MWONGOZOWAKI

GOGO
(
NANYAMBOKIFELLY)

MTI
RIRI
KO;
ONYESHOLAKWANZA.

TENDOLAKWANZA.
Nikati
kakar akanay asokolaChapakazi ,
Sudi,BozanaKombewanaf anyakazi
ya
uchongaj
i.
Sudi amef ungul
iaradiohukuwaki endeleanakaziyao.Ashua
anawalet
eachai y
amkandaanamahamr inakuondoka.
Habarii
natolewakwawananchi waSagamoy okuwawanaki pindichamwezi
mzimakusheher ekeauhur uwao, wawakubukemaj aginawaowal i
opi gani
auhuru
nakuwanasuakut okautumwani ,wimbowaki zal
endounachezwamar akwa
mara.
Sudianat
of auti
ananampangowakusheher ekeauhurukwamwezi mzi ma;
kwakemaj aginawanaosheher ekewahawakuf anyalol
otekat
ikahistoriaya
Sagamoyo.
Kunauchaf uziwamazi ngi
ra,viongozihawajawajibi
kakusafi
shasokowanadai
kodinakit
uj uupiav i
ti
shokwawanasagamoy o.

WAZOKUU.
Kunawaleambaowanaungav iongozi
mkonokwasababuwanafumbwakwa
mamboy asi
yoyaki
msi ngi
.Ai
dhakunawaleambaowamezindukanakuhi
sikuwa
vi
ongozi
hawajawaj
ibi
ka.Sudihaoniumuhi
muwasher ehezauhur
ukupewa
maandal
iziy
akif
ahali
nakipindichamwezimzi
ma.

TENDOLAPI
LI.
Katikakarakanasokoni ,
Kengaanawat embel eaSudi ,BozanaKombe. Amet umwa
naMaj okakuchukuav i
nyagov yamashuj aa.Ni msimuwamashuj aaSagamoy o,
Sudi anachongakinyagochashuj aawaki keambay ekwakeni kiongozihali
siwa
Sagamoy o.
Shujaahuy ohakufanyalolot e,balianali
fanyaksasakat i
kajimbol a
Sagamoy o.
Miradhi yakuchongav i
nyagoinafadhiliwakut okanj enawananchi wanatakiwa
kul
ipabaaday amwakammoj a.
Sudi anashawishi
wakuchongaki nyagochaNgaoi l
i maishayakey abadi
li
kena
j
inal akekushamiri
;aidhaapewel ikizoy amwezi mmoj aughaibuni.
Sudianakataa
kuchongaki nyago,Kengaanawapakeki l
akiniSudi halikwakuwani
makombo. Kombeanazi ndukakut okananakaul i
hii
, anamuungamkono
Sudi.Kengaanaondokaki shaTunuanawasi lihukuaki hemanakusemakuwa
mzeeKengaanapanganj amay akuhut ubiawahuni .Wot ewanaondoka.

1
WAZOKUU.
Maskiniwanat
umi ki
zwa,wanadhalal
ishwa,kul
etewamakombonakukumbukwa
kati
kakipi
ndif
ulanitui
li
kuf ai
div
iongoziwao.
Miradii
siy
omuhi muinafadhil
i
wanawananchi kupaki
anajukumul
akulipa
ufadhi
li
huokupiti
akodi.
Viongozihushawishiwanyongei
li
kuwatumiki
a.

TENDOLATATU
Nikati
kanyumbay aSudi barazani baaday asokokufungwa.
TununaSudi
wanafikaki
wandanianapof anyakazi Siti
,wafany
akaziwanagomanav i
j
ana
watanokuuli
wanawaf any akazi kuumia.
Kii
nichamaandamanoni bei yachakulaKupandi shwasokoli
napof
ungwa.
SudinaTunuwamej i
toleakut eteahaki nauhuruwawanasagamoy ohatakamani
kwapumzi zaozamwi shobaaday akufaulu.

WAZOKUU.
Kunamaandamanonamigomo,
wali
munawauguziwanagoma.
Migomohi
yo
i
natokananakut
owaj
i
bikakwav
iongozi
ambaowananiayakuj
i
fai
di.

ONYESHOLAPI
LI

TENDOLAKWANZA.
Niofi
sinimwaMzeeMaj oka,anaongeakwasi
muChopi anapoi
ngia.
Ashua
anafi
kakumwonaMaj oka,
anatakakumkumbati
alaki
niAshuaanakataa.
Majoka
anakasir
ikaAshuaanapomwi tamzeenakufur
ahianapomwitaNgao,ji
nalakel
a
uj
ana.

Ashuaamef i
kakuombamsaadal akiniMaj
okaanamtakaki mapenzi
.Anajar
ibu
kumbusul aki
niAshuaanakwepa.Maj okaanamshawishi,
anaji
sif
una
kuji
l
inganishanaLy ongawauswahi li
ninaSamsoniMy audi.
Majokaanasemakuwasokol i
mef ungwakwasababuy auchaf u,
anatengaeneo
hil
oili
kujengahoteliyakif
ahari
.Wanasagamoy owanali
tegemeasokohi l
okula,
kuvaanakuendeshamai shayao.
Ashuaanakat aakaziyaualimuanay opewaMajokaandMahokaacademy ,
angekuwamwal i
mumkuukat i
kashul emojawapoyakifahari
.

WAZOKUU.
Viongozihuny
anyasawachocholeil
ikuj
if
aidi
,Majokaanaf
ungasokona
kunyakuaeneohil
okuji
jengeahotel
iyaki
fahari
.Anat
akakutumi
amalina
maml akayakekumtekaAshuakimapenzi.

2
TENDOLAPI
LI.
Husdaanamkabil
iAshuakwahasi r
a,anamtusi
kuwakidudumt u,shetani wa
udakunamweny ekuwindawanaumewawat u.
WanaangushananaAshua
kuzabwamakofi.
Sautiy
akengainamji
aMaj okaaki
li
nikuwasokoli
fungweil
i kul
ipi
zaki sasikwa
SudinaAshua,
kishaAshuaaitweofisi
ninaHusdawakabil
iane.
MwangonaChopi wanawachukuaAshuanaHusdandani ,agizolinat
ol ewa
Husdaatol
ewendanibaaday anususaa.

WAZOKUU.
Wanyongehutafut
wakwal ol
oteli
l
enakunyanyaswa.
Viongozi
hut
umiamamlaka
yaohatakupanganjamakuwatekawany
onge,Ashuakuti
wandanini
njama
i
li
yopangwa.

ONYESHOLATATU
TENDOLAKWANZA.
Niofi
sinimwamzeeMaj oka,wanamazungumzoy afaraghanamshaur iwake
Kenga.
Njamay aoyakumt iaAshuandani inat
imiakishawanamt ar
aji
aSudi,achonge
ki
nyagochashuj aandiposaAshuaaachi l
i
we.
Kengaanamwony eshaMaj okapichazawaandamanaj igazeti
ni.
Kunahabari
kuwaTunual i
ongozamaandamanoki shakuwahutubiawanahabarikuwa:
 pesazakusaf i
shasokozi mefuj
wa,
 sokolil
i
fungwabadal ayakusafishwa,
 hakizawauzaj izi
meki ukwa,
 hawatalegezamsi mamowaohadi sokoli
fungul
iwe.

Majokaanapangakumwadhi buTunu.
Maoniyawengi gazet
inini
kuwa,Tunuapi
gigwekurazakuongoza
Sagamoyo.Kengaanamshaur i
Majokakut
angazakuwamaandamanohayoni
haramukishaPoli
siwatumienguvu,Maj
okaanapingawazohil
okwakuwa;

maandamanoy atati
adoasherehezauhur
u,
Tunuatazi
dikupataumaaruf
u.

Tunuanampangowakul etawachunguzikutokanjekuangal
i
aajaliy
a
Jabal
i.
Majokaanasemawazuieuchunguzihuonay eKengaanakir
ikuwa
i
tawaghari
mukwakuwawat at
umi ambinutofaut
i.
Majokaanaamuakuwashughuli
kiaTununaSudi .
Kuhusumishahar
ay awauguzinawaali
mu, wanaafiki
anawaongezwekwa
asi
li
miakodogokishakodii
pandishwe.

3
WAZOKUU.
Vi
ongozi
wanat
umi
ambi
nut
ofaut
ikut
awal
a;

 kupanganj
ama,
 kuadhi
buwaandamanaj
i
,
 kutoj
ali
maslahi
yawany
onge.

Hat
ahi
vyo,
wananchi
wamezi
ndukanani
ayaoni
kubadi
l
iuongozi
usi
ofaa.

TENDOLAPI LI.
Majokaakiendel
eakusomagazet i,
Kengaanarejeakwav i
shindokuwakuna
habarizi
nazoeneakati
kami t
andaoy akij
amiinakupeperushwakati
kar uni
ngaya
mzalendo.
Kengaanashaurikuwa,runi
ngay amzalendoichukuli
wehatua,maandamano
yanaonekanakuhari
busherehezauhur u.
Majokaanaml aumuChopi kwapolisi
kutowatawanyawaandamanaj i
.
TununaSudi wanafi
ka,wanaagizwakuingianaMaj okaanatoabastol
a,na
kuwaambi aKengawamzui enaaskari.

WAZOKUU.
Habarizamaandamanozi nazi
dikueneanaMajokaanawasiwasikut
imul
iwa
maml akanikwakuwaTunuanazidikupatai
maar uf
u.
Vi
ongozi hutumiavyombovyadoravisi
vyo,
Majokaanapangavi
tuovyahabar
i
vi
fungwenaki baki
ekituoki
mojatuSagamoy o.

TENDOLATATU.
Niofi
sinimwamzeeMaj oka,
TununaSudi wanaingi
a.Majokaanat akakusemana
ki
lammoj alakiniwanakataakwakuwanani amoj a.
Sudianaari
fi
wakuwaAshuamkewey ukondanikwakul etafujokat i
kaofi
siya
ki
seri
kali
.
Majomaanamshawi shi
Tunukuwaamampangi ajambol akifahari
, kumwoza
NgaoJuniorat akaporej
eakutokang`
ambo.
Tunuhakubalianimakaul ihi
i,
anamkabil
iMajokanakumwambi aukwelikuwa
waoni wahuni nawauaji.
Tunuanati
shiwakuti
wandani .Tunuanaf ichuaukwel
i,
Majokawalipi
eki l
atonel adamuwaliyomwagaSagamoy o
Majokaanaghar amiamasomoy aTunuhading`ambo; nihaki yakekuwababake
al
if
iaMajokacompany

WAZOKUU.
Vi
ongozihushawishiwapi
nzani
kwaahadi
il
iwawaungemkono,
hat
ahi
vyo
wanamapinduziwanashi
ki
li
amsimamowao.

4
TENDOLANNE.
Nikat
ikachumbachawaf ungwa.
SudiamefikakumwonaAshuaambay eanadai
kuwani kosalakeSudikut
iwandani.
Ashuaanaombatalaka.
Ashuahat aki
tenamapenziyakimaskini
,amechokanakuchukuamkondo
tof
auti
.Kwakeanahisikunakit
ubainayaTununaSudi.

WAZOKUU.
Asasiy
andoainaonekanakuwanachangamot
o.Kunakut
oami
nianakat
ika
ndoa,
Ashuaanashukuuhusi
anobai
nayaTununaSudi.

ONYESHOLANNE.
TENDOLAKWANZA.
Ninyumbani kwaki naTunu,Bi
.Hashimaanapepetamchelehukuaki
i
mba.Si
ti
anafi
kanahabar ikuwawahameSagamoy osi
okwao.
HaliSagamoy oinaonekanakubadil
ikaardhii
nateket
eanamitonamazi
wa
yanakauka.Kigogoamef ungul
i
abi ashar
ay aukataj
imit
i.

Tunuanafi
kaakihemabaaday
akuotakuwaMzeeMar araanamfukuzaakit
aka
mkufuwakewadhahabu.
Tunuamaumi zwamfupawamuundi,
uvumiunaeneakuwaSudi naAshuandi o
wanawindarohoyaTunu.
Tunuanatakakukut
ananaMajokanawatuwake.HashimaanaonahatariTunu
aki
endakukutananao.

WAZOKUU.
HaliSagamoy oinazi
dikubadil
ika,kiangazi
kimesababishwanakigogokuf
ungul
i
a
ukataji
mi t
i,v
iongozihawaj
alimasl ahiyawananchi.
Viongozihuenezauvumi i
likutawany awananchi,hat
ahivyo;
vij
anawameji
tol
ea
kujengajamiimpy al
ichayav i
kwazov i
navyowakumba.

TENDOLAPI
LI.
TununaSudi wanafi
kaMangweni ambaposhughul izaul
ev i
zimeshi kakani ,
wanaletewaki l
eolaki
niwanakataa.
Ngurumoanaonekanakusheher ekeauhuru,kwamuj ibuwaSudi ,
mashuj aa
Sagamoy oni wal
ioul
iwamsi t
uniwaki
pigana,wali
ohangaishawakol oni na
kuwatimua.
Tunuamef i
kaMangweni kuwaali
kakat
ikamkut anomkubwaut akaof anyika
kati
kasokol aChapakazisikuyamaadhimishoy auhuru.
Kuli
ngananaNgur umo,mkutanohuosi muhimu, chamuhimukwakeni
kuendeleakulewakwamamapi ma

5
Mtummojaanagaragar
akwasababuyuhoi
,wengi
newali
zi
kwakwasababuya
pombenawenginekuwavi
pof
u.Mtuhuyoanamshawi
shi
Tunuasi
pot
ezebahati
yakey
akuol
ewanaNgaoJunior.

