha zaraćenih strana od represalija protivnika. Samo su Nijemci
1942. na Kerču upotrijebili bojni otrov, ali poslije prijetnje saveznika odustaju od
dalje upotrebe. Razvoj je ubrzan,a otkrivaju se i nove vrste.

Poslije Drugog svjetskog rata istraživanja su nastavljena, a negdje i

proizvodnja. SAD prave nervne bojne otrove. U vijetnamskom ratu SAD koriste
otrove za onesposobljavanje i nadraživanje. Po nekim podacima 146 000 osoba je
otrovano samo 1965. godine u Vijetnamu ovim otrovom. Koriste se i otrovi za
zatrovanje bunara, izvora vode itd. Fito-toksičnim otrovom uništavaju 700 000
hektara šume samo u 1965.

Dejstvo hemijskog oružja

Pri ulasku u organizam otrov se vezuju za strukture bjelančevina i vrše

remećenje njihovog dejstva. Neke tek posredstvom tjelesnih fermenata postaju
otrovna jedinjenja - ovo je uočeno kod nervnih Bojnih otrova. Oni onemogućavaju
ili otežavaju prenošenje nervnog impulse, u zavisnosti od vrste i količine otrova.
Po načinu djelovanja bojni otrovi mogu imati prolazna i neprolazna dejstva.
Nervni bojni otrovi uzrokuju i kumulativno dejstvo. Sredstva za neutralizaciju bojnih
otrova u tijelu zovu se antidoti.
Efekti su različiti zavisno od vrste otrova. Nervni bojni otrovi imaju blage ili
neprimjetne reaktivne pojave. Plikavci imaju vidljive reaktivne pojave, a zatim
nastupa smrt ćelija. Kijavci i suzavci uzrokuju kijanje, kašljanje i suzenje. Bojni
otrovi takodje mogu izazvati: pojačano lučenje pljuvačke, pojačan rad znojnih
žlijezda, otežano disanje, hipertenziju, preosjetljivost na svjetlost i zvuke, grčenje i
paralizu mišića…Centralni efekti se manifestuju vrtoglavicom, pojavom straha,
uzmenirenosti, glavobolje, premora, konfuzije…Donja granica nadraživanja je
minimalna koncentracija bojnog otrova za izazivanje dejstva na organizam.
Otrovnost bojnog otrova se izražava smrtonosnom dozom.

5
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

Liječenje osobe od izloženosti hemijskom otrovu nije uvijek moguće. Ali

ukoliko jeste, onda se to radi neutralizacijom bojnih otrova u organizmu upotrebom
antidota. To su supstance koje sprječavaju ili poništavaju dejstvo otrova. Mogu
djelovati na jedan određen otrov -specifičan protivotrov, ili na više otrova
-nespecifičan. Neki protivotrovi su istovremeno i otrovi, pa se moraju pažljivo
koristiti.

Pojedini bojni otrovi

Broj poznatih bojnih otrova danas se već popeo na vise hiljada. Takođe, sa
sigurnošću se može tvrditi da ima onih koji se još uvijek drže u tajnosti. Neki od
najrasprostanjenijih svakako su:

Sarin

Sarin pripada porodici organofosfornih jedinjenja. To je bezbojan i bezmirisni bojni

otrov koji je stavljen van zakona Konvencijom o hemijskom oružju iz 1993. Sarin
napada nervni sistem svojih žrtava. Prvobitni simptomi su nos koji curi i stiskanje u
grudima, nakon čega slijede teškoće sa disanjem i gubljenje kontrole nad telesnim
funkcijama. Bilo da se udahne ili unese preko kože, sarin je podjednako opasan.
Smrtni ishod može nastupiti već jedan minut nakon kontakta, ukoliko se unese
količina od 0,01 miligrama po kilogramu telesne mase, a protivotrov ne da na
vrijeme. Otkriven je 1938, od strane dvojice Njemačkih naučnika koji su pokušavali
da stvore jači pesticid, a već godinu dana kasnije doveden je u masovnu
proizvodnju za potrebe rata. Vremenom je NATO uvrstio sarin u svoje standardno
hemijsko oružje, a i SAD i SSSR su ga proizvodile i skladištile u vojne svrhe.
Tokom Iračkog-Iransko rata, Irak je na kurdski grad Halabdžu bacio bojeve glave
punjene sarinom, usmrtivši oko 5000 civila.

