EMSİLE SUALLERİ

1.SUAL: Emsile kitabımızın musannıfı kimdir ?

CEVAP: Hazreti Ali Kerremallahü Vecheh’dir.

2.SUAL: Emsile” (‫)أ ْمثِلَة‬ ne kelime olur ve ne demektir?

CEVAP: “Emsile“ ( ‫ )أ ْم ِثلَة‬, Sülasi Mezidün Fihi Rubainin 3. Babı olan Mufâale ‘
‫ ’مفاعله‬babından 2. Mastarın cem-i kılleti olup ,

َ ‫ ِم َثال‬,‫ ِم َثاالَ ِن‬,‫ اَ ْم ِثلَ ٌة‬olarak tasrif olunur. Emsile,

‫ َما َث َل‬, ‫ ُي َما ِث ُل‬, ‫ ُم َما َثلَ ًة‬, ‫ َو ِم َثا ًل‬,ً‫ومِي َثال‬,ٌ
“misaller, örnekler” demektir.

3.SUAL: Emsile kaça ayrılır ve isimleri nedir?

CEVAP: Emsile , 2’ye ayrılır:

1.Emsile-i Muhtelife (Çeşitli misaller demektir. İsim olur Fiil olur. 24 sigadır.)

2.Emsile-i Muttaride (Birbirine uygun misaller demektir. Malum olur Meçhul

olur.)

4.SUAL: Emsile kitabımız hangi ilimden bahseder ? Tarifini yazınız .

CEVAP: İlmi Sarftan bahseder. İlmi Sarfın Tarifi :

‫ْث مِنْ ْال َع َر ِب َّي ِة ْال َكلِ َم ِة اَحْ َوا ُل ِب ِه يُعْ َرفُ عِ ْل ٌم َوه َُو‬
ُ ‫م َغا ْد ااْل ِ َو عْ اَل ِل ااْل ِ َحي‬
ِ
İğlal ve idğam haysiyetinden olduğu halde Arapça kelimelerin ahvali kendisi
sebebi ile bilinen ilimdir.

5.SUAL: ‫ َف َت َح‬fiilinin Emsile-i Muhtelife (24 siga) olarak çekimini yazınız.

CEVAP:

َ ‫ َم ْف ُتو ٌح َو َذا‬- ‫ َي ْف َتحْ لَ ْم‬- ‫ َي ْف َتحْ لَمَّا‬- ‫ َي ْف َت ُح َما‬- ‫ َي ْف َت ُح اَل‬- ْ‫ َي ْف َت َح لَن‬- ْ‫لِ َي ْف َتح‬
‫ َف َت َح‬- ‫ َي ْف َت ُح‬- ‫ َف ْتحً ا‬- ‫ َفا ِت ٌح َفه َُو‬- ‫ك‬
‫ َي ْف َتحْ اَل‬- ْ‫ ِا ْف َتح‬- ‫ َت ْف َتحْ اَل‬- ‫ َم ْف َت ٌح‬- ‫ ِم ْف َت ٌح‬- ‫ َف ْت َح ًة‬- ‫ فُ َت ْي ٌح – فِ ْت َح ًة‬- ٌّ‫ َف ْتحِي‬- ‫ َفتا َّ ٌح‬- ‫ اَ ْف َت ُح‬- ‫ اَ ْف َت َح ُه َما‬- ْ‫ِب ِه َواَ ْفتِح‬

6.SUAL: ‫ب‬َ ‫ض َر‬

َ fiilinin fiilinin mîmli masdarının (ismi zaman-ismi mekan masdarı)
çekimini yapınız.

CEVAP: ٌ‫ان – َمضْ َرب‬

ِ ‫ َمضْ َر َب‬- ُ‫ارب‬
ِ ‫ض‬َ ‫َم‬
7.SUAL: Emsile kitabımızda sıkça geçen Nefy ve Nehy arasındaki anlam farkı
nedir ?

CEVAP: Nefy: Olumsuzluk yani müsbetin zıddıdır.

Nehy: Yasaklama yani emrin menfi şeklidir.

8.SUAL: ‫ب‬ َ ‫“ َك َذ‬Yalan söyledi” fiilinin , fiil-i muzâri nefy-i istikbâli ve te’kîd-i nefy-i
istikbâli nasıl gelir?

CEVAP: ‫ب‬َ ‫ ’ َك َذ‬nin nefy-i istikbâli; “yalan söylemez, yalan söylemeyecek”

anlamında ‫‘ َي ْكذِبُ اَل‬dür. Te’kîd-i nefy-i istikbâli ise; “asla yalan söylemez, asla
yalan söylemeyecek” anlamında ْ‫ِب لَن‬ َ ‫‘ َي ْكذ‬dir.

9.SUAL: ‫“ َش َك َر‬şükretti” fiilinin İsmi Tafdil olarak çekiniz.

CEVAP: ‫ اَ ْش َك ُر‬- ‫ان‬

ِ ‫ اَ ْش َك َر‬- ‫ُون‬
َ ‫ اَ ْش َكر‬- ‫َواَ َشا ِك ُر‬

‫ش ْك َرى‬ ِ ‫ش ْك َر َي‬
ُ - ‫ان‬ ٌ ‫ش ْك َر َي‬
ُ - ‫ات‬ ُ - ‫ش َك ُر‬
ُ ‫َو‬

10.SUAL: ‫ َعالِ ٌم‬/ ‫ َعالَّ ٌم‬, ‫ َجا ِه ٌل‬/ ‫ َجهَّا ٌل‬kelimelerinin sigaları ve manaları nedir ?