WAZOKUU.
Watuwanapumbazwahasawalevi
kwapombenakuendel
eakut
eteav
iongozi
wasi
ofaa.
TununaSudiwameji
tol
eakut
eteawany
ongeSagamoyo,
wameandaamkutano
kuzi
nduaumma.

ONYESHOLATANO.

TENDOLAKWANZA.
Nikat i
kahot el
iy aMajokaandMaj okamoder nresort,Husdaanaf i
kakutoka
kuogelea.Kenganay eanafi
kanahabar ikuwami pangohai kwenda
waliv
y opanga, Tunuhakuv unjwamguu. Chopi anapangiwakwendasaf ari
kwa
kutotekelezanj amahi yo.
Sokoni ,t
akazot ezimeondol ewa, vibandav i
meng` olewa, vif
aavyaujenzi
vi
mewasi likutokabandar i
ni nakunaul inzimkali.
Chopi anafikanahabar imbay akuwaNgur umoameny ongwanachat uakit
oka
Mangweni .
Maj okaanaagi zaNgur umoazi kwekabl ayaj uakutua.
Ushaur iwaMaj okani kuwachat ummoj aatol
ewekaf ar a,nabaadayawat u
kuandananawaachwekat ikahal iyat aharuki.
Chopi tenaanar ejeanahabar ikuwaNgaoJuni orkapat i
kanakat i
kauwanjawa
ndegeaki wanasumuy any oka, Maj okaanazi r
ai.

WAZOKUU.
Vi
ongozi
hupanganjamazakuwaangami zawapinzani
wao.
Vi
ongozi
wanaishimaishayaki
fahar
ihukumaski ni
wakihangai
ka.
Vi
ongozi
hawajal
ihatavif
ov y
awananchi vi
ki
tokea.

TENDOLAPI LI.
Ni ndaniyaambul ensi,Majokahat akikuf
unguamachokul i
onaziwala
damu. Majokaanasemay uaelekeajongomeo,kuwaamef ungwa
miny or
oro.Anatakasaf arii
sit
ishwekwakuwahai nastara.
Maj okaanamf ananishaHusdakamamkeanay ei
shi
ndani yangoziyakondoo
(kuwaHusdani mnaf iki)
.Husdaanapendamal iy
aMaj okanaalil
azi
mishwa
kumwoal aki
nimoy owakeunampendaAshua.
Dakt ar
ianamjuzaHusdakuhusuki fochaNgaoJunior,
anazirai
.

6
WAZOKUU.
Asasiyandoaimesawi
riwakuwanachangamoto;
HusdahakumpendaMaj
okai
l
a
al
iolewanayekwasababuyapesa.
I
likuokoaasasi
yandoa,wanaumewanapaswakuji
dadi
si
,wawenaheshi
mana
wasemenawakezao. Wakenaowaji
rudii
l
indoazi
dumu.

ONYESHOLASI
TA.
TENDOLAKWANZA.
Ni kat i
kachumbachawagonj wa,hali yaMajokainaonekana
kurej ea.Anahukumi wakuwamsal it
i kwawanasagamoy onamasht akamengine
mengi .
May owey anasiki
kanaMaj okaanadai kuwahi vyoniv i
li
o,wanali
li
adamuy ake
kishaMaj okaanazungumzanababundot oni.
Maj okaanawachuki amarubani kwakuwawaongoi lihal
iyeyepiani
rubani (kiongozi),
hang`amui mambokwav i
lehajapambuangozi yameya
zamani .Safarihai
jaanzaaupengi nechomboki naendaki nyumebadal ayambele.
Saf ariyababunaMaj okainatof
autiana, Majokaanashaur i
waasal i
muamr i
,
achaguesaut iyamoy onababuy ake.
Babuanamshaur iMajokaaf unguemasi ki
o,machonamoy owakekwakuwa
mai shay ananchambi l
i.
Kulingananababu, kunami si
muy af anakanay akiangazi,kadhi
anakui shikwa
kutoj alinimuhal i
.Mkweangazi huteremkahi vyomt uachaguekut endamema,
kwamaanawemahauozi .Mt uakii
shi kwawema, ataji
andiki
atari
jamanj ema
hukuaher a.

WAZOKUU.
Maovuy
anamwishonaki
l
aal
i
yej
uuhat
akaaj
uumi
l
ele.
Wemani
muhi
mukat
ika
mai
shayabi
nadamu.

ONYESHOLASABA.
TENDOLAKWANZA.
Nikati
mauwanj awaikuluyaMajokapali
poandal
i
washerehe.
Ni saannenawatu
kumitundiowamef i
ka,wenginewakosokoni
.
Sauti
inasi
kikakwambal iwatuwaki
msif
uTunu.Majokaanael
ekeail
iposaut
i,
Kenganaumat iwanawafuata.

WAZOKUU.
Wananchi wananguvuzai
dikul
ikovi
ongozi.
Wananchi wanamchangomkubwa
kuji
komboakutokananashidawanazozi
pit
iazinazol
etwanauongozi
mbay a.
Il
ikujengaj
amiimpya,wanachi
hawanabudi kuzi
ndukanakul
etamapinduzi
.

7
TENDOLAPI LI.
Nikati
kalangolasokolaChapakazi ,Majokaanawahutubi
awatunakuwai
ta
waji
nga.Kengaanamny anganyakinazasauti
.
Tunuanabebwaj uujuunawat u,anawahutubiahukuwakimpi
gia
makofi.
Amejitol
eakuteteahakizawanasagamoy oili
;

 wapatemaanahalisiyauhur u,
 watendewehaki
,
 sokoli
fungul
i
wenakuj engwaupya,
 hudumamuhi muziletwekar i
bukamavi
le;
hospit
ali
,bar
abar
a,maj
i
,vy
oo,
nguvuzaumeme, elimu, aj
i
rakwavij
ananakadhali
ka.

Tunuanahi mizawanasagamoy owachaguev i

ongoziwanaol i
ndahakiza
wany ongenakuwaj i
bika.
Majokakwahasi raanaamur uwat uwapigwerisasi
,Kingianapokataakwakuwa
nikiny umechakat i
bakuf yat
uar i
sasianaf
utwa.Kengaanasal i
muamr i,
anaj
iunga
naumat i.
Kingi naKengawanaj iunganaumat i,wanashangil
i
wa, wali
nzinao
wanaj iuzuru.Majokakwahasi raanadaikuwahat aasi
popigigwahat akuramoja
atashinda.
Tunuanasi ndiki
zwaj ukwaani,mamapi maanafikakuombamsamaha. Anaj
uta
sanakwakuwal aghai walevi
nakuki r
ikuwaaliwapunj
akwakuongozwanat amaa
yapesa, sasawamemgeuka.
Sudi anaf i
kanaki nyago,anasemakuhusumaanay auhuru:shujaanimmoj atu
Sagamoy o,ambay eniTunu.

WAZOKUU.
Ki
laki
li
chonamwanzokinamwi
sho,uongozi
waMaj okaunafi
ki
anwi sho.
Juhudi
zawanamapi
nduzizi
mezaamat
unda.Maanayauhur
usasai mepat
ikanana
wananchi
wanat
araji
amengi
mema.

JALADALATAMTHI
LIA.
Kunasuray
amwanammeambay eameket
iaki
wanarungumkononi.
Huyuni
Majokaambay
eni
kiongozi
Sagamoy
onarungumkononimwakeinaashi
ri
a
uongozi
.

Mwanammehuy oanatazamajabal
ilenyer
anginyeusiambal
osilai
ni.Jabal
ini
Sagamoy onakutokuwalai
ninii
shar
akuwaSagamoy okuna
shi
da,wanasagamoy owanamatakwamengi .Weusiwajabal
ini
uongozi mbaya
unaoendelezwaSagamoyonav i
ongozi.

Juuyajabal
ihi
lokunamwanga,
isharakuwakumamat unai
niambayo
yanat
araj
iwaSagamoyo,
wanamapinduziwanapi
gani
ahakii
likuj
engaj
ami
impy
a.

8
 ANWANIYATAMTHI
LIA.
Ki
gogoni
mtumweny
emadar
akamakubwaki
utawal
a.

Maj
okaanat
umi
amadar
akay
akekul
aghai
wananchi
,anachukuav
il
iv
yov
yao.

Anat
angazakipi
ndichamwezi
mzi
machakusheher
ekeauhur
ukut
umi
a
madarakaal
i
yonayo.

Majokaanaf
ungasokolaChapakazi
il
isehemuhi
yoaj
engehot
eli
yaki
fahar
ikwa
kut
umiamadarakaali
yonay
o.

Anapandi
shabei
yachakul
akat
ikaki
oski
kwav
il
eanamadar
aka.

Majokaanat
umiamamlakayakekumtekanakumti
andani
Ashua.
Anamt
endea
ukat
il
i,
Ashuaanamaj
erahakutokananaki
chapo.

Majokaanapangaki
fochaJabal
i,
mpinzaniwake.Anampangi
aaj
ali
na
kuangamizawapi
nzaniwakepamojanachamachakekwakutumiamaml
aka
yake.
.

Majokaanapangakut
umi
amaml
akay
akekuzi
mauchunguzi
waTunukuhusu
ki
fochaJabali
.

Majokaanafujapesazakusaf
ishasokohukuaki
j
uahakunawakumhukumukwa
kuwandiyekiongozi
.

Majokaanatumi
amamlakayakekudhi
bit
ivy
ombovyahabariSagamoyo,
anasemasagamoyoki
tabaki
akit
uokimojat
uchahabar
i;saut
iyamashuj
aa,
vi
nginehavi
nauhai
.

Maj
okakwamaml
akay
akeanaamur
upol
i
sikut
awany
awaandamanaj
i
.

Majokaanaf
unguli
abiashar
ayaukat
aji
mi t
iSagamoy
okwakut
umi
amaml
aka
yakebi
lakuj
ali
athari
zakekwawananchi.

Maj
okaanampamamapi
maki
bal
ichakuuzapombehar
amukwakut
umi
a
mamlakay
ake.

Kwamaml akayake,Majokaanaf
adhi
l
imi
radi
isi
yomuhi
mu,
anaf
adhi
l
imr
adi
wa
kuchongavi
nyagokutokanje.

Majokaanaamuruwafadhi
l
iwawapi nzani
kuvunjakambi
zaoSagamoy
o.
AnamfutaKingi
kazi
kwakut omt
iiapigewatur
isasi
.

9
 DHAMI
RAYAMWANDI
SHI
.
Mwandishianadhamir
iakuonyeshauongozimbayanaatharizakehasakat
ika
matai
fayanayoendea.
Viongozihut
umiambinumbalimbalikuongoza
zi
nazowanyanyasawananchihukuwakij
inuf
aishaweny
ewebi l
akujal
i
.

Kuonyeshakuwai l
iki
jengaj
amii
mpy a,mapinduzi
nimuhimunanishar
ti
wananchiwaji
toleekwauzal
endoil
ikupigani
ahakizaonausawanakupi
nga
vi
ongoziwasiofaa.

Mwandishi
anaony
eshakuwal
ichayachangamotozinazomkumbamwanamke
kat
ikaj
amii
,mwanamkeananafasi
muhimukatikauongozinakul
etamaendel
eo
kat
ikaj
amii
.

MAUDHUI
.
1)UONGOZIMBAYA.

Vi
ongozihuangai
shawany
onge,Ashuaanasema,
"
..
.nakuhangai
shwanawenyenguvundio
hewat unay
opumuahuko.
"(uk2)

Wachochol
ehutumi
ki
zwanaviongozi
,Kombe,BozanaSudi
wanaf
any
akazi
ya
kuchongav
iny
agovyamashuj
aakwaaj i
l
iyasher
ehezauhur
u.

Viongozihawajawaj
i
bika,kaziyaoni kukusanyatukodi
.Nij
ukumul avi
ongozi
kuhakiki
shakuwasokoni safilaki
nihawaj awaj
ibi
kakul
isaf
isha.Li
chaya
wananchi kut
oakodi,
sokoni chafu.
(uk2)

Viongozikutangazaki
pindi
kir
efuchakusheherekeauhurunii
sharay
auongozi
mbay a.Mashujaawanaenziwakwakipi
ndikiref
uilhal
imamboyakimsingi
hayajazi
ngatiwa.
Wanasagamoy owanamat akwamengi kul
i
kokipi
ndiki
ref
ucha
kusherehekeauhuru.

Majokaanaf
adhi
l
imradiusi
onamsi
ngiwakuchongav
iny
agohukuwat
uwaki
wa
nanjaanawaondiowat
ali
piamr
adi
huo.

Viongozi
hushawi
shiwananchikwaahadi il
iwawaungemkono.Sudi
anashawishi
wanaKengakuchongaki nyagoiliapatemal
i
pomazur i
;kuwamradi
huoutabadil
i
shamai
shay akenajinalakeli
shami ri
.Pi
aatapat
atuzonyi
ngi
na
l
ikizoyamwezimzi
maughai buninafami l
i
ay ake(uk11)

Aidhaviongozi
hut
umiazawadikufumbawananchikuwawanawaj
ali
nakuj
ali
hal
i
zao.Kengaanawal
eteaSudi
,Bozanakombekekiyauhuru.

