Fakultet politehničkih nauka

Odsjek: Proizvodno mašinstvo

SEMINARSKI RAD
Predmet: Inžinjerska termodinamika
TEMA: „Vlažan vazduh“

Mentor: Prof.dr. Slavko Djurić Student: Mirnes Fejzić

Broj indeksa: PT-23/20

Travnik, februar 2021.god.

 Vlažan vazduh

SADRŽAJ

1. Uvod.......................................................................................................................... 3

2. Vlažnost vazduha...................................................................................................... 4

3. Jednačina stanja vazduha.......................................................................................... 5

4. Odredjivanje/mjerenje vlažnosti vazduha................................................................. 7

4.1. Mjerenje vlažnosti vazduha (psihrometrom)......................................................... 9

5. MOLLIEROV h - x DIJAGRAM...................................................................................... 11

6. Zaključak................................................................................................................... 14

7. Literatura.................................................................................................................. 15

2
 Vlažan vazduh

1. UVOD
Vlaznost vazduha predstavlja kolicinu vodene pare u atmosferi i jedan od najvaznijih klimatskih
elemenata.Od njene količine direktno zavisi pojava padavina. Vodena para u atmosferi efikasno
apsorbuje dugotalasno zračenje Sunca.Vazduh koji sadrži najveću moguću kolicinu pare smatra se
zasićenim, ako pak dodje do rashladjivanja istog, on će postati prezasićen i nastaće
kondenzacija.Prelazak vodene pare u tećno stanje pri odredjenoj temperaturi naziva se rosna tacka.
Za mjerenje vlažnosti vazduha u atmosferi koriste se posebni mjerni instrumenti - hidrografi i
hidrometri. Napon vodene pare se izražava u milimetrima živinog stuba mm/Hg, a vlažnost vazduha
u procentima (%) .Na kartama se izovaporama povezuju mjesta sa istim naponom pare, a
izohumidima mesta sa istom relativnom vlažnošću vazduha.
Među mješavinama gasova i para, koje predstavljaju radne materije u mnogim aparatima i
postrojenjima različitih grana mašinske i procesne tehnike, najrasprostranjenija je mješavina
vazduha i vodene pare. Ova mješavina predstavlja osnovnu radnu materiju u postrojenjima za
klimatizaciju, konvektivno sušenje itd. Za pravilnu eksploataciju i proračun ovih postrojenja, kao i za
analizu odgovarajućih procesa, potrebno je posebnu pažnju posvetiti izučavanju osobina vlažnog
vazduha. S obzirom da se u mnogim procesima u klimatizacionim postrojenjima i sušarama vlažnost
vazduha mjenja, za analizu takvih procesa ne mogu se primjeniti klasične metode, koje se
primjenljuju za mješavine konstantnog sastava. Za homogenu mješavinu vazduha i vodene pare
(nezasićen vlažan vazduh), karakteristična je ne samo činjenica da se u pojedinim procesima količina
jedne komponente (vodene pare) mjenja, već i to da udio te komponente u mješavini ne može biti
proizvoljan, što posebno karakteriše ovu mješavinu u odnosu na obične gasne mješavine.

Vlažan vazduh predstavlja osnovnu radnu materiju u postrojenjima klimatizacije, konvektivnog

sušenja itd., koja u toku odvijanja odgovarajućih procesa mjenja svoje stanje. Pri projektovanju
postrojenja koja rade sa vlažnim vazduhom, neophodno je poznavanje termodinamičkih osobina
vlažnog vazduha i zakonitosti kojima ova mješavina vazduha i vodene pare podliježe.Brojni primjeri
iz prakse ukazali su da mnoge greške u projektovanju potiču baš od pogrešnih ili izostavljenih
teorijskih analiza promjena koje se dešavaju u vlažnom vazduhu.