CEVAP: ‫“ َعالِ ٌم‬bilen, bilici” anlamında ism-i fâil , ‫ َعالَّ ٌم‬ise “çok bilen, çok bilici”
manasında mübalağalı ism-i fâildir. ‫“ َجا ِه ٌل‬cahil olan” anlamında ism-i fail , ‫َجهَّا ٌل‬
“çok cahil olan” anlamında mübalağalı ism-i fâildir.

11.SUAL: ‫ َك َس َر‬fiilinin emr-i hâzırı, nehy-i hâzırı, emr-i ğâibi ve nehy-i ğâibi nasıl
gelir?

CEVAP: ْ‫ َت ْكسِ رْ اَل – ا ِْكسِ ر‬- ْ‫ لِ َي ْكسِ ر‬- ‫َي ْكسِ رْ اَل‬

12.SUAL: ‫ َج َم َع‬fiilinin Emr-i hazırının malumunu çekiniz.

CEVAP: ْ‫ اِجْ َمع‬- ‫ اِجْ َم َعا‬- ‫اِجْ َمعوُ ا‬

‫ اِجْ َمعِي‬- ‫ اِجْ َم َعا‬- ‫اِجْ َمعْ َن‬

َ ‫ َك َت‬fiilinin İsmi Failini çekiniz.

13.SUAL: ‫ب‬

CEVAP: ٌ‫ان – َكا ِتب‬ َ ‫ َكا ِتب‬- ٌ‫ ُك َّتاب‬- ٌ‫ َو ُك َّتب‬- ‫ َو َك َت َب ٌة‬- ‫ َكا ِت َب ٌة‬- ‫ان‬
ِ ‫ َكا ِت َب‬- ‫ُون‬ ٌ ‫ َكا ِت َب‬- ُ‫َو َك َواتِب‬
ِ ‫ َكا ِت َب َت‬- ‫ات‬
14.SUAL: “Çıktınız sizler cemi hazır erler geçmiş zamanda” fiili ve “Oturursunuz
sizler iki hazır erler şimdiki halde ya gelecek zamanda” fiilini yazınız.
‫‪CEVAP:‬‬ ‫ان ‪َ /‬خ َرجْ ُت ْم‬
‫َتجْ لِ َس ِ‬
‫ب ‪َ ,‬ن َ‬
‫ص َر ‪15.SUAL:‬‬ ‫‪َ fiillerinin müzarisini malum ve meçhul olarak‬ن َج َح ‪َ ,‬ق َت َل ‪َ ,‬ش ِر َ‬
‫‪çekiniz.‬‬

‫‪CEVAP:‬‬ ‫ص َر‬ ‫ص ُر < َي ْن ُ‬

‫ص ُر < َن َ‬ ‫ُي ْن َ‬ ‫‪,‬‬ ‫ُي ْش َربُ < َي ْش َربُ < َش ِر َ‬
‫ب‬

‫ُي ْق َت ُل < َي ْق ُت ُل < َق َت َل‬ ‫‪,‬‬ ‫ُي ْن َج ُح < َي ْن َج ُح < َن َج َح‬

 BİNA SUALLERİ

1.SUAL: Binanın musannıfı kimdir ?

CEVABI: Ebu Cafer Ahmedübni Abdullahi Sermari Hz.Leridir

2.SUAL:Bina ne kelime olur ?

CEVABI:Sülasi mücerredin 2.babından sirafun vezninde mastar olup‫َب َنا ى ْبن َِي ِبناًا‬

3.SUAL:Bina hangi ilimden bahseder?

CEVABI: İlmi sarftan bahseder.

4.SUAL:İlmi sarfın tarifi nedir ?

ُ ‫هو عِ ْل ٌم ي ُْغ َرفُ ِب ِه اَحْ ؤا ُل ْال َكلِ َمة ِْال َع َر ِب َّي ِة مِنْ َحي‬
CEVABI: ‫ْث االِ ْغالَ ِل َواالِ ْد َغام‬ َ ‫َو‬

İğlal ve idğam haysiyetinden olduğu halde arapça kelimelerin ahvali kendisi ile
bilinen ilimdir.

5.SUAL:İlmi sarfın mevzu nedir?

ْ ُ ْ ُ ْ َ ‫ه‬
ِ ‫ِي ال َكلِ َمةال َع َر َب َّي ِة َواق َِعة فِى ال َك‬
CEVABI:‫الم‬ kelamda vaki olan arapça kelimlerdir.

6.SUAL:İlmi sarfın gayesi nedir?

َ ِ‫ ْاالِ ْخت َِرضُ َع ِن ْال َخ َط ِء فِى ْاالِ ْغالَ ِل و ْاال‬İğlal ve idgamdaki hatadan
CEVABI:‫دغ ِام‬
kaçınmaktır.

7.SUAL :Bina kaç bab dır taksim edelim .