10
Kul
i
ngananaSudi
,hay
oni
makombonakeki
kubwai
mel
i
wakwi
ngi
neko.

Viongozihawal
indi
usal
amawawananchi
,wananchiwanai
shi
kwahof
u.Ashua
anahofi
ausalamawaokuwahuendawakashambuli
wa.(
uk15)

Migomoinay
otokeaSagamoy
onamaandamanini
kwasababuyauongozi
mbaya.
Wauguziwanagomanapi
awal
imuwakidaihaki
zao.Waf
any
akazi
wanany
anyaswa.

Majokahajal
imasl
ahiyawanasagamoyo.Anaf
ungasokoambalowananchi
wanategemeanakupandi
shabeiyachakul
a.UchumiSagamoy
ounasorota
kut
okananasokokufungwa,watuhawanamahalipakuuzi
abi
dhaazao.

Majokaanafungul
iabiasharay aukat
aji
mi t
ibil
akujal
ihal
i y
aangaSagamoyo,
hasaranikwamaskinii,
viongoziwamejichi
mbiavisima.Mitonamaziwa
yanakaukanamv uaisi
pony esha,hat
amaj iy
akuny wayatatokang`
ambo.

Majokahaj
alikuhusuki
fochaNgurumoli
chay
akuwamf
uasi
wake.Anaagi
za
Ngurumoazikwekablayajuakut
ua(uk69)

Vi
ongozi
hupanganj
amai
l
ikuangami
zawapi
nzani
wao;

a)MajokanaKengawanapanganj
amayakumtiaAshuandani.
Wanapangaait
we
ofi
sini
mwaMaj okaki
shaHusdaait
weil
iwaf
umaniane.Ashuaanazi
ngi
ziwa
kuzuasogokat
ikaofi
siy
aseri
kal
inakut
iwandani
.Husdaanafungul
i
wabaaday a
nususaa.

b)Kif
ochaJabaliki
li
pangwa.Jabali
ali
kuwampi nzani
waMaj okamwenye
wafuasi
wengi.Akapangiwaaj
alibar
abaraniki
shawaf uasi
wakewakazi
mwana
kumfuat
ajongomeo, chamachakechamwengeki l
i
mfuataahera.

c)Tunuanapangakufanyauchunguzikuhusuchanzochaaj
ali
yaJabal
i
.Maj
oka
anapopat
ahabarihi
zi
, anapangakuzi
mauchunguzi huo.

d)KenganaMaj okawanapangakuondoachat
ummoj a.Chat
uhapawanarejel
ea
SudiauTunukwakuwandi owanaoongozamapinduzi
.Wanahof
iakut
olewa
uongozininai
likuzui
ahalihi
i,
wanapangakumwondoammoj awao.
"
..
.chatummoj aatol
ewekafarai
liwat
uwajueusal
amaupo,wakereket
wa
waachwekat i
kahaliyatahar
uki"

e)Majokaanapanganj
amaTunuaul
iwe,
anaumizwamfupawamuundi ni
ayake
i
kiwanikumkomeshaasimpi
nge.Maj
okaanat
umiapol
i
si wakekut
ekel
ezaukat
il
i
huo.

Kat
ikahot
ubay
aTunuanay
owahut
ubi
awaandamanaj
i
,Sagamoy
okunauongozi

11
mbay
a.Anasemakuwa;

 pesazakusafi
shasokozimef
ujwa,
 sokoli
naf
ungwabadalayakusafi
shwa,
 hakizawauzaj
izi
mekiukwa.

Vi
ongozihawasiki
l
izimatakwayawananchi
.Majokahanawakatiwakuwasi
ki
li
za
waandamanaji
.Hatakikuj
uachanzochamaandamanowalasuluhulake.

Majokaanadhibi
tiv
yombov y
ahabariSagamoyo,habarizi
nazopeper
ushwa
kat
ikaruningayaMzalendonapi
chazawat uwengi sokoniwaki
ongozwana
TunuzinamfanyaMajokakuf
ungaruningahi
yoyamzal endo.

Viongozihut
umiavit
isho.Majokaanati
shi
aChopi kumwagaungawakekwav i
l
e
poli
sihawakuwatawany awaandamanaji
,wanasagamoyowanatishi
wakuhama
Sagamoy okwajuwasi okwao,wanarushi
wav i
j
ikarat
asi
.(uk52)

Maj
okaanat
umi
aaskar
ikut
awany
arai
abadal
ayakul
i
ndauhur
uwao.

Vi
ongozi
ni waongo.Maj
okaanat
umiauongoil
ikumtekaTunu.Anamhai
dij
ambo
l
akif
ahar
i,kumwozaNgaoJunioraki
rudi
kut
okang`ambo.

vi
ongozihut
endeawananchiukat
il
i,watuwanaotiwaj
elahuchapwanahaki
zao
huki
ukwa.Ashuaanamajerahakutokananakichapo.

Vi
ongozi
hupangauv
ami
zi
,Sudi
anav
ami
wa(
uk54)

Vi
ongoziwameki ukasheri
a.Mamapimaanadaikuwaanauzapombeharamu
kwakibal
ikutokaseri
kali
yaMajoka.Ni
hati
akuuzapombehar amul
akini
vi
ongozihuvunjasher
ianakuwapawauzaji
kibal
i.(
uk61)

Sagamoyohatav i
ongozi
hawaf uat
ikat
iba.
"
..
.hukuniSagamoyo,ser
ikali
nakatibani
mambomawi
l
itof
aut
i.
"(uk61)

UongoziwaMajokaunaubaguzi
,unaf
audiwachachet
u,wanaomuungamkono.
Asi
yabibiy
eBozaanapat
amr adiwakuokakekimwavil
eanauungauongozi
wa
MajokaMkono.

Vi
ongozihuj
uli
mbikizi
amal i
.Kunahotel
iyaki
fahar
iSagamoyo,Maj
okaand
Majokamodernresort.
Vi
ongoziniwanafi
ki.Majokaamepangakufi
chamaov uyakembel
eyawageni.
Ukumbiunapambwanakur embeshwahukukukiwanamaov umengiSagamoy
o.
Kunamauaji
,unyakuzi,
njaa,mazi
aray
amejaaSagamoy o.

12
2)UZALENDO.
WananchiwaSagamoy
oni
wazal
endo,
wanal
i
pakodi
il
ikul
etamaendel
eol
i
cha
yakul
aghai
wa.

Kat
ikaenzizaukol
oni
,mashuj
aawali
ji
tol
eamhangawakahat
ari
shamai
shay
ao
nahatakuf
ailiwav
unematundabaadayauhur
u.(uk4)

Wimbounaoimbwakati
karunununi
wakizal
endokuonyeshakuwa
wanasagamoyowanal
i
pendajimbol
ao,
sagamoy o.
(uk5)

Sudianael
ewakuwauongoziwaMaj okahauf
ai.AnawaelezaBozanaKombe
umuhimuwakuandikahi
stor
iayaSagamoy oupya.Kiny
agoanachokichongaSudi
nichashuj
aahali
siwaSagamoyo,anaelewakuwaTunundi yeanapaswakuwa
ki
ongozihal
isi
.

Tuninimzalendokati
katai
fal
ake.Anasemakuwaj ukumulakenikuli
ndauhai
,
hakinauhuru.Amaji
tol
eakwav y
ov yotevi
lekutet
eahaki Sagamoyo.Wamekula
ki
apokuteteahakiSagamoyohatakamani kwapumzi zaozamwi shobaadaya
mafaniki
o.(i
uk18)
.Akiwamwanaf unzikat
ikachuokikuuwalipambanakama
vi
ongoziwachamachawanaf unzi chuoni
hadikuletamafaniki
o.

Tununi mzalendoSagamoyo,
anawahutubi
awananchinakuwaarif
uhali
il
iv
yo
Sagamoy o.
Pesazakusafi
shasokozimefuj
wa,
sokol i
mefungwabadal
ay a
kusafi
shwanahaki zawauzaj
ikuki
ukwa.Wameji
toleakutol
egezamsimamowao
hadisokoli
funguli
we.

Tunuanamkabi
l
i Maj
okakwauov
uwake.Anamwambi
awazikuwaat
ali
paki
l
a
tonel
adamuali
lomwagaSagamoyo,
yey
enawatuwake.(
uk43)

Tunuanatet
eamasl
ahiyawanyonge,anamwambiaMajokakuwa
Wanasagamoyowanahakiy
akuishi,
anamwambiaugatuzisiuny
akuzi
na
kumkashi
fukwakubomoavioski
kati
kasokolaChapakazi
.(
uk45)

Tunuanamkashif
umamapi makwakuuzapombeharamukwav i
leniki
nyume
chasher
ia.Anat
eteakat
ibayanchii
nay
ofaf
anuasheri
azi
nazohusi
ananauuzaj
i
naunywajiwapombe.

Tunuanajit
oleakuwat
umiki
awanasagamoy o.Yeyenimt
uwav itendonawalasi
vi
shindo.Anait
amkutanoil
isokolif
ungul
i
wenakuapakutoondokahadi soko
l
it
akapofunguli
wa.Tunuamejit
oleakui
komboaSagamoyoi l
ikuletamabadili
ko,
anakir
ikuwamambohay atapoa,kumewakamot onakut
ateketea.(uk55)

13
3)NAFASIYAMWANAMKE.
Sudianapochongakinyagochashujaamwanamke,Kengaanamwambia
Sagamoy ohai
jawahikuwanashuj aamwanamke.Kati
kahi
stori
ayaSagamoyo
wanawakewamet engwakat ikauongozi
.(
uk10).
Kengaanasemaki ny
agohi chohakit
anunuli
wanaaf
adhal
iachongeki
nyagocha
Ngao.

Wanawakewamesawi
ri
wakuwahawara,Sudi
anapokat
aakuchongaji
nyago,
Kengaanamwambi
akuwaamel
ishwakiaponahawarawake.
(uk12)

Wanawakehut
umiwakamapambokatikaj
amiiy
aSagamoyo.Maj
oka
anamwambiaAshuakuwa,
urembowakehaunamfanowe.

"
..
.ni
kuf
ani
shenani
ni?ur
embowakohaunamf
anoweAshua"(
uk20)

Maj
okaanamshaur
iAshuaat
umi
eur
embowakekwakuwani
wamuda.
(uk25)

Husdaanaki
rikuwamwanamkeni
pambombel
eyamwanamme.
(uk67)

Wanawamewamesawi
ri
wakuwawenyemar
ingo.Majokaanadai
kuwaAshua
al
i
kataakazi
yaual
i
mukwasababuy
amari
ngo.(uk25)

Wanawakewamadharaul
i
wa.Maj
okaanawadharauAshuanaHusdakwa
kusemawanawakeni
wanawaket
u,siki
tumbeleyake.(
uk26)

Adui
wamwanamkenimwanamke.HusdaanamwitaAshuamdaku,ki
madawa
kuwi
ndawanaumewawat
u.Hal
ihal
isi
nikuwa,Ashuahanani
ahii
.

MajokaanamwelezaSudikuwamkeweAshuahajui
maanay
andoa.Anasema
kaziyakeni
kuzurur
asur
ura.wanawakehul
aumi
wa.

Mwanamkeamedharaul
i
wa,
mvami
zianamkany
aTunuaachekuny
emel
ea
wanaumewawatu.

Ngurumoanamdhar
auTunukwakuwamwanamke.Anaposemasokoli
fungul
i
we,
Ngurumoanamdhar
aunakumuul
izay
eyeni
naniSagamoyo,wanawake
hawatambul
i
wi.

Mwanamkekat i
kaj
amiiyaSagamoy
onikuolewanakumtumi
kiamwanamme.
WimbowaNgur umokwaTunuunamshauriaol
ewe,kwakuwaanael
i
muasij
e
akazeekeany
umbanikwao.

Wanawakewamechukuli
wakuwadhai
fukwambahawawezi
kuongoza.Maj
oka
anasemahawezi
kuai
bishwanamwanamke.(
uk90)

14
Hat
ahi
vyo,
wanawakeni
wasomi
,
Ashuaanashahaday
aual
i
mu.

Wanawakewamajipi
gani
akuji
komboa.Tunuanakat
aakuozwakwaNgaoJuni
or
nakuj
i
teteakuwaanawezakusubi
riaol
ewenamumeampenday e.
(uk42)

MamakeTunuanaj
i
fungaki
bwebwebaaday
aki
fochababakei
l
iMaj
oka
aghar
ami
emasomoy aTunu.

Wanawakeniwanamapi
nduzi
nav
iongozi
bor
a.Tunuanaongozamapi
nduzi
il
i
kul
etahaki
Sagamoyo.

4)MI
GOMO/
MAANDAMANO.
Wauguzi
Sagamoy
owanaandamana.

Wal
i
muSagamoy
owanagomawaki
wal
i
kizoni
.

Ki
wandani
MajokaandMajokacompanyanapof
any
akazi
sit
i,wat
uwanagoma.
Vi
j
anawatanowanaul
iwa.
.

Wachuuzisokoni
wanaandamana,wengi
newanaumizwa.Wanaandamanakwa
sababuyasokokufungwa.WanaumeSagamoyonikuki
mbizanana
waandamanaji
.

Waandamanaj
ihuandamanaki
l
asi
ku,
kunapi
chazawaandamanaj
igazet
ini
kil
a
si
ku.