3
 Vlažan vazduh

2. Vlažnost vazduha
Znamo da je veći dio Zemljine površine prekriven vodom. Budući da sve tečnosti pa i voda isparavaju
pri svim temperaturama, u atmosferi Zemlje uvek ima vodene pare.
Ako na sto stavimo bokal ledene vode i ostavimo neko vrijeme, na spoljnoj strani bokala nahvataće
se sitne kapljice vode.Odakle je ona? Iz vazduha. U vazduhu se uvek nalazi vlaga u obliku vodene
pare.Vodena para se kondenzovala na hladnoj površini bokala sa ledenom vodom i postala vidljiva.
Medjutim, u vazduhu je vodena para nevidljiva. Pod pojmom „vlaznost“ jednostavno se
podrazumjeva prisustvo vodene pare u vazduhu. Ona se nalazi svuda čak i u velikim pustinjama.

Slika 1. Ogled sa ledenom vodom

Veličina koja kvantitativno karakteriše prisustvo vodene pare u atmosferi Zemlje naziva se vlaznost
vazduha. Prema tome, definicija ove velicine glasila bi :

„Vlaznost vazduha je kolicina vodene pare u jedinici zapremine vazduha“

Poznavanje stepena vlažnosti vazduha je veoma znacajno u prirodi i tehnici. Pri maloj vlažnosti
vazduha ubrzava se isparivanje vode, ne samo sa vodenih površina već i iz biljaka i životinja. Zbog
toga pri maloj vlažnosti vazduha povrće brzo postane neupotrebljivo, odnosno počinje da truli pri
većoj vlažnosti vazduha.
Količina vodene pare u vazduhu zavisi od vise faktora, prije svega od temperature vazduha, prirode
tla ,biljnog pokrivaca, visine itd. Ona se neprestano mijenja, tako da u toplim krajevima je ima više
nego u hladnim. Mijenja se takodjer i sa visinom, s tim što sa porastom visine vlažnost opada .

4
 Vlažan vazduh

3. Jednačina stanja vazduha

Promijena temperature, pritiska i zapremine suhog vazduha u granicama od -30˚C do 150˚C sa
dovoljnom tečnošću pokoravaju se zakonima idealnih gasova.
Pod idealnim gasom podrazumjeva se onaj gas koji se nalazi pod malim pritiskom i velikom
temperaturom tj. tu se radi o gasovima koji se na običnim temperaturama ne kondezuju. Potrebno
je, takodjer, napomenuti da se gasovi šire daleko pravilnije nego čvrsta i tečna tijela. Ova
karekteristika gasova omogučila je odredjivanje kojeficijenta zapreminskog širenja pri zagrijevanju
koji iznosi:
1
𝛾= = 0,0036
273
Osnovni odnosi koji karakterišu gasove mogu se obuhvatiti sa tri procesa i to:
 Izobarski proces
 Izotermički proces
 Izohorski proces

Izobarski procesi, je proces gdje je pritisak konstantan i može se izraziti odnosom :

𝑉𝑡 = 𝑉0 ∙ (1 + 𝛾𝑡 ) gdje je:
°
𝑉0 – zapremina gasa na 0 𝐶,
𝑡 – temperatura gasa i
𝑉𝑡 – zapremina gasa na temperaturi t; data relacija se može uprostiti ako se uzme u obzir
vrijednost konstante 𝛾:
𝑡 (273+𝑡)
𝑉𝑡 = 𝑉0 ∙ (1 + 273) = 𝑉0 ∙ ( ); ako se uzme u obzir da je 273 = 𝑇0 i 273 + 𝑡 = 𝑇, biće:
273
𝑇 𝑉𝑡 𝑉𝑜 𝑉𝑡 𝑇
𝑉𝑡 = 𝑉0 ∙ (𝑇 ), odnosno = 𝑇 ili 𝑉 = 𝑇
0 𝑇 𝑜 𝑜 𝑜
Gornji odnos predstavlja Gej-lisakov zakon za izobarski proces.

Izotermički proces kod koga je temperatura konstantna dat je Bojl-Mariotovim zakonom:

𝑃 ∙ 𝑉 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡.