CEVABI:Bina 35 babdır. 6 sı sülasi mücerred, 12 si sülasi mezit için , 1 rubai

mücerred için ,6 bab rubai mücerrede mülhak için, 3 bab rubai mezit için, 5 bab
tedahreceye mülhak için 2 bab ihrancemeye mülhak içindir.

8.SUAL: Teksir ne demektir nerelerde olur?

CEVABI:TEKSİR Çokluk demektir . Fiil fail ve meful olmak üzere 3 yerde olur.
9.SUAL:TEKELLÜF NE DEMEKTİR

ِ ‫َتحْ صِ ي ُل ْال َم ْطلُو‬

CEVABI:ٌ‫ب ال َّشيْ ًء َبعْ دَ َشيْ ء‬ Birşeyden sonra diğer birşeyin eserinin
hasıl olmasıdır.

10.SUAL:Müteaddi fiil ne demektir?

CEVABI: ‫َما َي َت َج َاو ُز فِعْ ُل ْال َفاعِ ِل اِلى ْال َم ْفعُو ُل ِب ِه‬ Failin fiili mefulü bihe geçen fiildir.

11.SUAL :Lazım fiil ne demektir ?

CEVABI: ‫َمالَ ْم َي َت َج َاو ْز فِعْ ُل ْال َفاعِ ِل اِلى ْال َم ْفعُو ُل ِب ِه َب ْل َو َق َع فِى َن ْفسِ ِه‬

Failin fiili mefulu bihe geçmeyip muhakkak failin kendi nefsinde vaki olan
şeydir.

12.SUAL:Sülasi mücerredin 3.babanın alametini anlatın.

CEVABI: Aynel fiilinde veya lamel fiilinde hurufu halktan birisi olması şartıyla
aynel fiilinin mazide ve müzaride meftuh olmasıdır.

13.SUAL :Mutavaat ne demektir ?

CEVABI:‫ُحصُو َل اَ َس ِر ال َّشيْ ٍء َعنْ َت َعلُّ ِق ْالفِعْ ِل ْال ُم َت َع ِّدى‬

Müteaddi fiilin teallugundan bir şeyin eserinin hasıl olmasıdır.

14.SUAL: Sülasi mezidün fihi rubainin bablarını sayıp 1. babının anlatınız.

CEVABI:Sülasi mezidün fihi rubai babları ifal tefil ve müfaale bablarıdır.

İfal babı: efale yüfilü ifalendir. mevzünü: ekrame yükrimü ikramendir. alameti:
evveline hemze ziyadesiyle mazisinin 4 harfli olmasıdır. binası: çok kere
müteaddi bazı kere lazım içindir.

15.SUAL: Kesertüzzücace fen kesera zalikel zücacü misalini anlatınız.

CEVABI: Manası ben camı kırdım camda kırıldı derken bu misalde kesertü olan
müteaddi fiilin cama taalluk etmesi ve cam dada kırılma eserinin meydana
gelmesidir. Kırılmanın meydana gelmesi ve camında bunu kabul etmesi
mutavaaddır.

16.SUAL: Dahraceye mülhak kaç bab vardır?

CEVABI:Dahraceye mülhak altı bab vardır.

Fevale Havgale,

Feyale Beydara,

Feavele Cehvera,

Feayele Asyera,

Fealele Celbebe,

FEALEE SELGA,

17.SUAL: Aksamı seba nedir ?

CEVABI: Sahihastü misalestü muzaaf lefifü nagısu mehmüzel ecvef

18.SUAL: Aksamı semaniye nedir?

CEVABI:Sülasi Mücerred Salım

Sülasi Mücerred Gayrı Salim

Sülasi Mezidün Fihi Salim

Sülasi Mezidün Fihi Gayri Salim

Rubai Mücerred Salim

Rubai Mücerred Gayri Salim

Rubai Mezidün Fihi Salim

Rubai Mezidün Fihi Gayrı Salim

19.SUAL:İdgam kaç kısımdır ?

CEVABI:3 kısımdır

İdgam-ı vacip ,idgam-ı caiz,idgam-ı mümteni

20.SUAL: Sahih in tarifi nedir

CEVABI: ‫ْس فى ُم َقا َبل ِة ْالفا َ ِء‬ ِ ‫والالَ ِم َحرْ فُ َو ْالع َىي‬
َ ‫ْن و َوه َُو اَلَّ ِزى لَي‬
َ ‫مِنْ ُحرُوفِ ْال ِعلَّ ِة َو ْال َه‬
ُ‫مْزةُ َوال َّتضْ عِيف‬
Fael fiili, aynel fiili ve lamel fiili mukabilinde illet harfi, hemze ve şedde
bulunmayandır.

21.SUAL: Muzaaf tarifi nedir?

ٍ ‫َوه َُو اَلَّ ِزى َي ُكنُ َع ْي ُن ُه َؤ الَ ُم ُه مِنْ ِج ْن‬

CEVAP: ‫س َؤا ِح ٍد‬

Aynel ve lamel fiili aynı cinsten olandır

22.SUAL: Nakıs tarifi nedir ?

CEVABI ‫َوه َُو اَلَّ ِزى َي ُكنُ فِى ُم َقا َبل ِة الالَ ِم ِه َحرْ فُ مِنْ ُحرُوفِ ْال ِعلَّ ِة‬

Lamel fiili mukabilinde illet harfi olandır.