Sumporni senf (mustard gas)

Sumporni senf ili senf-gas je bojni otrov koji spada u kategoriju plikavaca, jer
uzrokuje pojavu plikova na koži i sluznicama. Ponekad miriše na bijeli ili crni luk,
ponekad na senf, po čemu je i dobio popularno ime, a često uopšte nema miris.
Boja mu varira od žute do smeđe, kada je u tečnom ili čvrstom stanju, a može se
unijeti u organizam putem vazduha, unošenjem zaražene vode ili čak dodirom.
Dejstvo ovog hemijskog oružja se ne vidi trenutno, pa žrtve, neznajući, mogu unijeti
veliku dozu. 24 sata nakon kontaminacije počinju simptomi u vidu svraba i iritacije
kože, koji se pretvaraju u plikove pune žute tečnosti na svim mjestima gde je koža
bila u dodiru sa otrovom. Ovaj gas veoma uspješno prodire kroz garderobu i
ostavlja hemijske opekotine. Ukoliko su oči bile izložene, može doći do privremenog
sljepila, a ako se udahne veća količina senf-gasa, stvaraju se plikovi i krvarenje i

6
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

unutar respiratornog sistema. Pri većoj koncentraciji, ovaj otrov je smrtonosan.

Nakon svoje pionirske upotrebe tokom Prvog svetskog rata, sumporni senf su
koristile mnoge zemlje u brojnim sukobima na bojnom polju: Ujedinjeno Kraljevstvo
i Crvena Armija 1919., Italija i Libija 1930., Nacistička Nemačka protiv Poljske
tokom Drugog svetskog rata, Japansko carstvo protiv Kine sredinom 20. veka,

Fozgen

Fozgen je bezbojan gas koji se na temperaturi nižoj od 8.2° celzijusa kondenzuje u

bezbojnu, uljastu, vrlo isparljivu tečnost. U niskim koncentracijama ima miris sijena
ili pokošene trave. Poznat je po svojoj upotrebi tokom Prvog svetskog rata, gde je
izazvao oko 80% ukupne smrtnosti od strane hemijskog oružja.Ovaj predstavnik
zagušljivaca, najotrovniji od svoje vrste, deluje preko organa za disanje. Važna
karakteristika trovanja fozgenom je masivni plućni edem, koji može dovesti do smrti
24 sata nakon kontakta sa otrovom.1915 godine, Nemci su pustili veliku količinu
fozgena kombinovanog sa hlorom na francuske redove na belgijskom frontu, i na
svojevrstan način otvorili vrata modernom hemijskom ratovanju. Fozgen je rijetko
korišten nakon Prvog svetskog rata, što zbog negodovanja širom planete izazvanog
neetičkim ratovanjem, što zbog činjenice da se tada već ovladalo tehnologijom
proizvodnje nervih gasova, daleko efikasnijeg hemijskog oružja

Pravna regulativa upotrebe hemijskog oružja

Pravna regulativa upotrebe hemijskog oružja takođe ima svoju dugu

istoriju. Jedan od najstarijih dokumenata u kojem je zabilježen pokušaj regulisanja
odnosnoi zabrana upotrebe hemijskog oružja jeste Strazburški sporazum iz 1675.
godine. Potpisan je između Francuske i Njemačk,e a sadržao je zabranu upotrebe
otrova i otrovnih metaka u bilo kom vidu između zaraćenih strana. 4 Iako se radi o
bilateralnom sporazumu, njegova važnost i značaj ogledaju se u tome što je prvi
regulisao tj zabranio upotrebu bojnih otrova.