Habarigazet
ini
zinaony
eshakuwaTunuameongozamaandamanona
anaandamananawanaoj i
i
tawanahar
akat
i.(
uk32)

Tunuanawahut
ubi
awanahabar
inakusemakuwapesazakusaf
ishasoko
zi
mefuj
wa,sokokuf
ungwabadal
ayakusaf
ishwa.(
uk33)

Kengaanamshaur
iMaj
okaay
apuuzemaandamaboy
anay
oendel
ea.(
uk34)

Kunahabari
kwenyemtandaowami j
amii
kuhusumaandamano.Watuwengi
wanaandamanasokoni
wakiongozwanaSudi
.Maandamanoyanazi
dikuhar
ibi
a
sher
eheyauhuru.

15
5)MATUMI
ZIMABAYAYAVYOMBOVYADORA.
Majokaanat
uniapoli
sikuwat
awany
awaandamanaj
inakuwaumi
zawapi
nzani
wake,Tunuanaumizwamguu.

Runingayamzalendohai
namai
shaSagamoyokwasababuyakupeper
usha
habarizamaandamano.Maj
okaanaamuakuf
ungavi
tuovyahabar
inakibaki
etu
ki
tuokimoja.

Kengaanamshaur
iMaj
okawai
chukul
i
ehat
uar
uni
ngay
amzal
endokwakuwa
hai
pendiyey
e.

Majokaanat
umi
avy
ombov
yahabar
ikui
mbany
imbozaki
zal
endoi
l
ikumsi
fu
yey
e.

Vyombovyahabar
ihuenezapr
opaganda,
kunahabari
kat
ikavy
ombovyahabar
i
kuwaTunuhawezikupi
gani
ahakizaWanasagamoyokwakuwaamel
emazwa
mguu.

6)
ASASIYANDOA

a)
NDOAKATINYAASHUANASUDI
.

Nindoayenyemapenziyanay
oegemeaupandemmoj
a.SudianampendaAshua
kwadhati
,anaj
i
tahi
dikwaudi nauv
umbail
ikumki
dhi
Ashua.Kil
aki
tu
anachoki
pat
ahumletea.

Sudini
mwami ni
fukat
ikandoay
ake,
haj
amwendaAshuaki
nyumehat
aAshua
anapot
iwandani
naMaj oka.

Ai
dha,
ndoahi
ii
mejengwakat
ikamisi
ngi
yakutoami
niana.Ashuaanamshuku
mumewekuwaanamipangoyaki
mapenzinaTunu.

AshuaamechoshwanaSudinaanaswemakuwaniaf
adhal
ial
ipojel
ani
.Anadai
kuwa,mawazoyaSudi
,hi
siazake,
naf
siyakemaki
l
akit
uchakekimesombwana
Tunu.

Ashuaametawal
wanat amaay amali
nakumwambi aSudikuwaamechoka
kupendwaki
maskini
,anabadil
ikaaki
wandani
kwaMaj oka,awalial
i
mpenda
mumewekwadhat il
akinibaadayeanaombat
alaka.Anaf
urikwanatamaana
ubinaf
si.

16
b)NDOAKATIYAMAJOKANAHUSDA.

Nindoaambay
oimejaalawama,
Maj
okaanaml
aumuHusdakuwahampendi
bal
i
al
i
olewanamaliy
ake.(uk75)

Hakunamapenziy
adhatikat
ikandoahi
i
.Maj
okahampendiHusda.Al
i
moai l
i
kut
imizawaj
ibuwakekat
ikaj
ami i
nakamaki
ongozi
,al
i
paswakuoa.Al
il
iausiku
huobaadayakumwoaHusdal aki
nimoy
onanafsiy
akevi
kokwaAshua.(uk75)

MajokaanampendaAshuazaidi
yakumpendahat aanawezakumf i
a.Anapanga
nj
amai l
ikumpata.Maj
okaanaki
rikuwaAshuaanamuuamoy oni
kwapenzi.
Anamkondeshanakumkosesharahakwakumkat aa.AshuakumkimbiaMajoka
al
imwachiaMajokaaibunapenzilakekwaAshuali
namsongoa.(uk76).

Asasiy
andoaimohatar
inikwakutawal
i
wamat amaayamali
.Baadhi
ya
wanaumehuoail
ikut
imi
zamat akwayaonawanawakehuol
ewakwasababuy
a
tamaayamali
naubinaf
si.

Wanaumewanapaswakuji
dadisinawakaenawakezaokwaheshima.
Wanawakenaowanapaswakujir
udivingi
nev
yoasasiyandoaimohat
ari
ni.(
uk77)
Uamini
funamapenzi
yakwelinikigezomuhimuil
indoaidumu.

7)ULEVINAATHARIZAKE.

Mangweni
kwamamapi
mashughul
izaul
evi
zimeshi
kakani
.

Ngur
umoniml
evikupi
nduki
a,anajul
ikanaSagamoyokwaurai
buwakewav
il
eo.
Anaj
uny
wapombezaidii
l
ikusherehekeasherehezauhur
u.

Vi
j
anani
wal
evi
kwamamapi
mahadi
wanasi
mamakwat
aabu.

Ul
evi
umepotoshabaadhiyavi
j
ana,
Ngur
umoal
i
somadar
asamoj
anaTunul
aki
ni
ni
mlevi
kupi
ndukia,
haji
tambui
.

Kwamamapi
maki
l
amt
uhupewav
il
eokwar
ahazake.

Ulev
iumemfumbaNgurumohadihaoni
athar
izasokokuf
ungwa,
yey
eanadai
kuwayukosawanahat
akisokol
i
fungul
iwe.(
uk60)

Mamapimahat
ambuihat
arizaul
evi
,anaonakul
ewani
raha,
anawaambi
aTunu
naSudi
waji
perahakwakul
ewa.

17
Mt
ummoj
ani
hoi
kut
okananaul
evi
,anaangukachi
ninakuanzakugar
agar
a.

Tunuanasemakuwaj
uziwal
i
wazikawatukut
okananapombenawengi
ne
kugeukavi
pof
ukwasababuyapombe.

8)VI
FO/
MAUAJI
.

Vi
j
anawat
anowanaul
i
wawat
uwanapoandamanakat
ikakampuni
yaMaj
oka.

Wat
uhuul
i
waSagamoy
o.

"
Nat
umai
hakunaal
i
yeul
i
wa,
sit
aki
kuj
i
pakamat
opet
ena"(
uk31)

Kif
ochaJabal
iki
li
pangwakati
kaajal
ikwakuwampi
nzani
wamaj
okahat
a
chamachakechaMwengekikamfuat
aahera.

Tunuanamwambi
aMaj
okakuway
eyenawenzakeni
wauaj
i
.(uk43)

Vi
ongozi
humwagadamuSagamoyo.Tunuanamwambi
aMaj
okakuwaat
ali
pa
ki
l
atoneladamul
i
li
lomwagwaSagamoyo.

BabakeTi
nuanakufakat
ikaMaj
okaandMaj
okacompany
.Mar
aranawat
uwake
wali
mtemdeaukati
l
i.

Hashi
maanasemadamuny
ingi
imemwagi
kaSagamoy
ohadi
ardhi
imei
ngi
a
naj
isi
.

Mashuj
aawengi
newal
i
endaj
ongomeokwakul
etauhur
uSagamoy
o.

Ngur
umoanany
ongwanachat
uaki
tokaMangweni
.

Majokaanapangakut
ekel
ezamauaj
ikwakumwondoachat
ummoj
ail
ipawena
usal
amaSagamoy o.Kuomdoachat
unikuuaSudi
auTunu.

Kif
ochaNgaojuni
orki
nat
okea,
anapat
ikanakat
ikauwanj
awandegeaki
wana
sumuyanyoka.

Majokaanasemakuwaziwakubwali
mefur
ikadamufur
if
urikumaani
shavi
fovy
a
watuwengivimet
okeaSagamoyo.Wat
uwanali
li
adamuy aMajoka,
wanat
aka
kumuua.(
uk79)

18
9)UFI
SADI
.

Ser
ikal
iyaMaj
okai
nauf
isadi
,i
nampamamapi
maki
bal
ichakuuzapombe
har
amu.

Mamapi
mani
fisadi
,anawapunj
awal
evi
.

Maj
okaanatumiapesazaummavi
siv
yokughar
ami
anj
amai
l
ikuzi
mauchunguzi
waTunukuhusuajal
iyaJabal
i
.

Vi
ongozi
Sagamoy
oni f
isadi
,wanai
ti
shakituki
dogokut
okakwawananchi
.
Wakat
imwingi
nevi
ongozihudai
kit
ukikubwaaukit
uchote.(
uk3)

Vi
ongozi
hut
umiamal
iyaummav i
siv
yokufadhi
li
miradi
isi
yomuhimu,kufadhi
l
i
mradi
wamuchongav
inyagoni
kuf
isi
diwananchimaanawatal
i
piamradihuo.

Majokaanafi
si
diwananchikwakufungasokoili
ajengehot
eliy
akifahar
i.Sokoni
chafui
li
hal
iwananchiwanali
pakodiyakusafi
shasoko.Majokaanadaikuwaana
mradimuhimuwamushughul iki
akul
ikokusaf
ishasoko.

Maj
okanif
isadi
,al
i
kuwanampangowakumpaAshuakazi
yaual
i
mukat
ika
Maj
okaandMajokaacademykwanj
i
aisi
yohal
ali
.

10)USALI
TI.
Maj
okaanawasal
i
tiwanasagamoy
o,wat
uwot
ewanamhukumukwakuwasal
i
ti.

Maj
okaanat
umi apoli
sikuwat
ishawanasagamoy
obadal
ayakul
i
ndausal
ama
waoaki
wakiongoziwao.

Kingi
anamsal
it
iMajokawakat
iwamwi
sho,
anampi
ngaamr
iyakekuwapi
gawat
u
ri
sasi
,si
kuzot
eali
mt i
iMaj
oka.

Majokaanawasal
it
iwanasagamoy
okwakuwaf
ungi
asoko,
anapaswakul
i
saf
isha
badal
ayakuli
funga.

Majokaanawasal
iti
wanasagamoy
okwakupangamauaj
ibadal
ayakul
i
ndana
kut
eteahakizao.

Ashuaanamsal
i
tiSudi
kwakuombat
alakal
i
chay
akuwasudi
anampendakwa
dhat
i.

Boz
anaKombewanawasal
i
tiwanamapi
nduzoi
kwakuungamkonouongozi
mbayawaMaj
oka.

19
Maj
okaanamsal
i
tiHusdakwakuki
rikuwahampendi
li
chay
akuwamkewe.

11)UTABAKA.

JamiiyaSagamoyoimegawikakat
ikamatabakamawi
l
i;t
abakalawat
awal
ana
tabakalawatawal
wa.Watawalawanai
shi
mai shay
aki
fahar
ihukuwat
awal
wa
wanaishimai
shayauchochole.

a)wat
awal
a/wal
alahai
.

Vi
ongoziwanamadakt
ari
waowakuwahudumi
a,Maj
okaanapozi
rai
,dakt
ari
wakeanai
twa.

Watawalawanashul
ezaki
fahar
i,Maj
okaandMaj
okaacademyni
shul
eya
ki
fahar
i.

Watot
owavi
ongozi
hui
shi
ng`
ambopal
i
ponamai
shabor
a.NgaoJuni
ory
uko
ng`
ambo.

Wat
awal
awanai shimai
shayast arehe,
MzeeKengaanagari l
akifaharinawal
i
nzi
,
Majokaanasemaapiki
wekukukwachapat i
Majokaanahotel
il
akifahari

Watawal
awamej i
chi
mbiavi
sima,Maj
okaanafungul
i
abi
ashar
ayaukat
aji
mit
i
hukuwanasagamoyowaki
tesekakwaki
angazi
.

Ofi
sinimwaMaj okaanakal
iakit
ichaki
fahar
i,kandoy
akekumepangwamedhal
i
kadhaa,anai
shi
mai shayakif
ahari
.

b)
Wat
awal
wa/
wachochol
e.

Sokol
aChapakazi
nil
awachochol
e.

Wachochol
ewananj
aa,
wat
otowaSudi
wanal
i
anj
aa,
Sudi
anakul
aembebov
u.

Maski
niwanat
eseka,
mvuai
sipony
eshahat
amaj
iyakuny
waway
atoang`
ambo.

Wauguziwanagomakwasababuy
ami
shahar
aduni
hukuv
iongozi
waki
wana
madaktar
iwakuwahudumi
a.

20
12)UNYANYASAJI

Wanasagamoy
owanany
any
aswa.Ki
l
ichochaoki
nachukul
i
wanawanat
ishwa.

Wananchiwanat
umi
ki
zwa,
Sudi
wanaambi
wawachongev
iny
agoi
l
ikuf
aidi
vi
ongozi
.

Wanasagamoy
owananyany
aswa,
keki
yauhur
uinal
i
wakwi
ngi
nekona
wanal
etewamakombo.

Wananchiwanafungi
wasokoambal
oni
tegemeol
ao.Hawanamahal
ipengi
nepa
kuuzi
abidhaazao.

Sagamoyowat
uwananyany
aswakwakul
azi
mishwakul
i
paki
tuki
dogowakat
i
mwingi
neki
tuki
kubwaaukit
uchot
e.

Ashuaanany
any
aswakwakut
iwandani
bil
akosa.

13)TAMAA.

Majokaanat
amaayauongozi,
hat
aki
kuondokamaml
akani
.Anaf
any
aki
l
a
awezal
okuondoawapi
nzani
wake.