23.SUAL:İdgam tarifi nedir?

ِ ‫ا ِْد َخا ُل اَ َحد ِْال ُم َت َجان َِسي‬

CEVABI:‫ْن فِي ْاالَ ُخ ِر‬

Aynı cinsten olan iki harften birini diğerine geçirmektir

24.SUAL:Ecvef tarifi nedir?

CEVABI: ‫ْال ِعلَّ ِة َحرْ فُ مِنْ ُحرُوفِ َوه َُو اَلَّ ِزى َي ُكنُ فِى ُم َقا َبل ِة َع ْي ِن ِه‬

Aynel fiili mukabilinde illet harfi olandır.

25.SUAL :Mehmüz tarifi nedir?

َ ‫َوه َُو اَلَّ ِزى َي ُكنُ اَ َحا ُد ُحرُوفِ ِه ْاالَصْ لِ َّي ِة َه‬
CEVABI: ‫مْز ًة‬

Asli harflerinden biri hemze olandır.

 AVAMİL SUALLERİ

1.SUAL : Avamilin musannıfı kimdir ?

CEVABI: Avâmil’in musannıfı; İmam-ı Birgüvi Hazretleridir.

İmam-ı Birgüvi H. 929 tarihinde Balıkesir’in Kepsut kazasının Tekke köyünde
dünyaya gelmiş, Hicri 981 tarihinde İzmir’in ödemiş kazasının “Birge”
nahiyesinde dar’ul-fenadan dar’ul-bekaya  irtihal etmiştir.

2.SUAL: Tadadı fusul nedir?

CEVABI: Fasılların adedini bilmektir. Avâmil üç kısımdır. amil mamul iğrabdır.

3.SUAL:Kitabımız neyden bahseder ?

CEVABI: Kitabımız ilm-i nahivden bahseder.

4.SUAL : İlmi nahiv tarifi nedir ?

CEVABI: ‫ب َو ْال ِب َنا ِء‬ ُ ‫َوهُوُ عِ ْل ٌم ي ُْغ َرفُ ِب ِه اَحْ َوا ُل ْال َكلِ َمة ِْال َع َر ِب َّي ِة مِنْ َحي‬
ِ ‫ْث ْا‬
ِ ‫ال ْغ َرا‬

İğrab ve bina haysiyetinden olduğu halde arapça kelimlerin ahvali kendisi ile
bilinen ilimdir.

5.SUAL: İlmi nahivin mevzuu nedir?

CEVABI:‫ِي َكلِ َم ُة ْال َع َر ِب َّي ُة َؤاقِ َع ُة فِى ْال َكالَ ِم‬

َ ‫َو ه‬ Kelamda vaki olan Arapça kelimelerdir.

6.SUAL: Nahvin gayesi nedir?

CEVABI: ‫ب َو ْا ِلب َنا ِء‬ ِ ‫ال ْخت َِرضُ َع ِن ْال َخ َط ِء فِى ْا‬
ِ ‫ال ْغ َرا‬ ِ ‫ْا‬

İğrab ve Binâdaki hatadan kaçınmaktır.

7.SUAL: Amil kaç kısımdır ?

CEVABI: Amil lafzi ve manevi olmak üzere 2 kısımdır. Amili lafzide kendi
arasında semai ve kıyasi olmak üzere 2 kısma ayrılır.

8.SUAL: Semai amiller kaçtır?

CEVABI Semai amiller 49 olup 5 nevi dir.

9.SUAL: Evvelki nevi nedir?

CEVABI: Evvelki nevi harfi cerlerdir. Bunlar be,min ,ila ,an,ala,lam,

fi,kef,hatta,hatta ,rubbe, vav’ül-kasem,ta’ül kasem haşa müz ,münzü,
hala,ada,levla,keyme ve lealle dir

10.SUAL: Amili Kiyasi kaçtır ve nelerdir?

CEVABI: Amili Kiyasi 9 dur. Mutlak fiil, ism-i fail,ism-i meful,sıfat-ı müşebbehe
,ism-i tafdil, mastar ismi muzaf isimi mübhem’üt-tam ve mana fiil

11.SUAL: Amili manevi kaçtır?

CEVABI: 2 dir. Mübteda ve haberi rafi eden, nevasıp ve cavazımdan hali olan fiili
müzariyi rafi edendir

َّ ‫‘ َح‬ya misal veriniz.

12.SUAL: Hafi cerlerden‫ت‬

ِ ‫ت اَ ْل َم ْو‬
CEVABI:‫ت‬ َّ ‫اَعْ ُب ُد هَلْلَا ِ َت َعلَى َح‬

Ben Hz.Allah'a ibadet ederim hatta ölünceye kadar.

13.SUAL: Fiili müzariyi nasb edenler nelerdir?

CEVABI: Fiili müzariyi nasb edenler en, len, key, izen dir.

14.SUAL: Mamül kaç kısımdır?

CEVABI: İki kasımdır. Mamül-ü bil’asale olur mamül-ü bi’ttebeıyye olur.

15.SUAL: Mamül-ü bil’asale kaçtır ?

CEVABI: Mamül-ü bil’asale 4’dür. Mamül-ü Merfu , mamül-ü mensub , mamül-

ü mecrur,mamül-ü meczümdür.