Izohorski proces kod koga je zapremina konstantna govori o promijeni pritiska pri promijeni
temperature :
𝑃𝑡 = 𝑃0 ∙ (1 + 𝛾𝑡 )
U datoj relaciji:
𝑃0 – je pritisak gasa na 0° 𝐶,
𝑡 – temperatura gasa izrazena u °𝐶 i
𝑃𝑡 – pritisak gasa na temperaturi 𝑡.
1
Kao i ovde kontanta 𝛾 ima vrednost 273 može se pisati sl.:
(273+𝑡)
𝑃𝑡 = 𝑃0 ∙ ( ), odakle za dobijamo 𝑇 = 273 + t i 𝑇0 = 273, u konačnici dobijamo sl.:
273
𝑇 𝑃𝑡 𝑇
𝑃𝑡 = 𝑃0 ∙ (𝑇 ), odnosno =𝑇
0 𝑃𝑜 𝑜

Medjutim, u opštem slučaju temperatura, pritisak i zapremina gasa mogu se istovremeno mjenjati.
Ako izmedju njih postavimo kvadrante odnose dobijamo opštu jednačinu gasnog stanja (Bojl-
Marijotov-Gejl-Lisakov zakon).

5
 Vlažan vazduh

Kao polazište u analizi se uzima Bojl-Mariotov zakon tj. PV = 𝑃0 ∙ 𝑉0 . U slučaju da se mjenja

zapremina pri konstantnom pritisku ova relacija ima oblik:
PV = 𝑃0 ∙ 𝑉𝑡 = 𝑃0 ∙ 𝑉0 ∙ (1 + 𝛾𝑡 )
Ako se menja pritisak pri konstantnoj zapremini, relacija će glasiti:
PV = 𝑃𝑡 ∙ 𝑉0 = 𝑃0 ∙ 𝑉0 ∙ (1 + 𝛾𝑡 )
Odavdje slijedi da se u opštem slučaju moze zapisati:
PV = 𝑃0 ∙ 𝑉0 ∙ (1 + 𝛾𝑡 )

Vlažnost vazduha izrazavamo pomocu apsolutne i relativne vlaznosti vazduha.

Apsolutna vlažnost ili gustina vodene pare u atmosferi izračunava se kao količnik mase vodene pare
i zapremine vazduha.
Jedinica za merenje apsolutne vlaznosti je g/m3.
Apsolutna vlažnost se povećava sa povećanjem količine vodene pare u atmosferi sve do pojave
zasićenog stanja vodene pare. Poslije toga ona se ne može povećavati, a da se ne povisi temperatura
pare. Dakle, apsolutna vlažnost je najveća pri zasićenju vodene pare tj. na temperaturi rose
(temperatura na kojoj počinje kondezacija vodene pare). Količina vodene pare koju vazduh ima na
temperaturi rose naziva se maksimalna vlažnost.
Medjutim, večina procesa u prirodi ne zavisi od količine vodene pare u atmosferi već od toga koliko
je vodena para blizu zasićenom stanju. Na primer, gustina vodene pare koja odgovara stanju ispod
zasićenja u toku leta odgovara stanju zasićenja u toku zime.Zbog toga je uveden pojam relativne
vlaznosti.

Relativna vlaznost je odnos apsolutne vlažnosti , stvarne kolicine vodene pare u 1𝑚3 na odredjenoj
temperaturi i maksimalne vlažnosti, najveće količine vodene pare u istoj zapremini u stanju zasićenja
na istoj temperaturi:
𝑚 𝑚
𝑃 = 𝑀 ili u procentima 𝜌(%) = 𝑀 ∙ 100%

𝑚
Relativna vlažnost stoji u obrnutom odnosu sa temperaturom. Iz relacije 𝜌(%) = 𝑀 ∙ 100% vidi se
da se pri istoj temperaturi relativna vlažnost povećava sa povećanjem apsolutne vlažnosti. Pri istoj
apsolutnoj vlažnosti, relativna vlažnost se smanjuje pri porastu temperature. U toku dana mjenja se
relativna vlažnost i to opada do posle podne, a počinje da se povećava predveče, mada apsolutna
vlažnost ostaje ista. Zimi je apsolutna vlažnost mala, jer je i temperatura niska, ali je relativna
vlažnost velika. Ljeti je obratno, apsolutna vlažnost je velika, a relativna mala. Pri velikoj relativnoj
vlažnosti, voda sporije isparava a pri maloj brze. U prostorijama male relativne vlažnosti suše se
industrijski proizvodi, a u prostorijama velike relativne vlažnosti oni se održavaju u vlažnom stanju.
Za čovjeka je najpogodnija vlaznost 60% - 70% . Vazduh se smatra suhim ako je relativna vlažnost
izmedju 40% - 50%, a vlažnim se smatra izmedju 80% - 90% .