Anatakakumtambuli
shaNgaoJuniorr
asmikuwamr
ithi
wakekweny esi
asa.
Majokaanadaikuwahataasi
popi
gigwakut
amojaat
ashinda.Anat
amaay a
uongozi.

Majokaanat
amaay
amal
i
,anany
akuauwanj
awasokoi
l
ikuj
engahot
eli
ya
ki
fahar
i.

Maj
okaanawaf
isi
diwananchi
il
ikuj
i
li
mbi
ki
zi
amal
ikwasababuny
atamaa

Mamapi
maanat
amaay
amal
i
,anawapunj
awal
evi
.

Husdaanat
amaay
amal
i
,anaol
ewanaMaj
okakwasababuy
amal
iyake.

Tamaai
namtawalaAshuahadianaombatal
aka.Anadai
amachokakupendwa
ki
maski
nikwakuongozwanatamaay amali
.

21
14)UCHAFUZIWAMAZI
NGI
RA.

Kunamajichaf
uambay
oyamet
abakaami
tar
oni
Sagamoy
o.Pov
ujeupe
l
imechacha

Sokol
aSagamoy
oli
megeukauwanj
awakumwagaj
emi
kal
inat
aka.

Uchaf
uziwamazingi
raunaat
hari
shamai
shayawanasagamoy
o.Sudi
anaki
ri
kuwanusrawaf
ekwasababuy amazi
ngi
rachaf
u.

"
..
.Munguanat
upenda,
vingi
nev
yot
usi
ngekuwahai
.
"

Sagamoy
ohakukal
i
kikwasababuy
auv
undoki
l
amahal
i
.

MBINUANAZOTUMI
AMAJOKAKUONGOZA
SAGAMOYO
Uvumi.Wat
uwaMaj
okawanaenezauv
umi
kuwaSudi
naAshuandi
owanawi
nda
rohoy
aTunu.

Ahadizauongo.Madai yaMajokakuwaatatoachakul akwawasioj i

wezasiya
kweli
.
KengamshauriwaMaj okaanawashawishiSudi kuchongakiny
agochaNgaoi li
apatemalipomazuri
namai shayakekubadil
ika.Kuwaj i
nalakeli
tashamir
ina
apatetuzonyi
ngizai
diyahayoapateli
ki
zoy amwezi mzimaughai buni
.Ahadihi
zi
zotenizauongo.

Zawadi
.Kengaanawal
eteaSudi
,BozanaKombezawadi
yakeki
kuwaf
umbai
l
i
wamuungemkonoMajoka.

Vit
isho.Wanasagamoyowanati
shwakwakurushi
wawavij
ikar
atasi
wahame.
Majokaanatumiapol
isi
kuwati
shawanasagamoyo.Mat
okeoyakeni watu
kuhofi
ausalamawao.
Majokaanamtishi
aChopikuwaaramwagaungawakekwakutomamr ishapol
i
si
kutawanyawaandamanaji
.

Mapendeleo.Ashuabaaday akufuzukutokachuokikuual
i
pewakazikat
ika
MajokaandMaj okaacademyakakataa,sasaangekuwamwalimumkuukat i
ka
mojawapoy ashulezakif
ahari
,vi
ongozihupendel
eawenginekut
umianji
asisiz
o
hal
ali
.
Majokaal
impaTunukazi kiwandaniakakataa.

22
Jel
a.Viongozi
huf
ungi
awanaowapi
ngaj
ela.Ashuaanat
iwandani
,kuna
washukiwawengi
ndani
.

Poli
si.Majokaanatumiapol
isikutawanyawaandamanahi wanaodaihaki
zao.
Viongozihutumianguvu.Majokaanadai wafadhi
liwawapinzani
lazi
mawav unj
e
kambi zaoSagamoy o,
kuwaSagamoy oy aj
iweza.
AnapangakumkomeshaTunudhi diyakuongozamaandamanokut umianguvu
zakekiutawala.
Kengaanamshaur iMajokaatangazemaandamanoni har
amukwamut umia
nguvukishamaaf i
sawapolisiwat umienguvuzai
di.

Ulaghai
.Majokaanapangakuongozami
shahar
ayawaal
i
munawauguzi
kwa
asli
miakidogoki
shaapandi
shekodi.

Kudhi
bit
ivy
ombov yador
a.Majokaanapangakufungavituovy
aruni
nga
sagamoyoi
liabaki
enav i
chacheanav
yotakavyakutangazahabar
ianazot
aka.

Wavami
zi.Majokaanatumi
awavamizi
,Tunuanaumi
zwamf
upawamuundi
,Si
ti
anamaj
erahakutokananauvami
zi
.

Uli
nzimkal
i.Majokanawatuwakewanauli
nzimkal
i.Kengaanawal
inzi
,Majoka
anal
indwanamaaf i
sawapolisi
.
Tununawat uwakenanaf
urushwawanapoj
ari
bukukari
biasokol
aChapakazi
.

Kufut
akaziwasiomuunga.Maj
okaanamf
utakazi
kingi
kwakut
omt
iikupi
gawat
u
ri
sasisokoni
Chapakazi
.

MATAKWA YAWANASAGAMOYO.
 Sokoambal
onitegemeol aol
i
naf
ungwa.Waat
akasokol
aol
i
fungul
i
wena
kuj
engwaupyapi
alisaf
ishwe.

 Hawanausal
ama,askar
iwanat
umi
wakuwat
awany
anakuwat
ishi
a.
Wanai
shikwahof
u.

 Hawanauhur
uwakut
angamanokwani
viongozi
waowahahof
ia
maanamano.

 Haki
zaozi
meki
ukwa.Mauaj
iyanapangwakwanj
amazakuwaangami
za.

 Wanat
akakuj
engewahospi
tal
i
,bar
abar
anav
yoo.
Wal
etewenguv
uza
umeme.

23
  Wanat
akawapat
eel
i
muSagamoy
onaaj
i
rakwav
ij
ana.

 Wanasagamoy
owananj
aa

 Wal
i
munawauguzi
Sagamoy
owanami
shahar
aduni
.

 Kunav
il
ioSagamoyo,mauaj
iyanapangwa.Wanasagamoy
owanat
aka
mauaj
ihay
ay akomenahakikut
endwa.

 Wanasagamoy
owananyanyaswanavi
ongozi
,beiy
achakul
a
i
napandi
shwai
li
hal
iwengiwawananchini
maskini
.

 Mazingi
raSagamoyoni
chaf
uhadi
kuhat
ari
shamai
shay
ao.Wanat
aka
sokokusaf
ishwa.

WAHUSI
KA
MAJOKA.
Ni
kiongozi
waj
i
mbol
aSagamoy
o.

Nikat
il
i.
AnaamuruTunuaul
iwe,
anavunj
wamfupawamuundi .
Anamwambiakingi
awapigewat
uri
sasikat
ikasokol
aChapakazi
.

Nimkware.
Anapanganj
amay akumpat
aAshua,
anamtakaki
mapenzi
li
chayakuwanamke
namtoto.
Ashuaanapof
ikaofi
si
nimwake,
anat
akakumkumbat
ianakumbusu.

Mweny ehasir
a.
Anakasi
ri
kaAshuaanapokataaasimkumbat
ienakusemakuwahasi
ray
ake
i
meanzakuf ungany
avi
rago.(uk20)

Mweny emaji
sif
u.
Majokaanat
akasif
a,anaui
rahi
sanaAshuaanapomwi t
aNgaojinal
akelauj
ana.
Anaji
sif
ukuwayeyepiaanaj
uakuzaanawalasikuzaatubal
ikuzaanakul
ea.
(uk22)

Mwenyedhar au.
AnawadharauwatotowaAshuakwakuwai tavi
chekechea.(
uk22)
AnamdharauSudimumeweAshuakwakumwi tazebe.
AnamdharauTunukuwani daktar
inahanakaziyamaana.
TunuanapokataapozayaNgaoJunioranamdharaukuwamsi chanamdogohat
a
ubwabwawashi ngohauj
amtoka.

24
Mpendaanasa.
MajokaanamwambiaAshuaasili
ebal
iasemenaampendaye,ast
arehekweny
e
ki
fuachashujaawake.
(uk22)
AnatakakumpaAshuahuba,anamwit
amuhibuwake.
(uk21)

Mnafi
ki.
Anamwambi
aAshuakuwa,

"
..
.haj
azakoni
haj
azangu,
shi
dazakoni
shi
dazangunaki
uyakoni
kiuy
angu.
"

Ni
ayakeni
kumt
ekaAshuaki
mapenzi
,hanamoy
owakuj
ali
.

Anadai
kuwahapendir
afuAshuawanapopi
gananaHusdaofi
sini
hukuni
yey
e
huzuar
afuSagamoyokwakupangamauaji
hadiwat
ukuandamana.

Mpyoro.
Anawatusi
wanasagamoy
okuwawaj i
ngakati
kasokol
aChapakazi
.
AnamwitaSudimumeweAshuaZebe.
"
..
.ul
i
onanini
kwahuyozebewako."(uk24)

Mweny eki
bur
i.
Anaj
ii
tamwanawashuj
aakwambaanaaki
li
ndipokuwamwanawashuj
aa.
Anasemakuwaali
i
twaNgaokwakuwanasi
fa.

Anaj
ifanani
shamaSamsoniMyaudinashuj
aaLy
onawaWaswahil
i
.
AnadaikuwaAshuaamembandikaj
i
nalakumkwazakwakumwi
tamzee.

Nikati
li
.
AnamfungiaAshual
ichayakumwombamsamahakuwaananyonyesha.
Anapanganjamazamauajibi
l
akujal
ihaki
zar
aia.
Anawafungi
awanasagamoyosokoambaloni
tegemeol
aobi
alakuj
ali
.

Nidikt
eta.
Majokahutoaamri
,pol
isi
watawanyewaandamanaj
i
.
Kengaanasubi
riamriy
aMajokail
iamkomesheTunukuf
any
auchunguzi
kuhusu
ki
fochaJabali
.

UMUHI MUWAMAJOKA.
Amet umi
kakuonyeshaj
i
nsi ambavyovi
ongozihutumiamaml akayaov
ibaya
kunyakuaardhi
yaumma, kuvunj
asheri
azakatiba,kudhi
bit
hivyombovyadora,
kupanganjamazamauaji
, kuny
anyasamaskininakudhulumuwnawake
ki
mapenzi.

Niki
elel
ezochavi
ongozi
kati
kamat
aif
ayanay
oendel
eanashi
dazi
nazoy
akumba
kut
okananauongozimbaya.

25
 TUNU.
Ni
mwanamkeSagamoy
oambay
eanapi
ngamaov
uyaMaj
oka,
raf
iki
yeSudi
na
mtot
owaHashi
ma.

Nimwanamapi nduzi
.
AnaongozamaandamanoSagamoy o.
Anahutubi
awanahabarikuhusuhal
ihal
isiSagamoy o.
Anaki
rikut
olegezamsimamowaohadi sokoli
funguli
we.

Nimsomi.
Anashahaday
asher
iakut
okachuoki
kuu.

Nimteteziwahaki.
Anapangakulet
awachunguzikut
okanj
eil
ikuchunguzakuhusuki
fochaJabal
i.
Anamwambi aMajokawazikuwakil
amtuSagamoy oanahakinyakui
shi
.

Mwenyemsimamodhabit
i.
Anakat
aawazol
aMajokakumwozakwaNgaoJunior.
Li
chayakuumi
zwamguu,halegezi
kambakuwapi
gani
awanasagamoy
o.

Nij
asir
i.
Haogopiyeyot
e,anat
akakukutananav
iongozikat
il
ii
li
awakashi
fu.
Anamwambi aMajokawazikuwahawezikuol
ewanamhuni ,
kwanbawanakul
a
watukwajinal
augatuzi
.(uk42)

Nimzalendo.
Tunuanapigani
ahakizaWanasagamoyo,anamwambiaMajokakuwa
wanasagamoy owanahaki
yakuishinakuwaugat
uzisiuny
akuzi
.

Mdadisi
.
Anamdadisimamakeili
ajuemaanay andotoyaMzeeMarar
akumf
ukuzai
l
i
amnyanganyemkufuwakewadhahabu.
Anapangakuchunguzaajal
ii
li
yosababi
shakif
ochaTunu.

Mwaji
bikaj
i.
Tunuamawajibi
ka,
anael
ewaat
har
iyapombe,
nakukat
aapombeanay
opewa
kwamamapi ma.

Mwenyeusawa
Anapi
gani
ausal
amawakil
amtuSagamoy
o,habagui
yey
ote.Hambagui
mamapimaanapomwombamsamaha.

26
 UMUHI
MUWAKE.

Tunuametumikakuonyeshakuwakunawazalendokati
kajami
iambao
wameji
tol
eakupingauongozimbay
ailikul
etahakinausawakat
ikaj
amii
.

Mwandishiamemtumiamhusi
kaTunukuony eshakuwal
ichayachangamot
o
zi
nazomkumbamt ot
owakike,badoananafasimuhimukati
kaujenzi
wajamii
mpya,wanawakenimuhi
mukat i
kauongozi
ilikul
etamaendel
eo.

ASHUA
Ni
mkeweSudi
,mamakePendonaPi
l
i

Nimweny emsi
mamot habi
ti
.
Li
chayakushawi
shiwaki
mapenzi naMaj
oka,
hakubali
aninakaul
iyake.
Anashi
kil
i
amsimamowakekuwaanamumenahat akikuv
unj
andoay ake,
anakat
aahubakut
okakwaMaj oka.