16.SUAL: Mamül-ü merfu kaçtır?

CEVABI: Mamül-ü merfu 9dur.Fail,naibü,fail,mübteda , haber,kane babının

ismi,inne babının haberi,cinsi-i nefi için olan la nın haberi nevasıb ve
cevazımdan hali olan fiili müzaridir.

17.SUAL:Mamül-ü mecrur kaçtır?

CEVABI: 2 dir.Harf-i cerle mecrur ve izafet ile mecrur

18.SUAL: İğrab kaç kısımdır?

CEVABI İğrab icmalen 3 tafsilen 10 dur.İcmalen 3 dür. Hareke ,harf, hazif.

Tafsilen 10 dur

Hareke üçtür: Fetha, zamme, kesre.

Harf dörttür: Vav, ye, elif, nun.

Hazif üçtür: Harekeyi hazif, ahiri hazif, nûni hazif dir.

19.SUAL: Gayrı munsarıfın iğrabı nasıldır?

CEVABI:  Halet-i raf’ı zamme, nasbı ve cerri fetha iledir.

20.SUAL: Müfred munsarıf ve cemi mükesser munsarıf iğrabı nasıldır?

CEVABI: Halet-i raf’ı zamme, nasbı fetha, cerri de kesre iledir.

21.SUAL: Ahiri harfi illetli olduğu halde ahirine merfu zamiri bitişmeyen
müzarinin iğrabı nedir?

CEVABI: Raf’ı zamme, nasbı fetha, cezmi ahirinin hazfiyledir.

22.SUAL: İğrab kelimenin ahirinde gizlenirse nedir ?

CEVABI: İğrab kelimenin ahirinde gizlenirse takdiridir.

23.SUAL :İğrab  hem lafızda zahir olmaz hem de kelimenin ahirinde

gizlenmezse  nedir?

CEVABI: Hem lafızda zahir olmaz hem de kelimenin ahirinde gizlenmezse

mahallî  dir.

24.SUAL:Mamül-ü bit’tebeıyye kaçtır?

CEVABI: 5 dir. Sıfat,atıf,tekit, bedel,ve atf-ü beyandır

25.SUAL :Atıf harfleri nelerdir?

CEVABI:Vav,fe,sümme,hatta,ev,imma,em,la,bel,lakin.
 MAKSUD SUALLERİ
1.SUAL:Maksûd kitabının musannıfı kimdir ? Hangi ilimden bahseder ve tarifi
nedir?

CEVAP: İmamı Azam Ebu Hanife Hazretleri’dir. İlmi sarftan bahseder. İlmi Sarfın
Tarifi : ‫ْث ااْل ِ ْغاَل ِل َوااْل ِ ْد َغ ِام ْال َكلِ َم ِة ْال َع َر ِب َّي ِة اَحْ َوا ُل يُعْ َرفُ ِب ِه َوه َُو عِ ْل ٌم‬
ُ ‫مِنْ َحي‬

2.SUAL: Maksut ne kelimedir?

CEVAP: Sülasi mücerredin ikinci babından İsmi Meful'dür.

َ ‫َم ْقصُو ٌد َو َذ‬

َ ‫ َق‬- ‫ َي ْقصِ ُد‬- ‫ صْ ًدا‬- ‫ َقاصِ ٌد َفه َُو‬- ‫اك‬
َ‫صد‬

3.SUAL: Maksûda göre babları taksim ediniz.

CEVAP: Fiiler iki kısımdır. Asli olur, zü ziyade olur. Asli iki kısımdır. Sülasi olur.
Rubai olur. Sülasi 6 kısımdır. Fethun zammun, fethun kesrun, fetheten, kesrun
fethun, zammun zammun , kesraten. Rubai bir kısımdır. fağlale dahrace. Zü
ziyade iki kısımdır. Sülasi mezid ve Rubai meziddir. Sülasi mezid üç kısımdır.
Rubai , hümasi ve südasidir. Rubai üç kısımdır. İfal, tefil, mufaale. Hümasi beş
kısımdır. İnfial, iftial, ifılal, tefeuul, tefaul. Südasi altı kısımdır. İstifal,
ifııal,ifıvval,ifıılal, ifınlal,ifınla. Rubai mezid üç kısımdır. Tefağlele , tedahrece,
ifanlele ihranceme,ifalelle iksearra .

4.SUAL: Asli ve zû ziyade tabirlerini izah ediniz.

CEVAP: Asli fiiller yani bütün harfleri aslından olan fiiller demektir. 2 kısımdır:
Sülasi ve Rubai.

Zû-ziyade fiiller yani kendisinde ziyade harf bulunan fiiller demektir.2 kısımdır:
Sülasi mezid ve Rubai mezid.

5.SUAL: Bir kelimenin üçüncü babdan gelmesinin şartı nedir?

CEVAP: 3.babtan olan fiilin aynel veya lamel fiilinde hurufu halktan birinin
bulunması şarttır. ‫ ا بى‬- ‫ بى يا‬müstesna. Hurufu halk harfleri – ‫ح – خ – ع – غ – ه‬
‫ ء‬harfleridir.