Sljedeći bitan dokument svakako su Liberova uputstva, ili kako se još

nazivaju -Liberov kodeks. Kodeks je stupio na snagu u aprilu 1863, a značajan je
po tome što predstavlja prvi pokušaj kodifikacije postojećih ratnih zakona i običaja,
gdje se, između ostalog zabranjuje primjena otrova, otrovnih metaka i drugih
sredstava bilo koje vrste koja imaju slično dejstvo kao hemijsko oružje..Međutim,
Kodeks nije imao status međunarodnog ugovora, pošto je bio namijenjen isključivo
vojnicima Unije u Američkom građanskom ratu.

4
Jončić Vladan, Međunarodno humanitarno pravo, Beograd, 2010, Pravni fakultet Univerziteta u Begradu.
Str.119.

7
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

Zabranu upotrebe hemijskog oružja nalazimo i u Oksfordskom priručniku iz

1800. godine, Instituta za međunarodno pravo, gdje se u posebnom članu 9 pod
tačkom a zabranjuje upotreba oružja, projektila i materija koje su kadre da
prouzrokuju suvišna stradanja ili da otežaju rane, metaka lakših od 400 grama, koji
su eksplozivni i napunjeni zapaljujućim ili praskavim stvarima. 5

U Hagu 1899. I 1907.godine, sabrana su i kodifikovana pravila o kopnenom

i pomorskom ratu, o zabrani nekih nehumanih oružja čija upotreba nije neophodna
za postizanje vojne pobjede.6 Njemačka pravna doktrina je u svoju korist jako usko
tumačila odredbe II Haške deklaracije. Njemački vojnici su koristili pravne praznine i
to usko tumačenje kako bi upotrijebili bojne otrove.

Po završetku Prvog svjetskog rata Mirovni ugovor donešen na Versajskoj

konferenciji održanoj u Parizu 1919.godine predvidio je zabranu proizvodnje i uvoza
zagušljivog gasa, otrova i sličnih tečnosti i materija, posebno prema poraženim
državama. Nakon njega slijedi Vašingtonska konvencija ili kako se još naziva –
Konvencija o zabrani upotrebe zagušljivog i otrovnog gasa, zaključena između pet
velikih pomorskih sila 1922.godine. 7 Nažalost, konvencija nije nikad stupila na
snagu.

Sljedeći korak bio je donošenje Ženevskog protokola o zabrani upotrebe u

ratu zagušljivih, otrovnih ili sličnih gasova i bakterioloških sredstava iz 1925.godine.
Ženevskim protokolom se prije svega potvrđuje već postojeća zabrana bojnih
otrova. To znači da svi ti ugovori ostaju i dalje na snazi, uprkos njihovom kršenju u
toku Prvog svjetskog rata. Novina je zabrana u odnosu na biološko oružje.
Protokolom se uopšeno zabranjuju bojni otrovi i druge slične supstance i materije.
Slabost protokola ogleda se u nedostatku pravila koja regulišu zabranu
skladištenja, proizvodnje i posjedovanja oružja sa tim karakteristikama.

Svakako najznačajniji document u ovoj oblasti jeste Konvencija o zabrani

razvoja, skladištenja i upotrebe hemijskog oružja , kao i o njegovom uništenju iz
1993.godine.

Konvencija o hemijskom oružju

Konvencija o hemijskom oružju je globalni sporazum o kontroli oružja čije

je puno ime Konvencija o zabrani razvoja, proizvodnje, skladištenja i upotrebe
hemijskog oružja, te o njegovom uništenju. Konvencija je donešena 1993.godine, a
5
Mujović Ranko, Međunarodno humanitarno pravo, , Podgorica, 2001, Pravni fakultet Univerziteta Crne
Gore, str. 44.
6
Vučinić Nebojša, Osnovi ljudskih prava i sloboda, Podgorica, 2001, CID, str. 202.
7
Ova konvencija se još naziva i Ugovor pet sila-The Five-Power Treaty , a potpisnice su bile: SAD, Ujedinjeno
Kraljevstvo, Japan, Francuska i Italija.