Nijasi
ri
.
Anamkabil
iMaj
okakwakupasasaut
iof
isi
nimwake,
haogopi
.Anamwambi
akwa
uj
asiri
kuwaanef
ikakwakekuombamsaada.

Nimnyenyekev
u.
Anany
enyekeambeleyaMajokaof
isi
nimwakenakumwombamsamaha,
anamwombaMaj okaamkanyeHusdaasi
mtusi
.

Nimweny eheshi
ma.
Anaki
rikuwaanamheshi
muMaj
oka.

Nimwami nifu.
Ashuanimwami nif
ukatikandoayake.Anakat
aakufany
amapenzi
naMajoka
kwakuhofi
at alakayake.
Anathami
ni ndoiayake,anakat
aapendekezolaMajokakwamadaikuway
eyeni
mkewamt u.

Nimsomi.
Ashuaamesomanaanashahaday
aual
i
mu.

Amezinduka.
Anadaikuwakampuni
yaMajokani
yawahuni
.Anaelewakuwawanasagamoy
o
wameny any
aswahi
vyokuj
i
unganawanamapi
nduzikupi
gani
ahaki
.

Nimkal
i
.

27
Ashuaanamkabi
l
iHusdakwaukal
iof
isi
nimwaMaj
oka.

Nimweny et
amaa.
Ashuabaadayakut
iwandani
kwaMajoka,
tamaai
namjaa.Anamwambi
aSudi
kuwaamechokakupendwaki
maski
ni,
tamaayamal
ii
namt awal
a.

Asiy
enasubira.
Subir
ainamhamaAshua.Hawezi
kusubi
rihadi
Sudi
awenauwezowakumt
unza.

UMUHI
MUWAKE.

Ametumikakuwakil
i
shawanawakeambaowanat
hamini
nakuzi
enzi
ndoazao,
wanawakewaami ni
ful
akini
kwasabav
uyakut
awali
wanatamaayamali
na
ubi
nafsi
,huar
ibundoazao.

SUDI
.

NimumeweAshua,f
undi
wakuchongav
iny
agoSagamoy
oambay
eanashi
ri
ki
ana
naTunukupi
ngamaovuyaMaj
oka.

Nimzal endo.
Kwaket aarif
azaMaj okahazimfai
,zakutangazamashujaawal
i
opi
gani
auhur
u
Sagamoy o.
Haonimaanay auhuruhuohi v
yokutomuungamkono.
Anajukumul akul
indauhai,
kuli
ndahakinakulindauhur
u.
Wanaitajikuandi
kahistor
iayaSagamoy oupya.

Nimwenyebi
dii
.
Anaf
any
akaziyakuchongav
iny
agokwabi
dii
.

Nimwenyemsi mamot habi

ti.
Li
chayakushawishi
wanakuhai di
wamenginaKengai
l
iachongeki
nyagocha
Ngao,
anakataanakushiki
li
amsi mamowake.

Nijasi
ri
.
Anamwambi aKengakwaujasi
riwamemul
i
kwambal
i
.(uk12)
.
Haogopikuchongaki
nyagochamwanamke.

Amezi nduka.
Hali
keki yauhur
uwanayolet
ewanaKengakwamadai
kuwani
makombo.
Anaelewakuwav i
ongozi
wanawanyany
asa.

28
Nimwaj i
bikaj
i.
Sudiamewaj i
bika,
anaji
tahi
dikwaudi
nauv
umbai
l
ikumki
dhi
Ashua.Ki
l
aki
tu
anachoki
patahuml et
eaAshua.

Nimwenyemapenziy
adhat
i.
Sudi
anampendamkewekwadhat
i.Huf
any
aki
l
aki
tui
l
ikumki
dhi
.

Nimwami ni
fu.
Sudini
mwami nif
ukati
kandoay
ake.AnampendaAshuanaanaj
eleakumpa
tal
akaAshuaanapoi
omba.

Nimsomi.
Sudi
anashahada,
wal
i
somashul
emoj
anaTunu.

UMUHI
MUWAKE.

MwandishiamemtumiamhusikaSudikuonyeshakuwakuna,wazalendokat
ika
j
amii
ambaowamej i
tol
eakuoigani
ahakii
likuj
engajani
impya,watuambao
wameji
toleakupi
ngauongozi
mbay a.

KENGA.
Ni
mshaur
imkuuwaMaj
oka.

Nimshaurimbaya.
AnamshauriMaj
okavi
si
vyo.Anamwambi
aatangazekuwamaandamanoni
har
amukishaaamurumaafisawapol
i
siwat
umienguvuzai
di.

Nikikaragosi.
AnamuungaMaj okamkonohat akwamamboy
asi
yof
aani
ayakei
ki
wani
kuj
inufaishakutokananauongoziwake.

Nifi
sadi
.
YeyenaMajokawanadai
kitukidogokut
okakwawanasagamoyo.
Baadayasokokuf
ungwa,Majokaanamwambiakuwakipandechakechaar
dhi
ki
po.Anaki
pat
akwanjiai
siy
ohal al
i.

Nimwoga.
Kengaabahof
iamaandamanoy
anay
oendel
eanakumshaur
iMaj
okaasi
yapuuze

Nimwenyemat umai
ni.
Haf
imoyo,anasemaatarudi
tenanat
enai
l
ikusemanaSudi
il
iachongeki
nyago.

29
 UMUHI
MUWAKE.
Kengaanawaki
li
shawashauriwabayawav i
ongozi
kati
kajamii,
watuambaonia
yaonikuj
i
nufai
shawenyewebilakuj
alimasl
ahiyawanyonge.
Washauri
ambaoni kat
il
inahatahupanganjamazamauajiil
ikuendel
eaj
ufai
di
kut
okakwav i
ongozi
.

NGURUMO.

Ni
kij
anampendaanasa,
mfuasi
waMaj
oka.

Nimlev
i.
Ngur
umoniml
evi
kupi
nduki
a,
anaj
uli
kanaSagamoy
okut
okananaul
evi
wake.

Nimsali
ti
.
Anasal
i
tiwanamapi
nduzikwamadaikuwaSagamoy
oni pazur
itangusoko
kuf
ungwa.
Anasal
i
tikat
ibay
anchiyakekwakunywapombeharamu,ki
nyumenasheria.

Nimpendaanasa.
Ngur
umoanapendaanasa,
kwakekul
ewani
star
ehe.

Mwenyetaasubiy
aki
ume.
Anamdhar
auTunukwakuwamwanamke,
anadai
kuway ey
esiki
tuSagamoy
o.
Anamwimbiawimboweny
euj
umbekuwaaol
eweili
asi
j
eakazeekeakwao

Nikikar
agosi.
Yeyenimf uasiwaMaj
oka,
anaungauongozi
wakemkonol
i
chay
akuwahauf
ai.

UMUHI
MIWAKE.
Mwandi
shi amemtumiaNgur
umokuony
eshakuwakunav i
janaambao
wamepotoshwanaanasakat
ikaj
ami
inakukosamwelekeo.Ngur
umoniki
j
ana
l
aki
nimlevikupi
nduki
a.

BOZA

Ni
fundi
wakuchongav
iny
agoSagamoy
o,mumeweAsi
ya(
mamapi
ma)

Nimweny
ehasi
ra.

30
Anamwambi
aSudi
kwahasi
rakuwaembel
akel
i
nanukaf
ee.(
uk1)

Niki
karagosi.
Anat
eteaviongozikuwanijukumul
aokusany
akodi
,kuwahukundi
l
okuj
enga
nchi
nakujitegemea.(uk3)

Anafur
ahi
awimbowauzalendounaosi
fi
auongozi
waMaj
okai
l
hal
ihal
ini
tof
aut
i
Sagamoyokul
i
ngananamaudhuikati
kawimbohuo.
AnamuungaMajokamkonoil
iaf
aidi
.

Mwenyemaji
sif
u.
Anaj
i
sif
ukuwakekiy
auhur
uimeokwanamkewakemweny
ewe.

Nimsali
ti
.
Anawasal
it
iwanamapi
nduzi
kwakuungamkonouongozi
Mbay
awaMaj
oka
mkono.

UMUHI
MUWAKE.
Bozaamet umikakuonyeshawatuambaohawaj
azi
ndukakat
ikaj
ami
i
,
wanaotumiki
zwanav iongozinakuf
umbwakwamambomadogomadogoi
l
i
waendeleekuungauongozi mbayamkono.

HUSDA
NimkeweMaj
oka.

Nimwenyet
amaayamali
.
Anaol
ewanaMaj
okakwasababuy
apesanawal
asi
mapenzi
hal
i
si

Nimkali
.
Anasemaat
amuuamt
uanapompat
aAshuanaMaj
oka.

Mpyor
o.
Anamt
usiAshuanakumwi
taki
dudumt
unamdaku.

Mbinaf
si.
Husdaanaubi
naf
si,
anaol
ewasababuy
amal
ii
li
kuj
i
nuf
aisha.

UMUHI
MUWAKE.
Husdanikiel
elezochawanawakewanaoongozwanat
amaayamal
ihat
ahata
kat
ikandoa,wanawakewanaoolewakwasababuyamali
nawal
asimapenzi
ya
kweli
.

31
 MAMAPI
MA
Huy
uni
Asi
yamkewepozaanay
euzapombeSagamoy
o.

Nilaghai
.
Anawapunjawal
evi
.

Nimweny etamaayapesa.
Anawapunjawal
evi
kwasababuy
atamaay
apesa.

Amekiukasher
ia.
Anauzapombeharamuki
nyumechasher
ia.

UMUHI
MUWAKE.
Mamapimaametumikakuony
eshawat
uambaohuongozwanat
amaahadi
ki
wangochakuki
ukasheri
a.

BABU.

Ni
babuy
eMaj
okaambay
eamet
okeandot
oni
.

Nimshaurimwema.
AnamshauriMaj
okaabadil
imienendoy
akenaasi
ki
evi
l
iov
yawanasagamoy
ona
aonemaovuali
yoyat
enda.(uk83)

Nimweny eheki
ma.
Anat
hibi
ti
shakaulikuwamaishanimabadi
l
ikonamaov uyanamwi
sho.
Anamwony aMajokadhi
diy
akui shi
kwakutoj
ali
,kuwahasar
ait
amwandama
akat
ali
wenawat uasiwemtutena.

AnampaMaj okawosi
akuwabi nadami nimavumbinaatarej
eamavumbi
nikwa
hi
vyoasi
hishikwakuwanyanyasawengi newal
aasiongozwenatamaamaishani
.
Anamshaurikuwamkweangaz ihuter
emka.(uk84)
.
Anamwambi aMajokaatendewemadai manaatai
shimaishamemaiwapo
at
akuf
a,ataji
andi
ki
atari
j
amanj emahukoaher a.

UMUHI
MUWABABU.
Mwandi
shi
amemt
umi
akuony
aummakuwasi
vyemakut
endeawengi
nemabay
a,

32
maanamaovuyanamwi
sho.Wanadamuwasi
i
shikwakuwany
any
asawengi
ne
wal
akuongozwanat
amaabali
watendememadaima.

MBI
NUZAUANDI
SHI
.

KI
NAYA.

Habarizinaz
otol
ewanamj umbekat i
karunununizakinaya,kuwa
wanasagamoy owasi r
udishemaendeleony umabal
iwaf ur
ahieufani
siambao
umepatikanakatikaki
pindichamiakati
sinibaadayauhuru.
Uj
umbehuuni kinayakwav il
eSagamoy ohakunamaendel eowalaufani
si
.Watu
wananjaanawanakosamamboy akimsingikamavil
emaj i,
eli
munamat akwa
menginemengi .

Bozaanadai
kuwakuli
pakodinikuj
enganchi
nakuj
it
egemea.Kauli
hii
niki
naya
kwav i
l
ekodiwanay
oli
pawanasagamoyohait
umi
kikujenganchi
kwavyovy
ote
vi
le.

Sudianasemakuwakati
kakipi
ndichamwezimzi
mawauhur uwalemali
wali
zochunakwamiakasit
ini
.Niki
nayakwakuwahakunawal
ichovuna,
viongozi
huj
il
imbiki
zi
amali
.

BozaanamwambiaSudi
kuwawanat
iadoakwakil
ajambonzur
i.Niki
nay
akwa
vi
lehakunamambomazuri
ambayoMajokaamef
anyaSagamoyo.(
uk5)

Wanasagamoy
okusheher
ekeamiakasit
iniyauhur
uniki
nay
akwani
hakunacha
muhi
mukusheher
ekewa,hakunamaendeleoSagamoy
o.

Bozaanadaikuwakinyagochakechapendezanakufanananashuj
aaMar
araBi
n
Ngao,niki
nayakwanikinyagohi
chohakif
ananinashujaahuy
o.

MzeeMajokakudai
kuwaanamheshimusudiniki
nay
a.Majokahanaheshi
ma
kwarai
awake,ni
ayakeni
kutakaSudiamchongeeki
nyago.(
uk13)

KengakumwambiaSudi
kuwai
posi
kuat
amt
afut
amzeeMaj
okani
kinay
akwani
Sudihanahaj
anay
e.

Majokakudaikuwat
akat
akazasokozi
taar
ibusi
fanzuri
zajimbolaSagamoy
oni
ki
nayakwav i
l
ehakunasi
fanzur
iSagamoyo.Vi
ongoziwanaendel
ezamaovuna
hat
akupangamauaji
.