6.SUAL: Mastardan çıkarılmasına şiddetle ihtiyaç duyulan vecihler nelerdir?

CEVAP: Mastardan çıkarılmasına şiddetle ihtiyaç duyulan vecihler 6 'dır.

Mazi , müzari , emir , nehy , ismi fail ve ismi meful’dür.

7.SUAL: Fiil-i mazinin malumu Sülasi babdan nasıl gelir?

CEVAP: Maziden ahirki harf , babaların tamamında ister müzekker ister

müennes olsun (gaib ve gaibenin) müfred ve tesniyesinde fetha üzerine mebni ,
cemi müzekker gaibinde mazmum , geriye kalanları ise sakindir.

Maziden evvelki harf , bablarin tamamında meftuhtur. Ancak evvelinde Hemze-i

vasıl bulunan hümasi ve südasi bablar müstesna.

8.SUAL: Hemze-i vasıl neye denir? Bunları sayınız.

CEVAP: Başlangıç halinde sabit , geçiş halinde düşen hemzedir.

Hemze-i Vasıllar:

1. ٌ‫ ِابْن‬.

2. ‫ِا ْب َن ٌم‬

3. ‫ِا ْب َن ٌة‬

4. ‫ِمْر ٌء‬
َ ‫ا‬

5. ٌ‫ِام َْرأَة‬

ِ ‫ا ِْث َني‬
6. ‫ْن‬

ِ ‫ا ِْث َن َتي‬
7. ‫ْن‬

8. ‫اِسْ ٌم‬

ٌ ْ‫اِس‬
9. ‫ت‬

10. ٌ‫‘ اَ ْيمُن‬nün hemzeleri ,

11.Hümasi ve südasiden olan mazi , masdar ve emrin hemzeleri ,

12.Sülasiden olan emri hazırım hemzesi ,

13.Lamı tarife bitisen hemze.

9.SUAL: Hemze-i Kat’i neye denir? Bunları sayınız.

CEVAP: Başlangıçta ve geçişte düşmeyen hemzelerdir.

1. İfal babinin hemzesi

2. Mütekellimin hemzesi

3. Ceminin hemzesi

4. İstifhamın hemzesi

5. İsmi tafzilin hemzesi

6. İsmi celalin hemzesi

7. Sıfatı müşebbehenin hemzesi

8. Mazinin kendi hemzesi

9. Lamı tarife bitisen hemze kesratı istiğmalinden dolayı Hemzei vasıl

olarak kabul edilen hemzedir.

10.SUAL:Müzarii neye denir?

CEVAP:

َ ِ‫ْالمَاضِ ى َعلَى ًداﺌِ َزا ْال َحرْ فُ َذل‬

‫ك َن َي ُكو اَنْ ِب َشرْ طِ اَ َتي َْن ُحرُوفِ مِنْ َحرْ فٌ َي ُكونُ فِى اَوَّ لِ ِه اَلَّذِى‬
‫َفه َُو‬

Manası : Şu eteyne harflerinden birinin mazi üzerine zaid olması şartıyla olan
fiile fiili müzari denir.

11. SUAL: Emr-i hâzırın nereden yapıldığı ve nasıl yapıldığını izah ediniz.

CEVAP: Emri hazır fiili muzarinin mufret müzekker muhatabından yapılır. İlk
olarak muzaraat harfi (‫ )ت‬hazf olunur. Muzaraat harfinin sakin ile başlamak
mümkün olmadığından dolayı evveline bir Hemze-i vasıl getirilir.

Eğer muzaraat harfinin mabadi harekeli ise ahiri sakin kılınır.

12.SUAL: Sıfat-ı Müşebbehe vezinlerine örnek veriniz.

CEVAP: ‫ َفعْ ٌل‬- ‫ فِعْ ٌل‬- ‫فُعْ ٌل‬

13.SUAL: İsm-i failin mübalağa vezinleri nelerdir?

ٌ ُ‫يق – ُغفُ ٌل – َيق‬
CEVAP: ٌ‫ َك َّذاب‬- ‫ظ – م ِْد َرا ٌر – م ِْكثِي ٌر – لَ َع َن ٌة‬ ٌ ‫َجهُو ٌل – صِ ِّد‬

14.SUAL:Emir ve nehide cezim alameti nedir?

CEVAP: Tesniyede , cemi muzekkerlerde ve müfret müennes muhataba bunun

düşmesi, geriye kalanlar da cezim alâmeti sahih lamel fiilinin sûkunu , illetli
lamel lamel fiilinin sükutudur.

Cemi müennes nunu mustesna. Cemi müennes nunu cezim halindede cezmin
gayrisindede sabittir.

15.SUAL: Nun-u müşeddede ve muhaffefe hakkında malumat veriniz.

CEVAP: Nun-u müşeddede , malum ve meçhulden emir ve nehinin tamamına

dahil olur (şeddelidir).

Nun-u muhaffefe , bu nun ise tesniye ve cemi müennes hariç diğerlerinin

tamamına dahil olur (sakindir).

16.SUAL: İddessera ve İssâkale ne kelimedir? Anlatınız.