8
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

stupila na snagu 1997. kada je formalno započeo rad Organizacije za zabranu

hemijskog oružja, koja je izvršno tijelo ove konvencije. U skladu s odredbama
konvencije, sve zemlje koje su deklarisale posjedovanje hemijskog oružja
obavezale su se da ga unište. Tako je Rusija, povinujući se odredbama konvencije
uništila vise od polovine zaliha hemijskog oružja,a po saopštenju SAD, oni su
uništili 89% prvobitnog hemijskog arsenala.

Konvencija takođe ima odredbe za sistematsko vrednovanje hemijskih i

vojnih postrojenja, kao i za istrage navoda upotrebe i proizvodnje hemijskog oružja
na osnovu obavještajnih podataka drugih država članica. Konvencija o hemijskom
oružju u članu 2, stav 1 definiše hemijsko oružje.

Nakon obnavljanja državnosti, Crna Gora je 3. juna 2006. godine pristupila

Konvenciji o hemijskom naoružanju, čime je postala i punopravna članica
Organizacije za zabranu hemijskog oružja. Time je Crna Gora, kao država
ugovornica, preuzela, između ostalih, i obavezu da usvoji neophodne zakonske
mjere koje će omogućiti zabranu svih aktivnosti propisanih Konvencijom. Takođe,
kao i svaka država članica Organizacije, ona je u obavezi formirati Nacionalni tim
za zabranu hemijskog naoružanja, čija je dužnost koordiniranje aktivnosti nadležnih
državnih institucija i ostvarivanje saradnje sa tijelima Organizacije i njenim
državama članicama.

Kontrola i nadzor nad sprovođenjem u život odredaba Konvecije povjerena

je Organizaciji za zabranu hemijskog oružja.

Organizacija za zabranu hemijskog oružja 8

To je međunarodna organizacija sa sjedištem u Hagu, Holandija. Osnovna

funkcija organizacije je da kontroliše da li zemlje potpisnice konvencije o zabrani
hemijskog oružija poštuju konvenciju. Organizacija je 2013. dobila Nobelovu
nagradu za mir uz obrzloženje Nobelovog komiteta da je organizacija uz konvenciju
o zabrani hemijskog oružja „definisala upotrebu hemijskog oružja tabuom po
međunarodnom pravu“.

Organizaciona struktura

Delovanje Organizacije za zabranu hemijskog oružja i njenih tijela je definisano

konvencijom o zabrani hemijskog oružja. Glavno telo organizacije je konferencija
država članica koja se održava godišnje, a svaka zemlja članica ima jednako pravo
glasa na konferenciji. Zemlje članice su uglavnom predstavljene stalnim
predstavnikom pri organizaciji i uglavnom su u pitanju ambasadori država članica u

8
Eng.-Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons- OPCW

9
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

Holandiji. Na konferenciji se odlučuje o svim bitnim temama koje se tiču

organizacije. Izvršni savet je izvršno telo organizacije i sastoji se od 41 države
članice koje imenuje konferencija na dvogodišnji mandat. Izvršni savjet se bavi
finansiranjem organizacije i sarađuje sa generalni sekretarijatom o svim pitanjima
koja se tiču konvencije Tehnički sekretarijat sprovodi većinu odluka savjeta i to je
tijelo gde većina zaposlenih radi. Glavne aktivnosti organizacije vrše verifikacijono
odjeljenje i inspekcijsko odjeljenje.

Inspekcije se vrše u svim postrojenjima za unuštavanje hemijskog oružija.

Inspektori vrše provjere uspješnosti uništavanja hemijskog oružja i količine koja je
uništena. Inspektori takpdje provjeravaju da li države članice poštuju konvenciju o
zabrani hemijsko oružja i da li su industrijske aktivnosti države potpisnice ispravno
deklarisane u skladu sa preuzetim obavezama iz konvencije. Intenzitet i učestalost
inspekcija zavisi od tipa hemikalije.