6
 Vlažan vazduh

Slika 2. Prikaz isparavanja - vlažnosti vazduha

4. Odredjivanje/mjerenje vlažnosti vazduha

Unaprijed je navedeno da je maksimalna apsolutna vlažnost vazduha jednaka gustini zasićene pare
na temperaturi rose. Ona se moze naći iz sledeće tablice ako je poznata temperatura rose:

Tabela 1. Odredjivanje vlažnosti vazduha

Postoji vise načina za odredjivanje apsolutne i relativne vlažnosti vazduha. Oni se uglavnom koriste
u grani meteorologije koja se naziva higrometrija. Večinom svi ovi postupci se zasnivaju na
sposobnosti nekih supstanca (higroskopa) da apsorbuju vodenu paru iz vazduha.
Jedna od metoda je metoda rosista.

7
 Vlažan vazduh

Potrebni pribor je sl:

- široka epruveta sa prstenom pri dnu,
- ćep od plute za epruvetu,
- termometar,
- gumeni balon,
- dvije savijene cjevčice,
- etar.
Ogled se izvodi pomoću aparature prikazane na slici.

Slika 3. Prikaz aparature za temperaturu rosišta

Staklena cijev (C) se zavrsava kapicom(K), drugi otvor cijevi zatvaramo gumenim čepom sa tri rupice.
Kroz srednju rupu provučemo termometar tako da dotakne dno cijevi. U ostale rupe umetnemo po
jednu cijev tako da moze strujati vazduh. Pritom nam pomaže gumeni balon na kraju druge cijevi.
Termometrom odredjujemo temperaturu vazduha T1 kome odredjujemo vlažnost. Na dnu cijevi (C)
nalijemo malo etra. Gumenim balonom tjeramo vazduh u cijev (C) koji izlazi kroz cijev (C1) i ubrzava
isparavanje etra. Zbog toga se etar, ijcev (C) a i kapica (K) i vazduh koji se nalazi oko nje naglo hlade
što se može pratiti pomoću termometra. U trenutku kada je temperatura dostigla rosište, vodene
pare sadržane u vazduhu sobe počinju da se kondezuju na metalnoj kapici (K). Kada se pojavi rosište
to je temperatura T2 . U tablici nalazimo maksimalnu vlažnost za tu temperaturu rosišta, onda je to
ujedno apsolutna vlažnost za vazduh temperature T1 koji se nalazi oko cijevi (C).
Treba izvrsiti nekoliko mijerenja i naći srednju vrijednost.

8
 Vlažan vazduh

ρ 1=7,3/15,4=0,474=47,40% ∆ρ1=0,059=5,9%
ρ 2=7,8/16,4=0,476=47,6% ∆ρ2=0,057=5,7%
ρ 3=8,3/16,4=0,506=50,6% ∆ρ3=0,027=2,7%
ρ 4=7,8/16,4=0,476=47,6% ∆ρ4=0,057=5,7%
ρ5=10,7/18,3=0,585=58,5% ∆ρ5=0,052=5,2%
ρ 6=10,0/18,3=0,546=54,6% ∆ρ6=0,013=1,3%
ρ7=9,4/16,4=0,573=57,3% ∆ρ7=0,040=4,0%
ρ8=10,7/18,3=0,584=58,4% ∆ρ8=0,051=5,1%
ρ9=10,0/17,3=0,578=57,8% ∆ρ9=0,045=4,5%
ρ10=8,8/16,4=0,536=53,6% ∆ρ10=0,003=0,3%
ρsr=5,334/10,0=0,5334=53,34% ∆ρmax=0,059=5,9%
∆ρsr=0,404/10=0,0404=4,04%