CEVAP: ‫ ِا َّد َّث َر – ا َِّثا َق َل‬kelimelerinin asılları ‫' َتد ََّث َر – َت َثا َق َل‬dir. (‫ )ت‬harfi kendilerinden
sonraki harfe idgam olunur. Yani birincisinde (‫ )ت‬, dala ikincisindede te , seye
idgam olunur.Sonra sakin ile başlamak mümkün olmadığından dolayı evveline
Hemzei vasıl dahil edilir.

17.SUAL: Lâzım bir fiil nelerle müteaddi olur?

CEVAP: Müteaddi olma yolları 3’dür.

1.Lazım fiilin evveline hemze ziyadesi ile ifal babına nakil etmekle ,

2.Lazım fiilin ahirine harfi cer ziyadesi ile İ

3.Lazım fiilin aynel fiilini şeddelemek ile olur.

18.SUAL: Müteaddi bir fiil nelerle lâzım olur?

CEVAP: Lazım olma yolları ;

1.Lazım fiili müteaddi kılan sebeplerin hazfı ile

2.Müteaddi fiili‫ ِا ْن َك َس َر‬babına nakil etmekle

3.‫ َفعْ لَ َل‬babının evveline ‫ ت‬ziyadesi ile olur.

19.SUAL: İfteale’nin fail fiili ile alakalı hususları birer misalle izah ediniz.

CEVAP: İftealenin fail fiilinde ‫ ص – ض – ط – ظ‬harflerinden birisi olursa

İftealenin tesi , tı olur.Misal ‫ اِصْ َط َب َر‬gibi.

İftealenin fail fiilinde ‫ د – ذ – ز‬harflerinden birisi olursa İftealenin tesi , dal olur.
Misal ‫ِا َّد َم َع‬

İftealenin fail fiilinde ‫ و – ى – ث‬harflerinden birisi olursa ‫ و – ى – ث‬harfleri

teyze kalb olunur.Te de İftealenin tesine idgam olunur.Misal , ‫ِا َّت َس َر‬

20.SUAL: İsim ve fiillere ziyade olan harfler nelerdir?

CEVAP: İsim ve fiillere ziyade olan harfler 10’dur. Bu harflerin mecmuu

‫' َت ْن َساهُ اَ ْل َي ْو َم‬dür.

21.SUAL: Bir kelimenin ziyade olup olmadığını anlamanın yolu nedir?

CEVAP: Adedi 3 harf üzerine zaid ve kendisinde şu harflerden bir harf olduğu
halde bir kelime bulduğun zaman muhakkak o harfin zaid olduğuna hükmet.

‫ْك َر َم اَ – َك ُر َم‬

Kelime için o harfsiz bir mana olmadığı takdirde zaid diye hukmedemezsin.

َ ‫ َوسْ َو‬vesvese veren , ‫س‬

‫س‬ َ ‫ َس َو‬manasız.
22.SUAL: Ef’ale’nin hemzesi hangi manaları ifade eder?

CEVAP: Ef'alenin hemzesi 7 mana ifade eder.

1.Tadiye (‫)اكرمته‬

2.Sayrure (‫)امش الرجل‬

3.Vicdan (‫)ابخلته‬

4.Haynune (‫)أحصر الزرع‬

5.İzalet (‫)اشكيته‬

6.Duhül (‫)اصبح الرجل‬

7.Kesret (‫)البن الرجل‬

23.SUAL: İstef’ale’nin sin’i hangi manaları ifade eder?

CEVAP: İstefalenin sini 6 mana ifade eder.

1.Talep (‫)استغفر هللا‬

2.Sual ( ‫)استخبر‬

3.Tehavvul ( ‫)استخل الخمر‬

4.İtikad ( ‫) استكرمته‬

5.Vicdan ( ‫) استجدت شيـءـا‬

6.Teslim ( ‫) استرجع اليوم‬

24.SUAL: İllet harfleri nelerdir?

CEVAP: ‫ و – ى – ا‬harfleridir.

25.SUAL: Aksâm-ı Seb’ayı sayınız...

CEVAP: Sahih , ecvef , nakıs , misal , lefifi makrun - lefifi mefruk , muzaaf ve
mehmüzdür.

26.SUAL: İdğâmın üç kısmını birer misalle îzah ediniz…

CEVAP: Bir cinsten olan iki harften birinci sakin ikincisi harekeli veya her ikisi
harekeli olursa idgam lazımdır. Misal , ‫ مد‬gibi.

Bir cinsten olan iki harften birincisi harekeli ikincisi sakin olursa izhar lazımdır.
Yani idgam mümtenidir. Misal , ‫ مددن‬gibi.

Bir cinsten olan iki harf sakın olarak kelimede vaki olsa ikincisi harekelenir ve
ikincisi birincisine idgam edilir. Misal , ‫ لم يمد‬gibi.

27.SUAL: “Medde” birinci babdan, “Ferra” ise ikinci babdan gelen kelimelerdir?
Emr-i hazırlarında kaçar vecih vardır?

ْ ‫لم يم َد – لم يم ِد – لم يم ُد – لم‬
CEVAP: 1. Ve 5. Bablarda 4 vecih vardır. ‫يمدد‬

2. ve 6. Bablarda 3 vecih vardir. ْ‫يفر – لم يفرر‬

ِ ‫يفر – لم‬
َ ‫لم‬

28.SUAL: Hemze’nin hallerini izah ediniz.