Kaul
iyaHusdakuwaAshuani ki
madawaMajokaniki
nayakwav
il
eAshuahana
ni
ayoyot
enaMaj oka.Amef
ikakwakekuombamsaada.

33
Nikinay
akwapolisi
Sagamoyokutawany
awaandamanaj
i
.Pol
i
siwanapaswa
kul
indanakut
eteahakizawananchi
.

Maj
okakusemakuwaSagamoyowanaj
i
wezaniki
naya.Watuwanamatakwa
mengi
,ni
maskini
,wananj
aanahat
akupat
auf
adhi
liki
tokanj
ekwamiradii
siy
o
muhi
mu.

Nikinay
aKengaanapomwambi
aMajokaaachemoyowahuruma,kwasababu
Majokahanahat
achembechahur
uma.Anapangamauaj
inakuny
anyasarai
a.

Majokaanaposemakuwaj
uhudi
zaTunukuandaamigomohazi
tamfi
ki
sha
mahalini
kinayakwavi
l
eTunuwanaf
ani
ki
wakat i
kamaandamanoyaonahat
a
kuungwamkononawengi.

Nikinay
akwaAshuakumwambiaSudikuwanikosalakekut
iwandani
.Kosani
la
Majokananj
amayakeyakut
akakuchongewakinyago.

Ashuaanasemakuwakat
ikaj
elakunaamaninaamechoshwanaSudi
.Ni
kinay
a
kwaniAshuaanapat
amaumiv
uakiwajel
ani
.

UvumiunaoeneakuwaSudi
naAshuandi
owanaowindarohoyaTununi
kinay
a
kwani
wot ehawaniwanamapi
nduzi
wanaopi
gani
ahakiSagamoyo.

MadaiyaNgurumonikinay
akuwatangusokokuf
ungwaSagamoyonipazur
i
mno.Etimauzoni
mar aduf
uil
i
hal
iwatuhawanamahali
pakuuzi
abidhaazao,
ki
fungwakwasokokunawaangai
sharai
ahatazai
di.

Ngurumokusemakuwapombenist
areheniki
nay
akwani
wat
uwanaangami
a
kut
okananapombe,wengi
nekuwavi
pofu.

Watuwengi
wanat
araj
i
wakuf i
kakati
kauwanj
awai
kul
uyaMajokakusher
ehekea
uhur
usi
kuyasher
ehelaki
niniki
nay
akwakuwaniwat
ukumit
uambaowanaf ika.

JAZANDA.
Kiny
agochashuj aaanachochongaSudi
kwambashuj aahuyoni mkubwakuli
ko
j
inalakenaur embowashuj aahuyoniborazai
di.Shuj
aaanayerej
elewahapani
Tunu,yaleambay oanatendeaSagamoyonimakuukul i
koj
inalake,kut
eteahaki
zawany onge.(uk10)

34
HusdaanamwambiaAshuakuwahawezikumt
oabongeki
nywani
hiv
ihi
vi
.Bonge
niMaj
okabwanakeHusdakuwaAshuahawezikumny
angany
abwana.

Husdakumwit
aMajokapwagu,pwagunimwizinaMajokaamewaibia
wanasagamoy
o;anany
akuaardhi
,anai
bakodinakuwal
aghaiwanasagamoy
o.
(
uk27)

HusdaanamwambiaAshuakuwaameshi
ndwakufugakukunakanga
hat
amweza.KukunimumeweSudi,
naKanganiMajoka,kwambaAshua
ameshi
ndwakumtunzaSudinaMaj
okahampat
i.(
uk28)

Tunukuwekewavi
dhibi
ti
mwendonikukomeshwaaukuwekewav
ikwazoi
l
iaf
e
moyokutet
eahakizawanasagamoy
o.

Maj
okaanasemakuwahatat
umi
abomukuul
i
ambu.Anamrej
eleaTunukuwa
mbukunaani
shahat
atumi
anguv
unyi
ngi
kumwangami
za.(
uk35)

Majokaanasemail
ikuongozaSagamoy
onil
azi
mauwenangozi
ngumu,
kumaanishanil
azi
mauwemkal inamweny
enguvu.

Jukwaakupakwar
angi
kwaaj
i
liy
asher
ehey
auhur
uni
kuf
uni
kauozoul
i
o
Sagamoyo.

Majokaanaposemasal
amuzi
namgoj
aSudi
kwake,
sal
amuni
Ashuamkeweal
i
ye
ndaniyaj
ela.

MajokaanamshauriSudi
anawemi konoiwapoanatakakul
anawat
uwazima.
Kunawami kononi
kukubali
kuchongakinyagondi
posaAshuamkeweaachi
l
iwe.

Chopianamwambi aSudii
waposhambali
memshindakuli
maaseme.Shamba
anarej
eleaAshuakuwaiwapoAshuaamemshi
ndakutunza,asemeat
unzi
wena
Majoka.

Si
afuhuwawengi nasir
ahi
sikuwamali
za.Siaf
uniwanasagamoy
oambaoni
wengikul
ikoMajokanasir
ahi
sikuwashnda.Hati
mayerai
awanamshi
nda
Majoka.(
uk52)

Tunuanasemakuwamotoumewakanautat
eket
eawasipouzi
ma.Motoni
harakat
izamapi
nduzi
Sagamoy
o.Kut
eket
eanicekumng`oaMajokamaml
akani
.

Hashi
maanamwonyaTunuasij
i
pel
ekekwenyepangol
ajoka.
Pangol
ajoka
anar
ejel
eamaj
okanawatuwakeambaonikat
inawauaj
i.

Majokaanadailazi
mamt ummoj aatolewekaf ar
ailiwatuwajuekuwakuna
usal
ama Sagamoy o.Chat
u anamrej
elea Sudiau Tunu ambao nitishi
o kwa
uongozi wake na kuwatoa kaf
ara ni kuua mmoj a wao ili kukomesha

35
maandamano.

Majokaanaposemayupokwenyechombochasaf
ariyaj
ongomeoanamaani
sha
kuwamwi showakeukokar
ibukuondol
ewamamlakani
.

Ki
nyagochamkemremboshuj
aaanachochongaSudi
kinaashi
ri
aTunuambay
e
ni
shujaawakwel
iSagamoy
o

Husdaanaf
ananishwanachuianayei
shindaniyangozi
yakondookuashi
ri
a
kuwayeyenimnafiki
.HanamapenziyakwelikwaMajokai
laal
iol
ewanayekwa
sababuyamali
.

Jazanday
amarubaniambaohawaendeshav
yombov y
aovizur
i niv
iongozi
ambaohawai
ngozikwahaki
.wamejawanaulaghai
natamaa.(uk80)

BabuanamwambiaMajokakuwahawezikuel
ewamambokwavil
ehaj
apambua
ngozi
yakeyazamani
.Majokaanapaswakubadi
l
imi
enendoy
akembaya.

ChomboanachopandaMaj
okaki
naendaki
nyumebadal
ayakwendambele,
Majokahaj
afany
amaendel
eoSagamoyokwasababuyauf
isadi
natamaa.(
uk81)

Kisi
makui ngi
wanapakamaji
hayanyweki
tena.Sagamoyonidhikit
ele,
hakukali
kikwakuwanashi
danyi
ngi;
sokokufungwa,mauaj
ikutekel
ezwana
unyakuzi
.

SADFA.

Maj
okaaki
waof
isi
nimwake,
Ashuaanai
ngi
abi
l
akut
araj
i
wa.

Ashuaaki
wanaMajokaofi
sini
,Husdaanai
ngi
abi
l
akut
araj
i
wa,
Ashuaanamaka
nakubaki
aki
nywawazi.

Majokaanaposomagazeti
anaonamaonikuwaTunuawani
euongozi
Sagamoy
o,
hakutar
aji
akuyaonamaonihay
ogazet
ini
.

ChopiwanapozungumzanaMajokaMwangoanaf
ikanahabar
ikuwaMaj
okaana
wageni
,TununaSudi ambaohakut
araj
i
a.

MajokaanapongojeaHusdakati
kahotel
iyakifahar
iSagamoyo,
Kengaanaf
ikana
habarikuwamipangohaikwendawali
vyopanga,kuwaTunubadoyupo,
hakuvunjwamiguu,Maj
okahataraj
i
iTunukuwamzi ma.

Ni
sadf
akwaki
fochaNgaoJuni
orkut
okeasawi
anaki
fochaNgur
umo.

36
Majokaanazi
rai
sikukabl
ayasher
ehey
auhur
u,anapopat
ahabar
ikuhusuki
fo
chaNgaoJunior.

Inasadaf
ukuwasikuyasher
ehendiowaandamanajiwanakuwanamkutano
kati
kasokolachapaj
azi
wakatiambapowanatar
aji
wajuhudhuri
asher
ehe.

WI
MBO.

WIMBOWAUZALENDO.
Wimbohuuunai
mbwakati
kakit
uochahabar
ichawazal
endo,
niwi
mbounaosi
fu
Sagamoy
onakiongozi
wakekuwa;

Sagamoyoni j
i
mbotukuf
u,wanamt ukuzaNgaokuwaki
ongozishupavu.
Maudhuikat
ikawi
mbohuuni ki
nay
akwav il
eMajokasi
okiongozishupav
u,
uongozi
wakeunadosari
.(uk5)

WIMBOWAHASHI MA.
Anai
mbawimbohuuakiwanyumbani
kwake.Wimbohuuunaashi
ri
akuwa
mambohubadi
l
ika,
kil
asikuwasemaher
iyal
ipi
taj
ana.(
uk51)

WIMBOWAMAMAPI MA.
Niwi
mbowakishai
riunaor
ejel
aSudinaTunu.Mamapi
maanawashaur
iwaj
i
pe
r
ahakwakuj
i
unganaokat i
kaulev
i.(
uk60)

WIMBOWANGURUMO.
Ngur
umoanaimbawimbokwamamapi
maakimrej
eleaTunu.Niwi
mbowa
kumsut
aTunukwakuwayeyeni
mwanamkeanapaswakuolewa.

WIMBOWAUMATI .
Umatiunai
mbawi mbokati
kalangol
asokolachapakazi.Watuwanai
mbakuwa
yot
eyanawezekanabil
aMajoka.Wimbohuuunasi
fiajuhudizaTunukui
komboa
Sagamoyonakuletauhur
uhali
si.

WIMBOWAASHUA.
Ashuaanai
mbakuwasokol
afunguli
wabil
achopi kumaani
shwav
ikar
agosi
hawananguvudhi
dhi
yawanamapinduzi
.(uk92)

USHAI
RI.

Maj
okaanat
uni
aushai
rikupi
ti
shauj
umbewakekuwaAshuaanamuumi
za

37
Majokamoy oniki
mapenzi
.Kuwaanamkondeshanakumkosesharahakwa
kumkataa.Ashuakumkimbi
aali
mwachiaai
buMaj okanapenzi
lakekwaAshua
l
inamsongoa.(uk76)

Ushai
riwababu,anamshaur
iMajokaabadil
imienendoyake,asi
ki
evi
li
ovya
wanasagamoyo,
aonemaov uanay oy
atenda,ahi
sidhi
kizi
nazowakumba
wanasagamoyo.
Anamshauri
kuwamai shaninj
i
ambi l
i:memanamaov unakuwamaov uyana
mwisho.

NDOTO.

TunuanaotandotokuwaanafukuzwanamzeeMarar
aaki
takamkufuwakewa
dhababu.
Mz eemararakumfukuzaTununii
shar
akumkomeshaasi
wekiongoziSagamoy
o
(kumnyanganyamkufu),mkuf
uwadhahabunii
shar
ayauongozi
.(uk53)

Majokaanasemanababukat
ikandot
o.BabuanamshauriMaj
okaabadi
l
i
mienendoyakenaasi
ki
evi
li
ov y
awanasagamoyo.
Babuanamwony aMaj
okadhi
diyakui
shikwakutoj
ali
nakumwambiaMajoka
at
endemema.

TAHARUKI
.
KombenaBozawanaagi
zwawachongev
iny
ago,
jewanav
ichonga?

Maj
okaanampendasanaAshua,
anampat
a?kamahakumpat
a,al
i
fany
ani
ni?

Ashuaanaombat
alakay
akeaki
waj
ela,
jeanapewa?

Kunawaf
ungwaambaowamefungi
wa,wal
i
fanyaki
sagani
?jewanaachi
l
iwa?
i
wapohawakuachi
l
iwa,
hat
imayaoi
li
kuwai
pi?

Wageni
wanat
araj
i
waSagamoy
osi
kuy
auhur
u.Jewanaf
ika?

MpangowaMaj okakumsafi
ri
shaChopikwakushindwakumvunjaTunumguu,
je
anasaf
ir
ishwa?i
wapoanasafi
ri
shwa,anachukul
i
wawapi nakuf
anyiwani
ni?

Anwani
yat
amt
hil
i
a,ki
gogoni
nani
?anaf
any
ani
ninawapi
?

Kunatahar
uki
kuhusuki
fochaNgaoJuni
or.Ni ki
piki
nasababi
shaki
fochake?
MajokanaHusdawanaf
anyani
ni?ni
naniatakuwamr i
thiwaMajoj
kakati
kasiasa?

38
Hotel
il
akifahar
iMaj
okaanal
otakakul
i
jengabaaday
akuf
ungasoko,
jeanaf
aul
u
kul
i
jenga?

Majokaanaagi
zaNgurumoazikwekabl
ayaj
uakut
ua,
jeanazi
kwa?wat
u
wanasemaninikuhusuki
fochake.