4.1 Mjerenje vlažnosti vazduha (psihrometrom)

Psihrometarski metod mjerenja vlažnosti vazduha zasniva se na mjerenju, u struji vazduha, razlike
temperature suhog termometra (stvarne temperature vlažnog vazduha) i temperature vlažnog
termometra (temperature okvašene površine sa koje voda isparava u nezasićeni vlažan vazduh). Pri
tome se koristi efekat snižavanja temperature vlažne površine pri isparavanju (otud i naziv od grčkog
psihros — hladan).
Upotrebljeni termometri mogu biti obični termometri sa živom ili električni termometri, ali moraju
imati iste dimenzije i inerciju. Jedan od termometara ima osetljivi dio nakvašen destilovanom
vodom, najčešće preko komada tkanine — fitilja i periodično se vlaži ili je, u slučaju kontinualnog
merenja, spojen sa posudom u kojoj se nalazi voda.
Isparavanje sa površine vlažnog termometra je utoliko intenzivnije (i utoliko će biti niža temperature
vlažnog termometra tvt, ukoliko je parcijalni pritisak vodene pare u vlažnom vazduhu manji od
pritiska zasićenja vodene pare u vlažnom vazduhu manji od pritiska zasićenja vodene pare.
Pri čisto konvektivnoj razmjeni toplote i materije, u adijabatskom sistemu koji se sastoji od velike
količine vlažnog vazduha datog stanja i male količine vode (tj. takvog odnosa količina vazduha i vode

9
 Vlažan vazduh

da se stanje osnovne količine vazduha praktično ne mjenja tokom procesa), vlažni termometar bi
imao temperaturu granice hlađenja tH.
U stvarnim uslovima, međutim, pri strujanju vazduha oko vlažnog termometra neizbježno dolazi do
formiranja graničnog sloja, kroz koji se prostiranje toplote i materije vrši molekularnim putem
(provođenje toplote kondukcijom i molekularna difuzija vodene pare). Osim toga, zbog konačnih
dimenzija okvašenog djela vlažnog termometra, vlažan vazduh sa ovog dela odlazi, ipak, nezasićen.
Kako se, takođe, ne može u potpunosti eliminisati neadijabatičnost procesa (razmena toplote sa
okolinom zračenjem i kondukcijom preko tjela termometra i fitilja za snabdevanje vodom),
temperature tvt će se razlikovati od tH. Na sljedećoj slici, slici 3. je prikazan aspiracioni psihrometar.

Slika 3. Prikaz aspiracionog psihrometra

A — pogon ventilatora; B — ventilator; C — suvi termometar; D — vlažni termometar;
E — dvostruki ekran za zaštitu od zračenja

Na osnovu materijalnog i toplotnog bilansa isparavanja vode sa površine vlažnog termometra i

nekih uvedenih pretpostavki, dolazi se do jednostavne veze između parcijalnog pritiska vodene
pare i psihrometarske razlike temperatura, u obliku takozvane psihrometarske jednačine:
Pp = 𝑃𝑠 (𝑡𝑣 t) − Ap(𝑡𝑠 t − 𝑡𝑣 t)
u kojoj veličina A predstavlja psihrometarsku konstantu. Njena vrijednost u najopštijem slučaju
zavisi od geometrijskog oblika i dimenzija osjetljivog djela vlažnog termometra i od strujnog i
temperaturskog polja u blizini okvašene površine. Preko vrijednosti psihrometarske konstante može
se izvršiti korekcija izmjerene razlike 𝑡𝑠 t − 𝑡𝑣 t u odnosu na razliku temperatura 𝑡𝑠 t − 𝑡𝐻 .

U Literaturi postoje različiti podaci o vrijednosti psihrometarske konstante za tip aspiracionog

psihrometra (slika 3). Po Sprungu, za brzine vazduha veće od 1,5 m/s, proizvod psihrometarske
konstante i ukupnog pritiska vlažnog vazduha, u širokom interval temperatura, iznosi:

10
 Vlažan vazduh

- za slučaj vode na navlaci vlažnog termometra:

𝑇𝑜𝑟𝑟
Ap ≈ 0,5 ; za p = 1 bar, A ≈ 6,6 ∙ 104𝑘−1
𝐾
- za slučaj leda na navlaci vlažnog termometra:
𝑇𝑜𝑟𝑟
Ap ≈ 0,43 ; za p = 1 bar, A ≈ 5,7 ∙ 104𝑘−1
𝐾