Organizaciju vodi generalni direktor kojeg direktno imenuje konferencija

država članica na četvorogodišnji mandat. Od osnivanja organizacije do danas bilo
je tri direktora. Trenutni generalni direktor je Ahmet Uzundžu iz Turske.

Što se tiče država članica organizacije, njih ima 192. Što čini 98% svjetske
populacije, prema statističkim podacima organizacje. Samo četiri države nisu
članice, i to: Izrael, Egipat, Sjeverna Koreja i Zapadni Sudan.

Hemijsko oružje danas

Hemijsko oružje danas posjeduje vise država. Svakako najveće zalihe

imaju SAD, Rusija i Sjeverna Koreja. Iako su SAD i Rusija u duhu konvencije
uništile određenu količinu oružja, ne može se osporiti njegovo dalje posjedovanje
od strane ove dvije države. Međutim, sa druge strane imamo Sjevernu Koreju, koja
nije članica Organizacije i na koju se ne odnose odredbe Konvencije o Hemijskom
naoružanju, čija nije potpisnica. Smatra se da Pjongjang posjeduje zalihu velike
količine nervnih gasova.

Iako je posljednjom konvecijom najstrožije zabranjena upotreba hemijskog

oružja, ono se upotrebljava i danas. Međunarodna nevladina organizacija Ljekari
bez granica tvrdi da je u Siriji ove godine više ljudi bilo izloženo dejstvu hemijskih
supstanci, od strane Islamske države koja je izvršila napad hemijskim oružjem.
Ranjenici tvrde da su padale granate iz kojih se širio žuti gas. Daljim analizama
utvrđeno je da je Islamska država koristila zabranjeni gas iperit u napadima.
Islamska država se domogla iperita kada ga je pod pritiskom međunarodne
zajednice sirijski režim izbacivao iz skladišta hemijskog oružja.

10
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

Zaključak

Hemijsko oružje se koristilo od samog početka oružanih sukoba. Što je

vrijeme vise odmicalo, oružje je bilo savremenije, opasnije, smrtonosnije, razornije.
Godinama su činjeni svi napori da se stane na kraj upotrebi hemijskog oružja, ali
kako je život uvijek jedan korak ispred prava, često su pronalaskom pravnih
praznina pojedini opravdavali njihovu upotrebu. I danas u 21. vijeku nismo uspjeli
da iskorijenimo ovu vrstu oružja za masovno uništenje, ali napredak je svakako
veliki. Ostaje nam da se trudimo i radimo na podizanju svijesti kod onih od kojih
postoji najveća bojazan za njegovu upotrebu. Iako su u manjini, ne mogu se
zanemariti. Sve u svemu, prevaljen je veliku put u zadnjih 100 godina, ali još uvijek
ima posla u ovoj oblasti humanitarnog prava.

11
Bjelajac Marija Pojam hemijskog oružja

LITERATURA:

 Vučinić, Nebojša. 2001. Osnovi ljudskih prava i sloboda. CID.

Podgorica.
 Jončić, Vladan. 2010. Međunarodno humanitarno pravo. Pravni
fakultet Univerziteta u Beogradu. Beograd.
 Kreća, Milenko. 2010. Međunarodno javno pravo. Pravni fakultet
Univerziteta u Beogradu. Beograd.
 Kreća, Milenko i Smilja Avramov. 2003. Međunarodno javno
pravo. Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.Beograd
 Mujović, Ranko. 2001. Međunarodno humanitarno pravo. Pravni
fakultet univerziteta Crne Gore. Podgorica
 Perazić, Gavro. 1986. Međunarodno ratno pravo. Vojnoizdavački i
novinski centar. Beograd.
 Konvencije o zabrani razvoja, proizvodnje, skladištenja i upotrebe
hemijskog oružja, Sl. list SRJ - Međunarodni ugovori br. 2/00

Internet izvori:

http://www.un.org/disarmament/WMD/Bio/1925GenevaProtocol.shtml

https://www.opcw.org/chemical-weapons-convention/

http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2013/

12