CEVAP: Hemze sakin olduğu zaman halı üzere terk edilmesine caizdir ,
kalbedilmeside.

Hemze sakin olup makabli meftuh olursa elife , mazmum olursa vava ,
meksur olursa yeye kalbolunur.

Hemze harekeli olup makablide harekeli olursa sahih kelime gibidir

değişmez.

Hemze harekeli olup makabli sakın olursa hemzeyi halı üzere terk
etmekle caizdir , harekesini makabline vermekte caizdir.

29.SUAL: 4.iğlal kaidesini misali ile baraber açıklayınız...

CEVAP: ‫ و‬sakin makabli meksur olursa , ‫ و‬harfi ‫ ى‬harfine kalbolunur.Misal ‫قِي َل‬
aslında ‫ قُ ِو َل‬idi. ‫ 'و‬ın kesresinden önce , ‫ 'ق‬ın zammesi ağır geldiğinden , ‫ 'ق‬ın
zammesini hazf ettik.‫ و‬harfi illet müteharrik ‫'و‬ın harekesini ‫ ق‬harfine verdik. Ve
kaide gereğince ‫' و‬ı ‫'ى‬e kalbettik. ‫ قبل‬oldu.
30.SUAL: 7.iğlal kaidesini misali ile beraber açıklayınız.

CEVAP: ‫ و‬ve ‫ ى‬kelimenin lamel fiilinde harekeli oldukları zaman makablide

harekeli bir harf olduğunda mensup olmadığı müddetçe sakin kalır. Misal , ‫يرمى‬
aslında ‫ يرمى‬idi.

31.SUAL: 9.iğlal kaidesini misali ile beraber açıklayınız...

CEVAP: Bir kelimede ‫و‬ve ‫ ى‬içtima edip , birincisi sakin ikincisi harekeli
olduğunda ‫ و‬harfi ‫ ى‬harfine kalb olunur.‫’ى‬nin binası sahih olsun için birincinin
makabli kesralanır. ‫'ى‬de ‫ ى‬harfine idgam olunur. Misal , ‫ مرمي‬aslında ‫ مرموي‬idi.

32.SUAL: ‫ قلن‬kelimesinin iglalini yapınız...

CEVAP: ‫ قلن‬aslında ‫ قولن‬idi. ‫ و‬harfi illet müteharrik , makablinin harekesi meftuh

olduğundan elife kalp ettik, iki sakin içtima etti. Elifi maklube hazfedildi,ve ‫قلن‬
oldu, giden ‫ و‬harfine delalet etmesi için ‫' ق‬ın harekesi zammeye tebdil edildi ve
‫ قلن‬oldu.(Çünkü ‫ و‬dan zamme doğar.)

33.SUAL: ‫ غزوا‬kelimesinin iglalini yapınız.

CEVAP: ‫ غزوا‬aslında ‫ غزيو‬idi.Kesreden zammeye huruç lazım gelmesin için ‫'ز‬nin

kesresini hazf ettik.‫ ي‬harfi illet müteharrik makabli sakın olan ‫ ز‬olduğundan , ‫ى‬
nin harekesini ‫ ز‬ye verdik, iki sakin ictima etti,‫ ى‬harfini hazfettik.‫ غزو‬oldu.

34.SUAL: ‫ مكيل‬kelimesinin iglalini yapınız.

CEVAP: ‫ مكيل‬aslında ‫مكيول‬idi. ‫ ى‬nin harekesini sahih sakin olan ‫ ك‬e verdik, iki
sakin ictima etti.

‫ ى‬harfini hazfettik. Giden ‫ ى‬harfine delalet etmesi için, ‫ ك‬in zammesini kesreye
tebdil ettik, ve 4. Kaideyi uygulayarak ‫ و‬harfini ‫ ى‬harfine kalbettik.

35.SUAL: Mastar çukurlarını sayınız.

CEVAP:
 ‫ُغ ْف َرانٌ ‪ -‬خِرْ َمانٌ ‪ -‬لَيَّانٌ ‪ُ -‬ب ْش َرى ‪ِ -‬ذ ْك َرى ‪َ -‬دعْ َوى ‪ُ -‬ك ْد َرة ‪ِ -‬ن ْشدَ ةٌ ‪َ -‬رحْ َم ٌة ‪ُ -‬‬
‫ش ْغ ٌل ‪ -‬فِسْ ٌق ‪َ -‬ق ْت ٌل‬

‫د َِرا َي ٌة ‪َ -‬ز َها َدةٌ ‪ -‬س َُؤا ٌل ‪ -‬صِ َرافٌ ‪َ -‬ز َهابٌ ‪َ -‬س ِر َق ٌة ‪َ -‬غلَ َب ٌة ‪ -‬هُداً ‪-‬صِ َغ ٌر ‪َ -‬حن ٌِق ‪َ -‬طلَبٌ ‪-‬‬
‫َن َز َوانٌ‬

‫َمحْ ِم َدةٌ ‪َ -‬مسْ َعا ٌة ‪َ -‬مرْ ِج ٌع ‪َ -‬م ْد َخ ٌل ‪ -‬صُحْ َب ٌة ‪َ -‬و ِجيفٌ ‪َ -‬قبُو ٌل ‪ُ -‬د ُخو ٌل‬