Psihrometarski metod predstavlja jedan u praksi najrasprostranjenijih a također, jedan od najviše

provjeravanih i proučavanih metoda za mjerenje vlažnosti vazduha. Dobro konstruisanim
psihrometrima može se, pri temperaturama vazduha iznad 0°C, odrediti relativna vlažnost sa
tačnošću ± 2%, dok za interval od —10°C do 80°C tačnost iznosi ± 3%.
Može se pokazati kolika mora biti potrebna tačnost mjerenja i očitavanja temperature kod
psihrometra kada se želi, sa određenom tačnošću, da izmjeri relativna vlažnost vazduha.

5. MOLLIEROV h - x DIJAGRAM
Mollierov dijagram je Evropska verzija Anglo-Američkog Psihrometrijskog dijagrama. Oni su identični
po sadržaju ali ne po izgledu. Prvo ćemo opisati Mollierov dijagram i onda prikazati jednostavnu
transformaciju koja ga mijenja u psihrometrijski dijagram.
Molierov dijagram, koji se također zove h - x dijagram, je baziran na relaciji između sadržaja toplote
i sadržaja vodene pare u vazduhu. Sadržaj toplote, ili energije, je teško mjeriti direktno, zato je
dijagram vješto iskrivljen da ilustruje koja je bazirana na odnosu između temperature i relativne
vlažnosti i sadržaja vodene pare. Temperatura se lahko mjeri, a smatra se da je lahko mjeriti i
relativnu vlažnost i tako je dijagram transformisan u koristan alat.
Da bi se ustanovilo stanje vlažnog vazduha i pratio proces s vlažnim vazduhom, najčešće služi h–x
dijagram (Mollierov dijagram). Za konstruisanje i crtanje tog dijagrama potrebno je prethodno
odrediti entalpiju vlažnog vazduha, kao smjese idealnih gasova: suhog vazduha i pare:
ℎ = ℎ𝑠.𝑧𝑟𝑎𝑘𝑎 + ℎ𝑝𝑎𝑟𝑒
...(1)
𝑘𝐽
ℎ = 𝑐𝑝,𝑧 𝑡 + 𝑥 ∙ (𝑟0 + 𝑐𝑝,𝑧 𝑡) ( )
𝑘𝑔
U jednačini prvi član označava entalpiju 1 kg suhog vazduha, a drugi entalpiju pare koja se nalazi u
vazduhu (x,kg). Budući da je entalpija idealnog gasa ovisna samo o temperaturi, entalpija se
pregrijane pare može izraziti kao zbir topline isparavanja na 0°C i entalpije pregrijanja od 0°C do t°C.
Ovdje je za polaznu vrijednost, h=0 kJ/kg, uzeta entalpija vode (tekućine) na 0°C, što je bilo i kod
sastavljanja parnih tablica i dijagrama. Konstante u izrazu (8) su:
𝑘𝐽
𝑐𝑝,𝑧 = 1,005 ( )
𝑘𝑔°𝐶
𝑘𝐽
𝑐𝑝,𝑝 = 1,930( )
𝑘𝑔°𝐶
𝑘𝐽
𝑟0 = 2500( )
𝑘𝑔