MBI
NUREJESHI
/KI
SENGERENYUMA.

Majokaanakumbukahadi
thi
kuwabi
nadamusi
kuzot
ehumwauni
kukuna
kumhini
kunguru.(
uk22)

Majokaanarej
eleasi
kuAshuaali
pokat
aapeteyakey
auchumbakuwahi
yondi
yo
si
kuali
yoji
koseaheshimanasasahangekuwaombaomba.

Majokaanar
ejel
eaki
sachaki
fochaJabal
inawaf
uasi
wake,
ji
nsi
wal
i
vyopanga
nj
amanakumwangami za.

Ashuaanakumbukamengi
Sudi
ali
yomwahi
disi
kuzaozakwanzazamapenzi
.

Tuki
olaMzeeMar
arakumf
ukuzaTunundot
oni
nil
azamani
,l
aut
otoni
.

Hashi
maanakumbukaji
nsial
i
vyoat
hir
ikanamar
ehemumumewake,
Mar
arana
watuwakewal
iwat
endeaukat
il
i.

Sudiaki
wakwamamapi maanakumbukamashuj
aawal
i
ofungwawakatiwa
ukol
oni.Mashuj
aahaowal
iangai
shawakol
oni
nahat
awenginewakaenda
j
ongomeo.(uk59).

KI
ANGAZAMBELE.
Maonigazeti
nikuwaTunuawani
euongozi
Sagamoy
o,baaday
eTunuanakuwa
ki
ongozibaadayakumpinduaMaj
oka.

Majokaanahof
iakuwamaandamanoy
atat
iadoasher
ehezauhur
u,si
kuy
a
sherehe,
watuhawahudhur
ii
.

Majokaanahof
iakuwawaandamanajiwataf
ikaof
isi
niwammal
i
ze.Mwi
showe
wanammal i
zawanapomt
oamaml akani.

TAMATHALIZAUSEMI
.
METHALI
.

Fuat
any
ukiul
easal
i(uki
takakul
aasal
ikaanany
uki
)(uk7)
.

39
Methal
ihi
ii
metumi
kakuony
eshakuwaukit
akakupataki
tu,
kaanawali
onacho.
Asiy
anaNgurumowal
imwandamaBi.Husdahadiwakapat
akandar
asiy
akuoka
keki
.

Chelewachelewautapatamwanasiwako.
Boza, Kombena,Sudiwasi
chel
ewekuchongav
iny
agoi
l
iwaf
aidi
,namaj
i
nay
ao
yaj
ulikanenj
e.(
uk9)

Mbiozasakaf
uni,huishiauki
ngoni .
Kengaanat
umiamet halihi
ikurej
eleakuwahar
akati
zaTunukul
etamabadi
l
iko
Sagamoyohayat
afanikiwa.Kauli
hiiniki
nay
a,(
uk12).

Udongohaubi shaninamf iny

anzi.
Weny enguvuhawabi shaninawanyonge.Bozaanat
umuamet hal
ihi
ikumwony
a
Sudiasi
bishanenaMaj okaanapodai
kuwakekiwanayol
etewanimakombo.
(uk13)

Aket
iyenachaupele,
hai
shikuji
kuna.
Sudi
anatumiamethal
ihi
ikur
ejel
eaKombeanapomuungamkononakusema
mamboy amekwendakomboSagamoy o.(
uk15)

Simbahageukipakakwakukatwamakucha.
KuwaMajokaalikosafursay
akumwoaAshuahai
mani
shi
hanauwezowa
kumfany
ialol
ote.(uk21)

Kuvuj
akwapakachaninaf
uukwamchukuzi
.
Kuv
unjikakwandoay
aAshuaauAshuakut
ali
ki
wai
takuwaher
ikwaMaj
okai
l
i
ampateAshua

Her
ikufugambuzi
,bi
nadamuwanamaudhi .
Majokaanat
umiamethal
ihi
iAshuaanapokat
aaombi
lake.(
uk26)

Ki
lamwambangoma, ngozihui
vutakwake.
Kengaanar
ejel
eawafadhil
iwagazetikuwawali
mt et
eaTununahabar
ikumhusu
zi
metiwachuvi
.Waandishiwagazeti
ni waf
adhi
liwaTunu.(
uk33)

Dali
liy
amv uanimawingu.
TunuhuendaakaongozaSagamoy
o.(
uk34)

Ukit
akakuwafurushandege,kat
amt i
.
Kengaanamrejel
eaJabali
,kuwauki
takakuwaangamizamaadui
uaki
ongozi
wao.
Jabal
ial
ikuf
anawaf uasiwakekumfuataaher
a.(
uk35)

Udongouwahi
ungalimbi
chi
.
WangemkomeshaTunukabl
ayakupat
aumaar
ufu.

40
Asanteyapundanimateke.
Majokaanamrej
eleaTunukwakumpi
ngabaaday
akughar
ami
amasomoy
ake
baadayakif
ochababake.

Majiuki
yavul
ianguoy akoge.
Majokaamekubalikuhukumiwanakuj
i
bumasht
akakwakut
owaj
i
bikakwakena
kusal
it
inchiy
ake.(uk79)

MASWALIBALAGHA.
Hi
yor
ununuhi
tul
i
imf
ukoni
,yakuuma?(
uk1)

Kwani
umeot
apuay
api
l
i?(
uk1)

Kwani
umj
amzi
to?(
uk1)

Kwani
niwasher
ehekeemwezi
mzi
ma?(
uk5)

Eeh!v
ii
nini
nini
?(uk16)

Huj
ayaachahay
o?

Si
wezi
nini
?(uk21)

umeni
zidikwanini
?
*mwanafunzi
atoemif
anozai
di.

KUCHANGANYANDI
MI.
l
ookatt
hebi
ggerf
utur
eman(
uk18)

I
tsf
orourgood

what
?(uk35)

Butonest
onei
senough(
uk36)

Li
vecov
erage.(
uk38)

Ov
ermydeadbody(
uk45)

Ni
afadj
ali
iweonet
ouch(
uk68)

Chopi
,ti
mei
smoney
.Humj
uiAsi
ya(
uk71)

41
*
mif
anozai
di.

NI
DAA.

Li
nanukaf
ee!(
uk1)

Enhe!(
uk19)

Ki
sanamaanani
wewe!(
uk26)

Chungaul
i
miwako!(
uk27)

Nawewe!(
uk27)

TAKI
RIRI
.
Si
wezisuwezi
,mimisi
wezi.
Ki
laki
tuniTunu,
Tunu,
Tunu,
Tunu(
uk48)

TASHBI
HI.
Ashuaangei
shi
kamamal
ki
a.

Husdahat
aki
jual
i
fany
engozi
yakengumukamay
amamba(
uk67)

Pengi
meTunuat
ambaekamany
oka.(
uk69)

Si
kuhi
ziwakehawashi
ki
ki
,ni
kamamasi
ki
oyasy
ngur
a.(
uk76)

Kui
shi
kul
i
vyoni
kamamshumaa.(
uk80)

MASWALI
.
A)Maswal
iyai
nsha.

1)Jadi
l
iji
nsi
maudhui
yauzal
endoy
amej
i
tokezakat
ikat
amt
hil
i
ayaKi
gogo.(
al
20)

2)"
Mwandi shi
wat amt
hil
i
ay aki
gogoanadhami
ri
akuj
engaj
ami
impy
a"
Thi
bit
ishaukweli
wakaulihi
i
.(al
20).

3)"
Maandamanonami
gomoni
tat
izosugukat
ikamat
aif
ayanay
oendel
eaa.
"Kwa

42
kurej
eleat
amt hi
l
iay
aki
gogo,
elezachanzonaat
har
izamaandamanona
migomo.(al20)

4)
Jadi
l
iuf
aaf
uwaanwani
"ki
gogo"kat
ikat
amt
hil
i
ayaki
gogo.(
al20)

5)"
Mat ai
famengiy
aAfri
kayamekumbwanat at
izolauongozimbaya.
"
Thi
bit
ishaukwel
iwakaul
ihi
ikwakurej
eleat
amthil
iayakigogo.(
al20)

6)"Kat
ikaj
amiiy
akisasa,
asasi
yandoai
moat hari
ni.
"Kwakut
oami
fanokat
ika
tamthi
l
iayaki
gogo,
t et
eaukwel
iwakaul
ihi
i
.(al20)

7)Jadi
l
iji
nsimwandishi
wat amt
hil
i
ayaki
gogoal
i
vyof
aul
ukut
umi
ambi
nuy
a
ki
nayakat
ikakazi
yake.(al
20)

8)"Majokanimfanohali
siwav
iongozi
kat
ikamat
aif
amengi
yaAf
ri
ka.
"
Thi
bit
ishakaul
ihi
i.(
al20)

9)El
ezaumuhi
muwamhusi
kaTunukat
ikat
amt
hil
i
ayaKi
gogo.(
al20)

10)Faf
anuambi
nuanazot
umi
aMaj
okakuongozaSagamoy
o.(
al20)

11)"
Wananchikati
kamataif
ayaAfr
ikahukumbwanamatat
izosi
haba."
Thi
bit
ishakaul
ihi
ikwakutol
eamif
anokutokatamt
hil
i
ayaki
gogo.(al
20)

12)Jadi
l
inaf
asi
yamwanamkekat
ikaj
ami
ikwakur
ejel
eat
amt
hil
i
ayaki
gogo.(
al
20)

13)Vi
fo/
mauajini
sual
aambalomwandi
shiwat
amt
hil
i
ayaki
gooameangazi
a.
El
ezachanzochavi
fo/
mauaj
ihay
a.(
al14)

b)el
ezaumuhi
muwamhusi
kababukat
ikat
amt
hil
i
ayaki
gogo.(
al6)

B)Maswal
iyadondoo.

14)"
..
.mmemul
i
kwambal
i
."

a)el
ezamukt
adhawadondoohi
l
i.(
al4)

b)
Taj
anauel
ezesi
fambi
l
izamsemaj
iwamanenohay
a.(
al4)

c)kul
i
ngananadi
ndoohi
l
i,ni
nani
nanani
wamemul
i
kwa?(
al2)

d)
Faf
anuamamboambay
owar
ejel
ewawal
i
yaf
any
aambay
oyameml
i
kwa

43
Sagamoy
o.
(al
10)

15)"
..
.kul
i
ndauhai
,kul
i
ndahaki
,kul
i
ndauhur
u..
."

a)
Wekadondoohi
l
ikat
ikamukt
adha,
wake.(
al4)

b)
Taj
anauf
afanuemaudhui
mawi
l
iyanay
oji
tokezakat
ikadondoohi
l
i.(
al4)

c)
Msemaj iwamanenohayaali
fani
ki
wakuli
ndauhai
,kul
i
ndahaki
,kul
i
ndauhur
u.
Thi
bit
ishakwakur
ejel
eatamthi
li
anzima.(
al12)

16)"Si
taki
kazi
yauchaf
uhapaSagamoy
o."

a)El
ezamukt
adhawadondoohi
l
i.(
al4)

b)Taj
anauel
ezemaudhui
mawi
l
iyanay
oji
tokezakat
ikadobdoohi
l
i.(
al4)

c)
Sagamoy
okunauchaf
u.Thi
bit
ishakwakur
ejekeat
amt
hil
i
anzi
ma.(
al12)

17)"
..
.wakuj
i
chungani
wewepwaguzi
.
"

a)El
ezamukt
adhawadondoohi
l
i.
(al
4)

b)
Elezasi
fay
amsemewakut
okananadondoohi
l
i(al
2)

c)
Taj
atamat
hal
iyausemi
il
iy
otumi
kakat
ikadondoohi
l
i.(
al2)

d)Kwakurej
eleat
amthi
l
ianzi
ma,thi
bit
ishakuwamsemewawamanenohay
a
al
ikuwapwaguSagamoyo.(
al12)

18)"
Siaf
uhuwawengi
nasi
rahi
sikuwamal
i
za.
"

a)
Elezamukt
adhawadondoohi
l
i.
(al
4)

b)
Elezambi
nuy
auandi
shi
il
iy
otumi
kakat
ikadondoohi
l
i.
(al
2)

c)Ni
maudhui
yepi
yanay
oji
tokezakat
ikadondoohi
l
i?(
al2)

d)Thibit
ishaukwel
iwakauli
kuwasi
afuni
wengi
,nasi
rahi
sikuwamal
i
zakwa
kur
ejeleatamthi
li
anzi
ma.(al12)

19)"
Kimbani
kimbat
u."

44
a)
wekadondoohi
l
ikat
ikamukt
adhawake.(
al4)

b)
Taj
asi
fambi
l
izamsemaj
ikul
i
ngananadondoohi
l
i.
(al
2)

c)Kwakut
oleami
famomwafaka,
faf
anuamamboy
ali
yosababi
shakuwepo
ki
mbaSagamoyo.((
al14)

20)"
Kui
shi
kwakut
ojal
ini
muhal
i
."

a)
Elezamukt
adhawadondoohi
l
i(al
4)

b)
Faf
anuasi
fambi
l
izamsemaj
iwamanenohay
a.(
al2)

c)Msemewawamanenohay
aal
i
ishi
kwamut
ojal
i
.Thi
bit
hishakwakur
ejel
ea
tamt
hil
i
anzi
ma.(
al8)

d)
Niv
ipi
kut
ojal
ikwamsemewahapoj
uukul
i
kuwamuhal
iSagamoy
o?(
ak6)

Mwi
sho.

45