11
 Vlažan vazduh

Ako je vazduh, pri danoj temperaturi, potpuno zasićen vodenom parom

(x=xz), njegova entalpija bila bi:
ℎ = 𝑐𝑝,𝑧 𝑡 + 𝑥𝑧 ∙ (𝑟0 + 𝑐𝑝,𝑝 𝑡)...(2)
Kad je vazduh prezasićen, tj. osim maksimalne količine vodene pare za danu temperaturu sadrži još
i čestice vode i leda, entalpija takvog vazduha, analogno prijašnjem, je:
ℎ = 𝑐𝑝,𝑧 𝑡 + 𝑥𝑧 ∙ (𝑟0 + 𝑐𝑝,𝑝 𝑡) + 𝑥𝑤 ∙ 𝑐𝑧 𝑡 − 𝑥1 ∙ (𝑟1 − 𝑐1𝑡)...(3)
Prva dva člana u jednadžbi poznata su iz izraza (2). Treći član označava entalpiju xw [kg] vode, kojoj
je specifična toplina cw= 4.18 kJ/kg°C i temperatura t. Četvrti član odnosi se na entalpiju xl [kg] leda
(ledenih kapljica), kojem je toplina mržnjenja rl=334 kJ/kg, specifična toplina cl=2.09 kJ/kg°C i
temperatura (minus) t. Taj član ima negativni predznak jer se entalpija ispod 0°C računa kao
negativna.
U jed. (4) treći i četvrti član mogu egzistirati istovremeno samo kad je temperatura vlažnog vazduha
0°C, jer tad u njemu mogu biti isto-dobno i kapljice vode i kapljice leda. Za više temperature
prezasićeni vazduh može sadržati samo paru i vodu, a za niže temperature samo paru i led. Na osnovi
prethodnih izraza crta se spomenuti h–x dijagram na sl. 4. Koristeći se za nezasićeno područje jed.
(8), za svaku se temperaturu crta po jedna linija koja predočava vezu entalpije h i apsolutne vlažnosti
x. Nagib tih linija je
𝜕ℎ
= 𝑟0 + 𝑐𝑝,𝑝 𝑡 = 2500 + 1,93𝑡
𝜕ℎ𝑡
temperaturu, tj. svaku liniju, moguće je naći granične vrijednosti xz i hz. Spajanjem tih tačaka dobiva
se tzv. linija zasićenja za koju je relativna vlažnost 100% (𝜑 = 1) i koja dijeli područje dijagrama na
nezasićeno (lijevo) i zasićeno (desno).

ℎ = 𝑐𝑝,𝑧 𝑡 + 𝑥 ∙ (𝑟0 + 𝑐𝑝,𝑧 𝑡)

Slika 4. h – x dijagram za vlažni vazduh u ortogonalnim koordinatama

12
 Vlažan vazduh

Slika 5. Područje oko 0°C u h – x dijagramu za vlažni vazduh

Za opisani h–x dijagram vlažnog vazduha potrebno je posebno razmotriti područje oko 0°C i niže.
Taj dio dijagrama je na sl. 5. Kao što se sa sl. 5 vidi, za t =0°C u zasićenom području egzistiraju dvije
izoterme. Jedna se odnosi na maglu u kojoj je vlaga u obliku kapljica tekućine, a druga se odnosi na
maglu u kojoj je vlaga u obliku čestica leda. Između ta dva krajnja slučaja moguće su sve kombinacije
mješavine kapljica tekućine i čestica leda (osjenceno područje na sl. 5). Razlog za prisutnost
spomenute dvije izo-terme u zasićenom području leži u tome što je entalpija ledene magle za
latentnu toplinu smrzavanja (𝑥𝑙 ∙ 𝑟𝑙 ) manja od entalpije vlažne magle.
Sa sl. 5. uočava se još i to da se linija (𝜑 = 1) “lomi” kod temperature 0°C. Razlog tome je prelaz od
ravnoteže voda - para na ravnotežu led – para.

13
 Vlažan vazduh

6. ZAKLJUČAK

Na osnovu najnovijih normativa usaglašenosti parametara mikro - klime sa vrijednostima, postoji

pravilna regulacija čovjekovog organizma, koja omugućava pravilni proces fizioloških pojava u
organizmu i održavanje toplotne ravnoteže čovjeka i sredine. Sve ovo omogćava potrebne radne
sposobnosti na radnom mjestu bez pojave raznih psihofizioloških i patoloških promjena.

14
 Vlažan vazduh

7. LITERATURA

[1 - Prof. dr. sc. Nedjeljka Petric, Prof. dr. sc. Ivo Vojnović, Prof. dr. sc. Vanja Martinac] –
TEHNIČKA TERMODINAMIKA; Split 2007,

[2] Kozić Đ., Bekavac V. - PRIRUČNIK ZA TERMODINAMIKU; Beograd 1976,

[3] ; MARIJA BLAGOJEVIĆ, MILOŠ PEŠIĆ - VLAŽNOST VAZDUHA; Vlasotince 2013.

[4] ; Tamara Škec – Diplomski rad; Zagreb 2013.

15